Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku

Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich

„Pojezierze Drawskie – Kraina 1000 Jezior”

Szczecinek 2010 r.

1

Spis tre ści

Rozdział 1 Charakterystyka Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku ubiegaj ącego si ę o wybór do realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich (LSROR), w ramach Lokalnej Grupy Rybackiej (LGR), jako podmiotu odpowiedzialnego za realizacj ę LSROR...... 5 1.1 Nazwa i statut prawny Stowarzyszenia LGR oraz data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i numer w tym rejestrze ...... 5 1.2 Opis procesu powstawania partnerstwa Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku ...... 5 1.3 Charakterystyka członków LGR i sposób rozszerzania/zmiany składu LGR...... 10 1.3.1 Pozyskiwanie i przyjmowanie nowych członków ...... 13 1.4 Struktura Komitetu pełni ącego rol ę ciała decyzyjnego LGR...... 13 1.5 Zasady i procedury funkcjonowania LGR oraz Komitetu ...... 15 1.5.1 Zasady powoływania członków Komitetu ...... 15 1.5.2 Zasady odwoływania członków Komitetu ...... 1.5.3 Procedura funkcjonowania Komitetu, w tym procedura wył ączenia członka od udziału w dokumentowaniu wyboru operacji w razie zaistnienia okoliczno ści, które mog ą wywoływa ć w ątpliwo ści co do jego bezstronno ści...... 18

Rozdział 2 Opis obszaru obj ętego Lokaln ą Strategi ą Rozwoju Obszarów Rybackich wraz z uzasadnieniem jego wewn ętrznej spójno ści...... 20 2.1 Wykaz gmin i ludno ść zamieszkuj ąca obszar LSROR w dniu 31 grudnia 2008 r...... 20 2.2 Uwarunkowania przestrzenne, geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe..... 21 2.2.1 Uwarunkowania przestrzenne ...... 21 2.2.2 Uwarunkowania geograficzne...... 21 2.2.3 Klimat obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”...... 23 2.2.4 Wody powierzchniowe...... 23 2.2.4.1 Rzeki...... 23 2.2.4.2 Stan czysto ści rzek ...... 27 2.2.4.3 Zbiorniki wodne ...... 27 2.2.4.4 Zbiorniki retencyjne ...... 36 2.2.4.5 Stan czysto ści jezior ………………………………………………………………….37 2.2.5 Gleby ...... 38 2.3 Uwarunkowania przyrodnicze …………………………………………………………. 39 2.3.1 Charakterystyka lasów w gminach Partnerstwa Drawy...... 39 2.3.2 Ochrona przyrody...... 40 2.4 Uwarunkowania historyczne ...... 45 2.5 Uwarunkowania kulturowe ...... 46 2.6 Ocena społeczno – gospodarcza obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”...... 46 2.6.1 Demografia...... 46 2.6.2 Gospodarka...... 48 2.6.3 Aktywno ść gospodarcza...... 49 2.6.4 Sytuacja na rynku...... 50 2.6.5 Kapitał społeczny ...... 51 2.6.6 Uzasadnienie spójno ści obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” ...... 53 2.6.7 Specyfika obszaru oraz sposoby jej wykorzystania ...... 55 2.6.8 Opis działalno ści zwi ązanej z połowem, chowem, przetwórstwem ryb na obszarze obj ętym LSROR...... 57

2 2.6.9 Wskazanie jaka liczba osób obszaru obj ętego LSROR spełnia wymagania, o których mowa w par. 2 ust. 1 Rozporz ądzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 wrze śnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiada ć lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji tej strategii oraz wymaga ń jakim powinna odpowiada ć umowa dotycz ąca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego „Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrze żnych obszarów rybackich 2007 – 2013”, okre ślenie rodzaju aktywno ści tych osób, powi ązania z innymi sektorami gospodarki ...... 60

Rozdział 3 Wskazanie silnych i słabych stron, szans i zagro żeń obszaru obj ętego LSROR (analiza SWOT)...... 65

Rozdział 4 Wnioski wynikające z opisu obszaru i z analizy SWOT,o których mowa w ust. 2 i 3, ze szczególnym uwzgl ędnieniem problemów i potrzeb sektora rybactwa ...... 72

Rozdział 5 Okre ślenie celów ogólnych i szczegółowych LSROR oraz wskazanie planowanych przedsi ęwzi ęć słu żą cych osi ągni ęciu poszczególnych celów szczegółowych, w ramach których b ędą realizowane operacje...... 75 5.1 Cele główne i cele szczegółowe LSROR LGR „Partnerstwo Drawy” ...... 76 5.2 Środki słu żą ce do osi ągni ęcia zakładanych celów...... 77 5.3 Rodzaje operacji, które mog ą uzyska ć wsparcie...... 78 5.4 Przewidywany wpływ na środowisko, rodzajów operacji planowanych do wsparcia...... 82

Rozdział 6 Wykazanie zwi ązku i spójno ści przyj ętych w LSROR celów i środków z wnioskami wynikaj ącymi z opisu obszaru oraz analizy SWOT ...... 83

Rozdział 7 Plan bud żetu LSROR z podziałem na dwuletnie okresy, uwzgl ędniaj ący środki finansowe przeznaczone na finansowanie poszczególnych rodzajów operacji ...... 85

Rozdział 8 Okre ślenie procedury zgodno ści operacji z LSROR, procedury wyboru operacji przez LGR, procedury odwołania od rozstrzygni ęć Komitetu w sprawie wyboru operacji w ramach działania Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013, kryteriów na podstawie, których jest oceniana zgodno ść operacji z LSROR oraz kryteriów wyboru operacji, a tak że procedury zmiany tych kryteriów ...... 88 8.1 Procedura oceny zgodno ści wniosków z LSROR i wyboru operacji przez LGR...... 88 8.2 Procedura odwołania od rozstrzygni ęć Komitetu w sprawie wyboru operacji...... 90 8.3 Harmonogram działa ń i zakres odpowiedzialno ści organów LGR uczestnicz ących w procedurze oceny i wyboru operacji ...... 91 8.4 Schemat graficzny procedury oceny i wyboru operacji przez LGR ...... 93

Rozdział 9 Wskazanie kryteriów oceny wyboru operacji w ramach realizacji LSROR przez LGR „Partnerstwo Drawy” ...... 94

Rozdział 10 Opis procesu przygotowania i konsultowania Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich...... 104

Rozdział 11 Opis procesu wdra żania i aktualizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich...... 105 11.1 Zarz ądzanie przedsi ęwzi ęciami...... 105 11.2 Komunikacja społeczna...... 106

3 11.3 Monitoring sytuacji i uwarunkowa ń obszaru LGR ...... 107 Rozdział 12 Zasady i sposób dokonywania ewaluacji własnej ...... 109 12.1 Metodologia i cele ewaluacji...... 110

Rozdział 13 Spójno ść planowanych działa ń, przedsi ęwzi ęć lub operacji realizowanych przez LGR w ramach innych programów wdra żanych na obszarze obj ętym LSROR...... 112 13.1 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW)...... 112 13.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) ...... 113 13.3 Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego ………...... 113 13.4 Fundusz dla Organizacji Pozarz ądowych (FOP) ...... 114 13.5 INTERREG IV A...... 114 13.6 Inne dost ępne środki finansowe ...... 114 13.7 Okre ślenie powi ąza ń LSROR z innymi dokumentami planistycznymi zwi ązanymi z obszarem obj ętym LSROR...... 115 13.7.1 Dokumenty strategiczne na poziomie krajowym...... 115 13.7.2 Wykaz dokumentów planistycznych, strategicznych i programowych zwi ązanych z obszarem Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku...... 117

Rozdział 14 Mechanizmy zapobiegaj ące nakładaniu si ę pomocy...... 119

4 Rozdział 1 Charakterystyka Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku ubiegaj ącego si ę o wybór do realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich (LSROR), w ramach Lokalnej Grupy Rybackiej (LGR), jako podmiotu odpowiedzialnego za realizacj ę LSROR

1.1 Nazwa i statut prawny Stowarzyszenia LGR oraz data wpisu do Krajowego Rejestru S ądowego i numer w tym rejestrze

Pełna nazwa Stowarzyszenia brzmi Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku, zwana w dalszej cz ęści LGR „Partnerstwo Drawy”. Siedziba Stowarzyszenia mie ści si ę w Szczecinku przy ulicy 28 Lutego 16, 78 – 400 Szczecinek Informacje na temat Stowarzyszenia LGR znajduj ą si ę na stronie internetowej pod adresem www.partnerstwodrawy.org Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku zostało wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 29 pa ździernika 2009 r. pod numerem 0000340574.

1.2 Opis procesu powstawania partnerstwa Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku

Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku jest ści śle powi ązane z funkcjonuj ącym Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Partnerstwo Drawy” z siedzib ą Złocie ńcu. Nie było to rzecz ą przypadkow ą, gdy ż na bazie do świadcze ń Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich i wdra żania programu Leader podj ęto prób ę realizacji Programu Operacyjnego Restrukturyzacja Obszarów Zale żnych Od Rybactwa na tym terenie. Jednak ze względu na zmiany obszaru działania spowodowane zmianami granic administracyjnych jednej z Gmin i udziałem innej gminy w s ąsiedniej grupie rybackiej, podj ęto decyzj ę o przyst ąpieniu do prac nad tworzeniem nowej, a zarazem siostrzanej organizacji w formie stowarzyszenia. Wykorzystuj ąc do świadczenia i pomoc LGD Partnerstwo Drawy i opieraj ąc si ę na wydatnej pomocy Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego przeprowadzono konsultacje społeczne dotycz ące potrzeby stworzenia organizacji zajmuj ącej si ę rybactwem, w ędkarstwem i stanem akwenów na Pojezierzu Drawskim. Proces budowania partnerstwa, który doprowadził do powołania Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku miał kilka wa żnych etapów i był realizowany z bezpo średnim udziałem mieszka ńców gmin tego terenu zwi ązanych z bran żą rybn ą lub działaj ących w jego otoczeniu w momencie pojawienia si ę takiej mo żliwo ści. Okoliczno ści ą maj ącą du ży wpływ na przebieg tego procesu, było zaanga żowanie i współpraca samorz ądów Pojezierza Drawskiego podj ęta w połowie lat 90 przy wielu wspólnych projektach anga żuj ących gminy obszaru LGR. Efektem tych działa ń było

5 powstanie dwóch wa żnych organizacji: Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Pojezierza Drawskiego (SGIPPD) oraz Zwi ązku Miast i Gmin Dorzecza Pars ęty (ZMiGDP) zwi ązek ten mi ędzy innymi realizuje dwa najwi ększe w Polsce programy proekologiczne. Pierwszy to wspólna gospodarka wodno – ściekowa w 26 gminach, drugi to program termomodernizacji w 22 gminach regionu. Ich zadaniem jest tak że promocja Pojezierza Drawskiego, aktywizacja mieszka ńców w kierunku rozwoju turystyki oraz realizacji projektów infrastrukturalnych. Kontakty nawi ązane dora źnie były kontynuowane w latach nast ępnych i stały si ę podstaw ą do tworzenia trwałego partnerstwa. Pocz ątki Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku si ęgaj ą połowy roku 2009, kiedy pojawił si ę projekt zwi ązany z wdra żaniem Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013. Wtedy pojawiło si ę zainteresowanie ze strony producentów zwi ązanych z sektorem rybackim z terenu Pojezierza Drawskiego, skupionych wokół dwóch powiatów: Drawskiego i Szczecineckiego. Ze wzgl ędu na specyfik ę ich działalno ści oraz współprac ę bran żow ą pomi ędzy sob ą, nast ąpiło ożywienie w kierunku stworzenia formalnej struktury dla realizacji zada ń Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 - 2013. Dodatkowym atutem był udział trenerów AGROLINII w procesie tworzenia partnerstwa, b ędących zarazem członkami zarówno Lokalnej Grupy Działania jak i Lokalnej Grupy Rybackiej. Pierwsze ruchy zwi ązane z informowaniem o programie Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 - 2013 miały miejsce ju ż w lipcu 2009 r. , kiedy ukazały si ę pierwsze dokumenty legislacyjne dotycz ące programu i odbyło si ę pierwsze szkolenie organizowane w ramach AGROLINII. Wokół pomysłu zacz ęły pojawia ć si ę osoby, przedsi ębiorstwa oraz organizacje zainteresowane uczestnictwem w projekcie. Nast ępne warsztaty odbyły si ę w sierpniu i listopadzie. Nabyta na nich wiedza praktycznie wsparła proces utworzenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku oraz przygotowała do świadomego uczestnictwa przy tworzeniu Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. Od momentu powstania, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku swoj ą działalno ść koncentrowało głównie na promocji programu Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 - 2013, pozyskiwaniu członków oraz sieciowaniu ich w celu wzajemnego wsparcia i dalszej współpracy. Wykorzystuj ąc do świadczenie we współpracy z lokalnymi i regionalnymi przedstawicielami mediów pocz ąwszy od lipca 2009 r. średnio raz w miesi ącu ukazywały si ę informacje dot. działa ń zwi ązanych z wdra żaniem Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 - 2013. Poprzez współprac ę z Gazet ą Drawsk ą, Tygodnikiem Pojezierza Drawskiego, Głosem Koszali ńskim, Kurierem Szczeci ńskim ukazywały si ę wydania oraz materiały tematycznie zbli żone do działa ń, mog ących mie ć powi ązanie z działalno ści ą powstaj ącego Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. W radiu ESKA raz na kwartał ukazywał si ę materiał w formie wywiadu lub newsa dotycz ący organizowanych spotka ń lub działa ń wa żnych dla Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. W tym te ż czasie ukazały si ę trzy wywiady w telewizji lokalnej GAWEX ze Szczecinka. Na terenie powstawania partnerstwa odbywały si ę spotkania informacyjne dla przedstawicieli samorz ądów w celu przygotowania uchwał o przyst ąpieniu do Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” i co za tym idzie, powi ększenia obszaru działania LGR. Ł ącznie takich spotka ń odbyło si ę szesna ście, przy czym w niektórych gminach wymagało to odbycia kilku spotka ń. Dodatkowo przedstawiciele komitetu zało życielskiego Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku uczestniczyli w akcji promocyjnej, której celem było pozyskanie nowych członków partnerstwa z sektora rybackiego. Takich spotka ń odbyło si ę ponad czterdzie ści.

6 Formalnie w dniu 4 wrze śnia 2009 r. w siedzibie Starostwa Powiatowego w Szczecinku odbyło si ę zebranie zało życielskie Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku, w którym uczestniczyło 18 osób. Inicjatorami zebrania zało życielskiego byli przedstawiciele sektora rybackiego i społecznego. Obecni byli przedstawiciele: samorz ądów lokalnych, podmiotów gospodarczych oraz osoby prywatne. Podczas zebrania zało życielskiego obecni członkowie Stowarzyszenia przyj ęli Statut Stowarzyszenia oraz wybrali Komitet Zało życielski Stowarzyszenia, który został upowa żniony przez członków – zało życieli do reprezentowania Stowarzyszenia do czasu zwołania Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia. W skład Komitetu Zało życielskiego weszło 5 osób, członków - zało życieli. Dnia 29 pa ździernika 2009 r. w wyniku działalno ści Komitetu Zało życielskiego i na jego wniosek Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku uzyskało postanowieniem S ądu Rejonowego w Koszalinie IX Wydział Krajowego Rejestru Sądowego wpis do KRS pod numerem – KRS 0000340574. Czas działania Stowarzyszenia jest nieokreślony, za ś organem sprawuj ącym nadzór ustalono Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego. Dnia 2 listopada 2009 r. Stowarzyszenie uzyskało zaświadczenie z Głównego Urz ędu Statystycznego o/Koszalin o nadaniu numeru identyfikacyjnego REGON- 320741645, z okre śleniem rodzaju działalno ści według PKD 2007- 9499Z, a według PKD 2004- 9133Z. W dniach 17 – 18 listopada 2009 r. Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” było reprezentowane przez swoich przedstawicieli na I Ogólnopolskiej Konferencji przyszłych, potencjalnych grup rybackich. Konferencja odbyła si ę w Warszawa/Falenty. Dnia 9 grudnia 2009 r. Komitet Zało życielski zorganizował I Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku w siedzibie Starostwa Powiatowego w Szczecinku. W toku obrad, zgodnie z przyj ętym porz ądkiem dokonano wyboru władz Stowarzyszenia oraz podj ęto uchwał ę o przyj ęciu Statutu Stowarzyszenia. W I Walnym Zebraniu, zgodnie z list ą obecno ści, uczestniczyło 38 osób, z czego 33 to Członkowie Stowarzyszenia. W dniu 12 lutego 2010 r. odbyło si ę Zebranie Zarz ądu Stowarzyszenia oraz Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku, na których zapoznano si ę z zało żeniami Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich, za ś w drodze głosowania przyj ęto: wzór logo Stowarzyszenia oraz wzór piecz ęci. Ponadto Zarz ąd Stowarzyszenia rozpatrzył wnioski kandydatów na nowych członków stowarzyszenia. Logo Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku przyj ęte decyzj ą Zarz ądu oraz uchwał ą Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia przedstawiono poni żej :

Numer NIP: 673-187-64-54 Stowarzyszeniu został nadany przez Urz ąd Skarbowy w Szczecinku dnia 22 stycznia 2010 r. Na dzie ń 12 marca 2010 r. Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku liczy 68 członków, w śród których znajduj ą si ę reprezentanci wszystkich trzech sektorów, w tym 9 gmin, 2 starostwa powiatowe oraz 5 podmiotów gospodarczych.

7 Prace nad Lokaln ą Strategi ą Rozwoju Obszarów Rybackich rozpocz ęto w pa ździerniku 2009 r. od gromadzenia informacji niezb ędnych do inwentaryzacji obszaru. Wtedy to pozyskiwano dokumenty mówi ące o ilo ści przedstawicieli sektora rybackiego, które posłu żyły do ustalenia bud żetu na realizacj ę Programu Operacyjnego „Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrze żnych obszarów rybackich 2007 – 2013”. Nast ępnie na podstawie dokumentów PROW (Program Rozwoju Obszarów Wiejskich) Lokalnej Grupy Działania „Partnerstwo Drawy”, zostały przygotowane propozycje regulaminów LGR „Partnerstwo Drawy”. W dniach 26 – 27 listopada 2009 r. w Siemczynie k. Czaplinka odbyły si ę warsztaty, na których omawiano kwestie tj. : zało żenia do strategii, analiza SWOT, wybór celów ogólnych i szczegółowych oraz przedsi ęwzi ęcia do realizacji. 26 listopada 2009 r. w warsztatach uczestniczyło 35 osób, a 27 listopada 2009 r. w warsztatach uczestniczyły 34 osoby. Reprezentatywno ść sektora rybackiego w śród uczestników warsztatów wyniosła 40%. Efekty prac nad strategi ą zostały przekazane członkom LGR „Partnerstwo Drawy” podczas Walnego Zebrania, które odbyło si ę 12 lutego 2010 r., udost ępnione zostały równie ż na stronie internetowej (www.partnerstwodrawy.org) do konsultacji. Zespół do spraw strategii na podstawie uwag ze strony Członków LGR „Partnerstwo Drawy” uzupełnił dokument i zło żył jako tekst jednolity. Dokument stanie si ę przedmiotem głosowania, po przyj ęciu Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich przez Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia będzie ona obowi ązywa ć na obszarze działania Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Biuro Powiatowe ARiMR w Szczecinku na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatno ści (Dz.U. z 2004 r. Nr 10 poz.76), po rozpatrzeniu wniosku o wpis do ewidencji producentów z dnia: 01.03.2010 r. zło żonego przez Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku; nadała mu numer identyfikacyjny: 063964952 .

Dzi ęki współpracy Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwa Drawy” w Szczecinku, Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie, a tak że Stowarzyszenia „AGROLINIA” w ramach przeprowadzenia szeregu warsztatów oraz szkole ń znaczna ilo ść osób oraz członków Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”, reprezentuj ących wszystkie trzy sektory, które tworz ą , tzw. : trójsektorowo ść w zakresie partnerstwa dla Stowarzyszenia, uzyskała niezb ędn ą wiedz ę na temat wspierania zrównowa żonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego w ramach operacji realizowanych poprzez Lokaln ą Strategi ę Rozwoju Obszarów Rybackich, potwierdzon ą odpowiednimi Certyfikatami wydanymi we współpracy Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Stowarzyszenia „AGROLINIA”.

Imienne wykazy osób, które maj ą potwierdzon ą i udokumentowan ą wiedz ę z zakresu Programu Operacyjnego PO RYBY 2007 – 2013 Osi Priorytetowej 4 wraz z zestawieniem numerologicznym certyfikatów, zawieraj ą poni ższe tabele:

Tabela 1. Lista numerologiczna Certyfikatów z Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013

L.P. Nazwisko i Imi ę Numer Certyfikatu 1. Bryła Mariusz 1031 2. Jasionas Ryszard 1032 3. Kozłowski Piotr 1033 4. Kraszewski Andrzej 1034 5. Łajczak Tomasz 1035

8 6. Makowski Patryk 1036 7. Malarski Arkadiusz 1037 8. Sadkowski Marian 1038 9. Witkowski Grzegorz 1039 10. Wrzesi ński Grzegorz 1040 11. Zacharzewski Krzysztof 1041 12. Bator Artur 1042 13. Błaszczok Norbert 1043 14. Cie ślikowski Marek 1044 15. Getka Mariusz 1045 16. Głuchowski Radosław 1046 17. Gospodarek Jerzy 1047 18. Górniak Radosław 1048 19. Korycka-Kozioł Anna 1049 20. Kubabski Jan 1050 21. Marcewicz Wojciech 1051 22. Michalski Tadeusz 1052 23. Oko ń Joanna 1053 24. Rajczonek Stanisław 1054 25. Rudnikowicz Jan 1055 26. Siubdzia Dariusz 1056 27. Szlo ńska Katarzyna 1057 28. Urban Andrzej 1058 29. Waszczyk Kamila 1059 30. Wrzesi ński Dawid 1060 31. Duda Aleksandra 1338

Tabela 2. Lista numerologiczna Certyfikatów nadanych przez Urz ąd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego z Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013

L.P. Nazwisko i Imi ę Numer Certyfikatu 1. Sucho ński Tomasz 43 2. Malarski Arkadiusz 44 3. Rudnikowicz Jan 45 4. Siubdzia Dariusz 46 5. Rajczonek Stanisław 47 6. Jasionas Ryszard 48 7. Wi śniewska Halina 49 8. Sztajnke Joanna 50 9. Kozłowska Małgorzata 51 10. Lech Gra żyna 52

Pomimo zamierze ń i propozycji rozszerzenia partnerstwa na obszar dwóch powiatów – szczecineckiego i drawskiego, wył ączaj ąc miasto Szczecinek – plan si ę nie powiódł. Przyczyn ą był brak deklaracji ze strony Gminy Wiejskiej Szczecinek, która nie podj ęła uchwały o przyst ąpieniu do Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. Konsekwencj ą tego był m.in. brak mo żliwo ści wej ścia do partnerstwa Gminy Biały Bór, z uwagi na brak, tzw. spójno ści terytorialnej, a Gmina Wiejska Szczecinek takow ą gwarantowała.

9 1.3 Charakterystyka członków LGR i sposób rozszerzania/zmiany składu LGR

Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku na dzie ń 12 marca 2010 r. liczy 68 członków, w śród których s ą reprezentanci wszystkich trzech sektorów: publicznego, społecznego i gospodarczego. Wykaz członków partnerstwa zawiera poni ższa tabela.

Tabela 3. Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku – członkowie

L.P. Nazwa podmiotu lub imi ę Funkcja Sektor i nazwisko

1. Gmina Złocieniec Członek zwyczajny publiczny

2. Urz ąd Miasta i Gminy Barwice Członek zwyczajny publiczny

3. Gmina Grzmi ąca Członek zwyczajny publiczny

4. Gmina Borne Sulinowo Członek zwyczajny publiczny

5. Gmina Czaplinek Członek zwyczajny publiczny

6. Gmina Drawsko Pomorskie Członek zwyczajny publiczny

7. Gmina Kalisz Pomorski Członek zwyczajny publiczny

8. Gmina Ostrowice Członek zwyczajny publiczny

9. Gmina Wierzchowo Członek zwyczajny publiczny Starostwo Powiatowe 10. w Szczecinku Członek zwyczajny publiczny Starostwo Powiatowe 11. w Drawsku Pomorskim Członek zwyczajny publiczny Regionalna Dyrekcja Lasów 12. Pa ństwowych Członek zwyczajny publiczny w Szczecinku Zarz ąd Miejsko-Gminny Ligi 13. Ochrony Przyrody Członek zwyczajny publiczny w Szczecinku Stowarzyszenie 14. Lokalna Grupa Działania Członek zwyczajny społeczny „Partnerstwo Drawy” Okr ęg Polskiego Zwi ązku 15. Wędkarskiego Członek zwyczajny społeczny w Koszalinie

16. Firma „GRŁ” Spółka z o.o. Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy

17. Firma „Aquarian” Sp. z o.o. Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy Przedsi ębiorstwo Rybackie 18. Spółka z o.o. – Szczecinek Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy

19. Przedsi ębiorstwo Rybackie Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy Złocieniec Sp. z o.o.

10

20. Adam Podpora Członek zwyczajny społeczny

21. Juliusz Mokierów-Czołowski Członek zwyczajny społeczny

22. Aleksandra Maria Duda Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy Wiceprzewodnicz ący 23. Mariusz Bryła Komisji Rewizyjnej rybacki-gospodarczy

24. Anna Korycka- Kozioł Członek zwyczajny społeczny

25. Jarosław Leszkiewicz Członek zwyczajny społeczny

26. Tomasz Łajczak Członek Zarz ądu społeczny

27. Mariusz Getka Członek Zarz ądu społeczny

28. Adam Romanowski Członek zwyczajny społeczny

29. Jan Romanowski Członek zwyczajny społeczny

30. Halina Wi śniewska Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy

31. Mieczysław Sochacki Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy Sekretarz 32. Ryszard Jasionas Stowarzyszenia społeczny

33. Krzysztof Kraczek Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy

34. Krzysztof Lis Prezes Stowarzyszenia społeczny

35. Tomasz Mazur Członek zwyczajny społeczny

36. Izabela Urba ńska Członek zwyczajny społeczny Wiceprezes 37. Grzegorz Witkowski Stowarzyszenia społeczny

38. Piotr Kozłowski Członek zwyczajny rybacki –gospodarczy

39. Urszula Paciorek Członek zwyczajny społeczny

40. Dariusz Siubdzia Członek zwyczajny społeczny

41. Magdalena Łosiewicz Członek zwyczajny społeczny

42. Robert Zabuski Członek zwyczajny społeczny

43. Jolanta Mariak Członek zwyczajny społeczny

44. Michał Mariak Członek zwyczajny społeczny

45. Bernard Kotowicz Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy Sekretarz Komisji 46. Jan Kubabski Rewizyjnej społeczny

47. Łukasz Borys Członek zwyczajny społeczny

48. Tadeusz Michalski Członek zwyczajny społeczny

11

49. Andrzej Urban Członek Zarz ądu społeczny

50. Tadeusz Sokołowski Członek zwyczajny społeczny

51. Jerzy Gospodarek Członek Zarz ądu rybacki-gospodarczy Skarbnik 52. Gra żyna Kraczek Stowarzyszenia rybacki-gospodarczy

53. Stanisław Rajczonek Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy Przewodnicz ąca 54. Katarzyna Kuciapska Komisji Rewizyjnej rybacki-gospodarczy

55. Radosław Górniak Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy

56. Andrzej Kraszewski Członek zwyczajny społeczny

57. Mirosław Baran Członek zwyczajny społeczny

58. Tomasz Sztajnke Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy

59. Joanna Sztajnke Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy

60. Małgorzata Kozłowska Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy

61. Jan Rudnikowicz Członek zwyczajny publiczny

62. Arkadiusz Malarski Członek zwyczajny publiczny

63. Krzysztof Zacharzewski Członek zwyczajny społeczny

64. Zbigniew Jabło ński Członek zwyczajny rybacki- gospodarczy

65. Tomasz Sucho ński Członek zwyczajny publiczny

66. Gra żyna Lech Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy

67. Krzysztof Żuprański Członek zwyczajny społeczny Gospodarstwo Rybackie 68. Spółka z o.o. w Czaplinku Członek zwyczajny rybacki-gospodarczy

Jak wynika z podanego wy żej wykazu, w LGR „Partnerstwo Drawy” stowarzyszonych jest: 9 gmin i 2 powiaty. Ł ącznie 16 członków reprezentuje sektor publiczny, 30 członków reprezentuje sektor społeczny, a 22 członków reprezentuje sektor gospodarczy. Zatem przedstawiciele sektora społecznego stanowi ą 44,12 % ogólnej liczby członków, przedstawiciele sektora publicznego stanowi ą 23,53 % natomiast sektor gospodarczy stanowi 32,35 % wszystkich członków stowarzyszenia. Wynika wi ęc z tego, że reprezentatywno ść poszczególnych sektorów odzwierciedla stopie ń zapotrzebowania na wsparcie i wskazuje na realne potrzeby poszczególnych środowisk, do których nawi ązuje Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich.

12 1.3.1 Pozyskiwanie i przyjmowanie nowych członków

LGR „Partnerstwo Drawy” jest stowarzyszeniem otwartym dla wszystkich, którzy deklaruj ą ch ęć aktywnego wł ączenia si ę w realizacj ę jego celów statutowych. Rozszerzanie składu partnerstwa to z jednej strony procedury formalne zwi ązane z przyjmowaniem nowych członków, a z drugiej strony – działania podejmowane przez władze Stowarzyszenia w celu pozyskania nowych członków, takie jak:

- prowadzenie strony internetowej z informacjami na temat działalno ści Stowarzyszenia ;

- wydanie ulotek informacyjnych prezentuj ących zawarto ść Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich i zasad jej realizacji ;

- promocja działalno ści stowarzyszenia poprzez aktywn ą współprac ę z przedstawicielami mediów lokalnych i regionalnych ;

- spotkania i szkolenia dla mieszka ńców obszaru na temat zało żeń Programu Operacyjnego Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013 i roli stowarzyszenia w jego wdra żaniu – na przykład seria spotka ń przeprowadzonych w poszczególnych miejscowościach gminnych wchodz ących w skład Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku.

Procedury formalne dotycz ące przyjmowania członków okre śla statut. Zgodnie z nimi, osoba lub podmiot zainteresowany uzyskaniem członkostwa w Stowarzyszeniu musi zło żyć pisemne o świadczenie woli (wypełni ć deklaracj ę członkowską lub deklaracj ę przyst ąpienia), o przyst ąpieniu do Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku, jako członek zwyczajny. Wzory deklaracji są dost ępne w biurze Stowarzyszenia oraz na stronie internetowej Stowarzyszenia. Zło żone o świadczenie rozpatruje Zarz ąd, który decyduje o przyj ęciu w poczet członków zwyczajnych Stowarzyszenia w drodze uchwały podj ętej zwykł ą wi ększo ści ą głosów. W przypadku, gdy Zarz ąd wydaje decyzj ę odmown ą, zobowi ązany jest pisemnie powiadomi ć kandydata o odmowie przyj ęcia. Powiadomienie powinno zawiera ć przyczyny odmowy przyj ęcia oraz wskazanie mo żliwo ści odwołania si ę od postanowienia Zarz ądu do Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia. Od odmownej decyzji Zarz ądu zainteresowanemu przysługuje prawo odwołania si ę do Walnego Zebrania, którego uchwała w tym przedmiocie jest ostateczna.

1.4 Struktura Komitetu pełni ącego rol ę ciała decyzyjnego LGR

Jednym ze statutowych organów Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku jest Komitet. Jego głównym zadaniem jest wybór operacji zgodnie z zapisami art. 16 ust. 1, pkt 4 ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównowa żonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego, które maj ą by ć realizowane w ramach Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. Zgodnie

13 z postanowieniami i decyzj ą Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Komitet składa si ę z 12 członków. Członkowie Komitetu zgodnie z zapisami statutowymi s ą wybierani przez Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia (art. 23 pkt 4 ppkt 5 i art. 30 pkt 2 Statutu). W ten sposób wybrany skład osobowy członków Komitetu LGR wybiera ze swego grona w głosowaniu jawnym Przewodnicz ącego, Wiceprzewodnicz ącego i Sekretarza Komitetu LGR.

Skład Komitetu Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” na dzie ń 12 marca 2010 r. z podziałem na sektorowo ść , przedstawia poni ższa tabela:

Tabela 4. Skład Komitetu Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku :

Nazwisko i imi ę/imiona członka Nazwa reprezentowanej Sektor, którego przedstawicielem Lp. komitetu gminy jest członek komitetu

1. Sztajnke Joanna Anna Drawsko Pomorskie Gospodarczy

2. Kotowicz Bernard Kalisz Pomorski Gospodarczy

3. Malarski Arkadiusz Borne Sulinowo Publiczny

4. Sucho ński Tomasz Wierzchowo Publiczny

5. Zacharzewski Krzysztof Robert Złocieniec Społeczny

6. Siubdzia Dariusz Jan Szczecinek Społeczny

7. Duda Aleksandra Ostrowice Gospodarczy

8. Wi śniewska Halina Maria Grzmi ąca Społeczny

9. Rajczonek Stanisław Bolesław Szczecinek Gospodarczy

10. Rudnikowicz Jan Barwice Publiczny

11. Kozłowska Małgorzata Alicja Złocieniec Gospodarczy

12. Lech Gra żyna Czaplinek Gospodarczy

W skład Komitetu wchodz ą przedstawiciele wszystkich dziewi ęciu gmin b ędących członkami Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”. Każda gmina ma wi ęc swojego reprezentanta. W Komitecie jest trzech przedstawicieli podmiotów sektora publicznego, którzy stanowi ą 25% składu Komitetu. Przedstawiciele sektora społecznego s ą reprezentowani przez trzech członków, którzy stanowi ą równie ż 25% składu Komitetu. Przedstawiciele sektora gospodarczego zwi ązanego z sektorem rybackim s ą reprezentowani przez sześciu członków, którzy stanowi ą 50% składu Komitetu. Reasumuj ąc, przedstawiciele sektora społecznego i gospodarczego ł ącznie s ą reprezentowani w Komitecie przez dziewi ęciu członków, co z kolei stanowi 75 % składu Komitetu. Sektor rybacki jest w Komitecie reprezentowany przez siedmiu członków, którzy łącznie stanowi ą ponad 58% ogółu składu Komitetu.

14 Dodatkowo wypełniaj ąc wymóg w zakresie reprezentatywno ści w Komitecie LGR „Partnerstwo Drawy” mo żna wyszczególni ć m.in.: 1. Dwie osoby poni żej 30 roku życia, 2. Pięć kobiet, 3. Jedena ście osób z udokumentowan ą wiedz ą na temat wspierania zrównowa żonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego w ramach operacji realizowanych poprzez Lokaln ą Strategi ę Rozwoju Obszarów Rybackich, potwierdzon ą odpowiednimi Certyfikatami wydanymi we współpracy Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Stowarzyszenia „AGROLINIA” oraz Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, 4. Przedstawiciela ka żdej z Gmin tworz ących Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy”.

1.5 Zasady i procedury funkcjonowania LGR oraz Komitetu

1.5.1 Zasady powoływania członków Komitetu

Zasady powoływania członków Komitetu reguluje Statut Stowarzyszenia stanowi ący Zał ącznik nr 1 do wniosku o wybór Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich oraz Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków stanowi ący Zał ącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. Zgodnie z postanowieniami Statutu Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” Komitet składa si ę z – od 8 do 12 członków, wybieranych przez Walne Zebranie spo śród członków Stowarzyszenia. Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia powołuj ąc członków Komitetu LGR okre śla równie ż liczb ę jego członków. Procedur ę wyboru Przewodnicz ącego Komitetu okre śla Regulamin Komitetu LGR. Kandydata lub kandydatów na Przewodnicz ącego Komitetu, wybieraj ą spo śród siebie zgodnie z Regulaminem Komitetu jego Członkowie, na pierwszym posiedzeniu. Komitet LGR jest wybierany na kadencj ę trwaj ącą 3 lata. Członkowie Komitetu LGR musz ą spełnia ć nast ępuj ące warunki okre ślaj ące reprezentatywno ść składu Komitetu:

1. Żaden z członków Komitetu nie mo że by ć równocze śnie członkiem Komisji Rewizyjnej, ani członkiem Zarz ądu;

2. Żaden z członków Komitetu nie mo że by ć zatrudniony w biurze Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku;

3. W składzie Komitetu musi by ć przynajmniej jeden przedstawiciel/mieszkaniec ka żdej z Gmin b ędącej członkiem LGR;

4. W składzie Komitetu musi by ć co najmniej trzech przedstawicieli podmiotów sektora publicznego b ędących członkami LGR;

15 5. W składzie Komitetu musi by ć co najmniej trzech przedstawicieli podmiotów sektora społecznego b ędących członkami LGR ;

6. W składzie Komitetu musi by ć co najmniej trzech przedstawicieli podmiotów sektora gospodarczego b ędących członkami LGR;

7. W składzie Komitetu musz ą by ć co najmniej dwie osoby poni żej 30 roku życia;

8. W składzie Komitetu musz ą by ć co najmniej dwie kobiety;

9. W składzie Komitetu musi by ć co najmniej 1/3 członków posiadaj ących udokumentowan ą wiedz ę z zakresu Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013;

10. W składzie Komitetu musi by ć co najmniej 75 % członków zameldowanych na pobyt stały na obszarze obj ętym LSROR , według stanu na dzie ń 31 grudnia 2008r.

Skład Komitetu LGR przedstawiony przez Zarz ąd pod głosowanie Walnemu Zebraniu Członków Stowarzyszenia winien, poza okre ślonymi powy żej warunkami spełnia ć wymogi, o których mowa w rozporz ądzeniach Wspólnoty Europejskiej, czyli co najmniej połow ę członków Komitetu stanowi ą podmioty, o których mowa w art. 8 ust. 1 lit. b i c rozporz ądzenia nr 1198/2006 Rady Wspólnoty Europejskiej, lub ich przedstawiciele, i w art. 23 ust. 1 akapit 4 rozporz ądzenia nr 498/2007 Komisji Wspólnoty Europejskiej będącymi przedstawicielami sektora rybackiego. W wyborach członków Komitetu pod głosowanie poddaje si ę list ę kandydatów zgłoszon ą przez Zarz ąd. Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia podejmuje decyzj ę w głosowaniu jawnym przez podniesienie r ęki lub karty do głosowania. Decyzja akceptuj ąca list ę kandydatów zgłoszon ą przez Zarz ąd zapada zwykł ą wi ększo ści ą głosów Walnego Zebrania. Po dokonaniu wyboru członków Komitetu LGR, Komitet LGR na swoim pierwszym posiedzeniu ukonstytuowuje si ę, wybieraj ąc spo śród siebie Przewodnicz ącego Komitetu, Wiceprzewodnicz ącego Komitetu oraz Sekretarza Komitetu. Wybory opisane powy żej przeprowadza si ę przez poddanie pod głosowanie zgłoszonych kandydatur, po uprzednim wyra żeniu zgody danego kandydata na kandydowanie, ka żdą kandydatur ę przegłosowywuje si ę z osobna. Wyboru dokonuje si ę zwykł ą wi ększo ści ą głosów w głosowaniu jawnym poprzez podniesienie r ęki. Przewodnicz ący Komitetu LGR informuje stosowne organy Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” o wynikach wewn ętrznych wyborów i o ukonstytuowaniu si ę Komitetu.

1.5.2 Zasady odwoływania członków Komitetu

Statut Stowarzyszenia zakazuje osobom pełni ącym funkcj ę członka Komitetu LGR jednoczesne sprawowanie funkcji członka Zarz ądu, członka Komisji Rewizyjnej lub te ż członka innego prawnie działaj ącego organu Stowarzyszenia. Procedura odwołania Komitetu lub jego członka została okre ślona w art. 5 Regulaminu Organizacyjnego Komitetu LGR „Partnerstwo Drawy”.

