Diagnoza obszaru zdegradowanego

i obszaru rewitalizacji

Miasta i Gminy

Wykonawca: Dorfin Grant Thornton Frąckowiak Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa ul. Głowackiego 20 87-100 Toruń T +48 56 657 55 91 F +48 56 475 45 47 www.GrantThornton.pl

Data: marzec 2016 r.

Spis treści

1. Obszar zdegradowany gminy 1.1 Obszar zdegradowany – miasto 1.2 Obszar zdegradowany – obszar wiejski 2. Obszar rewitalizacji gminy 2.1 Obszar rewitalizacji – miasto 2.2 Obszar rewitalizacji – obszar wiejski 3. Diagnoza obszaru rewitalizacji 3.1 Podobszar 1: Barcin – Osiedle Kujawy 3.2 Podobszar 2: Załączniki

Spis tabel Tabela. Podział miasta Barcin na jednostki strukturalne Tabela. Wskaźniki występowania stanu kryzysowego w jednostkach strukturalnych Tabela. Wskaźniki występowania stanu kryzysowego w sferze społecznej w miejscowościach do 170 mieszkańców Tabela. Wskaźniki występowania stanu kryzysowego w sferze społecznej w miejscowościach od 171 do 340 mieszkańców Tabela. Wskaźniki występowania stanu kryzysowego w sferze społecznej w miejscowościach od 341 do 700 mieszkańców Tabela. Wskaźniki występowania stanu kryzysowego w sferze społecznej w miejscowościach powyżej 700 mieszkańców Tabela. Piechcin – cechy obszaru zdegradowanego Tabela. Powierzchnia i ludność Miasta i Gminy Barcin objęta rewitalizacją Tabela. Obszar rewitalizacji w części wiejskiej Gminy Barcin Tabela. Cel rewitalizacji: Przekształcenie przestrzeni zdegradowanych na cele aktywizacji społecznej Tabela. Cel rewitalizacji: Przekształcenie przestrzeni zdegradowanych na cele aktywizacji gospodarczej Tabela. Wykaz ulic wchodzących w skład podobszaru rewitalizacji Tabela. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w Gimnazjum nr 1 (2015 r.) Tabela. Obiekty użyteczności publicznej na podobszarze Osiedla Kujawy Tabela. Szczegółowe ustalenia dotyczące jednostek struktury przestrzeni miejskiej – Osiedle Kujawy Tabela. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w Gimnazjum nr 2 (2015 r.) Tabela. Struktura wiekowa ludności (2015 r.) Tabela. Interwencje policji i straży miejskiej (2015 r.) Tabela. Liczba nieruchomości i gospodarstw domowych (2015 r.) Tabela. Bezrobocie (2015 r.) Tabela. Korzystanie z pomocy społecznej (2015 r.) Tabela. Średnie wyniki sprawdzianu szóstoklasisty Tabela. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego (2015 r.) Tabela. Podmioty gospodarcze (2015 r.) Tabela. Wykaz przyłączy do sieci komunalnej (2015 r.)

Spis map Mapa. Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji na terenie Miasta i Gminy Barcin Mapa. Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji w Mieście Barcin Mapa. Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji w części wiejskiej Gminy Barcin

Spis wykresów Wykres. Wskaźniki delimitacji obszaru rewitalizacji w mieście Wykres. Struktura wiekowa ludności Osiedla Kujawy w 2015 r. Wykres. Podobszar 1 - kryzysowe zjawiska w sferze społecznej Wykres. Liczba podmiotów gospodarczych na Osiedlu Kujawy (2006-2015) Wykres. Struktura wiekowa ludności Piechcina w 2015 r. Wykres. Podobszar 2 - kryzysowe zjawiska w sferze społecznej Wykres. Liczba podmiotów gospodarczych w Piechcinie (2006-2015)

1. Obszar zdegradowany gminy1

Obszarem zdegradowanym w gminie jest ten obszar, na którym zidentyfikowano występowanie stanu kryzysowego (czyli koncentracji negatywnych zjawisk w sferze społecznej oraz w przynajmniej jednej z sfer: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej). Skalę tych negatywnych zjawisk odzwierciedlają mierniki rozwoju opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju w odniesieniu do średniej wartości dla całej gminy. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nie posiadające ze sobą wspólnych granic.2

Obszar zdegradowany w Gminie Barcin zgodnie z „Zasadami programowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych” został wyznaczony odrębnie dla miasta Barcin i dla części wiejskiej Gminy. Analiza wskaźnikowa poszczególnych miejscowości i jednostek w mieście została przeprowadzona w oparciu o kryteria wskazane w „Zasadach programowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych” oraz kryteria własne (autorskie), stworzone na potrzeby zdiagnozowania występujących na tym obszarze problemów.

1.1 Obszar zdegradowany – miasto

Dla potrzeb delimitacji obszaru zdegradowanego w części miejskiej Gminy miasto Barcin zostało podzielone na jednostki struktury przestrzeni miejskiej (zwane dalej jednostkami). W oparciu o występujące zróżnicowania w przestrzeni społeczno – gospodarczej całe miasto zostało podzielone na 3 jednostki strukturalne:

– Starówka wraz z doliną Noteci, – Osiedle domów jednorodzinnych, – Osiedle Kujawy.

Żadna z tak wyznaczonych jednostek nie zajmuje więcej niż 20% powierzchni Gminy i nie koncentruje więcej niż 30% jej mieszkańców. Ponadto dokonany podział umożliwia pozyskanie wiarygodnych danych zarówno na potrzeby delimitacji, jak i późniejszego monitoringu wdrażania programu rewitalizacji. Suma powierzchni wydzielonych jednostek jest równa powierzchni części miejskiej Gminy, w związku z czym analizie zostało poddane całe miasto.

Tabela 1. Podział miasta Barcin na jednostki strukturalne Powierzchnia % powierzchni Jednostka Ludność % ludności gminy (km2) gminy Starówka wraz z doliną 1413 9,23% 1,89 1,56% Noteci Osiedle domów 2245 14,66% 0,98 0,81% jednorodzinnych Osiedle Kujawy 4150 27,09% 0,83 0,69% Miasto 7808 50,98% 3,7 3,06% Gmina 15 317 - 120,88 - Źródło: Opracowanie własne

Wyznaczone jednostki strukturalne zostały poddane diagnozie celem identyfikacji stanu kryzysowego. Do analizy wybrano 4 wskaźniki (3 reprezentujące sferę społeczną oraz 1 ze sfery gospodarczej). Wszystkie 3 jednostki zostały zbadane przy pomocy tych samych kryteriów.

1 Przedstawione w poniższym rozdziale dane statystyczne dotyczą stanu na 31.12.2015 r. 2 Zasady programowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych w celu ubiegania się o środki finansowe w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020 z dnia 27.01.2016 r. Na tej podstawie za obszar zdegradowany zostały uznane 2 jednostki, w których przynajmniej 2 wskaźniki przedstawiają wartości mniej korzystane w porównaniu do średniej dla Gminy Barcin, tj. Osiedle domów jednorodzinnych i Osiedle Kujawy.

Na terenie Osiedla domów jednorodzinnych odnotowano występowanie 2 problemów ze sfery społecznej:

– Starzejące się społeczeństwo, – Niski poziom objęcia edukacją przedszkolną.

Natomiast na Osiedlu Kujawy niekorzystne wartości wskaźników zostały wykazane w 3 obszarach, co wskazuje na występowanie następujących problemów:

– Starzejące się społeczeństwo, – Niski poziom objęcia edukacją przedszkolną, – Niski poziom przedsiębiorczości wśród mieszkańców.

