deSingel CONCERTVERENIGING KONINKLIJK VLAAMS MUZIEKCONSERVATORIUM ANTWERPEN OVC ONDER AUSPICIËN VAN MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP DIENST VOOR MUZIEK EN LYRISCHE KUNST

HET SINGELSEIZOEN 87-88 KWAM TOT STAND MET STEUN VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP EN DE NATIONALE LOTERIJ EN HEEFT ALS BELANGRIJKSTE SPONSORS AGFA GEVAERT, HET GEMEENTEKREDIET VAN BELGIE, DE STANDAARD EN SWIFT. deSingel 87-88 DINSDAG 24 NOVEMBER 87

COLLEGIUM VOCAL

INSTRUMENTAAL ENSEMBLE PHILIPPE HER RE WEG HE Collegium Vocale Programma Instrumentaal Ensemble Antonio Vivaldi dirigent 1678-1741 Stabat Mater voor alt, strijkers en continuo solisten Barbara Schlick sopraan Domenico Scarlatti 1685-1 757 Guillemette Laurens ait Stabat Mater voor 10-stemmig koor en continuo Nico van der Meel tenor sopranen Dominique Verkinderen Marion van Zonneveld Pauze Peter Kooy bas Setske Mostaert Annelies Coene Giovanni Battista Bononcini Marie-Hélène Chesneau 1670-1755 Evelyne Vis Stabat Mater voor 4-stemmig koor, solisten, Miriame Ruggeri strijkers en continuo Brigitte Verkinderen alten Betty Van den Berghe Rik Jacobs Cathérine Joussellin Steve Dejardin tenoren André Berkvens Jan Herman Philip Van Isacker Jan Van Elsacker Andrea Keiler viool Stéphane Leys Guillaine Wauters viool Renaud Machart Christine Angot altviool Frits Van Huile Raphaël Pidoux cel lo Jan Depuydt Jonathan Cable vi olone Paul Van den Berghe Johan Huys orgel Pieter Coene 11 COLLEGIUM VOCALE muzikale artikulatie, het finaal stellen Het Collegium Vocale werd opgericht van de barokke pathos, dit alles geeft in 1970 op initiatief van Philippe aanleiding tot een klankbeeld en expres­ Herreweghe. siviteit die heel verfrissend en boeiend Het vokaal ensemble was in de jaren zijn. Op dit terrein verricht het Collegium Vocale baanbrekend werk en PHILIPPE HERREWEGHE zeventig de eerste groep die op het gebied van de vokale polyfonie resoluut oefent het een diepe invloed uit op Het Collegium Vocale wordt geleid door nieuwe wegen insloeg. Van meetaf aan het koorleven in ons land. Philippe Herreweghe, een Gentenaar werd er intensief samengewerkt met Het ensemble is het meest bekend om die zijn studies geneeskunde en psychia­ Musica Antiqua Amsterdam en . zijn talloze koncerten (20 tot 30 uit­ trie kombineerde met een konservato- In die kombinatie kwam het reeds in voeringen per jaar in o.m. Festival riumopleiding in zijn geboortestad. februari 1973 tot de allereerste uit­ van Vlaanderen, Festival de Wallonie, Philippe Herreweghe studeerde er piano, voering van Bachs Johannes Passion, Holland Festival en vele andere belang­ orgel en klavecimbel. in kleine bezetting met baroki nstrumen- rijke buitenlandse festivalsteden). In 1978 richt hij in het Institut de ten en uitgaande van de retoriek. Het maakte ook ontelbare opnamen voor Musique Ancienne in Versailles het Deze produktie ging ook twee maal naar Belgische, Franse, Duitse, Nederlandse Koor en Orkest van de Chapelle Royale het Englisch Bach Festival in de Queen en Engelse radio- en televisiestations. de Paris op. Voor de leiding van beide Elisabeth Hall te Londen. Het discografisch palmarès van het ensembles doet het instituut nog steeds Van doorslaggevend belang was tevens Collegium Vocale is ondertussen indruk­ beroep op Herreweghe. de nauwe samenwerking met Nicolaus wekkend geworden. Tot de meest merk­ In 1981 werd Philippe Herreweghe artis­ Harnoncourt (Matthaus Passion van Bach waardige plaatopnamen behoren de opera's tiek direkteur van het Festival de en Mozart met het Concertgebouworkest) Zais en Zoroastre van J.P. Rameau, Musique Ancienne van Saintes. en (integrale der het Requiem van Gilles, de Cantiones Bachcantates voor Telefunken). Sacrae van Lassus, de Matthaus Passion Het Collegium Vocale bestaat uit zestien van Bach, de motetten van de voorvaderen tot twintig jonge zangers met een van Bach, Orfeo van Gluck, die Schopfung gedegen muzikale achtergrond. van Haydn en de motetten van Rameau, De bijzondere stemplaatsing, het ver­ Mendelssohn en Brahms. mijden van vibrato, de konsekwente {

BARBARA SCHLICK GUILLEMETTE LAURENS •( NICO VAN DER MEEL PETER KOOY De sopraan Barbara Schlick is geboren Guillemette Laurens vatte haar zang- Nog voor het afsluiten van zijn studie Peter Kooy begon op 6-jarige leeftijd in Wurzburg en studeerde te Essen bij studies aan bij haar vader, die profes­ (in juni 1987) aan het Rotterdamse te zingen in het koor van zijn vader. professor Wesselrnann. Thans doceert sor is aan het konservatori urn van konservatoriurn, genoot Nico van der Pas in 1975 koos hij als hoofdvak solo­ ze naast haar intensieve koncertaktivi- Toulouse. Meel reeds zo'n sukses, dat hij het zang, nadat hij eerst viool had gestu­ teit aan de Wurzburger Musikhochschule Louis Erlo introduceert haar in de moeilijk had te kiezen uit diverse deerd. en geeft ze kursussen voor oude muziek Opéra Studio, waar ze twee jaar ver- zeer prestigieuze aanbiedingen. In 1980 studeerde hij af aan het in Frankfurt en Bremen. bl i jft. Zijn koncert- en oratoriumrepertoire Sweelinck konservatoriurn te Amsterdam, In 1967 startte haar internationale Ma een ontmoeting met Pierre Barrat omvat komposities van de 16de tot de waar hij bij Max van Egmond studeerde. solistenkarrière bij het Scherbaum werkt ze twee jaar op de Atelier Lyrique 20ste eeuw, van Monteverdi's Marien- Sinds 1972 is hij werkzaam bij het barokensemble. Zij trad op in heel du Rhin en specialiseert er zich in vespez tot de Serenade van Britten. Radio Kamerkoor van de N.O.S. Naast Europa, de USA en de USSR. Tussen hedendaags muziektheater. Een derde Hij werkte o.m. reeds met Musica Antiqua het barokwerk is Peter Kooy eveneens de dirigenten waarmee ze heeft gewerkt, ontmoeting, met Philippe Herreweghe, Koln, London Baroque Ensemble en het 1 iedvertolker en maakte hij o.m. opnamen noteren we de namen van Michel Corboz, brengt haar in kontakt met de barok- Monteverdi Choir. van werk van Schubert, Brahms en Wolf. Ton Koopman, Sigiswald Kuyken en uiter­ muziek. In 1980 vervoegt ze Les Arts Bij het Holland Festival 85 werkte Hij was op de grote Europese festivals aard Philippe Herreweghe. Florissants, Nog later gaat ze zich hij als koorleider mee en als solist en werkte o.a. met Gustav Leonardt, toeleggen op de belcanto. in de produktie 'Ra' van Murray Shafer. Ton Koopman en Philippe Herreweghe. { Onder leiding van zong hij het Mozart-Requiem in Italie en Bachs Weihnachtsoratoriurn in London. In München Berlioz' L'Enfance du Christ onder leiding van Sir Colin Davis. Deze maand debuteert hij met het Concertgebouworkest o.l.v. Antal Dorati. ANTONIO VIVALDI werd het originele, dikwijls 2 strofen Stabat mater dolorosa Sancta Mater, istud agas, Juxta crucem lacrimosa Crucifixi