16 Zgodnie z t ą procedur ą, powodem odwołania członka Komitetu mo że by ć:

1. Rezygnacja członka z pełnionej funkcji zło żonej w formie pisemnej;

2. Odwołanie z funkcji przedstawiciela do Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku (dotyczy osób, którym podmiot b ędący członkiem LGR powierzył pełnienie takiej funkcji);

3. Obj ęcie funkcji w Zarz ądzie, w Komisji Rewizyjnej lub innym prawnie przewidzianym organie Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”;

4. Zatrudnienie w biurze Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy;

5. Zło żenie nieprawdziwego o świadczenia o bezstronno ści członka;

6. Uchylanie si ę od uczestniczenia w pracach Komitetu LGR;

7. Śmier ć członka Komitetu LGR;

8. Ustanie członkostwa w Stowarzyszeniu LGR „Partnerstwo Drawy”;

9. Uzasadnione zarzuty o nierzeteln ą i stronnicz ą ocen ę wniosków.

Wniosek o odwołanie członka Komitetu LGR mo że zgłosi ć na pi śmie co najmniej dziesi ęciu członków Stowarzyszenia, Zarz ąd lub Komisja Rewizyjna. Wniosek ten bez zb ędnej zwłoki, po dyskusji poddaje si ę pod głosowanie Walnego Zebrania, które podejmuje decyzj ę w sprawie odwołania członka z Komitetu LGR w głosowaniu jawnym, zwykł ą wi ększo ści ą głosów. Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia dokonuje wyborów uzupełniaj ących w celu przyj ęcia nowego członka lub te ż nowych członków Komitetu LGR na tym samym posiedzeniu, na którym nast ąpiło odwołanie, na okre ślonych zasadach. Została równie ż okre ślona procedura bezzwłocznego wył ączenia członka Komitetu LGR z udziału w dokonywaniu wyboru operacji, w razie zaistnienia przynajmniej jednej z okoliczno ści, które wymieniono poni żej: 1. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez członka Komitetu LGR ; 2. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez mał żonka, krewnego lub powinowatego do drugiego stopnia pokrewie ństwa członka Komitetu LGR wł ącznie; 3. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez osob ę zwi ązan ą z członkiem Komitetu LGR z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; 4. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez osob ę, której pełnomocnikiem jest członek Komitetu LGR; 5. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez korporacyjn ą osob ę prawn ą, której członkiem jest członek Komitetu LGR; 6. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez Wnioskodawc ę, z którym wi ąż e członka Komitetu LGR umowa cywilno – prawna, czy inna jakakolwiek forma zatrudnienia, w tym umowa o prac ę, zlecenie czy o dzieło; 7. W przypadku zło żenia nieprawdziwego o świadczenia co do bezstronno ści członka Komitetu LGR lub braku ww. o świadczenia; 8. Inne okoliczno ści, które mog ą wywoła ć w ątpliwo ści co do bezstronno ści członka Komitetu LGR.

17

1.5.3 Procedura funkcjonowania Komitetu, w tym procedura wył ączenia członka od udziału w dokumentowaniu wyboru operacji w razie zaistnienia okoliczno ści, które mog ą wywoływa ć w ątpliwo ści co do jego bezstronno ści

Zasady funkcjonowania Komitetu okre śla Regulamin Komitetu uchwalony przez Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia. Regulamin ten stanowi Zał ącznik nr 2 do wniosku o wybór LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji LSROR.

W Regulaminie zostały okre ślone procedury stosowane podczas posiedze ń Komitetu, tryb podejmowania decyzji o wyborze operacji do finansowania, a tak że procedura wył ączenia członka Komitetu od udziału w dokonywaniu wyboru operacji w razie zaistnienia okoliczno ści, które mog ą wywoływa ć w ątpliwo ści co do jego bezstronno ści. Bezzwłocznego wył ączenia członka Komitetu LGR z udziału w dokonywaniu wyboru operacji dokonuje si ę w razie ubiegania si ę o dofinansowanie tej operacji przez: członka tego ż Komitetu, jego krewnego, powinowatego do drugiego stopnia pokrewieństwa lub mał żonka; osob ę zwi ązan ą z członkiem Komitetu z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; osob ę, której pełnomocnikiem jest członek Komitetu oraz przez korporacyjn ą osob ę prawn ą, której członkiem jest członek Komitetu – lub te ż w innych przypadkach, je żeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczno ści, które mog ą wywoła ć w ątpliwo ść co do bezstronno ści członka Komitetu.

Zgodnie z postanowieniem Regulaminu Komitetu, prac ą Komitetu kieruje jego Przewodnicz ący lub w jego zast ępstwie Wiceprzewodnicz ący Komitetu, któremu Przewodnicz ący Komitetu udzielił pełnomocnictwa w tym zakresie. Przed rozpatrywaniem ka żdego wniosku w my śl art. 6 Regulaminu Komitetu LGR „Partnerstwo Drawy”, ka żdy członek Komitetu LGR na wezwanie Przewodnicz ącego Komitetu LGR poprzez zło żenie podpisu na stosownym formularzu składa pisemne oświadczenie o tym, że nie zachodz ą okoliczno ści, które mogłyby wywoływa ć w ątpliwo ści co do jego bezstronno ści podczas oceny wniosku. Procedura bezzwłocznego wykluczenia i wył ączenia członka Komitetu LGR od udziału w pracach zwi ązanych z dokonywaniem wyboru operacji nast ępuje w wyniku zaistnienia jednej z poni ższych przesłanek: 1. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez członka Komitetu LGR oraz gdy członek Komitetu LGR brał udział w przygotowaniu wniosku i b ędzie uczestniczył w realizacji operacji stanowi ącej przedmiot wniosku ; 2. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez mał żonka, krewnego lub powinowatego do drugiego stopnia pokrewie ństwa członka Komitetu LGR wł ącznie ; 3. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez osob ę zwi ązan ą z członkiem Komitetu LGR z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; 4. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez osob ę, której pełnomocnikiem jest członek Komitetu LGR ; 5. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez korporacyjn ą osob ę prawn ą, której członkiem jest członek Komitetu LGR ;

18 6. Ubieganie si ę o dofinansowanie operacji przez Wnioskodawc ę, z którym wi ąż e członka Komitetu LGR umowa cywilno – prawna, czy inna jakakolwiek forma zatrudnienia, w tym umowa o prac ę, zlecenie czy o dzieło ; 7. Brak zło żenia b ądź zło żenia nieprawdziwego o świadczenia o bezstronno ści członka Komitetu LGR ; 8. Zaistnienie innych okoliczno ści, które mog ą wywoła ć w ątpliwo ść co do bezstronno ści członka Komitetu LGR.

Zgodnie z opracowanym Regulaminem Komitetu LGR „Partnerstwo Drawy” członków Komitetu LGR, którzy nie zło żą o świadczenia o bezstronno ści, Przewodnicz ący Komitetu LGR wył ącza z udziału w rozpatrywaniu danego wniosku. Następnie dalsza cz ęść post ępowania dotycz ącego oceny zgodno ści operacji z LSROR oraz wyboru operacji do finansowania odbywa si ę zgodnie z procedur ą opisan ą w rozdziale 8 niniejszej Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich.

Opisana i przedstawiona powy żej procedura funkcjonowania Komitetu LGR Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku wykazuje daleko zaawansowany stopie ń demokratyzacji zarówno w wyborze procedur, jak i w podejmowaniu decyzji odno śnie wyboru operacji do finansowania.

19 Rozdział 2 Opis obszaru obj ętego Lokaln ą Strategi ą Rozwoju Obszarów Rybackich wraz z uzasadnieniem jego wewn ętrznej spójno ści

Obszar Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” jest spójnym, unikalnym, w skali regionu i kraju terytorium – zarówno pod wzgl ędem geograficznym, przyrodniczym, historycznym i kulturowym. Ziemie te stwarzaj ą doskonałe warunki do szcz ęś liwego życia mieszka ńców. Głównym kierunkiem rozwoju regionu jest życie w zgodzie ze środowiskiem naturalnym i turystyk ą. Dlatego poni żej zostan ą omówione uwarunkowania realizacji lokalnej strategii rozwoju ze szczególnym uwzgl ędnieniem kierunków rozwoju.

2.1 Wykaz gmin i ludno ść zamieszkuj ąca obszar LSROR w dniu 31 grudnia 2008 r.

Obszar Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” poło żony jest w obr ębie Powiatu Drawskiego (6 gmin) oraz cz ęś ci Powiatu Szczecineckiego (3 gminy). Cały obszar LGR le ży we wschodnio-południowej cz ęś ci województwa zachodniopomorskiego. Gminy tworz ące Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” to: Drawsko Pomorskie, Złocieniec, Czaplinek, Ostrowice, Wierzchowo, Kalisz Pomorski, Borne Sulinowo, Grzmi ąca, Barwice.

Ryc. 1Gminy stowarzyszone w LGR „Partnerstwo Drawy” Źródło: opracowanie własne

20 Powierzchnia całkowita obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” wynosi 2712,00 km 2. Najwi ększ ą powierzchniowo gmin ą jest gmina Borne Sulinowo zajmuj ąca 484 km 2 (17,85% powierzchni obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”). Najmniejsz ą gmin ą w LGR „Partnerstwo Drawy” jest gmina Ostrowice – 150,42 km 2 (5,3% powierzchni obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”). Najwi ększymi gminami LGR „Partnerstwo Drawy” pod wzgl ędem liczby mieszka ńców s ą: Drawsko Pomorskie, (20,17% LGR) i Złocieniec (19% LGR).

Tabela 5. Podział terytorialny oraz liczba mieszka ńców gmin LGR „Partnerstwo Drawy”, dane na 31.12.2008 r.

Ilo ść %udziału Powierzchnia % udziału w Liczba mieszka ńców Gmina w ludno ści Sołectwa w km 2 obszarze LGR mieszka ńców na km 2 LGR

Czaplinek 365,00 13,45 11 889 32,57 14,49 29 Drawsko Pomorskie 344,00 12,68 16 557 49,09 20,17 13 Kalisz Pomorski 481,00 17,74 7 251 15,07 8,83 14 Ostrowice 150,00 5,53 2 555 17,03 3,11 14 Wierzchowo 229,00 8,44 4 644 20,28 5,66 11 Złocieniec 195,00 7,19 15 584 79,92 19,00 9 Barwice 259,00 9,55 9 020 34,83 11,00 20 Borne Sulinowo 484,00 17,85 9 424 19,47 11,48 19 Grzmi ąca 205,00 7,56 5 138 25.06 6,26 16 Łącznie 2712,00 100 82 062 30,26 100 145 Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS. Dane za 2008 r.

Gminy obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” składaj ą si ę ze zró żnicowanej liczby sołectw. Najwi ęcej sołectw posiada gmina Czaplinek (29), najmniej gmina Złocieniec (tylko 9). Ł ącznie do obszaru LGR przynale ży 145 sołectw.

2.2 Uwarunkowania przestrzenne, geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe

2.2.1 Uwarunkowania przestrzenne Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” le ży na południowym wschodzie województwa zachodniopomorskiego, ok. 100 km od stolicy województwa – Szczecina, 100 km od Koszalina i 180 km od Poznania.

2.2.2 Uwarunkowania geograficzne

Mezoregiony na obszarze LGR

Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” obejmuje: wi ększ ą cz ęść mezoregionu Pojezierza Drawskiego, du żą cz ęść Równiny Drawskiej, niewielkie cz ęś ci Pojezierzy – Wałeckiego

21 i Szczecineckiego oraz Równiny Wałeckiej i Doliny Gwdy. Dominuj ącym typem krajobrazu jest teren młodoglacjalny, pagórkowaty pojezierny, poprzecinany dolinami i równinami akumulacyjnymi (den dolinnych). Według podziału na krainy geograficzno – przyrodnicze zasadnicza cz ęść obszaru le ży na Pojezierzu Drawskim, wchodz ącym w skład Pojezierza Zachodniopomorskiego.

Ryc. 2. Obszar LGR na mapie mezoregionów Polski wg Kondrackiego

Źródło: Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski . Warszawa: PWN, 2002

Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” obejmuje sw ą powierzchni ą ponad 75% mezoregionu Pojezierze Drawskie, połow ę Pojezierza Szczecineckiego, niewielk ą cz ęść Pojezierza Wałeckiego, oraz cz ęś ci równin: Wałeckiej i Drawskiej. Pojezierze Drawskie, które w du żej cz ęś ci obejmuje obszar LGR „Partnerstwo Drawy”, jest przedłu żeniem moren Pojezierza I ńskiego, w kierunku północno-wschodnim, bezpo średniego zlewiska Bałtyku (dorzecza Regi i Pars ęty) oraz dorzecza Warty-Noteci, do której płyn ą rzeki Pojezierza: Drawa i Gwda. Mezoregion Pojezierze Drawskie obejmuje obszar ok. 190 000 ha. Le ży w s ąsiedztwie, od północy - z Wysoczyzn ą Łobesk ą, Równin ą Białogardzk ą i Wysoczyzn ą Polanowsk ą, od wschodu - z Pojezierzem Bytowskim, od południa z równinami: Drawsk ą i Wałeck ą. Te ostatnie mezoregiony le żą w południowo-wschodnich cz ęś ciach obszaru LGR. Pojezierze Drawskie jest silnie zró żnicowane hipsometrycznie. Najwy ższe wzniesienie (w Czarnkowie wynosi 223 m n.p.m.) i najni żej poło żony teren (w Ogartowie 64 m n.p.m.) Pojezierza Drawskiego le żą poza obszarem LGR „Partnerstwo Drawy” w północnym s ąsiedztwie gminy Połczyn Zdrój. Przez centraln ą i północn ą cz ęść Pojezierza przebiega rozległe pasmo wzniesie ń moreny czołowej. Obok wzgórz morenowych drugim charakterystycznym elementem krajobrazu polodowcowego Pojezierza Drawskiego s ą jeziora, których jest ponad 200 (tych o powierzchni powy żej 1 ha). Najwi ęcej jezior wyst ępuje w okolicach Złocie ńca i Czaplinka. Najcz ęś ciej s ą to jeziora rynnowe, o wydłu żonym kształcie. Cech ą wspóln ą krajobrazu LGR „Partnerstwo Drawy” jest mnogo ść jezior moreny dennej, tzw. oczek polodowcowych. Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” zwi ązany jest równie ż ze zlewni ą rzeki Drawy. Pocz ąwszy od momentu wypływu z Doliny Pi ęciu Jezior na terenie gminy Czaplinek, gdzie

22 znajduj ą si ę źródła rzeki, dalej przez teren gminy Złocieniec, Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski. W zlewni Drawy poprzez dopływy Kokny – znajduje si ę gmina Ostrowice oraz Wąsawy – gmina Wierzchowo. Źródło Drawy najwi ększej rzeki na obszarze LGR znajduje si ę w okolicach wsi Zdroje w gminie Połczyn Zdrój w Drawskim Parku Krajobrazowym. Dalej rzeka przepływa przez rezerwat przyrody Dolina Pi ęciu Jezior (Krzywe, Kr ąg, Długie, Gł ębokie i Małe), jezioro Żerdno oraz najgł ębsze jezioro województwa zachodniopomorskiego, Jezioro Drawsko. Nast ępnie płynie przez jezioro Wilczkowo, miasta Złocieniec i Drawsko Pomorskie, jezioro Lubie, jezioro Wielkie D ębno, poligon drawski oraz wie ś Prostyni ę w gminie Kalisz Pomorski i dalej przez Drawie ński Park Narodowy . Na Pojezierzu Drawskim znajduj ą si ę źródła rzek: Regi i Pars ęty. St ąd te ż wypływaj ą dwa najwi ększe dopływy Noteci: Gwda i Drawa, znane jako atrakcyjne szlaki wodne. LGR „Partnerstwo Drawy” obejmuje swym obszarem mezo region Pojezierze Drawskie, znane z atrakcyjnego, pod wzgl ędem przyrodniczym, a co za tym idzie turystycznym - krajobrazu, jest spójnym terytorium i miejscem o du żym potencjale wizerunkowym i rozwojowym.

2.2.3 Klimat obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”

Blisko ść Bałtyku dyktuje na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” warunki pogodowe, przynosz ąc chłodniejsze lata, ciepłe zimy i stosunkowo du że opady. Średnia opadów w północnej cz ęś ci regionu wynosi ok. 700 mm, a w rejonie Drawska Pomorskiego - tylko 580 mm. Najwi ęcej słonecznych dni przypada na maj, czerwiec i wrzesie ń, najintensywniejsze opady na ogół wyst ępuj ą w miesi ącu lipcu i sierpniu. Latem i jesieni ą pojawiaj ą si ę wiatry zachodnie. Zim ą dominuj ą wiatry południowo-zachodnie. Okolice Kalisza Pomorskiego i Wierzchowa charakteryzuj ą si ę klimatem nieco cieplejszym i bardziej suchym. Średnia suma opadów wynosi tutaj ok. 584 mm, a średnia temperatura roku wynosi ok. 7.8 °C.

Klimat regionu w obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” nale ży do umiarkowanych; o przewadze wiatrów zachodnich, północno-zachodnich i północnych. Z uwagi na blisko ść i zasobno ść zbiorników wodnych oraz du żą powierzchni ę lasów charakteryzuje si ę du żą wilgotno ści ą powietrza.

2.2.4 Wody powierzchniowe

2.2.4.1 Rzeki

Pod wzgl ędem zasobno ści w wody powierzchniowe płyn ące omawiany teren zaliczany jest do obszarów o du żej zasobno ści i dobrze rozwini ętej sieci hydrograficznej. Prócz wymienionych poni żej głównych rzek przez tereny obj ęte działaniem LGR Partnerstwo

23 Drawy przepływaj ą mniejsze cieki. Zestawienie wszystkich cieków i kanałów przedstawiono w tabeli nr 6

Pars ęta Pars ęta jest najdłu ższ ą rzek ą, z najwi ększ ą zlewni ą strefy południowego Przymorza Bałtyku, z dobrze rozwini ętą sieci ą dopływów. Jej długo ść wynosi 155,8 km. Sie ć wodna w zlewni Pars ęty jest znacznie rozwini ęta. Rzeka ma takie znacz ące dopływy, jak: G ęsia, Perznica, D ębnica, Mogilica, Topiel, Pokrzywnica, Pysznica, Go ścinka oraz Radew. Pars ęta, zwana wcze śniej Pro śnic ą bierze swój pocz ątek na ł ąkach powstałych w czaszy całkowicie zaro śni ętego, a nast ępnie zmeliorowanego niewielkiego jeziora w pobli żu wsi Pars ęcko poło żonej w gminie Szczecinek (na zachód od miasta Szczecinek) na wysoko ści 137,0 m npm. Pocz ątkowy odcinek ma posta ć uregulowanego rowu melioracyjnego szeroko ści ok. 1,5 m, odwadniaj ącego podmokłe tereny (szczególnie jej pierwszy lewobrze żny dopływ - Żegnica odwadniaj ący Chwalimskie Bagno), w zwi ązku z czym prowadzi wody o zabarwieniu lekko brunatnym ze wzgl ędu na du żą zawarto ść substancji humusowych. Poni żej tego miejsca Pars ęta przybiera bardziej naturalny charakter, meandruje zwi ększaj ąc szeroko ść do ok. 4 m. przy uj ściu G ęsiej. Górna cz ęść dorzecza – Pojezierze Drawskie (cz ęść znajduj ąca si ę na terenie Powiatu Szczecineckiego) cechuje si ę du żymi deniwelacjami i urozmaiconymi formami terenu. Rzeka przepływa przez tereny zalesione, a drzewostan obrze ży tworzy głównie olcha. Spadek w górnym biegu wynosi ok. 1,4 ‰. Poni żej kolejnego dopływu - Perznicy Pars ęta zwi ększa swoj ą szeroko ść do 6,0 m. przy gł ęboko ści 0,5 m. Wysoko ść piaszczystych brzegów nie przekracza 1,3 m, a brzegi a ż do mostu w Krosinie s ą g ęsto poro śni ęte olch ą i wierzbin ą. Za miejscowo ści ą Krosino (gm. Grzmi ąca) w północno-zachodniej cz ęś ci powiatu rzeka wypływa z jego obszaru. Pars ęta, mimo, że reprezentuje typ meandruj ącej rzeki nizinnej średniej wielko ści, jest najwi ększ ą rzek ą Przymorza przybieraj ącą miejscami charakter rzeki górskiej (spadek w górnym biegu 3 ‰ natomiast w dolnym 0,3 ‰). W górnym biegu, w strefie moren czołowych, gł ęboko ść rzeki jest zmienna, brzegi lesiste, do ść wysokie, miejscami strome, pr ąd szybki, temperatura wody niska. Z tego wzgl ędu wody rzeki s ą wykorzystywane celów energetycznych i innych. Pars ęta zbiera wody z obszaru o powierzchni 3 145 km 2 i odprowadza do Morza Bałtyckiego w Kołobrzegu.

Płytnica Płytnica jest prawobrze żnym dopływem Gwdy o całkowitej długo ści 63,5 km (w tym 16,7 km w gminie Borne Sulinowo), odwadniaj ącym obszar o powierzchni około 269,9 km 2. Rzeka ma swoje źródła w Powiecie Szczecineckim (w Gminie Szczecinek) natomiast uchodzi do rzeki Gwdy przy miejscowo ści Płytnica. W górnym odcinku rzeka przepływa ci ągiem 3 długich rynnowych jezior: Rymierowo, Przeł ęg, i Kniewo. Rzeka ze wzgl ędu na swój spadek i do ść szybki przepływ została zaliczona do rzek o charakterze górskim i nie posiada uregulowanych brzegów.

Piława Piława jest prawobrze żnym dopływem Gwdy o długo ści 79,9 km. odwadniaj ącym obszar o powierzchni 1 388,1 km 2, o spadku 0,4% i przepływie 8 m 3/sek. Rzeka bierze swój pocz ątek w Jeziorze Komorze na Pojezierzu Drawskim. Rzeka dzieli si ę wyra źnie na dwie cz ęś ci. W górnym biegu ł ączy kilka jezior, nast ępnie zmienia kierunek i płyn ąc na południe

24 wśród obszarów le śnych, wpada do Gwdy. W górnym odcinku przepływa przez jeziora (Komorze, Rakowo, Brody, Strzeszyn, Kocie, Pile, Dołgie) oraz rozlewiska i mokradła. Na obszarze Powiatu Szczecineckiego znajduje si ę górny odcinek rzeki, o długo ści 33,9 km. w gminie Borne Sulinowo.

Drawa Drawa jest prawobrze żnym dopływem Noteci, do której uchodzi w jej 48,9 km. Wypływa z Jeziora Krzywego około 7 km. na południowy wschód od miejscowo ści Połczyn Zdrój w Drawskim Parku Krajobrazowym. Dalej przepływa przez rezerwat przyrody Doliny Pi ęciu Jezior (Krzywe, Kr ąg, Długie, Gł ębokie i Małe), jezioro Żerdno oraz Drawsko (najgł ębsze jezioro województwa zachodniopomorskiego), jeziora Wilczkowo, Lubie i Wielkie D ębno, a w okolicach Krzy ża Wielkopolskiego wpada do Noteci. Całkowita długo ść Drawy wynosi 185,9 km, a powierzchnia zlewni – 3296,4 km 2. Na terenie województwa zachodniopomorskiego znajduje si ę 140-kilometrowy odcinek górnego i środkowego biegu rzeki. Głównymi źródłami zanieczyszczenia Drawy na tym obszarze s ą miasta: Złocieniec, Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski, Drawno.

Tabela 6. Wykaz cieków i kanałów na terenie działania LGR „Partnerstwo Drawy”

Długo ść ewidencyjna na LP Nazwa rzeki Gmina terenie gminy [km] 1 Brze źnica Drawsko Pomorskie 3,72 2 Brze źniczka Barwice 10,19 3 Brze źnica-Wegorza Drawsko Pomorskie 7,47 4 Dębnica Barwice 16,56 5 Chludowo Lubie Drawsko Pomorskie 1,40 6 Czarna Borne Sulinowo 2,41 7 Dobrzyca Czaplinek 27,25 8 Drawa Czaplinek 8,95 9 Drawica Kalisz Pomorski 17,38 Drawisko Ogółem 3,18 10 w tym Czaplinek 2,24 Złocieniec 0,94 Gęsia Ogółem 23,29 11 w tym Barwice 21,17 Borne Sulinowo 2,12 12 Gł ęboka Kalisz Pomorski 15,15 13 Kamienna Złocieniec 5,97 14 Kamionka-Stawica Kalisz Pomorski 13,30 15 Kłuda Grzmi ąca 5,90 Kokna Ogółem 14,27 16 w tym Ostrowice 9,94 Złocieniec 4,33 17 Korytnica Kalisz Pomorski 9,04

25 18 Kowalówka Grzmi ąca 2,13 19 Krzyworzeka Drawsko Pomorskie 2,23 20 Li śnica Grzmi ąca 4,53 21 Lubiatówka Barwice 7,46 22 Łączna Drawsko Pomorskie 3,45 23 Łozica Grzmi ąca 11,04 Miecznik Ogółem 16,00 w tym: Czaplinek 2,17 24 Ostrowice 7,09 Złocieniec 6,74 25 Parpla-Gronówka Ostrowice 5,80 Pars ęta Ogółem 38,00 26 w tym Barwice 17,02 Grzmi ąca 20,98 27 Perznica Grzmi ąca 22,07 28 Piława Borne Sulinowo 33,90 29 Piławka Borne Sulinowo 4,20 30 Płytnica Borne Sulinowo 16,70 31 Radusza Grzmi ąca 22,43 Rakowiec-Ceminiko Ogółem 15,35 32 w tym Ostrowice 14,66 Złocieniec 0,69 33 Rudy Rów Barwice 9,92 34 Setnica Kalisz Pomorski 1,88 35 Słopnica Kalisz Pomorski 1,40 36 Sowia Struga Borne Sulinowo 13,33 37 Stara Rega Drawsko Pomorskie 12,70 Studzienica Ogółem 8,50 38 w tym Drawsko Pomorskie 3,78 Kalisz Pomorski 4,72 39 Trzebiegoszcz Grzmi ąca 27,69 Wąsówka Ogółem 5,94 40 w tym Złocieniec 4,60 Wierzchowo 1,34 41 Zara ńsko-Rydzewo Drawsko Pomorskie 3,10 42 Zgnilec Kalisz Pomorski 3,69 43 Zgniły Zdrój Wierzchowo 9,55 Żegnica ogółem 9,89 44 w tym Borne Sulinowo 1,73 Barwice 8,17 45 Kanał Ciemi ński Borne Sulinowo 3,00 46 Kanał Czaplinek Czaplinek 0,80 47 Kanał Graniczny Grzmi ąca 12,92 48 Kanał Juchowski Borne Sulinowo 7,10 49 Kanał Kr ągi Borne Sulinowo 9,66 50 Kanał Mosinski Borne Sulinowo 2,28 Źródło: Zachodniopomorski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Szczecinie Terenowy Oddział Szczecinek i Terenowy Oddział w Drawsku Pomorskim.

26 2.2.4.2 Stan czysto ści rzek

Badania stanu czysto ści rzek na omawianym terenie prowadzone s ą przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie zgodnie z programem Pa ństwowego Monitoringu Środowiska. Z bada ń przeprowadzonych w latach 2000 – 2008 klasyfikowano rzeki w sposób przedstawiony poni żej. W wyniku bada ń przeprowadzonych w 2005 r. wody rzeki G ęsia przy uj ściu do Pars ęty (miejscowo ść G ąski) zakwalifikowano do V klasy czysto ści natomiast w 2008 r. do klasy IV. Badania wykazały, że w ocenie ogólnej w 2006 r. woda rzeki Drawicy odpowiadała III klasie czysto ści wód. Wody rzeki Pars ęta w miejscowo ści Stary Chwalim w 2008 r. odpowiadały III klasie czysto ści. Wody rzek Miedznik i Kokna s ą ponadnormatywnie zanieczyszczone i prawie na całej długo ści pozaklasowe natomiast wody rzeki W ąsawa (badania w 2000 r.) wykazały, że w ocenie ogólnej rzeka na długo ści 8,5 km spełnia wymagania II klasy, a w odcinku uj ściowym tj. poni żej Złocie ńca, ma wody pozaklasowe.

2.2.4.3 Zbiorniki wodne

Jeziora Bogactwem omawianego terenu jest bardzo du ża ilo ść jezior, z których wi ększo ść ma typowy charakter rynnowy (polodowcowy). Wykaz jezior dla poszczególnych gmin przedstawia tabela 7. Wykaz sporz ądzono na podstawie Atlasu Jezior Polski, analizy map oraz danych z Zachodniopomorskiego Zarz ądu Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Szczecinie TO w Szczecinku i Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Pojezierza Drawskiego. Ł ącznie na terenie gmin obj ętych działaniem LGR znajduje si ę około 281 jezior o sumarycznej powierzchni ponad 13 573 ha.

Poni żej podano charakterystyk ę najwi ększych jezior na omawianym terenie:

Jezioro Drawsko – Posiada powierzchni ę ponad 1800 ha, maksymaln ą gł ęboko ść około 83 m oraz lini ę brzegow ą długo ści 75 km. Na jeziorze znajduje si ę 12 wysp: Lelum, Polelum, Mokra, Środkowa, Zachodnia, Bagienna, Samotna, Dzika (Bobrowa), Żurawia, Czapla, Kacza oraz wyspa Bielawa, pi ąta w kraju pod wzgl ędem wielko ści wyspa jeziorna. Na Jeziorze wyodr ębnia si ę 14 zatok: Chmielewska (dobre warunki do w ędkowania), Henrykowska (pomost do cumowania małych jednostek), Kwiatkowska (k ąpielisko i du ża przysta ń), R ękawicka (mo żliwo ść cumowania małych jednostek), Harcerska, Rzepowska – wypływ Drawy (dobry akwen w ędkarski), Owcza, Kluczewska (mo żliwo ść wodowania i cumowania małych jednostek), Cicha (dobre warunki do w ędkowania), Drahimska (mo żliwo ść wodowania jachtów, ładne piaszczyste pla że), Ptasia (idealna do w ędkowania), Pi ęciu Pomostów (dobre warunki do wodowania i cumowania jachtów), Pla ża (pomost dla bardzo małych jednostek) oraz Zatoka Basen (bardzo dobre warunki do wodowania i cumowania jachtów). Jezioro Drawsko to akwen nadaj ący si ę dla do świadczonych żeglarzy, ze wzgl ędu na liczne mielizny, głazowiska oraz w ąskie zatoczki, w których trudno jest manewrowa ć. Cały brzeg Jeziora Drawskiego nadaje si ę do w ędkowania.

Jezioro Lubie – Jezioro ma powierzchni ę 1483 ha, maksymalna gł ęboko ść to około 46 m. Na jeziorze znajduje si ę 5 wysp: Rybaki, Sołtysia, Kamieniec, Ptaszyniec i bezimienna. Wzdłu ż ładnie rozwini ętej linii brzegowej usytuowane s ą trzy miejscowo ści letniskowe:

27 Gudowo, Lubieszewo, Karwice. Lubie to jezioro rynnowe, poło żone na terenie Puszczy Drawskiej. Przepływa przez nie jeden z ciekawszych szlaków wodnych Pojezierza – rzeka Drawa, a uchodzi tu rzeczka Wil żnica

Jezioro Siecino – Jezioro ma powierzchni ę 776 ha i gł ęboko ść maksymaln ą 48 m. Jest to jezioro rynnowe z dwiema du żymi wyspami: Ostrów z wzniesieniem 155,9 m. n.p.m., poł ączona z brzegiem grobl ą, na której funkcjonuje o środek wypoczynkowy z planowanym ośrodkiem nurkowania oraz wyspa K ępa. Przy południowym brzegu zbiornika znajduje si ę kilka o środków wypoczynkowych oraz miejscowo ść letniskowa Cieszyno. Z Siecina wypływa rzeka Rako ń.

Jezioro Pile – Jezioro ma powierzchni ę 1041,9 ha i maksymaln ą gł ęboko ść 43,9 m. Charakteryzuje si ę dobrze rozwini ętą lini ą brzegow ą, urozmaiconym dnem oraz czyst ą wod ą, a przez to obfito ści ą fauny. Dno jest bardzo urozmaicone, wyst ępuj ą liczne zagł ębienia i podwodne wzniesienia, wypłycenia s ą na ogół poro śni ęte ro ślinno ści ą. Na jeziorze znajduje si ę mała wyspa. Nad jeziorem zlokalizowane s ą nast ępuj ące miejscowo ści: Borne Sulinowo, Piława, D ąbrowica, Silnowo Dln. Przez jezioro Pile przepływa rzeka Piława, która stanowi niezwykle ciekawy szlak kajakowy.

Tabela 7. Wykaz jezior na terenie obj ętym działaniem LGR

Powierzchnia jeziora Lp. Nazwa jeziora Gmina [ha] 1 Koprzywno 23,7800 Barwice

2 Luboradz 9,2500 Barwice

3 Dębno 55,7200 Barwice

4 Sierakowo 6,1100 Barwice

5 Przeł ęg 72,3000 Borne Sulinowo

6 Starowice (Generalskie) 14,2200 Borne Sulinowo

7 Kniewo 51,4800 Borne Sulinowo

8 Brze źno 7,9000 Borne Sulinowo

9 Śmiadowo 132,7000 Borne Sulinowo

10 Ciemino 251,0800 Borne Sulinowo

11 Brachowo 3,5900 Borne Sulinowo

12 Cenlikowo 4,5700 Borne Sulinowo

13 Łączno 50,0000 Borne Sulinowo

14 Jele ń 66,9500 Borne Sulinowo

15 Świdno Sarcze (Przyjezierze) 66,1600 Borne Sulinowo

16 Czochry ńskie 16,6000 Borne Sulinowo

17 Jeziorno (Pły ćwia) 22,2600 Borne Sulinowo

18 Juchowo 31,1800 Borne Sulinowo

28 19 Kiełpino 28,6100 Borne Sulinowo

20 Kowal 5,2500 Borne Sulinowo

21 Dudylany (Lipowe) 6,3600 Borne Sulinowo

22 Bagienne 3,4000 Borne Sulinowo

23 Bobrowe 6,5000 Borne Sulinowo

24 Gródek 4,7100 Borne Sulinowo

25 Tyczno 37,5100 Borne Sulinowo

26 Krzemie ń 4,4200 Borne Sulinowo

27 Mały Radacz 11,1700 Borne Sulinowo

28 Kucharowo Du że 1,4500 Borne Sulinowo

29 Kucharowo Małe 1,3900 Borne Sulinowo

30 Długie (Dołgie) 99,4000 Borne Sulinowo

31 Motarskie 14,4000 Borne Sulinowo

32 Lubicko Wielkie (Łubicko Wielkie) 168,3300 Borne Sulinowo

33 Płociowe 2,2000 Borne Sulinowo

34 Brody 72,4800 Borne Sulinowo

35 Gł ębsko (Gł ębokie) 20,2400 Borne Sulinowo

36 Silne 10,3300 Borne Sulinowo

37 Okr ągłe Borskie 5,9400 Borne Sulinowo

38 Kamie ńskie Długie (Krzemienieckie) 7,9900 Borne Sulinowo

39 Bastion 2,0200 Borne Sulinowo

40 Zarosłe (Okr ągłe Piławskie) 6,4300 Borne Sulinowo

41 Kocie 44,6900 Borne Sulinowo

42 Łąkie (Ł ąka) 18,9600 Borne Sulinowo

43 Strzeszyn 65,0500 Borne Sulinowo

44 Pile 1041,8800 Borne Sulinowo

45 Radacz 162,0700 Borne Sulinowo

46 Rakowo 17,7600 Borne Sulinowo

47 Karasie 10,3400 Borne Sulinowo

48 Lubicko Małe (Łubicko Małe) 8,4600 Borne Sulinowo

49 Komorze (Rakowskie) 396,7300 Borne Sulinowo

50 Bagnisko 6,8100 Borne Sulinowo

51 Kacze 1,3600 Borne Sulinowo

52 Zaro śle 0,6100 Borne Sulinowo

29 53 Miechówek (Czarne) 3,6300 Borne Sulinowo

54 Zalewy Nadarzycie 202,7200 Borne Sulinowo

55 Piławskie Małe 4,3580 Borne Sulinowo

56 Baczyno 38,3738 Grzmi ąca

57 Baczynko 23,4765 Grzmi ąca

58 Przerad ź 0,8500 Grzmi ąca

59 Studnica 28,9000 Wierzchowo

60 Studniczka 11,0000 Wierzchowo

61 Machlinko 28,3000 Wierzchowo

62 Kaczory (Dr ęż no) 5,6400 Wierzchowo

63 w m. Świerczyna 3,1800 Wierzchowo

64 koło Żabin II (chyba Niemowo) 3,3000 Wierzchowo

65 Dramienko 16,1700 Wierzchowo

66 Busko 33,8100 Wierzchowo

67 Małe Okr ągłe 19,7600 Wierzchowo

68 Dolne 11,9500 Wierzchowo

69 Górne 1,7800 Wierzchowo

70 Pr ęż no 5,6400 Wierzchowo

71 Czarnowo Du że 11,0000 Drawsko

72 Linowo (Chudowo) 42,4800 Drawsko

73 Małe Dołgie (Dołgie Małe) 63,6200 Drawsko

74 Będargowo 34,7900 Drawsko

75 Rekowo Wielkie (Rekowo) 9,2600 Drawsko

76 Bucierz Du ży 149,7400 Drawsko

77 Czaple Du że 62,9900 Drawsko

78 Czaple Małe 36,8000 Drawsko

79 Kociołek 4,4000 Drawsko

80 Kocioł 9,1800 Drawsko

81 Binowo 22,1300 Drawsko

82 Konotop 48,9100 Drawsko

83 Konotop Mały 4,9200 Drawsko

30 84 Oko ń Du ży (Okunie) 6,6400 Drawsko

85 Brze źno (Brze źno Drawskie) 14,8500 Drawsko

86 Darskowo (Zieliniec) 43,1500 Drawsko

87 Chocieb ądź Wielki (Kosobudy) 58,7600 Drawsko

88 Bucierz Mały 12,6200 Drawsko

89 Wil że 29,7800 Drawsko

90 Jelenie 53,5800 Drawsko

91 Sławinko (Słowinko) 6,4000 Drawsko

92 Dębno Du że 3,2200 Drawsko

93 Dębno Małe 0,7900 Drawsko

94 Ostrowiec 80,6900 Drawsko

95 Mielno 26,9500 Drawsko

96 Studnica 43,7800 Drawsko

97 Trzpielewo (Trzepielewo) 21,6000 Drawsko

98 Mielinek (Kolk) 13,4200 Drawsko

99 Czaple Małe 0,5600 Drawsko

100 Wyrobisko 2,7677 Drawsko

101 Gągnowo Małe 10,4500 Drawsko

102 Gągnowo (G ągnowo Du że) 85,9200 Drawsko

103 Węglino Wielkie (W ęglino Du że) 11,7500 Drawsko

104 Rydzewo 47,5000 Drawsko

105 Zara ńsko 185,8500 Drawsko

106 jez w m. Łab ędzie 3,0700 Drawsko

107 jez na zachód od m. Golina 1,5200 Drawsko

108 jez na północ od jez Małe Dołgie 2,3500 Drawsko

109 jez w m. Kumki 1,7500 Drawsko

110 Okra (Okunino) 52,2100 Drawsko jez na południe od Drawska, przy 111 1,6800 Drawsko torach 112 Wierzchnie 4,5000 Drawsko

