Załącznik do Uchwały Nr XX/18/13 Rady Gminy Rogowo z dnia 15 marca 2013 r.
-GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI- GMINY ROGOWO-
NA LATA 2013 – 2017-
Październik, 2012-
Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
1. Wstęp ...... 3 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami ...... 3 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami ...... 4 4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ...... 8 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami...... 8 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami poziomu regionalnego i powiatowego...... 9 5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ...... 12 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy ...... 12 5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa kulturowego gminy ...... 13 5.2.1. Rys historyczny ...... 14 5.2.2. Krajobraz kulturowy ...... 16 5.2.3. Zabytki nieruchome ...... 16 5.2.4. Zabytki ruchome ...... 23 5.2.5. Zabytki archeologiczne ...... 24 5.2.6. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych ...... 24 5.2.7. Dziedzictwo niematerialne ...... 24 5.3 Zabytki objęte prawnymi formami ochrony ...... 24 5.4 Zabytki w gminnej ewidencji ...... 25 5.5. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla Gminy ...... 28 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagrożeń ...... 28 7. Założenia programowe...... 30 7.1. Priorytety programu opieki nad zabytkami ...... 30 7.2. Kierunki działań i zadania programu opieki ...... 31 8. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami ...... 33 9. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami ...... 34 10. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkami ...... 34 11. Realizacja i finansowanie przez gminę zadań z zakresu ochrony zabytków .. 36 12. Aneksy...... 37
2 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
1. Wstęp Przedmiotem opracowania niniejszego programu jest ochrona dziedzictwa kulturowego Gminy Rogowo i sprawowanie opieki nad nim, w sposób pozwalający na zachowanie dóbr kultury dla przyszłych pokoleń. Zabytki stanowią ważną część dziedzictwa kulturowego, a ich ochrona polega na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań, mających na celu: zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie, a ponadto zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować ich niszczenie, udaremnianie niszczenia, przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub wywiezieniu za granicę, kontrolę stanu zachowania oraz uwzględnienie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Opieka nad zabytkami spoczywa na ich właścicielu lub posiadaczu i polega na zapewnieniu warunków: naukowego badania i dokumentowania zabytków, prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych, utrzymaniu zabytku i jego otoczenia w najlepszym stanie, korzystaniu z zabytku w sposób zapewniający zachowanie jego wartości oraz przekazywaniu wiedzy o zabytku i jego znaczeniu dla historii i kultury.
2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami
Podstawą prawną do opracowania „Gminnego programu opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013- 2017” jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Władze samorządowe zobowiązane są do ochrony wszystkich zabytków znajdujących na terenie Gminy Rogowo, a szczególnie do opieki nad zabytkami stanowiącymi własność Gminy. Art. 87 ust. 1 cytowanej ustawy nakłada na Wójta Gminy obowiązek sporządzenia na okres 4 lat gminnego programu opieki nad zabytkami, który to po uzyskaniu opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przyjmuje Rada Gminy i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Z realizacji tego programu Wójt Gminy sporządza co 2 lata sprawozdanie i przedstawia je Radzie Gminy.
3 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Szczegółowe cele „Programu opieki nad zabytkami” określone zostały w art. 87 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami i polegają na: 1. Włączeniu problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2. Uwzględnianiu uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; 3. Zahamowaniu procesów degradacji zabytków i doprowadzeniu do poprawy stanu ich zachowania; 4. Wyeksponowaniu poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; 5. Podejmowaniu działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; 6. Określeniu warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sy-tuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków; 7. Podejmowaniu przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami.
3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami
Ochrona dziedzictwa narodowego i równy dostęp do dóbr kultury została uznana, jako konstytucyjny obowiązek państwa i każdego obywatela ( art. 5, art.6 ust.1 i art. 86 Konstytucji RP). Główne akty prawne regulujące zagadnienia związane z zabytkami, to: Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) – art. 3, 4, 6, 7, art. 16 ust.1, art. 17, 18, 19, 20, 21, 22 ust. 4, art. 32 ust. 2, art. 33 ust. 2, art. 71 i art. 89, nakładająca następujące obowiązki i uprawnienia: prawo utworzenia przez radę gminy (po uprzednim zasięgnięciu opinii konserwatora zabytków) parku kulturowego w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej (art.16 ust.1.), 4 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
obowiązek uwzględniania w strategii rozwoju gminy, studium uwarunkowań kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ochrony zabytków i opieki nad zabytkami (art. 18 i 19), obowiązek uzgadniania projektów i zmian planów zagospodarowania przestrzennego z wojewódzkim konserwatorem zabytków (art. 20), obowiązek prowadzenia gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków z terenu gminy, objętych wojewódzką ewidencją zabytków (art. 22 ust. 4), obowiązek przyjmowania zawiadomień o znalezieniu w trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, że jest on zabytkiem oraz powiadomienie o tym fakcie wojewódzkiego konserwatora zabytków (art. 32 ust. 2), obowiązek przyjmowania zawiadomień o przypadkowym znalezieniu przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, że jest on zabytkiem archeologicznym i powia-domienie o tym fakcie wojewódzkiego konserwatora zabytków (art. 33 ust. 2), obowiązek sprawowania opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich i budowlanych przy zabytku, do którego gmina posiada tytuł prawny (art. 71), prawo udzielania przez organ stanowiący gminy, na zasadach określonych w podjętych uchwałach, dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków (art. 81), obowiązek sporządzenia przez wójta gminy na okres 4 lat gminnego programu opieki nad zabytkami (art. 87 ust.1), obowiązek sporządzenia i przedstawienia radzie gminy sprawozdania z realizacji programu (art. 87 ust. 5). Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz.1591) – art. 7 ust. 1 pkt 9. do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym m.in. sprawy kultury, a więc bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
5 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Inne akty prawne zawierające uregulowania dotyczące ochrony zabytków i opieki na zabytkami: . Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.), . Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 j.t. z późn. zm.),
. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 j.t. z późn. zm.), . Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 j.t. z późn. zm.), . Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 j.t. z późn. zm.), 6) Ustawa z dnia 25 października 1991 r o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U z 2012 r. poz. 406 j.t.), Zasady ochrony zabytków zostały określone również, w: Ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. z 2012 r. poz. 642 z j.t. późn. zm.). Ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U z 2012 r. poz. 987 j.t. z późn. zm.) oraz w niżej wyszczególnionych rozporządzeniach regulujących sprawy opieki nad zabytkami: Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 9 lutego 2004 r. w sprawie wzoru znaku informacyjnego umieszczanego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (Dz. U. Nr 30, poz. 259); Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 27 lipca 2011 r. w sprawie prac konserwatorskich, prac restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych. (Dz. U. z 2011 r. Nr 165, poz. 987); Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2004 r. Nr 212 poz. 2153); Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie 6 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków (Dz. U. z 2005 r. Nr 112, poz. 940 z późn. zm.);
Określenia używane na potrzeby niniejszego opracowania są zgodne z art. 3 ustawy o ochronie i opiece nad zabytkami i oznaczają: zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki, bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową; zabytek nieruchomy - nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości; zabytek ruchomy - rzecz ruchomą, jej część lub zespół rzeczy ruchomych; zabytek archeologiczny - zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem; instytucja kultury wyspecjalizowana w opiece nad zabytkami - instytucję kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, której celem statutowym jest sprawowanie opieki nad zabytkami; prace konserwatorskie - działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań; prace restauratorskie - działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części, oraz dokumentowanie tych działań; roboty budowlane - roboty budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego, podejmowane przy zabytku lub w otoczeniu zabytku; badania konserwatorskie - działania mające na celu rozpoznanie historii i funkcji zabytku, ustalenie użytych do jego wykonania materiałów i zastosowanych technologii, określenie stanu zachowania tego zabytku oraz opracowanie diagnozy, projektu i programu prac konserwatorskich, a jeżeli istnieje taka potrzeba, również programu prac restauratorskich;
7 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
badania architektoniczne - działania ingerujące w substancję zabytku, mające na celu rozpoznanie i udokumentowanie pierwotnej formy obiektu budowlanego oraz ustalenie zakresu jego kolejnych przekształceń; badania archeologiczne - działania mające na celu odkrycie, rozpoznanie, udokumentowanie i zabezpieczenie zabytku archeologicznego; historyczny układ urbanistyczny lub ruralistyczny - przestrzenne założenie miejskie lub wiejskie, zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg; historyczny zespół budowlany - powiązaną przestrzennie grupę budynków wyodrębnioną ze względu na formę architektoniczną, styl, zastosowane materiały, funkcję, czas powstania lub związek z wydarzeniami historycznymi; krajobraz kulturowy - przestrzeń historycznie ukształtowaną w wyniku działalności człowieka, zawierającą wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze; otoczenie - teren wokół lub przy zabytku wyznaczony w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru zabytków w celu ochrony wartości widokowych zabytku oraz jego ochrony przed szkodliwym.
4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego
4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Strategiczne cele polityki państwa i uwarunkowania formalnoprawne dotyczące ochrony zabytków na szczeblu krajowym, zostały zapisane w: Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2013”, uzupełnionej i przedłużonej w 2005 roku na lata 2004-2020”. Narodowym Programie Kultury „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego na lata 2004 – 2013”,. Zgodnie z zapisem art. 18 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami uwzględnia się między innymi w koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju, strategii rozwoju województw, powiatów i gmin oraz planach zagospodarowania przestrzennego.
8 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Podstawą opracowania było uznanie sfery dziedzictwa za podstawę rozwoju kultury i jej upowszechniania. Dziedzictwo kulturowe zostało określone, jako potencjał poszczególnych regionów sprzyjający rozwojowi ich konkurencyjności. Program opieki nad zabytkami określa w szczególności, cele i kierunki działań oraz zadania w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, warunki i sposób finansowania planowanych działań, a także harmonogram ich realizacji. Przyjęte dokumenty wyznaczają cele strategiczne oraz cele cząstkowe dla strategii rozwoju kultury w regionach. Głównym celem strategicznym jest: Zrównoważony rozwój i wspieranie kultury w regionach, ochrona i upowszechnianie dziedzictwa narodowego oraz poprawa stanu zabytków.