Szczegółowe informacje na temat wartości poszczególnych wskaźników przedstawia poniższa tabela.

Tabela 2. Wskaźniki występowania stanu kryzysowego w jednostkach strukturalnych Osiedle Starówka Cechy domów wraz Osiedle Gmina szczególne Problem Wskaźnik jedno- z doliną Kujawy Barcin sfery rodzinnyc Noteci h Sfera społeczna Udział ludności Zaawansowan w wieku ie procesu Starzejące się 18,52 poprodukcyjnym 16,70% 21,02% 24,92% starzenia się społeczeństwo % w ludności ogółem ludności na danym obszarze Odsetek dzieci Wychowanie zamieszkujących i edukacja Niski poziom dany obszar w 78,40 przedszkolna objęcia edukacją wieku 3-5 lat 95,12% 68,75% 68,57% % dzieci w przedszkolną objętych wieku 3-5 lat wychowaniem przedszkolnym Udział bezrobotnych w Problemy 8,77 Bezrobocie ludności w wieku 11,34% 6,69% 8,23% rynku pracy % produkcyjnym na danym obszarze Sfera gospodarcza Wskaźnik liczby zarejestrowanych podmiotów Niski poziom Klimat gospodarczych przedsiębiorczoś aktywności osób fizycznych na 1,29 0,99 0,92 0,94 ci wśród gospodarczej 100 mieszkańców mieszkańców w wieku produkcyjnym na danym obszarze Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie 1.2 Obszar zdegradowany – obszar wiejski

Delimitacja obszaru zdegradowanego na obszarze wiejskim Gminy Barcin nastąpiła poprzez zbadanie wszystkich miejscowości pod kątem występowania stanu kryzysowego. Biorąc pod uwagę liczebność poszczególnych miejscowości podzielono je na 4 grupy: do 170 mieszkańców, od 171 do 340 mieszkańców, od 341 do 700 mieszkańców i powyżej 700. Każdą z grup zbadano innym zestawem wskaźników. Na tej podstawie do obszaru zdegradowanego zostały zaliczone te miejscowości, które spełniły jednocześnie 2 kryteria:

– Na terenie miejscowości występują co najmniej 2 problemy społeczne, a wskaźniki dla tych problemów przyjmują wartości mniej korzystane w porównaniu do średniej dla Gminy, – Na terenie miejscowości występują przestrzenie zdegradowane lub negatywne zjawiska w przynajmniej jednej ze sfer (gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej lub infrastrukturalnej).

Tabela 3. Wskaźniki występowania stanu kryzysowego w sferze społecznej w miejscowościach do 170 mieszkańców Stosunek interwencji Udział osób w służb porządkowych gospodarstwach domowych (policji, straży) z powodu Udział ludności w wieku korzystających ze zakłócania miru poprodukcyjnym w ludności Miejscowość środowiskowej pomocy domowego i porządku ogółem na danym obszarze społecznej w ludności publicznego względem (%) ogółem na danym obszarze ogółu gospodarstw (%) domowych na danym obszarze (%) Aleksandrowo 10,77 0 0 Augustowo 17,16 3,73 17,24 Gulczewo 10,48 15,24 18,18 Józefinka 11,39 13,29 6,25 15,54 2,03 3,45 Szeroki Kamień 7,14 0 11,11 Zalesie Barcińskie 13,00 4 18,18 Gmina 18,52 15,61 17,79 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Tabela 4. Wskaźniki występowania stanu kryzysowego w sferze społecznej w miejscowościach od 171 do 340 mieszkańców Stosunek interwencji służb porządkowych (policji, straży) z powodu Udział ludności w wieku Udział bezrobotnych w zakłócania miru poprodukcyjnym w ludności ludności w wieku Miejscowość domowego i porządku ogółem na danym obszarze produkcyjnym na danym publicznego względem (%) obszarze (%) ogółu gospodarstw domowych na danym obszarze (%) Dąbrówka 16,67 10,19 2,33 Barcińska Julianowo 15,34 12,96 2,86 Kania 18,52 9,83 0 Knieja 15,64 8,20 0 Młodocin 13,77 8,51 11,90 Sadłogoszcz 11,98 6,72 25 Złotowo 10,71 7,69 26,98 Stosunek interwencji służb porządkowych (policji, straży) z powodu Udział ludności w wieku Udział bezrobotnych w zakłócania miru poprodukcyjnym w ludności ludności w wieku Miejscowość domowego i porządku ogółem na danym obszarze produkcyjnym na danym publicznego względem (%) obszarze (%) ogółu gospodarstw domowych na danym obszarze (%) Gmina 18,52 8,77 17,79 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Tabela 5. Wskaźniki występowania stanu kryzysowego w sferze społecznej w miejscowościach od 341 do 700 mieszkańców Udział osób w Udział bezrobotnych gospodarstwach Udział ludności w wieku pozostających bez pracy domowych korzystających poprodukcyjnym w ludności Miejscowość ponad 24 miesiące w ogóle ze środowiskowej pomocy ogółem na danym obszarze bezrobotnych na danym społecznej w ludności (%) obszarze (%) ogółem na danym obszarze (%) Barcin Wieś 12,83 31,82 6,33 Krotoszyn 14,48 14,89 20,55 14,77 8,57 11,88 9,74 25 5,41 Gmina 18,53 21,72 10,54 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Tabela 6. Wskaźniki występowania stanu kryzysowego w sferze społecznej w miejscowościach powyżej 700 mieszkańców Udział osób w Udział bezrobotnych gospodarstwach domowych Udział bezrobotnych w pozostających bez pracy korzystających ze ludności w wieku Miejscowość ponad 24 miesiące w ogóle środowiskowej pomocy produkcyjnym na danym bezrobotnych na danym społecznej w ludności obszarze (%) obszarze (%) ogółem na danym obszarze (%) Piechcin 26,84 12,6 9,61 Gmina 21,72 10,54 8,77 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Punktem wyjścia do wyznaczenia obszarów zdegradowanych w części wiejskiej Gminy była analiza występowania problemów społecznych. Takie problemy (w ilości co najmniej 2) zdiagnozowano w Piechcinie. Miejscowość została poddana dalszej analizie pod kątem występowania przestrzeni zdegradowanych lub stanu kryzysowego w innych sferach.

Przeprowadzona analiza wskaźnikowa uwidoczniła 3 problemy społeczne:

– Bezrobocie, – Długotrwałe bezrobocie, – Niesamodzielność ekonomiczna. Zdiagnozowano także występowanie przestrzeni zdegradowanych. Informacje o cechach kryzysowych tego obszaru przedstawia poniższa tabela. Tabela 7. Piechcin – cechy obszaru zdegradowanego Cechy szczegółowe Problem Wskaźnik Piechcin Gmina sfery Sfera społeczna Udział bezrobotnych w ludności Bezrobocie w wieku produkcyjnym na danym 9,61% 8,77% obszarze Problemy rynku pracy Udział bezrobotnych pozostających bez Długotrwałe 21,72 pracy ponad 24 miesiące w ogóle 26,84% bezrobocie % bezrobotnych na danym obszarze Samowystarczalność Udział osób w gospodarstwach ekonomiczna ludności Niesamodzielność domowych korzystających ze 10,54 12,60% i gospodarstw ekonomiczna środowiskowej pomocy społecznej w % domowych ludności ogółem na danym obszarze Przestrzenie zdegradowane Na terenie miejscowości znajdują się przestrzenie zdegradowane, tj.; – tereny pokolejowe, w tym budynek dawnego dworca (w szczególności działka nr 21/6), – tereny kopalni po wydobyciu złóż wapieni i margli jurajskich przez Lafarge Cement S. A. Cementowania KUJAWY w Bielawach. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

2. Obszar rewitalizacji gminy3

W myśl art. 10 ustawy o rewitalizacji4 i „Zasad programowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych” obszarem rewitalizacji jest obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechujący się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk (społecznych, gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno- funkcjonalnych, technicznych), na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzić rewitalizację.

Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, lecz nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. W skład obszaru rewitalizacji mogą wejść obszary występowania problemów przestrzennych, takich jak tereny poprzemysłowe (w tym poportowe i powydobywcze), powojskowe lub pokolejowe, wyłącznie w przypadku, gdy przewidziane dla nich działania są ściśle powiązane z celami rewitalizacji dla danego obszaru rewitalizacji.

Z tego względu obszar rewitalizacji w Gminie Barcin składa się z kilku podobszarów położonych zarówno w części miejskiej, jak i wiejskiej, które łącznie stanowią 0,96% powierzchni Gminy i są zamieszkiwane przez 29,93% jej mieszkańców.

Tabela 8. Powierzchnia i ludność Miasta i Gminy Barcin objęta rewitalizacją % powierzchni Podobszar Ludność % ludności gminy Powierzchnia (km2) gminy Osiedle Kujawy 4150 27,09% 0,83 0,69% Piechcin (ul. Dworcowa, ul. 11 435 2,84% 0,33 0,27% Listopada, ul. Bielawska)

3 Przedstawione w poniższym rozdziale dane statystyczne dotyczą stanu na 31.12.2015 r. 4 Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2015 r. poz. 1777). Razem 4585 29,93% 1,16 0,96% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Mapa 1. Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji na terenie Miasta i Gminy Barcin

2.1 Obszar rewitalizacji – miasto

W procesie delimitacji obszaru rewitalizacji miasta Barcin pod uwagę wzięto te jednostki, które zostały uznane za obszar zdegradowany, zgodnie z „Zasadami programowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych”, czyli Osiedle Kujawy i Osiedle domów jednorodzinnych. Tak wskazany obszar przekracza wspomniany próg 30% ludności gminy. W związku z tym obszar rewitalizacji został zawężony do tej jednostki, w której liczba wskaźników z wartościami mniej korzystnymi od średniej dla gminy jest największa. Na terenie Osiedla Kujawy 3 spośród 4 badanych wskaźników przyjęły wartości mniej korzystne w porównaniu do średniej dla całej gminy, natomiast na Osiedlu domów jednorodzinnych taki stan odnotowano w odniesieniu do 3 analizowanych wskaźników. Zasięg obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na tle Miasta Barcin przedstawia poniższa mapa.

Mapa 2. Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji w Mieście Barcin

Źródło: Opracowanie własne

Obszarem rewitalizacji w Mieście jest Osiedle Kujawy. Obszar ten jest zamieszkiwany przez 4 150 osób (27,09% ludności gminy) i zajmuje powierzchnię 0,83 km2 (0,69% powierzchni gminy).

Osiedle Kujawy cechuje się dużym odsetkiem osób starszych. Stanowią one 24,92% ogółu mieszkańców tego obszaru, podczas gdy średnia dla Gminy wynosi 18,52%. Taki stan rzeczy jest wyrazem powszechnie występującego zjawiska starzenia się społeczeństwa, które w tej jednostce jest szczególnie silne. Innym niekorzystnym zjawiskiem jest poziom objęcia edukacją przedszkolną – 68,57% dzieci w wieku 3-5 lat z tego obszaru uczęszcza do przedszkola lub oddziału przedszkolnego. Odsetek dzieci objętych edukacją przedszkolną w całej Gminie wynosi 78,40%. Uwagę zwraca fakt, że mimo iż na tym terenie mieszka 54,04% dzieci i młodzieży z Miasta, brak tu świetlicy środowiskowej, w której mogłyby spędzać czas wolny. Panujący na Osiedlu Kujawy klimat aktywności gospodarczej jest nieznacznie niższy niż w Gminie – na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym (18-64 lat) przypada 0,92 podmiotów gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne (w Gminie jest to 0,94).

Wykres 1. Wskaźniki delimitacji obszaru rewitalizacji w mieście

24,92 Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem (%) 18,53

68,57 Odestek dzieci w wieku 3-5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym (%) 78,4

Wskaźnik liczby zarejestrowanych podmiotów 0,92 gospodarczych osób fizycznych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym na danym obszarze 0,94

Osiedle Kujawy Gmina

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

2.2 Obszar rewitalizacji – obszar wiejski

Obszar rewitalizacji w części wiejskiej Gminy Barcin składa się z części miejscowości zaliczonej do obszaru zdegradowanego. Do powierzchni obszaru rewitalizacji włączono rzeczywistą powierzchnię, na której planowana jest interwencja w ramach programu. Łącznie wyznaczony obszar rewitalizacji nie przekracza progów 20% powierzchni gminy i 30% ludności gminy.

Tabela 9. Obszar rewitalizacji w części wiejskiej Gminy Barcin % ludności Powierzchnia % powierzchni Podobszar Ludność gminy (km2) gminy

Piechcin (ul. Dworcowa, ul. 11 Listopada, ul. 435 2,84% 0,33 0,27% Bielawska)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Zasięg obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji w części wiejskiej na tle Gminy przedstawia poniższa mapa.

Mapa 3. Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji w części wiejskiej Gminy Barcin

Źródło: Opracowanie własne

Obszar rewitalizacji spełnia jeden z celów rewitalizacji wskazanych w „Zadach programowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych” tj. przekształcenie przestrzeni zdegradowanej na cele aktywizacji społecznej. Wybór takiego celu został podyktowany występującym na tym obszarze stanem kryzysowym. Dla powyższego celu określono 2 kryteria, których spełnienie oznacza możliwość podjęcia na tym obszarze działań rewitalizacyjnych o określonym kierunku.

Tabela 10. Cel rewitalizacji: Przekształcenie przestrzeni zdegradowanych na cele aktywizacji społecznej

Obszar rewitalizacji Kryterium Dostępność publicznej infrastruktury aktywizacji społecznej

Piechcin W Piechcinie istnieje świetlica wiejska oraz filia biblioteki, a także infrastruktura sportu i rekreacji (Centrum Nurkowe, strzelnica, boisko, siłownia zewnętrzna, 3 place zabaw). Brakuje natomiast zagospodarowanych terenów publicznych, na których mogłyby odbywać się imprezy i zajęcia plenerowe. Taką funkcję pełniła kiedyś muszla koncertowa w Parku 100-lecia (obiekt istniał od 1960 r. aż do pożaru w 2002 r.). Stąd też uzasadniona jest interwencja polegająca na utworzeniu infrastruktury komplementarnej wobec już istniejącej. Istnienie przestrzeni zdegradowanej, która może być zaadaptowana do celów rozwoju społecznego – Budynki podworcowe przy ul. Dworcowej (działka nr 21/6), – Teren po spalonej muszli koncertowej w Parku 100-lecia. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie *Wskaźnik autorski gminy

Ponadto dla podobszaru jako drugi cel rewitalizacji wskazano przekształcenie przestrzeni zdegradowanych na cele aktywizacji gospodarczej. Jest to związane z relatywnie wysokim bezrobociem wśród mieszkańców Piechcina i istnieniem przestrzeni zdegradowanych, które mogą być zaadoptowane do pełnienia funkcji aktywizacji gospodarczej.