113 zalew na wypływie Drawy z jez. Lubie 19,5500 Drawsko

114 Oko ń Mały (Oko ńko) 1,4700 Drawsko

115 Klasieczno 2,0300 Drawsko

116 Płociczno 1,1000 Drawsko

117 Strzebielinko 2,4800 Drawsko

31 118 Lądek 0,6800 Drawsko

119 Trawiaste 1,3000 Drawsko

120 Żabiak 1,3300 Drawsko

121 Kotlik 3,8000 Drawsko

122 Wielkie D ąbie 99,3300 Drawsko

123 Małe D ębno 22,5600 Drawsko

124 Łozica (Liny) 2,3500 Drawsko

125 Jeziorne Mchowisko 0,3900 Drawsko

126 Kluczewo 3,6000 Czaplinek

127 na wschód od Prosina 3,9400 Czaplinek

128 Prosino 86,0000 Czaplinek

129 na pn. wschód od Prosinka 2,2300 Czaplinek Kolbackie (Kolbackie Północne 130 43,0000 Czaplinek i Południowe) 131 Sikory (Sikory Du że) 13,0400 Czaplinek

132 Sikory Małe 5,1900 Czaplinek

133 Kołom ąt 6,0800 Czaplinek Jez – dopływ jez. Komorze, pn. 134 1,3100 Czaplinek wschód od Sikor 135 Dołgie Wielkie (Długie) 44,8900 Czaplinek

136 Niewlino (Nobliny, Niewilno) 171,0000 Czaplinek

137 Szepc (Dobrzyckie) 44,8400 Czaplinek

138 Kortkowo 16,3100 Czaplinek

139 Młynówek 5,1500 Czaplinek

140 Drawsko 1871,5000 Czaplinek

141 Łęgi 12,8900 Czaplinek Machliny Du że (Machliny Wielkie, 142 46,4200 Czaplinek Ku źniec) 143 Machliny Małe (Sołeckie) 29,2000 Czaplinek

144 Broczyno 24,0000 Czaplinek

145 Broczyno Małe 7,3900 Czaplinek

146 Byszkowo 10,7100 Czaplinek

147 Psarskie 20,3800 Czaplinek

148 Nawsie (Nawskie) 10,8700 Czaplinek

149 Siemi ęcin 6,3600 Czaplinek

150 Krzemienko 19,4300 Czaplinek

151 Łąka (Kacze) 6,9700 Czaplinek

32 152 Krzemno 145,2500 Czaplinek

153 Ciemniak 8,6000 Czaplinek

154 Czaplino 112,3212 Czaplinek

155 Mły ńskie (Mołtowo) 8,1288 Czaplinek

156 Pławno 65,1703 Czaplinek

157 Pławskie Małe (Maniak) 4,8500 Czaplinek

158 Łęka (Ł ąka) 39,7100 Czaplinek

159 Kale ńskie 114,7000 Czaplinek

160 staw w m. Żelisławie 0,9800 Czaplinek Krosino (Kosino) cz ęść jeziora w 161 gminie Złocieniec (dz. 1, pow. 43,97 192,2800 Czaplinek ha) 162 jeziorko na zachód od Siemczyna 3,8900 Czaplinek

163 Siemczyno (Piasecznik Mały) 4,1200 Czaplinek

164 Okole Wielkie (Okole) 16,7200 Czaplinek

165 Okółko 4,2000 Czaplinek

166 Piaseczno 1,2300 Czaplinek Piasecznik Mały (Piasecznik Nowy, 167 5,4200 Czaplinek Piaseczno Du że) 168 Piasecznik Wielki (Piasecznik Du ży) 49,0000 Czaplinek

169 Rzepowskie 40,8700 Czaplinek

170 Żerdno (Srebrne) 198,4000 Czaplinek

171 Nątlino (M ątlino) 24,2470 Czaplinek

172 Nowoworowskie (Bieli ńskie) 19,4200 Ostrowice

173 Ostrowiec 100,8800 Ostrowice

174 Dołgie 98,1400 Ostrowice

175 Gielno 19,8600 Ostrowice

176 Maluda 5,0000 Ostrowice

177 Niecino (Niecino Du że) 44,2800 Ostrowice

178 Niecino Małe 15,0100 Ostrowice

179 Kiełpi ńskie 7,5000 Ostrowice

180 Wornowo (Wanowo) 24,4600 Ostrowice

181 Kamie ń 24,5000 Ostrowice

182 Rąbin 13,5000 Ostrowice

183 Wielkie D ąbie 57,6400 Ostrowice

184 Małe D ąbie (D ąbie Małe) 2,5200 Ostrowice

33 185 Przytonko (Przyto ń) 111,0800 Ostrowice

186 Karpno 15,7700 Ostrowice

187 Węglino Małe 1,5300 Ostrowice

188 Le śniówek (Le śniczówek) 9,7700 Ostrowice

189 Kapka (Cieszy ńskie) 7,3600 Ostrowice

190 Kleszczno (Krystyna) 39,5600 Ostrowice

191 Czarne Małe 5,5000 Ostrowice

192 Koło PGR Grabowa Górka 1,9500 Ostrowice

193 Węglinko 1,5300 Ostrowice jez. Pomi ędzy Grzybnem i 194 5,6200 Ostrowice Kosob ądzem 195 na zachód od Gronowa 3,5100 Ostrowice

196 Kleszczno Małe 1,2800 Ostrowice

197 Wielkie 1,5600 Złocieniec

198 jez. na poł. zach. od m. Warnił ęg 4,4300 Złocieniec

199 Małe 1,2800 Złocieniec

200 jez. na pn. wschód od jez. Małe 4,2300 Złocieniec

201 Siecino 787,7800 Złocieniec Morzystaw Du ży (Marcowe, 202 15,4700 Złocieniec Morzysław) 203 Morzystaw Mały (Szeforskie) 2,9000 Złocieniec

204 Czarnówek (Okr ągłe, Czarne Du że) 11,8800 Złocieniec

205 Sk ąpe (Połczy ńskie) 25,3200 Złocieniec

206 Dłusko 25,4800 Złocieniec

207 Maliszewo (Maleszewo) 8,6096 Złocieniec

208 Wilczkowo 283,7000 Złocieniec jeziorko na północny wschód od 209 3,1600 Złocieniec Bobrowa 210 Rakowo Tylne (Rakowo Małe) 3,6281 Złocieniec

211 Rakowo Przednie (Rakowo Du że) 4,5874 Złocieniec

212 Kozy 9,4600 Złocieniec

213 Wąsosze (W ąsowo) 318,7500 Złocieniec

214 Piaski 4,6430 Złocieniec

215 Młode 2,5500 Złocieniec

216 Ka ńsko 54,1813 Złocieniec

217 Stawno (Staw) 38,0900 Złocieniec

218 Łąka 41,5100 Złocieniec

34 219 Lubie (Lubieszewskie) 1487,5000 Złocieniec

220 Sarnowo 7,0500 Kalisz Pomorski

221 Po źrzadło 50,8800 Kalisz Pomorski

222 Jeziorak (Łowickie) 40,3800 Kalisz Pomorski

223 Borowo Małe 3,2400 Kalisz Pomorski

224 Borowo Wielkie 7,5100 Kalisz Pomorski

225 Kleszczno (Korzenne) 20,2000 Kalisz Pomorski

226 Diable 5,6200 Kalisz Pomorski

227 Gł ębokie 57,2300 Kalisz Pomorski

228 Ga ć 3,3100 Kalisz Pomorski

229 Sicko 6,3800 Kalisz Pomorski

230 Małe 7,0300 Kalisz Pomorski

231 Zalane 30,3300 Kalisz Pomorski

232 Tarnica 19,0000 Kalisz Pomorski

233 Ko źlanka 6,8600 Kalisz Pomorski

234 Mąkowarskie 180,3900 Kalisz Pomorski

235 Kuczkowo 6,2000 Kalisz Pomorski

236 Korytnica Mała (Kuczkowo) 6,8200 Kalisz Pomorski

237 Gi żyno 67,4000 Kalisz Pomorski

238 Orle Małe 16,6900 Kalisz Pomorski Raro żek 239 3,4400 Kalisz Pomorski (Sołtysowe I) 240 Raróg (Sołtysowe II) 5,5600 Kalisz Pomorski

241 Marglowe (Kacze) 5,9400 Kalisz Pomorski

242 Baba 3,6200 Kalisz Pomorski

243 Generalskie 7,1400 Kalisz Pomorski

244 Jaworze 19,9800 Kalisz Pomorski

245 Palowskie 10,6000 Kalisz Pomorski

246 Trzebu ńko 2,8300 Kalisz Pomorski

247 Jodnik 3,6400 Kalisz Pomorski

248 Za Dywizj ą 6,8300 Kalisz Pomorski

249 Trzebu ń Mały 8,1500 Kalisz Pomorski

250 Kr ęż no 6,5500 Kalisz Pomorski

251 Wieli ż (Parkowe) 32,7600 Kalisz Pomorski

252 Szerokie (Sze żyna) 79,0400 Kalisz Pomorski

35 253 Pieradz (Jezioro) 3,2500 Kalisz Pomorski

254 Krzywe D ębsko (Krzywe) 121,7600 Kalisz Pomorski

255 Czarny Z ąb (Bli źniacze I) 4,3700 Kalisz Pomorski Mały Z ąb 256 2,3800 Kalisz Pomorski (Bli źniacze II) 257 Studnickie (Studzieniec) 11,7600 Kalisz Pomorski

258 Mły ńskie 14,8899 Kalisz Pomorski

259 Bobrowo Małe 9,9475 Kalisz Pomorski

260 Lasek 5,9826 Kalisz Pomorski

261 Bobrowo Wielkie (Bobrowo Du że) 24,4520 Kalisz Pomorski

262 Czarne Oko 6,4700 Kalisz Pomorski

263 bez nazwy 1,3400 Kalisz Pomorski

264 Jałowe 1,7800 Kalisz Pomorski

265 Świ ńskie Doły I 2,2500 Kalisz Pomorski

266 Świ ńskie Doły II 2,9700 Kalisz Pomorski

267 na południe od jez. Koczniec 1,0000 Kalisz Pomorski

268 Koczyniec 0,4000 Kalisz Pomorski

269 Sosino 1,2000 Kalisz Pomorski

270 Wiry (Mostowe) 10,4500 Kalisz Pomorski

271 Zły Ł ęg (Strunowo) 52,0000 Kalisz Pomorski bez nazwy pomi ędzy jez. Po źrzadło i 272 2,5000 Kalisz Pomorski Sarnowo 273 Wilcze 5,3500 Kalisz Pomorski

274 Mielno 38,2000 Kalisz Pomorski

275 Prostynia 49,0700 Kalisz Pomorski

276 na wschód od Cybowa 4,3900 Kalisz Pomorski

277 Du ży Z ąb 1,9200 Kalisz Pomorski

278 Popie 2,8100 Kalisz Pomorski

279 Dudek 0,7500 Kalisz Pomorski

280 Suszek 2,5700 Kalisz Pomorski

281 Dobrze ńsko 7,1000 Kalisz Pomorski

2.2.4.4 Zbiorniki retencyjne

Na terenie Pojezierza Drawskiego znajduj ą si ę tak że zbiorniki retencyjne, które s ą wykorzystywane równie ż do celów rekreacyjnych

36 Na rzece G ęsia w gminie Barwice wykonano zbiornik wodny o nazwie B ądki o powierzchni 20,18 ha, pojemno ści około 400 tys. m 3 o przeznaczeniu rekreacyjnym, hodowlanym, rybackim i retencyjnym. Zbiornik powstał w latach 80-tych, natomiast obecnie funkcjonuje na podstawie pozwolenia wodnoprawnego z dnia 29.04.1993 wydanego przez Urz ąd Wojewódzki w Koszalinie. W gminie Grzmi ąca powstały dwa zbiorniki retencyjne zasilane wod ą pobieran ą z rzeki Łozicy przez doprowadzalnik. S ą to poło żone na północny – wschód od miejscowo ści Grzmi ąca zbiorniki wodne Baczynko i Baczyno, o powierzchni odpowiednio 20 ha i 28 ha. Urz ąd Gminy Grzmi ąca posiada pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód rzeki Łozicy i jeziora Łozice w celu regulowania przepływu wody w rzece Łozicy oraz uzupełnienie wody w zbiornikach: Baczyno i Baczynko, oraz skierowanie wód do tych zbiorników retencyjnych za pomoc ą uj ęcia zlokalizowanego na jazie pi ętrz ącym w km 3+750 rzeki Łozicy. W południowej cz ęś ci Powiatu Szczecineckiego znajduje si ę obszar tzw. Zalewów Nadarzyckich. S ą to sztuczne zbiorniki retencyjne powstałe na rzece Piława przed II Wojn ą Światow ą, które z biegiem lat stały si ę naturalnymi akwenami. Zalewy Nadarzyckie stanowi ą zamkni ęty jazami akwen wodny na rzece Piławie. Akwen ten ma około 6 km długo ści, 202,72 ha powierzchni oraz lini ę brzegow ą licz ącą 19,8 km długo ści. Gł ęboko ść wynosi od 2 do 8 metrów. Zalewy utrzymywane s ą w dzikim, naturalnym stanie. W cało ści otoczone s ą lasami. Uchwał ą Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie z dnia 28 lutego 2004 roku teren „Zalewów Nadarzyckich” oraz wzdłu ż rzeki Piławy do Jeziora Dołgie i wzdłu ż linii brzegowej tego jeziora wyznaczono jako teren Obszaru Chronionego Krajobrazu o ł ącznej powierzchni 1 998,57 ha.

2.2.4.5 Stan czysto ści jezior

Wody w zbiornikach wodnych s ą bardziej podatne na zanieczyszczenia głównie ze wzgl ędu na poło żenie w zagł ębieniach terenu. Podlegaj ą one wpływom otaczaj ącego obszaru zwi ązanym ze spływem wód powierzchniowych zawieraj ących zwi ązki biogenne, a substancje zanieczyszczaj ące mog ą by ć trwale kumulowane w osadach dennych tych akwenów. W latach 2004 r. – 2005 r. w ramach monitoringu WIO Ś przebadał wody jeziora Pile, Baczyno, Baczynko Krzemno, Machliny Małe, Psarskie, Byczkowo oraz Czarnówek. Wody jeziora Pile, Machliny Małe, Psarskie, Czarnówek zakwalifikowano do II klasy czysto ści, jezior Baczyno, Baczynko, Byszkowo do III klasy czystości natomiast wody jeziora Krzemno do I klasy czysto ści . Źródłami zanieczyszcze ń akwenów wodnych s ą: • nieuregulowana gospodarka wodno – ściekowa, w tym równie ż na terenach zabudowy letniskowej; • spływ wód opadowych; • zanieczyszczenia wnoszone przez cieki zasilaj ące jeziora; • zanieczyszczenia spływaj ące z terenów u żytkowanych rolniczo (obci ąż enia wód zwi ązkami azotu i fosforu). Powa żnym problemem nios ącym zagro żenie jako ści wód w jeziorach, jest niekontrolowany rozwój osiedli letniskowych nad ich brzegami. Powstaj ą one bez zachowania stref ochronnych i nie posiadaj ą cz ęsto odpowiedniej infrastruktury technicznej. Niewła ściwe zagospodarowanie oraz przeinwestowanie obszarów wokół jezior

37 (bezpo średnich zlewni), bardzo intensywnie oddziaływuje zwłaszcza na jeziora podatne na degradacj ę.

2.2.5 Gleby

Województwo zachodniopomorskie charakteryzuje si ę du żym udziałem gleb o niskiej klasie bonitacyjnej, w którym powierzchnia gruntów klasy V i VI wynosi 221.223 ha, co stanowi 25,1% powierzchni gruntów ornych i sadów. Najwi ększy procent gruntów słabych V i VI klasy posiada powiat szczecinecki - 53,2% i drawski - 44,8%. Jako ść gleb na obszarze LGR nie nale ży do najlepszych. Przewa żaj ą gleby lekkie bielicowe o kwa śnym odczynie. Wska źnik bonitacji wynosi 0,85 (wojewódzki 0,92).

Struktura gruntów Struktura gruntów na obszarze LGR dostarcza podstawowych informacji na temat mo żliwo ści rozwoju turystyki. Na obszarach gmin miejskich, zurbanizowanych mo żliwe będzie rozwijanie odmiennych form turystyki ni ż na terenach o wysokim stopniu zalesienia, z licznymi gruntami rolnymi i zlokalizowanymi na nich gospodarstwami rolnymi. Zestawienie typów obszarów wyst ępuj ących w obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” przedstawione jest w poni ższej tabeli.

Tabela 8. Struktura gruntów na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy”

Lasy i grunty le śne Użytki rolne Pozostałe grunty Łącznie Gmina ha % ha % ha % ha Barwice 9066,00 7,35 14253,00 14,86 2570,00 4,87 25889,00 Borne Sulinowo 25501,00 20,67 9807,00 10,22 13187,00 25,00 48495,00 Czaplinek 14683,00 11,91 14844,00 15,48 6945,00 13,17 36472,00 Drawsko Pomorskie 12414,00 10,06 13946,00 14,54 8116,00 15,39 34454,00 Grzmi ąca 7246,00 5,87 11406,00 11,90 1797,00 3,41 20449,00 Kalisz Pomorski 27893,00 22,61 8967,00 9,35 11193,00 21,22 48000,00 Ostrowice 4449,00 3,60 8498,00 8,86 2095,00 3.97 15042,00 Wierzchowo 14744,00 11,96 7342,00 7,66 1579,00 3,00 22915,60 Złocieniec 7360,00 5,97 6836,00 7,13 5257,00 9,97 19453,00 Łącznie LGR 123 356,00 100% 95899,00 100% 52739,00 100% 271169,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych źródłowych z gmin

Obszar LGR charakteryzuje si ę wysokim stopniem zalesienia (ok. 48% ogólnej powierzchni). Najbardziej „zielona” gmina to: Wierzchowo (ponad 62% powierzchni gminy stanowi ą lasy). Wysoki wska źnik lesisto ści świadczy o wysokiej atrakcyjno ści rekreacyjno- turystycznej danego obszaru. Dla porównania w Województwie Zachodniopomorskim: wg danych statystycznych z 2002 r. (Bank Danych Regionalnych GUS) lasy i grunty le śne stanowiły 35,3 % ogólnej powierzchni województwa (w Polsce 28,9%), a pozostałe grunty i nieu żytki - 16,1 %.

38 Ryc. 3. Struktura gruntów na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” – przedstawienie graficzne

16%

48%

Grunty le śne ogółem 36% Użytki rolne

Pozostałe grunty i nieu żytki

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych źródłowych z gmin

Ponad 36% gruntów analizowanego obszaru zajmuj ą u żytki rolne, mo żna wi ęc mówi ć tak że o rolniczym charakterze terenów LGR „Partnerstwo Drawy”. Najwi ęcej gruntów tego typu wyst ępuje w gminie Ostrowice (ponad 56% powierzchni gminy). Ponad 18% obszaru stanowi ą grunty pozostałe, w tym nieu żytki. Znaczy ć to mo że w perspektywie zmian ę przeznaczenia na cele turystyczne (tereny inwestycyjne) lub zalanie, zalesienie (jeziora, lasy, obszary chronione).

2.3 Uwarunkowania przyrodnicze

Charakterystycznymi elementami krajobrazu obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” s ą pagórki, jeziora, lasy, ł ąki, wrzosowiska. Lesisto ść obszaru przekracza 44% przy średniej w Polsce 26%.

2.3.1 Charakterystyka lasów w gminach Partnerstwa Drawy

Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” charakteryzuje si ę du żą ró żnorodno ści ą wyst ępuj ącej ro ślinno ści. Mocno urozmaicona jest szata le śna. Najatrakcyjniejsze kompleksy le śne wyst ępuj ą najcz ęś ciej na terenach o urozmaiconej rze źbie, w okolicach zbiorników wodnych. Du ża cz ęść terenów jest bardzo g ęsto poro śni ęta. Nad wi ększo ści ą obszarów leśnych piecz ę sprawuj ą nadle śnictwa. Gatunkiem najcz ęś ciej wyst ępuj ącym na terenie Nadle śnictwa Czaplinek jest sosna (60 % pow.). Pozostałe to: buk (13% pow.), brzoza (12% pow.) i świerk (6% pow.). 31% ogólnej powierzchni tego nadle śnictwa le ży w zasi ęgu Drawskiego Parku Krajobrazowego. Lasy Nadle śnictwa Drawsko licz ą 35 502 ha powierzchni. Na znaczn ą cze ść nadle śnictwa nie mog ą wchodzi ć osoby postronne wzgl ędu na poligon wojskowy.

39 Grunty le śne Nadle śnictwa Kalisz Pomorski zajmuj ą 12932,66 ha.. S ą to głównie obszary sandrowe, płaskie lub faliste, na których przewa ża typ siedliskowy boru świe żego, oraz drzewostany sosnowe lite lub z domieszk ą brzozy. Obszar gminy Kalisz Pomorski, która prawie w cało ści nale ży do Nadle śnictwa, charakteryzuje si ę bardzo du żą lesisto ści ą, która wynosi 55% i zwi ększa si ę dzi ęki stopniowemu zalesianiu gruntów porolnych. Ponad 92% wszystkich gatunków drzew na terenie Nadle śnictwa stanowi sosna. W skład Nadle śnictwa Złocieniec wchodzi 10 le śnictw oraz Gospodarstwo szkółkarskie. Tereny te obejmuj ą krajobrazy pagórkowate pojezierne, równinno - morenowe i sandrowe. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, zajmuj ąca 81 % powierzchni. Teren gminy Wierzchowo wchodzi w skład Nadle śnictwa Świerczyna. Wyst ępuj ą tu liczne wzniesienia poro śni ęte pi ęknymi lasami bukowo – dębowymi i sosnowo-świerkowymi oraz strome stoki. Dominuj ą tu sosny, świerki, które w poł ączeniu z bukami i d ębami tworz ą lasy mieszane bogate w ró żnorodn ą zwierzyn ę oraz ro ślinno ść . W okolicach miejscowo ści Sośnica znajduje si ę rezerwat starodrzewia bukowego z licznymi pomnikami przyrody. Na terenie Gminy Borne Sulinowo le żą grunty le śne zarz ądzane przez nadle śnictwa: Borne Sulinowo, Czarnobór oraz Czaplinek. 9 656 ha to tereny popoligonowe.

2.3.2 Ochrona przyrody

Na podstawie ustawy o ochronie przyrody, za tereny chronione nale ży uzna ć parki narodowe, rezerwaty i parki krajobrazowe wraz z ich otulinami oraz obszary chronionego krajobrazu. Form ę przestrzenn ą mog ą mie ć równie ż niektóre pomniki przyrody, użytki ekologiczne, kompleksy przyrodnicze a zwłaszcza zespoły przyrodniczo-krajobrazowe. Na opisywanym terenie obszary wyró żniaj ące si ę szczególnymi walorami przyrodniczymi obj ęto nast ępuj ącymi formami ochrony:

Drawie ński Park Narodowy

Obszar Drawie ńskiego Parku Narodowego (DPN) cechuj ą niebanalne walory faunistyczne wyró żniaj ące go nie tylko w skali regionu, ale i kraju, a nawet Europy Środkowej. Charakterystycznym elementem fauny DPN jest wyst ępowanie i wysoka liczebno ść szeregu gatunków puszcza ńskich, typowych dla rozległych, zwartych kompleksów le śnych, a tak że dla naturalnego, młodoglacjalnego krajobrazu Pomorza. Istotne i godne podkre ślenia s ą tak że tendencje dynamiczne przyrody DPN, zmierzaj ące w kierunku spontanicznej renaturyzacji, obserwowane tak że w odniesieniu do fauny. Jednym z najcenniejszych elementów przyrody parku jest ichtiofauna. W wodach wyst ępuje obecnie 39 gatunków ryb i 2 gat. kr ągłoustych z 11 rodzin. Ciekiem najbogatszym w gatunki jest Płociczna – 28 gatunków, Drawa - 27, Cieszynką – 19, Korytnic ą – 17 i Runic ą – 16 gatunków. Ta ró żnorodno ść jest wynikiem dobrego stanu czysto ści wód, nie zostały one dotkni ęte przez procesy degradacyjne w tak du żym stopniu, jak inne polskie rzeki. Obok gatunków skrajnie zagro żonych, gin ących - minoga rzecznego i strumieniowego, łososia, troci w ędrownej i certy, zachowały si ę tu jeszcze liczne i stosunkowo stabilne populacje gatunków rzadkich w skali kraju – pstr ąga potokowego, lipienia, strzebli potokowej i głowacza białopłetwego. Najbogatszym w gatunki jest jezioro Ostrowieckie, jego ichtiofauna liczy 24 taksony. Spo śród zamieszkuj ących jeziora gatunków zagro żonych i najbardziej interesuj ących

40 wymieni ć mo żna tro ć jeziorow ą, cert ę, sielaw ę i siej ę. Herpetofauna DPN liczy 20 gatunków - 13 gatunków płazów i 7 gatunków gadów. Do najrzadszych płazów nale żą rzekotka drzewna, kumak nizinny i ropucha paskówka. Spo śród gadów na uwag ę zasługuje wyst ępowanie żółwia błotnego, żmii zygzakowatej i gniewosza plamistego. Populacje wi ększo ści gatunków płazów i gadów s ą stabilne i znajduj ą na terenie Parku doskonałe warunki rozrodu i bytowania. Obszar DPN jest wa żną ostoj ą awifauny. Na jego terenie i w najbli ższym s ąsiedztwie w okresie bada ń stwierdzono ponad 160 gat. ptaków. W stosunku do awifauny Polski na terenie DPN stwierdzono l ęgi około 55% gatunków. Bior ąc pod uwag ę stosunkowo niewielkie zró żnicowanie krajobrazu jest to liczba do ść znaczna. Fauna ssaków DPN liczy ponad 40 gatunków. Na uwag ę zasługuje liczne wyst ępowanie nietoperzy, reprezentowanych w DPN przez 8 gatunków, a tak że liczne populacje bobra i wydry. Drawie ński Park Narodowy to ponad 900 gatunków ro ślin naczyniowych, prawie 150 gatunków drzew i krzewów i ponad 200 ró żnych zespołów ro ślinnych. Taka ró żnorodno ść szaty ro ślinnej jest niecz ęsto spotykana w Polsce. Mi ędzy innymi ze wzgl ędu na to bogactwo Drawie ński Park Narodowy jest jednym z ciekawszych botanicznie regionów w północno- zachodniej Polsce.

Drawski Park Krajobrazowy

W celu ochrony wysokich walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych fragmentu Pojezierza Drawskiego 24 wrze śnia 1979 r. Uchwał ą Nr XVI/49/79 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie (Dz. Urz. WRN w Koszalinie Nr 6, poz.13) został utworzony Drawski Park Krajobrazowy, który zasi ęgiem swym obejmuje obszar 41 430 ha (otulina zajmuje 22 212 ha). Park poło żony jest na terenie gmin: Czaplinek, Borne Sulinowo, Barwice, Połczyn-Zdrój, Ostrowice i Złocieniec. W Parku znajduje si ę 48 jezior, o powierzchni powy żej 1 ha, których wody zajmuj ą 10,5% całego terenu parku. Cenne s ą rzadko spotykane jeziora lobeliowe o krystalicznie czystej wodzie i ro ślinno ści reliktowej. W znacznej ilo ści wyst ępuj ą niewielkie jeziora nie posiadaj ące walorów rekreacyjnych, co zwi ązane jest z trudnym dost ępem do lustra wody. Jednak dzi ęki temu s ą one siedliskiem ró żnorodnego ptactwa, a w ich bezpo średnim sąsiedztwie wyst ępuj ą rzadkie okazy ro ślinno ści chronionej. Prawie 85% terenu parku znajduje si ę w zlewni rzeki Drawy, z której wody za po średnictwem Noteci, Warty i Odry odprowadzane s ą do morza Bałtyckiego. Na terenie parku źródła maj ą równie ż przepi ękne rzeki: Piława, Piławka oraz D ębnica. W bogatym wachlarzu flory parku spotyka si ę gatunki charakterystyczne dla ro ślinno ści atlantyckiej, arktycznej oraz górskiej. Wyró żni ć tu mo żna: wawrzynka wilczełyko, rosiczk ę okr ągłolistn ą, po średni ą i długolistn ą, tojada mocnego, marzank ę wonn ą czy wiciokrzewa pomorskiego. Jednakowo licznie wyst ępuj ą tu ptaki zwi ązane ze środowiskiem le śnym, jak i ptaki drapie żne. Do osobliwo ści nale żą : orzeł bielik, orlik krzykliwy, puchacz, kania, bocian czarny czy b ąk. Z płazów wyró żni ć trzeba: ropuch ę szar ą, żab ę trawn ą czy traszk ę zwyczajn ą. Natomiast gady reprezentuj ą: jaszczurka zwinka, padalec zwyczajny, żmija zygzakowata czy zaskroniec zwyczajny. W wodach rzek i jezior żyje ponad 30 gatunków ryb. Pospolicie wyst ępuje szczupak, sandacz, leszcz, pło ć, kara ś, sum czy w ęgorz. Z rzadziej spotykanych wyst ępuje: sieja, sielawa, brzana, kle ń i pstr ąg potokowy. Źródło: portal internetowy www.drawa.pl

41

Obszary chronionego krajobrazu:

Pojezierze Drawskie utworzone Uchwał ą nr X/46/75 WRN w Koszalinie z dnia 17 listopada 1975 r. na terenie m.in. gmin Ostrowice, Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski, Wierzchowo, Borne Sulinowo; Dolina Piławy utworzona Uchwał ą Nr XIII/143/2004 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie z dnia 28 lutego 2004 r. na terenie gminy Borne Sulinowo; Okolice Kalisza Pomorskiego utworzony Uchwał ą nr X/46/75 WRN w Koszalinie z dnia 17 listopada 1975 r. na terenie gminy Kalisz Pomorski

Rezerwaty przyrody:

Tabela 8. Rezerwaty przyrody na obszarze działania LGR „Partnerstwo Drawy”

1. Rezerwat wodno - florystyczny Gmina: Złocieniec JEZIORO CZARNÓWEK

Rezerwat o powierzchni 11 ha utworzony został w 1974 r. celem ochrony jeziora lobeliowego z ro ślinami reliktowymi. Jezioro Czarnówek jest zbiornikiem śródle śnym, poło żonym na dnie rozległej rynny fluwioglacjalnej przebiegaj ącej z północy na południe. Zbiornik ten nale ży do grupy jezior oligotroficznych, ubogich w składniki pokarmowe, z piaszczystym dnem i brzegami pozbawionymi szerokiej strefy szuwarów. Rezerwat mo żna zwiedza ć, w ędruj ąc ście żką przyrodnicz ą, która biegnie wzdłu ż wschodniego brzegu jeziora.

2. Rezerwat torfowiskowy TORFOWISKO Gmina: Złocieniec NAD JEZIOREM MORZYSŁAW MAŁY

Rezerwat o powierzchni 7 ha utworzony został w 1965 r. dla zachowania torfowiska węglanowego i przej ściowego ze stanowiskami ro ślin reliktowych. Stwierdzono tu wyst ępowanie 112 gatunków ro ślin naczyniowych, 48 gatunków mszaków i 4 gatunki porostów. Rezerwat mo żna zwiedza ć poruszaj ąc si ę ście żką przyrodnicz ą rozpoczynaj ącą si ę przy drodze od Połczyna Zdroju około 3 km. na północ od Złocie ńca.

3. Rezerwat przyrody LE ŚNY SO ŚNICA Gmina: Wierzchowo

Rezerwat ma powierzchni ę 12 ha i powołany został w 1974 r. w celu ochrony starodrzewia bukowo-dębowego z zachowanymi cechami lasu pierwotnego. Na terenie rezerwatu wyst ępuj ą liczne pomniki przyrody.

4. Rezerwat przyrody BRUNATNA GLEBA Gmina: Czaplinek

Rezerwat glebowy o powierzchni 1,1 ha, utworzony został w 1971 roku. Poło żony jest w gminie Czaplinek. Celem utworzenia rezerwatu jest zachowanie ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych typowo wykształconej le śnej gleby brunatnej wraz ze

42 ściółk ą i runem.

5. Rezerwat ornitologiczny JEZIORO Gmina: Czaplinek PROSINO

Rezerwat ornitologiczny o powierzchni 81 ha, utworzony został w 1988 r. Poło żony jest w gminie Czaplinek. Celem ochrony rezerwatowej jest zachowanie miejsc bytowania i l ęgów rzadko wyst ępuj ących gatunków ptaków wodnych i błotnych. Rezerwat obejmuje jezioro wraz z okalaj ącymi je szuwarami i fragmentami zaro śli. Przez zbiornik przepływa rzeka Drawa.

6. Rezerwat PRZEŁOM RZEKI D ĘBNICY Gmina: Barwice

Rezerwat krajobrazowy o powierzchni 138,59 ha utworzony w 2009 r. jest poło żony w gminie Barwice, na wschodnim skraju Drawskiego Parku Krajobrazowego. Celem ochrony jest zachowanie młodoglacjalnego krajobrazu z przełomem rzeki o podgórskim charakterze, przez wał moreny czołowej. Obszar rezerwatu obejmuje dolin ę D ębnicy z bogat ą i zró żnicowan ą flor ą i faun ą.

7. Rezerwat torfowiskowy ZIELONE Gmina: Ostrowice BAGNA

Rezerwat o pow. 55,38 ha, utworzony w 1996 r. Ochronie podlegaj ą zró żnicowane zbiorowiska ro ślinno ści torfowej i bagiennej, wykształcone na dawnych wyrobiskach torfowych. Wyst ępuj ą tu 72 gatunki mchów, w śród nich górskie borealno-arktyczne. 8. Rezerwat DIABELSKIE PUSTACIE Gmina: Borne Sulinowo Florystyczny rezerwat w gminie Borne Sulinowo o powierzchni 932,53 ha utworzony w 2008 r. jest poło żony w obr ębie ewidencyjnym Borne Sulinowo i Kłomino. Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie układów biocenotycznych i krajobrazu dwóch szlaków sandrowych – młodszego szlaku sandrowego i szlaku Płytnicy oraz le żą cych w ich obr ębie obni żeń wytopiskowych i wzgórz o charakterze osta ńców erozyjnych. 9. Rezerwat BAGNO CIEMINO Gmina: Borne Sulinowo

Torfowiskowy rezerwat na terenie gminy Borne Sulinowo utworzony w 1997 r. zajmuje obszar lasu i torfowisk o powierzchni 400,3 ha. Celem ochrony jest zachowanie ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych cennych ekosystemów le śnych i torfowiskowych, charakterystycznych dla Pojezierza Drawskiego.

Źródło: Dane przekazane przez gminy

Pomniki przyrody Na terenie ka żdej gminy wyst ępuje du ża ilo ść ró żnorodnych pomników przyrody, co dodatkowo uatrakcyjnia ten obszar pod wzgl ędem przyrodniczo – krajobrazowym Ł ącznie na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” znajduje si ę 512 pomników przyrody. W śród nich s ą pojedyncze drzewa (najwi ęcej w Siemczynie, Piasecznie i Żelisławiu w gminie Czaplinek) grupy drzew, stare aleje parkowe, np. w Piasecznie, na któr ą składa si ę 30 lip drobnolistnych, ponadto okazy gatunków chronionych ro ślin (np. bluszczy). Ochron ą obj ęte s ą równie ż twory

43 przyrody nieo żywionej takich jak głazy narzutowe, pojedyncze lub w grupach (najwi ększa w Siecinie Gm. Ostrowice).

Obszary Natura 2000

Konsekwencj ą wst ąpienia Polski do UE jest obowi ązek wł ączenia si ę do systemu Natura 2000. Natura 2000 jest przyj ętym przez Uni ę Europejsk ą systemem ochrony wybranych elementów przyrody, najwa żniejszych z punktu widzenia całej Europy. System ten nie ma zast ępowa ć systemów krajowych, ale je uzupełnia ć – dawa ć merytoryczne podstawy do zachowania dziedzictwa przyrodniczego w skali kontynentu. Polega on na wybraniu (według okre ślonych kryteriów), a nast ępnie skutecznym ochronieniu okre ślonych obszarów. Podstaw ę do wybierania i chronienia obszarów zaliczanych do systemu Natura 2000 stanowi ą dwie istniej ące wcze śniej, dyrektywy europejskie (tj. akty prawne wi ążą ce rz ądy pa ństw Unii): tzw. Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Habitatowa. Zgodnie z tekstem Dyrektywy Siedliskowej UE, NATURA 2000 to spójna Europejska Sie ć Ekologiczna obejmuj ąca: • specjalne obszary ochrony (SOO) tworzone dla ochrony: − siedlisk naturalnych, − siedlisk gatunków ro ślin i zwierz ąt, • obszary specjalnej ochrony (OSO) tworzone w ramach Dyrektywy Ptasiej dla ochrony siedlisk ptaków. Tabela 9. Specjalne Obszary Ochrony na terenie obj ętym działaniem LGR „Partnerstwo Drawy”.

SOO (Specjalne Obszary Ochrony) Nazwa obszaru Kod obszaru Typ obszaru Dorzecze Pars ęty PLH320007 K Bagno i Jezioro Ciemino PLH320036 B Jezioro Śmiadowo PLH320042 B Diabelskie Pustacie PLH320048 B Dolina Piławy PLH320025 B Jeziora Czaplineckie PLH320039 I Brze źnicka W ęgorza PLH320002 I Jezioro Lubie i Dolina Drawy PLH320023 K Uroczyska Puszczy Drawskiej PLH320046 I

Tabela 10. Obszary Specjalnej Ochrony na terenie na terenie obj ętym działaniem LGR „Partnerstwo Drawy”.

OSO (Obszary Specjalnej Ochrony) Nazwa obszaru Kod obszaru Typ obszaru OSTOJA DRAWSKA PLB320019 F LASY PUSZCZY NAD DRAW Ą PLB320016 F PUSZCZA NAD GWD Ą PLB300012 F OSTOJA I ŃSKA PLB320008 F Źródło: www.natura2000.mos.gov.pl

44 Typy obszarów Natura 2000 :

B - Wydzielone SOO (Specjalne Obszary Ochrony), bez żadnych poł ącze ń z innymi obszarami Natura 2000 I - SOO, zawieraj ący w sobie wydzielony OSO. K - SOO, cz ęś ciowo przecinaj ący si ę z OSO. F - Obszar OSO, całkowicie zawieraj ący w sobie obszar SOO.