4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami poziomu regionalnego i powiatowego.
Artykuł 18 ust. 1 ustawy o ochronie i opiece nad zabytkami, nakłada obowiązek uwzględniania ochrony zabytków i opieki nad zabytkami przy sporządzaniu i aktualizacji koncepcji zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów zagospodarowania przestrzennego województw, analiz i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego powiatu, strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, przy uwzględnieniu programu krajowego. Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2020 r., przyjęta uchwałą Nr XLI/586/05 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 12 grudnia 2005 r., będąca aktualizacją Strategii Rozwoju Województwa Kujawsko- Pomorskiego do 2010 r. uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Kujawsko- Pomorskiego Nr 439/2000 z dnia 20 czerwca 2000 r. Celem nadrzędnym strategii rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego jest poprawa konkurencyjności regionu i podniesienie poziomu życia mieszkańców przy respektowaniu zasad zrównoważonego rozwoju. Realizacja strategii powinna skutkować wzrostem potencjału ekonomicznego regionu, unowocześnieniem jego struktury funkcjonalno-przestrzennej oraz poprawą życia mieszkańców i konkurencyjnością międzyregionalną. Za mocną stronę regionu uznano istniejące unikalne miejskie średniowieczne zespoły urbanistyczne, obiekty zabytkowe i kolekcje muzealne, zaś słabą ich stan 9 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017 techniczny. Dlatego też dla unowocześnienia struktury funkcjonalno-przestrzennej przyjęto priorytetowe działania strategiczne w zakresie promocji i zachowania oraz adaptacji dziedzictwa kulturowego do współczesnych potrzeb, zapisane w Priorytetowym obszarze działań 2. Unowocześnienie struktury funkcjonalno- przestrzennej regionu. Działanie 2.5. Promocja dziedzictwa kulturowego. 2.5.1. Zachowanie dziedzictwa kulturowego. 2.5.2. Adaptacja dziedzictwa kulturowego do współczesnych potrzeb społecznych. W ramach powyższych działań wskazano na: poprawę prezencji mającej na celu przywrócenie dobrego stanu technicznego ukazującego ich najatrakcyjniejsze walory, zachowanie bogatego dziedzictwa kulturowego dla wszechstronnego wykorzystania, adaptację obiektów zabytkowych do spełniania nowych funkcji, np: ekspozycji obiektów, twórczości artystycznej, aktywności rekreacyjnej itp.). Strategia Rozwoju Powiatu Rypińskiego obejmowała okres do 2010 roku. Na dzień dzisiejszy trwają prace nad nową strategią. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, przyjęty uchwałą Nr XI/135/03 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 czerwca 2003 r. jest dokumentem realizującym założenia „Strategii Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2010 r.” Dokumenty te opierają się na zasadzie „zintegrowanego planowania strategicznego”. Głównym celem zagospodarowania przestrzennego jest „zbudowanie struktur funkcjonalno- przestrzennych podnoszących konkurencyjność regionu i jakość życia mieszkańców”. Plan województwa określa, że zachowanie dziedzictwa kulturowego wymaga przestrzegania zasad, takich jak: zachowanie dziedzictwa kulturowego w stanie umożliwiającym jego przetrwanie dla przyszłych pokoleń, harmonijne kształtowanie krajobrazu kulturowego i dbałość o integralność zabytkowych struktur urbanistycznych i ruralistycznych. Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2009 – 2012, przyjęty Uchwałą Nr XXV/496/08 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 8 września 2008 r.
10 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Wojewódzki program opieki nad zabytkami określa zakres opieki nad zabytkami w oparciu o istniejące struktury samorządowe, nakreśla kierunki działań i metody ich realizacji, wskazuje potencjalne źródła finansowania oraz narzędzia niezbędne do prawidłowej realizacji opieki nad zabytkami. Narzędziem pomocniczym są krajowe, wojewódzkie i gminne ewidencje zabytków. Program obejmuje zestawienie zasobów kulturowych województwa kujawsko- pomorskiego, sporządzone na podstawie ewidencji zabytków prowadzonej przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu wraz z Delegaturami w Bydgoszczy i we Włocławku, uwzględniając podział na zabudowę mieszkalną, obiekty sakralne, budownictwo obronne, obiekty użyteczności publicznej, obiekty przemysłowe i gospodarcze. Przedmiotowy program zawiera ocenę stanu zachowania zabytków w oparciu o „Raport o stanie zachowania zabytków nieruchomych w województwie kujawsko- pomorskim”, którego celem było ustalenie faktycznej liczby zabytków nieruchomych, wpisanych do rejestru zabytków, określenie ich stanu zachowania i struktury własnościowej. Analiza stanu zachowania wskazuje, że najlepiej zagospodarowanymi zabytkami w województwie są obiekty sakralne, zaś najgorzej zostały zagospodarowane zabytki, które utraciły funkcje pierwotne, a w szczególności te nieużytkowane. W Wojewódzkim programie opieki nad zabytkami przyjęto działania, które obejmują: wspieranie i koordynację działań związanych z tworzeniem gminnych ewidencji zabytków, podjęcie działań, w tym zapewnienie środków finansowych, celem intensyfikacji procesu wpisywania indywidualnych obiektów zabytkowych do rejestru zabytków – zwłaszcza będących własnością skarbu państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego, podjęcie działań, w tym zapewnienie środków finansowych, zmierzających do zachęcania osób prywatnych do wpisania do rejestru zabytków obiektów historycznych, których są właścicielami, monitorowanie stanu zachowania obiektów wpisanych do rejestru zabytków, podjęcie działań zmierzających do nadania statusu Pomnika Historii wskazanym obiektom z terenu województwa,
11 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
podjęcie działań zmierzających do utworzenia Parków Kulturowych na wskazanych obszarach, uwzględnienie w zmianach planu zagospodarowania przestrzennego elementów związanych z obszarową ochroną dziedzictwa kulturowego. realizację zadań sformułowanych w Strategii Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego w zakresie Działania 2.5 – Promocja dziedzictwa kulturowego oraz pozostałych działań.
5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego
5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy Strategia rozwoju gminy Rogowo przyjęta została uchwałą Nr VIII/30/00 Rady Gminy w Rogowie z dnia 27 października 1999r. i ustala konkretne kierunki działań, dzięki którym władza lokalna może racjonalnie zarządzać gminą. Dokument ten jest podstawą prowadzenia właściwej polityki, dlatego dominujące miejsce zajmują w nim przedsięwzięcia i zadania, które gmina może podjąć sama lub we współdziałaniu z innymi podmiotami działającymi na jej terenie. Podstawą Strategii rozwoju jest maksymalne wykorzystanie własnych zasobów materialnych oraz potencjału mieszkańców i lokalnych podmiotów gospodarczych. Zgodnie ze „Strategią”, celem strategicznym dla gminy Rogowo jest: „Gmina Rogowo turystyczno – rolnicza z wieloma zakładami drobnej wytwórczości i dobrym zapleczem socjalnym”. W celach operacyjnych wymienia się m.in. racjonalne zagospodarowanie walorów krajobrazowo – turystycznych. Strategia przyjęta została w 2000 roku, jednak wyznaczone w niej cele operacyjne są nadal aktualne. Zakłada ona podjęcie działań w kierunku rozwoju infrastruktury służącej środowisku. Stwarza to podstawy dla wypracowania celów i priorytetów programu ochrony środowiska dla gminy Rogowo zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju. Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rogowo przyjęta Uchwałą Nr XI/33/11 Rady Gminy Rogowo z dnia 28 września 2011 r. Studium określa politykę przestrzenną gminy, w tym lokalne zasady zagospo- darowania przestrzennego.
12 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Przedmiotowy dokument w rozdziale II, punkcie 5 zawiera ustalenia dotyczące uwarunkowań kulturowych i obejmuje wykaz wszystkich obiektów zabytkowych i stanowisk archeologicznych, który przedstawia się w niniejszym programie. Obecnie przygotowany projekt zmiany „Studium”, uwzględnia uwarunkowania wynikające ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury w myśl art. 10 ust.1 pkt 4 cytowanej na wstępie ustawy o planowani i zagospodarowaniu przestrzennym. Ustalenia studium są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych. Plan rozwoju lokalnego gminy Rogowo na lata 2008-2015 przyjęty Uchwałą Nr XIV/11/08 Rady Gminy Rogowo z dnia 17 kwietnia 2008 r. Głównym celem rozwoju gminy w Planie jest: Poprawa warunków i jakości życia mieszkanców, przeciwdziałanie degradacji środowiska przyrodniczego, rozwój turystyki i poprawa atrakcyjnosci gminy dla przedsiebiorców. W podrozdziałach 2.10 i 2.11 wskazuje na podstawowe uwarunkowania jak i wskazuje kierunki działań w zakresie wykorzystania zasobów zabytkowych i kulturowych. Również w obszarach strategicznych (rozdział II) wymienia się: „bazę kulturową i turystyczną”, jako jeden z czynników mogących przczynić się do realizacji celu głównego.
5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa kulturowego gminy
W myśl art. 6 ust. 1 Ustawy o ochronie i opiece nad zabytkami - ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania zabytki nieruchome będące w szczególności: a) krajobrazami kulturowymi, b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, c) dziełami architektury i budownictwa, d) dziełami budownictwa obronnego, e) obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi, f) cmentarzami, g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, 13 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
h) miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji.