Tabela 11. Cel rewitalizacji: Przekształcenie przestrzeni zdegradowanych na cele aktywizacji gospodarczej Obszar rewitalizacji Kryterium Istnienie przestrzeni zdegradowanej, która może być zaadaptowana do celów rozwoju gospodarczego – Budynki podworcowe przy ul. Dworcowej (działka nr 21/6), – Tereny kopalni po wydobyciu złóż wapieni i margli jurajskich przez Piechcin Lafarge Cement S. A. Cementowania KUJAWY w Bielawach. Na terenie gminy są zarejestrowane osoby bezrobotne Na terenie Gminy Barcin zarejestrowanych jest 847 bezrobotnych (8,77% ludności w wieku produkcyjnym. W samym Piechcinie jest 190 osób bezrobotnych (9,61% mieszkańców w wieku produkcyjnym). Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

3. Diagnoza obszaru rewitalizacji

3.1 Podobszar 1: Barcin – Osiedle Kujawy

Osiedle Kujawy to jedna z trzech jednostek w mieście wyznaczonych na potrzeby rewitalizacji. Zajmuje powierzchnię 0,83 km2 (co stanowi 0,69% powierzchni Gminy i 22,43% powierzchni Miasta) i koncentruje 26,95% ludności Gminy. Tym samym jest to najludniejszy obszar miasta. Osiedle Kujawy położone jest w południowej części Miasta, w tzw. „nowym Barcinie”. Jednostkę tworzy 7 ulic.

Tabela 12. Wykaz ulic wchodzących w skład podobszaru rewitalizacji L.p. Ulica 1. Artylerzystów 2. Dr St. Krzysia 3. Dworcowa 4. Jakuba Wojciechowskiego 5. Krotoszyńska 6. Lotników Ludowego Wojska 7. Polskiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie Sfera społeczna

Osiedle Kujawy jest najbardziej zaludnionym obszarem miasta. Pod koniec 2015 r. na podobszarze zamieszkiwało 4 150 osób (2 189 kobiet i 1 961 mężczyzn). Pod względem struktury wiekowej podobszar cechuje się bardzo wysokim odsetkiem osób starszych (powyżej 65 roku życia). Stanowią one aż 24,92% ogółu mieszkańców, czyli 1 034 osoby (w Gminie udział ten wynosi 18,52%). Niższy niż przeciętnie jest udział w społeczeństwie osób w wieku produkcyjnym (18-64 lata) – 57,69% (2 394 osoby). Także odsetek osób młodych (w wieku przedprodukcyjnym, czyli do 17 lat) jest niższy niż średnio w Gminie (18,43%) i wynosi 17,39% (722 osoby). W związku z powyższym wskaźnik obciążenia demograficznego wynosi 43,19% względem 29,37% w Gminie. Tak duży udział osób starszych w strukturze społeczeństwa wymaga zapewnienia seniorom odpowiedniej oferty spędzania czasu wolnego (w tym zakresie działa Klub Seniora „Wrzos” i Uniwersytet Trzeciego Wieku) i usług opiekuńczych (na podobszarze brak tego typu oferty).

Wykres 2. Struktura wiekowa ludności Osiedla Kujawy w 2015 r.

0.63% 0.58%

0.25% 0.17% 0.18% 0.19%

Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny Osiedle Kujawy Gmina

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Poziom bezrobocia mierzony udziałem osób bezrobotnych w liczbie mieszkańców w wieku produkcyjnym na koniec 2015 r. wynosił na podobszarze 8,23% (197 osób) i był o 0,54 p.p. niższy niż w Gminie (8,77%). Struktura bezrobocia przedstawia się następująco:

– Bezrobotni pozostający bez pracy od 12 do 24 miesięcy – 40 osób (20,30% ogółu bezrobotnych),

– Bezrobotni pozostający bez pracy powyżej 24 miesięcy – 23 osoby (11,68% ogółu bezrobotnych),

– Bezrobotni do 25 roku życia – 36 osób (18,27% ogółu bezrobotnych),

– Bezrobotni powyżej 50 roku życia – 35 osób (17,77% ogółu bezrobotnych).

Poziom ubóstwa i niesamodzielności ekonomicznej mierzony korzystaniem z pomocy społecznej jest niższy niż w całej Gminie, gdyż w 2015 r. udział liczby osób w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej względem ogółu ludności wyniósł 8,12 % (w Gminie 10,54%). Z usług Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w tym okresie korzystały 102 rodziny liczących łącznie 337 osoby.

Wychowaniem przedszkolnym na Osiedlu Kujawy objętych jest 96 dzieci w wieku 3-5 lat, co stanowi 68,57% wszystkich dzieci w tym wieku. Poziom objęcia edukacją przedszkolną jest więc niższy o 9,83 p.p. niż średnia w Gminie. Na Osiedlu Kujawy znajdują się 2 przedszkola (Przedszkole nr 2 i Przedszkole nr 3 z oddziałem żłobka). Kształceniem podstawowym na podobszarze zajmuje Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Brzechwy oraz Gimnazjum nr 1 położone poza Osiedlem Kujawy. O poziomie kształcenia w tych placówkach najlepiej świadczą wyniki egzaminów. W 2015 r. ze sprawdzianu szóstoklasistów w SP nr 2 uczniowie uzyskali średnio 72% z języka polskiego i matematyki oraz 81% z języka angielskiego. Tym samym były to wyniki wyższe niż w Gminie, gdzie uczniowie szkół podstawowych uzyskali średnio 69% z języka polskiego i matematyki oraz 78% z języka angielskiego. Z kolei z egzaminu gimnazjalnego uczniowie Gimnazjum nr 1 osiągnęli z większości przedmiotów wyniki lepsze niż średnia dla Gminy, co obrazuje poniższa tabela.

Tabela 13. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w Gimnazjum nr 1 (2015 r.) Gimnazjum nr 1 Gmina Część humanistyczna Język polski 65,8% 64,4% Historia i wiedza o społeczeństwie 64,4% 63,8% Część matematyczno-przyrodnicza Matematyka 49,2% 47,6% Przedmioty przyrodnicze 46,5% 47,3% Język angielski Poziom podstawowy 58,4% 57,9% Poziom rozszerzony 37,7% 37% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Istotną kwestią społeczną jest również bezpieczeństwo funkcjonowania rodzin i porządek publiczny. Według danych Komisariatu Policji w Barcinie i Straży Miejskiej, na podobszarze w 2015 r. doszło do 225 interwencji związanych z zakłócaniem porządku publicznego i miru domowego (co oznacza, że służby porządkowe interweniowały w 16,56% gospodarstw domowych na tym obszarze, podczas gdy w Gminie stosunek ten wyniósł 17,79%). Zagrożenie przestępczością wśród osób młodocianych również jest niższe niż w Gminie – stosunek liczby wykroczeń młodzieży w wieku 13-18 lat względem ogółu osób w tym wieku na podobszarze wyniósł w 2015 r. 0,41%, a w Gminie 0,70%.