2.4 Uwarunkowania historyczne

Najstarsze ślady człowieka w pobli żu obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” odkryto na terenie dzisiejszego Drawna i okolic. Pochodz ą z paleolitu (ok. 9 tys. lat temu). Specyficzny charakter terenu z du żą ilo ści ą rzek, jezior i lasów zapewniał obfito ść ryby i zwierza. Ukształtowanie terenu sprzyjało zakładaniu osad i ich obronie. We wczesnym średniowieczu tereny omawianego obszaru były zasiedlone przez plemiona pomorskie. W okresie od VII do XII wieku w okolicach Jeziora Drawsko i górnego biegu rzeki Drawy istniało skupisko osadnicze składaj ące si ę, z co najmniej siedmiu grodzisk i 20 osad otwartych. Badania archeologiczne pozwoliły przyj ąć , że istniała tu zorganizowana jednostka terytorialna, którego głównym o środkiem był gród w Drahimiu (obecnie Stare Drawsko). W VII w. powstał słowia ński gród i osada na miejscu dzisiejszego Drawska Pomorskiego. W miejscu, gdzie obecnie znajduje si ę Kalisz Pomorski istniał gród słowia ński ju ż w VIII w., a obok niego osada rybacko-rolnicza. Gród był poło żony obronnie, mi ędzy jeziorami i bagnami. Przez dzisiejsze terytorium Pojezierza Drawskiego przebiegały szlaki handlowe: "Bursztynowy" i "Solny". Dogodne warunki naturalne sprzyjały osadnictwu w obr ębie Noteci i Drawy. Ziemie te, w niemal tysi ącletnich udokumentowanych dziejach, pierwotnie słowia ńskie, były terenem ekspansji zakonów rycerskich (Templariuszy, Joannitów, Zakonu Krzy żackiego), Ksi ęstwa Pomorskiego, książą t Wielkopolski, Cesarstwa Niemieckiego, Królestwa Polskiego, Brandenburgii, Szwecji, były pograniczem polsko-pomorsko- brandenburskim, polsko-pomorsko-krzy żackim, polsko-pruskim i polsko-niemieckim, historycznym teatrem wielu konfliktów lokalnych i wojen, obszarem gospodarczej emigracji niemieckiej (Ostflucht) i polskiej imigracji w XIX/XX w., współistnienia ró żnych tradycji religijnych (katolicyzm, protestantyzm), a tak że przenikania si ę wpływów kulturowych niemieckich, szwedzkich, polskich. Region dotykały na przestrzeni wieków przemarsze wojsk wszystkich walcz ących armii, rabunki, napady i kontrybucje, szczególnie podczas wojny trzydziestoletniej (1618 - 1648) czy przemarszu wojsk napoleo ńskich w 1807 r. Od Drawska po Szczecinek przez wieki maj ątki, wsie i miasta pozostawały w r ękach wielkich rodów pomorskich. Były to posiadło ści rodzinne Wedlów, von Borcke, Goltzów, von Arnimów, von Bredow, von Krockow, von Manteuflów, von Kleistów, von Glasenappów. Na dzisiejszym obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” rząd III Rzeszy realizował polityk ę przygotowa ń do wojny. Na ziemiach tych powstały obiekty, które miały wpływ na rozwój regionu. Powstały wielkie poligony wojskowe. Tu w latach 30-tych zbudowano od podstaw Borne Sulinowo, czyli baz ę wojskow ą b ędącą zapleczem poligonu, koszarami i lokalizacj ą Szkoły Artylerii Wehrmachtu. St ąd we wrze śniu 1939 r. ruszył na Polsk ę XIX

45 Korpus Armijny gen. H. Guderiana. Tu znajdowały si ę o środki szkoleniowe dla kadry politycznej i wojskowej hitlerowskich Niemiec. Armia radziecka i I Armia WP zdobyły Wał Pomorski – pot ęż ne fortyfikacje niemieckie, Ziemia Drawska była miejscem ci ęż kich walk. Wiele miast zniszczonych zostało w 30 lub 50%. Po II wojnie światowej, Ziemie Zachodnie i Północne współczesnej Polski zgodnie z postanowieniami konferencji poczdamskiej przył ączono do Polski. Migracje ludno ści na obecnych tzw. Ziemiach Odzyskanych rozpocz ęły si ę od wysiedle ń ludno ści niemieckiej. Tereny Pojezierza Drawskiego zostały zasiedlone głównie przez ludno ść wiejsk ą. Cech ą charakterystyczn ą tworz ącego si ę tu społecze ństwa był powszechny brak poczucia bezpiecze ństwa oraz niepewno ść co do najbli ższej przyszło ści. Mieszka ńców długo nie opuszczało poczucie tymczasowo ści. Napływowa ludno ść to przesiedle ńcy zza Buga i Polski centralnej, repatrianci, autochtoni i – od 1947 r. – grupa kilku tysi ęcy Ukrai ńców z akcji „Wisła”.

2.5 Uwarunkowania kulturowe

Mimo, że kolejne pokolenia zacieraj ą ró żnice etniczne i obyczajowe, zło żono ść problematyki nawarstwiania si ę i przenikania tradycji i kultur na obszarze Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” powoduje, że mo żna go uzna ć za region modelowy historycznej wielokulturowo ści. Nale ży bada ć jej wpływ na współczesn ą to żsamo ść regionu, w tym na konkretne zachowania społeczne i preferencje polityczne.

2.6 Ocena społeczno – gospodarcza obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”

2.6.1 Demografia

Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” zamieszkuje ok. 82 062 osób (wg danych GUS na dzie ń 31.12.2008 r.) z czego ponad 48% w sze ściu miastach: Czaplinek, Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski, Złocieniec, Borne Sulinowo, Barwice. Walory turystyczne gmin wchodz ących w skład obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” sprawiaj ą, że w okresie letnim liczba ludno ści zwi ększa si ę o ok. 25 – 30 % i mo że wynie ść około 120 000 osób. Najwi ększymi gminami pod wzgl ędem liczby mieszka ńców s ą: Drawsko Pomorskie, Złocieniec, Czaplinek. Najmniejsze gminy to: Ostrowice, Wierzchowo, Grzmi ąca. Najwi ększy wzrost liczby mieszka ńców od 1996 do 2006 roku odnotowała gmina Borne Sulinowo, w pozostałych wska źnik jest ujemny (najwi ększy w gminie Grzmi ąca). Tendencja wyludnienia gmin obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” jest statystycznie nieistotna, ale zauwa żalna. Wska źniki s ą wyra źnie powi ązane z atrakcyjno ści ą gmin.

46 Tabela 11. Ludno ść w gminach obszaru LGR w latach 1998 – 2008

Gmina 1998 2000 2002 2004 2006 2007 2008 1998 : 2008 Czaplinek 12 527 12 119 12 131 12 067 12 016 11 976 11 889 0,94 Drawsko Pomorskie 17 457 16 856 16 831 16 775 16 657 16 607 16 557 0,94 Kalisz Pomorski 7 676 7 481 7 495 7 454 7 336 7 289 7 251 0,94 Ostrowice 2 739 2 627 2 613 2 576 2 564 2 581 2 555 0,93 Wierzchowo 4 777 4 723 4 699 4 702 4 675 4 657 4 644 0,97 Złocieniec 16 807 16 219 16 106 15 921 15 786 15 677 15 584 0,92 Barwice 9 491 9 294 9 242 9 152 9 080 9 077 9 020 0,95 Borne Sulinowo 7 947 8 312 8 690 8 970 9 209 9 338 9 424 1,1 Grzmi ąca 5 554 5 328 5 293 5 237 5 178 5 129 5 138 0,92 LGR 84 975 82 959 83 100 82 854 82 501 82 331 82 062 0,96 Źródło: Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego Gmin

Ww. gminy obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” s ą atrakcyjnym miejscem osiedlania si ę. W gminie Borne Sulinowo na przykład osiedle ńcy s ą głównie w wieku poprodukcyjnym. Najwy ższy wska źnik przyrostu naturalnego odnotowano w gminach Borne Sulinowo oraz Wierzchowo, za ś najni ższy w gminach Grzmi ąca i Ostrowice.

Tabela 12. Wska źniki demograficzne

ci ś ci ci ś ś ywe ż ci ś stwa na czyzn

Gmina na 1 km2 ń e ęż ść ż ludno przyrost m naturalny na 1000 ludno 1000 ludno zgony na 1000 kobiety na 100 mał urodzenia na 1000 ludno ludno

Czaplinek 32 103 7,0 8,6 9,9 -1,3 Drawsko Pomorskie 48 105 7,0 9,9 10,1 -0,2 Kalisz Pomorski 15 105 6,5 10,9 12,2 -1,4 Ostrowice 17 97 7,4 18,0 8,6 9,4 Wierzchowo 20 97 7,5 12,5 11,8 0,6 Złocieniec 79 109 6,3 9,6 9,5 0,1 Barwice 34 103 8,2 11,6 10,3 1,3 Borne Sulinowo 20 106 7,5 11,2 11,2 0,0 Grzmi ąca 24 98 8,6 13,6 10,3 3,3 Średnia LGR 32,11 102,55 7,33 11,77 10,43 1,31 Źródło: Baza Danych terenowych GUS. Dane za rok 2008.

Najg ęś ciej zaludnion ą gmin ą jest gmina Złocieniec (79,92 osób na km 2). W gminach: Kalisz Pomorski, Borne Sulinowo (z powodu istniej ących lub byłych poligonów wojskowych) g ęsto ść zaludnienia jest znacznie ni ższa. Najmniejsz ą g ęsto ść zaludnienia wykazuj ą gminy: Ostrowice - ( 17,03 osób na 1km 2) i Kalisz Pomorski - ( 15 osób na 1km 2). Na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” zaobserwowano zró żnicowanie w strukturze płci wśród ludno ści. W gminach: Grzmi ąca (98), Ostrowice (97), Wierzchowo (97) na 100 zamieszkałych m ęż czyzn przypada poni żej 100 kobiet. Najwi ęcej kobiet na 100 m ęż czyzn odnotowuje gmina Złocieniec (109).

47

Tabela 13. Wska źnik obci ąż enia demograficznego na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy”

ść ść ść Gmina nym Ludno Ludno Ludno w wieku w wieku w wieku nym na 100 nym na 100 nym na 100 poprodukcyj poprodukcyj nieprodukcyj osób w wieku osób w wieku osób w wieku produkcyjnym produkcyjnym przedprodukcyj Czaplinek 52,4 64,1 20,5 Drawsko Pomorskie 52,9 72,0 22,1 Kalisz Pomorski 55,3 58,2 20,3 Ostrowice 55,0 52,3 18,9 Wierzchowo 53,6 65,5 21,2 Złocieniec 50,1 74,7 21,4 Barwice 55,9 56,7 20,2 Borne Sulinowo 63,8 71,3 26,5 Grzmi ąca 58,6 63,2 22,7 Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS. Dane za 2008 r.

Miar ą potencjału rozwojowego obszaru jest wska źnik obci ąż enia demograficznego, czyli liczba ludno ści w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym. Najwy ższe obci ąż enie demograficzne wyst ępuje w gminach Borne Sulinowo (63,8), Grzmi ąca (58,6). Powy ższe gminy wymagaj ą szczególnej aktywno ści w zakresie adresowania działa ń LGR „Partnerstwo Drawy”.

2.6.2 Gospodarka

Gospodarka obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” reprezentowana jest przez takie bran że jak: rolnictwo i przetwórstwo rolno-spo żywcze. W przemy śle dominują bran że: drzewna, odzie żowa i budowlana. W widoczny sposób rozwija si ę rzemiosło i drobna wytwórczo ść . Pod wzgl ędem małej i średniej przedsi ębiorczo ści wyró żnia si ę Złocieniec. Czaplinek pełni funkcj ę centrum turystycznego regionu. Drawsko Pomorskie jest miastem, gdzie znajduje si ę wi ększo ść o środków administracji powiatowej oraz instytucji o charakterze regionalnym. Wierzchowo jest gmin ą typowo rolnicz ą – w ostatnim czasie intensywnie rozwija si ę tam bran ża drzewna. Ostrowice natomiast s ą gmin ą o typowym charakterze rolniczym, z niemal nieograniczonym i niewykorzystanym potencjałem terenów pod inwestycje. W gminach Borne Sulinowo i Barwice rozwini ęty jest przemysł drzewny, meblowy, elektrotechniczny i przetwórstwo rolno-spożywcze. Gmina Grzmi ąca to typowa gmina rolnicza. Niskie koszty pracy i du ża ilo ść obiektów przemysłowych i magazynowych do zagospodarowania oraz terenów inwestycyjnych to główne cechy wschodnich strony obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”. Gminy Barwice, Grzmi ąca, Wierzchowo, Ostrowice, Kalisz Pomorski charakteryzuj ą si ę niskim stopniem uprzemysłowienia. Średnim stopniem uprzemysłowienia charakteryzuj ą si ę pozostałe gminy obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”. Według autorów wielu dokumentów planistycznych podstawow ą barier ą oraz znacznym ograniczeniem w planach rozwoju gospodarczego jest obecno ść parku: Drawskiego

48 Parku Krajobrazowego. Utrudnieniem w działaniach inwestycyjnych jest równie ż projekt ochrony cennych obszarów NATURA 2000.

2.6.3 Aktywno ść gospodarcza

Wiod ącym o środkiem gospodarczym obszaru LGR jest Złocieniec, natomiast administracyjnym Drawsko Pomorskie. Znaczenie Złocie ńca jako centrum gospodarczego uległo znacznej degradacji na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat (wyj ściowo było miastem o najwi ększej produkcji przemysłowej w przeliczeniu na 1 mieszka ńca w byłym województwie koszali ńskim). Jednak w porównaniu do pozostałych gmin obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” dalej posiada dominuj ącą pozycj ę w aktywno ści gospodarczej. W granicach LGR „Partnerstwo Drawy” wyst ępuj ą zło ża surowców naturalnych, które wpływały i mogłyby nadal wpływa ć na rozwój gospodarczy regionu. Obecnie podstawowymi wydobywanymi surowcami s ą gliny, wykorzystywane na potrzeby zakładów produkuj ących cegł ę i wyroby ceramiczne oraz żwiry – na potrzeby bran ży budowlanej, w znacznej cz ęś ci wywo żone poza teren regionu. Wa żnym elementem zasobów obszaru LGR jest Poligon Drawski. Nale ży on do najwi ększych centrów szkolenia wojskowego w Europie. Usytuowany jest na terenie Gmin Drawsko Pomorskie oraz Kalisz Pomorski. Od 1996 r. na obiektach Centrum Szkolenia Wojsk L ądowych intensywnie szkol ą si ę wojska NATO. Głównie dzi ęki temu CSWL wykonuj ąc sw ą podstawow ą funkcj ę, jak ą jest zabezpieczenie szkolenia wojsk, stało si ę zakładem zatrudniaj ącym ponad stu żołnierzy zawodowych i prawie czterystu pracowników cywilnych. Dodatkowo dzi ęki zaopatrywaniu zagranicznych wojsk w produkty żywno ściowe, paliwa oraz świadczenie usług przez lokalne firmy, poligon jest coraz bardziej docenianym rynkiem działalno ści gospodarczej. Wi ększo ść podmiotów gospodarczych działaj ących na terenie obszaru, ulokowana jest w gminach Złocieniec i Drawsko Pomorskie. Jednak w ostatnich latach nast ąpiło niewielkie zmniejszenie liczby firm działaj ących na tym terenie. Wzrost aktywno ści nast ąpił na terenie pozostałych gmin powiatu drawskiego: Czaplinka i Kalisza Pomorskiego. W liczbie podmiotów gospodarczych obszaru dominuj ą spółki cywilne, stanowi ące ok. 80% podmiotów gospodarczych ogółem. W dalszym ci ągu firmy tworzone przez sektor publiczny odgrywaj ą znaczną rol ę w rozwoju rynku wewn ętrznego oraz zabezpieczaj ą miejsca pracy dla znacznej grupy mieszka ńców. W strukturze podmiotów gospodarczych dominuj ą przede wszystkim firmy nastawione na obsług ę rynku wewn ętrznego. Najwi ększa aktywność , ponad przeci ętn ą województwa, skoncentrowana jest w sekcjach handel i naprawy oraz usługach. Bior ąc pod uwag ę potencjał turystyczny regionu, negatywnym zjawiskiem jest ni ższa od średniej wojewódzkiej (5,4%) reprezentatywno ść podmiotów z sekcji hotele i restauracje (3,6%). Oznacza to niedostatki w infrastrukturze turystycznej. Szczególnie znacz ący przyrost wyst ąpił w śród podmiotów zajmuj ących si ę obsług ą firm i nieruchomo ści. Dynamika przyrostu podmiotów gospodarczych w powiecie była wy ższa od wojewódzkiej. Wnioski płyn ące z wcze śniejszej analizy demograficznej wskazuj ą, na to, że bez specjalnych działa ń aktywizuj ących, sytuacja ta nie ulegnie zmianie w sposób naturalny.

49

Tabela 14. Liczba osób osi ągaj ących dochody (deklaruj ących w US)

Gmina 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Barwice 5 257 5 047 5 005 5 128 5 068 5 082 5 197 Borne Sulinowo 4 980 4 996 5 093 5 257 5 399 5 488 5 649 Czaplinek 7 399 7 301 7 325 7 340 7 520 7 711 7 791 Drawsko Pomorskie 10 774 10 691 10 684 10 746 10 969 11 214 11 275 Grzmi ąca 3 146 3 003 2 990 3 049 3 008 3 047 3 080 Kalisz Pomorski 4 445 4 480 4 568 4 613 4 656 4 685 4 750 Ostrowice 1 469 1 442 1 442 1 439 1 431 1 479 1 477 Wierzchowo 2 802 2 772 2 822 2 822 2 894 2 944 2 985 Złocieniec 10 151 10 009 9 963 10 021 10 099 10 244 10 362 Średnia 5 589 5 506 5 529 5 597 5 666 5 760 5 847 Razem 55 893 55 061 55 290 55 966 56 657 57 599 58 466 Źródło: Stowarzyszenie Rozwoju Gospodarczego Gmin

Liczba osób osi ągaj ących dochody na terenie obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” ro śnie (w warto ściach średnich). Analiza danych zawartych w ww. tabeli wykazuje znaczy stopie ń zmienno ści w poszczególnych gminach. Wska źnik ogólny nale ży uzna ć za rosn ący, niemniej jednak poszczególne okresy wykazuj ą do ść znaczne wahania. Łącznie na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” dochody osi ąga 58 466 osób, co stanowi 63,82% ogółu ludno ści.

2.6.4 Sytuacja na rynku

Na przestrzeni pi ęciu lat 2003 r. – 2008 r. dało si ę zauwa żyć malej ące: stop ę oraz wska źniki oraz bezrobocia na obszarze LGR. Lepsze wska źniki odnotowywały gminy Powiatu Drawskiego. W Gminach Powiatu Szczecineckiego stopy bezrobocia nie ulegały tak zdecydowanej poprawie. (Stopa bezrobocia: liczba bezrobotnych w stosunku do liczby czynnych zawodowo wyra żona procentowo). W grudniu 2009 r. we wszystkich gminach odnotowano wzrost wska źnika i ogólnej liczby bezrobotnych. Najnowsze dane: za grudzie ń 2009 r. wykazuj ą wzrost bezrobocia we wszystkich gminach obszaru. Średni wska źnik dla całego obszaru LGR wyniósł 16,2%. (Wska źnik bezrobocia - liczba bezrobotnych do liczby ludno ści w wieku produkcyjnym). Najni ższy wska źnik bezrobocia wyst ępuje w grudniu 2009 r. w gminach Czaplinek i Borne Sulinowo. Najwy ższy - w gminach Barwice, Grzmi ąca i Kalisz Pom. W regionie ró żnicuj ą si ę proporcje osób pobieraj ących zasiłek w stosunku do ogółu bezrobotnych. W regionie drawskim jest to 27%, w regionie szczecineckim zaledwie 19%. Bezrobotni mieszka ńcy wsi stanowi ą w gminach Powiatu Drawskiego 40%, a Szczecineckiego 47% ogółu bezrobotnych. W dalszym ci ągu ponad połow ę ogółu bezrobotnych stanowi grupa długotrwale bezrobotnych (ponad 3 lata).

50 Tabela 15. Wska źniki bezrobocia w gminach LGR w 2007, 2008 i 2009 r.

Gmina/miesi ąc 08.2007 01.2008 9.2008 06.2009 12.2009 Barwice 21,4% 23,0% 18,7% 18,9% 21,9% Borne Sulinowo 14,1% 14,3% 12,4% 11,6% 12,7% Czaplinek 10,5% 13,1% 7,7% 10,6% 13,9% Drawsko Pom. 14,9% 15,2% 12,4% 13,9% 14,7% Grzmi ąca 21,8% 23,3% 18,0% 17,7% 19,2% Kalisz Pom. 17,2% 20,8% 14,0% 14,4% 18,1% Ostrowice 14,0% 17,6% 11,4% 13,5% 15,9% Wierzchowo 14,0% 16,1% 10,3% 11,9% 13,5% Złocieniec 13,3% 14,2% 9,3% 12,1% 16,1% Średni wska źnik, a LGR 15,6% 17,2% 12,7% 13,8% 16,2% Źródło danych: PUP Drawsko Pom. i PUP Szczecinek

Osoby bezrobotne b ędące w szczególnej sytuacji na rynku pracy to:

• bezrobotni do 25 roku życia,

• bezrobotni długotrwale lub kobiety, które nie podj ęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka,

• bezrobotni powy żej 50 roku życia,

• bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych, bez do świadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego,

• bezrobotni samotnie wychowuj ący co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia,

• bezrobotni, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolno ści nie podj ęli zatrudnienia,

• bezrobotni niepełnosprawni,

Wg danych za 2008 r. przeci ętne miesi ęczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) wynosz ą w powiecie szczecineckim 83,2% (przy średnim wynagrodzeniu 2628,48 PLN, a w powiecie drawskim 76,5% przy średnim wynagrodzeniu 2416,31 PLN. Średnie wynagrodzenie brutto w Polsce wynosiło w 2008 r. 3158,48 PLN, a na obszarze LGR 2522,39 PLN. Dla porównania w województwie zachodniopomorskim średnie wynagrodzenie wynosiło 2 881,00 PLN. Oznacza to, że mieszka ńcy tej ziemi maj ą ni ższ ą sił ę nabywcz ą ni ż średnia krajowa i wojewódzka.

2.6.5 Kapitał społeczny

Kapitał społeczny wg Putnama (1995) odnosi si ę do takich cech organizacji społecze ństwa, jak zaufanie, normy i powi ązania, które mog ą zwi ększy ć sprawno ść społecze ństwa ułatwiaj ąc skoordynowane działania. Składnikami kapitału społecznego s ą:

51 wzajemne zobowi ązania i oczekiwania wypływaj ące z ról społecznych, dost ęp do informacji, normy i sankcje społeczne, relacje władzy i sieci stowarzysze ń. Wska źnikami kapitału społecznego s ą w gminach obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” środki komunikacji społecznej, stowarzyszenia lokalne, inicjatywy społeczne. Do środków komunikacji społecznej zaliczamy gazety lokalne, wydawnictwa periodyczne, pozostawanie w zasi ęgu regionalnych, lokalnych rozgło śni radiowych, lokalnej stacji telewizji kablowej, tablice i słupy ogłosze ń, aktywne strony internetowe po świ ęcone sprawom gminy oraz aktywne fora internetowe po świ ęcone problemom lokalnym.

Tabela 16. Środki komunikacji społecznej

ca ca ci ą ś

gmina nik ź wska istotno Barwice Borne Sulinowo Czaplinek Drawsko Pomorskie Grzmi

Środki komunikacji ść ść ść ść ść społecznej szt. istotno szt. istotno szt. istotno szt. istotno szt. istotno 1. Gazety lokalne 1 0 0 0 0 4 4 3 3 0 0 2. Wydawnictwa period. 1 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 3. W zasi ęgu radia reg. 0,3 2 0,6 2 0,6 2 0,6 2 0,6 2 0,6 4. W zas. lokalnej tv 0,3 1 0,3 1 0,3 1 0,3 0 0 0 0 4. Tablice i słupy ogł. 0,1 20 2 47 4,7 44 4,4 21 2,1 20 2 5. Strony internetowe 1 2 2 2 2 2 2 7 7 1 1 6. Fora internetowe 1 1 1 0 0 2 2 0 0 0 0 Razem 5,9 7,6 15,3 12,7 3,6

gmina LGR Kalisz Kalisz Pomorski Ostrowice Wierzchowo Złocieniec

Środki komunikacji społecznej ść ść ść ść ść szt. istotno szt. istotno szt. istotno szt. istotno szt. istotno 1. Gazety lokalne 4 4 1 1 0 0 3 3 28 28 2. Wydawnictwa period. 1 1 0 0 0 0 0 0 6 7 3. W zasi ęgu radia reg. 2 0,6 2 0,6 2 0,6 2 0,6 25 7,6 4. W zas. lokalnej tv . 0 0 0 0 0 0 1 0,3 6,2 1,9 5. Tablice i słupy ogł 12 1,2 14 1,4 21 2,1 21 2,1 263 28,7 6. Strony internetowe 6 6 1 1 1 1 2 2 48 50 7. Fora internetowe 0 0 0 0 0 0 3 3 9 10 Razem 12,8 4 3,7 11 133,2 Źródło: opracowano na podstawie danych otrzymanych z gmin. Dane za 2008 r.

W zestawieniu u żyto wska źnika istotno ści, by ułatwi ć ocen ę wagi poszczególnych danych. Podsumowuj ąc środki komunikacji społecznej najlepiej na tym polu wypada gmina

52 Czaplinek. Gminy: Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski i Złocieniec wykazuj ą równie ż dobry poziom rozwoju w zakresie środków komunikacji społecznej.

Tabela 17. Stowarzyszenia na obszarze LGR

ca

gmina ą Barwice Barwice Borne Sulinowo Czaplinek Drawsko Pomorskie Grzmi Kalisz Pomorski Ostrowice Wierzchowo Złocieniec LGR ilo ść stowarzysze ń 5 23 41 40 2 17 2 5 35 177 w tym OPP 0 0 2 0 0 2 2 0 0 9 grupy nieformalne 0 8 15 0 0 0 0 2 14 52 Razem 5 31 56 40 2 17 2 7 49 220 Źródło: opracowano na podstawie danych otrzymanych z gmin. Dane za 2008 r.

Pozycj ę lidera w dziedzinie stowarzyszania si ę obywateli utrzymuje Czaplinek. Du żą ilo ść stowarzysze ń posiadaj ą gminy Złocieniec, Drawsko Pomorskie oraz Borne Sulinowo. Rozbie żno ści w ilo ści grup nieformalnych w poszczególnych gminach mog ą świadczy ć o nierozpoznaniu przez pracowników urz ędu tej formy aktywno ści społecznej.

Tabela 18. Inicjatywy społeczne

ca

gmina ą Barwice Borne Sulinowo Czaplinek Drawsko Pomorskie Grzmi Kalisz Pomorski Ostrowice Wierzchowo Złocieniec LGR Ilo ść inicjatyw społecznych 0 0 4 0 0 2 0 3 0 9 Źródło: opracowano na podstawie danych otrzymanych z gmin. Dane za 2008 r.

Inicjatywy społeczne s ą domen ą mieszka ńców gminy Czaplinek. Najbardziej znan ą inicjatyw ą jest zbiórka środków i budowa domu dla niepełnosprawnej Agnieszki. Inicjatywy społeczne odnotowano równie ż w gminach Kalisz Pomorski i Wierzchowo. Powy ższe dane świadcz ą o zró żnicowanym poziomie kapitału społecznego w poszczególnych gminach. By ć mo że dodatkowe oraz bardziej szczegółowe badania ukazałyby społecze ństwo obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” w lepszym świetle. Na podstawie powy ższej analizy mo żna wnioskowa ć, że działalno ść LGR „Partnerstwo Drawy” powinna by ć ukierunkowana na aktywizacj ę społeczn ą mieszka ńców.

2.6.6 Uzasadnienie spójno ści obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”

Po dokonaniu powy ższej diagnozy mo żna stwierdzi ć, i ż obszar działania LGR „Partnerstwo Drawy” stanowi spójn ą cało ść zarówno pod wzgl ędem poło żenia, powi ąza ń komunikacyjnych, tradycji i uwarunkowa ń historycznych oraz uwarunkowa ń o charakterze gospodarczym.

53 Spójno ść geograficzna Obszar działalno ści LGR „Partnerstwo Drawy” le ży w północno – zachodniej Polsce. Cały obszar administracyjnie nale ży do województwa zachodniopomorskiego i jest poło żony w jego wschodnio – południowej cz ęś ci. Wszystkie gminy zlokalizowane s ą granicach krainy geograficznej powszechnie nazywanej Pojezierzem Drawskim. Cech ą charakterystyczn ą układu geograficzno – przestrzennego obszaru jest jego pagórkowaty, polodowcowy krajobraz w wyrazistej rzeźbie terenu. Bogactwo jezior i rzek, wysoka lesisto ść , mnogo ść obszarów chronionych, unikalna ro ślinno ść i bogata fauna stanowi ą o atrakcyjno ści krajoznawczej i turystycznej całego obszaru LGR.

Spójno ść historyczna Cały obszar LGR posiada cechy historycznego pogranicza. Wida ć tu wyra źne wpływy polskie, brandenburskie, tereny maj ą silny zwi ązek z histori ą Pomorza i rodów pomorskich. Wci ąż s ą widoczne przecinaj ące obszar granice na obszarze wyst ępuj ą liczne kamienie graniczne. Wida ć ślady obecno ści zakonów rycerskich, szlaków kupieckich i przemarszów rycerstwa, a potem wojsk szwedzkich, francuskich i rosyjskich. Obszar charakteryzuje si ę bogactwem obiektów dziedzictwa historycznego i kulturowego. Najbardziej odczuwalnym świadectwem wspólnej historii s ą przesiedle ńcze losy wszystkich zamieszkałych tu rodzin. Struktura pochodzenia terytorialnego, klasowego, kulturowego i narodowo ściowego tutejszej ludno ści jest równie skomplikowana na całym obszarze.

Spójno ść przyrodnicza Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” j est spójny pod wzgl ędem przyrodniczym ze wzgl ędu na wysok ą atrakcyjno ść i bogactwo zasobów przyrodniczych. Świadczy o tym fakt istnienia wielu obszarów chronionych – rezerwatów przyrody, oraz obszarów chronionego krajobrazu. Przedmiotowe tereny wiejskie ł ączy podobie ństwo ukształtowania terenu, oraz warunki klimatyczne całego, które s ą bardzo zbli żone. O spójno ści przyrodniczej świadczy fakt, że ponad 80% obszaru LGR le ży granicach Drawskiego Parku Krajobrazowego.

Spójno ść kulturowa Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” le ży w cało ści na tzw. Ziemiach Odzyskanych, które zostały przył ączone do pa ństwa polskiego na podstawie traktatu jałta ńskiego po zako ńczeniu II wojny światowej. Ówcze śni niemieccy mieszka ńcy Pomorza Zachodniego zostali wysiedleni, a nowe terytorium zasiedlili przybyli z ró żnych stron Polski repatrianci. Tereny dzisiejszego obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” zamieszkuj ą przybysze i ich potomkowie osadników z Kresów Wschodnich (Wile ńszczyzna, Białoru ś, Ukraina, Łemkowszczyzna) oraz z Polski Centralnej. Przesiedle ńcy nie wytworzyli odr ębnych środowisk mniejszo ściowych, pod wpływem kilkudziesi ęcioletniej polityki homogenizacji kulturowej, podlegali powolnym procesom integracji. Cechy charakteryzuj ące mieszka ńców obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”, niekiedy wzajemnie si ę wykluczaj ące to: go ścinno ść , otwarto ść , lenistwo, brak dbało ści o wspólne sprawy i przestrze ń, podejrzliwo ść , niech ęć do zmian. S ą wsie zamieszkałe przez zamkni ęte enklawy mieszka ńców o wspólnych korzeniach (łemkowskich, ukrai ńskich). Spójno ść kulturowa przejawia si ę w potrzebie odbudowy to żsamo ści mieszka ńców, potrzebie ujawnienia swojej odr ębno ści, atrakcyjno ści i ró żnorodno ści.

54 Spójno ść demograficzna i społeczna Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” zamieszkuje ponad 82 tys. osób. Wg danych BDR GUS dotycz ących zameldowania, na wsi mieszka 37 752 osoby, w mie ście 44 310 osób. We wszystkich gminach stosunek liczby m ężczyzn do liczby kobiet jest zbli żony i wynosi ok. 50%. Ludno ść cechuje niski przyrost naturalny oraz podobna struktura wiekowa. Średnia gęsto ść zaludnienia na obszarze wynosi 30,26 osób na km 2 i powa żnie odbiega od średniej w województwie, która wynosi 74 osoby na 1 km 2. Ponadto g ęsto ść zaludnienia jest nierównomierna w poszczególnych gminach z powodu rozlokowania terenów wojskowych i obszarów chronionych. Z powodu niewielkich odległo ści pomi ędzy o środkami miejskimi (ok. 15 – 20 km) mieszka ńcy traktuj ą Pojezierze Drawskie jako zwarty rejon zamieszkiwania. Wiele osób mieszka w gminach s ąsiednich w stosunku do tych, w których pracuje. Wzajemne powi ązania i relacje towarzyskie równie ż wyst ępuj ą ponad granicami gmin. Najbardziej przywi ązana do jednego miejsca jest grupa mieszka ńców wsi w wieku poprodukcyjnym oraz o wykształceniu podstawowym. Mieszka ńcy wsi w wieku produkcyjnym podejmuj ą pracę oraz aktywno ść społeczn ą na terenie pobliskich miast. Analizuj ąc sytuacj ę demograficzn ą i społeczn ą mo żna stwierdzi ć wysoki stopie ń spójno ści obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” pod tymi wzgl ędami.

2.6.7 Specyfika obszaru oraz sposoby jej wykorzystania

Turystyka Podstawowym niekwestionowanym, specyficznym walorem obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” jest turystyka. Obszar LGR „Partnerstwo Drawy” jest doskonałym miejscem do uprawiania wszelkich form wypoczynku. Walory krajobrazowe i przyrodnicze zach ęcaj ą przede wszystkim do form turystyki aktywnej. Sprzyjaj ą temu liczne szlaki turystyczne: 21 pieszych, 49 rowerowych, 17 ście żek przyrodniczych, 4 szlaki kajakowe. Baza pobytowa to przede wszystkim 123 gospodarstwa agroturystyczne, 41 o środków wypoczynkowych, 4 pensjonaty i zajazdy, 5 hoteli o ł ącznej liczbie 7050 miejsc noclegowych, w tym 2154 całorocznych. Na obszarze LGR mo żna biwakowa ć na 42 pól namiotowych, po żywi ć si ę w 73 obiektów gastronomicznych. Obszar LGR odwiedza rocznie ok. 65 000 turystów. Wypoczywaj ą nad jeziorami (64 pla że i k ąpieliska), żegluj ą (11 przystani i 2 mariny), spływaj ą rzekami (w 2008 roku Draw ą spłyn ęło 12 500 osób), je żdżą konno (22 infrastruktury turystyki hippicznej), w ędkuj ą (87 pomostów w ędkarskich). Odwiedzinom obszaru przez turystów słu ży ogólnie dost ępna infrastruktura 122 parkingów rekreacyjnych i le śnych, 56 zorganizowanych miejsc na ognisko, 82 wiat ze stołami i ławami. Do w ędrówek zach ęca 11 wie ż widokowych i 5 izb muzealnych. Turystyka z uwagi na dogodne uwarunkowania środowiskowe i gmin obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” jest szczególnie istotn ą, cho ć nie w pełni jeszcze rozwini ętą gałęzi ą gospodarki. Do podstawowych zalet predysponuj ących obszar do rozwoju turystyki i rekreacji nale żą : liczne jeziora, rzeki, du ży udział lasów, łagodny klimat, zabytki architektury i bogata historia, baza turystyczna i letniskowa, gospodarstwa agroturystyczne, rezerwaty przyrody, „Drawski Park Krajobrazowy”, obszary chronionego krajobrazu, liczne

55 pomniki przyrody. Dodatkowym atutem jest poło żenie obszaru pomi ędzy Poznaniem, a wybrze żem Morza Bałtyckiego, w pobli żu Szczecina i w zasi ęgu Berlina. Turystyka Pojezierza Drawskiego, mo że si ę opiera ć na dwóch filarach: walorach przyrodniczych i krajobrazowych oraz zasobach historycznych i dziedzictwa kulturowego. Wspaniałe krajobrazy, silnie pofalowany teren, dziedzictwo epoki polodowcowej, bogactwo jezior s ą elementami, które b ędą w nast ępnych latach olbrzymim atrybutem dla rozwoju infrastruktury turystycznej. Znajduj ą si ę tu wyznaczone wszystkie podstawowe formy szlaków turystycznych: piesze, rowerowe, wodne i hippiczne. Wa żnym elementem zagospodarowania turystycznego s ą tak że ście żki edukacyjne prowadz ące przez najciekawsze obszary gmin. Agroturystyka, jako forma wypoczynku sprzyjaj ąca zachowaniu walorów środowiska oraz aktywizuj ąca obszary wiejskie jest obecna i powinna by ć wspierana i upowszechniana. Gospodarstwa agroturystyczne są bowiem istotn ą cz ęś ci ą bazy noclegowej obszaru LGR. Wsie o zachowanej strukturze przestrzennej, ze wzgl ędu na walory krajobrazowe maj ą szans ę sta ć si ę wsiami agroturystycznymi.

Warunki do rozwoju bran ży turystycznej to najwa żniejsza cecha specyfiki obszaru. Turystyka jako priorytetowy kierunek rozwoju jest wymieniana we wszyst kich dokumentach strategicznych gmin i powiatów. Rozwój tej bran ży powinien stanowi ć główny cel strategii LGR „Partnerstwo Drawy”. Wszystkie przedsi ęwzi ęcia oraz operacje powinny by ć komplementarne z tym celem.

Pozostałe cechy specyfiki obszaru wzmacniaj ą t ę najwa żniejsz ą: warunki dla rozwoju turystyki.

Produkty tradycyjne, regionalne i lokalne Produkty tradycyjne s ą zwi ązane z wielopokoleniow ą, wci ąż kultywowan ą tradycj ą, przejawiaj ącą si ę w sposobie wytwarzania, serwowania, spo żywania produktów. Produkt tradycyjny jest wytwarzany z tradycyjnych surowców. Przykładem takiego produktu jest „Ogórek jeziorowy” z Kalisza Pomorskiego. Sposób na wykorzystanie specyfiki: Tego rodzaju produkty, ze wzgl ędu na rozproszenie i wymieszanie tradycji rodzinnych, s ą wci ąż słabo odkryte na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” . Stanowi ą domow ą „tajemnic ę” wielu rodzin. Posiadaj ą du ży potencjał rozwojowy. Nale ży przeprowadzi ć proces odkrywania zapomnianych tradycji kulinarnych, wdro żyć do produkcji i upowszechnienia, wprowadzić do obrotu handlowego. Produkty regionalne wykorzystuj ą nazw ę konkretnego miejsca, regionu (geograficzn ą lub niegeograficzn ą). Posiada specyficzne cechy lub jako ść wynikaj ącą z cech środowiska, gdzie jest wytwarzany. Przykładem takiego produktu jest „Miód drahimski” nawi ązuj ący nazw ą do starej nazwy geograficznej Starego Drawska – wsi w gminie Czaplinek oraz wykorzystuj ący walory środowiska: bogate po żytki pszczele.

56 Sposób na wykorzystanie specyfiki: Wyj ątkowe walory przyrodnicze obszaru LGR oraz tajemnicza, wci ąż nieodkryta historia daj ą szans ę na powstanie nowych produktów regionalnych, które pobudz ą gospodarczo społeczno ści wiejskie. Produkt lokalny to wyrób lub usługa, z któr ą uto żsamiaj ą si ę mieszka ńcy regionu. Zauwa żono, że klienci spontanicznie wł ączaj ą si ę w promocj ę produktów opatrzonych mark ą lokaln ą, np. polecaj ąc produkty znajomym lub opowiadaj ąc o ich niepowtarzalnych walorach. Niezwykle wa żne jest przy tym miejsce pochodzenia. To ono jest podstaw ą budowania korzystnego wizerunku, źródłem rekomendacji produktów lokalnych. Pozytywne wra żenia z pobytu w regionie, przekonanie o warto ści regionu, mo że skłoni ć konsumenta do zainteresowania si ę produktem. Przykładem takiego produktu s ą „sianopłoty”, produkowane we wsi Stawno.

Sposób na wykorzystanie specyfiki: Przedsi ębiorcy z całego obszaru LGR mog ą wprowadza ć na rynek produkty zwi ązane z lokaln ą produkcj ą, opieraj ąc si ę na lokalnych zasobach, surowcach lub umiej ętno ściach.

