Zał ącznik nr xxx do Uchwały nr xxxxx Rady Gminy Stryszawa z dnia xx.xx.2017 r.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025

Źródło: www.pixabay.com

Stryszawa, 30 czerwiec 2017 r.

•AUDYT I PLANOWANIE ENERGETYCZNE • MODERNIZACJA SYSTEMÓW CIEPŁOWNICZYCH • •OPRACOWANIA Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I ZASOBÓW MINERALNYCH • • RAPORTY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO • OPERATY WODNOPRAWNE •

„PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025” został opracowany przez firm ę ENERGOBA – Doradztwo Energetyczne, Jarosław Zi ęba na podstawie umowy z Gmin ą Stryszawa o numerze GK.602/01/2017 z dnia 20.03.2017 r. Niniejsze opracowanie wykonano zgodnie z przepisami obowi ązuj ącymi w dniu przekazania projektu. Opracowanie jest zgodne z umow ą i kompletne z punktu widzenia celu, któremu ma służyć.

Zamawiaj ący: Wójt Gminy Stryszawa

Kierownik projektu: mgr in ż. Jarosław Zi ęba

Stryszawa, 30 czerwiec 2017 r.

43 – 600 Jaworzno ul. Nowa 3 m/25 • +48 600 502 159 • [email protected] • www.energoba.pl NIP 632 – 103 – 21 – 88 • Regon 277519374 • mBank S.A. 43 – 1140 2004 – 000 3102 3050 2774 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 3 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025

SPIS TRE ŚCI

1. WYKAZ SKRÓTÓW ...... 5 2. WST ĘP ...... 7 2.1. Cel i zakres opracowania ...... 7 2.2. Opis przyj ętej metodyki ...... 8 2.3. Charakterystyka Gminy ...... 8 3. SPÓJNO ŚĆ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PROGRAMOWYMI ...... 17 3.1. Dokumenty mi ędzynarodowe...... 17 3.2. Dokumenty krajowe ...... 18 3.3. Dokumenty wojewódzkie ...... 29 3.4. Dokumenty lokalne ...... 34 4. STRESZCZENIE W J ĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ...... 39 5. OCENA STANU ŚRODOWISKA ...... 42 5.1. Ochrona klimatu i jako ści powietrza ...... 42 5.2. Zagro żenia hałasem ...... 48 5.3. Promieniowanie elektromagnetyczne ...... 51 5.4. Gospodarowanie wodami ...... 54 5.5. Gospodarka wodno-ściekowa...... 67 5.6. Zasoby geologiczne ...... 71 5.7. Gleby ...... 73 5.8. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów ...... 78 5.9. Zasoby przyrodnicze ...... 92 5.10. Zagro żenia powa żnymi awariami ...... 97 5.11. Edukacja ekologiczna ...... 102 6. EFEKTY REALIZACJI DOTYCHCZASOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 104 7. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ZADANIA I WSKA ŹNIKI ...... 106 8. SYSTEM INSTYTUCJI ZAANGA ŻOWANYCH W REALIZACJ Ę PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 114 9. PROCEDURY MONITORINGU, PRZEGL ĄDU STOPNIA REALIZACJI PROGRAMU PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 4 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ JEGO AKTUALIZACJI ...... 120 10. WYKAZ INTERESARIUSZY ZAANGA ŻOWANYCH W PRACE NAD PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 123 11. WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA ...... 124 12. SPIS TABEL ...... 127 13. SPIS ILUSTRACJI ...... 129

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 5 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 1. WYKAZ SKRÓTÓW

APGO WM Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego Analiza SWOT Narz ędzie słu żą ce do analizy strategicznej. Opiera si ę ona na okre śleniu silnych oraz słabych stron, a tak że wynikaj ących z nich szans oraz zagro żeń. GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GIO Ś Główny Inspektorat Ochrony Środowiska GUS Główny Urz ąd Statystyczny JCW Jednolita cz ęść wód JCWP Jednolita cz ęść wód powierzchniowych JCWPd Jednolita cz ęść wód podziemnych JST Jednostka samorz ądu terytorialnego KPGO Krajowy Plan Gospodarki Odpadami KZGW Krajowy Zarz ąd Gospodarki Wodnej NFO ŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej OZE Odnawialne Źródła Energii PEM Pola elektromagnetyczne PM Ś Pa ństwowy Monitoring Środowiska POKzA Program Oczyszczania Kraju z Azbestu POP Program Ochrony Powietrza PO Ś Program Ochrony Środowiska PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich RDLP Regionalna Dyrekcja Lasów Pa ństwowych RDO Ś Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska RDW Ramowa Dyrektywa Wodna RZGW Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej SOO Ś Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko UE Unia Europejska WFO ŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIO Ś Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WPO Ś Wojewódzki Program Ochrony Środowiska PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 6 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 MODR Małopolski O środek Doradztwa Rolniczego ZS Zespół Szkół ZDW Zarz ąd Dróg Wojewódzkich MZMiUW Małopolski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych ZDR Zakłady Du żego Ryzyka ZZR Zakłady Zwi ększonego Ryzyka

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 7 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 2. WST ĘP

2.1. Cel i zakres opracowania

Przedmiotem opracowania jest Program Ochrony Środowiska (zwany dalej Programem lub PO Ś) dla Gminy Stryszawa na lata 2018 – 2021 z uwzgl ędnieniem perspektyw na lata 2022- 2025. Poprzednia aktualizacja Programu Ochrony Środowiska został opracowana w roku 2011 r. i przyj ęta Uchwał ą nr XV/115/12 Rady Gminy Stryszawa z dnia 2 marca 2012 roku. W zwi ązku z upływem okresu programowania ww. dokumentu powstała konieczno ść opracowania Programu Ochrony Środowiska na lata kolejne wraz z now ą perspektyw ą czasow ą, zgodnie z obecnie obowi ązuj ącymi dokumentami strategicznymi i operacyjnymi. Obowi ązek wykonania Programu Ochrony Środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. 2016, poz. 672 z pó źn. zm.), a w szczególno ści: „Art. 17. 1. Organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ochrony środowiska, sporz ądza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, uwzgl ędniaj ąc cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w art. 14 ust. 1. Art. 18. 1. Programy, o których mowa w art. 17 ust. 1, uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy. Z wykonania programów organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy sporz ądza co 2 lata raporty, które przedstawia si ę odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy.” Gminne Programy ochrony środowiska tworzone s ą w celu realizacji polityki ochrony środowiska na szczeblu gminnym. Program musi by ć zbie żny z zało żeniami najwa żniejszych projektów na ró żnym szczeblu programowania regionalnego, w zwi ązku z powy ższym sporz ądzaj ąc ten dokument nale ży uwzgl ędnia ć równie ż wymagania dokumentów strategicznych wy ższego szczebla, w tym przypadku dokumentów wojewódzkich i krajowych. Celem niniejszego dokumentu jest przedstawienie racjonalnych działa ń przyczyniaj ących si ę do poprawy stanu środowiska gminy, b ądź te ż do utrzymania dobrego poziomu tam, gdzie został on osi ągni ęty w wyniku realizacji zało żeń Programu Ochrony Środowiska Gminy Stryszawa na lata 2004 - 2015. Zawarte w PO Ś rozwi ązania inwestycyjne oraz organizacyjne i informacyjne przyczyni ą si ę do wła ściwego, zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju, gospodarowania zasobami przyrodniczymi, a zaktualizowany dokument pozwoli władzom PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 8 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Gminy Stryszawa na bie żą co kontrolowa ć stan środowiska oraz planowa ć na tej podstawie działania słu żą ce ochronie środowiska.

2.2. Opis przyj ętej metodyki

Przygotowany Program Ochrony Środowiska dla Gminy Stryszawa na lata 2018 – 2021 z uwzgl ędnieniem perspektyw na lata 2022- 2025 spełnia wymogi Wytycznych do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska opracowanych przez Ministerstwo Środowiska opublikowanych we wrze śniu 2015 r. Przy jego opracowywaniu korzystano z zapisów zawartych w dokumentach strategicznych obowi ązuj ących dla kraju, województwa małopolskiego, powiatu suskiego oraz Gminy Stryszawa. Ponadto niniejszy PO Ś został tak że oparty na zapisach dokumentów strategicznych zwi ązanych z rozwojem lokalnym Gminy Stryszawa, w tym np. na Planie Gospodarki Niskoemisyjnej. Przy opracowaniu Programu wykorzystano materiały i informacje dost ępne w bazie danych Głównego Urz ędu Statystycznego, Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, Starostwa Powiatowego w Suchej Beskidzkiej, Urz ędu Gminy Stryszawa oraz dane uzyskane od jednostek i podmiotów działaj ących na omawianym terenie.

2.3. Charakterystyka Gminy

2.3.1. Poło żenie

Gmina Stryszawa jest gmin ą wiejsk ą poło żon ą w południowo-zachodniej cz ęś ci województwa małopolskiego, na wysoko ści od około 360,0 m n.p.m. do 1 110,9 m n.p.m. Przynale ży do powiatu suskiego. Gmina zajmuje obszar 114 km 2. Pod wzgl ędem obszaru zajmuje w śród gmin 8 miejsce w województwie. Stryszawa jest siedzib ą władz gminy, do której nale żą Hucisko, Kuków, Kurów, Krzeszów, Lachowice, Targoszów i Pewelka. Geograficznie Gmina jest poło żona w obr ębie Beskidów u podnó ża Jałowca na obszarze trzech regionów: Beskidu Małego, Beskidu Makowskiego ( Średniego) i Beskidu Żywieckiego (Wysokiego). Jej granice administracyjne przebiegają zgodnie z granicami naturalnymi grzbietów i potoków, wyznaczaj ą je w szczególno ści – od południa: Pasmo Przedbabiogórskie PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 9 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 z Jałowcem (1110 m n.p.m.), od zachodu: Pasmo Pewelskie z gór ą Gachowizn ą (759 m n.p.m.), od wschodu: góra Żurawnica (726 m n.p.m.) oraz Magurka (872 m n.p.m.) i od północy Pasmo Beskidu Małego z Leskowcem (922 m n.p.m.) i Łaman ą Skał ą (929 m n.p.m. ) Gmina graniczy od południa z gminami Zawoja i Koszarawa, od zachodu z gminami Jele śnia i Ślemie ń, od północy z Andrychowem i Mucharzem, a od wschodu z Zembrzycami, Such ą Beskidzk ą i Makowem Podhala ńskim.

Rysunek 1 Podział administracyjny województwa małopolskiego.

Źródło: http://www.odkryjmalopolske.pl/podzial-administracyjny.html PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 10 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Rysunek 2 Mapa pogl ądowa –Suski

Źródło: http://powiatsuski.pl/pag/mapa_pogladowa.htm

2.3.2. Demografia

Zgodnie z danymi uzyskanymi z Urz ędu Gminy liczba ludno ści faktycznie zamieszkuj ąca na terenie Gminy wynosiła 10 230 osób na koniec roku 2015 i 10 234 osoby na dzie ń 31.12.2016 r. Szczegółowe dane w poni ższej tabeli.

Tabela 1: Dane demograficzne WARTO ŚĆ WYSZCZEGÓLNIENIE wg stanu na dzie ń wg stanu na 31.12.2015 r. dzie ń 31.12.2016 r. Ludno ść wg faktycznego miejsca zameldowania (POBYT STAŁY) PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 11 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 WARTO ŚĆ WYSZCZEGÓLNIENIE wg stanu na dzie ń wg stanu na 31.12.2015 r. dzie ń 31.12.2016 r. s s ss ss ss ss Źródło: Urz ąd Gminy Stryszawa

2.3.3. Budowa geologiczna

Budowa geologiczna i tektonika podło ża skalnego wyst ępuj ącego na terenie gminy Stryszawa, jest wynikiem długotrwałych, skomplikowanych procesów geologicznych, (takich jak sedymentacja i fałdowanie), zachodz ących na terenie Karpat Zewn ętrznych (fliszowych). Obszar Gminy jest w cało ści poło żony na terenie tej du żej jednostki geologicznej. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 12 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Podło że Karpat Zewn ętrznych tworz ą osady fliszowe wykształcone jako kompleksy łupków, piaskowców i zlepie ńców. Na omawianym obszarze dominuj ą utwory kredowe i trzeciorz ędowe. W ramach utworów fliszowych wyst ępuj ą tu dwie serie osadów wykształcone w postaci płaszczowin. S ą to serie śląska i magurska. Seria śląska obejmuje północn ą i środkow ą cz ęść gminy Stryszawa. Buduje ona wzniesienia Beskidu Małego. Najstarszymi osadami odsłaniaj ącymi si ę na powierzchni terenu, buduj ącymi seri ę śląsk ą, s ą górnokredowe piaskowce grubo- i cienkoławicowe, łupki i zlepie ńce warstw godulskich i istebnia ńskich. Kolejnymi warstwami s ą trzeciorz ędowe (paleogen) łupki czarne z syderytami i sferosyderytami i cienko ławicowymi piaskowcami przechodz ącymi ku górze w grubo ławicowe piaskowce i zlepie ńce (warstwy istebnia ńskie górne). Na nich zalegaj ą łupki pstre z wkładkami piaskowców gruboziarnistych i zlepie ńców ci ęż kowickich oraz łupki i piaskowce warstw hieroglifowych. Najwy żej wyst ępuj ą piaskowce muskowitowe szare wapniste i łupki margliste (warstwy kro śnie ńskie). Wymienione wy żej osady powszechnie odsłaniaj ą si ę na powierzchni terenu. Seria magurska, buduj ąca wzniesienia Beskidu Makowskiego, jest rozległ ą płaszczowin ą obejmuj ącą swym zasi ęgiem południow ą cz ęść gminy. Buduj ące seri ę osady łupków i piaskowców górnokredowych i trzeciorz ędowych (paleogen) tworz ą kilka warstw o odmiennym charakterze geologicznym. Najstarszymi osadami s ą tu górnokredowe piaskowce cienko i średnioławicowe, rzadziej grubo ławicowe z łupkami ilastymi i marglistymi, miejscami z wkładkami zlepie ńców (warstwy inoceramowi – ropianieckie). Kolejnymi warstwami s ą pstre łupki z piaskowcami ci ęż kowickimi (piaskowce grubo ławicowe i zlepie ńce). Na nich zalegaj ą piaskowce cie ńkoławicowe z łupkami (warstwy hieroglifowe), w nich wkładki grubo ławicowych piaskowców sieleckich i pasierbieckich ze zlepie ńcami. Kolejnymi osadami s ą łupki, cz ęsto margliste z rzadkimi wkładkami piaskowców glaukonitowych (warstwy podmagurskie). Najwy żej wyst ępuj ą piaskowce grubo ławicowe muskowitowi i glaukonitowe, czasem zlepie ńcowate z cienkimi wkładkami łupków (warstwy magurskie). Kredowe i trzeciorz ędowe utwory Karpat fliszowych, w ni żej poło żonych terenach dolin, przykryte s ą osadami czwartorz ędowymi. Okres czwartorz ędu dzielony jest na dwie cz ęś ci: plejstocen i holocen. Z okresu plejstocenu, z okresu ostatniego zlodowacenia północnopolskiego, pochodz ą wyst ępuj ące tu mady, mułki, piaski i żwiry rzeczne. Buduj ą one terasy nadzalewowe skalno-akumulacyjne i akumulacyjne o wysoko ści 7,0-10,0 m i ponad 15,0 m n.p. rzeki. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 13 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Z przełomu plejstocenu i holocenu pochodz ą licznie wyst ępuj ące na terenie gminy koluwia osuwiskowe. Zbudowane s ą one z iłów, glin, rumoszu skalnego, głazów i bloków skalnych. Powstały one w wyniku osuwania si ę fliszu karpackiego oraz pokrywaj ących go utworów czwartorz ędowych. S ą to osady osuwisk współcze śnie tworz ących si ę jak i osuwisk starszych (przedholoce ńskich). Mi ąż szo ść materiału koluwialnego wynosi od 1-10 m przy płytkich osuwiskach strukturalno-zwietrzelinowych, do kilkudziesi ęciu metrów mi ąż szo ści przy wielkich osuwiskach strukturalnych obejmuj ących czasem kilka ogniw litostratygraficznych fliszu. W stosunku do budowy geologicznej w wi ększo ści s ą to osuwiska zło żone, a ze wzgl ędu na poło żenie nale żą do insekwentnych osuwisk stokowo-zboczowych. Osadom koluwialnym towarzysz ą pokrywy iłów, glin i piasków zwietrzelinowych. Utwory holoce ńskie to najmłodsze współcze śnie spotykane osady czwartorz ędu buduj ące głownie doliny rzeczne. Wi ększa cz ęść osadów czwartorz ędowych na terenie gminy pochodzi z tego okresu. S ą to aluwialne osady holoce ńskie zbudowane z mułków, piasków i żwirów rzecznych b ędących stosunkowo młodymi osadami o zmiennej mi ąż szo ści. Osady te buduj ą terasy nadzalewowe skalno-akumulacyjne i akumulacyjne o wysoko ści 3,0- 6,0 m n.p. rzeki, oraz terasy zalewowe i kamie ńce o wysoko ści 0,5-3,0 m n.p. rzeki. 1