fige plagas verbindende, rijmschema aab-ccb gedeel­ Dum pendebat Filius. Cordi meo valide. In de middeleeuwen ontstond de gewoonte telijk verstoord. Anderzijds vatte om aan het Alléluia een 'sequentia'. Vivaldi zelfs 2 strofen samen tot 1 Cujus animamam gementem, Tui nati vulnerati, (vervolg) toe te voegen, dat weliswaar (3 en 4, 7 en 8). Zo bekwam hij voor Contristatam et dolentem, Tam dignati pro me pati, Pertransivit gladius. Poenas mecum divide. in de stijl van het gregoriaans gekompo- zijn kompositie een 9-delige geleding neerd werd, maar door zijn tekst, die waarbij het Amen een apart slotdeel 0 quam tristis et afflicta Fac me tecum pie fiere, uit eigentijdse Latijnse en berijmde Fuit ilia benedicta Crucifixo condolere, vormt. De gedeeltelijk verloren gegane Mater Unigeniti ! Donec ego vixero. verzen bestond, eigenlijk niet tot binding met het oorspronkelij ke rijm­ de liturgie behoorde. schema maakte Vivaldi tot op zekere Quae maerebat et dolebat, Juxta crucem tecum stare, De massale produktie van sequentia's Pia Mater dum videbat Et me tibi sociare hoogte goed door een muzikale binding Nati poenas inclyti. In planctu desidero. noopte het Concilie van Trente (1545 van de strofen: op de teksten van de -63) om hun aantal te beperken tot delen 4, 5 en 6 zette hij de muziek Quis est homo qui non fleret, Virgo Virginum praeclara, Matrem Christi si videret Mihi jam non sis amara: vijf. Hiertoe behoort het Stabat Mater, van de delen 1, 2 en 3. Afgezien van In tanto supplicio ? Fac me tecum plangere. waarvan de tekst wellicht van de hand deze herhalingen behouden deze enkel­ Quis non posset contristari, Fac ut portem Christi mortem, van de H. Bonaventura (1221-1274) is, en dubbel strofen telkens een uitgespro­ Christi Matrem contemplari Passionis fac consortem, hoewel het lang aan Jacopone da Todi ken eigen karakter door wisseling van Dolentem cum Filio ? Et plagas recolere. toegeschreven werd. Tot op heden is tempi en maatsoorten. Pro peccatis suae gentis Fac me plagis vulnerari, de vraag naar het auteurschap nog steeds Vidit Jesum in tormentis, Fac me cruce inebriari, niet opgelost. et flagellis subditum. Et cruore Fi 1 i i. Vivaldi, als priester goed vertrouwd Vidit suum dulcem natum Flammis ne urar succensus, met de liturgie, was bij zijn toon­ Moriendo desolatum, Per te Virgo sim defensus zetting van de Stabat Mater-tekst duide­ Dum emisit spiritum. In die judicii. lijk bekommerd om gestrengheid. Zo zette hij van de 20 strofen van de Eia Mater, fons amoris, Christe cum sit hinc exire, Me sentire vim doloris Da per Matrem me venire sequentia slechts de eerste 10 op Fac, ut tecum lugeam. Ad palmam victoriae. muziek, en van 5 ervan wijzigde hij de volgorde. Wat origineel de 2de, Fac ut ardeat cor meum Quando corpus morietur, In amando Christum Deum, Fac ut animae donetur de 3de, de 4de en de 5de en de 6de ut sibi complaceam. Paradisi gloria. Amen. Allelu strofe waren werden bij hem de 3de, de 5de, de 6de en de 4de. Daardoor DOMENICO SCARLATTI grote polyfonisten. De kontrapuntische het in essentie dramatische Stabat een zacht golvende figuur, die gehoord bekwaamheid die evident is in de onop­ Mater van Pergolesi. wordt wanneer de sopranen voor het Een van de grote wereldburgers van houdelijk levendige tweedelig geschreven In plaats van elk vers met gedifferen- eerst de woorden Stabat mater dolorosa de 18de