Na terenie Osiedla Kujawy działa wiele organizacji społecznych zajmujących się organizowaniem czasu wolnego dla mieszkańców, krzewieniem kultury i sportu. Wśród nich należy wymienić:

– Barcińsko-Piechcińskie Towarzystwo Koszykówki,

– Stowarzyszenie Sportowe "Sokół",

– Szkolny Związek Sportowy,

– Uczniowski Klub Sportowy Barcin,

– Stowarzyszenie Wspierania Osób Niepełnosprawnych i Ich Rodzin,

– Stowarzyszenie Motocyklowe "Motoris",

– Stowarzyszenie osób chorych na nowotwór "Lepszy dzień",

– Klub Seniora „Wrzos”,

– Uniwersytet Trzeciego Wieku. Wykres 3. Podobszar 1 - kryzysowe zjawiska w sferze społecznej

Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w 24,92 ludności ogółem (%) 18,52

Stosunek ludności w wieku poprodukcyjnym 43,19 względem ludności w wieku produkcyjnym (%) 29,37 Odsetek dzieci zamieszkujących dany obszar w 68,57 wieku 3-5 lat, objętych wychowaniem 0.78 przedszkolnym (%)

Osiedle Kujawy Gmina

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Pozostałe sfery

Aktywność gospodarcza mieszkańców podobszaru jest nieznacznie niższa od średniej dla Gminy. Wskaźnik liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych osób fizycznych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym wyniósł w 2015 r. 0,92 (w Gminie – 0,94). Z roku na rok na podobszarze wzrasta liczba przedsiębiorstw. Od 2006 r. nastąpił wzrost o 404%.

Wykres 4. Liczba podmiotów gospodarczych na Osiedlu Kujawy (2006-2015)

101 81 63 52 37 42 31 34 25 26

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Na terenie Osiedla Kujawy mają siedzibę najważniejsze instytucje Gminy Barcin. Znajduje się tu też wiele obiektów infrastruktury społecznej, z których korzystają mieszkańcy. Mogą również posłużyć one jako baza do prowadzenia działań z zakresu aktywizacji społecznej i zawodowej.

Tabela 14. Obiekty użyteczności publicznej na podobszarze Osiedla Kujawy Pomoc społeczna i Urzędy i instytucje Edukacja Sport i rekreacja Kultura opieka zdrowotna Urząd Miejski Przedszkole nr 2 Barciński Ośrodek Miejsko-Gminny Miejski Dom Straż Miejska Przedszkole nr 3 Sportu i Rekreacji Ośrodek Pomocy Kultury Komisariat Policji Szkoła Podstawowa (Pływalnia) Społecznej Biblioteka PPU „WODBAR” nr 2 im. Jana Boisko „Orlik” przy SP SPZOZ Publiczna OSP Brzechwy nr 2 Urząd Pocztowy Oddział banku Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie Podobszar rewitalizacji jest dobrze zaopatrzony w instalacje techniczne, tj. sieć wodociągową, kanalizacyjną, ciepłowniczą i gazową. Teren Osiedla Kujawy jest w całości zwodociągowany. Przyłącza do kanalizacji posiada 88,24% nieruchomości (w całej Gminie jest to zaledwie 48,83%), zaś do sieci ciepłowniczej – 55,88% nieruchomości (w Gminie – 3,33%). Mieszkańcy mają zapewniony dostęp do sieci teleinformatycznej (1 439 podłączonych mieszkań5).

Występujące na tym terenie przestrzenie zdegradowane wymagające zagospodarowania na nowe cele, to budynki podworcowe i pozostałości infrastruktury torów kolejowych przy ul. Dworcowej. Jakość istniejących terenów publicznych również wymaga interwencji i nadania im nowych funkcji rekreacyjnych i społeczno- gospodarczych.

Przez teren podobszaru przebiega droga gminna nr 130701C, drogi wewnętrzne oraz nieczynna dla ruchu pasażerskiego linia kolejowa nr 206 relacji Inowrocław - , a także szlaki rowerowe (turystyczny szlak rowerowy z Barcina do Gołąbek i szlak Pałuckie Krajobrazy).

Wpływ na jakość środowiska na terenie Osiedla Kujawy mają zanieczyszczenia powietrza powodowane przez użytkowanie tradycyjnych źródeł ciepła (zarówno przez kotłownie miejskie, jak i indywidualne), transport samochodowy oraz przemysł (Lafarge Cement S. A. Cementowania KUJAWY w Bielawach, Zakłady Przemysłu Wapiennego „Trzuskawica” S. A. w Bielawach, Ciepłownia Barcin). Do powietrza emitowane są głównie zanieczyszczenia powstające podczas spalania paliw (pyły, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenki węgla) i zanieczyszczenia technologiczne. Według rocznej oceny jakości powietrza w województwie kujawsko-pomorskim za rok 2014, w strefie kujawsko-pomorskiej, do której zalicza się Gminę Barcin, nie stwierdzono przekroczeń dwutlenku azotu (NO2 ), dwutlenku siarki (SO2), tlenku węgla (CO), benzenu (C6H6), pyłu PM2,5, arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni), ołowiu (Pb) i ozonu (O3). W związku z tym obszar ten to strefa A, gdzie stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają dopuszczalnych poziomów. Jednak ze względu na poziom pyłu PM10 i benzo(a)pirenu (BaP) strefę kujawsko-pomorską zaliczono do strefy C, gdzie stężenia zanieczyszczeń przekraczają dopuszczalne poziomy powiększone o margines tolerancji.

W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Barcin6 dla Osiedla Kujawy wskazano, iż pełni ono przede wszystkim funkcje usługowe, mieszkaniowe oraz komunalne, gospodarcze, komunikacyjne i rekreacyjne.

Tabela 15. Szczegółowe ustalenia dotyczące jednostek struktury przestrzeni miejskiej – Osiedle Kujawy Jednostka polityki Profil funkcjonalny Zasady rozwoju i gospodarowania przestrzennej – Dominująca funkcja – – Adaptacja istniejącej zabudowy, usługowa, – Rozwój usług centrotwórczych, – Uzupełniające funkcje – – Rozwój infrastruktury technicznej służącej 1.2 Jednostka mieszkaniowa i nieuciążliwe ograniczeniu emisji zanieczyszczeń, usługowa rzemiosło. – Ograniczenia związane z położeniem w obrębie strefy ochrony konserwatorskiej, – Zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. – Dominująca funkcja – – Adaptacja istniejącej zabudowy, mieszkaniowa, – Dopuszczalna realizacja nowej zabudowy 1.3 Jednostka – Uzupełniające funkcje – mieszkaniowej i usługowej, zabudowy nieuciążliwe usługi i handel, – Rozwój nieuciążliwych usług, mieszkaniowej funkcja rekreacyjna. – Rozwój przestrzeni publicznych, terenów wielorodzinnej sportu i rekreacji, – Estetyzacja przestrzeni wielorodzinnego