2.3.4. Warunki klimatyczne

Pod wzgl ędem klimatycznym obszar gminy znajduje si ę w oddziaływaniu klimatów górskich i podgórskich (wg E. Romera). Na podstawie zale żno ści pomi ędzy średni ą roczn ą temperatur ą, a wysoko ści ą nad poziom morza, obszar ten został zakwalifikowany do trzech pi ęter klimatycznych: umiarkowanie ciepłego, umiarkowanie chłodnego i chłodnego. (wg Hessa, 1965). Wydzielenie wymienionych pi ęter klimatycznych zwi ązane jest ponadto z rze źbą terenu i zasi ęgiem wyst ępowania pi ęter ro ślinnych. Wybrane dane klimatyczne dla gminy Stryszawa prezentuje poni ższa tabela:

1 „Opracowanie EKOFIZJOGRAFICZNE dla obszaru gminy Stryszawa” – Instytut Rozwoju Miast, Kraków czerwiec 2011 r.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 14 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Tabela 2 Wybrane dane klimatyczne dla pi ęter klimatycznych na terenie gminy Stryszawa Dane klimatyczne Pi ętro umiarkowanie Pi ętro umiarkowanie Pi ętro chłodne ciepłe chłodne Wysoko ść 260-680 m n.p.m 680-1080 m n.p.m. pow. 1080 m n.p.m. Temperatura średnia 6-8°C 4-6°C 2-4°C roczna Średnia roczna suma 1000 mm 1400 mm 1600 mm opadów Średnia liczba dni z 105 140 180 pokryw ą śnie żną Średnia pr ędko ść 2,5 3,0 4,0 wiatru Średnia liczba dni 55 45 40 pogodnych Średnia liczba dni 175 160 145 pochmurnych Średnia liczba dni 50 100 140 z mgł ą Źródło: opracowanie własne

Na kształtowanie pogody maj ą wpływ głównie masy wilgotnego powietrza polarnomorskiego oraz masy suchego powietrza polarno-kontynentalnego. Opisywane masy powietrza cechuje du ża zmienno ść temperatury w zale żno ści od pory roku, w zimie powietrze polarno- kontynentalne jest mro źne, latem gor ące. Ponadto na klimat lokalny maj ą wpływ masy powietrza zwrotnikowego kształtuj ące ciepł ą i słoneczn ą pogod ę w okresie letnim. Średnia temperatura w roku na terenie gminy Stryszawa wynosi od 8°C w dolinie Stryszawki i Lachówki do poni żej 4°C pod szczytem Jałowca. Średnia temperatura roczna poni żej 6°C wyst ępuje na rozległych wierzchowinach poszczególnych szczytów górskich. Najcieplejszym miesi ącem jest lipiec, najchłodniejszym luty. Z okre ślonymi średnimi temperaturami powietrza dla poszczególnych pi ęter klimatycznych, wi ąż e si ę czas trwania okresu nie zimowego (temperatura średnia dobowe powy żej 0°C). wraz ze wzrostem wysoko ści wydłu ża si ę okres trwania zimy termicznej (temperatura średnia PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 15 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 dobowa poni żej 0°C). Zima na terenie gminy wyst ępuje w okresie od około 3 miesi ęcy na terenie pi ętra umiarkowanie ciepłego (od połowy grudnia do połowy marca), do około 4 miesi ęcy w wy ższych partiach górskich. Przymrozki na terenie gminy wyst ępuj ą od około 180 dni w nisko poło żonych, wypukłych formach terenu do około 200-220 dni w rejonach górskich. Pierwsze przymrozki pojawiaj ą si ę w połowie pa ździernika, ostatnie z ko ńcem kwietnia. Lato termiczne ze średni ą temperatur ą dobow ą powy żej 15°C rozpoczyna si ę w pierwszej dekadzie czerwca, natomiast ko ńczy si ę na przełomie sierpnia i wrze śnia. Czas trwania lata maleje ze wzrostem wysoko ści o około 13 dni/100 m na wypukłych formach terenowych i 17 dni/100 m we wkl ęsłych formach. Z długo ści ą trwania okresu bezprzymrozkowego zwi ązana jest długo ść trwania okresu wegetacyjnego ze średni ą temperatur ą dobow ą powy żej 5°C. Okres wegetacyjny w dolinie Stryszawki i Lachówki trwa od pocz ątku kwietnia do połowy listopada (210-220 dni), natomiast w szczytowych partiach górskich od połowy kwietnia do ko ńca pa ździernika (180 - 190 dni). Średnia suma opadów wynosi około 900-1000 mm w dolinie Stryszawki i 1300-1400 mm w szczytowych partiach górskich. Najbardziej deszczowymi miesi ącami s ą miesi ące letnie (czerwiec, lipiec, sierpie ń), najni ższe opady wyst ępuj ą w zimie (stycze ń, luty, marzec). Zró żnicowanie czasu zalegania i grubo ści pokrywy śnie żnej jest silnie zwi ązane z wysoko ści ą terenu. Liczba dni z pokryw ą śnie żną waha si ę od 65 do 180 dni w najwy ższych partiach gór. Na terenie gminy Stryszawa mo żna wyró żni ć trzy strefy trwało ści pokrywy śnie żnej. Strefa podgórsk ą do 600 m n.p.m charakteryzuje si ę zró żnicowanym terminem pojawiania si ę i zaniku oraz zmienna trwało ści ą warstwy śniegu. Pokrywa śniegu o grubo ści powy żej 50 cm wyst ępuje tu w styczniu, lutym i marcu. Strefa beskidzka powyżej 600m n.p.m, charakteryzuje si ę mniejszymi wahaniami, dłu ższym okresem zalegania i wi ększ ą grubo ści ą pokrywy śnie żnej. Grubo ść pokrywy śnie żnej powy żej 50 cm wyst ępuje tu w okresie pi ęciu miesi ęcy. Pokrywa powy żej 100 cm wyst ępuje jedynie powy żej 650 m n.p.m. z najwi ększym prawdopodobie ństwem wyst ąpienia w marcu. Trzecia strefa trwało ści pokrywy śnie żnej w której śnieg utrzymuje si ę najdłu żej, obejmuje najwy ższe szczyty górskie. Na obszarze gminy przewa żaj ą wiatry południowo-zachodnie oraz zachodnie. Cisza wyst ępuje w około ¼ cz ęś ci roku, liczba dni bezwietrznych maleje wraz ze wzrostem wysoko ści. Gmina Stryszawa znajduje si ę w zasi ęgu oddziaływania fenu (wiatru halnego), który pojawia si ę PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 16 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 jesieni ą oraz zim ą. Omawiany obszar jest dobrze przewietrzany, Średnia roczna pr ędko ść wiatru wynosi od 1,5 m/s w dolinach do 4 m/s na szczytach i wierzchowinach.2

2 „Opracowanie EKOFIZJOGRAFICZNE dla obszaru gminy Stryszawa” – Instytut Rozwoju Miast, Kraków czerwiec 2011 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 17 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 3. SPÓJNO ŚĆ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PROGRAMOWYMI

3.1. Dokumenty mi ędzynarodowe

Na konstruowanie zapisów prawodawstwa polskiego wpływ maj ą zało żenia dokumentów, umów i konwencji mi ędzynarodowych, które to dokumenty narzucaj ą Polsce działania w zakresie ochrony środowiska. Jednym z najwa żniejszych dokumentów, zwi ązanych ze zrównowa żonym rozwojem jest opracowana w 1992 r. tzw. „Agenda 21” - Światowy Program Rozwoju Zrównowa żonego . Dokument ten zwraca szczególn ą uwag ę na konieczno ść ochrony zasobów naturalnych i racjonalnego gospodarowania nimi w celu zapewnienia trwałego i zrównowa żonego rozwoju. Kolejnym najbardziej rozpowszechnionym dokumentem mi ędzynarodowym jest Protokół z Kioto w sprawie zmian klimatu. Dokument zawiera cele związane z ograniczeniem i redukcj ą emisji gazów cieplarnianych. Obecnie priorytetowe dla Polski jest dostosowanie swoich działa ń w zakresie ochrony środowiska do polityki Unii Europejskiej, tak aby umo żliwiły one osi ągni ęcie celów środowiskowych UE. Główne zało żenia polityki Wspólnoty w zakresie środowiska naturalnego okre ślone s ą w Traktacie Ustanawiaj ącym Wspólnot ę Europejsk ą w Tytule XIX - Środowisko Naturalne . Wypełnienie zapisów Traktatu przez pa ństwa członkowskie przyczyni si ę do zachowania, ochrony i poprawy jako ści środowiska naturalnego – z uwzgl ędnieniem ró żnorodno ści sytuacji w ró żnych regionach Wspólnoty - ale równie ż do ochrony zdrowia ludzkiego. Innym wa żnym dokumentem, wyznaczaj ącym ramy realizacji polityki wspólnotowej w zakresie ochrony środowiska jest Program Działa ń Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie Środowiska . Obecna polityka UE do 2020 roku opiera si ę na 7. programie działa ń w zakresie środowisk, który okre śla trzy główne cele: • ochrona przyrody i wzmocnienie odporno ści ekologicznej, • zwi ększenie trwałego rozwoju, efektywniej korzystaj ącej z zasobów gospodarki, ograniczenie niskoemisyjnej gospodarki, • skuteczne przeciwdziałanie zagro żeniom zwi ązane ze środowiskiem dla zdrowia. Natomiast w dokumencie Strategia Europa 2020 ustalono pięć głównych celów, które UE ma osi ągn ąć do 2020 roku. W ramach działa ń dotycz ących zmian klimatu PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 18 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 oraz zrównowa żonego wykorzystania energii zapisano, że: • nale ży ograniczy ć emisje gazów cieplarnianych o 20 proc. w stosunku do poziomu z 1990 r. (lub nawet o 30 proc., je śli warunki b ędą sprzyjaj ące), • 20 proc. energii powinno pochodzi ć ze źródeł odnawialnych, • efektywno ść energetyczna powinna wzrosn ąć o 20 proc.