5.2.1. Rys historyczny Terytorium gminy Rogowo usytuowane jest we wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego. Od północy graniczy z gminą Rypin, od wschodu na krótkim odcinku z gminą Skrwilno oraz na dłuższym z województwem mazowieckim, od południa z gminą Skępe, zaś na granicy zachodniej styka się z gminami Chrostkowo i Brzuze. Pod względem przynależności administracyjnej analizowany obszar należał w okresie średniowiecza do kasztelanii rypińskiej. Do 1793 r. znajdował się w powiecie rypińskim. Powiat ten wchodził wówczas w skład ziemi dobrzyńskiej. Po drugim rozbiorze terytorium obecnej gminy Rogowo jako przynależne do powiatu rypińskiego wraz z całą ziemią dobrzyńską po wcieleniu w granice państwa pruskiego, włączone zostało do departamentu piotrkowskiego (łęczyckiego), wchodzącego w skład prowincji Prusy Południowe. Po trzecim rozbiorze, wcielając je do prowincji Prusy Nowowschodnie, wyłączono to terytorium z departamentu płockiego. W 1797 r. dla całego obszaru ziemi dobrzyńskiej utworzono jeden powiat lipnowski, do którego przyłączony został także powiat rypiński. W okresie Księstwa Warszawskiego (1807-1815) wraz z powiatem lipnowskim teren odpowiadający zasięgowi gminy przyłączony został do departamentu płockiego. Po utworzeniu Królestwa Polskiego w składzie obwodu lipnowskiego znalazł się w 1816 r. w granicach województwa płockiego. Wytworzony wówczas podział administracyjny, pomimo kolejnych zmian czysto nomenklaturowych – polegających na przemianowaniu obwodów na powiaty i województw na gubernie – utrzymał się do 1867 r., kiedy to została zwiększona liczba guberni i powiatów. W tym czasie z powiatu lipnowskiego wydzielony został powiat rypiński, do którego należał obecny obszar gminy Rogowo. Od 1918 r. terytorium to nadal znajdowało się na terytorium powiatu rypińskiego, w województwie warszawskim, zaś od 1938 r. w województwie pomorskim. W czasie okupacji hitlerowskiej znalazło się na terenach bezpośrednio wcielonych do Rzeszy Niemieckiej i należało do rejencji kwidzyńskiej wchodzącej w skład prowincji Prusy Wschodnie. Po wyzwoleniu, również w składzie powiatu rypińskiego, znalazło się w województwie pomorskim (bydgoskim). W 1975 r.
14 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017 włączone zostało do województwa włocławskiego, a w 1999 r. – znalazło się w województwie kujawsko-pomorskim w granicach powiatu rypińskiego. Na obszarze obecnej gminy Rogowo istniały w średniowieczu parafie w Rogowie oraz w Pręczkach. Parafie te wchodziły w skład dekanatu rypińskiego diecezji płockiej. Obydwie parafie powstały najpewniej w XV w., wzmiankowane zaś były po raz pierwszy w 1502 r. W tym czasie parafia w Pręczkach włączona została do parafii w Rypinie. Historia gminy związana jest w sposób szczególny z Rypinem, który już w XI w. był siedzibą kasztelanii, a następnie stolicą powiatu. Zdecydowanie dominującym typem własności ziemskiej była własność szlachecka. Od XVI wieku obszar gminy Rogowo charakteryzował się dużym zagęszczeniem drobnej szlachty – największa koncentracja występowała w okolicach Rogowa, Rojewa i Borowa. Niektóre miejscowości, jako własność szlachecka są udokumentowane w źródłach już od XV wieku: Pręczki, Rogowo, Rojewo, Brzeszczki Małe, Brzeszczki Duże. Od XVII obszar gminy Rogowo wielokrotnie zmieniał przynależność administracyjną i państwową m.in. innymi w wyniku Konfederacji Barskiej, kolejnych rozbiorów aż do I wojny światowej. Po II rozbiorze Polski (1793) obszar gminy Rogowo znalazł się z zaborze Pruskim. Na początku XIX wieku był częścią Księstwa Warszawskiego, W okresie II Rzeczpospolitej (do 1939 r.) należał do województwa Warszawskiego. Obecnie gmina Rogowo położona jest we wschodniej części województwa kujawsko – pomorskiego. Pod względem administracyjnym należy do powiatu ziemskiego rypińskiego. Gmina zajmuje powierzchnię 139,8 km2. Pod względem administracyjnym wydzielono tu 22 jednostki sołeckie oraz 33 miejscowości. Gmina graniczy: • od północnego-wschodu w niewielkim fragmencie z gminą Skrwilno, • od północy z gminą Rypin, • od północnego-zachodu z gminą Brzuze, • od południowego-zachodu z gminą Chrostkowo, • od południa z miastem i gminą Skępe, • od południowego-wschodu z gminą Szczutowo z województwa mazowieckiego. Gminę Rogowo według danych na koniec 2009r. zamieszkiwało 4713 osób. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 33 osoby/km2. 15 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Gmina położona jest korzystnie w stosunku do głównych ciągów komunikacyjnych kraju, przez jej teren przebiegają dwie drogi kategorii wojewódzkiej: . nr 557 Rypin – Lipno, . nr 560 Bielsk – Brodnica.
5.2.2. Krajobraz kulturowy
Dobra kultury współczesnej w rozumieniu ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (art.2 pkt 10) są to „niebędące zabytkami dobra kultury, takie jak pomniki, miejsca pamięci, budynki, ich wnętrza i detale, zespoły budynków, założenia urbanistyczne i krajobrazowe, będące uznanym dorobkiem współcześnie żyjących pokoleń, jeżeli cechuje je wysoka wartość artystyczna lub historyczna”. Nie są one zabytkami, zatem nie podlegają rygorom konserwatorskim. Dobra kultury wraz z zabytkami tworzą krajobraz kulturowy gminy. Jest to przestrzeń ukształtowana historycznie w wyniku działalności człowieka obejmująca czynniki cywilizacyjne i elementy przyrodnicze objęta ochroną wyżej wymienionej ustawy. Rozwijające się od lat osadnictwo na obszarze gminy Rogowo, spowodowało głębokie zmiany w pierwotnym krajobrazie. Wytrzebienie lasów, zmiany w sieci hydrograficznej, a także rozwój osadnictwa wiejskiego, przekształciły pierwotne środowisko nadając mu wyraźne cechy antropogeniczne. Istniejące elementy przyrodnicze, pola uprawne, tereny zabudowane oraz towarzysząca jej infrastruktura komunikacyjna tworzą charakterystyczny krajobraz kulturowy. Jest on jednak typowy dla tej części województwa i w gminie Rogowo nie nosi żadnych cech wyróżniających go zbytnio od gmin sąsiednich.
5.2.3. Zabytki nieruchome Na terenie Gminy Rogowo znajdują się: 3 obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków, 29 obiektów zabytkowych (lub zespołów obietków) ujętych w ewidencji. Inwentaryzacja terenowa wykazała, że z obiektów ujętych w ewidencji nie istnieje obecnie: 5 domów drewnianych (3 w Borowie, 1 Brzeszczki Duże, 1 Kosiory), 1 dom drewniano-murowany z częścią inwentarską (Wierzchowiska) oraz 2 obiekty z zespołu dworsko-parkowego z Nadrożu (dawna obora murowana, później chlewnia, stodoła drewniana). Założenia dworsko – parkowe i parki historyczne 16 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Na terenie gminy znajdują się 2 założenia dworsko – parkowe. Sosnowo: zespół dworsko-parkowy
Sosnowo: Zespół dworsko-parkowy. Dawny dworek. Dworek jest w średnim stanie technicznym. Pierwotny układ jest zakłócony przez remonty i przebudowy niezgodne z oryginalnym stylem architektonicznym (sienie, przybudówki, „bezstylowa” stolarka okienna, pokrycie dachu eternitem itd.).
Sosnowo: Zespół dworsko-parkowy. Park.
17 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Obszar parku jest zachowany, jednak przypadkowe nasadzenia i brak fachowego nadzoru powodują, że wymaga on poważnych prac rehabilitacyjnych i pielęgnacyjnych.
Sosnowo: Zespół folwarczny. Budynki magazynowe i chlewnia.
Sosnowo: Zespół folwarczny. Rządcówka. W głębi garaże i budynki magazynowe. Częścią zespołu dworsko-parkowego jest zespół folwarczny. Składają się na niego: budynki magazynowe, chlewnia, rządcówka, portiernia, spichlerz. Stan techniczny można określić, jako niezadowalający. Wszelkie widoczne prace remontowe, które wykonywano, były sporadyczne i nieskoordynowane. Skala tych prac była na tyle niewielka, że utrzymała obiekty w stanie funkcjonalności, jednak
18 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017 nie poprawiło to ogólnie złego ich stanu. W najgorszym stanie technicznym jest brama wjazdowa i dom drewniany znajdujący się na terenie zespołu (nr 31). Nadróż: zespół dworsko-parkowy. Zespół dworsko parkowy w Nadrożu jest zachowany w lepszym stanie technicznym niż w Sosnowie. Obecnie znajduje się w nim Zespół Szkół nr 4 im. Ziemi Dobrzyńskiej. Zarówno sam dawny dwór, jak i założenie parkowe utrzymane są w dobrym stanie. Również dawne budynki gospodarcze (rządcówka, czworaki, szklarnia, budynki mieszkalne) są dobrze utrzymane.
Nadróż: Zespół dworsko-parkowy. Dawny dworek. Obecnie szkoła.
Nadróż: Zespół dworsko-parkowy. Park.
19 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nadróż: Zespół dworsko-parkowy. Dawne czworaki.
Nadróż: Zespół dworsko-parkowy. Szklarnia. Park jest na bieżąco pielęgnowany. Wymagałby jedynie oceny pod względem zachowania pierwotnej koncepcji i fachowych prac pielęgnacyjnych starszego drzewostanu.
Założenia kościelne Na terenie gminy znajduje się jedno założenie kościelne w Rogowie, które nadal pełni swoją funkcję. Znajduje się w dobrym stanie technicznym.
20 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Rogowo. Kościół parafialny rzymsko-katolicki.
Cmentarze i mogiły Na terenie gminy znajdują się trzy dobrze utrzymane cmentarze rzymskokatolickie, położone w Rogowie i Pręczkach. Dwa z nich to cmentarze przykościelne. W Rogowie znajduje się cmentarz parafialny. Czwartym cmentarzem jest cmentaz ewangelicki w Hucie-Chojno z k. XIX w. Brak jest jednak większych pozostałości widocznych w terenie. Obiekty techniki Jedynym obiektem techniki na terenie gminy jest drewniany wiatrak – koźlak położony w Rogowie-Młynniku. Obiekt ten ulega stopniowej degradacji. W roku 2012 stracił łopaty śmigieł. Stan techniczny można określić jako zły. Brak gruntownej renowacji w ciągu kilku lat doprowadzi ten obiekt do ruiny.