2.6.8 Opis działalno ści zwi ązanej z połowem, chowem, przetwórstwem ryb na obszarze obj ętym LSROR

Aż po XX w. kontynuowano stare, tradycyjne metody rybackie i metody połowów. Używano do tego płaskodennych łodzi zbudowanych z klepek sosnowych mocowanych na zakładk ę, wzmacnianych wr ęgami z grubych, d ębowych gał ęzi. Okute wiosła z "z ębatymi" zako ńczeniami słu żyły do odpychania si ę od dna rzeki. Sprz ętu tego u żywano do listopadowych połowów łososi, które chwytano w sie ć zwan ą drygawic ą, przegradzaj ącą nurt rzeki. Stosowano te ż polowanie o ścieniami, a nawet głuszenie ryb łomem. W 1852 r. na dolnej Drawie zbudowano pierwsz ą na Pomorzu Zachodnim przepławk ę dla ryb wędrownych. Kolejna powstała pod koniec XIX wieku, przy tamie ówczesnej karbidowni, w Kamiennej k. Głuska. Od ko ńca XIX w. prowadzono zarybienia. Rozwijała si ę te ż hodowla ryb. Pierwsze stawy zakładano na śródle śnych ciekach, w najprostszym ale prymitywnym tzw. układzie paciorkowym. Pod koniec wieku powstawały na Pojezierzu Drawskim nowoczesne gospodarstwa stawowe. W Polsce, rocznie z wód powierzchniowych pozyskuje si ę w połowach prowadzonych przez rybaków w celach zarobkowych około 5000 ton ryb, w tym: około 4000 ton z jezior i 1000 ton z rzek i zbiorników zaporowych. Około 40.000 ton ryb pozyskiwane jest przez osoby uprawiaj ące amatorski połów ryb. Trudna do okre ślenia, ale na pewno znaczna jest ilo ść ryb odławiana przez kłusowników. W Polsce amatorski połów ryb uprawia czynnie prawie 1,5 mln osób, z czego wi ększo ść to członkowie Polskiego Zwi ązku W ędkarskiego. Niemal we wszystkich wodach powierzchniowych obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” tj. w jeziorach i rzekach (omówionych szerzej w rozdziale 2.2) oraz w wyst ępuj ących tu rybnych stawach hodowlanych prowadzona jest działalno ść rybacka. Wył ączone spod niej s ą akweny w Parkach Narodowych. Gospodarcza działalno ść rybacka odbywa si ę pod nadzorem Regionalnych Zarz ądów Gospodarki Wodnej oraz Agencji Nieruchomo ści Rolnych (ANR). Na wodach Skarbu Pa ństwa są to: RZGW w Szczecinie, RZGW w Poznaniu.

57 Podmioty gospodarcze, działaj ące jako „Przedsi ębiorstwa Produkcyjne Sektora Akwakultury”. Maj ą one ró żne zakresy produkcji, np.:

• Chów i hodowla materiału zarybieniowego (karp, lin, szczupak), hodowla karpia, karasia, lina i szczupaka, produkcja karpia; • Hodowla karpia, szczupaka, lina okonia oraz produkcja narybku karpia; • Hodowla ryb łososiowatych (np. pstr ąg), chów do spo życia przez ludzi, wyl ęgarnia, podchów, wyl ęg wyj ściowy, łowiska typu „wpu ść i złów”; • Produkcja materiału hodowlanego pstr ąga potokowego, pstr ąga t ęczowego, okonia i sandacza – wyl ęgarnia, podchów, wyl ęg wyj ściowy, chów i hodowla ryb łososiowatych a tak że produkcja narybku pstr ąga t ęczowego; • Produkcja narybku sieji, sielawy, szczupaka i sandacza. Tak że odłowy i zarybianie; • Chów i hodowla ryb karpiowatych i drapie żnych; • Produkcja pstr ąga, udział w programie restytucji jesiotra, restauracja rybna; • Zarybianie i odłowy, chów do spo życia przez ludzi, chłodnia; • Zakład przetwórstwa rybnego – konfekcjonowanie mrożonych ryb morskich; • Zakład przetwórstwa rybnego – produkcja w zakresie mro żenia ryb; • Przetwórstwo ryb morskich i słodkowodnych z przeznaczeniem dla handlu.

Ponadto, na podstawie odr ębnych zezwole ń RZGW w Poznaniu i Szczecinie zawarto umowy z ok. 20-ma osobami fizycznymi i z kilkunastoma podmiotami – jako jednostkami władaj ącymi obwodami rybackimi.

Uprawnionymi do rybactwa s ą te ż:

• Nadle śnictwo Drawsko Pomorskie; • Wojskowe Koło Łowieckie „Ostoja” w Olesznie; • Niezale żne Towarzystwo W ędkarskie w Białym Borze’

Nadzór nad połowami sportowymi na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” sprawuje Polski Zwi ązek W ędkarski w Koszalinie. Zrzesza on kilkuset posiadaczy kart w ędkarskich, uprawniaj ących do połowów na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” (oraz wodach poza tym obszarem). Mog ą tu tez łowi ć członkowie PZW z innych terenów. W wodach stanowi ących własno ść prywatn ą i w wodach dzier żawionych w ędkowa ć mog ą te ż inni – na podstawie zezwolenia wła ścicieli lub dzier żawców. W ędkarstwo to niedoceniany partner gospodarki rybackiej. W wodach LGR „Partnerstwo Drawy” wyst ępuje wi ększo ść gatunków polskiej ichtiofauny. Wi ększe znaczenie maj ą tu ryby karpiowate (karp, lin, pło ć, bole ń, leszcz), drapie żne (szczupak, sandacz, oko ń) łososiowate (łoso ś, tro ć, pstr ąg potokowy i t ęczowy) oraz sieja i sielawa (na tym obszarze znajduje si ę ¼ zasobów sielawy w Polsce). Ogólnie uwa ża si ę, że zasoby rybne wód obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” nale żą do ubogich. Ich stan podtrzymywany jest regularnie prowadzonymi zarybieniami za ś materiał zarybieniowy i same zarybienia prowadzi wiele podmiotów gospodarczych. Skala tych zarybie ń nie jest jednak wystarczaj ąca. Legalna działalno ść rybacka w tych wodach (gospodarcza i sportowa) ma dwóch pot ęż nych konkurentów, s ą nimi: kłusownictwo i ogromna populacja kormoranów . Ze wzgl ędu na zakres i powag ę tych zagadnie ń po świ ęcamy im kolejne dwa podrozdziały.

58 KŁUSOWNICTWO

Definicje: „Kłusownictwo: zabijanie, chwytanie lub ściganie zwierzyny oraz łowienie ryb bezprawnie, w sposób niedozwolony lub w niedozwolonym czasie i miejscu”. (Encyklopedia powszechna PWN)

Narz ędzia i metody połowów kłusowniczych

Na podstawie zdobytych przez Pa ństwow ą Stra ż Ryback ą dowodów rzeczowych stosowane przez kłusowników metody mo żna podzieli ć na trzy grupy: • Połowy sieciami rybackimi • Połowy pr ądem elektrycznym • Zabijanie ryb narz ędziami rani ącymi.

Na rzekach pomorskich, rzekach łososiowych, zwalczaniem kłusownictwa zajmuj ą si ę stra żnicy działaj ący w Społecznej Stra ży Rybackiej oraz w ędkarze zrzeszeni w Polskim Zwi ązku W ędkarskim. Ich działalno ść przynosi wymierne efekty w postaci ujmowania i przekazywania Policji kłusowników łapanych najcz ęś ciej „na gor ącym uczynku”. W opinii jednego z do świadczonych, z wieloletnim sta żem inspektorów Społecznej Stra ży Rybackiej w Koszalinie, ujawniane przypadki kłusownictwa w ędruj ących na tarło łososi i troci stanowi ą zaledwie około 10% ogólnej liczby tych przest ępstw. Znaczy to, że tylko z jednej pomorskiej rzeki kłusownicy rocznie wyławiaj ą setki tych cennych ryb, których masa liczona jest w tonach, a liczba zniszczonego, potencjalnego narybku w milionach sztuk. Generalnie kary nakładane na kłusowników w Polsce są bardzo niskie, co wynika mi ędzy innymi z uznawania kłusownictwa za czyn o małej szkodliwo ści społecznej. Dla porównania kary nakładane na polskich armatorów dalekomorskich (oraz kapitanów statków rybackich) za naruszenie przepisów o ochronie rybołówstwa przez administracj ę w USA si ęgały kwot liczonych w dziesi ątkach tysi ęcy dolarów za znalezienie ma statku pojedynczego osobnika łososia pacyficznego (na które obowi ązywał całkowity zakaz połowu).

(FOT MAREK SZULC) Samiec troci nadziany na o ścień

59

KORMORANY

Dla stanu zasobów ryb obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” ogromnym zagro żeniem jest niekontrolowana i zdaniem rybaków zbyt liczna populacja kormoranów. Program ochrony gatunkowej doprowadził do niekontrolowanego wzrostu populacji, która w tej chwili zagra ża środowisku i ekosystemowi w którym wyst ępuj ą

Pojawiły si ę tu przed kilkunastu laty i znajduj ąc dogodne siedlisko rozmna żaj ą si ę w sposób niekontrolowany, bardzo dynamicznie. Ich kolonie zajmuj ą coraz wi ększe obszary, niszcz ąc całkowicie środowisko, na których przesiaduj ą lub gnie żdżą si ę, zatruwaj ą gleb ę w miejscach l ęgowych i przyległe wody, przyspieszaj ąc ich niekorzystn ą eutrofizacj ę. Jedynym znanym pokarmem kormorana s ą ryby, jeden osobnik zjadaj ąc dziennie 30 – 40 dkg. ryb powoduj ą znacz ące zubo żenie rybostanu. Kormorany znajduj ą si ę na li ście zwierz ąt chronionych. Aby zniwelowa ć negatywny wpływ na ekosystem konieczne jest dokładne poznanie stanu populacji i podj ęcie działa ń zmierzaj ących do ograniczenia oddziaływania tego gatunku jako konsumenta w ekosystemie.

(FOT. JERZY M.KWINTA) Kikuty obumarłych drzew w kolonii kormoranów

Źródła: opracowano na podstawie: 1. Badania własne 2. M.Szulc, Obserwacja kłusownictwa na rzece Grabowej [w:] Ryby w ędrowne w polskiej gospodarce w nowej polityce wspólnotowej. Wyd. Foka 2008.

60 2.6.9 Wskazanie jaka liczba osób obszaru obj ętego LSROR spełnia wymagania, o których mowa w par. 2 ust. 1 Rozporz ądzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 wrze śnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiada ć lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji tej strategii oraz wymaga ń jakim powinna odpowiada ć umowa dotycz ąca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego „Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrze żnych obszarów rybackich 2007 – 2013”, okre ślenie rodzaju aktywno ści tych osób, powi ązania z innymi sektorami gospodarki

Tabela 19. Zestawienie wyliczenia tzw.: „współczynnika rybacko ści” spo śród uprawnionych do rybactwa obj ętych działaniem LSROR dla Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku :

L.P. Podmiot: Ilo ść : Dokumentacja Łącznie: Gmina: wyliczeniowa: 1. Zakład 1 Za świadczenie 1 Ostrowice Produkcyjno- z ewidencji Usługowo- działalno ści Handlowy – Pan gospodarczej, Zbigniew numer PIW Stebnicki 2. „Stawy 2 KRUS, wypis 3 Drawsko Pom. Woliczno”- z rejestru gruntów, Pa ństwo Joanna numer PIW i Tomasz Sztajnke 3. Ośrodek 1 KRUS, wypis 4 Kalisz Pom. Stawowy z rejestru gruntów, „M ąkowary” numer PIW Pan Bernard Kotowicz 4. Gospodarstwo 2 KRUS, wypis 6 Złocieniec Rybackie „Ryby z rejestru gruntów, Lubie” Pani numer PIW Małgorzata Kozłowska 5. Ośrodek 2 Numer PIW, kopia 8 Kalisz Pom. Stawowy – umowy „Gł ębokie Jaworze” Pan Dariusz Jaskółowski i Pan Dariusz Szczepaniak

61 6. Gospodarstwo Podmiot + Numer PIW, 20,21 Czaplinek pracownicy Rybackie oświadczenie z siedzib ą 12,21 pracodawcy, KRS, w Czaplinku – wypisy z rejestru Spółka z o.o. gruntów, dokumentacja podmiotu 7. Przedsi ębiorstwo Podmiot + Numer PIW, 31,90 Złocieniec pracownicy Rybackie oświadczenie z siedzib ą 11,69 pracodawcy, KRS, w Złocie ńcu – wypisy z rejestru Spółka z o.o. gruntów, dokumentacja podmiotu 8. Przedsi ębiorstwo Podmiot + Numer PIW, 41,90 Borne Sulinowo pracownicy Rybackie oświadczenie z siedzib ą 10 pracodawcy, KRS, w Szczecinku - wypisy z rejestru Spółka z o.o. gruntów, dokumentacja podmiotu 9. „Eko-Farm” 4 Numer PIW, wypis 45,90 Grzmi ąca Hodowla Ryb z rejestru gruntów, Łososiowatych – oświadczenie Halina pracodawcy Wi śniewska 10. PZW – Okr ęg 7 KRS, o świadczenie 52,90 Borne Koszalin pracodawcy, numer Sulinowo/2/+Czaplinek/2/+ PIW Barwice/2/+Grzmi ąca/1/ 11. Pan Szabat Jerzy 1 Wypis z rejestru 53,90 Czaplinek gruntów, za świadczenie z RZGW 12. Pan 1 Wypis z rejestru 54,90 Ostrowice Chrzanowski gruntów, Robert za świadczenie z RZGW 13. Pan Szyma ński 1 Wypis z rejestru 55,90 Drawsko Pomorskie Wiesław gruntów, za świadczenie z RZGW 14. Pan Sołtys Jan 1 Wypis z rejestru 56,90 Drawsko Pomorskie gruntów, za świadczenie z RZGW 15. Pan 1 Wypis z rejestru 57,90 Kalisz Pomorski Arkuszewski gruntów, Jarosław za świadczenie z RZGW

62 16. Pan 1 Wypis z rejestru 58,90 Drawsko Pomorskie Grzegorczyk gruntów, Henryk za świadczenie z RZGW 17. Pan Szymak 1 Wypis z rejestru 59,90 Borne Sulinowo Jerzy gruntów, KRUS, kopia umowy 18. Wojskowe Koło 1 Wypis z rejestru 60,90 Drawsko Pomorskie Łowieckie, Nr- gruntów, 241 „Ostoja” za świadczenie w Olesznie z RZGW

Dodatkowo zarejestrowan ą działalno ść w zakresie przetwórstwa rybnego oraz w zakresie przedsi ębiorstwa produkcyjnego czy gospodarstwa akwakultury, a tak że nadzorowan ą gospodark ę połowów sportowych czy rekreacyjno-wędkarskich na obszarze obj ętym LSROR dla Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” prowadz ą: 1. „Aquarian” – Spółka z o.o. ; 2. „Biurkom-Flampol” – Spółka z o.o. ; 3. „GRŁ” – Spółka z o.o. ; 4. Nadle śnictwo Drawsko Pomorskie ; 5. Niezale żne Towarzystwo W ędkarskie w Białym Borze ; 6. Pa ństwo Grzywacz Agnieszka i Andrzej ; 7. Pan Rossa Jerzy i Pan Rossa Jan ; 8. Pani Szmidt Łucja ; 9. Okr ęg PZW w Pile .

Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku obejmuje swoj ą działalno ści ą obszar 9 Samorz ądów Gminnych oraz 2 Samorz ądów Powiatowych, który liczy razem 82.062 mieszka ńców. Wska źnik przeliczeniowy niezb ędny dla potrzeb wyliczenia tzw.: „współczynnika rybacko ści” zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 wrze śnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiada ć lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji strategii oraz wymaga ń, jakim powinna odpowiada ć umowa dotycz ąca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego „Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrze żnych obszarów rybackich 2007 – 2013 (Dz. U. Nr 162.1292) z pó źniejszymi zmianami, kształtuje si ę na poziomie 0,5 na 1.000 mieszka ńców , czyli 5 osób zwi ązanych z sektorem rybackim na 10.000 ogółu mieszka ńców obszaru obj ętego działaniem LGR „Partnerstwo Drawy”. Bior ąc powy ższe uwarunkowania w przypadku Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku przy obszarze działania LGR obejmuj ącym ilo ść 82.062 mieszka ńców niezb ędne jest uzyskanie potwierdzenia w zakresie prawidłowego udokumentowania, że na obszarze działania LGR „Partnerstwo Drawy” znajduje si ę 41,03 osób spełniaj ących wymagania co do wyliczenia , tzw.: „wska źnika rybacko ści”. Na podstawie analizy zgromadzonego materiału dowodowego Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku potwierdza udokumentowanie na terenie obszaru obj ętego swoim działaniem 60,90 osób spełniaj ących uwarunkowania i wytyczne ww. rozporz ądzenia z pó źniejszymi zmianami w zakresie niezb ędnym do wliczenia „ wska źnika rybacko ści”, co stanowi „współczynnik rybacko ści” na poziomie równym = 0,74212

63 Zakładaj ąc tak wyliczony współczynnik i bior ąc pod uwag ę kwot ę dofinansowania w wysoko ści 239,-PLN na mieszka ńca obszaru LGR stanowi to wielko ść szacunkow ą bud żetu przypadaj ącą na okres funkcjonowania programu operacyjnego Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013 Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku w wysoko ści rz ędu 19.612.818,00,-PLN.

64 Rozdział 3 Wskazanie silnych i słabych stron, szans i zagro żeń obszaru obj ętego LSROR (analiza SWOT)

Analiza SWOT jest metod ą diagnozy sytuacji społeczno ści lokalnej. Nazwa techniki pochodzi od pierwszych liter angielskich słów:

S – Strengths - Silne strony, siły, atuty W – Weaknesses - Wady, słabo ści, słabe strony O – Opportunities - Okazje, mo żliwo ści, szanse T – Threats - Trudno ści, zagro żenia

Technika ta oceniaj ąca zarówno wewn ętrzne, jak i zewn ętrzne czynniki, mog ące mie ć wpływ na powodzenie planu strategicznego, stanowi użyteczne narz ędzie prowadz ące do dokonania analizy zasobów i otoczenia obszaru oraz okre ślenia priorytetów rozwoju. W celu uzyskania jasnej analizy traktuje si ę atuty i słabe strony jako czynniki wewn ętrzne z punktu widzenia społeczno ści lokalnej, na które społeczno ść ma wpływ, a okazje i zagro żenia jako czynniki zewn ętrzne, znajduj ące si ę w otoczeniu bli ższym i dalszym. Poni żej prezentowane s ą zapisy analizy SWOT, opracowane podczas spotka ń warsztatowych dotycz ących tworzenia Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich LGR „Partnerstwo Drawy”.

Obszary priorytetowe Analiz ę SWOT przeprowadzono w 3 dziedzinach i 7 obszarach priorytetowych:

Dziedzina Gospodarka Obszary 1. Rybactwo priorytetowe 2. Mikroprzedsi ębiorczo ść 3. Produkty lokalne 4. Turystyka Dziedzina Społecze ństwo Obszar priorytetowy 5. Kompetencje mieszka ńców i aktywizacja mieszka ńców Dziedzina Krajobraz Obszary 6. Środowisko naturalne priorytetowe 7. Dziedzictwo kulturowe

Sformułowania w poszczególnych obszarach priorytetowych zostały przez uczestników warsztatów dokonuj ących analizy ocenione wg wa żno ści punktami w skali 0-2 pkt.

Gospodarka 1.RYBACTWO MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewn ętrzne) (czynniki wewn ętrzne) Dobre warunki środowiskowe dla produkcji Niski poziom techniczny gospodarstw rybackiej[2] rybackich[2] Du że zasoby sielawy i siei[2] Niski poziom innowacyjno ści w gospodarstwach

65 Atrakcyjne tereny w ędkarskie i bogata oferta rybackich[2] dla w ędkarzy[2] Przestarzałe, wyeksploatowane wyposa żenie Du ża liczba akwenów wodnych[2] techniczne gospodarstw rybackich[1,5] Czyste środowisko niezagro żone Niezadowalaj ąca dochodowo ść sektora przemysłem [1] rybackiego[2] Bogata oferta o środków Słaby system dystrybucji świe żej ryby[1,5] wypoczynkowych[1] niska konsumpcja ryb słodkowodnych w śród Wysokie kwalifikacje osób prowadz ących konsumentów w regionie[1,5] gospodarstwa rybackie [2] Nasilaj ące si ę kłusownictwo[2] Tradycyjne metody produkcji w gospodarce Niska świadomo ść społeczna o pozytywnym rybackiej[1] wpływie diety rybnej[1] Słabe zaanga żowanie władz samorz ądowych w problematyk ę rybołówstwa [1] Niski poziom wiedzy społecze ństwa zwi ązany z rybołówstwem [0,5] Niezagospodarowane zbiorniki wodne [1] Brak koordynacji rozwoju rybackiego [1,5] Słaba infrastruktura około rybacka [1] Nierozwini ęta działalno ść pozarybacka gospodarstw rybackich [1,5] Mała ilo ść punktów gastronomicznych oferuj ących regionalne potrawy rybne [1] Niewielka liczba imprez promuj ących kultur ę rybn ą na naszym terenie[0,5] Niewielkie wsparcie dla w ędkarzy [1] Niewielka ilo ść stawów hodowlanych[1,5] Niewystarczaj ący wska źnik zarybiania[1] Nierozwini ęta baza przechowalnicza i przetwórcza[1,5]

SZANSE ZAGRO ŻENIA (czynniki zewn ętrzne) (czynniki zewn ętrzne) Korzystne poło żenie geograficzne[1] Ograniczenia środowiskowe wynikaj ące Dynamicznie rozwijaj ące si ę w ędkarstwo z uwarunkowa ń obszarów chronionych[1] śródl ądowe oraz zmiana modelu w ędkarstwa Szkody wyrz ądzane przez kormorany z mi ęsnego na sportowy[2] w gospodarce rybackiej[2] Moda na turystyk ę w ędkarsk ą[1] Wykupywanie gruntów przy brzegach jezior[1] Zwi ększenie zainteresowania Pojezierzem Blokowanie dost ępu do brzegu przez wła ścicieli Drawskim w śród turystów[1] gruntów[1] Postrzeganie pochodz ących z połowów ryb Aprobata społeczna dla kłusownictwa[2] słodkowodnych jako zdrowej i ekologicznej Niekorzystny model preferencji konsumenckich żywno ści[1] (popularno ść ryb morskich)[1,5] Mo żliwo ść rozwoju turystyki rybackiej[1] Utrzymanie modelu w ędkarstwa mi ęsnego[1,5] Dobre praktyki wprowadzania na rynek Nasilaj ące si ę działania kłusownicze (łowienie produktów tradycyjnych [0,5] ryb bez wymaganych uprawnie ń i dokumentów upowa żniaj ących do połowu oraz brak lub fałszowanie wymaganej dokumentacji, łowienie niezgodne ze sztuk ą, u żywanie do połowu nieodpowiednich i niedopuszczalnych narz ędzi, łowienie ryb niewymiarowych, w okresie ochronnym, łowienie ryb w niedozwolonym miejscu[2]) Konkurencja z innymi sektorami (przemysł, turystyka, budownictwo) o prawo do

66 korzystania z wód powierzchniowych [1] Uwarunkowania prawne [1]

2. Mikroprzedsi ębiorczo ść MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewn ętrzne) (czynniki wewn ętrzne) Dost ępno ść siły roboczej i niewysokie Niski poziom kapitału i zasobów w sektorze koszty pracy pracowników mikroprzedsi ębiorstw [2] niewykwalifikowanych [2] Niskie kompetencje mikroprzedsi ębiorców [2] Inicjatywno ść i pomysłowo ść Wysokie koszty rozpocz ęcia działalno ści [1,5] przedsi ębiorców [1,75] Bariery biurokratyczne [1] Dost ępno ść i tanio ść terenów Brak pomysłów na własn ą firm ę [1] inwestycyjnych [2] Zanikanie zawodów tradycyjnych [2] Przychylno ść władz lokalnych i wsparcie [2] Brak instytucji wsparcia [1,2] Mo żliwo ść zdobycia kwalifikacji do Brak wykwalifikowanej kadry [2] prowadzenia mikroprzedsi ębiorstwa [2] Brak rozbudowanej sieci kooperantów [1,4] Solidno ść funkcjonuj ących firm [2] Nierozwini ęty transport zbiorowy na terenach Istnienie firm rodzinnych [2] wiejskich [2] Brak dost ępu do Internetu w wielu miejscowo ściach [2] Brak stałych linii telefonicznych na terenach wiejskich [2] SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewn ętrzne) (czynniki zewn ętrzne) Nowe mo żliwo ści uzyskania wsparcia Rozwój szarej strefy [1] finansowego na tworzenie i rozwój [2] Emigracja zarobkowa [1,5] Mo żliwa pomoc w zakresie opracowania Konkurencja korporacji i sieci [1,5] wniosków [2] Peryferyjne poło żenie [2] Nowe mo żliwo ści podnoszenia kwalifikacji Pogł ębiaj ący si ę brak dost ępu do taniego [1,75] kredytu [1,5] Nowe mo żliwo ści promocji Brak dost ępu do dynamicznych rynków zbytu mikroprzedsi ębiorstw (targi itp.) [2] [1,5] Zwi ększenie dost ępno ści Internetu i rozwój Post ępuj ący kryzys [2] e-biznesu [2] Nieetyczne zachowania w biznesie [1] Rozwój instrumentów finansowych ułatwiaj ących przedsi ębiorczo ść [2]

3. Produkty lokalne MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewn ętrzne) (czynniki wewn ętrzne) Mocne, istniej ące produkty lokalne [2] Niska świadomo ść o posiadanych zasobach [1,5] Zgłaszanie nowych produktów lokalnych Niska rentowno ść produktów [1,5] [2] Brak systemu dystrybucji [2] Przykłady udanych wdro żeń i du ża Słaba identyfikacja mieszka ńców z produktami rozpoznawalno ść istniej ących produktów lokalnymi [1] w kraju [2] Brak systemu certyfikacji jako ści [1] Ch ętni i pasjonaci do wyszukiwania nowych Niedostateczna samoorganizacja producentów produktów [1,5] [1] Dobre warunki do działa ń na rzecz Słabe wsparcie marketingowe i instytucjonalne produktów poprzez przenikanie si ę kultur [1]

67 napływowych [1,5]

SZANSE ZAGRO ŻENIA (czynniki zewn ętrzne) (czynniki zewn ętrzne) Promocja produktów [2] Du ży wpływ rynku masowego i korporacji [2] Powstawanie i popyt na nowe produkty [2] Obostrzenia przepisów i nadmierne kontrole Mo żliwo ści wypromowania regionu SANEPIDU [1,5] w Europie poprzez produkty regionalne [1,5] Niezdrowa konkurencja mi ędzy samorz ądami Potencjał tradycji kulinarnych dla tworzenia gminnymi [1,5] marki regionu [2] Wysokie koszty prowadzenia działalno ści Coraz silniejsze organizacje ogólnopolskie gospodarczej [2] działaj ące na rzecz rozwoju produktów Słaby potencjał rynkowy [1,5] regionalnych [1] Nieuczciwo ść w interesach sprzedawców i handlowców [1]

4. Turystyka MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewn ętrzne) (czynniki wewn ętrzne) Warunki przyrodnicze [2] Infrastruktura niedostosowana do aktualnych - du ża lesisto ść obszaru potrzeb (trendów) [1,75] - bogactwo rzek i jezior Niedostosowanie oferty do całorocznej - ukształtowanie terenu (pagórki) działalno ści [2] Brak uci ąż liwego przemysłu [1,5] Brak platform i systemów informacyjnych [1,5] Rozbudowana baza noclegowa [1,25] Niski standard obiektów [1,5] Teren niezurbanizowany „zepsuty” wiejski krajobraz [1,8] i nieskomercjonalizowany [1,75] Brak dodatkowych atrakcji turystycznych [1,5] Aktywno ść i przychylno ść usługodawców Niedostateczne powi ązanie turystyki i mieszka ńców [1,5] z rybactwem [2] Du ża ilo ść i ró żnorodno ść istniej ących szlaków turystycznych: wodnych, rowerowych, je ździeckich [1] Blisko ść granicy [2] Istniej ące na rynku produkty lokalne (miód drahimski, ogórki jeziorowe z Kalisza Pom.) [1]

SZANSE ZAGRO ŻENIA (czynniki zewn ętrzne) (czynniki zewn ętrzne) Dost ępno ść środków zewn ętrznych [1] Brak prawidłowego przepływu informacji Potencjał ludzki [1,5] mi ędzy władzami samorz ądowymi na terytorium Rozwój turystyki kwalifikowanej w Polsce LGR [1] [2] Wysoka konkurencyjno ść oferty turystyki Rozszerzenie rynku o turystów zagranicznej [2] zagranicznych – głównie z Unii Europejskiej Wydzielanie terenów prywatnych [1,5] [1,75] Atmosfera kryzysu [2] Wydłu żenie sezonu (zwi ększenie oferty na wszystkie pory roku) [2]

68 5. Kompetencje i aktywizacja mieszka ńców MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewn ętrzne) (czynniki wewn ętrzne) Na obszarze LGR mieszka wielu Niski poziom wykształcenia [1] specjalistów[2] Brak ch ęci do działania, „tumiwisizm” [1] Liderzy lokalnej aktywno ści[1] Wysoki odsetek osób zagro żonych wykluczeniem Arty ści lokalni[0,5] społecznym [2] Aktywno ść w działalno ści społecznej [1] Malkontenctwo [1,5] Wzrost patriotyzmu lokalnego [1] Brak uto żsamiania si ę z regionem [1] Osiedlanie si ę ludzi aktywnych[1] Brak indywidualnej działalno ści, postawa niech ęci Stabilno ść kadr [1] do aktywno ści [1,5] Istniej ące stowarzyszenia i inne formy Brak szkół zawodowych w regionie [1] organizacji ich ró żnorodno ść [1,75] Brak systemu szkole ń w dziedzinie unikalnych, Dost ępno ść środków na aktywizacj ę gin ących zawodów [1] mieszka ńców [2] Niech ęć do zmian [1,5] Aktywizacja poprzez ró żnorodne formy [2] Niech ęć mieszka ńców do działa ń i podejmowania Pozytywne przykłady inicjatyw społecznych ryzyka [1,3] i ich rezultaty np. Dom dla Agnieszki [2] Niewystarczaj ąca informacja o mo żliwo ściach wsparcia liderów [1] Mało miejsc przystosowanych do spotka ń [2] Niski poziom to żsamo ści regionalnej w śród mieszka ńców wsi [1] Niewystarczaj ący poziom działa ń edukacyjnych [1,4] Brak zaj ęć pozalekcyjnych w szkołach [2] Brak wiary w siebie [1] Słaby system informacji pomi ędzy organizacjami, instytucjami a mieszka ńcami [1] Niech ęć do działania [1]

SZANSE ZAGRO ŻENIA (czynniki zewn ętrzne) (czynniki zewn ętrzne) Zwi ększenie dost ępno ści środków na Niedostosowanie oferty szkoleniowej do realnych aktywizacj ę [2] potrzeb mieszka ńców Zmiana uwarunkowa ń prawnych [1,5] z powodu zmieniaj ącej si ę dynamicznie Zdolno ść o podnoszenia kwalifikacji [2] rzeczywisto ści [1,5] Du ża rezerwa siły roboczej [1,5] Ucieczka młodych wykształconych ludzi ze wsi Tendencja osiedle ńcza miesza ńców du żych [1,4] miast[1,5] Starzenie si ę mieszka ńców wsi [1,5] Tendencja osiedle ńcza obywateli Unii Zubo żenie intelektualne pod wpływem kultury Europejskiej [1] masowej [1,5] Powroty z zagranicy zdolnych Otwieraj ące si ę atrakcyjne rynki pracy zagranic ą i wykształconych [2] [1,5] Nierentowno ść pracy [1,5] Rozwój szarej strefy [2] Niesprawny system wsparcia administracyjnego [1] Post ępuj ący kryzys [2]

KRAJOBRAZ 6. Środowisko naturalne MOCNE STRONY SŁABE STRONY

69 (czynniki wewn ętrzne) (czynniki wewn ętrzne) Ró żnorodno ść biologiczna [2] Dzikie wysypiska śmieci [2] - ró żnorodno ść lasów, jezior, krajobrazu Mentalno ść mieszka ńców [2] - czysto ść jezior (cisza) Niedostateczna edukacja ekologiczna [1] Brak sprawnego systemu wsparcia działa ń Brak uci ąż liwego przemysłu [2] ekologicznych ze strony instytucji [1] Ró żnorodno ść form ochrony przyrody [2] Brak system segregowania odpadów [2] - rezerwaty, park krajobrazowy, obszary Słaba kanalizacja wsi i gospodarstw Natura 2000) indywidualnych [2] Eksperci z zakresu ochrony przyrody [2] Słabe wykorzystanie źródeł energii odnawialnych Ośrodki edukacji ekologicznej [2] [1,5] Bogactwo lasów Niekontrolowane zanieczyszczanie wód [1] bogactwo runa le śnego [1,5] Ście żki przyrodnicze [1,5] Aktywna edukacja ekologiczna – prowadzona przez ró żne instytucje [1,5]

SZANSE ZAGRO ŻENIA (czynniki zewn ętrzne) (czynniki zewn ętrzne) Fundusze na ró żne formy ochrony Zagro żenie ze strony przemysłu [0,5] środowiska z uwzgl ędnieniem rozwoju Powstanie i rozwój ferm tuczu przemysłowego [2] zrównowa żonego regionu [2] Wprowadzenie obcych gatunków ro ślin i zwierz ąt Fundusze na rozwój turystyki ekstensywnej: mog ących mie ć wpływ na zakłócenie równowagi wiaty, wie że widokowe itp. [1,5] w przyrodzie [1] Wprowadzenie hodowli ekstensywnej Zmiany klimatyczne [2] zwierz ąt gatunków rodzimych: owce Szkodliwy wpływ Poligonu Drawskiego na wrzosówki, koniki polskie [1,5] środowisko [0,5] Mo żliwo ść introdukcji gatunków (np. głuszca, cietrzewia, sokoła, jesiotra, łososia) zwi ększaj ących bioró żnorodno ść środowiska naturalnego [1,75] Mo żliwo ść realizacji projektów poprawiaj ących stan środowiska naturalnego (np. poprawa gospodarki wodno-ściekowej) [1,85]

7. Dziedzictwo kulturowe MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewn ętrzne) (czynniki wewn ętrzne) Du ża ilo ść zabytków wpisanych do rejestru Brak jednolitego stanowiska i postaw społecznych zabytków i chronionych prawem [1] w stosunku do dziedzictwa kulturowego na tzw. Ró żnorodno ść dziedzictwa kulturowego [2] „ziemiach odzyskanych” [2] Pozytywny stosunek do pamiątek Brak zintegrowanej polityki kształcenia poprzednich mieszka ńców [1,25] obywatelskiego na tzw. „ziemiach odzyskanych” Aktywno ść lokalna mieszka ńców (arty ści [2] lokalni, historycy –pasjonaci) [1,5] Brak dokumentacji historycznej i bada ń Wzrost zainteresowania histori ą regionu miejscowo ści i obiektów [2] [1,5] Brak opracowa ń historycznych i monografii [2] Brak edukacji w zakresie dziedzictwa kulturowego [1,5] Zdewastowane obiekty dziedzictwa kulturowego [2] Brak lokalnego systemu wsparcia finansowego dla

70 ochrony, zachowania obiektów dziedzictwa kulturowego [1] Niepodejmowanie dyskusji i wymiany do świadcze ń o konieczno ści i sposobach ochrony dziedzictwa kulturowego w regionie [1] Biurokracja słu żb ochrony zabytków 1,5] Słaba promocja działa ń o charakterze ochrony, zachowania dziedzictwa kulturowego [1] Niedostateczna ilo ść środków finansowych przeznaczonych na ochron ę i zachowanie dziedzictwa kulturowego [2] Niedostateczne kompetencje osób zajmuj ących si ę dziedzictwem kulturowym [1,5] Nasilaj ące si ę przypadki dewastacji i zaniedbania miejsc wa żnych dla dziedzictwa kulturowego [1,5] Zanikanie r ękodzieła i umiej ętno ści tradycyjnych [2] SZANSE ZAGRO ŻENIA (czynniki zewn ętrzne) (czynniki zewn ętrzne) Mo żliwo ść odbudowy szeroko rozumianego Zanikaj ący dialog mi ędzypokoleniowy [1,5] dziedzictwa kulturowego [2] Bariery prawne, ekonomiczne i społeczne dla Współpraca trans graniczna [2] ochrony i wykorzystania dla rozwoju regionalnego Wykorzystanie dost ępnych programów obiektów zabytkowych [2] pomocowych na realizacj ę konkretnych Silne uprzedzenia i brak szacunku lokalnych projektów z zakresu dziedzictwa środowisk do pozostało ści kultury poniemieckiej kulturowego [2] [1,2] Asekuracyjna postawa lokalnych władz i o środków decyzyjnych wobec negatywnie nastawionych środowisk, a co za tym idzie, zaniechanie wsparcia dla inicjatyw dotycz ących ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego [1,5] Bezkrytyczna akceptacja przez władze lokalne i o środki decyzyjne wszelkich przejawów fascynacji przeszło ści ą [1] Przejawy świadomego lub nie świadomego zafałszowania historii i nieodpowiedzialnego wykorzystania „mody na dziedzictwo kulturowe” [1] Akceptacja społeczna na przejawy neoszabrownictwa dóbr kultury [1] Negatywny wpływ kultury masowej na świadomo ść kulturow ą społecze ństwa [1,3]

71 Rozdział 4 Wnioski wynikaj ące z opisu obszaru i z analizy SWOT, o których mowa w ust. 2 i 3, ze szczególnym uwzgl ędnieniem problemów i potrzeb sektora rybactwa

Uwzgl ędniaj ąc warunki LGR „Partnerstwo Drawy”, opisane w rozdziale 2 oraz mocne i słabe strony tego obszaru a tak że jego potencjalne szanse i zagro żenia (Analiz ę SWOT) przedstawione w rozdziale 3 proponujemy nast ępuj ące zało żenia do LSROR. W analizie SWOT obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” stwierdzenia, które uzyskały najwi ęcej głosów na warsztatach zostały ocenione wg wa żno ści punktami w skali 0-2 pkt. Podczas prac analitycznych badano poszczególne obszary priorytetowe na terenie LGR. Z powy ższej analizy wynika, że obszar jest w du żym stopniu zale żny od rybactwa. Wyst ępuj ą tu doskonałe warunki dla produkcji rybackiej oraz unikalny potencjał wielu czynników otoczenia sektora rybactwa - walorów krajobrazu: środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego, a co za tym idzie wielki potencjał turystyczny . Na obszarze LGR s ą bardzo dobre warunki środowiskowe dla produkcji rybackiej, bogactwo gatunków ryb w tym unikalnych (sielawa, sieja). Mocn ą stron ą jest du ża liczba akwenów oraz ich wielka powierzchnia. Pojezierze Drawskie to raj dla w ędkarzy. Działaj ą tu gospodarstwa rybackie prowadzone przez wysokokwalifikowane kadry. Niestety sektor rybacki cechuje wiele słabo ści. Sektor jest niedoinwestowany, mało innowacyjny i mało efektywny. Skutkuje to jego niską dochodowo ści ą. Barierami dla rybactwa jest wszechobecne kłusownictwo i zwi ększaj ąca si ę ilo ść kormoranów. Niewystarczaj ąca naturalna reprodukcja ryb powoduje potrzeb ę wspomagania rozrodu ryb. Niezadowalaj ący jest popyt na ryby oraz brak koordynacji czy podej ścia strategicznego. Zbawienne dla sektora rybackiego oraz rozwoju obszaru LGR mog ą by ć: rozwój infrastruktury około rybackiej, działalno ść gospodarstw rybackich na rzecz usług (turystyka, gastronomia, handel), poprawa dystrybucji ryb, zminimalizowanie kłusownictwa. Warunkiem dla prawidłowego rozwoju obszaru jest natomiast skuteczna dbało ść o środowisko naturalne.