eeuw, de Napolitaan Domenico sonates was het gevolg van de diepgaande teerde dynamiek en parodie te behande­ zingen. In verschillende vormen en Scarlatti, verdeelde zijn buitengewoon studie van een lange rij van kerkelijke len, brengt Scarlatti een kontinu weef­ met steeds stijgende poëtische spanning druk leven tussen zijn geboortestad, meesters, gedomineerd door Palestrina. sel van klank, waardoor het gedicht verschijnt deze figuur in elk van de Rome, Lissabon en Madrid. In Madrid Maar Scarlatti was nooit zozeer de meer als een geheel wordt gezien. 10 vokale partijen zowel als ze het komponeerde hij de meeste van zijn slaaf van een traditie dat hij zijn De enige toegevingen aan het episodisch weefsel van het orgel beheerst. Een uitgebreide reeks kl aviersonates en eigen persoonlijkheid kon verschuilen denken zijn bepaalde tempowisselingen heerlijke, rustige sequens voor de hier zette hij ook de kroon op zijn achter de schaduw van een ander. Zijn en lineaire organisatie van momenten woorden Quae moerebat et dolebat bereidt reputatie van meest voortreffelijk studie van de kontrapuntische grond­ van beslissende/kritieke poëtische ons voor op de overgang naar een meer klavecinist van zijn tijd. regels was slechts een aanleiding tot spanning te benadrukken. indringende episode die begint met Deze werken hebben zo'n duurzame aan- een kreatief proces dat resulteerde Als geheel maakt Scarlatti's opvatting Quis est homo? De meer extreme vraag trekkingskracht gehad en de musicologen in een lange reeks van dramatische, indruk door de zuiverheid van stijl, Quis non posset contristari? wordt zo'n rijke schat geboden, dat Seat— vokale en instrumentale, meesterwerken, door de geestelijke gevoeligheid en gekarakteriseerd door het afremmen latti's andere suksessen over het hoofd die alle een gemeenschappelijke basis de vloeiende vorm. Kontrapuntische van het ritme en het aanwenden van werden gezien of zelfs bijna totaal aantoonden - een meesterschap over techniek wordt vermengd met harmonisch harmonieën. genegeerd. Reeds in zijn Romeinse lineaire technieken dat Scarlatti ver­ originaliteit om een gevoel van In de volgende reeks verzen, die leven­ periode (1714-19), toen hij maestro heft tot de rangen van de weinige uit­ poëtische drang te kreeren en te over­ dig het fysisch lijden van Christus di capella was aan San Giulia, schreef verkorenen onder de kontrapuntisten tuigen van direkte persoonlijke betrok­ weergeven, wisselt Scarlatti herhaalde­ Scarlatti veel kerkmuziek en ook later aller tijden. kenheid met de subtielste bijgedachten lijk van tempo en gebruikt hij de disso­ verzaakte hij nooit volledig aan dit Het Stabat Mater, een meesterwerk uit van de tekst. Het orgel wordt meer nanten waardoor hij de dramatiek op­ behandeld als versterking van het genre: zijn laatst bekende werk is Scarlatti's Romeinse periode, is een voert. Wanneer de dichter naar zijn een Salve Regina - een van de vele zetting van het grote middeleeuwse koraal weefsel dan als onafhankelijke finale fase van persoonlijke aanbidding op zijn naam. Natuurlijk was Domenico religieuze gedicht voor 10 stemmen faktor. Het kreeg geen enkel voor- evolueert, gebruikt Scarlatti het aan­ in zijn jonge jaren bekend als opera- en orgel. De stemming is mediatief of naspel toebedeeld. vangsmotief in de omkering. Zijn komponist. De stem was voor hem haast en duidelijk