21 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Rogowo-Młynnik. Wiatrak-koźlak drewniany.
Budownictwo mieszkalne. W gminie Rogowo zachowało się 9 domów drewnianych w Czumsku Dużym, Nartach, Rogowie, Rojewie i Sosnowie, (z czego 1 jako część zespołu folwarcznego w Sosnowie) i 4 domy murowane w Pręczkach i Nadrożu, (z czego 2 jako część zespołu folwarcznego w Nadrożu).
Zabytkowy dom mieszkalny w Rogowie.
22 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Domów drewnianych systematycznie ubywa. Z pozostałych obiektów, 3 są w złym stanie technicznym. Największe skupisko tych drewnianych domów zachowało się w Czumsku Dużym. Domy murowane są w ogólnie dobrym stanie technicznym.
Kaplice, kapliczki i figurki przydrożne. Jednym w ciekawszych zabytkowych obiektów sakralnych na terenie gminy jest kaplica grobowa rodziny Dębińskich, ob. pw. św. Erazma z 4 ćw. XIX w. w Pręczkach. W ewidencji znajduje się kapliczka murowana przydrożna w Wierzchowiskach oraz figura murowana św. Barłomieja w Rogowie. Wszystkie obiekty znajdują się w zadowalającym stanie technicznym.
Pręczki. Kaplica grobowa rodziny Dębińskich.
5.2.4. Zabytki ruchome Z art. 22 ust. 5 ustawy o ochronie i opiece nad zabytkami wynika, że w gminnej ewidencji zabytków ujmuje się tylko zabytki nieruchome. A więc nie są one również przedmiotem ustaleń niniejszego programu. W wyniku weryfikacji dokumentacji gminnej ustalono, że zabytki ruchome znajdujące się na terenie Gminy Rogowo, obejmują głównie wyposażenie kościoła parafialnego.
23 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
5.2.5. Zabytki archeologiczne
W myśl art. 6 pkt 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm. ) wszystkie zabytki archeologiczne – bez względu na stan zachowania podlegają ochronie. W wyniku badań archeologicznych AZP („Archeologiczne Zdjęcie Polski”) zarejestrowano 217 stanowisk archeologicznych głównie na podstawie powierzchniowego występowania materiału ceramicznego. Prace prowadzono na obszarach nr 40-50, 40-51, 41-50, 41-51, 41-52. Obszar gminy Rogowo charakteryzuje się zdecydowaną przewagą stanowisk średniowiecznych i nowożytnych poświadczając materiałem archeologicznym metrykę dzisiejszych osad wiejskich. Stanowiska z materiałem pradziejowym występują w kilkunastu obiektach, (przeważa epoka neolitu, brązu, wczesnej epoki żelaza oraz okresu rzymskiego). Na podstawie wyników badań powierzchniowych można wyodrębnić jedno wyraźne centrum osadnictwa. Są to okolice Pręczek z grupą stanowisk z materiałami z epoki neolitu (kultura pucharów lejkowatych), epoki brązu (IV okres kultury łużyckiej) oraz z okresu średniowiecza.
5.2.6. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych Brak 5.2.7. Dziedzictwo niematerialne Na terenie gminy można odnaleźć jedynie ślady dziedzictwa niematerialnego kultywowane w formie przekazu ustnego i tradycji. Do tradycji należą obrzędy religijne związane szczególnie ze świętami katolickimi. Mimo, iż gmina Rogowo nie szczyci się szczególnymi formami dziedzictwa niematerialnego, to jednak w życiu organizacji społecznych, jakimi są między innymi koła gospodyń wiejskich i ochotnicze straże pożarne kultywuje się po części tradycje ludowe w postaci obrzędów, zwyczajów, wiedzy, rękodzieła.
5.3 Zabytki objęte prawnymi formami ochrony
Prawne formy ochrony zabytków to: - wpis do rejestru zabytków, - uznanie za pomnik historii,
24 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
- utworzenie parku kulturowego, - ustalenie ochrony w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Zabytki znajdujące się na terenie Gminy Rogowo objęte prawną formą ochrony zabytków przez ich wpis do rejestru zabytków.
Rejestr Czas Lp. Miejscowość Obiekt zabytków/ powstania Uwagi
1. Pręczki kaplica grobowa rodziny 4 ćw. XIX w. A/418 – Dębińskich, ob. pw. św. 20.06.1988 Erazma (dawny nr rej. zab. – 263/A)
2. Rogowo kościół parafialny rzymsko- 1878 A/419 – katolicki murowany pw. św. 14.12.1989 Bartłomieja
3. Rogowo-Młynnik wiatrak koźlak drewniany ok. 1860 A/258 - 14.12.1989/
Zły stan techniczny w 2012 roku wiatrak stracił łopaty śmigła Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura we Włocławku. Urząd Gminy w Rogowie.
5.4 Zabytki w gminnej ewidencji
Zgodnie z art. 21 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, podstawą do sporządzenia programu opieki jest gminna ewidencja zabytków, zaś art. 22 ust. 4 tej ustawy nakłada na wójta gminy obowiązek prowadzenia gminnej ewidencji zabytków dla zabytków, które zostały objęte wojewódzką ewidencją. Na dzień opracowania programu została sporządzona Gminna ewidencja zabytków nieruchomych Gminy Rogowo, zgodnie z wykazem przekazanym przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu Delegaturę we Włocławku, której zestawienie mieści się w poniższej tabeli:
25 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Gminna ewidencja zabytków Czas Lp. Miejscowość Obiekt Uwagi powstania 1. Borowo dom drewniany 4 ok. 1900 Obiekt nie istnieje 2. Borowo dom drewniany 11 ok. 1891 Obiekt nie istnieje 3. Borowo dom drewniany 13 k. XIX w. Obiekt nie istnieje 4. Brzeszczki Duże dom drewniany 16 1 ćw. XIX w. Obiekt nie istnieje 5. Czumsk Duży dom drewniany 7 2 ćw. XIX w. 6. Czumsk Duży dom drewniany 10 XIX/XX w. 7. Czumsk Duży dom drewniany 11 XIX/XX w. Nr 11 i 12 jest to jeden budynek 8. Czumsk Duży dom drewniany 12 pocz. XIX w. 9. Czumsk Duży dom drewniany 13 k. XIX w. 10. Huta – Chojno cmentarz ewangelicki k. XIX w. 11. Kosiory dom drewniany 8 1895 r. Obiekt nie istnieje 12. Nadróż zespół dworsko-parkowy: dwór murowany 3 ćw. XIX w. park dworski 2 poł. XIX w. zespół folwarczny: rządcówka murowana, ob. 2 poł. XIX w. Planowana internat rozbudowa obiektu wozownia murowana dawna, k. XIX w. ob. garaż garaż murowany dawny k. XIX w. obora murowana dawna, ob. k. XIX w. Obiekt nie chlewnia istnieje chlewnia murowana k. XIX w. stodoła drewniana k. XIX w. Obiekt nie istnieje szklarnia murowana k. XIX w. czworak murowany dawny, ob. k. XIX w. dom mieszkalny nr 6 pięciorak murowany dawny, k. XIX w. ob. dom mieszkalny nr 8
26 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
d. gołębnik murowany k. XIX w. d. budynek mieszkalny przy XIX/XX w. garażach budynek mieszkalny pocz. XX w. 13. Narty dom drewniany 5 pocz. XX w. 14. Narty dom drewniany 6 ok. 1939 15. Pręczki cmentarz przykościelny k. XIX w. Obiekt nie istnieje 16. Pręczki szkoła murowana, ob. poczta pocz. XX w. 17. Pręczki dom drewniany 9 ok. 1855 Obiekt nie istnieje 18. Pręczki dom murowany 10 pocz. XX w. 19. Pręczki dom murowany 11 pocz. XX w. 20. Rogowo zespół kościoła parafialnego: 21. brama z ogrodzeniem k. XIX w. 22. cmentarz przykościelny k. XIX w. 23. Rogowo cmentarz parafialny k. XIX w. rzymskokatolicki 24. Rogowo figura murowana św. 1907 Bartłomieja 25. Rogowo dom drewniany 27 1936 przekształcony (ocieplenie, blachodachówk a itd.) 26. Rojewo dom drewniany 50 ok. 1860 Zły stan techniczny 27. Sosnowo zespół dworsko-parkowy: dwór murowany 1 ćw. XIX w. Zły stan techniczny park dworski 1 poł. XIX w. brama wjazdowa 2 poł. XIX w. Zły stan techniczny zespół folwarczny: spichlerz murowany XIX/XX w. rządcówka murowana, ob. do ok. 1900 r. mieszkalny 36 (dawny nr 37) dom drewniany 31 pocz. XX w. Zły stan techniczny budynek magazynowy I XIX/XX w. murowany
27 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
budynek magazynowy II mur XIX/XX w. owany budynek magazynowy III XIX/XX w. murowany chlewnia murowana XIX/XX w. garaż murowany XIX/XX w. portiernia murowana XIX/XX w. 28. Wierzchowiska dom z częścią inwentarską 3 ćw. XIX w. Obiekt nie drewniano-murowany 16 istnieje 29. Wierzchowiska kapliczka murowana 1 ćw. XX w. przydrożna Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura we Włocławku. Urząd Gminy w Rogowie.
5.5. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla Gminy
Gmina Rogowo nie dysponuje wieloma obiektami zabytkowymi, które w znaczący sposób podnoszą walory turystyczne przekładające się na kontretne dochody, zarówno dla mieszkańców jak i dla budżetu gminy. Mimo to za naistotniejsze dla zachowania i wzrostu potencjału kulturowego i krajobrazowego należy uznać obiekty sakralne i jedno założenie dworsko- parkowe: kościół parafialny w Rogowie, kaplica grobowa rodziny Dębińskich, ob. pw. św. Erazma oraz założenie dworsko-parkowe w Nadrożu.