3.2. Dokumenty krajowe

I. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesno ści 1. Cel 7 – Zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska 1.i. Kierunek interwencji – Modernizacja infrastruktury i bezpiecze ństwo energetyczne, 1.ii. Kierunek interwencji – Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych, 1.iii. Kierunek interwencji – Realizacja programu inteligentnych sieci w elektroenergetyce, 1.iv. Kierunek interwencji – Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarz ądzaniu zu życiem energii, 1.v. Kierunek interwencji – Stworzenie zach ęt przyspieszaj ących rozwój zielonej gospodarki, 1.vi. Kierunek interwencji – Zwi ększenie poziomu ochrony środowiska, 2. Cel 8 – Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych 2.i. Kierunek interwencji – Rewitalizacja obszarów problemowych w miastach, 2.ii. Kierunek interwencji – Stworzenie warunków sprzyjaj ących tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwi ększaniu mobilno ści zawodowej na linii obszary wiejskie – miasta, 2.iii. Kierunek interwencji – Zrównowa żony wzrost produktywno ści i konkurencyjno ści sektora rolno-spo żywczego zapewniaj ący bezpiecze ństwo żywno ściowe oraz stymuluj ący wzrost pozarolniczego zatrudnienia i przedsi ębiorczo ści na obszarach wiejskich, 2.iv. Kierunek interwencji – Wprowadzenie rozwi ąza ń prawno-organizacyjnych stymuluj ących rozwój miast, 3. Cel 9 – Zwi ększenie dost ępno ści terytorialnej Polski PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 19 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 3.i. Kierunek interwencji – Udro żnienie obszarów miejskich i metropolitarnych poprzez utworzenie zrównowa żonego, spójnego i przyjaznego u żytkownikom systemu transportowego. II. Strategia Rozwoju Kraju 2020 1. Obszar strategiczny I. Sprawne i efektywne pa ństwo 1.i. Cel I.1. Przej ście od administrowania do zarz ądzania rozwojem 1.i.a) Priorytetowy kierunek interwencji I.1.5. Zapewnienie ładu przestrzennego, 1.ii. Cel I.3. Wzmocnienie warunków sprzyjaj ących realizacji indywidualnych potrzeb i aktywno ści obywatela 1.ii.a) Priorytetowy kierunek interwencji I.3.3. Zwi ększenie bezpiecze ństwa obywatela, 2. Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka 2.i. Cel II.2. Wzrost wydajno ści gospodarki 2.i.a) Priorytetowy kierunek interwencji II.2.3. Zwi ększenie konkurencyjno ści i modernizacja sektora rolno-spo żywczego, 2.ii. Cel II.5. Zwi ększenie wykorzystania technologii cyfrowych 2.ii.a) Priorytetowy kierunek interwencji II.5.2. Upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych, 2.iii. Cel II.6. Bezpiecze ństwo energetyczne i środowisko 2.iii.a) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.1. Racjonalne gospodarowanie zasobami, 2.iii.b) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.2. Poprawa efektywno ści energetycznej, 2.iii.c) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.3. Zwi ększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii, 2.iii.d) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.4. Poprawa stanu środowiska, 2.iii.e) II.6.5. Adaptacja do zmian klimatu, 2.iv. Cel II.7. Zwi ększenie efektywno ści transportu 2.iv.a) Priorytetowy kierunek interwencji II.7.1. Zwi ększenie efektywno ści zarz ądzania w sektorze transportowym, 2.iv.b) Priorytetowy kierunek interwencji II.7.2. Modernizacja i rozbudowa poł ącze ń transportowych, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 20 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 2.iv.c) Priorytetowy kierunek interwencji II.7.3. Udro żnienie obszarów miejskich, 3. Obszar strategiczny III. Spójno ść społeczna i terytorialna 3.i. Cel III.2. Zapewnienie dost ępu i okre ślonych standardów usług publicznych 3.i.a) Priorytetowy kierunek interwencji III.2.1. Podnoszenie jako ści i dost ępno ści usług publicznych, 3.ii. Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równowa żenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych 3.ii.a) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.1. Tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i finansowych dla realizacji działa ń rozwojowych w regionach, 3.ii.b) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.2. Wzmacnianie o środków wojewódzkich, 3.ii.c) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju o środków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich, 3.ii.d) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.4. Zwi ększenie spójno ści terytorialnej. III. Strategia „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko” 1. Cel 1. Zrównowa żone gospodarowanie zasobami środowiska 1.i. Kierunek interwencji 1.1. Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin, 1.ii. Kierunek interwencji 1.2. Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzi ą, susz ą i deficytem wody, 1.iii. Kierunek interwencji 1.3. Zachowanie bogactwa ró żnorodno ści biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka le śna, 1.iv. Kierunek interwencji 1.4. Uporz ądkowanie zarz ądzania przestrzeni ą, 2. Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energi ę 2.i. Kierunek interwencji 2.1. Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii, 2.ii. Kierunek interwencji 2.2. Poprawa efektywno ści energetycznej, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 21 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 2.iii. Kierunek interwencji 2.6. Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii, 2.iv. Kierunek interwencji 2.7. Rozwój energetyczny obszarów podmiejskich i wiejskich, 2.v. Kierunek interwencji 2.8. Rozwój systemu zaopatrywania nowej generacji pojazdów wykorzystuj ących paliwa alternatywne, 3. Cel 3. Poprawa stanu środowiska 3.i. Kierunek interwencji 3.1. Zapewnienie dost ępu do czystej wody dla społecze ństwa i gospodarki, 3.ii. Kierunek interwencji 3.2. Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne, 3.iii. Kierunek interwencji 3.3. Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki, 3.iv. Kierunek interwencji 3.4. Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych, 3.v. Kierunek interwencji 3.5. Promowanie zachowa ń ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy. IV. Strategia innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” 1. Cel 1: Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki 1.i. Kierunek działa ń 1.2. Koncentracja wydatków publicznych na działaniach prorozwojowych i innowacyjnych 1.i.a) Działanie 1.2.3. Identyfikacja i wspieranie rozwoju obszarów i technologii o najwi ększym potencjale wzrostu, 1.i.b) Działanie 1.2.4. Wspieranie ró żnych form innowacji, 1.i.c) Działanie 1.2.5. Wspieranie transferu wiedzy i wdra żania nowych/nowoczesnych technologii w gospodarce (w tym technologii środowiskowych), 1.ii. Kierunek działa ń 1.3. Uproszczenie, zapewnienie spójno ści i przejrzysto ści systemu danin publicznych maj ące na wzgl ędzie potrzeby efektywnej i innowacyjnej gospodarki 1.ii.a) Działanie 1.3.2. Eliminacja szkodliwych subsydiów i racjonalizacja ulg PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 22 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 podatkowych, 2. Cel 3: Wzrost efektywno ści wykorzystania zasobów naturalnych i surowców 2.i. Kierunek działa ń 3.1. Transformacja systemu społeczno-gospodarczego na tzw. „bardziej zielon ą ście żkę”, zwłaszcza ograniczanie energo- i materiałochłonno ści gospodarki, 2.i.a) Działanie 3.1.1. Tworzenie warunków dla rozwoju zrównowa żonej produkcji i konsumpcji oraz zrównowa żonej polityki przemysłowej, 2.i.b) Działanie 3.1.2. Podnoszenie społecznej świadomo ści i poziomu wiedzy na temat wyzwa ń zrównowa żonego rozwoju i zmian klimatu, 2.i.c) Działanie 3.1.3. Wspieranie potencjału badawczego oraz eksportowego w zakresie technologii środowiskowych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem niskoemisyjnych technologii w ęglowych (CTW), 2.i.d) Działanie 3.1.4. Promowanie przedsi ębiorczo ści typu „business & biodiversity”, w szczególno ści na obszarach zagro żonych peryferyjno ści ą, 2.ii. Kierunek działa ń 3.2. Wspieranie rozwoju zrównowa żonego budownictwa na etapie planowania, projektowania, wznoszenia budynków oraz zarz ądzania nimi przez cały cykl życia 2.ii.a) Działanie 3.2.1. Poprawa efektywno ści energetycznej i materiałowej przedsi ęwzi ęć architektoniczno-budowlanych oraz istniej ących zasobów, 2.ii.b) Działanie 3.2.2. Stosowanie zasad zrównowa żonej architektury. V. Strategia rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektyw ą do 2030 roku) 1. Cel strategiczny 1. Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego 1.i. Cel szczegółowy 1. Stworzenie nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury transportowej, 1.ii. Cel szczegółowy 4. Ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko, VI. Strategia zrównowa żonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020 1. Cel szczegółowy 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dost ępno ści przestrzennej 1.i. Priorytet 2.1. Rozwój infrastruktury gwarantującej bezpieczeństwo energetyczne, sanitarne i wodne na obszarach wiejskich 1.i.a) Kierunek interwencji 2.1.1. Modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 23 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 1.i.b) Kierunek interwencji 2.1.2. Dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii elektrycznej, 1.i.c) Kierunek interwencji 2.1.3. Rozbudowa i modernizacja uj ęć wody i sieci wodoci ągowej, 1.i.d) Kierunek interwencji 2.1.4. Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków, 1.i.e) Kierunek interwencji 2.1.5. Rozwój systemów zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, 1.i.f) Kierunek interwencji 2.1.6. Rozbudowa sieci przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego, 1.ii. Priorytet 2.2. Rozwój infrastruktury transportowej gwarantuj ącej dost ępno ść transportow ą obszarów wiejskich 1.ii.a) Kierunek interwencji 2.2.1. Rozbudowa i modernizacja lokalnej infrastruktury drogowej i kolejowej, 1.ii.b) Kierunek interwencji 2.2.2. Tworzenie powi ąza ń lokalnej sieci drogowej z sieci ą dróg regionalnych, krajowych, ekspresowych i autostrad, 1.ii.c) Kierunek interwencji 2.2.3. Tworzenie infrastruktury w ęzłów przesiadkowych, transportu kołowego i kolejowego, 1.iii. Priorytet 2.5. Rozwój infrastruktury bezpiecze ństwa na obszarach wiejskich 1.iii.a) Kierunek interwencji 2.5.1. Rozwój infrastruktury wodno-melioracyjnej i innej łagodz ącej zagro żenia naturalne, 2. Cel szczegółowy 3. Bezpiecze ństwo żywno ściowe 2.i. Priorytet 3.2. Wytwarzanie wysokiej jako ści, bezpiecznych dla konsumentów produktów rolno ‐spo żywczych 2.i.a) Kierunek interwencji 3.2.2. Wsparcie wytwarzania wysokiej jako ści produktów rolno ‐spo żywczych, w tym produktów wytwarzanych metodami integrowanymi, ekologicznymi oraz tradycyjnymi metodami produkcji z lokalnych surowców i zasobów oraz produktów rybnych, 2.ii. Priorytet 3.4. Podnoszenie świadomo ści i wiedzy producentów oraz konsumentów w zakresie produkcji rolno ‐spo żywczej i zasad żywienia 2.ii.a) Kierunek interwencji 3.4.3. Wsparcie działalno ści innowacyjnej ukierunkowanej na zmiany wzorców produkcji i konsumpcji, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 24 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 3. Cel szczegółowy 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich 3.i. Priorytet 5.1. Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i ró żnorodno ści biologicznej na obszarach wiejskich 3.i.a) Kierunek interwencji 5.1.1. Ochrona ró żnorodno ści biologicznej, w tym unikalnych ekosystemów oraz flory i fauny zwi ązanych z gospodark ą roln ą i ryback ą, 3.i.b) Kierunek interwencji 5.1.2. Ochrona jako ści wód, w tym racjonalna gospodarka nawozami i środkami ochrony ro ślin, 3.i.c) Kierunek interwencji 5.1.3. Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwi ększanie retencji wodnej, 3.i.d) Kierunek interwencji 5.1.4. Ochrona gleb przed erozj ą, zakwaszeniem, spadkiem zawarto ści materii organicznej i zanieczyszczeniem metalami ci ęż kimi, 3.i.e) Kierunek interwencji 5.1.5. Rozwój wiedzy w zakresie ochrony środowiska rolniczego i ró żnorodno ści biologicznej na obszarach wiejskich i jej upowszechnianie, 3.ii. Priorytet 5.2. Kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzgl ędnieniem ochrony krajobrazu i ładu przestrzennego 3.ii.a) Kierunek interwencji 5.2.1. Zachowanie unikalnych form krajobrazu rolniczego, 3.ii.b) Kierunek interwencji 5.2.2. Wła ściwe planowanie przestrzenne, 3.ii.c) Kierunek interwencji 5.2.3. Racjonalna gospodarka gruntami, 3.iii. Priorytet 5.3. Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom (mitygacji) 3.iii.a) Kierunek interwencji 5.3.1. Adaptacja produkcji rolnej i rybackiej do zmian klimatu, 3.iii.b) Kierunek interwencji 5.3.2. Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie i całym ła ńcuchu rolno ‐żywno ściowym, 3.iii.c) Kierunek interwencji 5.3.3. Zwi ększenie sekwestracji w ęgla w glebie i biomasie wytwarzanej w rolnictwie, 3.iii.d) Kierunek interwencji 5.3.4. Badania w zakresie wzajemnego PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 25 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 oddziaływania rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa na zmiany klimatu, 3.iii.e) Kierunek interwencji 5.3.5. Upowszechnianie wiedzy w zakresie praktyk przyjaznych klimatowi w śród konsumentów i producentów rolno ‐spo żywczych, 3.iv. Priorytet 5.4. Zrównowa żona gospodarka le śna i łowiecka na obszarach wiejskich 3.iv.a) Kierunek interwencji 5.4.1. Racjonalne zwi ększenie zasobów le śnych, 3.iv.b) Kierunek interwencji 5.4.2. Odbudowa drzewostanów po zniszczeniach spowodowanych katastrofami naturalnymi, 3.iv.c) Kierunek interwencji 5.4.3 Zrównowa żona gospodarka łowiecka słu żą ca ochronie środowiska oraz rozwojowi rolnictwa i rybactwa, 3.iv.d) Kierunek interwencji 5.4.4. Wzmacnianie publicznych funkcji lasów, 3.v. Priorytet 5.5. Zwi ększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich 3.v.a) Kierunek interwencji 5.5.1. Racjonalne wykorzystanie rolniczej i rybackiej przestrzeni produkcyjnej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, 3.v.b) Kierunek interwencji 5.5.2. Zwiększenie dost ępno ści cenowej i upowszechnienie rozwi ąza ń w zakresie odnawialnych źródeł energii w śród mieszka ńców obszarów wiejskich. VII. Strategia „Sprawne Pa ństwo 2020” 1. Cel 3. Skuteczne zarz ądzanie i koordynacja działa ń rozwojowych 1.i. Kierunek interwencji 3.2. Skuteczny system zarz ądzania rozwojem kraju 1.i.a) Przedsi ęwzi ęcie 3.2.1. Wprowadzenie mechanizmów zapewniaj ących spójno ść programowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego, 1.i.b) Przedsi ęwzi ęcie 3.2.2. Zapewnienie ładu przestrzennego, 1.i.c) Przedsi ęwzi ęcie 3.2.3. Wspieranie rozwoju wykorzystania informacji przestrzennej z wykorzystaniem technologii cyfrowych, 2. Cel 5. Efektywne świadczenie usług publicznych 2.i. Kierunek interwencji 5.2. Ochrona praw i interesów konsumentów 2.i.a) Przedsi ęwzi ęcie 5.2.3. Wzrost świadomo ści uczestników obrotu o przysługuj ących konsumentom prawach oraz stymulacja aktywno ści PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 26 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 konsumenckiej w obszarze ochrony tych praw, 2.ii. Kierunek interwencji 5.5. Standaryzacja i zarz ądzanie usługami publicznymi, ze szczególnym uwzgl ędnieniem technologii cyfrowych 2.ii.a) Przedsi ęwzi ęcie 5.5.2. Nowoczesne zarz ądzanie usługami publicznymi, 3. Cel 7. Zapewnienie wysokiego poziomu bezpiecze ństwa i porz ądku publicznego 3.i. Kierunek interwencji 7.5. Doskonalenie systemu zarz ądzania kryzysowego 3.i.a) Przedsi ęwzi ęcie 7.5.1. Usprawnienie działania struktur zarz ądzania kryzysowego. VIII. Strategia rozwoju systemu bezpiecze ństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 1. Cel 3. Rozwój odporno ści na zagro żenia bezpiecze ństwa narodowego 1.i. Priorytet 3.1. Zwi ększanie odporno ści infrastruktury krytycznej 1.i.a) Kierunek interwencji 3.1.3. Zapewnienie bezpiecze ństwa funkcjonowania energetyki j ądrowej w Polsce, 2. Cel 4. Zwi ększenie integracji polityk publicznych z polityk ą bezpiecze ństwa 2.i. Priorytet 4.1. Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpiecze ństwa narodowego 2.i.a) Kierunek interwencji 4.1.1. Wzmocnienie relacji mi ędzy rozwojem regionalnym kraju, a polityk ą obronn ą, 2.i.b) Kierunek interwencji 4.1.2. Koordynacja działa ń i procedur planowania przestrzennego uwzgl ędniaj ących wymagania obronno ści i bezpiecze ństwa pa ństwa, 2.i.c) Kierunek interwencji 4.1.3. Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpiecze ństwa, 2.i.d) Kierunek interwencji 4.1.4. Wspieranie ochrony środowiska przez sektor bezpiecze ństwa, IX. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie 1. Cel 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjno ści regionów 1.i. Kierunek działa ń 1.1. Wzmacnianie funkcji metropolitalnych o środków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych 1.i.a) Działanie 1.1.1. Warszawa – stolica pa ństwa, 1.i.b) Działanie 1.1.2. Pozostałe o środki wojewódzkie, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 27 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 1.ii. Kierunek działa ń 1.2. Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwi ększania ich absorpcji na obszary poza o środkami wojewódzkimi 1.ii.a) Działanie 1.2.1. Zwi ększanie dost ępno ści komunikacyjnej wewn ątrz regionów, 1.ii.b) Działanie 1.2.2. Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych, 1.ii.c) Działanie 1.2.3. Pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich, 1.iii. Kierunek działa ń 1.3. Budowa podstaw konkurencyjno ści województw – działania tematyczne 1.iii.a) Działanie 1.3.5. Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagro żenia naturalne, 1.iii.b) Działanie 1.3.6. Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego 2. Cel 2. Budowanie spójno ści terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych 2.i. Kierunek działa ń 2.2. Wspieranie obszarów wiejskich o najni ższym poziomie dost ępu mieszka ńców do dóbr i usług warunkuj ących mo żliwo ści rozwojowe 2.i.a) Działanie 2.2.3. Zwi ększanie dost ępno ści i jako ści usług komunikacyjnych, 2.i.b) Działanie 2.2.4. Usługi komunalne i zwi ązane z ochron ą środowiska, 2.ii. Kierunek działa ń 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów trac ących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, 2.iii. Kierunek działa ń 2.4. Przezwyci ęż anie niedogodno ści zwi ązanych z poło żeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłu ż zewn ętrznych granic UE, 2.iv. Kierunek działa ń 2.5. Zwi ększanie dost ępno ści transportowej do o środków wojewódzkich na obszarach o najni ższej dost ępno ści. X. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 1. Cel szczegółowy 4. Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywno ści systemu opieki zdrowotnej 1.i. Kierunek interwencji – kształtowanie zdrowego stylu życia poprzez promocj ę zdrowia, edukacj ę zdrowotn ą oraz pro środowiskow ą oraz działania wspieraj ące dost ęp do zdrowej i bezpiecznej żywno ści, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 28 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 XI. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 1. Cel szczegółowy 4. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego 1.i. Priorytet Strategii 4.1. Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójno ści społecznej 1.i.a) Kierunek działa ń 4.1.2. Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz krajobrazu, XII. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku 1. Kierunek – poprawa efektywno ści energetycznej 1.i. Cel główny – dąż enie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki nast ępuj ącego bez wzrostu zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą, 1.ii. Cel główny – konsekwentne zmniejszanie energochłonno ści polskiej gospodarki do poziomu UE-15, 2. Kierunek – wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii 2.i. Cel główny – racjonalne i efektywne gospodarowanie zło żami w ęgla, znajduj ącymi si ę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 2.ii. Cel główny – zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikacj ę źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego, 3. Kierunek – wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła 3.i. Cel główny – zapewnienie ci ągłego pokrycia zapotrzebowania na energi ę przy uwzgl ędnieniu maksymalnego mo żliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii, 4. Kierunek – dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki j ądrowej 4.i. Cel główny – przygotowanie infrastruktury dla energetyki j ądrowej i zapewnienie inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni j ądrowych opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem wysokiej kultury bezpiecze ństwa j ądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji, projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni j ądrowych 5. Kierunek – rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw 5.i. Cel główny – wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zu życiu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 29 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 w latach nast ępnych, 5.ii. Cel główny – osi ągni ęcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwi ększenie wykorzystania biopaliw II generacji, 5.iii. Cel główny – ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównowa żone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzi ć do konkurencji pomi ędzy energetyk ą odnawialn ą i rolnictwem oraz zachowa ć ró żnorodno ść biologiczn ą, 5.iv. Cel główny – wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniej ących urz ądze ń pi ętrz ących stanowi ących własno ść Skarbu Pa ństwa, 5.v. Cel główny – zwi ększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dost ępnych surowcach, 6. Kierunek – rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii 6.i. Cel główny – zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen, 7. Kierunek – ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko 7.i. Cel główny – ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpiecze ństwa energetycznego, 7.ii. Cel główny – ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikaj ących z obecnych i projektowanych regulacji unijnych, 7.iii. Cel główny – ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, 7.iv. Cel główny – minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce, 7.v. Cel główny – zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych.

