Załącznik do Uchwały Nr XX/18/13 Rady Gminy Rogowo z dnia 15 marca 2013 r. -GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI- GMINY ROGOWO- NA LATA 2013 – 2017- Październik, 2012- Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017 1. Wstęp ................................................................................................................. 3 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami ...... 3 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami .................................. 4 4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ......................... 8 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. ................................................................................................... 8 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami poziomu regionalnego i powiatowego. .............................................................................. 9 5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ...................... 12 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy ....................................................................... 12 5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa kulturowego gminy ........................................................................ 13 5.2.1. Rys historyczny .................................................................................. 14 5.2.2. Krajobraz kulturowy ........................................................................... 16 5.2.3. Zabytki nieruchome ............................................................................ 16 5.2.4. Zabytki ruchome ................................................................................ 23 5.2.5. Zabytki archeologiczne ...................................................................... 24 5.2.6. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych ............................................ 24 5.2.7. Dziedzictwo niematerialne ................................................................. 24 5.3 Zabytki objęte prawnymi formami ochrony ................................................. 24 5.4 Zabytki w gminnej ewidencji ...................................................................... 25 5.5. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla Gminy ............................................. 28 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagrożeń ........ 28 7. Założenia programowe. .................................................................................... 30 7.1. Priorytety programu opieki nad zabytkami ................................................ 30 7.2. Kierunki działań i zadania programu opieki ............................................... 31 8. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami ............................. 33 9. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami ................................. 34 10. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkami .................................... 34 11. Realizacja i finansowanie przez gminę zadań z zakresu ochrony zabytków .. 36 12. Aneksy............................................................................................................ 37 2 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017 1. Wstęp Przedmiotem opracowania niniejszego programu jest ochrona dziedzictwa kulturowego Gminy Rogowo i sprawowanie opieki nad nim, w sposób pozwalający na zachowanie dóbr kultury dla przyszłych pokoleń. Zabytki stanowią ważną część dziedzictwa kulturowego, a ich ochrona polega na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań, mających na celu: zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie, a ponadto zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować ich niszczenie, udaremnianie niszczenia, przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub wywiezieniu za granicę, kontrolę stanu zachowania oraz uwzględnienie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Opieka nad zabytkami spoczywa na ich właścicielu lub posiadaczu i polega na zapewnieniu warunków: naukowego badania i dokumentowania zabytków, prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych, utrzymaniu zabytku i jego otoczenia w najlepszym stanie, korzystaniu z zabytku w sposób zapewniający zachowanie jego wartości oraz przekazywaniu wiedzy o zabytku i jego znaczeniu dla historii i kultury. 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami Podstawą prawną do opracowania „Gminnego programu opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013- 2017” jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Władze samorządowe zobowiązane są do ochrony wszystkich zabytków znajdujących na terenie Gminy Rogowo, a szczególnie do opieki nad zabytkami stanowiącymi własność Gminy. Art. 87 ust. 1 cytowanej ustawy nakłada na Wójta Gminy obowiązek sporządzenia na okres 4 lat gminnego programu opieki nad zabytkami, który to po uzyskaniu opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przyjmuje Rada Gminy i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Z realizacji tego programu Wójt Gminy sporządza co 2 lata sprawozdanie i przedstawia je Radzie Gminy. 3 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017 Szczegółowe cele „Programu opieki nad zabytkami” określone zostały w art. 87 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami i polegają na: 1. Włączeniu problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2. Uwzględnianiu uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; 3. Zahamowaniu procesów degradacji zabytków i doprowadzeniu do poprawy stanu ich zachowania; 4. Wyeksponowaniu poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; 5. Podejmowaniu działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; 6. Określeniu warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sy-tuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków; 7. Podejmowaniu przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami Ochrona dziedzictwa narodowego i równy dostęp do dóbr kultury została uznana, jako konstytucyjny obowiązek państwa i każdego obywatela ( art. 5, art.6 ust.1 i art. 86 Konstytucji RP). Główne akty prawne regulujące zagadnienia związane z zabytkami, to: Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) – art. 3, 4, 6, 7, art. 16 ust.1, art. 17, 18, 19, 20, 21, 22 ust. 4, art. 32 ust. 2, art. 33 ust. 2, art. 71 i art. 89, nakładająca następujące obowiązki i uprawnienia: prawo utworzenia przez radę gminy (po uprzednim zasięgnięciu opinii konserwatora zabytków) parku kulturowego w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej (art.16 ust.1.), 4 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017 obowiązek uwzględniania w strategii rozwoju gminy, studium uwarunkowań kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ochrony zabytków i opieki nad zabytkami (art. 18 i 19), obowiązek uzgadniania projektów i zmian planów zagospodarowania przestrzennego z wojewódzkim konserwatorem zabytków (art. 20), obowiązek prowadzenia gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków z terenu gminy, objętych wojewódzką ewidencją zabytków (art. 22 ust. 4), obowiązek przyjmowania zawiadomień o znalezieniu w trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, że jest on zabytkiem oraz powiadomienie o tym fakcie wojewódzkiego konserwatora zabytków (art. 32 ust. 2), obowiązek przyjmowania zawiadomień o przypadkowym znalezieniu przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, że jest on zabytkiem archeologicznym i powia-domienie o tym fakcie wojewódzkiego konserwatora zabytków (art. 33 ust. 2), obowiązek sprawowania opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich i budowlanych przy zabytku, do którego gmina posiada tytuł prawny (art. 71), prawo udzielania przez organ stanowiący gminy, na zasadach określonych w podjętych uchwałach, dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków (art. 81), obowiązek sporządzenia przez wójta gminy na okres 4 lat gminnego programu opieki nad zabytkami (art. 87 ust.1), obowiązek sporządzenia i przedstawienia radzie gminy sprawozdania z realizacji programu (art. 87 ust. 5). Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz.1591) – art. 7 ust. 1 pkt 9. do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym m.in. sprawy kultury, a więc bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 5 Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Rogowo na lata 2013-2017 Inne akty prawne zawierające uregulowania