Proponujemy przyj ąć nast ępuj ące zało żenia strategiczne dla sektora rybackiego:

1. Wspomaganie rozrodu cenniejszych gatunków ryb; 2. Zwi ększenie mo żliwo ści połowów w ędkarskich; 3. Rozwój działalno ści pozarybackiej przez rybaków;

Tereny LGR dotkni ęte s ą du żym bezrobociem. W niektórych miejscach obszaru LGR wyst ępuj ą enklawy biedy i ubóstwa. Jednym z najwa żniejszych postulatów wynikaj ących z analizy SWOT jest polepszenie jako ści życia mieszka ńców. Szczególnie w dost ępie do osi ągni ęć cywilizacji. Sposobem na spełnienie tego postulatu jest wzmacnianie mikroprzedsi ębiorczo ści mieszka ńców, w tym rybaków.

72

Proponujemy nast ępuj ące zało żenie strategiczne: 4. Pomoc w tworzeniu mikroprzedsi ębiorstw dywersyfikuj ących źródła dochodów ludno ści, zwłaszcza rybaków

Bogactwo walorów przyrodniczych obszaru, turystyczna atrakcyjno ść regionu oraz przedsi ębiorczo ść mieszka ńców s ą podstaw ą dla wprowadzania na rynek atrakcyjnych produktów lokalnych i tradycyjnych. Czynnikiem wspieraj ącym te mechanizmy mo że by ć dbało ść o dziedzictwo kulturowe oraz tradycyjne technologie. Zało żeniem strategicznym w sprawie produktów lokalnych jest:

5. Inwentaryzacja regionalnych produktów na obszarze LGR

Utrzymanie oraz podnoszenie atrakcyjno ści turystycznej obszaru LGR jest uzale żnione od komplementarnego podej ścia do wykorzystania zasobów. Dzi ęki współpracy bran ży turystycznej z sektorem rybackim mo że powsta ć efekt synergii. Efektywne ekonomicznie produkty turystyczne powinny składa ć si ę z wielu atrakcyjnych elementów, wiele z nich zale ży od rybactwa. Zało żeniem strategicznym dla obszaru LGR jest:

6. Ści ślejsze powi ązanie turystyki z rybactwem

Region charakteryzuje si ę du żym potencjałem ludzkim. Kompetencje mieszka ńców s ą wysokie i niewykorzystane we wła ściwy sposób. Na uwag ę zasługuje trend osiedlania si ę na obszarze LGR, szczególnie na terenach wiejskich, osób o wysokich kompetencjach i bogatych do świadczeniach. Niewykorzystane kompetencje mog ą stanowi ć rezerw ę dla rozwoju lokalnego. Uczestnicy warsztatów wnioskuj ą o wprowadzenie w ramach realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich mechanizmów aktywizacji społeczno ści lokalnych .

Zało żeniem strategicznym w dziedzinie społecznej jest:

7. Podnoszenie kompetencji zawodowych i społecznych ludno ści

Walory przyrodnicze s ą rozpoznane i chronione wg skrupulatnie opracowanych planów, przede wszystkim w ramach Drawskiego Parku Krajobrazowego i innych terenów chronionych, jak równie ż w ramach polityki Lasów Pa ństwowych i gmin. Szans ą dla ochrony środowiska i zachowania bioró żnorodno ści gatunków mo że by ć mo żliwo ść introdukcji gatunków, które tu niegdy ś wyst ępowały np. głuszca, cietrzewia, sokoła, jesiotra, łososia.

Proponuje si ę nast ępuj ące zało żenie strategiczne:

8. Dbało ść o bioró żnorodno ść w środowisku naturalnym

73 Niedocenionym wielkim bogactwem regionu jest jego historia i dziedzictwo kulturowe obecne w krajobrazie (obiekty o warto ści zabytkowej i historycznej) oraz w bogatych tradycjach ludno ści o zró żnicowanym pochodzeniu. Gin ące zawody, do których zalicza si ę równie ż rybactwo nie s ą doceniane i kultywowane. Brakuje instytucji, która zapewni odpowiednie, kompleksowe opracowanie i ochron ę dziedzictwa kulturowego. Bogate tradycje rybackie s ą zapomniane a ich atrakcje nie eksponowane.

Zało żeniem strategicznym w dziedzinie dziedzictwa kulturowego jest:

9. Działanie na rzecz dziedzictwa kulturowego ze szczególnym uwzgl ędnieniem tradycji rybackich

W LSROR nale ży zaplanowa ć działania, które pozwol ą na pełne wykorzystanie zasobów tej ziemi, a tak że te, dzi ęki którym zapobiegniemy pogł ębianiu si ę problemów lokalnych. Wszystkie te działania mog ą by ć dofinansowane w ramach Osi Priorytetowej 4 Programu Operacyjnego PO RYBY 2007-2013, niweluj ąc w ten sposób słabe strony i zagro żenia oraz wykorzystuj ąc strony mocne i szanse

74 Rozdział 5 Okre ślenie celów ogólnych i szczegółowych LSROR oraz wskazanie planowanych przedsi ęwzi ęć słu żą cych osi ągni ęciu poszczególnych celów szczegółowych, w ramach których b ędą realizowane operacje

Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich b ędzie podstawowym narz ędziem LGR „Partnerstwo Drawy” słu żą cym efektywnemu zarz ądzaniu procesem rozwoju na obszarze gmin wchodz ących w skład obszaru LGR „Partnerstwa Drawy” Została ona opracowana z wykorzystaniem metody indukcyjnej „od szczegółu do ogółu”. Podstawow ą form ą pracy były spotkania warsztatowe, w których brali udział przedstawiciele: samorz ądów, organizacji pozarz ądowych i przedsi ębiorców, dzi ęki czemu przyj ęta strategia uwzgl ędnienia punkty widzenia wszystkich podmiotów maj ących mo żliwo ści istotnego oddziaływania na rozwój obszaru. Pierwszym krokiem prowadz ącym do opracowania strategii było zidentyfikowanie głównych ogranicze ń i barier rozwojowych. Na tej podstawie okre ślono główne problemy strategiczne i sformułowano podan ą ni żej wizj ę okre ślającą po żą dany stan docelowy.

WIZJA

Pojezierze Drawskie - znana kraina aktywizacji i zrównowa żonego rozwoju funkcji turystycznych, gospodarki rybackiej i w ędkarstwa w oparciu o zasoby przyrodnicze w szczególno ści jeziora i rzeki

Kolejnym krokiem było dokonanie analizy SWOT. Wnioski z analizy stały si ę podstaw ą do okre ślenia celów głównych i szczegółowych LSROR. W konsekwencji sformułowano cztery cele główne strategii, a nast ępnie dla ka żdego celu głównego sformułowano cele szczegółowe.

Cele główne LSROR to: 1. Poprawa jako ści życia mieszka ńców obszaru LGR „Partnerstwo Drawy”; 2. Zwi ększenie rentowno ści sektora rybackiego w powi ązaniu z innymi sektorami gospodarki i aktywno ści ą społeczn ą; 3. Rozwój turystyki w oparciu o zasoby krajobrazowe i przyrodnicze obszaru LGR; 4. Poprawa warunków dla zachowania i ochrony środowiska.

Cele główne strategii mieszcz ą si ę w celach głównych Osi Priorytetowej 4 Programu Operacyjnego PO RYBY 2007-2013 - Rozwój Sektora Rybołówstwa i Nabrze żnych Obszarów Rybackich.

75 Głównymi celami Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007-2013 s ą: 1. Zahamowanie zmniejszaj ącego si ę znaczenia sektora rybackiego; 2. Rekonwersja obszarów dotkni ętych zmianami w sektorze; 3. Poprawa jako ści życia społeczno ści rybackich; 4. Utrzymanie dobrobytu gospodarczego i społecznego obszarów zale żnych głównie od rybactwa oraz podniesienie warto ści dodanej produktów rybołówstwa i akwakultury. Wszystkie te ż mog ą otrzyma ć wsparcie w ramach wdra żania LSROR w nast ępuj ących obszarach wsparcia: 1. Wzmocnienie konkurencyjno ści i utrzymanie atrakcyjno ści obszarów zale żnych głównie od rybactwa; 2. Restrukturyzacja i reorientacja działalno ści gospodarczej oraz dywersyfikacji zatrudnienia osób maj ących prac ę zwi ązan ą z sektorem rybactwa w drodze tworzenia dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem; 3. Podnoszenie warto ści produktów rybactwa, rozwoju usług na rzecz społeczno ści zamieszkuj ącej obszary zale żne od rybactwa; 4. Ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zale żnych od rybactwa w celu utrzymania jego atrakcyjno ści oraz przywracania potencjału produkcyjnego sektora rybactwa w przypadku jego zniszczenia w wyniku kl ęski żywiołowej lub przemysłowej; 5. Funkcjonowanie lokalnej grupy rybackiej oraz nabywani e umiej ętno ści i aktywizacja lokalnych społeczno ści; 6. Wsparcie na rzecz współpracy mi ędzyregionalnej i mi ędzynarodowej w ramach którego mog ą by ć realizowane operacje polegaj ące na promowaniu współpracy mi ędzyregionalnej i mi ędzynarodowej mi ędzy LGR i innymi jednostkami.

5.1 Cele główne i cele szczegółowe LSROR LGR „Partnerstwo Drawy”

CEL GŁÓWNY 1: Poprawa jako ści życia mieszka ńców obszaru Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”

Cele szczegółowe: 1. Poprawienie jako ści krajobrazu i estetyki obszaru LGR; 2. Pomoc w tworzeniu mikroprzedsi ębiorstw, dywersyfikuj ących źródła dochodów ludno ści, zwłaszcza rybaków; 3. Podnoszenie kompetencji zawodowych i społecznych ludno ści; 4. Inwentaryzacja i wsparcie regionalnych produktów na obszarze LGR.

CEL GŁÓWNY 2: Zwi ększenie rentowno ści sektora rybackiego w powi ązaniu z innymi sektorami gospodarki i aktywno ści ą społeczn ą

76 Cele szczegółowe: 1. Usprawnienie systemów dystrybucji ryb i produktów rybnych; 2. Wspomaganie rozrodu cenniejszych gatunków ryb i ich reintrodukcja; 3. Zwi ększenie mo żliwo ści połowów w ędkarskich; 4. Rozwój działalno ści pozarybackiej przez rybaków; 5. Zmniejszenie zjawiska kłusownictwa; 6. Reintrodukcja ichtiofauny.

CEL GŁÓWNY 3: Rozwój turystyki na obszarze LGR w oparciu o zasoby krajobrazowe i przyrodnicze

Cele szczegółowe: 1. Wzrost atrakcyjno ści oferty turystycznej szczególnie w oparciu o sektor rybacki; 2. Identyfikacja i wprowadzenie do świadomo ści społecznej oraz obiegu rynkowego produktów lokalnych, regionalnych i tradycyjnych; 3. Wydłu żenie sezonu turystycznego; 4. Zwi ększenie i modernizacja infrastruktury oraz bazy turystycznej ze szczególnym uwzgl ędnieniem w ędkarstwa i rybactwa.

CEL GŁÓWNY 4: Poprawa warunków dla zachowania i ochrony środowiska

Cele szczegółowe: 1. Zachowanie i ulepszenie środowiska naturalnego, w szczególno ści jezior i rzek oraz udost ępnienie go mieszka ńcom obszaru i turystom; 2. Wykorzystanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego na rzecz rozwoju lokalnego; 3. Dbało ść o bioró żnorodno ść w środowisku naturalnym.

5.2 Środki słu żą ce do osi ągni ęcia zakładanych celów

Realizacja zało żeń programu PO RYBY Osi Priorytetowej 4 jest ogromn ą szans ą dla zrównowa żonego rozwoju obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” w oparciu o współprac ę sektora gospodarczego, publicznego oraz społecznego. Ka żdy z tych partnerów odgrywa ć będzie w procesie odr ębn ą rol ę. Jednak od współpracy trójsektorowej zale żeć b ędzie skuteczno ść w realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich i jako ść tych projektów. Dlatego najwa żniejszym elementem podejmowanych działa ń b ędzie rozpowszechniona akcja informacyjna. Zale ży nam na dotarciu z informacj ą o projekcie, do wszystkich mog ących otrzyma ć wsparcie. Dokument strategii b ędzie dost ępny na stronach internetowych partnerstwa oraz wszystkich gmin – członków LGR „Partnerstwo Drawy”. Dodatkowo udost ępniony b ędzie na stronach internetowych starostw: Drawskiego i Szczecineckiego. Strona internetowa zawiera ć b ędzie wszelkie dokumenty zwi ązane z funkcjonowaniem LGR, wzory wniosków, legislacja programu, skład osobowy LGR, w tym władz, komitetu. Na bie żą co zamieszczane b ędą aktualno ści z życia LGR

77 W ramach działalno ści biura LGR uruchomione b ędzie forum internetowe, na którym powstanie internetowy punkt konsultacyjny. B ędzie tam mo żna otrzyma ć odpowiedzi na pytania zwi ązane z programem. Dodatkowo przeszkoleni zostan ą w dziewi ęciu urz ędach gmin pracownicy, którzy pełni ć b ędą rol ę koordynatorów lokalnych d.s. realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. Pracownicy biura dodatkowo pełni ć b ędą terenowe dy żury w poszczególnych gminach, udzielaj ąc indywidualnego doradztwa. Akcja informacyjna b ędzie realizowana poprzez wydawanie lokalnej gazety – kwartalnika, w którym opisywane b ędą mo żliwo ści dofinansowania, bie żą ce informacje o naborach, ogłoszenia oraz opisywane dobre praktyki z obszaru realizacji LSROR.

5.3 Rodzaje operacji, które mog ą uzyska ć wsparcie

Przewidywane operacje były przedmiotem spotka ń i warsztatów przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, społecznego i gospodarczego z udziałem przedstawicieli bran ży rybackiej, nast ępnie były przedmiotem konsultacji społecznych. Zebrano ok. 300 propozycji konkretnych operacji. Propozycje zostały pogrupowane wg rodzajów działalno ści, obszarów oddziaływania oraz realizacji celów głównych i szczegółowych LSROR. Poni żej przedstawiamy nazwy typów operacji z przykładami oraz rodzajami operacji kwalifikowanych do finansowania wg rozporz ądzenia.

I. Typ operacji „Infrastruktura przy wodzie” Przykłady LP Opis operacji Miejsce realizacji Sektor 1. Zagospodarowanie przystani żeglarskiej nad jeziorem Publiczny Drawsko w Czaplinku 2. Budowa pomostów pływaj ących do wykorzystania przemiennego na jeziorach: Gospodarczy przez żeglarzy i w ędkarzy Wielimie, Pile, Siecino 3. Modernizacja stanicy harcerskiej nad jeziorem Publiczny Mąkowary w Kaliszu Pom. 4. Budowa przystani kajakowej na rzece Drawa Gospodarczy w Drawnie 5. Wykup, budowa, remont lub modernizacja infrastruktury drobnego Obszar LGR Gospodarczy, rybactwa, w szczególno ści przystani rybackich, budowa , remont społeczny, wyl ęgarni, podchowalni, stawów przyjeziorowych i magazynów publiczny sprz ętu rybackiego, stanowisk do naprawy i konserwacji łodzi rybackich, ł ącznie z budow ą i modernizacj ą fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu

6. Budowa, remont lub modernizacja małej infrastruktury turystycznej, Obszar LGR Gospodarczy, w szczególno ści przystani, k ąpielisk, punktów widokowych, miejsc społeczny, wypoczynkowych i biwakowych, domków letniskowych, tras publiczny turystycznych, łowisk dla w ędkarzy, punktów informacji turystycznej, ł ącznie z budow ą i modernizacj ą ście żek i fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu;

78 Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporz ądzenia MRiRW:

- budowa, remont lub modernizacja infrastruktury drobnego rybactwa, w szczególno ści przystani rybackich, magazynów sprz ętu rybackiego, stanowisk do naprawy i konserwacji łodzi rybackich, ł ącznie z budow ą i modernizacj ą fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu; - budowa, remont lub modernizacja małej infrastruktury turystycznej, w szczególno ści przystani, k ąpielisk, punktów widokowych, miejsc wypoczynkowych i biwakowych, tras turystycznych, łowisk dla w ędkarzy, punktów informacji turystycznej, ł ącznie z budow ą i modernizacj ą ście żek i fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu;

II. Typ operacji „Lokalny rynek rybny” Przykłady LP Opis operacji Miejsce realizacji Sektor 1. Utworzenie systemu lokalnego dystrybucji ryb, np. targ rybny Obszar LGR Gospodarczy w głównych miastach pojezierza 2. Sielawa – markowym produktem pojezierza drawskiego Poj. drawskie Publiczny, gospodarczy, społeczny 3. Utworzenie sieci sma żalni i przystosowanie ich do całorocznej Czaplinek, Gospodarczy działalno ści, promocja spo żywania ryb w istniej ących barach , Drawsko Pom., restauracjach i gospodarstwach agroturystycznych Złocieniec, Borne Sulinowo 4. Lokalny system pi ętnowania kłusownictwa Obszar LGR Społeczny, publiczny 5. Inwestycje polepszaj ące warunki przechowywania produktów Obszar LGR Gospodarczy rybactwa, budowa w ędzarni ryb, przetwórni ryb, zakup, budowa chłodni do przetrzymywania ryb, zakup wytwornic do lodu, opakowa ń do transportu ryb.

6. Zakup specjalistycznych samochodów do transportu ryb, łodzi Obszar LGR Gospodarczy rybackich, łodzi motorowych wykorzystywanych do kontroli jezior, sprz ętu rybackiego, silników do łodzi, ci ągników rolniczych do transportu łodzi.

7. Tworzenie i rozwój alternatywnych systemów sprzeda ży produktów Obszar LGR Gospodarczy rybactwa (np. sprzeda ży bezpo średniej) sklepy detaliczne, sma żalnie ryb

8. Budowa, wykup, remont lub modernizacja infrastruktury drobnego Obszar LGR Gospodarczy, rybactwa, w szczególno ści przystani rybackich, magazynów sprz ętu społeczny rybackiego, stanowisk do naprawy i konserwacji łodzi rybackich, łącznie z budow ą i modernizacj ą fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu

Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporz ądzenia MRiRW:

- powstawanie, rozwój i wprowadzanie na rynek produktów rybactwa o podwy ższonej warto ści (np. certyfikowanych, markowych, tradycyjnych, regionalnych); - inwestycje polepszaj ące warunki przechowywania produktów rybactwa, - tworzenie i rozwój alternatywnych systemów sprzeda ży produktów rybactwa (np. sprzeda ży bezpo średniej).

79 - budowa, remont lub modernizacja infrastruktury drobnego rybactwa, w szczególno ści przystani rybackich, magazynów sprz ętu rybackiego, stanowisk do naprawy i konserwacji łodzi rybackich, ł ącznie z budow ą i modernizacj ą fragmentów dróg dojazdowych do tych obiektów i zagospodarowaniem terenu

III. Typ operacji „Turystyka – woda – ryby” Przykłady LP Opis operacji Miejsce realizacji Sektor 1. Budowa centrum obsługi turystów ze sma żalnią ryb Nadbrze że Publiczny czaplineckie 2. Tworzenie specjalnych łowisk w ędkarskich z niezb ędn ą Teren LGR Gospodarczy infrastruktur ą na bazie naturalnych zbiorników wodnych 3. Elektroniczny monitoring jezior pod k ątem kłusownictwa Teren LGR Publiczny, gospodarczy 4. Oznakowanie i zagospodarowanie szlaków kajakowych – Drawa, Teren LGR Publiczny, Piława, Gwda i inne społeczny 5. System poł ącze ń kołowych i przewozu jachtów pomi ędzy jeziorami Poj. drawskie Publiczny, gospodarczy. społeczny 6. Rozwini ęcie działalno ści agroturystycznej w tym budowa, zakup Obszar LGR Gospodarczy. domków letniskowych, pól namiotowych, przystani wodnych wraz społeczny z infrastruktur ą

Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporz ądzenia MRiRW: - inwestycje poprawiaj ące dost ępno ść do miejsc i obiektów mog ących stanowi ć atrakcj ę turystyczn ą regionu, w tym dostosowania uwzgl ędniaj ące potrzeby osób niepełnosprawnych; - rewitalizacja miejscowo ści, w tym: remonty- chodników, parkingów, placów, ście żek rowerowych, terenów zielonych, parków i miejsc wypoczynku, - remonty lub wyposa żanie budynków i obiektów publicznych pełni ących funkcje społeczno- kulturalne, sportowe, rekreacyjne, zwi ązane z pomoc ą społeczn ą lub ochron ą zdrowia; - remont, odbudowa lub modernizacja budynków i obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub obj ętych wojewódzk ą ewidencj ą zabytków, - tworzenie muzeów, izb regionalnych, izb pami ęci oraz kultywowanie lokalnego rzemiosła, sztuki i obyczajów, w szczególno ści zwi ązanych z tradycjami rybackimi, - promocja turystyki obszaru obj ętego strategi ą

IV. Typ operacji „Ochrona środowiska” Przykłady LP Opis operacji Miejsce realizacji Sektor 1. Rybacka stra ż szybkiego reagowania Pojezierze Publiczny, drawskie, społeczny pojezierze szczecineckie 2. Poprawa dro żno ści szlaków rzecznych na pojezierzu Drawa, Gwda, Publiczny, Piława społeczny, gospodarczy 3. Odtworzenie zasobno ści wód oraz przywrócenie zdegradowanym Obszar LGR Publiczny, zbiornikom wodnym funkcji pierwotnych społeczny 4. Restytucja gatunków ryb w ędrownych (w ęgorz ) Obszar LGR Publiczny, społeczny, gospodarczy

80 Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporz ądzenia MRiRW:

- budowa, remont lub modernizacja obiektów słu żą cych poprawie jako ści wód w zbiornikach wodnych oraz rzekach, ochrona środowiska lub poprawa gospodarki wodnej, w tym obiektów ochrony przeciwpowodziowej i małej retencji wodnej; - oczyszczanie i odmulanie zbiorników wodnych; - ochrona linii brzegowej; - poprawa dro żno ści szlaków wodnych

V. Typ operacji „Imprezy – promocja – edukacja” Przykłady LP Opis operacji Miejsce realizacji Sektor 1. Oznakowanie i zagospodarowanie szlaków kajakowych i innych Rzeka Drawa Prywatny turystycznych – Drawa, Piława, Gwda 2. Szkółka w ędkarska dla dzieci Borne Sulinowo Prywatny i społeczny 3. Jeziorowa tratwa w ędkarska z mo żliwo ści ą noclegów Czaplinek Prywatny i społeczny

Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporz ądzenia MRiRW:

- udział w kursach, szkoleniach, studiach, sta żach i innych formach kształcenia maj ącego na celu zmian ę kwalifikacji zawodowych, - organizowanie zaj ęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzie ży, rozwijaj ących ich zainteresowania i talenty, - promocja obszaru obj ętego strategi ą, - organizacja spotka ń, szkole ń, konferencji i wyjazdów studyjnych maj ących na celu nawi ązanie współpracy, nabycie wiedzy, wymian ę informacji i do świadcze ń lub realizacj ę wspólnego przedsi ęwzi ęcia; - wykonywanie i publikacja bada ń, analiz, opracowa ń, planów, w tym w zakresie rozwoju obszarów zale żnych od rybactwa; - organizacja i przeprowadzenie wydarze ń promocyjnych, kulturalnych, rekreacyjnych lub sportowych;

VI. Typ operacji „Przedsi ębiorczo ść – innowacyjno ść – modernizacja” Przykłady LP Opis operacji Miejsce realizacji Sektor 1. Kłusownika na przewodnika – jak na patologii budowa ć atrakcje Stawno, gm. Społeczny. turystyczne Złocieniec gospodarczy 2. Poszerzenie zakresu prowadzonej działalno ści bazy w ędkarskiej Stawy hodowlane Prywatny o sma żalnie, w ędzarnie ryb świe żych 3. Elektrownie wiatrowe i systemy solarne jako źródła energii Przystanie Prywatny elektrycznej nad jeziorami wędkarskie, rybackie 4. Strefy ciszy miejsca pobytu bez jakichkolwiek mediów Zlewnia Gwdy Prywatny i Drawy

81 Rodzaje kwalifikowanych operacji wg rozporz ądzenia MRiRW:

- podejmowanie i rozwój działalno ści gospodarczej - budowa, przebudowa i modernizacja obiektów słu żą cych do prowadzenia działalno ści gospodarczej wraz z zakupem instalacji technicznych oraz koszty rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodz ących z rozbiórki; - zagospodarowanie terenu, na którym ma by ć prowadzona działalno ść gospodarcza; zakup, transport i monta ż maszyn, urz ądze ń, narz ędzi, wyposa żenia i sprz ętu niezb ędnych do prowadzenia planowanej działalno ści gospodarczej; - zakup sprz ętu komputerowego i oprogramowania słu żą cego wsparciu podejmowanej działalno ści gospodarczej poza sektorem rybackim;

5.4 Przewidywany wpływ na środowisko, rodzajów operacji planowanych do wsparcia

W obecnym stanie uogólnienia celów i środków w ramach LSROR mo żna przewidzie ć, że wszystkie działania w obszarze wsparcie 4 tj. „ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zale żnych od rybactwa w celu utrzymania atrakcyjno ści oraz przywracania potencjału produkcyjnego w przypadku jego zniszczenia w wyniku kl ęski żywiołowej lub przemysłowej” b ędą miały pozytywny wpływ na Środowisko. Bardziej szczegółowy zakres tego pozytywnego skutku, który jest inny dla ka żdego działania, b ędzie mo żna okre śli ć na podstawie odr ębnej ekspertyzy. Natomiast pozostałe podejmowane działania nie powinny mie ć negatywnego wpływu na środowisko, ale oczywi ście czynnik ten nale ży rozwa żyć szczegółowo przez podj ęciem ka żdego działania. Ograniczenie ewentualnych ujemnych skutków ka żdorazowo powinno by ć niwelowane.

82 Rozdział 6 Wykazanie zwi ązku i spójno ści przyj ętych w LSROR celów i środków z wnioskami wynikaj ącymi z opisu obszaru oraz analizy SWOT

Wnioski wynikaj ące z opisu obszaru LGR i analizy SWOT uzasadnione szerzej w rozdziale 4 niniejszej strategii zostały sformułowane w postaci 9 zało żeń strategicznych: 1. Wspomaganie rozrodu cenniejszych gatunków ryb;

2. Zwi ększenie mo żliwo ści połowów w ędkarskich;

3. Rozwój działalno ści pozarybackiej przez rybaków;

4. Pomoc w tworzeniu mikroprzedsi ębiorstw dywersyfikuj ących źródła dochodów; ludno ści, zwłaszcza rybaków 5. Inwentaryzacja regionalnych produktów na obszarze LGR; 6. Ści ślejsze powi ązanie turystyki z rybactwem; 7. Podnoszenie kompetencji zawodowych i społecznych ludno ści; 8. Dbało ść o bioró żnorodno ść w środowisku naturalnym; 9. Działanie na rzecz dziedzictwa kulturowego ze szczególnym uwzgl ędnieniem tradycji. rybackich

Wszystkie zało żenia zostały wprowadzone jako cele szczegółowe LSROR w rozdziale 5. niniejszej strategii a mianowicie: 1. W celu głównym: poprawa jako ści życia mieszka ńców obszaru LGR „Partnerstwo Drawy” wprowadzono cele szczegółowe: pomoc w tworzeniu mikroprzedsi ębiorstw, dywersyfikuj ących źródła dochodów ludno ści, zwłaszcza rybaków, podnoszenie kompetencji zawodowych i społecznych ludno ści, inwentaryzacja i wsparcie regionalnych produktów na obszarze LGR. 2. W celu głównym: zwiększenie rentowno ści sektora rybackiego w powi ązaniu z innymi sektorami gospodarki i aktywno ści ą społeczn ą, wprowadzono cele szczegółowe: wspomaganie rozrodu cenniejszych gatunków ryb i ich reintrodukcja, zwi ększenie mo żliwo ści połowów w ędkarskich, rozwój działalno ści pozarybackiej przez rybaków, zmniejszenie zjawiska kłusownictwa, reintrodukcja ichtiofauny. 3. W celu głównym: rozwój turystyki na obszarze LGR w oparciu o zasoby krajobrazowe i przyrodnicze, wprowadzono cel szczegółowy zredagowany na podstawie zało żenia strategicznego nr 6 ( ści ślejsze powi ązanie turystyki z rybactwem) i przyj ął brzmienie: wzrost atrakcyjno ści oferty turystycznej szczególnie w oparciu o sektor rybacki. 4. W celu głównym: poprawa warunków dla zachowania i ochrony środowiska, wprowadzono cel szczegółowy: dbało ść o bioró żnorodno ść w środowisku naturalnym.

83 Cele s ą realizowane przez 6 obszarów wsparcia :

1. wzmocnienie konkurencyjno ści i utrzymanie atrakcyjno ści obszarów zale żnych głównie od rybactwa;

2. ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego w obszarach zale żnych głównie od rybactwa w celu utrzymania jego atrakcyjno ści;

3. restrukturyzacja i reorientacja działalno ści gospodarczej oraz dywersyfikacja zatrudnienia osób maj ących prac ę zwi ązan ą z sektorem rybactwa w drodze tworzenia dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem;

4. podnoszenie warto ści produktów rybactwa, rozwój usług na rzecz społeczno ści zamieszkuj ącej obszary zale żne od rybactwa oraz przywracanie potencjału produkcyjnego sektora rybactwa w przypadku jego zniszczenia w wyniku kl ęski żywiołowej lub przemysłowej;

5. funkcjonowanie lokalnej grupy rybackiej, zwanej dalej „LGR”, oraz nabywanie umiej ętno ści i aktywizacja lokalnych społeczno ści ;

6. wsparcie na rzecz współpracy mi ędzyregionalnej i mi ędzynarodowej.

Wszystkie działania mieszcz ą si ę w 6 obszarach wsparcia. Jak wykazano w rozdziale 5. wszystkie cele mog ą uzyska ć wsparcie finansowe Osi Priorytetowej 4 Programu Operacyjnego PO RYBY 2007 – 2013 „Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa nabrze żnych obszarów rybackich 2007 – 2013”

84 Rozdział 7 Plan Bud żetu LSROR z podziałem na dwuletnie okresy, uwzgl ędniaj ący środki finansowe przeznaczone na finansowanie poszczególnych rodzajów operacji

Bud żet LSROR został opracowany z uwzgl ędnieniem wymaga ń zawartych w Rozporz ądzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 wrze śnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiada ć lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji tej strategii oraz wymaga ń, jakim powinna odpowiada ć umowa dotycz ąca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego „Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrze żnych obszarów rybackich 2007 – 2013”. Okre śla on wysoko ść środków publicznych, o które mo że ubiega ć si ę lokalna grupa rybacka. Zgodnie z rozporz ądzeniem wysoko ść środków finansowych przewidzianych na operacje obj ęte osi ą priorytetow ą 4 wynosi nie wi ęcej niż iloczyn liczby mieszka ńców zameldowanych na pobyt stały, według stanu na dzie ń 31 grudnia 2008 r., na obszarze obj ętym LSROR i kwoty: 239 PLN, je żeli liczba, która wskazuje ile osób, o których mowa w § 2 ust. 1, przypada na 1 000 mieszka ńców obszaru obj ętego LSROR, zameldowanych na pobyt stały, według stanu na dzie ń 31 grudnia 2008 r., wynosi od 0,5 do 1,2, W przypadku LGR „Partnerstwo Drawy” przy ilo ści mieszka ńców 82.062,00 minimalna, potrzebna liczba osób spełniaj ących wymagania do współczynnika rybacko ści to 41,03 osób. Na obszarze LGR „Partnerstwo Drawy” udokumentowano działalno ść ryback ą 60,90 osób, co stanowi współczynnik rybacko ści na poziomie równym 0,74212. Zakładaj ąc tak wyliczony współczynnik, to przy kwocie dofinansowania rz ędu 239 PLN na mieszka ńca da to nam wielko ść szacunkow ą budżetu LGR rz ędu 19.612.818,00 PLN.

Dla gmin tworz ących obszar LGR liczby te wynosz ą:

%udziału w Liczba Gmina ludno ści mieszka ńców LGR

Czaplinek 11 889 14,49 Drawsko Pomorskie 16 557 20,17 Kalisz Pomorski 7 251 8,83 Ostrowice 2 555 3,11 Wierzchowo 4 644 5,66 Złocieniec 15 584 19,00 Barwice 9 020 11,00 Borne Sulinowo 9 424 11,48 Grzmi ąca 5 138 6,26 Łącznie 82 062 100

Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS. Dane za 2008 r.

85 Tabela 20. Planu bud żetu LSROR dla Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” ( środki finansowe pochodz ące z PO RYBY 2007 - 2013).

Środek 4.1 Rozwój obszarów zale żnych od rybactwa, w tym:

Ochrona środowiska i

dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zale żnych od Restrukturyzacja i rybactwa w celu utrzymania jego reorientacja działalno ści atrakcyjno ści oraz przywracanie gospodarczej oraz potencjału produkcyjnego Rodzaj Wzmocnienie dywersyfikacja zatrudnienia Podnoszenie warto ści sektora rybactwa w przypadku Funkcjonow Środek Razem o ś operacji konkurencyjno ści i osób maj ących prac ę produktów rybactwa, rozwój jego zniszczenia w wyniku anie lokalnej 4.2 priorytetowa 4 utrzymaniu atrakcyjno ści zwi ązan ą z sektorem usług na rzecz społeczno ści kl ęski żywiołowej lub grupy Wsparcie „Zrównowa żo obszarów zale żnych od rybactwa w drodze tworzenia zamieszkuj ącej obszary przemysłowej rybackiej, na rzecz ny rozwój obszarów rybactwa dodatkowych zale żne od rybactwa zwanej dalej współpra miejsc pracy poza tym „LGR”, oraz cy zale żnych od sektorem nabywanie mi ędzyre rybactwa” umiej ętno ści gionalnej i aktywizacja i lokalnych mi ędzyna społeczno ści rodowej

1 2 3 4 5 6 7 8 Sektor Sektor Sektor Sektor Sektor Sektor Sektor Sektor publiczny gospodarcz publiczny gospodarcz publiczny gospodarcz publiczny gospodarczy i y i sektor y i sektor y i sektor sektor społeczny społeczny społeczny społeczny 2010- 2011 340.000 640.640 270.000 514.500 270.000 514.500 270.000 514.598 392.260 196.100 3.922.598

2012-

2013 680.000 1.281.280 540.000 1.029.000 540.000 1.029.000 540.000 1.029.120 784.510 392.200 7.845.110

2014- 2015 680.000 1.281.280 540.000 1.029.000 540.000 1.029.000 540.000 1.029.120 784.510 392.200 7.845.110

Razem 1.700.000 3.203.200 1.350.000 2.572.500 1.350.000 2.572.500 1.350.000 2.572.838 1.961.280 980.500 19.612.818

86

Prowizorium bud żetowe dla Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku w ramach realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich realizowanej na obszarze obj ętym działaniem Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” zostało opracowane zgodnie z wymogami okre ślonymi rozporz ądzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 wrze śnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiada ć lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji strategii oraz wymaga ń, jakim powinna odpowiada ć umowa dotycz ąca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego „Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrze żnych obszarów rybackich 2007 – 2013 (Dz. U. Nr 162.1292) z pó źniejszymi zmianami. Razem dla Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku w ramach realizacji programu operacyjnego PO RYBY 2007 – 2013 „Zrównowa żony rozwój obszarów zale żnych od rybactwa” zakłada si ę kwot ę na poziomie 19.612.818 PLN , w tym: I/na środek 4.1 – czyli Rozwój obszarów zale żnych od rybactwa, w tym:

1. na działanie – Wzmocnienie konkurencyjno ści i utrzymaniu atrakcyjno ści obszarów zale żnych od rybactwa – planuje si ę kwot ę do 25% ogólnej warto ści bud żetu, tj.: 4.903.200 PLN z nast ępuj ącym rozbiciem wg wska źnika na poszczególne sektory: a/ na sektor publiczny do 35%, tj.: 1.700.000 PLN, b/ na sektor gospodarczy i społeczny do 65% , tj.: 3.203.200 PLN,

2. na działanie – Restrukturyzacja i reorientacja działalno ści gospodarczej oraz dywersyfikacja zatrudnienia osób maj ących prac ę zwi ązan ą z sektorem rybactwa w drodze tworzenia dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem – planuje si ę kwot ę do 20% ogólnej warto ści bud żetu, tj.: 3.922.500 PLN z nast ępuj ącym rozbiciem wg wska źnika na poszczególne sektory: a/ na sektor publiczny do 35% , tj.: 1.350.000 PLN, b/ na sektor gospodarczy i społeczny do 65% , tj.: 2.572.500 PLN,

3. na działanie – Podnoszenie warto ści produktów rybactwa, rozwój usług na rzecz społeczno ści zamieszkuj ącej obszary zależne od rybactwa – planuje si ę kwot ę do 20% ogólnej warto ści bud żetu, tj.: 3.922.500 PLN z nast ępuj ącym rozbiciem wg wska źnika na poszczególne sektory: a/ na sektor publiczny do 35% , tj.: 1.350.000 PLN, b/ na sektor gospodarczy i społeczny do 65% , tj.: 2.572.500 PLN,

4. na działanie – Ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zale żnych od rybactwa w celu utrzymania jego atrakcyjno ści oraz przywracanie potencjału produkcyjnego sektora rybactwa w przypadku jego zniszczenia w wyniku kl ęski żywiołowej lub przemysłowej – planuje si ę kwot ę do 20% ogólnej warto ści bud żetu, tj.: 3.922.500 PLN z nast ępuj ącym rozbiciem wg wska źnika na poszczególne sektory: a/ na sektor publiczny do 35% , tj.: 1.350.000 PLN, b/ na sektor gospodarczy i społeczny do 65% , tj.: 2.572.838 PLN,

5. na Funkcjonowanie lokalnej grupy rybackiej, zwanej dalej „LGR”, oraz nabywanie umiej ętno ści i aktywizacja lokalnych społeczno ści – planuje si ę kwot ę do 10% ogólnej warto ści bud żetu, tj.: 1.961.280 PLN; a/ na środek 4.2 - czyli Wsparcie na rzecz współpracy mi ędzyregionalnej i mi ędzynarodowej planuje si ę kwot ę do 5 % ogólnej warto ści bud żetu, tj.: 980.500 PLN.

87

Rozdział 8 Okre ślenie procedury zgodno ści operacji z LSROR, procedury wyboru operacji przez LGR, procedury odwołania od rozstrzygni ęć Komitetu w sprawie wyboru operacji w ramach działania Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007 – 2013, kryteriów na podstawie, których jest oceniana zgodno ść operacji z LSROR oraz kryteriów wyboru operacji, a tak że procedury zmiany tych kryteriów

8.1 Procedura oceny zgodno ści wniosków z LSROR i wyboru operacji przez LGR

Po zako ńczeniu naboru wniosków o pomoc, który b ędzie prowadzony zgodnie z wymogami okre ślonymi w rozporz ądzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków jakim powinna odpowiada ć Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich, kryteriów wyboru Lokalnej Grupy Rybackiej do realizacji tej strategii, wymaga ń jakim powinna odpowiada ć umowa dotycz ąca warunków i sposobu realizacji strategii w ramach PO „Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrze żnych obszarów rybackich 2007 – 2013”, LGR „Partnerstwo Drawy” rozpocznie post ępowanie maj ące na celu ocen ę zgodno ści zło żonych wniosków z LSROR i dokonanie wyboru operacji do finansowania. Post ępowanie to b ędzie prowadzone według zasad i procedur opisanych poni żej.