6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagrożeń
Niestety znaczna część zabytków uległa degradacji bądź zupełnemu zniszczeniu (pkt. 5.4). Najbardziej widoczne jest to w przypadku domów drewnianych. Nie istnieje obecnie 6 domów drewnianych (w tym jeden murowano-drewniany) znajdujących się w wykazie obiektów zabytkowych otrzymanych od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Delegatura we Włocławku przekazanym wraz z wnioskami do Studium. Są to obiekty w Borowie (domy drewniane nr 4, 11, 13), Brzeszczki Duże (dom nr 16), Kosiory (dom nr 8) oraz Wierzchowiska (dom częściowo murowany nr 16). Pozostałe domy drewniane nie są w zadawalającym stanie technicznym (m.in. dom nr 50 w Rojewie oraz dom nr 31 w Sosnowie). Z zabytków architektury drewnianej również wiatrak-koźlak w Rogowie-Młynniku jest w stanie postępującej degradacji. W złym stanie technicznym jest również dwór 28 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017 murowany w Sosnowie. Nie istnieją obecnie również: obora murowana w Nadrożu (część zespołu dworsko-parkowego) oraz cmentarz przykościelny w Pręczkach. Brak jakichkolwiek danych o pozostałościach cmentarza ewangelickiego w Hucie- Chojno pozwala przypuszczać, iż nie zachowały się do dziś żadne jego pozostałości. Problemem mogą być również przekształcenia wynikające z dowolności przeprowadzania prac remontowych (stolarka, ocieplenia ukrywające lub niszczące walory zabytkowe). Szansami Gminy Rogowo wynikajacymi ze stanu dziedzictwa kulturowego gminy i regionu są: położenie w bezposredniej bliskosci obszarów atrakcyjnych turystycznie (pojezierze Brodnickie), korzystne warunki dla rozwoju turystyki rekreacyjnej i krajoznawczej z wszechstronnym wykorzystaniem zasobów i wartości dziedzictwa i krajobrazu kulturowego, prezentacja dziedzictwa kulturowego przy wykorzystaniu technik informatycznych oraz ich publikacja na stronie internetowej Gminy, uwzględnienie potrzeb ochrony w studiach uwarunkowan i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, Jednocześnie zagrożeniami dla opieki nad zabytkami w Gminie Rogowo są: niewystarczające srodki na renowacje zabytkowych obiektów, silna konkurencja na rynku turystyki w regionie, niedostateczna swiadomość wartości zasobów kulturowych, czy też samowolne działania na zabytkach bez uzgodnien konserwatorskich. Warte podkreślenia są mocne strony Gminy Rogowo, które stanowią o potencjale Gminy. Należą do nich m.in.: walory przyrodnicze i turystyczne, zróżnicowanie terenu pod względem geomorfologicznym, przyrodniczym i krajobrazowym, dobre warunki do rozwoju turystyki krajoznawczej i specjalistycznej. Słabymi stronami wynikajacymi z analizy stanu dziedzictwa kulturowego Gminy Rogowo są: niedostateczne oznakowanie cennych obiektów, brak możliwosci zwiedzania zabytków, bedacych własnoscia prywatną, niezadowalajacy stan techniczny zabudowy zabytkowej,
29 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
niewystarczajace: promocja walorów kulturowych i wykorzystanie dóbr kultury dla rozwoju turystyki, niewystarczajaca swiadomość społeczna o koniecznosci należytej opieki nad zabytkami.
7. Założenia programowe.
Założeniem opracowania Programu opieki nad zabytkami Gminy Rogowo jest poprawa stanu zasobów dziedzictwa kulturowego gminy poprzez okreslenie działań edukacyjnych kierowanych do mieszkanców gminy, organizacyjnych i finansowych kierowanych na elementy dziedzictwa kulturowego oraz upowszechnienie w swiadomosci społeczeństwa gminy potrzeb i zasad ochrony srodowiska kulturowego. Zadania dla samorzadu lokalnego w zakresie opieki nad zabytkami zostały opracowane na podstawie analiz dokumentów programowych wyższego szczebla oraz Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Rogowo, a także Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Rogowo.
7.1. Priorytety programu opieki nad zabytkami Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega, w szczególności na zapewnieniu warunków naukowego badania i dokumentowania zabytku, prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, a także korzystania z zabytku w sposób zapewniajacy trwałe zachowanie jego wartości oraz popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. Na podstawie analizy szans i zagrożeń występujących w otoczeniu oraz mocnych i słabych stron Gminy, zdefiniowano nastepujace priorytety działań w zakresie opieki nad zabytkami Gminy Rogowo: 1. Uwzglednienie dziedzictwa kulturowego, jako elementu rozwoju. 2. Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego.
30 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
3. Dokumentacja, promocja oraz edukacja w zakresie dziedzictwa kulturowego gminy.
7.2. Kierunki działań i zadania programu opieki Opieka nad zabytkami stanowi jeden z obszarów działania dla władz lokalnych. Jako kierunki działań realizacji Programu opieki nad zabytkami Rogowo w ramach przyjetych priorytetów uznano: 1. Prowadzenie Gminnej Ewidencji Zabytków 2. Uwzględnienie ochrony obiektów zabytkowych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i kontrola ich realizacji. 3. Promocje i popularyzacje dziedzictwa kulturowego. 4. Edukacje w zakresie ochrony dóbr kultury. 5. Wspieranie aktywności lokalnej mającej na celu poszanowanie dziedzictwa kulturowego.
7.3. Zadania programu opieki nad zabytkami Zadania programu opieki nad zabytkami wraz z planowanym harmonogramem zostały zdefiniowane na podstawie ustalonych priorytetów i kierunków działan Gminy Rogowo.
Kierunek działań 1: Prowadzenie Gminnej Ewidencji Zabytków Zadanie Opis Etap
Zadanie Opis
Uzupełnienie bazy obiektów w programie opieki o listę zabytków 1.1 ruchomych oraz zabytków archeologicznych. Bieżąca aktualizacja Gminnej Ewidencji Zabytków w formie 1.2 elektronicznej. Opracowanie danych do bazy danych przestrzennych 1.3 o istniejących obiektach zabytkowych koniecznej przy realizacji planów i programów w celu zintegrowania w Systemach Informacji Przestrzennej poziomu regionalnego.
Kierunek działań 2: Uwzględnienie ochrony obiektów zabytkowych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i kontrola ich realizacji
Zadanie Opis
31 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Podejmowanie działań mających na celu uporządkowanie ładu 2.1 przestrzennego. Przestrzeganie zakazów i nakazów obowiązujących w strefach 2.2 ochrony wyznaczonych w Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego Gminy Rogowo.
Kierunek działań 3: Promocja i popularyzacja dziedzictwa kulturowego
Zadanie Opis
Przegląd istniejącego systemu oznakowania zabytków na 3.1 terenie Gminy.
Uzupełnienie oznakowania zabytków na terenie Gminy: tablice, 3.2 plansze, mapy. Zaprojektowanie i realizacja nowych tras turystycznych, w 3.3 szczególności wytyczenie i oznaczenie ścieżek rowerowych, a także budowę tablic informacyjnych.
Prowadzenie i aktualizacja zakładki o zabytkach na stronie 3.4 internetowej Gminy.
Kierunek działań 4: Edukacja w zakresie ochrony dóbr kultury
Zadanie Opis
Włączenie tematyki ochrony dóbr kultury do zajęć szkolnych w 4.1 szkołach podstawowych i gimnazjum prowadzonych przez gminę.
Informowanie właścicieli prywatnych o możliwościach 4.2 pozyskania środków finansowych na odnowę zabytków.
Kierunek działań 6: Wspieranie aktywnosci lokalnej majacej na celu poszanowanie dziedzictwa kulturowego
Zadanie Opis
Propagowanie działania społecznej opieki nad zabytkami. 5.1
Gromadzenie materiałów archiwalnych (stare zdjęcia, mapy, 5.2 publikacje, studia, itp.) dotyczących Gminy Rogowo.
Wspieranie rozwoju agroturystyki. 5.3
32 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Wspieranie rozwoju bazy noclegowej, gastronomicznej, 5.4 sportowej i rekreacyjnej, zwłaszcza na terenach rekreacyjno – wypoczynkowych nad jeziorem Sarnowskim w sołectwie Rojewo, nad jeziorem SITNICA w sołectwie Charszewo, nad jeziorem Likieckim w sołectwie Wierzchowiska oraz nad jeziorem Urszulewskim w sołectwie Czumsk Mały, miejscowość Szczerby
Konsekwentnie prowadzona i długofalowa polityka Gminy Rogowo w zakresie opieki nad zabytkami oraz realizacja niniejszego Programu stanowią szanse na ocalenie dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokolen.
8. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami Przyjmuje się, że zadania określone w gminnym programie opieki nad zabytkami będą realizowane przy pomocy instrumentów: prawnych, finansowych, społecznych, koordynacyjnych i kontrolnych. 1) Instrumenty prawne - wynikające z przepisów ustawowych: - programy określające politykę państwa i województwa w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, - dokumenty wydane przez Kujawsko-Pomorskiego Konserwatora Zabytków wynikających z przepisów ustawowych, - uchwały Rady Gminy (miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, zwolnienia i ulgi dla właścicieli obiektów zabytkowych). 2) Instrumenty finansowe: - środki własne zatwierdzone uchwałą Rady Gminy, - dotacje, subwencje, dofinansowania z projektów i programów funduszy europejskich. 3) Instrumenty społeczne: - promocja dziedzictwa kulturowego gminy - informacje na stronie internetowej, wystawy, foldery, ulotki itp. - edukacja i uświadomienie lokalnej społeczności o potrzebie ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego, - współpraca z organizacjami społecznymi. 4) Instrumenty koordynacyjne - współdziałanie w realizacji projektów i programów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego zapisanych w strategiach - wojewódzkiej, 33 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
powiatowej i gminnej, planach rozwoju lokalnego, planach ochrony środowiska; współpraca ze szkołami, oraz instytucjami wyznaniowymi. - powołanie zespołu koordynującego realizację poszczególnych zadań wynikających z ustaleń programu opieki nad zabytkami w ramach organizacyjnych Urzędu Gminy Rogowo. W skład zespołu wchodzą osoby zajmujące stanowiska: 1. ds. budownictwa i zagospodarowania przestrzennego 2. ds. zamówień publicznych, inwestycji i remontów 3. ds. promocji integracji 4. ds. obrony cywilnej i wojskowej 5. ds. ochrony środowiska i gospodarki komunalnej 5) Instrumenty kontrolne - monitoring stanu zagospodarowania przestrzennego oraz stanu zachowania dziedzictwa kulturowego, - aktualizacja gminnej ewidencji zabytków o stanie zachowania obiektów, prowadzonych pracach remontowych i konserwatorskich oraz zdjęcia, - sprawozdanie z realizacji niniejszego programu w okresach dwuletnich.
9. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami
Zgodnie z art. 87 ust. 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Wójt Gminy zobowiązany jest przedstawienia Radzie Gminy co dwa lata sprawozdania z realizacji niniejszego programu. Ocenę sporządzi zespół koordynujący realizację zadań. Przedmiotowa ocena posłuży do ewentualnego zweryfikowania założeń niniejszego programu oraz wprowadzenia zmian zgodnych z oczekiwanymi potrzebami oraz możliwościami finansowymi.
10. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkami
Zachowanie właściwego stanu obiektów zabytkowych możliwe będzie z chwilą zapewnienia środków na jego sfinansowanie. Właściciele zabytków wpisanych do rejestru zabytków mogą składać wnioski o udzielenie dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych określonych w art. 77
34 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017 ustawy o ochronie i opiece nad zabytkami. Dotacje udzielane są przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ze środków finansowych z części budżetu państwa „Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego” lub przez wojewódzkiego konserwatora zabytków ze środków finansowych z budżetu państwa w części, której dysponentem jest wojewoda. Maksymalna wysokość dotacji może wynieść do 50 % wartości poniesionych nakładów a w odniesieniu do zabytków o wyjątkowej wartości historycznej, artystycznej lub naukowej bądź wymagających niezwłocznego podjęcia prac konserwatorskich, do 100% poniesionych nakładów. Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków (Dz. U. Nr 112, poz. 940 z późn. zm.); określa warunki udzielenia dotacji. Dofinansowanie opieki nad zabytkami może odbywać się także ze środków europejskich na prowadzenie polityki spójności gospodarczej i społecznej oraz na realizację Wspólnej Polityki Rolnej w ramach krajowych i regionalnych programów operacyjnych oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich do 2013 r. Środki finansowane z Unii Europejskiej na zadania związane z ochroną i opieką zabytków, przewidziane są w: Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko w ramach Działania 12.1 - Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym; możliwość dofinansowania wynosi do 85 % kosztów kwalifikowanych, Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 2013 w ramach Działania 4.1 – Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju – przeznaczone na renowację, zabezpieczenie i oznakowanie przydrożnych kapliczek, pomników przyrody, odkrywek geologicznych oraz innych miejsc i budowli charakterystycznych dla danej miejscowości: możliwość dofinansowania wynosi do 75 % kosztów kwalifikowanych i nie więcej niż kwota 25.000 zł., Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata 2007 – 2013 w ramach Działania 3.3 – Rozwój Infrastruktury Kultury – przeznaczone między innymi na budowę, rozbudowę, przebudowę obiektów kultury o znaczeniu regionalnym, inwestycje z zakresu rewaloryzacji, restauracji, renowacji obiektów i 35 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
zespołów zabytkowych wraz z otoczeniem (niezwiązanych z mieszkalnictwem). Ponadto finansowanie prac przy obiektach zabytkowych będzie się odbywało ze środków prywatnych.
11. Realizacja i finansowanie przez gminę zadań z zakresu ochrony zabytków
W latach 2016-2017 planowane jest zadanie odtworzenia parku przydworskiego w Sosnowie.
36 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
12. Aneksy
Aneksy obejmują wykazy zabytków nieruchomych oraz stanowisk archeologicznych znajdujących się na terenie gminy.
Wykaz zabytków nieruchomych z częściową weryfikacją
Lp. Czas Miejscowość Obiekt Uwagi powstania Obiekt nie 1. Borowo dom drewniany 4 ok. 1900 istnieje Obiekt nie 2. Borowo dom drewniany 11 ok. 1891 istnieje Obiekt nie 3. Borowo dom drewniany 13 k. XIX w. istnieje Obiekt nie 4. Brzeszczki Duże dom drewniany 16 1 ćw. XIX w. istnieje 5. Czumsk Duży dom drewniany 7 2 ćw. XIX w. 6. Czumsk Duży dom drewniany 10 XIX/XX w. Nr 11 i 12 jest to 7. Czumsk Duży dom drewniany 11 XIX/XX w. jeden budynek 8. Czumsk Duży dom drewniany 12 pocz. XIX w. 9. Czumsk Duży dom drewniany 13 k. XIX w. 10. Huta – Chojno cmentarz ewangelicki k. XIX w. Obiekt nie 11. Kosiory dom drewniany 8 1895 r. istnieje 12. Nadróż zespół dworsko-parkowy: dwór murowany 3 ćw. XIX w. park dworski 2 poł. XIX w. zespół folwarczny: Planowana rządcówka murowana, ob. 2 poł. XIX w. rozbudowa internat obiektu wozownia murowana dawna, k. XIX w. ob. garaż garaż murowany dawny k. XIX w. obora murowana dawna, ob. Obiekt nie k. XIX w. chlewnia istnieje chlewnia murowana k. XIX w.
37 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Obiekt nie stodoła drewniana k. XIX w. istnieje szklarnia murowana k. XIX w. czworak murowany dawny, ob. k. XIX w. dom mieszkalny nr 6 pięciorak murowany dawny, k. XIX w. ob. dom mieszkalny nr 8 d. gołębnik murowany k. XIX w. d. budynek mieszkalny przy XIX/XX w. garażach budynek mieszkalny pocz. XX w. 13. Narty dom drewniany 5 pocz. XX w. 14. Narty dom drewniany 6 ok. 1939 A/418 – 15. kaplica grobowa rodziny 20.06.1988 Pręczki Dębińskich, ob. pw. św. 4 ćw. XIX w. (dawny nr rej. Erazma zab. – 263/A) Obiekt nie 16. Pręczki cmentarz przykościelny k. XIX w. istnieje 17. Pręczki szkoła murowana, ob. poczta pocz. XX w. Obiekt nie 18. Pręczki dom drewniany 9 ok. 1855 istnieje 19. Pręczki dom murowany 10 pocz. XX w. 20. Pręczki dom murowany 11 pocz. XX w. 21. kościół parafialny rzymsko- A/419 – Rogowo katolicki murowany pw. św. 1878 14.12.1989 Bartłomieja 22. Rogowo zespół kościoła parafialnego: 23. brama z ogrodzeniem k. XIX w. 24. cmentarz przykościelny k. XIX w. cmentarz parafialny 25. Rogowo k. XIX w. rzymskokatolicki figura murowana św. 26. Rogowo 1907 Bartłomieja 27. przekształcony (ocieplenie, Rogowo dom drewniany 27 1936 blachodachówk a itd.) 28. A/258 - Rogowo-Młynnik wiatrak koźlak drewniany ok. 1860 14.12.1989/ Zły stan 38 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
techniczny w 2012 roku wiatrak stracił łopaty śmigła Zły stan 29. Rojewo dom drewniany 50 ok. 1860 techniczny 30. Sosnowo zespół dworsko-parkowy: Zły stan dwór murowany 1 ćw. XIX w. techniczny park dworski 1 poł. XIX w. Zły stan brama wjazdowa 2 poł. XIX w. techniczny zespół folwarczny: spichlerz murowany XIX/XX w. rządcówka murowana, ob. do ok. 1900 r. mieszkalny 36 (dawny nr 37) Zły stan dom drewniany 31 pocz. XX w. techniczny budynek magazynowy I XIX/XX w. murowany budynek magazynowy II XIX/XX w. murowany budynek magazynowy III XIX/XX w. murowany chlewnia murowana XIX/XX w. garaż murowany XIX/XX w. portiernia murowana XIX/XX w. dom z częścią inwentarską Obiekt nie 31. Wierzchowiska 3 ćw. XIX w. drewniano-murowany 16 istnieje kapliczka murowana 32. Wierzchowiska 1 ćw. XX w. przydrożna Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura we Włocławku. Urząd Gminy w Rogowie.
39 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Stanowiska archeologiczne Poniższy wykaz obejmuje stanowiska w podziale na tzw. obszary „Archeologicznego Zdjęcia Polski”, obrazujące techniczną stronę metody badań ewidencyjnych archeologicznych dóbr kultury i sposobu ich opracowania.