3.3. Dokumenty wojewódzkie

I. Program Strategiczny Ochrona Środowiska Przyj ęty uchwał ą nr lVI/894/14 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 27 pa ździernika 2014 r. Program Strategiczny Ochrona Środowiska jest aktualizacj ą Programu Ochrony Środowiska PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 30 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014, który został przyj ęty przez Sejmik Województwa Małopolskiego w dniu 24 wrze śnia 2007 r. Jest on jednocze śnie dokumentem, który realizuje Strategi ę Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020. Program prezentuje działania przewidziane do realizacji w latach 2014-2020 w tym tak że te, które nie wynikaj ą z bezpo średnich kompetencji Samorz ądu Województwa Małopolskiego. Jest wi ęc dokumentem kompleksowo traktuj ącym zadania ochrony środowiska poprzez okre ślone priorytety i najistotniejsze kierunki działa ń. Główny cel PSO Ś to: Poprawa bezpiecze ństwa ekologicznego oraz ochrona zasobów środowiska dla rozwoju Małopolski i jest on realizowany poprzez nast ępuj ące priorytety: 1. Poprawa jako ści powietrza, ochrona przed hałasem oraz minimalizacja oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego. 2. Ochrona zasobów wodnych. 3. Rozw ijanie systemu gospodarki odpadami. 4. Przeciwdziałanie wyst ępowaniu i minimalizowanie skutków negatywnych zjawisk atmosferycznych, geodynamicznych i awarii przemysłowych. 5. Regionalna polityka energetyczna. 6. Ochrona i zachowanie środowiska przyrodniczego. 7. Wsparcie systemu zarz ądzania bezpiecze ństwem publicznym. 8. Edukacja ekologiczna, kształtowanie i promocja postaw w zakresie ochrony środowiska i bezpiecze ństwa publicznego oraz usprawnienie mechanizmów administracyjno- prawnych i ekonomicznych. II. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 - 2021 Została przyj ęta uchwał ą Nr XII/183/11 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 26 wrze śnia 2011 r. W śród wszystkich, podstawowych, obszarów Strategii rozwoju znajduj ą si ę działania zwi ązane z ochron ą środowiska, co powinno zapewni ć spójno ść polityki w zakresie wszystkich sektorów w województwie. W szczególno ści nale ży wymieni ć obszar (6) „Bezpiecze ństwo ekologiczne, zdrowotne i społeczne”, w ramach, którego przewidziane s ą działania w zakresie ochrony zasobów wodnych, poprawy jako ści powietrza, ochrony przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym, rozwijania gospodarki odpadami, przeciwdziałania negatywnym zjawiskom naturalnym i awariom przemysłowym, ochrony przyrody, regionalnej polityki energetycznej oraz edukacji. Działania na rzecz środowiska w ramach pozostałych obszarów to: PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 31 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 • Obszar 1 Gospodarka wiedzy i aktywno ści (wsparcie nowoczesnych technologii środowiskowych), • Obszar 2 Dziedzictwo i przemysły czasu wolnego (zintegrowana ochrona krajobrazu i środowiska przyrodniczego, rewitalizacja obszarów zdegradowanych), • Obszar 3 Infrastruktura dla dost ępno ści komunikacyjnej (budowa obwodnic, wspieranie rozwoju transportu ekologicznego, w tym wodnego, tworzenie transportu publicznego przyjaznego ludziom i środowisku), • Obszar 4 Krakowski obszar metropolitarny i inne subregiony (rozwój infrastruktury niezb ędnej dla rozwoju dziedzin perspektywicznej przewagi technologicznej Krakowa – czysta energia, technologie informacyjne i komunikacyjne oraz multimedia), • Obszar 5 Rozwój miast i terenów wiejskich (wdro żenie instrumentów wsparcia rolnictwa ekologicznego i produkcji zdrowej żywno ści). III. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego Został przyj ęty Uchwał ą Nr XV/174/03 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 22 grudnia 2003 r. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa jest głównym elementem systemu planowania przestrzennego w województwie i słu ży do okre ślania przestrzennych aspektów polityki rozwojowej. Plan ten jest dokumentem, za po średnictwem którego s ą przenoszone do planowania miejscowego ustalenia strategii rozwoju. Zawiera tak że przestrzenne odniesienia zada ń rz ądowych wpisanych do rejestru i samorz ądu województwa umieszczonych w programach wojewódzkich, polegaj ące na ustaleniu obszarów, na których przewiduje si ę ich realizacj ę. Głównym zadaniem planu jest okre ślenie celów oraz zasad i kierunków gospodarowania przestrzeni ą województwa, które stanowi ą rozwini ęcie zało żeń polityki przestrzennej pa ństwa, zawartej w Koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju. Cel generalny zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego to harmonijne gospodarowanie przestrzeni ą jako podstawa dynamicznego i zrównowa żonego rozwoju województwa. IV. Regionalny Plan Energetyczny dla województwa małopolskiego na lata 2012-2032 - projekt Dokument okre śli podstawowe zało żenia polityki energetycznej województwa oraz stanowi ć będzie podstaw ę do jej wdro żenia. Regionalny Plan Energetyczny stanowi ć b ędzie rozwini ęcie PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 32 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 i uszczegółowienie kierunku działania przyj ętego w Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 w obszarze energetyki. RPE opracowywany w oparciu o zasad ę zrównowa żonego rozwoju gospodarki energetycznej b ędzie wytyczał szereg konkretnych działa ń maj ących na celu zwi ększenie efektywno ści energetycznej w regionie oraz umo żliwiaj ących skuteczne wykorzystanie potencjału województwa w zakresie energii odnawialnej. V. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego Został przyj ęty uchwał ą Nr XLII/662/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 wrze śnia 2013 r. Celem Programu ochrony powietrza jest osi ągni ęcie w całej Małopolsce do 2023 r. dopuszczalnych poziomów zanieczyszcze ń w powietrzu: pyłu PM10, PM2,5, benzo(a)pirenu, dwutlenku azotu i dwutlenku siarki. Głównymi kierunkami działa ń w zakresie ochrony powietrza wyznaczonymi w Programie jest m.in.: • Wprowadzenie ogranicze ń w stosowaniu paliw stałych na obszarze Krakowa, • Realizacja gminnych programów ograniczania niskiej emisji – eliminacja niskosprawnych urz ądze ń na paliwa stałe, • Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych i sieci gazowych zapewniaj ąca podł ączenie nowych u żytkowników, • Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszcz ędnego w budownictwie mieszkaniowym oraz w obiektach u żyteczno ści publicznej, • Ograniczenie emisji z transportu, • Ograniczenie emisji przemysłowej, • Edukacja ekologiczna mieszka ńców, • Poprawa warunków przewietrzania miast i ochrona terenów zielonych. Efektem realizacji Programu powinno by ć zmniejszenie wielko ści emisji zanieczyszcze ń emitowanych do powietrza, w tym pyłu PM10 i pyłu PM2,5 o około 28%, aby mo żliwe było osi ągniecie norm jako ści powietrza. Elementem Programu ochrony powietrza jest Plan działa ń krótkoterminowych, który wprowadza 3 stopnie zagro żenia zanieczyszczeniem powietrza: I stopie ń zagro żenia (kod żółty) o charakterze informacyjnym, II stopie ń zagro żenia (kod pomara ńczowy) o charakterze informacyjno-ostrzegawczym, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 33 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 III stopie ń zagro żenia (kod czerwony) o charakterze informacyjno-ostrzegawczym i nakazowym. VI. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego Został przyj ęty uchwał ą nr XLII/663/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 wrze śnia 2013 r. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego obejmuje ł ącznie 805,35 km dróg o nat ęż eniu ruchu powy żej 3 mln pojazdów rocznie oraz 106,5 km linii kolejowych o nat ęż eniu ruchu powy żej 30 tys. poci ągów rocznie. Dokument wykazał wyst ąpienie przekrocze ń poziomów dopuszczalnych hałasu wzdłu ż dróg o ł ącznej długo ści 501,5 km. Celem dokumentu jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego poprzez budow ę w perspektywie do roku 2033 ok. 39,1 km ekranów akustycznych oraz zastosowanie ok. 382 km nawierzchni o obni żonej hała śliwo ści. Odpowiedzialnymi za realizacj ę Programu ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego s ą zarz ądcy infrastruktury drogowej i kolejowej (tj. Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Krakowie, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Stalexport Autostrada Małopolska S.A., PKP Polskie Linie Kolejowe Sp. z o.o.). VII. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego Został przyj ęty uchwał ą Nr XXV/397/12 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 2 lipca 2012 r. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego przedstawia analiz ę stanu gospodarki odpadami na terenie województwa, prognozę zmian oraz cele i kierunki działa ń w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów oraz kształtowania systemu gospodarki odpadami. Uchwała w sprawie wykonania Planu Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego okre śla: - regiony gospodarki odpadami komunalnymi, - regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych w poszczególnych regionach oraz instalacje przewidziane do zast ępczej obsługi tych regionów, do czasu uruchomienia regionalnych instalacji, w przypadku gdy znajduj ąca si ę w nich instalacja uległa awarii lub nie mo że przyjmowa ć odpadów z innych przyczyn, - regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych niespełniaj ące wymaga ń PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 34 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 ochrony środowiska, których modernizacja nie jest mo żliwa z przyczyn technicznych lub nie jest uzasadniona z przyczyn ekonomicznych. VIII. Program Małej Retencji Województwa Małopolskiego Został przyj ęty uchwał ą Nr XXV/344/04 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 25 pa ździernika 2004 r. Program małej retencji województwa małopolskiego obejmuje obszar całego województwa małopolskiego na terenie bezpo średniej zlewni Wisły oraz jej głównych dopływów: lewobrze żnych – Przemszy, Pr ądnika, Dłubni, Szreniawy, prawobrze żnych – Skawy, Raby, Uszwicy, Dunajca z Łososin ą i Biał ą, Wisłoki z Rop ą. Zbiorniki małej retencji uwzgl ędnione w programie s ą lokalizowane na dopływach w zlewniach w/w rzek na terenie 62 gmin w 17 powiatach.

3.4. Dokumenty lokalne

Powiatowe: I. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Suskiego na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 – 2019 Została przyj ęta uchwał ą Nr 290/12 Zarz ądu Województwa Małopolskiego z dnia 15 marca 2012 r. Program przedstawia aktualny stan środowiska, okre śla hierarchi ę niezb ędnych działa ń zmierzaj ących do poprawy tego stanu, umo żliwia koordynacj ę decyzji administracyjnych oraz wybór decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez ró żne podmioty i instytucje. Przedstawia tak że główne cele przeznaczone do realizacji usystematyzowane w nast ępuj ących grupach: • kierunki działa ń systemowych, • ochrona zasobów naturalnych, • poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego. W Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Suskiego cele środowiskowe skupiaj ą si ę głównie na ochronie wód, ochronie powietrza, ochronie przed hałasem oraz ochronie przyrody. Okre ślone cele maj ą wpłyn ąć odpowiednio na: utrzymanie i osi ągni ęcie dobrego stanu wszystkich wód, utrzymanie okre ślonego stanu powietrza w zakresie pyłu PM10, zmniejszenie nara żenia na ponadnormatywny hałas oraz zachowanie PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 35 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 bioró żnorodno ści biologicznej. II. Program Rozwoju Powiatu Suskiego na lata 2016-2020 Został przyj ęty Uchwał ą NR 0007/XVIII/126/2016 Rady Powiatu Suskiego z dnia 24 maja 2016 r. Program Rozwoju Powiatu Suskiego na lata 2016-2020 pełni kluczow ą rol ę, jako generalny plan post ępowania władz samorz ądu powiatowego, ale równie ż jako narz ędzie współpracy z partnerami publicznymi, prywatnymi i pozarz ądowymi. Okre śla kierunki konkretnych działa ń, jakie planuj ą podj ąć władze powiatu, a których głównym celem jest osi ągni ęcie długotrwałego i zrównowa żonego rozwoju społecznego i gospodarczego. Zapisy zawarte w dokumencie uwzgl ędniaj ą mo żliwo ści bud żetowe powiatu suskiego oraz odpowiadaj ą okresowi programowania w Polsce funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Program jest zbudowany w oparciu o schemat, w którym wyznaczone zostały: wizja, misja, obszary strategiczne, cele strategiczne, cele operacyjne i kluczowe działania. Wizja powiatu sformułowana została nast ępuj ąco: Powiat suski - Podbabiogórze - rozpoznawalne i atrakcyjne miejsce życia, pracy i sp ędzania czasu wolnego; tworz ące szanse na rozwój ludzi i nowoczesnej przedsi ębiorczo ści; silne tradycyjnymi warto ściami i aspiracjami swoich mieszka ńców, świadomie czerpi ące z dziedzictwa kulturowego, walorów przyrodniczo-krajobrazowych, a tak że poło żenia na granicy Małopolski i Śląska. Natomiast wydzielone 4 obszary priorytetowe to kolejno: 1. Gospodarka, przedsi ębiorczo ść i edukacja dostosowana do potrzeb rynku pracy; 2. Środowisko naturalne, dziedzictwo kulturowe, turystyka; 3. Dost ępno ść i spójno ść komunikacyjna; 4. Bezpiecze ństwo społeczne i zdrowotne, porz ądek publiczny, społecze ństwo obywatelskie.