5 Dane z firmy Servnet i Multimedia. 6 Uchwała Nr XII/97/2015 Rady Miejskiej w Barcinie z dnia 29 października 2015 r. osiedla mieszkaniowego, – Ograniczenia związane z położeniem w obrębie strefy ochrony konserwatorskiej, – Zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. – Dominujące funkcje – – Sporządzenie koncepcji zagospodarowania komunalne, gospodarcze i i wykorzystania terenu, 1.5 Jednostka komunikacyjne oraz – Skanalizowanie ogródków działkowych, wielofunkcyjna rekreacyjne, – Przy wprowadzaniu nowych funkcji należy – Uzupełniająca funkcja – uwzględniać sąsiedztwo zabudowy rolnicza. mieszkaniowej oraz ogródków działkowych – Teren do przekształceń – – Tereny poeksploatacyjne wskazywane są do rekultywacja terenu i rekultywacji i rewitalizacji w kierunku rewitalizacja przestrzeni rozwoju nowych funkcji, poprzez rozwój funkcji – Sporządzenie koncepcji zagospodarowania i rekreacyjnych, wykorzystania terenu, wypoczynkowych i – Dopuszczalna realizacja usług komunalnych sportowych – dopuszczalna i komercyjnych z zakresu sportu i rozrywki (w adaptacja istniejącego tym utworzenie parku miejskiego, parku zagospodarowania rozrywki, torów do sportów motorowych, poprzemysłowego do nowych urządzenie zbiorników wodnych z 1.10 Jednostka funkcji, zagospodarowaniem linii brzegowej służącej o funkcjach – Alternatywnie możliwa rekreacji), rekreacyjnych realizacja – W razie braku możliwości rozwoju w i ekologicznych wielkopowierzchniowych kierunku rekreacji i sportu, alternatywnie obiektów handlowych. dopuszczalne jest zagospodarowanie na cele wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, – Ograniczenia związane z położeniem w pobliżu zbocza wysoczyzny, – Przy wprowadzaniu nowych funkcji należy uwzględnić sąsiedztwo terenów zabudowy mieszkaniowej oraz cmentarza objętego ochroną konserwatorską. – Dominująca funkcja – – Dopuszczalne przekształcenie w w kierunku rolnicza, funkcji gospodarczych, handlowych i 1.12 Jednostka – Dopuszczalna zmiana usługowych, rolnicza funkcji rolniczej w kierunku – Do czasu przekształcenia – kontynuacja funkcji gospodarczych, działalności rolniczych. handlowych i usługowych. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Barcin (Uchwała Nr XII/97/2015 Rady Miejskiej w Barcinie z dnia 29 października 2015 r.)

Kluczowe zjawiska negatywne i potencjały na podobszarze Osiedla Kujawy

Kluczowe zjawiska Negatywne Potencjały – Starzejące się społeczeństwo – – Relatywnie niskie bezrobocie bardzo duży odsetek osób starszych w w porównaniu do średniej dla strukturze społeczeństwa Gminy – Niższy niż średnia dla Gminy – Dobra jakość kształcenia Społeczne poziom objęcia edukacją – Prężnie działające organizacje przedszkolną społeczne – Brak rozbudowanej oferty – Rozwinięta infrastruktura spędzania czasu wolnego, np. w społeczna formie świetlic środowiskowych – Zagrożenie zanieczyszczeniem – Rozbudowana infrastruktura Pozostałe powietrza komunalna (w tym gospodarcze, – Słaby klimat aktywności – Istnienie terenów, na których środowiskowe, gospodarczej można rozwijać funkcje rekreacyjne, przestrzenno- – Niezagospodarowane przestrzenie sportowe i wypoczynkowe funkcjonalne, zdegradowane – Obecność terenów, które mogą infrastrukturalne) – Niska jakość terenów publicznych być zaadaptowane do celów rozwoju gospodarczego

3.2 Podobszar 2: Piechcin

Piechcin położony jest w południowo-zachodnim krańcu Gminy Barcin, przy granicy z gminą Pakość, w odległości ok. 8 km od Miasta Barcin. Wraz z Aleksandrowem wchodzi w skład sołectwa Piechcin. Jest to największa pod względem liczby ludności miejscowość wiejska w Gminie. Mieszkańcy Piechcina stanowią 39,83% ludności wiejskiej i 19,53% ludności Gminy. Piechcin pełni rolę ośrodka uzupełniającego względem Barcina, jako głównego ośrodka obsługi na poziomie lokalnym. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego7 Piechcin (obok Barcina) został wskazany jako miejscowość, która powinna koncentrować inwestycje z zakresu usług publicznych.

Do obszaru zdegradowanego została zaliczona cała miejscowość, jednak obszar rewitalizacji został zawężony do ul. 11 Listopada, ul. Dworcowej i ul Bielawskiej (w pobliżu których planowana jest interwencja) o powierzchni 0,33 km2 (0,27% powierzchni Gminy), zamieszkiwany przez 435 osób (2,84% ludności Gminy). Ponadto przy ul. Bielawskiej znajduje się 7 mieszkań socjalnych zamieszkiwanych przez łącznie 23 osoby. Planuje się aby te osoby objąć przedsięwzięcia społecznymi realizowanymi w ramach rewitalizacji. Należy zaznaczyć, że pomimo ograniczenia obszaru rewitalizacji tylko do 3 ulic, działania rewitalizacyjne będą oddziaływać na całą miejscowość, a z otrzymanych efektów będą korzystać wszyscy mieszkańcy. Tylko takie podejście zapewni efektywne oddziaływanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Z tego względu przeprowadzona diagnoza dotyczy całego Piechcina.

Sfera społeczna

Według danych z roku 2015 Piechcin zamieszkiwało 2 991 osób (w tym 1 544 kobiety i 1 447 mężczyzn). W strukturze wiekowej ludności dominują osoby w wieku produkcyjnym (18-64 lat) – 66,13%. Pozostałe dwie grupy wiekowe (przedprodukcyjna i poprodukcyjna) są porównywalne gdyż koncentrują 17,75% (osoby do 17 roku życia) i 16,12% (osoby po 65 roku życia). Tym samym proces starzenia się ludności w Piechcinie jest mniej zaawansowany niż w całej Gminie, gdzie odsetek osób w wieku poprodukcyjnym wynosi 18,52%. Korzystniejszy jest również wskaźnik obciążenia demograficznego mierzony stosunkiem osób w wieku poprodukcyjnym względem ludności w wieku produkcyjnym – w Piechcinie wynosi on 24,37%, podczas gdy średnio w Gminie jest to 29,37%.

7 Uchwała Nr XII/97/2015 Rady Miejskiej w Barcinie z dnia 29 października 2015 r. Wykres 5. Struktura wiekowa ludności Piechcina w 2015 r.

0.66% 0.63%

0.18% 0.18% 0.16% 0.19%

Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny Piechcin Gmina

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Piechcin charakteryzuje się wyższym niż w Gminie (8,77%) bezrobociem. Bez pracy pod koniec 2015 r. pozostawało 9,61% ludności w wieku produkcyjnym (190 osób). Problemem jest również to, że w dużej mierze są to osoby bezrobotne przez długi okres czasu:

– Bezrobotni pozostający bez pracy od 12 do 24 miesięcy – 28 osób (14,74% ogółu bezrobotnych),

– Bezrobotni pozostający bez pracy powyżej 24 miesięcy – 51 osób (26,84% ogółu bezrobotnych).

Wśród osób zarejestrowanych jako bezrobotne 17,37% stanowią osoby młode do 25 roku życia, wysoki jest też odsetek bezrobotnych wśród osób po 50 roku życia (26,32%). Aż 106 osób boryka się z tzw. długotrwałych bezrobociem8.

Piechcin nie należy do typowych miejscowości wiejskich, gdyż rolnictwo nie jest tutaj głównym źródłem utrzymania. Mieszkańcy czerpią dochody przede wszystkim z działalności pozarolniczej i usługowej. Z pomocy Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w 2015 r. korzystało 129 rodzin liczących łącznie 377 osób. Oznacza to, że udział osób w gospodarstwach domowych objętych środowiskową pomocą społeczną wynosił 12,6%, wobec 10,54% w Gminie.

Kształcenie na poziomie podstawowym zapewnia Zespół Publicznych Szkół w Piechcinie (Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka oraz Gimnazjum nr 2). Obie placówki położone są w centrum Piechcina. Wychowanie przedszkolne zapewnia przedszkole publiczne.