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP
1. Pinino 40-50 077 17 osada średniowiecze późne - nowożytność XIV- XVI w.
2. Huta Chojno 40-50 068 3 osada nowożytność XVI- XVIII w.
3. Huta Chojno 40-50 069 4 osadnictwa ślad nowożytność XVII- XVIII w.
4. Huta Chojno 40-50 070 5 osadnictwa ślad średniowiecze późne XV w.
5. Huta Chojno 40-50 071 6 osadnictwa ślad neolit
6. Huta Chojno 40-50 072 7 osada, średniowiecze osadnictwa ślad wczesne XII - XIII w., średniowiecze późne XIV-XV w.
7. Pinino 40-50 073 13 osada halsztacki okres, średniowiecze wczesne XIII - XIV w.
8. Pinino 40-50 074 14 osadnictwa ślad, neolit, brązu epoka, osada nowożytność XVI - XVII w.
9. Huta Chojno 40-50 067 2 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne XI - XII w.
10. Pinino 40-50 076 16 osada średniowiecze późne - nowożytność XIV- XVI w.
11. Charszewo 40-50 083 4 osadnictwa ślad średniowiecze późne XV w.
12. Pinino 40-50 078 18 osada średniowiecze późne - nowożytność XIV- XVI w.
13. Pinino 40-50 079 19 osada średniowiecze późne - nowożytność XIV- XVI w.
14. Charszewo 40-50 080 1 osadnictwa ślad średniowiecze późne XIV - XV w.
40 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP
15. Charszewo 40-50 081 2 osadnictwa ślad rzymski okres, średniowiecze późne - nowożytnośc XV - XVI w.
16. Charszewo 40-50 082 3 osadnictwa ślad rzymski okres, średniowiecze późne - nowożytnośc XV - XVI w.
17. Charszewo 40-50 084 5 osadnictwa ślad kamienia epoka, średniowiecze późne - nowożytność XV - XVI w.
18. Rogówko 40-50 086 4 osadnictwa ślad średniowiecze późne XIV - XV w.
19. Rogówko 40-50 087 5 osadnictwa ślad kamienia epoka, nowożytność XVII - XVIII w.
20. Pinino 40-50 075 15 osadnictwa ślad średniowiecze późne - nowożytność XIV- XVI w.
21. Ruda 40-50 045 3 osadnictwa ślad kamienia epoka
22. Charszewo 40-50 085 6 osada średniowiecze późne XIV - XV w.
23. Huta Chojno 40-50 066 1 osadnictwa ślad średniowiecze późne XIV - XV w.
24. Ruda 40-50 043 1 osada brązu epoka okres IV - V
25. Ruda 40-50 044 2 osadnictwa ślad nowożytność XVII- XVIII w.
26. Ruda 40-50 046 4 osada, średniowiecze późne osadnictwa ślad XIV - XV w., nowożytność XVII - XVIII w.
27. Ruda 40-50 047 5 osadnictwa ślad kamienia epoka
28. Ruda 40-50 048 6 osada nowożytność XVII- XVIII w.
29. Ruda 40-50 049 7 osada średniowiecze późne XIV - XV w.
30. Ruda 40-50 050 8 osada średniowiecze późne XIV - XV w.
31. Nadróż 40-50 057 7 osada średniowiecze późne 41 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP XV w.
32. Nadróż 40-50 059 9 osada średniowiecze późne XV w.
33. Nadróż 40-50 051 1 osada średniowiecze późne XIV-XV w.
34. Nadróż 40-50 060 10 osadnictwa ślad średniowiecze późne XV w.
35. Nadróż 40-50 058 8 osada nowożytność XVI- XVII w.
36. Nadróż 40-50 056 6 osada, brązu epoka okres osadnictwa ślad V, średniowiecze późne XIV-XV w.
37. Nadróż 40-50 055 5 osada średniowiecze późne XIV-XV w.
38. Nadróż 40-50 054 4 osada średniowiecze późne - nowożytnośc XV - XVII w.
39. Nadróż 40-50 053 3 osada średniowiecze późne XIV-XV w.
40. Nadróż 40-50 052 2 osadnictwa ślad średniowiecze późne XIV-XV w.
41. Pręczki 40-51 053 12 osada nowożytność XVII- XVIII w.
42. Pręczki 40-51 052 11 osada nowożytność XVI- XVII w.
43. Pręczki 40-51 050 9 osadnictwa ślad rzymski okres, średniowiecze późne - nowożytnośc XV - XVI w.
44. Pręczki 40-51 042 1 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne?
45. Pręczki 40-51 049 8 osada nowożytność XVI- XVIII w.
46. Pręczki 40-51 048 7 osadnictwa ślad neolit?
47. Pręczki 40-51 047 6 osada nowożytność XVI- XVIII w.
48. Pręczki 40-51 051 10 osadnictwa ślad średniowiecze późne - nowożytnośc XV - XVI w.
42 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP
49. Pręczki 40-51 046 5 osada, średniowiecze późne osadnictwa ślad - nowożytnośc XVII - XVIII w.
50. Pręczki 40-51 045 4 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne XII - XIII w., średniowiecze późne XIV-XVI w.
51. Nadróż 40-51 040 13 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne XII - XIII w.
52. Pręczki 40-51 043 2 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne?
53. Nadróż 40-51 041 14 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne XIII w., średniowiecze późne XIV-XV w.
54. Pręczki 40-51 054 13 osadnictwa ślad, średniowiecze osada wczesne XII-XIII w., średniowiecze późne XV w.
55. Świeżawy 40-51 066 2 osadnictwa ślad nowożytność XVI- XVIII w.
56. Nadróż 40-51 039 12 osada średniowiecze wczesne XII-XIII w., nowożytność XVII- XVIII w.
57. Pręczki 40-51 044 3 osadnictwa ślad średniowiecze późne - nowożytność XV- XVI w.
58. Rejki 40-51 063 1 osadnictwa ślad neolit
59. Karbowizna 40-51 017 1 osada średniowiecze wczesne XII-XIII w.
60. Nadróż 40-51 038 1 osadnictwa ślad rzymski okres
61. Świeżawy 40-51 071 7 osada nowożytność XVI- XVIII w.
62. Świeżawy 40-51 070 6 osadnictwa ślad nowożytność XVII- XVIII w.
63. Pręczki 40-51 059 18 osada średniowiecze późne - nowożytność XV- XVI w.
64. Świeżawy 40-51 068 4 osadnictwa ślad, brązu epoka, osada nowożytność XVI- XVII w. 43 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP
65. Rejki 40-51 064 2 osadnictwa ślad rzymski okres
66. Świeżawy 40-51 065 1 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne XII-XIII w.
67. Pręczki 40-51 055 14 osada średniowiecze późne - nowożytność XV- XVII w.
68. Pręczki 40-51 062 21 osada brązu epoka okres IV-V, średniowiecze późne XIV-XV w.
69. Pręczki 40-51 061 20 osada brązu epoka okres IV-V
70. Pręczki 40-51 060 19 osada średniowiecze późne XIV-XV w.
71. Pręczki 40-51 058 17 osada brązu epoka, średniowiecze późne XIV-XV w.
72. Pręczki 40-51 057 16 osadnictwa ślad średniowiecze późne XV w.
73. Pręczki 40-51 056 15 osadnictwa ślad, neolit? osada średniowiecze późne XIV-XV w.
74. Świeżawy 40-51 067 3 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne XII-XIII w.
75. Huta Nadróż 40-51 011 1 osadnictwa ślad nowożytność XVII w.
76. Karbowizna 40-51 019 3 osada średniowiecz wczesne XII-XIII w.
77. Karbowizna 40-51 018 2 osadnictwa ślad, brązu epoka, osada rzymski okres
78. Pręczki 40-51 078 22 cmentarzysko brązu epoka - żelaza grobów epoka wczesna/ brak skrzynkowych dokładnej lokalizacji (przypadkowe znalezisko)
79. Huta Nadróż 40-51 016 6 osadnictwa ślad, średniowiecze osada wczesne XII-XIII w., nowożytność XVII- XIX w.
80. Huta Nadróż 40-51 015 5 osada średniowiecze wczesne IX-X w.
81. Huta Nadróż 40-51 014 4 osadnictwa brązu epoka, ślad, osada nowożytność XVII- 44 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP XVIII w.
82. Karbowizna 40-51 020 4 osadnictwa ślad rzymski okres
83. Huta Nadróż 40-51 012 2 osadnictwa ślad nowożytność XVII w.
84. Karbowizna 40-51 021 5 osadnictwa ślad
85. Borowo 40-51 006 6 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne XIII w.
86. Borowo 40-51 005 5 osada nowożytność XVII- XVIII w.
87. Borowo 40-51 004 4 osada nowożytność XVII- XVIII w.
88. Borowo 40-51 002 2 osada, neolit, nowożytność osadnictwa ślad XVII - XVIII w.
89. Borowo 40-51 003 3 osadnictwa ślad neolit
90. Borowo 40-51 001 1 osadnictwa ślad brązu epoka
91. Huta Nadróż 40-51 013 3 osadnictwa ślad nowożytność XVII- XVIII w.
92. Korzeniewo 40-51 028 7 osada neolit
93. Lasoty 40-51 036 7 osadnictwa ślad halsztacki okres, lateński okres
94. Lasoty 40-51 035 6 osadnictwa ślad nowożytność XVI- XVII w.
95. Lasoty 40-51 034 5 osada średniowiecze wczesne XII-XIII w.
96. Lasoty 40-51 033 4 osada brązu epoka okres IV-V
97. Lasoty 40-51 032 3 osadnictwa ślad, neolit?, nowożytność osadnictwa ślad XVI-XVII w.
98. Lasoty 40-51 031 2 osadnictwa ślad neolit?
99. Świeżawy 40-51 069 5 osadnictwa ślad neolit
100. Kowalki 40-51 029 2 osadnictwa ślad średniowiecze późne, nowożytność XV-XVI w./ położone poza obszarem gminy Rogowo
101. Młynik 40-51 037 1 osadnictwa ślad rzymski okres?
102. Korzeniewo 40-51 027 6 osadnictwa ślad neolit
45 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP
103. Korzeniewo 40-51 026 5 osadnictwa ślad, średniowiecze osadnictwa ślad wczesne XII-XIII w., nowożytność XVII w.
104. Korzeniewo 40-51 025 4 osada brązu epoka okres IV-V
105. Korzeniewo 40-51 024 3 osadnictwa ślad nowożytność XVI- XVII w.
106. Korzeniewo 40-51 023 2 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne XII-XIII w.
107. Korzeniewo 40-51 022 1 osadnictwa ślad nowożytność XVII- XVIII w.
108. Lasoty 40-51 030 1 osadnictwa nowożytność 1643 ślad? - skarb? r./ brak dokładnej lokalizacji w terenie
109. Świeżawy 40-51 072 8 osada średniowiecze wczesne XII-XIII w.