1. Organem dokonuj ącym oceny zgodno ści wniosków z LSROR i wyboru operacji do finansowania jest Komitet LGR „Partnerstwo Drawy”. Komitet rozpatruje wnioski i podejmuje decyzje w ich sprawie podczas swoich posiedze ń. 2. Komitet rozpatruje wnioski w kolejno ści odpowiadaj ącej kolejno ści ich zło żenia do Biura LGR „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. 3. Przed rozpatrzeniem wniosku członkowie Komitetu składaj ą pisemne o świadczenie o bezstronno ści w rozpatrywaniu danego wniosku. O świadczenie składa si ę na formularzu, którego wzór przedstawia Zał ącznik nr 10/1 do wniosku o wybór LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji LSROR. Członków Komitetu, którzy nie zło żą oświadczenia o bezstronno ści, Przewodnicz ący Komitetu wył ącza z udziału w rozpatrywaniu danego wniosku, w szczególno ści z udziału w ocenie zgodno ści operacji z Lokaln ą Strategi ą Rozwoju Obszarów Rybackich, ocenie tej operacji pod wzgl ędem spełniania kryteriów wyboru oraz z udziału w głosowaniu nad uchwał ą dotycz ącą wyboru tej operacji. 4. Podczas dyskusji nad wnioskiem, Przewodnicz ący udziela głosu dyskutantom według kolejno ści zgłosze ń. W dyskusji głos mog ą zabiera ć członkowie Komitetu, członkowie Zarz ądu oraz osoby zaproszone do udziału w posiedzeniu. 5. Po dyskusji nad wnioskiem Komitet przeprowadza głosowanie w sprawie zgodno ści operacji z LSROR. Po zarz ądzeniu głosowania ka żdy członek Komitetu dokonuje indywidualnie oceny zgodno ści operacji z LSROR poprzez wypełnienie „Karty oceny zgodności operacji z LSROR”, której wzór przedstawia Zał ącznik nr 10/2 do wniosku o wybór LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji LSROR. Formularz „Karty oceny

88 zgodno ści operacji z LSROR” zawiera nast ępuj ące pytania pomagaj ące ustali ć zgodno ść operacji z LSROR: − czy realizacja operacji przyczynia si ę do osi ągni ęcia co najmniej jednego celu ogólnego LSROR, − czy realizacja operacji przyczynia si ę do osi ągni ęcia co najmniej jednego celu szczegółowego LSROR, − czy operacja jest zgodna z co najmniej jednym przedsi ęwzi ęciem planowanym w ramach LSROR, − czy operacja nale ży do operacji rekomendowanych w ramach LSROR. Po zebraniu wypełnionych „Kart oceny zgodno ści operacji z LSROR” komisja skrutacyjna dokonuje podliczenia oddanych głosów. Decyzja Komitetu w sprawie uznania operacji za zgodn ą z LSROR jest pozytywna, je śli bezwzgl ędna wi ększo ść wa żnie oddanych głosów została oddana na opcj ę, że operacja jest zgodna z LSROR. Wnioski dotycz ące operacji, co do których Komitet podj ął negatywn ą decyzj ę w sprawie uznania ich zgodno ści z LSROR nie s ą dalej rozpatrywane. 6. Je żeli operacja została uznana za zgodn ą z LSROR, Komitet przeprowadza ocen ę tej operacji według kryteriów lokalnych przyj ętych przez Stowarzyszenie. Po zarz ądzeniu głosowania ka żdy członek Komitetu dokonuje indywidualnie oceny operacji poprzez wypełnienie formularza „Karty oceny operacji według kryteriów wyboru”, której wzór przedstawia Zał ącznik nr 10/3 do wniosku o wybór LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji LSROR. Ocena operacji przez członka Komitetu polega na przyznaniu punktów za poszczególne kryteria, a nast ępnie ich zsumowaniu i wpisaniu obliczonej oceny ł ącznej w pozycji formularza „SUMA PUNKTÓW”. Po zebraniu wypełnionych „Karty oceny operacji według kryteriów wyboru” komisja skrutacyjna ustala wynik głosowania w taki sposób, że sumuje oceny ł ączne wyra żone na poszczególnych kartach w pozycji „SUMA PUNKTÓW” i dzieli przez liczb ę oddanych głosów. Liczba b ędąca wynikiem tego działania jest ocen ą Komitetu dotycz ącą spełniania kryteriów wyboru przez dan ą operacj ę. 7. Na podstawie wyników głosowania w sprawie oceny operacji pod wzgl ędem spełniania kryteriów wyboru Przewodnicz ący Komitetu sporz ądza list ę ocenionych operacji, ustalaj ąc ich kolejno ść według liczby uzyskanych punktów w ramach tej oceny. List ę podaje si ę do wiadomo ści publicznej, w szczególno ści do wiadomo ści wnioskodawców, którzy zło żyli wnioski o przyznanie pomocy. 8. Po upłyni ęciu terminu, w którym wnioskodawcy mogli składa ć odwołania od wyników głosowania w sprawie oceny operacji, Zarz ąd LGR „Partnerstwo Drawy” zwołuje posiedzenie Komitetu w celu rozpatrzenia odwoła ń i podj ęcia decyzji o wyborze operacji do finansowania. 9. Komitet wybiera do finansowania operacje, które uzyskały najwi ększ ą liczb ę punktów w ramach oceny operacji pod względem spełniania kryteriów wyboru, w kolejno ści odpowiadaj ącej miejscu na li ście operacji podlegaj ących ocenie. 10. Komitet dokonuje wyboru operacji do wysoko ści limitu dost ępnych środków, okre ślonego w informacji o mo żliwo ści składania wniosków o przyznanie pomocy na dany rodzaj operacji. W roku, w którym LGR „Partnerstwo Drawy” po raz ostatni poda do publicznej wiadomo ści informacje o mo żliwo ści składania wniosków o przyznanie pomocy na dany rodzaj operacji, Komitet dokonuje wyboru operacji do wysoko ści 120% limitu dost ępnych środków, okre ślonego w informacji o mo żliwo ści składania wniosków. 11. Decyzja Komitetu o wybraniu operacji do finansowania ma form ę uchwały. Ka żda uchwała o wybraniu operacji do finansowania zawiera: 1) informacje o wnioskodawcy operacji (imi ę i nazwisko lub nazw ę, adres lub siedzib ę, numer identyfikacyjny)

89 2) tytuł operacji zgodny z tytułem podanym we wniosku, 3) kwot ę pomocy o jak ą ubiegał si ę wnioskodawca zgodn ą z kwot ą podan ą we wniosku, 4) informacj ę o decyzji Komitetu w sprawie uznania zgodno ści operacji z LSROR, 5) informacj ę o liczbie punktów uzyskanych w ramach oceny operacji pod wzgl ędem spełniania kryteriów wyboru i miejscu na li ście ocenionych operacji, 6) postanowienie Komitetu o wybraniu operacji do finansowania. 12. Po dokonaniu wyboru operacji przez Komitet, Przewodnicz ący Komitetu wspólnie z Prezesem Zarz ądu sporz ądzają list ę operacji wybranych przez LGR do finansowania oraz list ę operacji niewybranych do finansowania. Na li ście operacji wybranych do finansowania umieszcza si ę operacje w kolejno ści według liczby uzyskanych punktów w ramach oceny spełniania kryteriów wyboru operacji. LGR przekazuje listy wła ściwej instytucji wdra żaj ącej wraz z uchwałami w sprawie wyboru operacji oraz zło żonymi wnioskami o przyznanie pomocy w terminie 14 dni od dnia dokonania wyboru operacji do finansowania 13. Po dokonaniu wyboru operacji do finansowania LGR „Partnerstwo Drawy” informuje wnioskodawców o: - wybraniu albo niewybraniu operacji – wskazuj ąc przyczyny niewybrania, - liczbie uzyskanych punktów w ramach oceny pod wzgl ędem spełniania kryteriów wyboru i miejscu na li ście wybranych operacji. W przypadku operacji spełniaj ących warunki przyznania pomocy, które nie zostały wybrane do finansowania, wnioskodawców informuje się o mo żliwo ści zło żenia wniosku o przyznanie pomocy na operacj ę bezpo średnio do podmiotu wdra żaj ącego dane działanie.

8.2 Procedura odwołania od rozstrzygni ęć Komitetu w sprawie wyboru operacji

1. LGR „Partnerstwo Drawy” w terminie 2 dni po dokonaniu oceny wniosków pod wzgl ędem zgodno ści z LSROR oraz spełniania kryteriów wyboru informuje w formie pisemnej wnioskodawców o decyzji Komitetu w sprawie zło żonych wniosków, w szczególno ści o: a) zgodno ści albo niezgodno ści operacji z LSROR, wskazuj ąc przyczyny niezgodno ści b) w odniesieniu do operacji uznanych za zgodne z LSROR – o liczbie uzyskanych punktów w ramach oceny spełniania kryteriów wyboru i miejscu na li ście operacji podlegaj ących ocenie c) mo żliwo ści odwołania si ę od wyników oceny poprzez zło żenie w Biurze LGR Partnerstwo Drawy pisemnego odwołania w terminie 3 dni od dnia otrzymania powiadomienia. Informacja przekazana wnioskodawcom powinna wskazywa ć, które z ocenionych operacji mieszcz ą si ę w ramach limitu dost ępnych środków, okre ślonego w informacji o mo żliwo ści składania wniosków o przyznanie pomocy na dany rodzaj operacji. Wzory pism stosowanych do poinformowania wnioskodawców o decyzji Komitetu zawiera Zał ącznik nr 10/6 do wniosku o wybór LGR „Partnerstwo Drawy” do realizacji LSROR. 2. Wnioskodawca mo że zło żyć do Zarz ądu Stowarzyszenia, w formie pisemnej, odwołanie od rozstrzygni ęć Komitetu w terminie 3 dni od dnia dor ęczenia informacji LGR „Partnerstwo Drawy” z informacj ą o decyzji Komitetu.

90 3. W przypadku wpłyni ęcia odwoła ń Zarz ąd niezwłocznie zwołuje posiedzenie Komitetu w celu ich rozpatrzenia. Podczas posiedzenia Komitet dokonuje ponownej oceny zgodno ści operacji z LSROR i oceny pod wzgl ędem spełniania kryteriów wyboru. Decyzje Komitetu podj ęte w trybie rozpatrzenia odwołania s ą ostateczne. O decyzjach podj ętych w wyniku rozpatrzenia odwoła ń LGR niezwłocznie informuje wnioskodawców, którzy zło żyli odwołania.

Poni żej przedstawiono w formie tabelarycznej harmonogram działa ń i zakres odpowiedzialno ści organów LGR uczestnicz ących w procedurze oceny i wyboru operacji, a tak że schemat graficzny procedury oceny i wyboru operacji przez LGR „Partnerstwo Drawy”.

8.3 Harmonogram działa ń i zakres odpowiedzialno ści organów LGR uczestnicz ących w procedurze oceny i wyboru operacji

Sugerowany termin Organ Rodzaj działania realizacji działania* odpowiedzialny Sporz ądzenie i podanie do publicznej wiadomo ści listy wniosków zło żonych w terminie wskazanym 1 dzie ń Zarz ąd LGR w informacji o mo żliwo ści składania wniosku oraz listy wniosków zło żonych po tym terminie Przygotowanie materiałów i dokumentów dla członków Komitetu (w tym kopii wniosków 1 – 3 dzie ń Biuro LGR o przyznanie pomocy zło żonych terminowo) Zawiadomienie członków Komitetu o miejscu, terminie i porz ądku posiedzenia Komitetu, przesłanie członkom Komitetu materiałów 4 dzie ń Zarz ąd LGR i dokumentów zwi ązanych z porz ądkiem posiedzenia Posiedzenie Komitetu - ocena zgodno ści operacji z LSROR, ocena operacji pod wzgl ędem 12 – 15 dzie ń Komitet LGR spełniania kryteriów wyboru Sporz ądzenie listy ocenionych operacji Przewodnicz ący 15 dzie ń Komitetu Opublikowanie listy ocenionych operacji, rozesłanie wnioskodawcom pisemnej informacji 15 – 18 dzie ń Zarz ąd LGR o wynikach oceny wniosków dokonanej przez Komitet Zawiadomienie członków Komitetu o miejscu, terminie i porz ądku posiedzenia, którego celem będzie rozpatrzenie odwoła ń, przesłanie członkom 20 – 21 dzie ń Zarz ąd LGR Komitetu materiałów i dokumentów zwi ązanych z porz ądkiem posiedzenia Posiedzenie Komitetu – rozpatrzenie odwoła ń, 35 – 40 dzie ń Komitet LGR wybór operacji do finansowania

91 Sporz ądzenie protokołu z posiedzenia Komitetu Przewodnicz ący Sporz ądzenie listy operacji wybranych przez LGR 40 – 42 dzie ń Komitetu i Prezes do finansowania oraz listy operacji niewybranych Zarz ądu do finansowania Przekazanie samorz ądowi województwa listy Nie pó źniej ni ż 45 Zarz ąd LGR operacji wybranych do finansowania dzie ń Przekazanie wnioskodawcom informacji Nie pó źniej ni ż 45 o wybraniu lub niewybraniu operacji do Zarz ąd LGR dzie ń finansowania

Termin realizacji działania jest podany w dniach liczonych od dnia, w którym upłyn ął termin składania wniosków o przyznanie pomocy

92 8.4 Schemat graficzny procedury oceny i wyboru operacji przez LGR

Ministerstwo Rolnictwa Agencja Restrukturyzacji i Rozwoju Wsi i Modernizacji Rolnictwa

Lista wybranych operacji 8. Przekazanie wnioskodawcom wraz z wnioskami o pomoc informacji o wybraniu albo nie 7. Przekazanie wła ściwemu wybraniu operacji do podmiotowi wdra żaj ącemu finansowania listy wybranych operacji wraz z wnioskami o pomoc

Zarz ąd LGR

4. Poinformowanie wnioskodawców o wynikach oceny wniosków Odwołanie Lista ocenionych Informacja Lista wybranych operacji o wynikach oceny operacji wniosków 3. Ocena zgodno ści Odwo- 6. Rozpatrzenie operacji z LSROR, ocena operacji pod łanie odwoła ń, wybór Komitet LGR operacji względem spełniania kryteriów wyboru 5. Zło żenie odwołania Wniosek o pomoc Wnioskodawca

2. Potwierdzenie Wniosek Biuro LGR przyj ęcia wniosku, o pomoc rejestracja wniosku

93 Rozdział 9 Wskazanie kryteriów oceny wyboru operacji w ramach realizacji LSROR przez LGR „Partnerstwo Drawy”

Ka żda operacja b ędzie oceniana pod wzgl ędem efektów realizacji oraz wpływu planowanej realizacji na osi ągni ęcie celów LSROR. W karcie oceny zgodno ści operacji z LSROR zostan ą zadane pytania weryfikuj ące zgodno ść operacji z celami głównymi i szczegółowymi LSROR. Pytania zostan ą sformułowane nast ępuj ąco: 1. Czy realizacja operacji przyczyni si ę do osi ągni ęcia celów ogólnych LSROR? - celu 1 : Poprawa jako ści życia mieszka ńców obszaru Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”; - celu 2 : Zwi ększenie rentowno ści sektora rybackiego w powi ązaniu z innymi sektorami gospodarki i aktywno ści ą społeczn ą; - celu 3 : Rozwój turystyki na obszarze LGR w oparciu o zasoby krajobrazowe i przyrodnicze; - celu 4 : Poprawa warunków dla zachowania i ochrony środowiska.

2. Czy realizacja operacji przyczyni si ę do osi ągni ęcia celów szczegółowych LSROR?

- celu 1.1 Poprawienie jako ści krajobrazu i estetyki obszaru LGR; – celu 1.2 Pomoc w tworzeniu mikroprzedsi ębiorstw, dywersyfikuj ących źródła dochodów ludno ści, zwłaszcza rybaków; - celu 1.3 Podnoszenie kompetencji zawodowych i społecznych ludno ści; - celu 1.4 Inwentaryzacja i wsparcie regionalnych produktów na obszarze LGR; - celu 2.1 Usprawnienie systemów dystrybucji ryb i produktów rybnych; - celu 2.2 Wspomaganie rozrodu cenniejszych gatunków ryb; - celu 2.3 Zwi ększenie mo żliwo ści połowów w ędkarskich; - celu 2.4 Rozwój działalno ści pozarybackiej przez rybaków; - celu 2.5 Zmniejszenie zjawiska kłusownictwa; - celu 3.1 Wzrost atrakcyjno ści oferty turystycznej szczególnie w oparciu o sektor rybacki; - celu 3.2 Identyfikacja i wprowadzenie do świadomo ści społecznej oraz obiegu rynkowego produktów lokalnych, regionalnych i tradycyjnych; - celu 3.3 Wydłu żenie sezonu turystycznego; - celu 3.4 Zwi ększenie i modernizacja infrastruktury oraz bazy turystycznej ze szczególnym uwzgl ędnieniem w ędkarstwa i rybactwa; - celu 4.1 Zachowanie i ulepszenie środowiska naturalnego, w szczególno ści jezior i rzek oraz udost ępnienie go mieszka ńcom obszaru i turystom; - celu 4.2 Wykorzystanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego na rzecz rozwoju lokalnego; - celu 4.3 Dbało ść o bioró żnorodno ść w środowisku naturalnym;

3. Czy operacja nale ży do operacji rekomendowanych w ramach LSROR ? 1. Infrastruktura przy wodzie; 2. Lokalny rynek rybny;

94 3. Turystyka – woda – ryby; 4. Ochrona środowiska; 5. Imprezy – promocja – edukacja; 6. Przedsi ębiorczo ść – innowacyjno ść – modernizacja.

Odpowiedzi na wszystkie pytania b ędą musiały przyj ąć form ę „tak” lub „nie” i zosta ć zaznaczone na Karcie oceny zgodno ści operacji z LSROR. Na podstawie uzyskanych odpowiedzi ka żdy członek Komitetu podejmie decyzj ę o zgodno ści operacji z LSROR. Uznanie operacji za zgodn ą z LSROR jest mo żliwe, gdy z odpowiedzi udzielonych na pytania zawarte w punktach 1, 2, 3 wynika, że: − jej realizacja przyczynia si ę do osi ągni ęcia co najmniej jednego celu ogólnego LSROR, − jej realizacja przyczynia si ę do osi ągni ęcia co najmniej jednego celu szczegółowego LSROR, − oceniana operacja nale ży do operacji rekomendowanych w ramach LSROR.

Ponadto ka żda operacja zostanie oceniona na podstawie kryteriów wyboru. Członkowie Komitetu oceni ą operacje wg kryteriów opracowanych dla ka żdego obszaru wsparcia oddzielnie. Wynikaj ąca z regulaminu punktacja pozwoli na wybór operacji pod k ątem efektów realizacji operacji, wpływu planowanej operacji na osi ągni ęcie zakładanych celów jak i znaczenia operacji dla rozwoju sektora rybackiego lub ograniczenia zjawiska zaniku tego sektora na obszarze obj ętym LSROR. Poni żej przedstawiono i okre ślono dla poszczególnych działa ń i danego obszaru wsparcia odpowiednio dobrane kryteria oceniane punktowo.

Dla obszaru wsparcia: Wzmocnienie konkurencyjno ści i utrzymanie atrakcyjno ści obszarów zale żnych od rybactwa

- przewidziano nast ępuj ące kryteria oceniane punktowo:

Wnioskodawca posiada do świadczenie w realizacji projektów dofinansowywanych z funduszy europejskich: tak – 1 pkt ; nie – 0 pkt , w tym : a/ zrealizował operacje do 3 projektów – 1 pkt b/ zrealizował operacje powy żej 3 projektów – 2 pkt

Zasi ęg oddziaływania operacji: a/ je śli projekt ma charakter lokalny (jeden akwen, jedna miejscowo ść ) – 1 pkt b/ je śli projekt ma charakter ponad lokalny (ponad jeden akwen, ponad jedna miejscowo ść ) – 2 pkt c/ je śli projekt ma charakter regionalny, obejmuj ący teren całego obszaru LGR – 3 pkt d/ je śli projekt ma charakter ponad regionalny (realizowany jest we współpracy z innymi LGR lub LGD) – 4 pkt

Wysoko ść wnioskowanej kwoty pomocy wynosi: - mniej ni ż 300 tys. PLN - 2 pkt - od 300 tys. PLN do 700 tys. PLN – 1 pkt - powy żej 700 tys. PLN – 0 pkt

Wielko ść finansowa projektu (zaanga żowanie środków własnych wnioskodawcy/ beneficjenta) liczona procentowo do wnioskowanej warto ści projektu :

95 a/ do 50 % - 1 pkt b/ do 60% - 2 pkt c/ do 70% - 3 pkt d/ ponad 70% - 4 pkt

Liczba utworzonych miejsc pracy w wyniku realizacji operacji: - brak nowych miejsc pracy – 0 pkt - utworzone jedno miejsce pracy – 2 pkt - utworzone dwa miejsca pracy - 4 pkt - za ka żde kolejne - 2 pkt

Je śli operacja dotyczy miejscowo ści poni żej 3000 mieszka ńców – 2 pkt

Je śli wnioskodawca jest członkiem LGR „Partnerstwo Drawy” – 2 pkt a/ i ma uregulowane zobowi ązania wobec Stowarzyszenia na dzie ń składania wniosku dodatkowo – 2 pkt b/ nie ma uregulowanych zobowi ąza ń wobec Stowarzyszenia na dzie ń zło żenia wniosku o pomoc – 0 pkt c/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za członkostwo w Stowarzyszeniu powy żej 1 roku

Je śli operacja ma pozytywny wpływ na rybactwo – 5 pkt

Z uwagi na ilo ść zaanga żowanych osób, podmiotów, organizacji w realizacj ę operacji/projektu: a/ wniosek indywidualny – 1 pkt b/ wniosek zło żony w partnerstwie do 5 podmiotów – 2 pkt c/ wniosek zło żony w partnerstwie powy żej 5 podmiotów – 3 pkt d/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za pozyskanie do współpracy partnera z innego LGR lub LGD.

Oddziaływanie operacji/projektu na środowisko naturalne: Je śli operacja/projekt ma oboj ętny wpływ na środowisko naturalne – 1 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska – 2 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali lokalnej – 3 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali regionalnej – 4 pkt

Trwało ść rezultatów projektu/ żywotno ść operacji: Je śli rezultat operacja ma charakter jednorazowy – 1 pkt Je śli rezultaty operacji maja charakter średniookresowy – (1 kw. do 1 roku) – 2 pkt Je śli rezultaty operacji/projektu maj ą charakter długoterminowy (ponad 1 rok – do ko ńca 2015) – 3 pkt Je śli rezultaty operacji/projektu maj ą charakter ci ągły (trwaj ące poza okres finansowania) – 4 pkt

Operacja/projekt zawiera elementy promocji obszaru i regionu obj ętego działaniem LGR, zdrowego trybu życia opartego na konsumpcji ryb, raków i mi ęczaków: Je śli projekt zakłada do 5% bud żetu na ten cel – 1 pkt Je śli projekt zakłada 10% - 2 pkt Je śli projekt zakłada 20% - 3 pkt Je śli projekt zakłada powy żej 20% - 4 pkt

96

Je śli operacja przyczynia si ę do promocji regionu i obszaru obj ętego działaniem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku – 2 pkt

Wska źnik dost ępno ści operacji/projektu do korzystania: a/ wewn ętrzny, tylko dla celów wnioskodawcy/beneficjenta – 1 pkt b/ ogólnodost ępny, nieograniczony dost ęp dla innych osób/podmiotów – 2 pkt

Je śli w ramach operacji nie przewidziano przedsi ęwzi ęcia na rzecz przeciwdziałania kłusownictwu wg opracowanego przez LGR wykazu – minus 5 pkt

Czy operacja/projekt zabezpiecza środki finansowe na edukacj ę ekologiczn ą, wychowawcz ą: a/ je śli projekt nie zakłada takiej edukacji – 0 pkt. b/ je śli projekt zakłada do 5% bud żetu na ten cel – 1 pkt c/ je śli projekt zakłada do 10% bud żetu na ten cel – 2 pkt d/ je śli projekt zakłada do 20% bud żetu na ten cel – 3 pkt e/ je śli projekt zakłada powy żej 20% bud żetu na ten cel – 4 pkt

Dla obszaru wsparcia: Restrukturyzacja i reorientacja działalno ści gospodarczej oraz dywersyfikacja zatrudnienia osób maj ących prac ę zwi ązan ą z sektorem rybactwa w drodze tworzenia dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem - przewidziano nast ępuj ące kryteria oceniane punktowo:

Wnioskodawca posiada do świadczenie w realizacji projektów dofinansowywanych z funduszy europejskich : tak – 1 pkt ; nie – 0 pkt , w tym : a/ zrealizował operacje do 3 projektów – 1 pkt b/ zrealizował operacje powy żej 3 projektów – 2 pkt

Zasi ęg oddziaływania operacji: a/ je śli projekt ma charakter lokalny (jeden akwen, jedna miejscowo ść ) – 1 pkt b/ je śli projekt ma charakter ponad lokalny (ponad jeden akwen, ponad jedna miejscowo ść ) – 2 pkt c/ je śli projekt ma charakter regionalny, obejmuj ący teren całego obszaru LGR – 3 pkt d/ je śli projekt ma charakter ponad regionalny (realizowany jest we współpracy z innymi LGR lub LGD) – 4 pkt

Wnioskowana kwota pomocy wynosi: - mniej ni ż 100 tys. PLN- 3 pkt - od 100 tys. PLN do 180 tys. PLN – 2 pkt - powy żej 180 tys. PLN– 1 pkt

Wielko ść mikro-przedsi ębiorstwa mierzona liczb ą zatrudnionych osób: - do 2 osób – 0 pkt - od 2 do 4 osób – 1 pkt - 5 lub wi ęcej osób – 2 pkt

97 Wnioskowana kwota dofinansowania wynosi: Poni żej 30% kosztów kwalifikowanych operacji – 4 pkt Od 30% do 40% kosztów kwalifikowanych operacji – 3 pkt Od 41% do 50% kosztów kwalifikowanych operacji – 2 pkt Od 51% do 60% kosztów kwalifikowanych operacji – 1 pkt

Liczba utworzonych miejsc pracy w wyniku realizacji operacji: - brak nowych miejsc pracy – 0 pkt - utworzone jedno miejsce pracy – 2 pkt - utworzone dwa miejsca pracy - 4 pkt - za ka żde kolejne - 2 pkt

Je śli operacja dotyczy miejscowo ści poni żej 3000 mieszka ńców – 2 pkt

Je śli wnioskodawca jest członkiem LGR „Partnerstwo Drawy” – 2 pkt a/ i ma uregulowane zobowi ązania wobec Stowarzyszenia na dzie ń składania wniosku dodatkowo – 2 pkt b/ nie ma uregulowanych zobowi ąza ń wobec Stowarzyszenia na dzie ń zło żenia wniosku o pomoc – 0 pkt c/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za członkostwo w Stowarzyszeniu powy żej 1 roku

Je śli operacja ma pozytywny wpływ na rybactwo – 5 pkt

Wska źnik dost ępno ści operacji/projektu do korzystania: a/ wewn ętrzny, tylko dla celów wnioskodawcy/beneficjenta – 1 pkt b/ ogólnodost ępny, nieograniczony dost ęp dla innych osób/podmiotów – 2 pkt

Z uwagi na ilo ść zaanga żowanych osób, podmiotów, organizacji w realizacj ę operacji/projektu: a/ wniosek indywidualny – 1 pkt b/ wniosek zło żony w partnerstwie do 5 podmiotów – 2 pkt c/ wniosek zło żony w partnerstwie powy żej 5 podmiotów – 3 pkt d/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za pozyskanie do współpracy partnera z innego LGR lub LGD.

Oddziaływanie operacji/projektu na środowisko naturalne: Je śli operacja/projekt ma oboj ętny wpływ na środowisko naturalne – 1 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska – 2 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali lokalnej – 3 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali regionalnej – 4 pkt

Trwało ść rezultatów projektu/ żywotno ść operacji: Je śli rezultat operacja ma charakter jednorazowy – 1 pkt Je śli rezultaty operacji maja charakter średniookresowy – (1 kw. do 1 roku) – 2 pkt Je śli rezultaty operacji/projektu maj ą charakter długoterminowy (ponad 1 rok – do ko ńca 2015) – 3 pkt Je śli rezultaty operacji/projektu maj ą charakter ci ągły (trwaj ące poza okres finansowania) – 4 pkt

98 Operacja/projekt zawiera elementy promocji obszaru i regionu obj ętego działaniem LGR, zdrowego trybu życia opartego na konsumpcji ryb, raków i mi ęczaków : Je śli projekt zakłada do 5% bud żetu na ten cel – 1 pkt Je śli projekt zakłada 10% - 2 pkt Jeśli projekt zakłada 20% - 3 pkt Je śli projekt zakłada powy żej 20% - 4 pkt

Je śli operacja przyczynia si ę do promocji regionu i obszaru obj ętego działaniem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku – 2 pkt

Je śli w ramach operacji nie przewidziano przedsi ęwzi ęcia na rzecz przeciwdziałania kłusownictwu wg opracowanego przez LGR wykazu – minus 5 pkt

Czy operacja/projekt zabezpiecza środki finansowe na edukacj ę ekologiczn ą, wychowawcz ą: a/ je śli projekt nie zakłada takiej edukacji – 0 pkt b/ je śli projekt zakłada do 5% budżetu na ten cel – 1 pkt c/ je śli projekt zakłada do 10% bud żetu na ten cel – 2 pkt d/ je śli projekt zakłada do 20% bud żetu na ten cel – 3 pkt e/ je śli projekt zakłada powy żej 20% bud żetu na ten cel – 4 pkt

Dla obszaru wsparcia : Podnoszenie warto ści produktów rybactwa, rozwój usług na rzecz społeczno ści zamieszkuj ącej obszary zale żne od rybactwa

- przewidziano nast ępuj ące kryteria oceniane punktowo:

Wnioskodawca posiada do świadczenie w realizacji projektów dofinansowywanych z funduszy europejskich : tak – 1 pkt ; nie – 0 pkt. , w tym : a/ zrealizował operacje do 3 projektów – 1 pkt b/ zrealizował operacje powy żej 3 projektów – 2 pkt

Zasi ęg oddziaływania operacji: a/ je śli projekt ma charakter lokalny (jeden akwen, jedna miejscowo ść ) – 1 pkt b/ je śli projekt ma charakter ponad lokalny (ponad jeden akwen, ponad jedna miejscowo ść ) – 2 pkt. c/ je śli projekt ma charakter regionalny, obejmuj ący teren całego obszaru LGR – 3 pkt d/ je śli projekt ma charakter ponad regionalny (realizowany jest we współpracy z innymi LGR lub LGD) – 4 pkt

Wnioskowana kwota pomocy wynosi: - do 100 tys. PLN - 2 pkt - powy żej 100 tys. PLN – 1 pkt

Wielko ść finansowa projektu (zaanga żowanie środków własnych wnioskodawcy/ beneficjenta) liczona procentowo do wnioskowanej warto ści projektu : a/ do 50 % - 1 pkt b/ do 60% - 2 pkt c/ do 70% - 3 pkt d/ ponad 70% - 4 pkt

99 Realizacja operacji przyczyni si ę do stworzenia i rozwoju systemu sprzeda ży bezpo średniej produktów rybactwa – 2 pkt

Liczba utworzonych miejsc pracy w wyniku realizacji operacji: - brak nowych miejsc pracy – 0 pkt - utworzone jedno miejsce pracy – 2 pkt - utworzone dwa miejsca pracy - 4 pkt - za ka żde kolejne - 2 pkt

Je śli operacja dotyczy miejscowo ści poni żej 3000 mieszka ńców – 2 pkt

Je śli wnioskodawca jest członkiem LGR „Partnerstwo Drawy” - 2 pkt a/ i ma uregulowane zobowi ązania wobec Stowarzyszenia na dzie ń składania wniosku dodatkowo – 2 pkt b/ nie ma uregulowanych zobowi ąza ń wobec Stowarzyszenia na dzie ń zło żenia wniosku o pomoc – 0 pkt c/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za członkostwo w Stowarzyszeniu powy żej 1 roku

Je śli operacja ma pozytywny wpływ na rybactwo – 5 pkt

Wska źnik dost ępno ści operacji/projektu do korzystania: a/ wewn ętrzny, tylko dla celów wnioskodawcy/beneficjenta – 1 pkt b/ ogólnodost ępny, nieograniczony dost ęp dla innych osób/podmiotów – 2 pkt

Z uwagi na ilo ść zaanga żowanych osób, podmiotów, organizacji w realizacj ę operacji/projektu: a/ wniosek indywidualny – 1 pkt b/ wniosek zło żony w partnerstwie do 5 podmiotów – 2 pkt c/ wniosek zło żony w partnerstwie powy żej 5 podmiotów – 3 pkt d/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za pozyskanie do współpracy partnera z innego LGR lub LGD.

Oddziaływanie operacji/projektu na środowisko naturalne: Je śli operacja/projekt ma oboj ętny wpływ na środowisko naturalne – 1 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska – 2 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali lokalnej – 3 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali regionalnej – 4 pkt

Trwało ść rezultatów projektu/ żywotno ść operacji: Je śli rezultat operacja ma charakter jednorazowy – 1 pkt Je śli rezultaty operacji maja charakter średniookresowy – (1 kw. do 1 roku) – 2 pkt. Jeśli rezultaty operacji/projektu maj ą charakter długoterminowy (ponad 1 rok – do ko ńca 2015) – 3 pkt Je śli rezultaty operacji/projektu maj ą charakter ci ągły (trwaj ące poza okres finansowania) – 4 pkt

Operacja/projekt zawiera elementy promocji obszaru i regionu obj ętego działaniem LGR, zdrowego trybu życia opartego na konsumpcji ryb, raków i mi ęczaków : Je śli projekt zakłada do 5% bud żetu na ten cel – 1 pkt Je śli projekt zakłada 10% - 2 pkt

100 Je śli projekt zakłada 20% - 3 pkt Je śli projekt zakłada powy żej 20% - 4 pkt

Je śli operacja przyczynia si ę do promocji regionu i obszaru obj ętego działaniem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku – 2 pkt

Je śli w ramach operacji nie przewidziano przedsi ęwzi ęcia na rzecz przeciwdziałania kłusownictwu wg opracowanego przez LGR wykazu - minus 5 pkt

Czy operacja/projekt zabezpiecza środki finansowe na edukacj ę ekologiczn ą, wychowawcz ą: a/ je śli projekt nie zakłada takiej edukacji – 0 pkt b/ je śli projekt zakłada do 5% bud żetu na ten cel – 1 pkt c/ je śli projekt zakłada do 10% bud żetu na ten cel – 2 pkt d/ je śli projekt zakłada do 20% bud żetu na ten cel – 3 pkt e/ je śli projekt zakłada powy żej 20% bud żetu na ten cel – 4 pkt

Dla obszaru wsparcia: Ochrona środowiska i dziedzictwa przyrodniczego na obszarach zale żnych od rybactwa - przewidziano nast ępuj ące kryteria oceniane punktowo:

Wnioskodawca posiada do świadczenie w realizacji projektów dofinansowywanych z funduszy europejskich : tak – 1 pkt ; nie – 0 pkt , w tym : a/ zrealizował operacje do 3 projektów – 1 pkt b/ zrealizował operacje powy żej 3 projektów – 2 pkt

Zasi ęg oddziaływania operacji: a/ je śli projekt ma charakter lokalny (jeden akwen, jedna miejscowo ść ) – 1 pkt b/ je śli projekt ma charakter ponad lokalny (ponad jeden akwen, ponad jedna miejscowo ść ) – 2 pkt c/ je śli projekt ma charakter regionalny, obejmuj ący teren całego obszaru LGR – 3 pkt d/ je śli projekt ma charakter ponad regionalny (realizowany jest we współpracy z innymi LGR lub LGD) – 4 pkt

Je śli operacja przyczyni si ę do zachowania ró żnorodno ści biologicznej i chronionych gatunków ryb lub innych organizmów wodnych – 5 pkt

Liczba utworzonych miejsc pracy w wyniku realizacji operacji: - brak nowych miejsc pracy – 0 pkt - utworzone jedno miejsce pracy – 2 pkt - utworzone dwa miejsca pracy - 4 pkt - za ka żde kolejne - 2 pkt Wielko ść finansowa projektu (zaanga żowanie środków własnych wnioskodawcy/ beneficjenta) liczona procentowo do wnioskowanej warto ści projektu : a/ do 50 % - 1 pkt b/ do 60% - 2 pkt c/ do 70% - 3 pkt d/ ponad 70% - 4 pkt

Je śli operacja dotyczy miejscowo ści poni żej 3000 mieszka ńców – 2 pkt

101

Je śli wnioskodawca jest członkiem LGR „Partnerstwo Drawy” - 2 pkt a/ i ma uregulowane zobowi ązania wobec Stowarzyszenia na dzie ń składania wniosku dodatkowo – 2 pkt b/ nie ma uregulowanych zobowi ąza ń wobec Stowarzyszenia na dzie ń zło żenia wniosku o pomoc – 0 pkt c/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za członkostwo w Stowarzyszeniu powy żej 1 roku

Je śli operacja ma pozytywny wpływ na rybactwo – 5 pkt

Wska źnik dost ępno ści operacji/projektu do korzystania: a/ wewn ętrzny, tylko dla celów wnioskodawcy/beneficjenta – 1 pkt b/ ogólnodost ępny, nieograniczony dost ęp dla innych osób/podmiotów – 2 pkt

Z uwagi na ilo ść zaanga żowanych osób, podmiotów, organizacji w realizacj ę operacji/projektu: a/ wniosek indywidualny – 1 pkt b/ wniosek zło żony w partnerstwie do 5 podmiotów – 2 pkt c/ wniosek zło żony w partnerstwie powy żej 5 podmiotów – 3 pkt d/ dodatkowa premia w postaci – 1 pkt – za pozyskanie do współpracy partnera z innego LGR lub LGD.