Gminne: I. Program Ochrony Środowiska Gminy Stryszawa na lata 2004 – 2014 Pierwszy Program Ochrony Środowiska dla Gminy Stryszawa na lata 2004 – 2014, został opracowany w roku 2004, za ś jego aktualizacja została wykonana w sierpniu 2011 r. i przyj ęta Uchwał ą nr XV/115/12 Rady Gminy Stryszawa z dnia 2 marca 2012 roku. W Programie, przy uwzgl ędnieniu poło żenia i charakteru Gminy Stryszawa, stanu środowiska naturalnego, warunków i planów rozwoju oraz potencjału gospodarczego Gminy okre ślono nast ępuj ące cele i zadania w zakresie kształtowania i ochrony środowiska: PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 36 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 • ograniczenie energochłonno ści i materiałochłonno ści produkcji i usług, ograniczenie zu życia energii i mediów przez mieszka ńców gminy i podmioty gospodarcze, promocja alternatywnych źródeł energii, • preferencj ę dla działa ń systemowych w zakresie ochrony i kształtowania środowiska w duchu rozwoju zrównowa żonego, uwzgl ędniaj ących zło żono ść środowiska i przestrzeni gospodarczo - społecznej, w powi ązaniu z działaniami podejmowanymi na szczeblu powiatu i województwa oraz realizowanymi przez s ąsiednie gminy, • wdro żenie i doskonalenie systemu informacji o środowisku, zgodnego z wymogami prawa ochrony środowiska i wzbogaconego o funkcje realizuj ące zadania z zakresu edukacji ekologicznej i promocji zasad ekorozwoju w gminie oraz propaguj ącego wizerunek „gminy ekologicznej” wobec potencjalnych inwestorów krajowych i zagranicznych, • wspieranie działa ń organizacji pozarz ądowych i inicjatyw lokalnych w zakresie ochrony środowiska oraz ocena i doradztwo w przypadku zamierze ń mog ących powodowa ć skutki środowiskowe (oceny oddziaływania na środowisko), • pozyskanie funduszy centralnych oraz UE dla zada ń realizuj ących zasady rozwoju zrównowa żonego, w szczególno ści z zakresu ochrony środowiska i edukacji ekologicznej. II. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Stryszawa 2015 – 2020 z horyzontem długoterminowym do 2030 roku Został przyj ęty Uchwał ą Nr XV/120/16 Rady Gminy Stryszawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. W Planie przedstawiono działania i uwarunkowania słu żą ce redukcji emisji zanieczyszcze ń powietrza ze szczególnym uwzgl ędnieniem emisji pyłów i CO 2. W ramach prac nad opracowaniem, na podstawie przeprowadzonej w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, jednostkach i budynkach nale żą cych do gminy oraz w wi ększych zakładach przemysłowych ankietyzacji wykonano inwentaryzacj ę źródeł niskiej emisji dla Gminy Stryszawa. Cel główny Planu przyj ęte do realizacji w okresie 2015 ÷ 2020 to: • ograniczenie zu życia energii o 12 157,6 GJ/rok, 2,66%

• ograniczenie emisji: CO 2 o 1 109,3 Mg/rok, 3,12 % • ograniczenie emisji pyłu PM 10 o 11,1 Mg/rok, • ograniczenie emisji pyłu PM 2,5 o 10,5 Mg/rok, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 37 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 • ograniczenie emisji benzo(a)pirenu o 0,008 Mg/rok, • produkcja energii z O ŹE wynosz ąca 1 061,5 GJ/rok, 2%, do roku 2020 w stosunku do roku bazowego 2014. III. Strategia Rozwoju Gminy Stryszawa Jest podstawowym dokumentem planistycznym okre ślaj ącym najwa żniejsze kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Strategia wyznacza cele oraz identyfikuje obszary uznane za kluczowe z punktu widzenia poprawy poziomu życia mieszka ńców, konkurencyjno ści podmiotów oraz wzrostu potencjału stymuluj ącego rozwój społeczno-gospodarczy. Zaplanowano w niej podj ęcie działa ń, które maj ą na celu zrównowa żony wzrost gospodarczy i ogóln ą popraw ę jako ści życia mieszka ńców. Kluczow ą dziedzin ą, która przyczyni si ę to osi ągni ęcia tego celu jest turystyka. Walory naturalne, rozwini ęta infrastruktura, zaplecze noclegowe i rozwój małej przedsi ębiorczo ści na potrzeby turystów przyczynia si ę do przekształcenia gminy w atrakcyjne centrum turystyczne. Celem Stryszawy jest promocja rodzimych tradycji i warto ści. IV. Plan Rozwoju Lokalnego dla Gminy Stryszawa na lata 2016 - 2023 Został przyj ęty Uchwał ą Rady Gminy Stryszawa NR XIX/158/16 w dniu 29 listopada 2016 r. Plan Rozwoju Lokalnego dla Gminy Stryszawa jest dokumentem wskazuj ącym najwa żniejsze do realizacji zadania, zarówno społeczne jak i gospodarcze, infrastrukturalne, ekologiczne i przestrzenne, na których powinna by ć skoncentrowana uwaga organów gminy. Uj ęte zadania planowane s ą do wdra żania w okresie 2017-2023. Uj ęto w nim inwestycje w zakresie infrastruktury komunalnej (wodno-ściekowej), które winny by ć realizowane w pierwszej kolejno ści, by wraz z innymi czynnikami zapewni ć popraw ę bytu mieszka ńców i zwi ększy ć szans ę lokalnej gospodarki. W dalszej kolejno ści zaplanowano przedsi ęwzi ęcia z zakresu rozwoju infrastruktury społecznej, w tym budow ę boisk sportowych, infrastruktury o światy, kultury, rekreacji oraz z zakresu ochrony środowiska i turystyki. V. Plan odnowy miejscowo ści Stryszawa na lata 2010 2016 Został przyj ęty Uchwał ą Rady Gminy Stryszawa NR XXXVIII/291/10 w dniu 27 kwietnia 2010 r. Plan Odnowy Miejscowo ści jest dokumentem operacyjnym przygotowanym w oparciu o materiały udost ępnione przez Urz ąd Gminy Stryszawa. Jest on zgodny z dokumentami strategicznymi gminy: Planem Rozwoju Lokalnego dla Gminy Stryszawa oraz Strategi ą Rozwoju Gminy Stryszawa. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 38 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Dokument został opracowany w celu wyznaczenia kierunków rozwoju z uwzgl ędnieniem aktualnej sytuacji społeczno-ekonomicznej na tym obszarze oraz mocnych i słabych stron, jak równie ż szans i zagro żeń. Plan Odnowy Miejscowo ści wskazuje kierunki zaanga żowania środków funduszy strukturalnych i środków własnych gminy. Realizacja Planu stworzy warunki dla rozwoju społeczno-ekonomicznego i aktywizacji ludno ści przez wsparcie projektów zwi ązanych z zagospodarowaniem przestrzeni publicznej, w tym utrzymaniem, odbudow ą i popraw ą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz podniesieniem atrakcyjno ści turystycznej obszaru. Wpłynie to na popraw ę jako ści życia przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszka ńców oraz promowanie miejscowo ści. Umo żliwi rozwój to żsamo ści społeczno ści lokalnej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszaru oraz wpłynie na wzrost atrakcyjno ści turystycznej i inwestycyjnej. VI. Plan odnowy miejscowo ści Pewelka na lata 2011 2017 Został przyj ęty Uchwał ą Rady Gminy Stryszawa NR VI/43/11 w dniu 15 kwietnia 2011 r. Plan Odnowy Miejscowo ści Pewelka, jest dokumentem strategicznym okre ślaj ącym kierunek rozwoju wsi w sferze społeczno – gospodarczej na lata 2011-2017, poprzez realizacj ę zada ń inwestycyjnych i przedsi ęwzi ęć anga żuj ących społeczno ść lokaln ą. Zawiera charakterystyk ę miejscowo ści, inwentaryzacj ę zasobów słu żą cą uj ęciu stanu rzeczywistego, analiz ę SWOT czyli mocne i słabe strony miejscowo ści, planowane kierunki rozwoju miejscowo ści wraz z harmonogramem działa ń.

Ustalenia niniejszego Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Stryszawa są w pełni zgodne z wymienionymi powy żej programami i planami, a tak że pozostaj ą w zgodzie z obowi ązuj ącymi uwarunkowaniami politycznymi, prawnymi i gospodarczymi. S ą realizacj ą celów i działa ń dokumentów wy ższego rz ędu. Zapisy Programu s ą spójne z aktualnymi programami i strategiami funkcjonuj ącymi na obszarze gminy i powiatu.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 39 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 4. STRESZCZENIE W J ĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM

Celem opracowania „Programu ochrony środowiska dla Gminy Stryszawa na lata 2018 - 2021 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2022-2025” był fakt, że jest to podstawowe narz ędzie prowadzenia polityki ekologicznej na terenie Gminy. Według zało żeń opracowanie programu mo że doprowadzi ć do poprawy stanu środowiska naturalnego, efektywnego zarz ądzania środowiskiem, zapewni skuteczne mechanizmy chroni ące środowisko przed degradacj ą, a tak że stworzy warunki dla wdro żenia wymaga ń obowi ązuj ącego w tym zakresie prawa. Opracowanie, jakim jest Program Ochrony Środowiska, okre śla polityk ę środowiskow ą, a tak że wyznacza cele i zadania środowiskowe oraz szczegółowe programy zarz ądzania środowiskowego, które odnosz ą si ę do aspektów środowiskowych, usystematyzowanych według priorytetów. Niniejszy Program zawiera, mi ędzy innymi, rozpoznanie aktualnego stanu środowiska w gminie, przedstawia propozycje oraz opis zada ń, które niezb ędne s ą do kompleksowego rozwi ązania problemów zwi ązanych z ochron ą środowiska. Program definiuje problemy w celu ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszcze ń, nakłada nacisk na ochron ę i rozwój walorów środowiska oraz racjonalne gospodarowanie z uwzgl ędnieniem konieczno ści ochrony środowiska. Oceny osi ągni ętych celów oraz stopnia ich realizacji dokonuje si ę co 2 lata. W Programie omówiono aspekty ochrony środowiska w gminie w odniesieniu m.in. do gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powierzchni ziemi i gleb, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym, ochrony przyrody, edukacji ekologicznej, z podaniem ich charakterystyki oraz ocen ą stanu aktualnego.

Charakterystyka Gminy Gmina Stryszawa jest gmin ą wiejsk ą, która le ży w powiecie suskim w województwie małopolskim. Gmina graniczy od południa z gminami Zawoja i Koszarawa, od zachodu z gminami Jele śnia i Ślemie ń, od północy z Andrychowem i Mucharzem, a od wschodu z Zembrzycami, Such ą Beskidzk ą i Makowem Podhala ńskim. Siedziba władz gminy znajduje si ę we wsi Stryszawa. W skład gminy wchodz ą nast ępuj ące wsie: Stryszawa (siedziba Gminy), Hucisko, Kuków, Kurów, Krzeszów, Lachowice, Targoszów i Pewelka. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 40 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025

Spójno ść programu ochrony środowiska z dokumentami strategicznymi i programowymi Na konstruowanie zapisów prawodawstwa polskiego wpływ maj ą zało żenia dokumentów, umów i konwencji mi ędzynarodowych, które to dokumenty narzucaj ą Polsce działania w zakresie ochrony środowiska. Istnieje konieczno ść , aby tre ść Programu była spójna z nadrz ędnymi dokumentami strategicznymi, dokumentami sektorowymi oraz z dokumentami o charakterze wdro żeniowym. W Programie opisano dokumenty mi ędzynarodowe i krajowe, które wpływaj ą na tre ść tego dokumentu.

Ocena stanu środowiska W niniejszym opracowaniu opisano stan środowiska na terenie Gminy Stryszawa. Wyznaczono w tym zakresie nast ępuj ące kategorie: • Ochrona klimatu i jako ści powietrza (uwzgl ędniaj ąca stan aktualny, identyfikuj ąca zagro żenia i źródła zanieczyszczenia powietrza), • Zagro żenia hałasem (uwzgl ędniaj ące stan aktualny, identyfikuj ące zagro żenia i źródła zanieczyszcze ń środowiska nadmiernym hałasem), • Promieniowanie elektromagnetyczne (uwzgl ędniaj ące stan aktualny, identyfikuj ące zagro żenia wynikaj ące z promieniowania elektromagnetycznego), • Gospodarowanie wodami (uwzgl ędniaj ące stan aktualny wód powierzchniowych i podziemnych, identyfikuj ące zagro żenia i źródła zanieczyszcze ń środowiska wodnego), • Gospodarka wodno – ściekowa (uwzgl ędniaj ąca stan aktualny sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, identyfikuj ąca zagro żenia i źródła zanieczyszcze ń z tym zwi ązane), • Zasoby geologiczne (uwzgl ędniaj ące stan aktualny, identyfikuj ące zagro żenia i źródła zanieczyszcze ń zwi ązane z eksploatacj ą kopalin), • Gleby (uwzgl ędniaj ące stan aktualny, identyfikuj ą zagro żenia i źródła zanieczyszcze ń środowiska glebowego), • Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów (uwzgl ędniaj ąca stan aktualny, identyfikuj ąca zagro żenia zwi ązane z gospodark ą odpadami na terenie Gminy), • Zasoby przyrodnicze (uwzgl ędniaj ące stan aktualny, identyfikuj ące zagro żenia dla wyst ępuj ących na terenie Gminy form ochrony przyrody), PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 41 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 • Zagro żenia powa żnymi awariami (uwzgl ędniaj ące stan aktualny, identyfikuj ące zagro żenia dla wyst ępuj ących na terenie Gminy zakładów), • Edukacja ekologiczna (opis prowadzonej na terenie Gminy edukacji ekologicznej mieszka ńców). Efekty realizacji dotychczasowego programu ochrony środowiska W Gminie Stryszawa obowi ązuje Program Ochrony Środowiska dla Gminy Stryszawa na lata 2011 – 2014 przyj ęty Uchwał ą Rady Gminy Stryszawa Nr XV/115/12 w dnia 02 marca 2012 r. Zrealizowane działania wynikaj ące z zało żeń tego Programu przyczyniły si ę do poprawy stanu środowiska gminy, a tak że do utrzymania dobrego poziomu tam, gdzie został on osi ągni ęty. W rozdziale 6 Programu dokonano oceny realizacji zało żonych celów wynikaj ących z poprzedniego Programu. W pozostałych rozdziałach omówiono: cele programu ochrony środowiska, zadania i wska źniki, system instytucji zaanga żowanych w jego realizacj ę, procedur ę monitoringu stopnia realizacji Programu oraz wykaz interesariuszy zaanga żowanych w prace nad Programem. W niniejszym Programie zestawiono cele wynikaj ące z dokumentów wy ższego szczebla. Na ich podstawie wyznaczono cele i strategi ę ich realizacji na poziomie gminnym. Wyznaczone zadania s ą spójne z planowanymi inwestycjami gminnymi oraz obowi ązuj ącym prawem lokalnym. Wła ściwe wykorzystanie mo żliwych rozwi ąza ń o charakterze organizacyjnym ma istotne znaczenie w procesie wdrażania programu i jego realizacji. Na realizacj ę cz ęś ci zada ń niniejszego Programu Ochrony Środowiska Gmina Stryszawa będzie musiała przeznaczy ć środki własne. Fundusze te pochodz ą z bie żą cych środków, takich jak np. podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach stanowi ących dochód bud żetu pa ństwa. Wkład własny jest równie ż niezb ędny do uzyskania niektórych dotacji, gdzie konieczne jest zainwestowanie w przedsi ęwzi ęcie własnych środków na wymaganym poziomie. Dla cz ęś ci zało żeń niniejszego Programu Ochrony Środowiska niezb ędnym b ędzie uzyskanie funduszy pochodz ących ze źródeł unijnych oraz innych organizacji mi ędzynarodowych poprzez przyst ąpienie do konkretnych programów i projektów. St ąd w Programie omówiono po krótce instytucje zaanga żowane w jego realizacj ę. Wprowadzenie zasad monitoringu umo żliwi sprawn ą realizacj ę działa ń, jak równie ż pozwoli na bie żą cą aktualizacj ę celów programu. Do opracowania niniejszego dokumentu niezb ędne było pozyskanie danych z ró żnych instytucji zarówno z sektora publicznego jak te ż prywatnego, co omówiono w rozdziale 10. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 42 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 5. OCENA STANU ŚRODOWISKA

5.1. Ochrona klimatu i jako ści powietrza

5.1.1 Stan jako ści powietrza atmosferycznego

„Ocena jako ści powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku” 3 została wykonana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie według zasad okre ślonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. 2016 poz. 672), zgodnie z obowi ązuj ącymi aktami prawa krajowego i unijnego (UE) dotycz ącymi ocen jako ści powietrza. Celem oceny jako ści powietrza było uzyskanie informacji o st ęż eniach zanieczyszcze ń na obszarze poszczególnych stref województwa małopolskiego. Podstaw ę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jako ści powietrza stanowi ą: • dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (z uwzględnieniem dozwolonej liczby przekrocze ń poziomu dopuszczalnego okre ślonego dla niektórych zanieczyszcze ń), • dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powi ększony o margines tolerancji (dozwolone przypadki przekrocze ń poziomu dopuszczalnego odnosz ą si ę tak że do jego warto ści powi ększonej o margines tolerancji), • poziomy docelowe dla niektórych substancji, • poziomy celów długoterminowych dla ozonu. Klasyfikacj ę stref wykonano oddzielnie dla dwóch grup kryteriów: • okre ślonych w celu ochrony zdrowia - dla obszaru zwykłego (Z), • okre ślonych w celu ochrony ro ślin (dla obszaru województwa z wył ączeniem aglomeracji oraz miast powy żej 100 tys. mieszka ńców) dla ka żdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwy ższych st ęż eń (tzn. wyst ępuj ących w najbardziej zanieczyszczonych rejonach) na obszarze aglomeracji lub innej strefy.