110. Borowo 40-52 041 8 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne XIII w.
111. Borowo 40-52 042 9 osadnictwa ślad średniowiecze późne - nowożytność XV- XVI w.
112. Borowo 40-52 043 10 osada nowożytność XVII- XVIII w.
113. Borowo 40-52 044 11 osada nowożytność XVII- XVIII w.
114. Borowo 40-52 040 7 osadnictwa ślad nowożytność XVI- XVII w./ położone na granicy gminy Rogowo
115. Bógzapłać 41-50 008 3 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne okres III/ położone poza obszarem gminy
116. Stary Kobrzyniec 41-50 023 8 osada, rzymski okres, osadnictwa ślad nowożytnośc XVI - XVIII w.
117. Stary Kobrzyniec 41-50 021 6 osadnictwa ślad rzymski okres
118. Stary Kobrzyniec 41-50 020 5 osadnictwa ślad neolit, średniowiecze wczesne okres III
119. Stary Kobrzyniec 41-50 019 4 osadnictwa ślad rzymski okres?
46 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP
120. Stary Kobrzyniec 41-50 018 3 osada nowożytność XVI- XVIII w.
121. Stary Kobrzyniec 41-50 017 2 osada nowożytność XVI- XVIII w.
122. Stary Kobrzyniec 41-50 016 1 osadnictwa ślad neolit?
123. Stary Kobrzyniec 41-50 025 10 osadnictwa ślad średniowiecze późne XIV-XV w.
124. Bógzapłać 41-50 009 4 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne okres III/ położone poza obszarem gminy
125. Stary Kobrzyniec 41-50 024 9 osadnictwa ślad brązu epoka
126. Bógzapłać 41-50 007 2 osadnictwa ślad położone poza obszarem gminy
127. Bógzapłać 41-50 006 1 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne okres III/ położone na granicy gminy Rogowo
128. Nowy Kobrzyniec 41-50 015 1 osadnictwa ślad rzymski okres
129. Pinino 41-50 040 6 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne okres III, średniowiecze późne XIV-XV w.
130. Pinino 41-50 035 1 osadnicwa ślad brązu epoka
131. Pinino 41-50 036 2 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne okres III
132. Pinino 41-50 037 3 osada rzymski okres
133. Stary Kobrzyniec 41-50 022 7 osada średniowiecze wczesne okres III
134. Pinino 41-50 039 5 osada nowożytność XVI- XVII w.
135. Stary Kobrzyniec 41-50 026 11 osadnictwa ślad brązu epoka, średniowiecze wczesne okres III
136. Pinino 41-50 041 7 osadnictwa ślad rzymski okres
137. Pinino 41-50 042 8 osada średniowiecze późne XIII-XIV w.
138. Stary Kobrzyniec 41-50 027 12 osadnictwa ślad średniowiecze późne XIII-XIV w.
47 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP
139. Pinino 41-50 044 10 osadnictwa ślad średniowiecze późne, nowożytność XV-XVI w.
140. Pinino 41-50 045 11 osadnictwa ślad, brązu epoka, osada średniowiecze wczesne okres III
141. Pinino 41-50 046 12 osadnictwa ślad, rzymski okres, osada średniowiecze wczesne okres III, średniowiecze późne XIII-XV w.
142. Rogówko 41-50 048 1 osadnictwa ślad, średniowiecze osada wczesne okres III
143. Rogówko 41-50 049 1 osadnictwa ślad średniowiecze późne XIV-XV w.
144. Pinino 41-50 043 9 osadnictwa ślad neolit, rzymski okres
145. Pinino 41-50 038 4 osadnictwa ślad brązu epoka
146. Rumunki 41-51 029 2 osadnictwa ślad średniowiecze Likieckie wczesne okres III
147. Rumunki 41-51 030 3 osadnictwa ślad średniowiecze późne Likieckie XIV-XV w.
148. Rumunki 41-51 031 4 osada, brązu epoka okres Likieckie osadnictwa ślad IV-V, rzymski okres
149. Rumunki 41-51 032 5 osadnictwa ślad brązu epoka Likieckie
150. Sosnowo 41-51 033 1 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne okres III
151. Sosnowo 41-51 034 2 osada nowożytność XVIII w.
152. Wierzchowiska 41-51 035 1 osada nowożytność XVII- XVIII w.
153. Rumunki 41-51 028 1 osadnictwa ślad średniowiecze Likieckie wczesne okres III
154. Zasadki 41-51 036 1 osada nowożytność XVI- XVIII w.
155. Brzeszczki Duże 41-51 006 6 osada nowożytność XVI- XVIII w.
156. Żołnowo 41-51 037 1 osada średniowiecze wczesne okres III
157. Rojewo 41-51 027 9 osada nowożytność XVIII- 48 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP XIX w.
158. Brzeszczki Duże 41-51 001 1 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne okres III
159. Brzeszczki Duże 41-51 002 2 osadnictwa ślad rzymski okres
160. Brzeszczki Duże 41-51 003 3 osada nowożytność XVI- XVII w.
161. Brzeszczki Duże 41-51 005 5 osadnictwa ślad rzymski okres
162. Brzeszczki Duże 41-51 007 7 osada średniowiecze późne XIV-XV w.
163. Brzeszczki Duże 41-51 008 8 osadnictwa ślad nowożytność XVI- XVIII w.
164. Brzeszczki Duże 41-51 009 9 osadnictwa ślad średniowiecze późne XIV-XV w.
165. Brzeszczki Małe 41-51 010 1 osada nowożytność XVI- XVIII w.
166. Rogowo 41-51 011 1 grodzisko średniowiecze wczesne
167. Rogowo 41-51 012 2 osada nowożytność XVII- XVIII w.
168. Rogowo 41-51 013 3 osadnictwa ślad nowożytność XVII- XVIII w.
169. Rojewo 41-51 022 4 osada średniowiecze późne XV w.
170. Rojewo 41-51 026 8 osada średniowiecze wczesne okres III
171. Brzeszczki Duże 41-51 004 4 osada średniowiecze późne, nowożytność XV-XVI w.
172. Rogowo 41-51 014 4 osadnictwa ślad średniowiecze późne XIV-XV w.
173. Rojewo 41-51 023 5 osadnictwa ślad nowożytność XVI- XVII w.
174. Rojewo 41-51 025 7 osadnictwa ślad lateński okres
175. Rojewo 41-51 021 3 osada średniowiecze późne, nowożytność XV-XVI w.
176. Rojewo 41-51 020 2 osada nowożytność XVI- XVIII w.
49 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP
177. Rojewo 41-51 019 1 osadnictwa ślad, neolit?, osada średniowiecze wczesne okres III
178. Rogówko 41-51 018 3 osadnictwa ślad średniowiecze wczesne okres III
179. Rogówko 41-51 017 2 osada nowożytność XVI- XVIII w.
180. Rogówko 41-51 016 1 osadnictwa ślad, średniowiecze osadnictwa ślad wczesne okres III, nowożytność XVI- XVIII w.
181. Rogowo 41-51 015 5 osadnictwa ślad neolit?
182. Rojewo 41-51 024 6 osadnictwa ślad nowożytność XVI- XVII w.
183. Jegle Narty 41-52 041 2 osada nowożytność XVII- XVIII w.
184. Jegle Narty 41-52 042 3 osadnictwa ślad kamienia epoka, brązu wczesna epoka
185. Kosiory 41-52 004 4 osadnictwa ślad nowożytność ok. 1800 r.
186. Jegle Narty 41-52 043 4 osada średniowiecze późne, nowożytność XV-XVII w.
187. Jegle Narty 41-52 044 5 osadnictwa ślad brązu epoka okres IV-V
188. Jegle Narty 41-52 045 6 osadnictwa ślad nowożytność XVII- XVIII w.
189. Kosiory 41-52 002 2 osadnictwa ślad średniowiecze późne, nowożytność XV-XVI w.
190. Kosiory 41-52 003 3 osadnictwa ślad nowożytność ok. 1800 r.
191. Kosiory 41-52 005 5 osada nowożytność ok. 1800 r.
192. Kosiory 41-52 006 6 osadnictwa ślad rzymski okres
193. Czumsk Mały 41-52 007 1 osadnictwa ślad średniowiecze późne, nowożytność ok. 1600 r.
194. Czumsk Mały 41-52 008 1 osadnictwa ślad mezolit?
50 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP
195. Szczerby 41-52 010 1 osadnictwa ślad nowożytność XVII- XVIII w.
196. Szczerby 41-52 011 2 osada nowożytność XVI- XVIII w.
197. Jegle Narty 41-52 040 1 osadnictwa ślad nowożytność XVII- XVIII w.
198. Czumsk Duży 41-52 024 2 osada średniowiecze późne, nowożytność XV-XVI w.
199. Czumsk Mały 41-52 009 3 osada rzymski okres, nowożytnośc XVI - XVIII w.
200. Czumsk Duży 41-52 031 9 osada nowożytność XVII- XVIII w.
201. Szczerby 41-52 012 3 osadnictwa ślad neolit?
202. Kosiory 41-52 001 1 osadnictwa ślad nowożytność ok. 1800 r.
203. Czumsk Duży 41-52 023 1 osadnictwa ślad kamienia epoka
204. Czumsk Duży 41-52 025 3 osada nowożytność XVII- XVIII w.
205. Czumsk Duży 41-52 027 5 osadnictwa ślad nowożytność XVII- XVIII w.
206. Czumsk Duży 41-52 028 6 osada średniowiecze późne XIV-XV w., nowożytność XVI- XVIII w.
207. Czumsk Duży 41-52 026 4 osada średniowiecze późne, nowożytność XV-XVI w.
208. Czumsk Duży 41-52 030 8 osadnictwa ślad nowożytność XVII- XVIII w.
209. Czumsk Duży 41-52 039 17 osada, średniowiecze znalezisko luźne późne, nowożytność XV-XVI w., nowożytność XVIII w.
210. Czumsk Duży 41-52 032 10 osada nowożytność XVI- XVIII w.
211. Czumsk Duży 41-52 033 11 osada nowożytność XVI- XVIII w.
51 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017
Nr stan. Obszar Nr stan. w Lp. Miejscowość na Funkcja obiektu Chronologia/ Uwagi AZP miejscowości obsz. AZP
212. Czumsk Duży 41-52 034 12 osada nowożytność XVII- XVIII w.
213. Czumsk Duży 41-52 035 13 osada nowożytność XVII- XVIII w.
214. Czumsk Duży 41-52 036 14 osadniczy punkt nowożytność XVI- XVII w.
215. Czumsk Duży 41-52 037 15 osada nowożytność XVI- XVII w.
216. Czumsk Duży 41-52 038 16 osadnictwa ślad średniowiecze późne XIV-XV w.
217. Czumsk Duży 41-52 029 7 osada nowożytność ok. 1800 r. Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura we Włocławku. Analiza własna.
Wykorzystane materiały i opracowania: 1. Poradnik metodyczny (Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków) 2. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Rogowo na lata 2008 - 2015 3. Zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rogowo przyjęta Uchwałą Nr XI/33/11 Rady Gminy Rogowo z dnia 28 września 2011 r. 4. Plan zabezpieczenia nieruchomych dóbr kultury na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa i konfliktu zbrojnego
52