Oddziaływanie operacji/projektu na środowisko naturalne: Je śli operacja/projekt ma oboj ętny wpływ na środowisko naturalne – 1 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska – 2 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali lokalnej – 3 pkt Je śli operacja/projekt poprawia stan środowiska w skali regionalnej – 4 pkt

Trwało ść rezultatów projektu/ żywotno ść operacji: Je śli rezultat operacja ma charakter jednorazowy – 1 pkt Je śli rezultaty operacji maja charakter średniookresowy – (1 kw. do 1 roku) – 2 pkt Je śli rezultaty operacji/projektu maj ą charakter długoterminowy (ponad 1 rok – do ko ńca 2015) – 3 pkt Je śli rezultaty operacji/projektu maj ą charakter ci ągły (trwaj ące poza okres finansowania) – 4 pkt

Operacja/projekt zawiera elementy promocji obszaru i regionu obj ętego działaniem LGR, zdrowego trybu życia opartego na konsumpcji ryb, raków i mi ęczaków : Je śli projekt zakłada do 5% bud żetu na ten cel – 1 pkt Je śli projekt zakłada 10% - 2 pkt Jeśli projekt zakłada 20% - 3 pkt Je śli projekt zakłada powy żej 20% - 4 pkt

Je śli operacja przyczynia si ę do promocji regionu i obszaru obj ętego działaniem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” – 2 pkt

Je śli w ramach operacji nie przewidziano przedsi ęwzi ęcia na rzecz przeciwdziałania kłusownictwu wg opracowanego przez LGR wykazu - minus 5 pkt

102 Czy operacja/projekt zabezpiecza środki finansowe na edukacj ę ekologiczn ą, wychowawcz ą: a/ je śli projekt nie zakłada takiej edukacji – 0 pkt b/ je śli projekt zakłada do 5% bud żetu na ten cel – 1 pkt c/ je śli projekt zakłada do 10% bud żetu na ten cel – 2 pkt d/ je śli projekt zakłada do 20% bud żetu na ten cel – 3 pkt e/ je śli projekt zakłada powy żej 20% bud żetu na ten cel – 4 pkt

103 Rozdział 10 Opis procesu przygotowania i konsultowania Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich

Powstanie Lokalnej Grupy Rybackiej podyktowane było zmniejszaj ącym si ę znaczeniem sektora rybackiego, rozwoju gospodarczym regionu oraz mo żliwo ściami wykorzystania zasobów wodnych Pojezierza Drawskiego w celu przywrócenia znaczenia bran ży rybackiej i aktywizacji gospodarczej terenu wchodz ącego w skład partnerstwa. Dlatego podstawowym zadaniem LGR „Partnerstwo Drawy” było przygotowanie dokumentu strategii, odzwierciedlaj ącego potrzeby działa ń, niezb ędnych do osi ągni ęcia tego celu. Dlatego 1 lipca 2009 r. w Złocie ńcu odbyło si ę pierwsze spotkanie wprowadzaj ące do programu i zarazem inicjuj ące dyskusje na temat potrzeby działania w zakresie rozwoju bran ży rybackiej na pojezierzu . Ciekawostk ą było to, że przedstawiciele sektora rybackiego byli reprezentowani przez cztery osoby. Podczas drugiego spotkania (14 sierpnia 2009 r. w Złocie ńcu), na którym omawiane były propozycje zamierze ń do dofinansowania i zarazem wst ępne zało żenia do programu, uczestniczyło 16 przedstawicieli sektora rybackiego. Dało to pocz ątek do źródłowych prac nad strategi ą. Du żą zasług ą w informowaniu o pracach nad strategi ą i programem miały lokalne i regionalne media. Szczególnie warto wskaza ć tutaj „ECHA znad Gwdy i Drawy”, które co miesi ąc informowały o bie żą cych pracach w partnerstwie (4 artykuły). W rzeczywisto ści prace nad strategi ą rozpocz ęły si ę w pa ździerniku 2009 r. od zbierania informacji niezb ędnych do inwentaryzacji obszaru. W tym samym czasie rozpocz ął si ę etap pozyskiwania danych i dokumentów dotycz ących ilo ści przedstawicieli sektora rybackiego do ustalenia bud żetu na realizacj ę Programu Operacyjnego „Zrównowa żony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrze żnych obszarów rybackich 2007 – 2013”. Warsztaty na temat zało żeń do strategii, analizy SWOT, wyboru celów głównych, szczegółowych oraz przedsi ęwzięć ; odbyły si ę w dniach 26 – 27 listopada 2009 r. w Siemczynie k. Czaplinka. W warsztatach dnia 26 listopada uczestniczyło 35 osób, a 27 listopada czynnie pracowały 34 osoby. Reprezentatywno ść sektora rybackiego w śród uczestników warsztatów wyniosła 40 %. Wyniki prac z warsztatów nad strategi ą zostały przekazane członkom LGR „Partnerstwo Drawy” podczas Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia w dniu 12 lutego 2010 r. Materiały robocze zostały równie ż udost ępnione na stronie internetowej www.partnerstwodrawy.org do konsultacji. Dokument strategii podczas powstawania poszczególnych rozdziałów sukcesywnie przekazywany był członkom stowarzyszenia oraz publikowany był na stronie internetowej w celach konsultacyjnych . Zespół do spraw strategii pracował nad uwagami i wnioskami na czterodniowych warsztatach, na których opracowano ostateczn ą wersj ę dokumentu strategii LGR „Partnerstwo Drawy”, któr ą poddano dalszej konsultacji. Na podstawie uwag do przedło żonych dokumentów ze strony członków LGR oraz osób wnoszących swoje uwagi drog ą elektroniczn ą, dokument został uzupełniony i zło żony jako tekst jednolity w dniu 10 marca 2010 r. Dokument stał si ę przedmiotem głosowania na Walnym Zebraniu Członków Stowarzyszenia w dniu 12 marca 2010 r., po przyj ęciu Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich przez Walne Zgromadzenie Członków LGR strategia obowi ązuje na obszarze działania Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku. Jest to dokument wyznaczaj ący kierunki zmian, które musz ą zaistnie ć na obszarze obj ętym LSROR w celu osi ągni ęcia zamierzonej misji.

104 Rozdział 11 Opis procesu wdra żania i aktualizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich

Za proces wdra żania i aktualizacji niniejszego dokumentu odpowiedzialne jest Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy”. Odpowiada ono za powierzone jej środki publiczne, za ich wykorzystanie zgodnie z zaplanowanymi działaniami i poprawne rozliczenie.

W procesie wdra żania i aktualizacji LSROR bior ą udział nast ępuj ące podmioty: • Zarz ąd Stowarzyszenia; • Komitet Stowarzyszenia; • Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia; • Komisja Rewizyjna Stowarzyszenia; • Pracownicy biura LGR; • Gminy obszaru LGR; • Zespoły Tematyczne, ze szczególnym uwzgl ędnieniem przedstawicieli sektora rybackiego (przedsi ębiorstwa rybackie, dzier żawcy indywidualni, rolnicy, itd.); • Inne podmioty (np. doradcze), o ile zostanie wyartykułowana taka potrzeba. Głównym celem środków pochodz ących z Programu Operacyjnego Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007-2013 jest aktywizacja obszaru zale żnego od rybactwa tak, by w jak najwi ększym stopniu stymulowała ona rozwój lokalny obszaru obj ętego LSROR. Dlatego proces wdra żania i aktualizacji LSROR powinien t ę zasad ę realizowa ć – uwzgl ędniaj ąc jak najszerszy udział partnerów Lokalnej Grupy Rybackiej i mieszka ńców obszaru partnerstwa.

11.1 Zarz ądzanie przedsi ęwzi ęciami

Lokalna Strategia Rozwoju przewiduje realizacj ę 6 przedsi ęwzi ęć 1. Infrastruktura przy wodzie; 2. Lokalny rynek rybny; 3. Turystyka – woda – ryby; 4. Ochrona środowiska; 5. Imprezy – promocja – edukacja; 6. Przedsi ębiorczo ść – innowacyjno ść – modernizacja.

Ka żde z przedsi ęwzi ęć b ędzie miało swoje odzwierciedlenie w Zespołach Tematycznych, powołanych spo śród członków Stowarzyszenia LGR „Partnerstwa Drawy” oraz innych zainteresowanych osób (ekspertów, bran żowców, pasjonatów, liderów lokalnych)

105 oraz działaniach koordynacyjnych prowadzonych przez Zarz ąd i Biuro LGR „Partnerstwo Drawy”. Zespół tematyczny danego przedsi ęwzi ęcia b ędzie prowadził działania kreatywne, planistyczne, promocyjne oraz monitoruj ące przedsi ęwzi ęcia. Zespoły Tematyczne b ędą zgłaszały wnioski w sprawie aktualizacji LSROR do Walnego Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”.

11.2 Komunikacja społeczna

Procesy wdra żania oraz aktualizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich będą przedmiotem zaplanowanej polityki informacyjnej Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”. Polityka ta b ędzie opiera ć si ę na zasadach komunikacji społecznej. Zakłada si ę, że zostan ą zaanga żowane nast ępuj ące środki komunikacji społecznej:

Strona www.partnerstwodrawy.org , która zawiera ć b ędzie: aktualno ści, informacje o realizowanych w ramach LSROR przedsi ęwzi ęciach, opisy procedur obowi ązuj ących w LGR, ogłoszenia o konkursach, dokumenty, fotografie, aktualny tekst Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich, opis procesu jej powstawania, wdra żania i aktualizacji. Zakłada si ę, że strona b ędzie miała moduł społeczno ściowy, mo żliwy do redakcji przez użytkowników. Punkty konsultacyjne prowadzone przez pracowników Biura LGD w Złocie ńcu (dla mieszka ńców gmin powiatu drawskiego) oraz w Szczecinku (w siedzibie LGR), punkty prowadzi ć b ędą dy żury informacyjne oraz udziela ć konsultacji w zakresie przygotowywania wniosków o pomoc w realizacji operacji. Punkty konsultacyjne b ędą przyjmowały wnioski i postulaty, które mog ą przyczyni ć si ę do lepszej realizacji zapisów LSROR. Public relations (PR) to jedno z narz ędzi polityki informacyjnej Stowarzyszenia. LGR b ędzie współdziała ć z redakcjami lokalnych mediów, prasy, rozgło śni radiowych oraz telewizji. Ponadto istotnym narz ędziem PR b ędą konferencje, które regularnie b ędą organizowane w gminach obszaru LGR. Wydawnictwo periodyczne , które b ędzie dystrybuowane na całym obszarze LGR. W wydawnictwie b ędą opisywane działania w ramach wszystkich zaplanowanych w LSROR przedsi ęwzi ęć , operacje w trakcie realizacji, ogłoszenia o konkursach oraz o wyborze operacji do udzielenia pomocy. Wydawnictwo b ędzie si ę ukazywa ć przynajmniej raz na kwartał. Imprezy są wa żnym instrumentem aktywowania i motywowania mieszka ńców. Przewiduje si ę organizacj ę cyklicznych imprez, spotka ń, warsztatów, które, oprócz funkcji integracyjnych b ędą słu żyć informacji o LSROR. Podczas imprez b ędą otwarte pozamiejscowe punkty konsultacyjne, które b ędą przyjmowały wnioski i postulaty mieszka ńców, które b ędą mogły przyczyni ć si ę do lepszej realizacji zapisów LSROR.

106 11.3 Monitoring sytuacji i uwarunkowa ń obszaru LGR

Biuro LGR Procedura przyjmowania wniosków, ich oceny, przyznawania dotacji została opracowana w mo żliwie najprostszy sposób – uczyniono to po to, by ułatwi ć zainteresowanym podmiotom składanie wniosków, a przez to realizacj ę Strategii. Dodatkowo pracownicy LGR b ędą słu żyć bezpłatnym doradztwem przy wypełnianiu wniosków, udziela ć porad, wskazywa ć inne źródła dofinansowania. Spotkania z zainteresowanymi b ędą równie ż wykorzystywane do monitoringu i uwarunkowa ń obszaru LGR.

Badania i analizy Wa żną rol ę w procesach wdra żania i aktualizacji LSROR b ędą pełni ć stałe badania sytuacji i uwarunkowa ń obszaru LGR. W tym celu zostanie nawi ązana współpraca ze środowiskami naukowymi oraz wy ższymi uczelniami, które b ędą wspiera ć monitoring obszaru. Monitoring oparty o badania i analizy umo żliwi systematyczn ą kontrol ę obszaru i szybkie reagowanie na zmiany. Jedn ą z operacji prowadzona wieloetapowo przez cały okres wdra żania b ędzie prowadzenie bada ń uwarunkowa ń historycznych obszaru LGR. Wyniki i wnioski z tych bada ń b ędą podstaw ą do opracowa ń historycznych i promocyjnych dla miast i miejscowo ści obszaru LGR, pogranicza historycznych organizmów pa ństwowych i kulturowych, istniej ących i nieistniej ących obiektów kultury materialnej na obszarze LGR, ze szczególnym uwzgl ędnieniem tradycji rybackich oraz obszarów zale żnych od rybactwa.

Rola Komitetu LGR Du ży wpływ na aktualizacj ę Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich będzie miał Komitet LGR – który b ędzie ocenia ć składane wnioski i jako pierwszy organ b ędzie miał mo żliwo ść zaobserwowania czy zaplanowane i realizowane działania zmierzaj ą do wdro żenia celów zawartych w strategii. Członkowie Komitetu LGR posiadaj ą uprawnienia do zło żenia wniosku do Walnego Zebrania Członków o zmian ę lokalnych kryteriów wyboru – poniewa ż obowi ązywa ć one b ędą przez okres wielu lat i pod wpływem zmian sytuacji społeczno- gospodarczej mog ą nie przynosi ć oczekiwanych rezultatów lub zagra żać realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju. Członkowie Komitetu b ędą uczestniczy ć w realizacji polityki informacyjnej Stowarzyszenia oraz w działaniach monitoringu sytuacji i uwarunkowa ń obszaru LGR. Poprzez kontakt z projektami, członkowie Komitetu posiada ć b ędą du żą wiedz ę na temat podejmowanych inicjatyw oraz b ędą współodpowiedzialni za rozwój sektor około rybackiego na terenie Pojezierza Drawskiego.

107 Ryc. 4 Schemat składania wniosków o aktualizacj ę Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich

108 Rozdział 12 Zasady i sposób dokonywania ewaluacji własnej

Ewaluacja własna (ocena sukcesu projektu) to kwestia fundamentalna dla ka żdego projektu. Przy tak długim procesie jego wdra żania nawet przy zastosowaniu tak rozbudowanego procesu tworzenia, istnieje konieczność wprowadzania zmian wynikaj ących z ci ągłej zmienno ści obszaru na, którym realizowany jest projekt. Ewaluacja jest tak wa żna, poniewa ż ogranicza to ryzyko i pozwala w krótkim czasie zapobiec negatywnym zdarzeniom. W przypadku LGR „Partnerstwo Drawy” dotyczy ć będzie ona nie tylko działa ń bezpo średnio zwi ązanych z realizacj ą LSROR (celów LSROR i przedsi ęwzi ęć zmierzaj ących do ich realizacji), ale równie ż samej LGR, w tym:

- funkcjonowanie biura i jego pracowników,

- funkcjonowanie organów LGR,

- jako ść efektywno ści stosowanych procedur, przepływu informacji czy sprawno ści podejmowania decyzji.

Walne zgromadzenie podj ęło uchwał ę o powołaniu sze ścioosobowego zespołu do spraw ewaluacji strategii. Okre ślono roczny okres oceny strategii. Po zako ńczeniu ka żdego roku kalendarzowego, w którym przewidywanych jest przeprowadzenie czterech naborów wniosków, zespół b ędzie oceniał realizacj ę strategii i wypracuje wnioski, które przedło ży Zarz ądowi, dotycz ące zmian w realizowanym projekcie. Ocena ta polega ć będzie na przeanalizowaniu wszystkich zrealizowanych w minionym roku kalendarzowym działa ń i operacji pod k ątem okre ślenia efektów tych przedsi ęwzi ęć , a tak że wpływu, jaki miała ich realizacja na osi ągni ęcie celów zakładanych w LSROR. Wszystkie przedsi ęwzi ęcia planowane do realizacji w ramach strategii b ędą poddawane ocenie ex ante oraz ex post (czyli przed i po planowanym działaniu). Forma oceny ex ante polega ć będzie na tym, że w stosunku do ka żdej planowanej w ramach LSROR operacji b ędzie istniał obowi ązek sporz ądzenia analizy zawieraj ącej opis spodziewanych efektów danego przedsi ęwzi ęcia oraz ocen ę tego przedsi ęwzi ęcia pod k ątem jego wpływu na osi ąganie celów zakładanych w LSROR. Analiza ta b ędzie jednym z elementów dokumentacji danego przedsi ęwzi ęcia rozpatrywanej przez Komitet Stowarzyszenia podejmuj ący decyzj ę o jego realizacji.

W ramach ewaluacji strategii zespół ocenia ć b ędzie nast ępuj ące aspekty:

- adekwatno ść realizowanych projektów (jakie problemy miały zosta ć rozwi ązane dzi ęki realizacji celów projektów?)

- efektywno ść i skuteczno ść projektów (jaki wpływ miały realizowane projekty na obszar obj ęty LSROR i czy przyniosły wymierne rezultaty i zamierzenia ?)

- oddziaływanie projektów (skutek jaki wywierały projekty na środowisko jaki miały wpływ na realizacj ę celów ogólnych i szczegółowych?)

- trwało ść projektów (prawdopodobie ństwo, że osi ągni ęte zmiany/ korzy ści b ędą nadal kontynuowane).

109 Ewaluacji podlega ć będzie tak że jako ść partnerstwa oraz sprawno ść funkcjonowania Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku.

Wyniki prac, zespół b ędzie zobowi ązany przedstawi ć w formie raportu zawieraj ącego nast ępuj ące elementy: 1. Stopie ń i skal ę realizacji strategii; 2. Wykorzystanie środków finansowych w ramach ogłoszonych naborów; 3. Stopie ń osi ągni ęcia zało żonej misji; 4. Propozycje zmian strategicznych dotycz ących zało żonych celów; 5. Uwagi do harmonogramu ogłaszanych naborów; 6. Sugestie zmian w bud żecie LGR „Partnerstwo Drawy”.

Raport powinien by ć przygotowany i przedstawiony do wiadomo ści Zarz ądowi, który w ramach swoich kompetencji przygotuje zmiany i korekty do strategii. Tre ść raportu i zmian w strategii, zgodnie z zasad ą jawno ści działania LGR, b ędzie podana do wiadomo ści publicznej (na stronie www.). Członkowie LGR mog ą wnosi ć uwagi co do tre ści raportu i zmian w strategii Zarz ądowi LGR. Zarz ąd Stowarzyszenia przyjmuje raport, uwzgl ędnia uwagi Członków, nast ępnie przekazuje konkretne zmiany do strategii i rozwi ązania, po czym poddaje pod głosowanie Walnemu Zebraniu Członków w formie uchwały. Zarz ąd LGR wraz z zespołem ds. ewaluacji strategii mog ą w nadzwyczajnych okoliczno ściach (kl ęski żywiołowe np. powód ź) podj ąć decyzj ę o zmianie celów głównych i szczegółowych zawartych w strategii, przedkładaj ąc zmiany do zatwierdzenia Walnemu Zebraniu Członków, zwołanym w trybie nadzwyczajnym.

12.1 Metodologia i cele ewaluacji

Ewaluacja b ędzie realizowana w dwóch typach: jako ściowym i ilo ściowym. Typ ilo ściowy – dane ilo ściowe b ędą pochodziły ze standaryzowanych technik badawczych oraz ze źródeł danych zastanych takich jak: sprawozdania, wyniki monitoringu, audyt. Typ jako ściowy – dane pochodzi ć będą z analiz opinii, ankiet, wyników obserwacji i z zastosowanych jako ściowych technik badawczych. Powy ższe metody musz ą uwzgl ędnia ć cele ewaluacji strategii. Cele ewaluacji strategii to :

- polepszenie efektywno ści i wydajno ści w obszarze obj ętym LSROR

- okre ślenie efektów wdra żania strategii,

- lepsze zaspokojenie oczekiwa ń odbiorców projektów zaplanowanych w ramach strategii,

- dostarczenie informacji koniecznych dla podejmowania decyzji,

110 - uzyskanie odpowiedzi na pytania zwi ązane z realizacj ą strategii,

- odniesienie si ę do krytyki ze strony beneficjentów działa ń zaplanowanych w strategii,

- pogł ębienie odpowiedzialno ści za wdra żanie strategii w śród wszystkich zainteresowanych jej funkcjonowaniem i jej efektami,

- usprawnienie działalno ści Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”.

111 Rozdział 13 Spójno ść planowanych działa ń, przedsi ęwzi ęć lub operacji realizowanych przez LGR w ramach innych programów wdra żanych na obszarze obj ętym LSROR

LGR „Partnerstwo Drawy” aktywizuj ąc społeczno ść lokaln ą oraz buduj ąc potencjał społeczny na obszarach zale żnych od rybactwa, zamierza wykorzystywa ć nie tylko środki finansowe dost ępne w ramach Osi Priorytetowej 4 Programu Operacyjnego PO RYBY 2007 – 2013 ale równie ż w ramach innych programów, konkursów przeznaczonych dla organizacji pozarz ądowych. Działania podejmowane w ramach innych programów b ędą miały charakter uzupełniaj ący wobec działa ń pochodz ących z Europejskiego Funduszu Rybackiego (WE 1198/2006). Działania, które LGR planuje podj ąć w ramach innych programów maj ą za zadanie przede wszystkim wspiera ć zapisy LSROR, ale równie ż ogólnie poj ęty rozwój obszaru obj ętego strategi ą. Trudno jednak w tym momencie wskaza ć konkretnie, jakie działania będzie podejmowało Stowarzyszenie, gdy ż zale ży to np. od harmonogramu ogłaszanych w ramach innych programów konkursów, czy kryteriów naboru. Bior ąc jednak pod uwag ę profil działalno ści Stowarzyszenia i jego form ę prawn ą mo żna wskaza ć ogólnie, że b ędą to działania wyst ępuj ące m.in. w nast ępuj ących programach:

13.1 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW)

Sektorowy Program Operacyjny Obszarów Zale żnych Od Rybactwa – O ś Priorytetowa 4, powstał bezpo średnio na bazie do świadcze ń Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich osi 4 typu LEADER. W ramach dofinansowania wsparte mog ą by ć działania odnosz ące si ę do dofinansowania inicjatyw realizowanych na obszarze działania Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Działania „Partnerstwo Drawy” obejmuj ącej zasi ęgiem działania cały obszar wchodz ący w skład LGR „Partnerstwa Drawy”. Wsparcie b ędzie uzupełnieniem dofinansowania PO RYBY 2007 – 2013 w zakresie czterech działa ń: 1. Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej, co wpłynie na tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów, promocj ę zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich. 2. Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw, gdzie wspierane b ędzie tworzenie nowych firm i wsparcie mikroprzedsi ębiorstw tworz ących nowe miejsca pracy 3. Odnowa i rozwój wsi, wspieraj ące działania maj ące wpływ na rozwój społeczno ści wiejskiej zarówno poprzez popraw ę małej infrastruktury jak i inwestycje w kapitał ludzki. 4. Małe projekty, daj ące mo żliwo ść finansowego wsparcia przedsi ęwzi ęć z zakresu pobudzania lokalnej aktywno ści przez system grantów w wysoko ści do 25 tys. zł., które wpłyn ą na popraw ę jako ści życia lub wi ększego zró żnicowania działalno ści gospodarczej na obszarze działania LGR.

112

13.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL)

Środki dost ępne w ramach PO KL planuje si ę pozyska ć w celu realizacji m.in. projektów:

- w zakresie podnoszenia kwalifikacji i umiej ętno ści przez osoby, które maj ą problemy z wej ściem i utrzymaniem si ę na rynku pracy;

- w zakresie podnoszenia kwalifikacji i umiej ętno ści przydatnych poza rybactwem,

- maj ących na celu promocj ę przedsi ębiorczo ści, w tym organizacja szkole ń dostarczaj ących wiedzy z zakresu funkcjonowania małych firm,

- aktywnej integracji osób niepełnosprawnych z pozostał ą cz ęś ci ą społeczno ści lokalnej,

- zwi ązanych z tworzeniem świetlic na obszarach zale żnych od rybactwa dla dzieci i młodzie ży jako pozaszkolnych form integracji,

- w zakresie tworzenia punktów doradztwa (np. prawnego, ksi ęgowego, marketingowego) dla mieszka ńców,

- zwi ązanych z rozwojem pracowników i przedsi ębiorstw w regionie,

- zwi ązanych z oddolnymi inicjatywami edukacyjnymi.

13.3 Regionalny Program Operacyjny Województwa

Zachodniopomorskiego

Środki dost ępne w ramach RPO planuje si ę pozyska ć w celu realizacji m.in. projektów:

- prowadzenia inwestycji zwi ązanych z rozwojem firm działaj ących na obszarze zale żnym od rybactwa, a po średnio wspieraj ący realizacj ę Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich

- wdra żania projektów innowacyjnych dotycz ących innowacji produktowej i procesowej w przedsi ębiorstwach

- dotyczących budowy, rozbudowy czy modernizacji szlaków/ ście żek turystycznych (w tym rowerowych),

- budowy, rozbudowy małej infrastruktury turystycznej,

- w zakresie profesjonalnej obsługi ruchu turystycznego,

113 - w zakresie kształtowania postaw ekologicznych w śród mieszka ńców.

13.4 Fundusz dla Organizacji Pozarz ądowych (FOP)

Środki dost ępne w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarz ądowych planuje si ę pozyska ć w celu realizacji m.in. projektów:

- maj ących na celu walk ę z wszelkimi formami dyskryminacji w stosunku do osób niepełnosprawnych,

- dotycz ących współpracy LGR z innymi sektorami np. jednostkami samorz ądowymi, przedsi ębiorstwami w obszarze społecznych i gospodarczych innowacji i demokracji uczestnicz ącej,

- dotycz ących edukacji obywatelskiej dzieci i młodzie ży,

- w zakresie diagnozowania problemów lokalnych.

13. 5 INTERREG IV A

W sferze zainteresowania Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” jest Program Operacyjny Celu „Europejska Współpraca Terytorialna” - „Współpraca Transgraniczna” Rzeczpospolitej Polskiej (Województwo Zachodniopomorskie) i krajów zwi ązkowych Meklemburgia - Pomorze Przednie / Brandenburgia w latach 2007- 2013 INTERREG IV A. Program obejmuje swoim zasi ęgiem równie ż powiaty obszaru LGR. Stowarzyszenie LGR „Partnerstwo Drawy” b ędzie aplikowa ć o dotacje głównie z Funduszu Małych Projektów (FMP).

13.6 Inne dost ępne środki finansowe

(w tym ze źródeł organizacji pozarz ądowych wspieraj ących inicjatywy wiejskie, jak np. Fundacja Wspomagania Wsi, Polsko-Ameryka ńska Fundacja Wolno ści, itp.). Realizowane w ramach LSROR przedsi ęwzi ęcia w poł ączeniu z innymi przedsi ęwzi ęciami realizowanymi w ramach w/w programów wzmog ą efekt synergii w zakresie rozwoju obszaru obj ętego działaniem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku.

114 13.7 Okre ślenie powi ąza ń LSROR z innymi dokumentami planistycznymi zwi ązanymi z obszarem obj ętym LSROR

13.7.1 Dokumenty strategiczne na poziomie krajowym

LSROR dla obszaru działania Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku wpisuje si ę w nadrz ędny dla Polski wieloletni dokument strategiczny rozwoju społeczno-gospodarczego, tj. Strategi ę Rozwoju Kraju 2007-2015 (SRK), stanowi ący odniesienie dla innych strategii i programów rz ądowych, jak i innych dokumentów opracowywanych na szczeblu regionalnym i lokalnym. Dokument ten okre śla cele i priorytety rozwoju Polski oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewni ć, uwzgl ędniaj ąc przy tym najwa żniejsze trendy rozwoju gospodarki światowej oraz cele, jakie stawia Unia Europejska w odnowionej Strategii Lizbo ńskiej. Zapisana w LSROR polityka rozwoju b ędzie przyczynia ć si ę do realizacji zapisanej w Strategii Rozwoju Kraju wizji kraju, która zakłada, że Polska w roku 2015 b ędzie krajem o wysokim poziomie i jako ści życia mieszka ńców oraz silnej i konkurencyjnej gospodarce, zdolnej do tworzenia nowych miejsc pracy. Wizja ta ma zosta ć osi ągni ęta poprzez działania realizowane w 6 priorytetach, w śród których 2, tj. Priorytet 5. Rozwój obszarów wiejskich (bezpo średnio) oraz Priorytet 6. Rozwój regionalny i podniesienie spójno ści terytorialnej (po średnio) stanowi ć będą główne obszary korelacji priorytetów rozwoju zapisanych w LSROR. W szczególno ści poprzez cele zapisane w LSROR realizowane b ędą działania: a) Rozwój przedsi ębiorczo ści i aktywno ści pozarolniczej oraz d) Wzrost jako ści kapitału ludzkiego oraz aktywizacja zawodowa mieszka ńców wsi w Priorytecie 5 SRK, z kolei w Priorytecie 6 w sposób po średni realizowane b ędą dwa zapisane działania, tj. a) Podniesienie konkurencyjno ści polskich regionów oraz b) Wyrównywanie szans rozwojowych obszarów problemowych. Drugim istotnym dokumentem planistycznym w jaki wpisuje si ę LSROR dla obszaru Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy” s ą Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (Narodowa Strategia Spójno ści 2007-2013 wspieraj ące wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Dokument ten reguluje w szczególno ści realizacj ę tzw. polityki spójno ści w Polsce, a tym samym wydatkowanie najwi ększej puli środków pomocowych, pochodz ących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójno ści. Nie dotyczy on wprost rozwoju obszarów wiejskich, jednak sporo uwagi po świ ęca koordynacji polityki spójno ści z innymi politykami wspólnotowymi, w tym w szczególno ści Wspólna Polityk ą Roln ą i realizowana ramach niej polityk ą rozwoju obszarów wiejskich. Działania w ramach LSROR b ędą spójne zarówno z głównym celem strategicznym NSRO, tj. tworzeniem warunków dla wzrostu konkurencyjno ści gospodarki opartej na wiedzy i przedsi ębiorczo ści zapewniaj ącej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójno ści społecznej, gospodarczej i przestrzennej, jak i jednym z 6 głównych celów horyzontalnych, tj. Wyrównywaniem szans rozwojowych i wspomaganiem zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. Realizacja LSROR b ędzie powi ązana po średnio równie ż z innymi celami NSRO, w tym w szczególno ści z celem 2. Poprawa jako ści kapitału ludzkiego i zwi ększenie spójno ści społecznej. Dokumentem strategicznym o charakterze krajowym, z którym poprzez bran żowy charakter w najwi ększym stopniu powi ązana musi by ć LSROR dla obszaru „Partnerstwa

115 Drawy: jest Krajowy Plan Strategiczny Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 (KPSROW). Zawiera on priorytety rozwoju obszarów wiejskich na okres 7 lat, uwzgl ędniaj ące zarówno regulacje wspólnotowe (Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Rozwoju Obszarów Wiejskich), jak i spójno ść z dokumentami krajowymi (KPS, NSRO oraz Krajowy Program Reform). KPSROW jest tym samym podstawowym dokumentem ramowym, na podstawie którego został przygotowany główny instrument wdra żania Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce, w cz ęś ci dotycz ącej rozwoju obszarów wiejskich, tj. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Podstaw ę realizacji KPSROW stanowi koncepcja wielofunkcyjno ści rolnictwa i obszarów wiejskich. Zakłada ona wzmocnienie ekonomiczne gospodarstw rolnych i wzrost konkurencyjno ści sektora rolno-spo żywczego, przy jednoczesnym zapewnieniem instrumentów na rzecz ró żnicowania działalno ści gospodarczej w kierunku pozyskania i stworzenia alternatywnych źródeł dochodów mieszka ńców wsi. Równie wa żnym aspektem obszarów wiejskich w Polsce, poza funkcjami ekonomicznymi i dobrymi warunkami dla rozwoju społecznego, jest ich rola w zachowaniu i odtwarzaniu walorów krajobrazowych oraz zasobów przyrody, tj. zachowanie dobrego stanu ekologicznego wód i gleb, bogactwa siedlisk i ró żnorodno ści biologicznej, a tak że dziedzictwa kulturowego wsi. Powy ższe istotne kwestie znajduj ą swój wyraz w głównych kierunkach / priorytetach rozwoju dla obszaru obj ętego LSROR czyli obszaru powiatu gryfickiego, przewidzianych do realizacji w ramach LSROR. Ze wzgl ędu na wynikowy charakter tych dokumentów, tj. Strategia Rozwoju Kraju - Krajowy Plan Strategiczny dla Rozwoju Obszarów Wiejskich – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich - Lokalna Strategia Rozwoju najwi ększe zwi ązki pomi ędzy celami, priorytetami i działaniami wyst ępuj ą w obszarze tzw. osi priorytetowych rozwoju 3 i 4, tj. jako ści życia na obszarach wiejskich i ró żnicowania gospodarki wiejskiej oraz LEADER, stanowi ących jednocze śnie obszary interwencji potencjalnego wsparcia udzielanego przez Lokalne Grupy Rybackie w ramach realizacji LSROR. Cele zawarte w Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich dla obszaru działania Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku s ą spójne i zmierzaj ą do zrealizowania celów zawartych w Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2020 będącej dokumentem strategicznymi na poziomie regionalnym. Realizacj a działa ń uj ętych w LSROR przyczyni si ę do realizacji celu strategicznego nr 1 „Wzrost innowacyjno ści i efektywno ści gospodarowania” celu kierunkowego nr 1.2. Rozwój i promocja produktów turystycznych regionu, 1.3. Wspieranie współpracy i rozwoju małej i średniej przedsi ębiorczo ści, celu strategicznego nr 3 „Zwi ększenie przestrzennej konkurencyjno ści regionu” celu kierunkowego 3.4. Rozwój małych miast (do 20 tys. mieszka ńców), rewitalizacja i rozwój obszarów wiejskich; celu strategicznego nr 4 „Zachowanie i ochrona warto ści przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami” celu kierunkowego nr 4.2. Zachowanie, ochrona i odtworzenie walorów i zasobów środowiska naturalnego; celu strategicznego nr 5 „Budowanie otwartej i konkurencyjnej społeczno ści” celu kierunkowego nr 5.1. Rozwój infrastruktury społecznej na obszarach wiejskich , 5.2. Kształtowanie postaw przedsi ębiorczych, innowacyjnych i proekologicznych; celu strategicznego nr 6 „Wzrost to żsamo ści i spójno ści społecznej regionu” i cele kierunkowe 6.1. Wzmacnianie to żsamo ści społeczno ści lokalnych; 6.6. Rozwój sportu i rekreacji, promocja zdrowego stylu życia; 6.8. Przeciwdziałanie procesom marginalizacji społecznej. Nast ępnym dokumentem strategicznym na poziomie regionalnym jest Strategia rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich województwa zachodniopomorskiego w latach 2002-2015”. Cele zawarte w Strategii dla obszaru Stowarzyszenia LGR „Partnerstwo Drawy”

116 przyczyni ą si ę do osi ągni ęcia nast ępuj ących celów strategicznych zawartych w tej strategii tj. 1. tworzenie warunków do rozwoju zasobów ludzkich, 2. powszechna dost ępno ść dóbr, usług i informacji, 3. poprawa konkurencyjno ści województwa zachodniopomorskiego, 4. podniesienie jako ści życia w regionie. Istniej ące dokumenty o charakterze strategicznym, opracowane dla wszystkich 9 gmin oraz powiatów: szczecineckiego i drawskiego zostały wzi ęte pod uwag ę ju ż na etapie opracowywania materiałów bazowych niezb ędnych do opracowywania Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich, tym samym ich zapisy uwzgl ędnia niniejszy dokument.

13.7.2 Wykaz dokumentów planistycznych, strategicznych i programowych zwi ązanych z obszarem Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Rybackiej „Partnerstwo Drawy” w Szczecinku

1. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Barwice 2000 – 2010; 2. Studium uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Barwice 2002; 3. Strategia Rozwoju Turystyki Miasta i Gminy Barwice; 4. Wieloletni Program Inwestycyjny Miasta i Gminy Barwice 2005 – 2010; 5. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Barwice 2007-2013 6. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Barwice na lata 2004 – 2013; 7. Plany Odnowy Miejscowo ści Gminy Barwice (Ostrow ąsy, Białow ąs, Piaski, Sulikowo, Ł ęknica); 8. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Czaplinek 2000 – 2010; 9. Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Czaplinek 2001; 10. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Czaplinek 2007 – 2013; 11. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czaplinek na lata 2004 – 2013; 12. Miejscowy Plan Ogólny Zagospodarowania Przestrzennego Czaplinka; 13. Plany Odnowy Miejscowo ści Gminy Czaplinek (Czarne Małe, Kołom ąt, Motarzewo, Broczyno, Kluczewo, Pławno, Sikory, Żerdno, Siemczyno, Łaka, Niwka, Machliny, Psie Głowy, Stare Drawsko, Żelisławie, Drahimek, Miłkowo, Nowe Drawsko, Czarne Wielkie, Ostroróg, Trzciniec); 14. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Drawsko Pomorskie 2000 – 2010; 15. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Drawsko Pomorskie na lata 2007 – 2013; 16. Strategia Rozwoju Gminy Grzmi ąca 2000; 17. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Grzmi ąca na lata 2004 – 2013; 18. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Grzmi ąca 2007 – 2013; 19. Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Grzmi ąca 2002; 20. Plany Odnowy Miejscowo ści Gminy Grzmi ąca (Lubogoszcz, Mieszałki, Sławno, Przystawy, Wielanowo); 21. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Kalisz Pomorski na lata 2005 – 2008; 22. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta i Gminy Kalisz Pomorski 2003 – 2012; 23. Wieloletni Plan Inwestycyjny Miasta i Gminy Kalisz Pomorski 2009 – 2011;

117 24. Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kalisz Pomorski 2002; 25. Plany Odnowy Miejscowo ści Gminy Kalisz Pomorski (Gi żyno, Kalisz Pomorski) 26. Strategia rozwoju Gminy Ostrowice 2002; 27. Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Ostrowice 2002; 28. Plany Odnowy Miejscowo ści Gminy Ostrowice (Chlebowo, Bolegorzyn, Nowe Worowo, Przyto ń, Ostrowice); 29. Strategia Rozwoju Gminy Złocieniec do 2015; 30. Plan Gospodarki Odpadami Dla Miasta i Gminy Złocieniec na lata 2004 – 2011; 31. Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Złocieniec 2002; 32. Lokalny Plan Rewitalizacji dla Miasta i Gminy Złocieniec na lata 2007 – 2013; 33. Plany Odnowy Miejscowo ści Gminy Złocieniec (Stare Worowo, Bobrowo, Stawno, Kosobudy); 34. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Borne Sulinowo; 35. Lokalny Program Rozwoju Miasta Borne Sulinowo na lata 2007 – 2013; 36. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Borne Sulinowo na Lata 2004 – 2019; 37. Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Borne Sulinowo 2002; 38. Plany Rozwoju Miejscowo ści gminy Borne Sulinowo (Łubowo, Piława, Silnowo); 39. Strategia Rozwoju Powiatu Drawskiego 2000.

118

Rozdział 14 Mechanizmy zapobiegaj ące nakładaniu si ę pomocy

Przed nakładaniem si ę pomocy w ramach Programu Operacyjnego Osi Priorytetowej 4 PO RYBY 2007-2013 i innych programów współfinansowanych ze środków pochodz ących z bud żetu Unii Europejskiej, LGR stosowa ć będzie nast ępuj ące mechanizmy zabezpieczaj ące:

- ka żdy dokument przedstawiany do refundacji ze środków publicznych opisany b ędzie w sposób umo żliwiaj ący identyfikacj ę dokładnych warto ści finansowanych z danego źródła finansowania, a wi ęc b ędą w sposób trwały umieszczone informacje z jakiego programu te koszty zostały poniesione. W przypadku kosztu współfinansowanego z dwóch lub wi ęcej programów b ędzie podana informacja o tym jak ą cz ęść kosztów finansuj ą poszczególne programy. Podział kosztów b ędzie merytorycznie uzasadniony. Dokument zostanie opatrzony piecz ęci ą z opisem typu „Zrefundowano ze środków …….”.

- ksi ęgowo ść organizacji b ędzie prowadzona w sposób umo żliwiaj ący wyodr ębnienie wszystkich wydatków refundowanych z ró żnych źródeł,

- przewiduje si ę prowadzenie osobnych subkont dla ka żdej pozyskanej dotacji,

- z ka żdą osob ą zatrudnion ą przez LGR zawarta zostanie umowa precyzuj ąca zakres obowi ązków i zada ń, w której b ędzie wyra źnie wskazany program, na rzecz którego, te zadania i obowi ązki b ędą wykonywane oraz podana wysoko ść wynagrodzenia finansowanego ze środków tego programu,

- w przypadku finansowania pracy zatrudnianych pracowników z ró żnych źródeł w ramach danego etatu przewiduje si ę prowadzenie kart pracy, odpowiednio dla ka żdego programu, z którego refundowane b ędzie wynagrodzenie.

- zapewniony zostanie dobry przepływ informacji pomi ędzy osobami odpowiedzialnymi za realizacj ę ró żnych programów (spotkania robocze),

- ka żdy wniosek o przyznanie finansowego wsparcia przygotowywany przez Stowarzyszenie LGR –„Partnerstwo Drawy” b ędzie zawierał analiz ę ryzyka w zakresie nakładania si ę pomocy ze środków tego programu z pomoc ą, któr ą LGR uzyskało wcze śniej z PO RYBY 2007 – 2013 lub innych programów oraz opracuje mechanizmy, które nale ży zastosowa ć w celu uniemo żliwienia nakładania si ę pomocy.

119