Gmina Stryszawa została zaliczona do strefy o kodzie PL1203 – strefa małopolska. Ocen ę wykonano pod k ątem spełnienia kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla nast ępuj ących substancji:

3 „Ocena jako ści powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, http://www.krakow.pios.gov.pl PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 43 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 - dwutlenek siarki (SO 2),

- dwutlenek azotu (NO 2), - tlenek w ęgla (CO),

- benzen (C 6H6),

- ozon (O 3), - pył zawieszony PM10 (PM10), - pył zawieszony PM2,5 (PM2.5), - ołów (Pb) w pyle zawieszonym PM10, - arsen (As) w pyle zawieszonym PM10, - kadm (Cd) w pyle zawieszonym PM10, - nikiel (Ni) w pyle zawieszonym PM10, - benzo(a)piren (B(a)P) w pyle zawieszonym PM10.

W poni ższej tabeli przedstawiono wyniki klasyfikacji strefy małopolskiej w 2015 roku dla wszystkich zanieczyszcze ń uwzgl ędnianych w ocenie rocznej dokonywanej pod k ątem ochrony zdrowia.

Tabela 3: Klasyfikacja zanieczyszcze ń pod k ątem ochrony zdrowia Nazwa Klasy dla poszczególnych zanieczyszcze ń w obszarach strefy strefy SO 2 NO 2 CO PM 10 PM C6H6 Pb As Cd Ni B(a) O3 2,5 P

Strefa małopolska A A A C C A A A A A C C PL1203 Źródło: „Ocena jako ści powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku.”

Ocena wykonana pod k ątem spełnienia kryteriów odniesionych do ochrony roślin obejmowała:

- dwutlenek siarki (SO 2),

- tlenki azotu (NO x),

- ozon (O 3).

W poni ższej tabeli przedstawiono wyniki klasyfikacji strefy małopolskiej pod k ątem ochrony ro ślin. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 44 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Tabela 4: Klasyfikacja zanieczyszcze ń pod k ątem ochrony ro ślin Nazwa strefy Klasy dla poszczególnych zanieczyszcze ń w obszarach strefy

NO x O3 SO 2

Strefa małopolska A C A PL1203 Źródło: „Ocena jako ści powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku.”

W rocznej ocenie jako ści powietrza za rok 2015 wykonanej według powy ższych kryteriów ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia oraz ochron ę ro ślin gmina Stryszawa zaliczona została do klasy C/D2 (ze wzgl ędu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu). Kryterium stanowi ące podstaw ę do zakwalifikowania strefy do klasy C/D2 stanowiło zanieczyszczenie i czas u średniania st ęż eń. Cały obszar strefy małopolskiej zakwalifikowano jako obszar przekroczenia normatywnych st ęż eń zanieczyszcze ń B(a)P/rok w pyle zawieszonym PM10. Ponadto gmin ę Stryszawa jako jedn ą ze 148 gmin w strefie małopolskiej zakwalifikowano jako obszar przekroczenia normatywnych st ęż eń zanieczyszcze ń pyłu zawieszonego PM10 - st ęż enia 24-godzinne. Na terenie strefy małopolskiej, stwierdzono tak że przekroczenie poziomu celu długoterminowego, okre ślonego w odniesieniu do st ęż enia ozonu (8 godz. średnia krocz ąca). Wyniki oceny st ęż eń zanieczyszcze ń w powietrzu wyst ępuj ących w 2015 r. na obszarze strefy małopolskiej, uwzgl ędniaj ące kryterium ochrony ro ślin, wykazały przekroczenia stanu dopuszczalnego poziomów ozonu.

Wyniki „Oceny jako ści powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku” wskazuj ą na konieczno ść intensyfikacji działa ń okre ślonych w „Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego” opracowanym w 2013 roku, a na szczeblach gminnych w „Planach gospodarki niskoemisyjnej” dla poszczególnych gmin strefy małopolskiej.

Jak wynika z „Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Stryszawa 2015 – 2020 z horyzontem długoterminowym do 2030 roku oraz z bada ń przeprowadzonych w gminie wyst ępuj ące na terenie gminy zanieczyszczenia powietrza, spowodowane s ą m.in. przez nast ępuj ące czynniki: • przewaga w ęgla i drewna jako paliwa do ogrzewania budynków mieszkalnych, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 45 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 • emisja zanieczyszcze ń spoza granic gminy. Do emitorów zanieczyszcze ń powietrza zlokalizowanych na terenie gminy zaliczyć nale ży przede wszystkim niskosprawne piece i piony kominowe gospodarstw domowych na w ęgiel i drewno. Niska emisja jest źródłem takich zanieczyszczenia jak dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek w ęgla, pył, sadza, a wi ęc typowych zanieczyszcze ń powstaj ących podczas spalania paliw stałych i gazowych. Problemem wyst ępuj ącym na terenie gminy jest cz ęste spalane w piecach w ęglowych wysokokalorycznych odpadów komunalnych, w tym spalanie tworzyw sztucznych powoduj ące emisj ę dioksyn – najbardziej toksycznych substancji chemicznych, które s ą wdychane przez ludzi i zwierz ęta, a tak że osiadaj ą na owocach, glebie i wodzie. W przypadku emisji bytowej, zwi ązanej z mieszkalnictwem jednorodzinnym zanieczyszczenia uwalniane na niedu żej wysoko ści cz ęsto pozostaj ą i kumuluj ą si ę w otoczeniu źródła emisji. Poło żenie miejscowo ści w dolinach, powoduje okresowo słabe ruchy mas powietrza i dodatkowo utrudnia rozpraszanie zanieczyszcze ń w atmosferze. Ponadto na terenie Gminy zlokalizowane s ą jednostki produkcyjne i usługowe, które równie ż s ą źródłami emisji zanieczyszcze ń do powietrza. Zwi ększon ą ilo ść zanieczyszcze ń powstaj ących ze spalania paliw transportowych powoduje przebieg przez teren Gminy drogi wojewódzkiej.

5.1.2 Zaopatrzenie w ciepło

Na terenie Gminy nie ma zorganizowanego systemu ciepłowniczego, istniej ą lokalne źródła ciepła z zastosowaniem indywidualnych systemów grzewczych, cechuj ące si ę znaczn ą emisj ą zanieczyszcze ń w procesie spalania. W budynkach u żyteczno ści publicznej kotłownie opalane s ą w ęglem, gazem oraz olejem. Paliwem dominuj ącym w budownictwie mieszkalnym jest w ęgiel i drewno.

Wójt Gminy przyznał w 2016 r. 21 dotacji dla mieszka ńców gminy, w efekcie czego kotły węglowe o niskiej sprawno ści zostało wymienionych na kotłowi w ęglowe proekologiczne opalanych ekogroszkiem, kotły gazowe o wysokiej sprawno ść i lub kotły opalane peletemi. W zale żno ści od rodzaju zamontowanego kotła osoby fizyczne otrzymały wsparcie finansowe na nast ępuj ących warunkach: • kotłownia węglowa opalanej ekogroszkiem: maksymalna wysoko ść dofinansowania do 3 500 zł, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 46 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 • kotłownia na biomas ę: maksymalna wysoko ść dofinansowania do 3 800 zł, • kotłownia olejowa: maksymalna wysoko ść dofinansowania do 3 500 zł, • kotłownia gazowa: maksymalna wysoko ść dofinansowania do 3 800 zł, • ogrzewanie elektryczne: maksymalna wysoko ść dofinansowania do 2 500 zł, Aktualnie w Urz ędzie Gminy trwa przyjmowanie wniosków mieszka ńców zainteresowanych wymian ą kotłowni w ęglowych na proekologiczne w roku 2017. W chwili obecnej 40 wniosków czeka na zamkni ęcie finansowania poprzez dotacj ę z WFO ŚiGW.

5.1.3 Źródła energii odnawialnej

Polska jako członek UE zobowi ązana jest do realizacji tzw. pakietu klimatyczno - energetycznego, który zakłada dla niej m. in. zwi ększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych do 15 % w 2020 roku (zamiast 20 % jak średnio w UE). Spowodowane jest to faktem wyst ępowania mniejszych zasobów i efektywno ści odnawialnych źródeł energii. W zwi ązku z tym ka żda jednostka samorz ądu terytorialnego w Polsce powinna d ąż yć do pozyskiwania energii z odnawialnych źródeł energii, a tym samym przyczynia ć si ę do realizacji zało żeń pakietu.

W Powiecie Suskim realizowany jest pilota żowy projekt współfinansowany przez Szwajcari ę w ramach Szwajcarskiego Programu Współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz mieszka ńców Powiatu Suskiego w ramach „Programu zwi ększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii i poprawy jako ści powietrza w obr ębie obszarów NATURA 2000, Powiatu suskiego”. W ramach projektu do 30.12.2013 r. wykonano, poza instalacją solarn ą dla Szpitala Rejonowego w Suchej Beskidzkiej, równie ż instalacje solarne dla 2349 budynków mieszkalnych Powiatu Suskiego (w tym 490 na terenie Gminy Stryszawa). W roku 2016 r. podpisano umow ę na wykonanie instalacji solarnych dla 658 rodzin z terenu Powiatu Suskiego.4

4 http://solary.powiatsuski.pl/ PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 47 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 5.1.4 Analiza SWOT

W formie tabelarycznej przedstawiono analiz ę SWOT dla obszaru interwencji ochrona klimatu i jako ści powietrza atmosferycznego.

Tabela 5: Analiza SWOT – ochrona klimatu i jako ści powietrza atmosferycznego Jako ść powietrza Mocne strony Słabe strony • systematyczna modernizacja • brak zorganizowanego systemu i remonty nawierzchni dróg ciepłowniczego, dominacja gminnych, indywidualnych, nieekologicznych • systematyczne przeprowadzanie źródeł ogrzewania, działa ń termomodernizacyjnych • niska efektywno ść energetyczna (kompleksowych i cz ęś ciowych) w starszych budynków mieszkalnych wewn Czynniki Czynniki

obiektach gminnych, spowodowana zastosowaniem • przeprowadzenie modernizacji nieodpowiednich materiałów ę trzne trzne oświetlenia ulicznego na terenie budowlanych. gminy, • wzrost wykorzystania OZE, • brak w najbli ższym otoczeniu Gminy, zakładów mog ących mie ć znacz ący wpływ na stan powietrza atmosferycznego. Szanse Zagro żenia • stopniowe zast ąpienie ogrzewania • zanieczyszczenie powietrza węglowego, bardziej wynikaj ące z tzw. niskiej emisji, nowoczesnym systemem (w tym • spalanie odpadów w piecach OZE) domowych, • termomodernizacja budynków • wzrost liczby samochodów,

zewn użyteczno ści publicznej z • Czynniki Czynniki wysoki koszt inwestycji w OZE. wykorzystaniem odnawialnych ę

trzne trzne źródeł energii, wymiana źródła c.o. i c.w.u., • budowa, modernizacja i oznakowanie ście żek rowerowych, • poprawa efektywno ści energetycznej urz ądze ń w infrastrukturze komunalnej. Źródło: opracowanie własne

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 48 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 5.2. Zagro żenia hałasem

5.2.1. Stan wyj ściowy

Hałas definiuje si ę jako wszystkie niepo żą dane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania mechaniczne o środka spr ęż ystego oddziałuj ące na organizm ludzki i środowisko. Hałasem jest wi ęc ka żdy dźwi ęk, który w danych warunkach jest okre ślony jako szkodliwy, uci ąż liwy lub przeszkadzaj ący, niezale żnie od jego parametrów fizycznych. Uci ąż liwy hałas nie tylko wywiera negatywny wpływ na wytrzymało ść psychofizyczn ą człowieka, ale mo że równie ż w skrajnych przypadkach, powodowa ć trwałe uszkodzenie słuchu. Klimatem akustycznym środowiska zewn ętrznego umownie nazywa si ę zespół zjawisk akustycznych zachodz ących w środowisku, okre ślony za pomoc ą parametrów akustycznych czasu i przestrzeni. Zagro żenie hałasem i wibracjami charakteryzuje si ę mnogo ści ą źródeł i powszechno ści ą wyst ępowania. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym, nast ępuje zarówno wzrost liczby źródeł hałasu jak i ich aktywno ści. Najbardziej uci ąż liwymi emitorami hałasu i wibracji, maj ącymi zasadniczy wpływ na klimat akustyczny środowiska, s ą: trasy komunikacyjne (pojazdy samochodowe, ci ęż arowe, motocykle), place budowy oraz miejsca publiczne. Uci ąż liwo ść hałasu dla organizmu zale ży od nat ęż enia d źwi ęku, jego cz ęstotliwo ści i czasu trwania.

Do oceny akustycznej środowiska stosuje si ę poziom równowa żny d źwi ęku (L Aeq ), który jest uśrednionym poziomem d źwi ęku w funkcji czasu. Poziom ten mierzony jest w decybelach. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku uzale żnione s ą od źródła hałasu, pory dnia oraz przeznaczenia terenu. Podstaw ą okre ślenia dopuszczalnej warto ści poziomu równowa żnego hałasu dla danego terenu jest zaklasyfikowanie go do okre ślonej kategorii, o wyborze której decyduje sposób jego zagospodarowania. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 15 pa ździernika 2014 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporz ądzenia w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2014, poz. 112), na terenach zabudowy zagrodowej i wielorodzinnej dopuszczalny poziom d źwi ęku wzdłu ż dróg w porze dziennej wynosi 65 dB, a w porze nocnej 56 dB, a od pozostałych obiektów w porze dziennej 55 dB, a w porze nocnej 45 dB. Natomiast dopuszczalny poziom hałasu na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (w tym tak że na terenach zwi ązanych z pobytem dzieci, terenach domów opieki i szpitali) wzdłu ż dróg w porze dziennej wynosi 61 dB, a w porze nocnej 56 dB, a od pozostałych obiektów w porze dziennej 50 dB, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 49 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 a w porze nocnej 40 dB. Oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje si ę w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska, zgodnie z art. 117 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2016, poz. 672 z pó źn. zm.). W rozumieniu ww. ustawy ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególno ści na utrzymaniu poziomu hałasu poni żej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, oraz zmniejszeniu poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.

5.2.2. Źródła hałasu

Hałas drogowy Na klimat akustyczny środowiska na terenie Gminy wpływa przede wszystkim ruch drogowy. Zagro żenie hałasem drogowym zwi ązane jest przede wszystkim z gwałtownym przyrostem w ostatnich latach nat ęż enia przewozów towarowych i osobowych w ruchu lokalnym oraz tranzytowym. Przez teren Gminy przebiegaj ą jedna droga o znaczeniu ponadlokalnym, o znacznym nat ęż eniu ruchu: • droga wojewódzka nr 946 relacji Żywiec – Sucha Beskidzka (około 7,7 km na terenie Gminy). Droga ta jest w przewa żaj ącej długo ści nowo wybudowana, w dobrym stanie technicznym oraz odpowiada standardom okre ślonym dla tych dróg. Wewn ętrzny układ komunikacyjny Gminy opiera si ę głównie na drogach powiatowych. Jako ść dróg powiatowych jest zró żnicowana, w wi ększo ści przebudowana, o wła ściwych standardach. Uzupełnieniem systemu komunikacyjnego s ą drogi gminne oraz wewn ętrzne obsługuj ące wsie i wi ększe skupiska zabudowy o ł ącznej długo ści 52,0 km oraz drogi wewn ętrzne obsługuj ące niewielkie zespoły zabudowy oraz pojedyncze obiekty.

Hałas kolejowy Przez teren Gminy przebiega linia kolejowa I klasy nr 97 relacji Skawina - Żywiec z przystankami osobowymi. Budynek dworca w Stryszawie został adaptowany na sklep spo żywczy, a ruch pasa żerski został tutaj zawieszony w 2010 roku. Dnia 11 grudnia 2011 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 50 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 przestały kursowa ć poci ągi REGIO KKS ŻYWIEC-SUCHA Beskidzka. Ponowny ruch osobowy został czasowo przywrócony w weekendy w okresie wakacyjnym w roku 2015. W planach jest rewitalizacja tego odcinka. Hałas pochodz ący z komunikacji kolejowej z uwagi na jej lokalny i okresowy charakter mo żna uzna ć za pomijalny.