bedoeld voor liturgisch Het eerste hoofddeel van het werk omvat zetting van Sancta mater, istud agas even belangrijk als het klavier. gebruik. De stijl van het werk, afge­ 4 verzen van het gedicht, dat gewoonlijk is adembenemend mooi en in essentie In Rome was Scarlatti omringd door leid van 16de eeuwse voorbeelden, is wordt afgedrukt in stanza's van 3 toch zeer eenvoudig. Grotere inter­ de invloed en het voorbeeld van de uiterst verschillend van bijvoorbeeld lijnen. Het wordt gedomineerd door vallen verwijden het perspektief voor Juxta crucem tecum stare en een prachti­ trionfo di Camilla, op 21-jarige leef­ die overgenomen worden door de stemmen. zal meedragen in het graf. Deze aria ge fuga bekroont het werk in een tijd. Met deze opera oogstte hij zijn Na een solo-aria en een duet, beide is vol van expressieve appoggiaturen, triomfantelijk affirmatief Fac me cruce grootste sukses. In heel Italie werd in laat barokstijl, zet het tweede vooral op het woord passionis. Nr. custodiri. Met een reeks van chroma­ het werk geregeld uitgevoerd gedurende koor (nr. 4) langzaam in in de oude 11 begint met een breed homofoon koor; tische Amen's rondt deze merkwaardige 20 jaar en na de voorstelling in 1706 kontrapuntische stijl. Middenin, bij het tweede deel, Inflammatus et accensus kompositie af. in het Drury Lane Theatre werd hij de woorden Vidit suum dulcem natum per te virgo sim defensus, zet 2 solis­ zeer geliefd in Londen. morientem desolatum (ze zag haar gelief­ ten, alt en tenor, tegenover het koor, Antonio Bononcini's zetting van het de zoon eenzaam sterven) vertraagt met ijlende strijkers die de vlammen GIOVANNI BATTISTA BONONCINI Stabat Mater lijkt geschreven te zijn Bononcini de beweging: de stemmen zingen van de dag van het laatste oordeel gedurende zijn verblijf in Wenen voor in een langgerekte kanon, ondersteund aankondigen. De tweede basaria wordt De Bononcini's vormden één van de vele hij in 1716 terugkeerde naar Modena, door de strijkers met herhaalde akkoord- begeleid door violen in unisono, alt­ Italiaanse families van komponisten. het vertoont gelijkenissen met de toon­ noten. We staan weldra met beide voeten violen en continuo; dan volgt het slot­ Vader, Giovanni Maria, werd na zijn zettingen door Caldara en Astorga, terug op de grond bij het geluid van koor. Het Largo spreekt over de dood studies te Bologna maestro di capella die beiden in Wenen waren in die perio­ de obligaatviool in de altaria. Het van het lichaam, met de bede dat de aan twee kerken van die stad. Later de. Volgens de uitgever, Peter Smith, tweede deel hiervan, met de woorden ziel naar de glorie van het Paradijs keerde hij terug naar zijn geboortestad wijst Bononcini's aanduiding van vedel- Fac ut ardeat cor meum (Laat mijn hart mag gevoerd worden. Deze beide laatste Modena, waar hij kapelmeester werd begeleiding voor de tweede altaria, branden van liefde voor Christus), woorden, Paradisi gloria, vormen de aan de kathedraal. Hij was de auteur nr. 7, erop dat de kompositie tot stand voeren alle strijkers een levendige slotfuga, zacht beginnend met koor van een bekend traktaat over kontrapunt. kwam ten noorden van de Alpen, waar dialoog met de altsolist. en continuo, eerst alleen door strijkers In Modena werd hij vader van twee vedels over het algemeen meer bespeeld Nr 6 is een koraalgebed tot de Maagd, en vervolgens door allen samen