Jakość kształcenia mierzona wynikami egzaminów jest porównywalna ze średnią Gminy. Ze sprawdzianu szóstoklasisty w 2015 r. uczniowie w SP w Piechcinie uzyskali 64% z części I (j. polski i matematyka) i 79% z części II (język angielski). Podczas gdy średnie wyniki całej Gminy wyniosły odpowiednio 69% i 78%. SP w Piechcinie prowadzi również nauczanie języka francuskiego. Wyniki sprawdzianu z tego języka są bardzo wysokie – w 2015 r. wyniosły 88%. Z kolei średnie wyniki z egzaminu gimnazjalnego w 2015 r. były z większości przedmiotów niższe niż średnie wyniki całej Gminy (wyjątek stanowiły przedmioty przyrodnicze).

8 Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r., poz. 149) długotrwale bezrobotni to osoby pozostające w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych. Tabela 16. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w Gimnazjum nr 2 (2015 r.)

Gimnazjum nr 2 Gmina Część humanistyczna Język polski 58,9% 64,4% Historia i wiedza o społeczeństwie 61,4% 63,8% Część matematyczno-przyrodnicza Matematyka 41,3% 47,6% Przedmioty przyrodnicze 50,4% 47,3% Język angielski Poziom podstawowy 56% 57,9% Poziom rozszerzony 34,1% 37% Język francuski Poziom podstawowy 67,5% - Poziom rozszerzony 31,5% - Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Na badanym podobszarze w roku 2015 Komisariat Policji w Barcinie odnotował 113 interwencji z powodu zakłócania miru domowego i porządku publicznego. Tym samym stosunek tych interwencji względem ogółu gospodarstw domowych wyniósł 11,72%, podczas gdy średnio w Gminie było to 17,79%.

Na terenie Piechcina w sferze kulturalnej i sportowej działa wiele podmiotów zajmujących animacją i aktywizacją mieszkańców, organizujących czas wolny dla dzieci i młodzieży, dorosłych oraz seniorów. Wśród nich należy wymienić:

– Klub Sportowy „Zagłębie”,

– Uczniowski Klub Sportowy "Piechcin",

– Barcińsko-Piechcińskie Towarzystwo Koszykówki,

– Piechcińskie Bractwo Kurkowe,

– Regionalną Orkiestrę „Kujawy”,

– Szczep Harcerski ZHP im. Zdzisławy Bytnarowej,

– Klub Seniora „Białe Zagłębie”,

– Pracownię Art Kujawy Piechcin,

– Ochotniczą Straż Pożarną,

– Pracowniczy Ogród Działkowy „Kalina”.

Wykres 6. Podobszar 2 - kryzysowe zjawiska w sferze społecznej

9,61 Udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym (%) 8,77

Stosunek osób bezrobotnych pozostających bez pracy 12 3,99 miesięcy i dłużej względem ludności w wieku produkcyjnym (%) 3,55

Udział bezrobotnych pozostających bez pracy ponad 24 26,84 miesiące w ogóle bezrobotnych (%) 21,72

Udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze 12,6 środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem (%) 10,54

Miejscowość należy do rejonu obsługi szkoły podstawowej 57 lub gimnazjum o niskim poziomie kształcenia* (%) 62

Piechcin Gmina

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie *Przeciętny wynik sprawdzianu szóstoklasistów w danej szkole za ostatnie 3 lata (tj. 2015 r., 2014 r., 2013 r.) jest niższy od przeciętnego wyniku w województwie.

Pozostałe sfery

Istotnym problemem w sferze gospodarczej jest niski poziom przedsiębiorczości. Na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2015 r. przypadło zaledwie 0,61 podmiotów gospodarczych osób fizycznych i 3,89 przedsiębiorstw (bez względu na formę własności). Podczas gdy średnio w Gminie było to odpowiednio 0,94 i 5,96 podmiotów. W 2015 r. w Piechcinie zarejestrowanych było 12 podmiotów gospodarczych osób fizycznych, a podmiotów gospodarczych ogółem – 77. Dobrą tendencją jest fakt, że z roku na rok liczba firm zarejestrowanych w Piechcinie wzrasta.

Wykres 7. Liczba podmiotów gospodarczych w Piechcinie (2006-2015)

77 71 59 53 42 35 39 27 29 20

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Dynamiczny rozwój miejscowości jest nierozerwalnie związany z faktem występowania na tym terenie złóż wapienia i margli jurajskich, które są eksploatowane od 1860 r. Zabudowa Piechcina składa się zarówno z domów jednorodzinnych, jak i wielorodzinnych. Charakterystyczny jest podział miejscowości na dwie części oddzielone drogą wojewódzką nr 251. Tak zwany „Piechcin Dolny” to osiedle popegeerowskie z pozostałościami zabudowy po PGR z ujętym w Ewidencji Zabytków Województwa Kujawsko-Pomorskiego zespołem pałacowo-parkowym. Zdecydowana większość ludności zamieszkuje górną część Piechcina, czyli nowe osiedle mieszkaniowe, gdzie znajdują się bloki administrowane przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Kujawy”.

Pod względem wyposażenia w infrastrukturę komunalną sytuacja Piechcina jest dużo lepsza niż innych miejscowościach wiejskich. Jest to oczywiście związane z nieporównywalnie większą liczbą ludności. Cała miejscowość jest zwodociągowana (w 2015 r. do sieci wodociągowej podłączone były 172 nieruchomości). Udział nieruchomości podłączonych do sieci kanalizacyjnej (56,98%) należy do największych na obszarze wiejskim i jest wyższy niż średnia dla całej Gminy (48,83%). Mieszkańcy mają również dostęp do gazociągu i sieci ciepłowniczej, do której podłączonych jest 21 nieruchomości. Potrzeby w zakresie telekomunikacji również są zaspokojone – usługi internetowe i telefonii stacjonarnej świadczy kilka podmiotów. Według danych z 2015 r. do sieci teleinformatycznej podłączonych było 748 gospodarstw domowych9.

Przez miejscowość przebiegają:

– droga gminna nr 130306C – Szeroki Kamień – Słaboszewo,

– droga gminna nr 130304C – Piechcin – Zalesie Barcińskie – Sadłogoszcz,

– droga powiatowa nr 2374C – Piechcin – Szeroki Kamień,

– droga wojewódzka nr 251 – Żnin – Inowrocław,

– ścieżka rowerowa z Krotoszyna do Piechcina (6 km).

W Piechcinie występuje wiele obiektów i miejsc pełniących funkcje kulturalne, sportowe i rekreacyjne:

– „Moje Boisko-Orlik 2010” (zespół boisk do piłki nożnej, koszykówki i siatkówki),

– Kompleks sportowy przy KS „Zagłębie”,

– Siłownia zewnętrzna,

– 3 place zabaw,

– Strzelnica,

– Centrum Nurkowe,

– Park 100-lecia,

– Świetlica wiejska z pracownią komputerową,

– Filia Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Barcin im. Jakuba Wojciechowskiego w Barcinie.

Ponadto w Piechcinie działa urząd pocztowy, ośrodek zdrowia, oddział banku. Znajduje się tu również utwardzone targowisko.

Piechcin należy do miejscowości charakteryzujących się zwartą zabudową z wyraźnie wykształconym centrum. W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Barcin10

9 Dane z firmy Multimedia i Servnet. 10 Uchwała Nr XII/97/2015 Rady Miejskiej w Barcinie z dnia 29 października 2015 r. miejscowość została zaliczona do jednostek osadniczo-rolniczych, które pełnią równorzędne funkcje dominujące: mieszkaniową, rolniczą, gospodarczą i usługową oraz uzupełniająco funkcję rekreacyjno- wypoczynkową.