Hałas przemysłowy Hałas przemysłowy na terenie Gminy mo że pochodzi ć od warsztatów rzemie ślniczych, produkcyjnych i usługowych i b ędzie on spowodowany eksploatacj ą instalacji lub urz ądze ń zawi ązanych z prowadzon ą działalno ści ą gospodarcz ą. Uci ąż liwo ść hałasu emitowanego z tych obiektów zale ży od ich ilo ści, czasu pracy oraz odległo ści od terenów podlegaj ących ochronie akustycznej, jednak z uwagi na zakres ich działalności uci ąż liwo ść ta jest lokalna, skupiona wokół zakładów. Z uwagi na inwestycje dla podmiotu PACYGA Import-Export, 34-206 Kuków 86 A wydano „Decyzj ę o środowiskowych uwarunkowaniach” nr GK.6220.11.2015 z dnia 12.08.2016 r. okre ślaj ącą warunki wykorzystania terenu w fazie realizacji i eksploatacji lub użytkowania przedsi ęwzi ęcia, ze szczególnym uwzgl ędnieniem konieczno ści ochrony cennych warto ści przyrodniczych, zasobów naturalnych i zabytków oraz ograniczenia uci ąż liwo ści dla terenów sąsiedzkich podczas realizacji inwestycji jak i podczas eksploatacji inwestycji. W decyzji Inwestor został zobowi ązany do wykonania analizy porealizacyjnej w zakresie oddziaływa ń emisji hałasu na zabudow ę mieszkaniow ą.

5.2.3. Analiza SWOT Tabela 6: Analiza SWOT – ochrona klimatu akustycznego Klimat akustyczny Mocne strony Słabe strony • brak zagro żeń akustycznych (z • przyrost nat ęż enia ruchu wewn

Czynniki Czynniki wył ączeniem ci ągów komunikacyjnego. komunikacyjnych), ę trzne trzne • drogi ponadlokalne są w trakcie lub bezpo średnio po przebudowie, s ą o odpowiednich parametrach technicznych.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 51 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Klimat akustyczny Szanse Zagro żenia • podejmowanie działa ń maj ących na • wzrost liczby zarejestrowanych celu zmniejszenie emisji hałasu pojazdów samochodowych, komunikacyjnego, • wysokie koszty rozbudowy • zewn poprawa jako ści dróg lokalnych, transportu przyjaznego środowisku Czynniki Czynniki • upowszechnianie idei naturalnemu,

ę •

trzne trzne stosowanie samochodu osobowego „ecodrivingu” jako podstawowego środka • poło żenie nacisku na rozwój transportu infrastruktury rowerowej, w ęzłów przesiadkowych, korzystanie z komunikacji zbiorowej, Źródło: opracowanie własne

5.3. Promieniowanie elektromagnetyczne

5.3.1. Stan wyj ściowy

Potencjalnymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego s ą: • urz ądzenia wytwarzaj ące stałe pole elektryczne i magnetyczne, • urz ądzenia wytwarzaj ące pole elektryczne i magnetyczne o cz ęstotliwo ści 50 Hz, (stacje i linie elektroenergetyczne wysokiego napi ęcia), • urz ądzenia wytwarzaj ące pole elektromagnetyczne o cz ęstotliwo ści od 1 kHz do 300 GHz, (urz ądzenia radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne), • inne źródła promieniowania z zakresu cz ęstotliwo ści: 0 - 0,5 Hz, 0,5 - 50 Hz oraz 50-1000 Hz.

Normy środowiskowe ustanowione w celu ochrony ludno ści przed promieniowaniem elektromagnetycznym zawarte s ą w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). Prowadz ący instalacj ę, u żytkownik stacji elektroenergetycznej lub napowietrznej linii PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 52 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 elektroenergetycznej lub instalacji stacji nadawczej emitującej pola elektromagnetyczne o cz ęstotliwo ściach od 30 kHz do 300 GHz, s ą obowi ązani do wykonania pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, co reguluje ustawa Prawo ochrony środowiska. Nat ęż enie pól elektromagnetycznych na okre ślonym obszarze jest wypadkow ą wielu czynników i jest wielko ści ą zmienn ą w czasie, zale żną przede wszystkim od liczby i rodzaju działaj ących w tym samym czasie źródeł promieniowania. Badania polegaj ą na pomiarze nat ęż enia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego (parametr charakteryzuj ący oddziaływanie pola) w miejscach dost ępnych dla ludno ści w przedziałach cz ęstotliwo ści co najmniej 3 MHz do 3 000 MHz. Według monitoringu prowadzonego przez WIO Ś w Krakowie w 2015 r. średnia arytmetyczna zmierzonych warto ści nat ęż eń pól elektromagnetycznych promieniowania dla obowi ązuj ącego zakresu od 3 MHz do 3 000 MHz w województwie małopolskim (w punktach pomiarowych zlokalizowanych w: centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszka ńców przekraczaj ącej 50 tys., pozostałych miastach i na terenach wiejskich) nie przekroczyła warto ści dopuszczalnej składowej elektrycznej wynosz ącej 7 V/m (zgodnie z ww. rozporz ądzeniem Ministra Środowiska). Na terenie Gminy pomiary warto ści promieniowania elektromagnetycznego nie były prowadzone, natomiast średnia arytmetyczna zmierzonych warto ści na terenach wiejskich w województwie małopolskim wyniosła 0,163 V/m, czyli znacznie poni żej dopuszczalnej normy.

5.3.2. Źródła promieniowania elektromagnetycznego

Na dzie ń dzisiejszy na terenie Gminy wyst ępuj ą źródła promieniowania niejonizuj ącego w postaci stacji przeka źnikowych telefonii komórkowej. W trakcie realizacji jest budowa napowietrznej linii elektroenergetycznych wysokiego napi ęcia 110 kV realcji Jele śnia – Sucha Beskidzka, która równie ż b ędzie stanowiła istotne źródło promieniowania niejonizuj ącego. Dystrybutorem energii elektrycznej na terenie Gminy jest TAURON Dystrybucja S.A. Energia elektryczna dostarczana jest do wszystkich zabudowań w Gminie i zapewnia pełne zaopatrzenie. Odbiorcy na terenie Gminy zaopatrywania są poprzez sie ć dystrybucyjn ą SN i nN, w której skład wchodz ą: PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 53 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 • Linie napowietrzne i kablowe średniego napi ęcia (SN), • Stacje transformatorowe SN/nN, • Linie niskiego napi ęcia (nN). Pola elektromagnetyczne stacji telefonii komórkowej o g ęsto ści mocy wi ększych ni ż warto ści graniczne, wyst ępuj ą w miejscach niedost ępnych dla ludzi - wie ża ko ścielna w Hucisku i Czepelówka (maszt Emitel - ZRiT). 5

Rysunek 3 Lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej w Gminie Stryszawa

Źródło: www.btsearch.pl

5 Źródło: www.btsearch.pl PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 54 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 5.3.3. Analiza SWOT Tabela 7: Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne Promieniowanie elektromagnetyczne Mocne strony Słabe strony • brak przekrocze ń dopuszczalnych • planowana obecno ść na terenie

wewn norm promieniowania Gminy napowietrznych linii Czynniki Czynniki elektromagnetycznego, elektroenergetycznych wysokiego

ę • uwzgl ędnianie w mpzp napi ęcia, trzne trzne oddziaływania pól • obecno ść na terenie Gminy elektromagnetycznych. nadajników telefonii komórkowej (stacji bazowych), • brak pomiarów WIO Ś na terenie Gminy. zewn

Czynniki Czynniki Szanse Zagro żenia

ę • obowi ązkowy monitoring PEM w • wzmacnianie istniej ących pól trzne ramach pa ństwowego monitoringu elektromagnetycznych przez nowe

środowiska. emitery. Źródło: opracowanie własne

5.4. Gospodarowanie wodami

5.4.1. Stan wyj ściowy - wody powierzchniowe

Obszar gminy odwadniany jest przez lewostronne dopływy Skawy – Stryszawk ę i Tarnawk ę oraz Pewlic ę dopływ Koszarawy nale żą cy do dorzecza Soły. Głównym ciekiem jest Stryszawka, której długo ść wynosi 16,2 km, a powierzchnia dorzecza 139,7 km2. Najwi ększym jej dopływem jest Lachówka o długo ści 11,8 km i powierzchni dorzecza 78,4 km, do której uchodz ą Koco ńka (8,5 km długo ści) z Targoszówk ą (6,5 km długo ści) oraz Kukówka o długo ści 5,0 km. Dno doliny Stryszawki i Lachówki w dolnych odcinkach cz ęś ciowo uregulowane, wyci ęte jest w lu źnym materiale, pokryte żwirami o ró żnej wielko ści, które uruchamiane s ą jedynie podczas du żych wezbra ń i powodzi. Średnioroczny przepływ, który przyjmowany jest za podstawowy wska źnik zasobów wód powierzchniowych wynosi 2,4 m3/s, maksymalny 103 m3/s, a minimalny 0,2 m3/s. Stryszawka posiada asymetryczne dorzecze, z dobrze wykształconym lejem źródłowym. Lewostronne dopływy s ą dłu ższe i zasobniejsze w wod ę natomiast prowadzone s ą krótkie PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 55 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 i mało zasobne w wod ę. Północn ą cz ęść gminy odwadniaj ą krótkie, mało zasobne prawostronne dopływy Tarnawki, natomiast w zachodniej cz ęś ci źródłowe potoki Pewlicy dopływ Koszarawy. Niektóre rzeki s ą regulowane, b ądź te ż s ą w trakcie regulacji m.in. Stryszawka, Lachówka, Kukówka. Na terenie Gminy brak zbiorników retencyjnych.

Rysunek 4 Sie ć hydrograficzna na terenie Gminy Stryszawa

Źródło:

5.4.2. Jako ść wód - wody powierzchniowe

Badania i ocena jako ści wód powierzchniowych w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska (PM Ś) wynika z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r.– Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 z pó źn. zm.). Zgodnie z ust. 3 tego artykułu badania jako ści wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych nale żą do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Celem wykonywania bada ń jest dostarczenie wiedzy o stanie wód, koniecznej do podejmowania działa ń na rzecz poprawy stanu oraz ochrony wód przed zanieczyszczeniem. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 56 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Działania te powinny zapewni ć ochron ę przed eutrofizacj ą spowodowan ą wpływem źródeł bytowo-komunalnych i rolniczych oraz ochron ę przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego. Monitoring oraz działania planowane i realizowane są zgodnie z sze ścioletnim cyklem gospodarowania wodami, wynikaj ącym z przepisów prawa krajowego, transponuj ących wymagania dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2000 r. ustanawiaj ącej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. WE L 327 z 22.12.2000, str. 1-73, Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdział 15, tom 5, str. 275-346) zwanej Ramową Dyrektyw ą Wodn ą. Zakres i sposób bada ń oraz kryteria oceny stanu wód okre ślaj ą rozporz ądzenia do ustawy – Prawo wodne: • rozporz ądzenie M Ś z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1178); • rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2013 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1558); • rozporz ądzenie M Ś z dnia 22 pa ździernika 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jako ści dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1187); • rozporz ądzenie M Ś z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych (Dz. U. z 2011 r. Nr 258, poz. 1549).

Wyniki bada ń, oprócz realizacji wy żej okre ślonego celu podstawowego, słu żą tak że do wypełnienia przez Polsk ę obowi ązków sprawozdawczych wobec Komisji Europejskiej (raporty, o których mowa w Ramowej Dyrektywie Wodnej 2000/60/WE oraz dyrektywie 91/676/EWG dotycz ącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodz ące ze źródeł rolniczych), a tak że zobowi ązania Polski wynikaj ące ze współpracy z Komisj ą Helsi ńsk ą oraz Europejsk ą Agencj ą Środowiska. Badania monitoringowe prowadzone s ą w punktach pomiarowo-kontrolnych (ppk). Monitoring diagnostyczny i operacyjny realizowany jest w punkcie pomiarowo-kontrolnym PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 57 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 reprezentatywnym dla ocenianej jednolitej cz ęś ci wód. Badania w ramach monitoringu badawczego i monitoringu obszarów chronionych prowadzone s ą w miejscu zale żnym od wyst ępowania badanego zjawiska/zdarzenia/ska żenia oraz od umiejscowienia danego obszaru chronionego.

Monitoring wód powierzchniowych w latach 2013 – 2015 prowadzony był przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w oparciu o Program Pa ństwowego Monitoringu Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2013 – 2015. Zgodnie z nim, pomiary prowadzono w jednym punkcie pomiarowo-kontrolnym w jednolitych cz ęś ciach wód rzecznych zlokalizowanych na terenie Gminy. Punkt pomiarowo – kontrolny oraz wyniki monitoringu rzek w JCWP prowadzonego na terenie Gminy Stryszawa w roku 2015 przedstawiono w poni ższych tabelach.

Tabela 8: Punkty pomiarowo – kontrolne (ppk) monitoringu rzek na terenie Gminy Stryszawa Nazwa Kod Punktu Nazwa rzeki Nazwa JCW na Kod JCW na której ppk Punktu (MPHP) której ppk jest jest zlokalizowany zlokalizowany

Stryszawka- PL01S1501_1755 Stryszawka Stryszawka PLRW200012213469 pow.uj ęcia Źródło: http://www.krakow.pios.gov.pl

Tabela 9: Wyniki monitoringu rzek w JCWP prowadzonego na terenie Gminy Stryszawa w roku 2015 Nazwa Silnie Klasa Klasa Klasa Stan / Stan punktu zmieniona elementów elementów elementów potencjał chemiczny biologicznych hydromorfo- fizyko- ekologiczny logicznych chemicznych Stryszawka- TAK II II I Dobry Dobry pow.uj ęcia Źródło: http://www.krakow.pios.gov.pl

W ramach bada ń monitoringowych WIO Ś w Krakowie prowadził w 2015 r. ocen ę eutrofizacji komunalnej w JCWP płyn ących na terenie województwa małopolskiego. Analiza przeprowadzona dla stanowisk na terenie Gminy Stryszawa wykazała, że zostały spełnione PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 58 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 wymogi dla obszarów chronionych.

Tabela 10: Wyniki monitoringu rzek prowadzonego na terenie Gminy Stryszawa w roku 2015 w ppk monitoringu obszarów chronionych Nazwa Stan / Stan Ocena Ocena Sumaryczna Stan w ppk punktu potencjał chemiczny spełnienia spełnienia ocena monitoringu ekologiczny w ppk wymaga ń wód wymaga ń - spełnienia obszarów w ppk monitoringu przeznaczonych eutrofizacja wymaga ń chronionych monitoringu obszarów do spo życia komunalna dla obszarów chronionych obszarów chronionych chronionych Stryszawka- DOBRY DOBRY T T T DOBRY pow.uj ęcia Źródło: http://www.krakow.pios.gov.pl

Legenda:

W Programie Pa ństwowego Monitoringu Środowiska na lata 2016-2020 przewidziano kontynuacj ę wi ększo ści dotychczasowych zada ń i jednocze śnie zaplanowano realizacj ę nowych zada ń wynikaj ących z konieczno ści wdro żenia do polskiego systemu monitoringu PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 59 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 nowych wymaga ń unijnych. Wiele uwagi zostanie po świ ęcone monitoringowi wód, w szczególno ści w zakresie wdra żania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/39/UE z dnia 12 sierpnia 2013 r. zmieniaj ącej dyrektywy 2000/60/WE i 2008/105/WE w zakresie substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. UE L 226 z 24.08.2013, str.1).