geleide­ getalenteerde zoons van wie de oudste, werden dan in Italie. Er zijn aan­ ondersteund door 1 akkoord per maat, lijk aan breder wordend, om tenslotte Giovanni, bekend bleef door de biografie duidingen van Noord-Europese invloed met één enkele modulatie van B naar uit te groeien tot een feestelijk slot van Handel - hij was in Londen Handels terug te vinden in veel harmonische E en terug. De tweede altaria is zeer in C. grote rivaal op het gebied van de opera. en kontrapuntische schrijfwijzen, vooral lieflijk en zacht waarbij de stem tranen Zijn zeven jaar jongere broer Antonio in de koren en in de eerste sopraanaria van spijt mengt met de soloviolen en werd dikwijls met hem verward (zelfs (nr. 2) die bijna door Bach zelf kon cello. Dan volgt er een basaria, gedurende zijn leven): beiden waren geschreven zijn. slechts begeleid door continuo; vervol­ zeer produktieve operakomponisten die Het werk begint in een sfeer van droef­ gens nog een gebed tot de Maagd. In door heel Europa reisden. Antonio heid met klagende figuren in de strij­ de volgende aria voorspelt de tenor schreef zijn allereerste opera, II kers - chromatisch dalende zinnen dat hij de herinnering aan het lijden ------PULLMAN------PARK IIOTEL An [werpen

lste drank aan 1/2 prijs in de PULLMAN BAR van het PULLMAN PARK HOTEL, Desguinlei 94, 2018 Antwerpen, op vertoon van uw toegangs­ kaart van DESINGEL. Bespreekbureau Desguinlei 25 201 8 Antwerpen

94 - B-2018 Antwerpen - Iel.:03/216. 48. 00 - Telex: 33368 - Telefax 03/216.47.12 03/237.61 .58

Administratie Jan van Rijswijcklaan 1 55 201 8 Antwerpen 03/216.28.77 ABONNEMENTSDAGEN 87/88

do 3 Centre Dramatique National des Alpes za 5 Musica Antiqua Köln MAART di 8 De Tijd do 10 M untorkest - Richard A rm strong za 5 Tokyo String Q u a rte t WO 16 Merce Cunningham zo 13 Studio Peer zo 6 Het Gevolg vr 18 Muntorkest - Sylvain Cambreling zo 20 Jan de Maeyer en Studenten vr 18 Zoltân Kocsis zo 20 Het Speeltheater zo 20 Slotconcert docenten en studenten houtblazers OKTOBER JANUARI vr 2 Burgtheater-in de Munt vr 8 Vokaal en Instrumentaal Ensem ble Currende vr Alicia Nafé - C arm en Piazzini APRIL 9 WO 13 Nieuw Belgisch Kamerorkest - JanCaeyers vr 16 Raphaëlla Smits - Pro Arte Kwartet EvaG raubin za 2 Muntorkest - Sylvain Cambreling zo Oud Huis Stekelbees 18 WO 13 Jozef van den Berg di 12 Groupov vr 23 Monnier&Duroure WO 20 Sheila Armstrong - John Shirley-Quirk - zo 17 Verrassing zo 25 Walter Boeykens en Studenten Martin Isepp vr 22 Arditti String Quartet zo 24 Het Speeltheater w o 27 D C A. Philippe Découflé zo 24 Jan Van Reeth en Studenten NOVEMBER vr 29 Levente Kende zo 8 TeatroO Bando MEI WO 11 Needcompany di 10 Jorge Bolet do 19 Stephen Petronio Company FEBRUARI WO 11 Muntorkest - Sylvain Cambreling do Wladimir Mikulka 19 WO 3 De M exicaanse Hond di 17 De Nieuwe Muziekgroep - Mark DeSmet zo 22 Muntorkest - GünterWand do 4 Philharmonisches Oktett Berlin do 19 Roxane H u ilm a n d en dansers zo 22 Luc Lou bry en Studenten zo 7 Théâtre du Bilboquet di 24 Collegium Vocale - Ensemble Instru di 9 Ensemble Musique Nouvelle Philippe Herreweghe G eorges Elie Octors JULI zo De Blauwe Zebra 29 vr 12 Muntorkest - Gunter Wagner vr 1 Muntorkest - Christophvon Dohnanyi zo 14 MitsukoShirai - Hartmut Höll WO 24 Gerhard Bohner en dansers DECEMBER zo 28 Freddy Vanattenhoven en Studenten do 3 Sergio en Odair Assad deSingel