Na tym terenie nie występują obszary chronione. Charakterystycznym elementem piechcińskiego krajobrazu są odkrywkowe kopalnie wapienia i margli jurajskich oraz stary, zalany wodą kamieniołom wykorzystywany przez nurków (obecnie działa tu Centrum Nurkowe Piechcin). Zbiornik cechuje się bardzo dobrą przejrzystością wody oraz pionowo opadającymi wapiennymi ścianami. Jest to największa atrakcja Piechcina. Zdecydowaną większość podobszaru stanowią użytki rolne. Wieś znajduje się na terenach zaliczanych do ONW (obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania).

Do największych zagrożeń środowiskowych należy obecność zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (SALINEX Sp. z o.o. – magazyn gazu płynnego) oraz zanieczyszczenie powietrza spowodowane przez działalność pobliskich zakładów przemysłowych (Lafarge Cement S.A. Cementownia KUJAWY w Bielawach, Zakłady Przemysłu Wapiennego „Trzuskawica” S. A. w Bielawach, Ciepłownia Piechcin). Według danych z 2014 r. z 5 stacji pomiarowych w Piechcinie) – średni opad ołowiu ze wszystkich stacji wyniósł 0,0014 g/mg2/rok i był niższy o 83% niż w roku 2013 r. Natomiast w przypadku opadu kadmu uzyskano średni wynik 0,00008 g/m2/rok (wyższy o 100% niż w 2013 r.). Zaś średni wynik opadu pyłu wyniósł 16,60 g/mg2/rok i był niższy o 67% niż w 2013 r.11

Na badanym podobszarze występują przestrzenie zdegradowane związane z eksploatacją kopalin - tereny kopalni po wydobyciu złóż wapieni i margli jurajskich przez Lafarge Cement S.A. Cementownia KUJAWY w Bielawach. Do przestrzeni zdegradowanych należy zaliczyć również budynki podworcowe przy ul. Dworcowej.

Istniejące w Piechcinie tereny publiczne (przede wszystkim Park 100-lecia i tereny wokół pawilonów handlowych) cechują się niską jakością – zaniedbane są ciągi komunikacyjne i tereny zielone, brak obiektów małej architektury. W latach 1960 – 2002 w piechcińskim Parku 100-lecia istniała muszla koncertowa, w której odbywały się imprezy plenerowe. W 2002 r. obiekt spłonął. Od tej pory brakuje miejsca na organizację różnego typu imprez.

Kluczowe zjawiska negatywne i potencjały na podobszarze Piechcin

Kluczowe zjawiska Negatywne Potencjały – Wysokie bezrobocie – Wiele prężnie działających – Niski poziom przedsiębiorczości organizacji społecznych – Niesamodzielność ekonomiczna – Umiarkowane zaawansowanie Społeczne mieszkańców procesu starzenia się ludności – Rozwinięta infrastruktura społeczna Pozostałe – Niezagospodarowane przestrzenie – Rozwinięta infrastruktura sieciowa (w tym gospodarcze, zdegradowane (wodociąg, kanalizacja, gazociąg, środowiskowe, – Niska jakość terenów publicznych sieć ciepłownicza) przestrzenno- – Brak obiektów małej architektury – Sprzyjające warunki do rozwoju funkcjonalne, (np. muszla koncertowa) turystyki infrastrukturalne)

11 Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2014 roku. Załączniki

Tabela 17. Struktura wiekowa ludności (2015 r.) Wiek Wiek Wiek Jednostka przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny Razem (osoba) (osoba) (osoba) Osiedle 719 2379 1030 4128 Kujawy Piechcin 531 1978 482 2991 Gmina 2823 9657 2837 15317 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Tabela 18. Interwencje policji i straży miejskiej (2015 r.) Liczba interwencji Wykroczenia (także służb porządkowych z przestępstwa) Liczba młodzieży w Jednostka powodu zakłócania miru odnotowane wśród wieku 13-18 lat domowego i porządku młodzieży 13-18 lat publicznego Osiedle Kujawy 224 1 243 Piechcin 113 1 190 Gmina 760 7 1006 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Komisariatu Policji w Barcinie i Straży Miejskiej w Barcinie

Tabela 19. Liczba nieruchomości i gospodarstw domowych (2015 r.) Liczba gospodarstw Jednostka Liczba nieruchomości domowych Osiedle Kujawy 59 467 Piechcin 172 964 Gmina 2044 4273 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Tabela 20. Bezrobocie (2015 r.) Bezrobotni Bezrobotni pozostający Bezrobotni Bezrobotni Liczba pozostający Długotrwale Jednostka bez pracy do 25 roku powyżej 50 bezrobotnych bez pracy 12- bezrobotni powyżej 24 życia roku życia 24 miesiące miesięcy Osiedle 196 40 22 36 35 100 Kujawy Piechcin 190 28 51 33 50 106 Gmina 847 157 184 172 184 449 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Żninie

Tabela 21. Korzystanie z pomocy społecznej (2015 r.) Liczba gospodarstw domowych Liczba osób w gospodarstwach Jednostka korzystających ze środowiskowej domowych korzystających ze pomocy społecznej środowiskowej pomocy społecznej Osiedle Kujawy 99 334 Piechcin 129 377 Gmina 526 1615 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Tabela 22. Średnie wyniki sprawdzianu szóstoklasisty Jednostka Średni wynik w 2014/2015* 2011/2012 2013/2014 2012/2013 (j. polski+ j. polski i+ (j. polski+ (j. polski+ j. angielski j francuski matematyka matematyka matematyka) matematyka) ) SP w Piechcinie 64% 79% 88% 52% 56% 52% SP nr 2 w 72% 81% - 61% 61% 54% Barcinie Gmina 69% 78% 88% 60% 58% 54% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie *od roku szkolnego 2014/2015 sprawdzian w kl. VI szkoły podstawowej składa się z dwóch części: część pierwsza – obejmuje zadania z języka polskiego i z matematyki, część druga – obejmuje zadania z języka obcego nowożytnego.

Tabela 23. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego (2015 r.) Gimnazjum nr 1 w Gimnazjum nr 2 w Gmina Barcinie Piechcinie Część humanistyczna Język polski 65,8% 58,9% 64,4% Historia i wiedza o 64,4% 61,4% 63,8% społeczeństwie Część matematyczno-przyrodnicza Matematyka 49,2% 41,3% 47,6% Przedmioty 46,5% 50,4% 47,3% przyrodnicze Język angielski Poziom podstawowy 58,4% 56% 57,9% Poziom rozszerzony 37,7% 34,1% 37% Język francuski Poziom podstawowy - 67,5% 67,5% Poziom rozszerzony - 31,5% 31,5% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Tabela 24. Podmioty gospodarcze (2015 r.) Liczba zarejestrowanych Liczba podmiotów Jednostka podmiotów gospodarczych gospodarczych osób fizycznych Osiedle 99 22 Kujawy Piechcin 12 77 Gmina 91 576 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie

Tabela 25. Wykaz przyłączy do sieci komunalnej (2015 r.) Liczba Liczba Liczba nieruchomości nieruchomości nieruchomości Jednostka podłączonych podłączonych podłączonych do sieci do sieci do sieci wodociągowej kanalizacyjnej ciepłowniczej Osiedle Kujawy 59 55 38 Liczba Liczba Liczba nieruchomości nieruchomości nieruchomości Jednostka podłączonych podłączonych podłączonych do sieci do sieci do sieci wodociągowej kanalizacyjnej ciepłowniczej Piechcin 172 98 21 Gmina 2042 998 68 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Barcinie