Na stan jako ści wód powierzchniowych na terenie Gminy Stryszawa wpływ maj ą m.in. niekontrolowane odprowadzanie nieoczyszczonych ścieków bytowych (wypró żnianie zbiorników bezodpływowych), zanieczyszczenia pochodzenia komunikacyjnego (spływ wód opadowych i roztopowych z dróg i parkingów), a tak że zanieczyszczenia zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych. Dodatkowo stosunkowo niedaleka realizacja Zbiornika Wodnego Świnna Por ęba mo że wpłyn ąć na zmian ę re żimu w korytach wszystkich cieków wpadaj ących do zbiornika. Nast ąpi zmiana profilu podłu żnego i bazy erozyjnej, mo że to wyzwoli ć rozwój szeregu zjawisk erozyjnych (erozja boczna i wgł ębna) wzdłu ż koryt cieków, a przy uj ściu do zbiornika wzmo żona akumulacja niesionego materiału i zamulanie zbiornika. Dostarczenie przez rzeki i spływ ze stoków obrze ża materiału organicznego może w istotny sposób wpłyn ąć na zanieczyszczenie i eutrofizacje wód w zbiorniku, w konsekwencji mo żna si ę spodziewa ć na płaskich terenach dolinnych wyst ąpienia okresowych zabagnie ń z intensywnymi procesami gnilnymi.

5.4.3. Stan wyj ściowy - wody podziemne

Charakterystyka GZWP Wody podziemne obszaru gminy zaliczone s ą wg Paczy ńskiego (1995) do Regionu XIV Karpackiego. Region ten obejmuje swym zasi ęgiem obszar 19,8 tys. km2, w tym Beskidy i Pogórza. Wody podziemne pierwszego poziomu wodono śnego zwi ązane s ą z: · utworami czwartorz ędowymi akumulacji rzecznej, · utworami podczwartorz ędowymi (utwory fliszowe płaszczowiny magurskiej i śląskiej). Czwartorz ędowy poziom wodono śny zwi ązany z utworami akumulacji rzecznej zasilany jest głównie opadami atmosferycznymi, w mniejszym za ś stopniu wodami spływaj ącymi ze stoków PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 60 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 wzniesie ń. W dolinach zwierciadło wód gruntowych znajduje si ę na gł ęboko ści 0,5 do 2,0 m p.p.t. i nie ulega wi ększym wahaniom. Wydajno ść poziomu jest do ść zmienna, najwi ększe w obszarze niskich teras do kilku l/sek. Na zboczach i w partiach szczytowych poziom wód gruntowych znajduje si ę na gł ęboko ści powy żej 5 m p.p.t. Ze wzgl ędu na du żą zawarto ść cz ęś ci ilastych, utwory zwietrzelinowe s ą zwykle słabo wydajne. W utworach fliszowych zbiornik wód podziemnych w zale żno ści od poło żenia wyst ępuje na gł ęboko ści 2-3 m w pobli żu dolin, do ponad 10 m w rejonie grzbietów. Wydajność poziomu charakteryzuje si ę du żym zró żnicowaniem i zale ży nie tylko od porowato ści i przepuszczalno ści, ale równie ż od g ęsto ści sp ęka ń tektonicznych. Do utworów o najwi ększej wydajno ści nale ży zaliczy ć piaskowce i zlepie ńce, a najmniejszej warstwy łupkowe i hieroglifowe. W granicach gminy lub w bezpo średnim jej s ąsiedztwie wyst ępuj ą 4 zbiorniki GZWP oraz 2 strefy OWO [Kleczkowski, 1990]: · GZWP 444 Dolina rzeki Skawy (poza granicami gminy) obejmuj ący swym zasi ęgiem Such ą Beskidzk ą. Wyznaczona strefa OWO dla tego zbiornika na terenie gminy obejmuje jedynie uj ściowe odcinki Stryszawki, Lachówki i Kurówki, · GZWP 445 Zbiornik warstw (F) Magura (Babia Góra) wyst ępuje jedynie na niewielkim obszarze w południowej cz ęś ci gminy w rejonie pasma Jałowca, · GZWP 446 Dolina rzeki Soły (poza granicami gminy). Strefa OWO tego zbiornika przebiega wzdłu ż zachodnich granic gminy w rejonie wsi Targoszów i Kuków, · GZWP 447 Zbiornik warstw (F) Godula (Beskid Mały) obejmuj ący północn ą cz ęść gminy w pa śmie Leskowca (wie ś Targoszów).6

6 „Opracowanie EKOFIZJOGRAFICZNE dla obszaru gminy Stryszawa” – Instytut Rozwoju Miast, Kraków czerwiec 2011 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 61 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Rysunek 5 Zbiornik GZWP 444

Źródło: www.psh.gov.pl

Charakterystyka JCWPd Obowi ązuj ąca do ko ńca 2015 r. wersja podziału Jednolitej Cz ęś ci Wód Podziemnych (JCWPd) składała si ę z 161 cz ęś ci. W aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami dokonano nowego podziału obszaru Polski na 172 cz ęś ci oraz subcz ęś ci JCWPd, który miał obowi ązywa ć po akceptacji KZGW. W trakcie opracowywania niniejszego Programu Ochrony Środowiska proces legislacyjny dotycz ący aktualizacji Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły został zako ńczony. Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 18 pa ździernika 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 28 listopada 2016 r. W dotychczas obowi ązuj ącej wersja podziału obszar Gminy Stryszawa poło żony był w granicach JCWPd nr 152. W nowym podziale opisywana jednostka jest poło żona w granicach JCWPd nr 159, co przedstawiono na poni ższym rysunku.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 62 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Rysunek 6 Zasi ęg terytorialny JCWPd nr 159 według proponowanego podziału na 17 2 cz ęś ci

Źródło: www.psh.gov.pl

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 63 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Rysunek 7 Profile geologiczne w obr ębie JCWPd nr 159

Źródło: www.psh.gov.pl

Na obszarze JCWPd nr 159 wyst ępuj ą wody podziemne zwi ązane z utworami czwartorz ędu. W pi ętrze czwartorz ędowym wyst ępuje jeden poziom wodono śny zwi ązany z utworami akumulacji rzecznej. Lokalnie mo że wyst ępowa ć w ł ączności hydraulicznej z poziomem w utworach fliszowych. Pi ętro wodono śne paleoge ńskie i kredowe (fliszowe) zbudowane jest z utworów piaskowcowo – łupkowych. W strefie aktywnej wymiany wód zwykłych (do gł ęboko ści około 80 m p.p.t.) mo że wyst ępowa ć kilka poziomów wodono śnych. Poziomy wodono śne wyst ępuj ą w utworach paleogenu i kredy oraz paleoge ńsko-kredowych – nierozdzielnych. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 64 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Tabela 11: Charakterystyka geologiczna i hydrogeologiczna JCWPd nr 159. s s s s s s s s s s s s Źródło: www.pig.gov.pl

Opis symbolu: Q – wody porowe w utworach akumulacji rzecznej (piaski, żwiry, otoczaki), Pg – Cr – wody szczelinowo - porowe w utworach piaskowcowo – łupkowych (fliszowych), strefa aktywnej wymiany do gł ęboko ści około 80 m p.p.t.

Cecha szczególna JCWPd 159 (ilo ściowa, chemiczna): Q - ilo ściowo – stan dobry, jako ściowo - stan zadowalaj ący, Pg – Cr - ilo ściowo – stan słaby, jako ściowo - stan bardzo dobry.

5.4.4. Jako ść wód – wody podziemne

Monitoring jako ści wód podziemnych jest cz ęś ci ą Pa ństwowego Monitoringu Środowiska, koordynowanego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIO Ś). Badania prowadzone s ą w jednolitych cz ęś ciach wód podziemnych (JCWPd), w tym w cz ęś ciach uznanych za zagro żone nieosi ągni ęciem dobrego stanu, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów nara żonych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego. Badania wykonywane s ą na poziomie krajowym w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. Wykonawc ą bada ń oraz oceny stanu wód w zakresie elementów fizykochemicznych oraz ilo ściowych jest Pa ństwowy Instytut Geologiczny - Pa ństwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB). Monitoring diagnostyczny dotyczy wszystkich jednolitych cz ęś ci wód podziemnych wydzielonych na terenie kraju. Monitoring operacyjny prowadzony jest co roku, z wył ączeniem PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 65 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 roku w którym wykonywany jest monitoring diagnostyczny i obejmuje JCWPd o statusie wód zagro żonych nieosi ągni ęciem dobrego stanu chemicznego i/lub ilo ściowego wód podziemnych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem obszarów OSN. Na terenie Gminy Stryszawa nie ma wyznaczonego punktu pomiarowo-kontrolnego w ramach monitoringu jako ści wód podziemnych. Najbli żej poło żone punkty pomiarowe zlokalizowane są na terenie Gminy Budzów w miejscowo ści Bie ńkówka (ppk II/1671/1) i na terenie Gminy Wadowice w miejscowo ści Ponikiew (ppk 105). W poni ższej tabeli przedstawiono klasyfikacje wód podziemnych na podstawie pomiarów uzyskanych w najbli żej poło żonych punktach pomiarowo-kontrolnych. Informacje odnosz ą si ę do oznacze ń sprzed roku 2016, poniewa ż wtedy były prowadzone badania.

Tabela 12: Klasyfikacja wód podziemnych w 2014 roku Nr ppk Miejscowo ść Gmina JCWPd Typ chemiczny Klasa jako ści Spełnianie wody wody w ppk wymaga ń dla wód do picia

II/1671/1 Bie ńkówka Budzów 152 NO3-HCO3-Ca III Tak

105 Ponikiew Wadowice 152 HCO3-SO4-Ca I Tak Źródło: Raport o stanie środowiska województwa małopolskiego w 2014 roku.

Wyniki oceny stanu wód podziemnych wskazuj ą na dobry stan chemiczny i ilo ściowy wód podziemnych osi ągni ęty przez JCWPd 152.

5.4.5. Zagro żenia powodziowe

Kraje członkowskie UE wskutek wprowadzenia Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23.10.2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarz ądzania nim (tzw. Dyrektywa Powodziowa) zobowi ązane s ą do: • opracowania wst ępnej oceny ryzyka powodziowego, • opracowania map zagro żenia powodziowego i map ryzyka powodziowego, • opracowania planów zarz ądzania ryzykiem powodziowym. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 66 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Za opracowanie map zgodnie z ustaw ą z Prawo wodne odpowiada Prezes Krajowego Zarz ądu Gospodarki Wodnej. Mapy zagro żenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego zostały opracowane w ramach projektu "Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagro żeniami" (ISOK) przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB - Centra Modelowania Powodzi i Suszy w Gdyni, Poznaniu, Krakowie i we Wrocławiu. W dniu 22 grudnia 2013 r. mapy zagro żenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, przekazane przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB, zostały opublikowane na Hydroportalu MZP i MRP w formie plików PDF. W 2014 r. mapy podlegały sprawdzaniu i weryfikacji, a zgłaszane przez organy administracji uwagi były rozpatrywane i w uzasadnionych przypadkach uwzgl ędniane. W dniu 15 kwietnia 2015 r. na Hydroportalu opublikowane zostały zweryfikowane i ostateczne wersje map zagro żenia powodziowego i map ryzyka powodziowego w formacie pdf. Jednocze śnie mapy zostały przekazane przez Prezesa Krajowego Zarz ądu Gospodarki Wodnej organom administracji wskazanym w ustawie Prawo wodne (art. 88f ust. 3) i jako oficjalne dokumenty planistyczne stanowi ą podstaw ę do podejmowania działa ń zwi ązanych z planowaniem przestrzennym i zarz ądzaniem kryzysowym. Dla obszaru Gminy Stryszawa na dzie ń sporz ądzania opracowania nie zostały opracowane arkusze map zagro żenia powodziowego i map ryzyka powodziowego. Nale ży jednak podkre śli ć, że w przypadku obfitych opadów deszczu i wzmo żonych przepływów wód mog ą wyst ępowa ć lokalne podtopienia.

5.4.6. Analiza SWOT

Tabela 13: Analiza SWOT – gospodarowanie wodami Wody powierzchniowe Mocne strony Słabe strony • rozwini ęta sie ć hydrograficzna • lokalne podtopienia, wewn

Czynniki Czynniki gminy, • podatno ść wód na • dobry stan JCWP zanieczyszczenie. ę trzne trzne • skanalizowanie gminy na terenie obj ętym aglomeracj ą,

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 67 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Wody powierzchniowe Szanse Zagro żenia • dalsza sukcesywna budowa sieci • skanalizowanie gminy nie kanalizacyjnej na terenie nie obejmuj ące wszystkich jej obj ętym aglomeracj ą, mieszka ńców, zewn

Czynniki Czynniki • budowa szczelnych zbiorników • nielegalne zrzuty ścieków wybieralnych na pozostałym bytowych do rowów i na pola, ę trzne trzne obszarze gminy, • rosn ące zagro żenie wyst ąpienia • przydomowe oczyszczalnie. zjawiska powodzi i suszy - w ostatnich latach obserwuje si ę nasilenie wyst ępowania zjawisk ekstremalnych, takich jak długotrwałe okresy suszy oraz krótkie, nawalne opady. Wody podziemne Mocne strony Słabe strony wewn Czynniki Czynniki • poło żenie gminy w zasi ęgu • nielegalne zrzuty ścieków

ę Głównego Zbiornika Wód bytowych do rowów i na pola. trzne trzne Podziemnych – GZWP nr 444, 445, 446, 447 • dobry stan JCWPd, Szanse Zagro żenia • inwentaryzacja oraz kontrola • brak świadomo ści poszczególnych szczelno ści zbiorników wła ścicieli nieruchomo ści bezodpływowych, skutkuj ący niewła ściwym zewn

Czynniki Czynniki • ograniczenie zanieczyszczenia gleb, zagospodarowaniem powstałych które mog ą przedostawa ć si ę do nieczysto ści ciekłych, ę trzne trzne wód podziemnych, • brak uzasadnienia ekonomicznego • racjonalizacja u żytkowania wód do budowy sieci kanalizacyjnej na podziemnych, obszarach o małej g ęsto ści • zapobieganie zmianom w zaludnienia. stosunkach wodnych na obszarze gminy, • ochrona uj ęć wód podziemnych. Źródło: opracowanie własne

5.5. Gospodarka wodno-ściekowa

Zadania w zakresie gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Stryszawa realizuje Urz ąd Gminy. W jego eksploatacji znajduje si ę sie ć wodoci ągowa, kanalizacyjna, obsługa uj ęć wody PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 68 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 pitnej oraz oczyszczalni ścieków. Gminna sie ć wodoci ągowa pobiera wod ę z czterech powierzchniowych uj ęć wody: z potoków Czerna i Siwcówka w Stryszawie, Targoszówka w Targoszowie oraz z Potoku W ątrobowego w Lachowicach. Zaopatruj ą one w wod ę mieszka ńców Stryszawy, Lachowic, Krzeszowa, Kukowa i cz ęś ciowo Targoszowa. Pozostała cz ęść gminy posiada lokalne, prywatne wodoci ągi lub studnie (kopane (kr ęgowe) i gł ębinowe).

Tabela 14: Zestawienia dotycz ące sieci kanalizacyjnej i wodoci ągowej jednostka wg stanu na wg stanu na Parametr koniec roku 2015 koniec roku 2016 długo ść sieci wodoci ągowej km liczba odbiorców wody (gospodarstwa szt. domowe) liczba zainstalowanych liczników w roku szt. kalendarzowym długo ść sieci kanalizacyjnej (sie ć km sanitarna) długo ść sieci kanalizacji deszczowej - (sie ć ogólnospławna) długo ść przył ączy - liczba gospodarstw domowych szt. podł ączonych do sieci kanalizacyjnej Źródło: Urz ąd Gminy Stryszawa

5.5.1. Sie ć wodoci ągowa

Według danych GUS na rok 2015, długo ść wodoci ągowej sieci rozdzielczej wynosiła ok. 81,4 km, natomiast sieci kanalizacyjnej – 64,7 km. Porównuj ąc t ą warto ść z innymi gminami uzna ć mo żna, że sie ć wodoci ągowa na terenie gminy Stryszawa jest średnio rozwini ęta. Około 47,4% mieszka ńców gminy posiada mo żliwo ść korzystania z sieci wodoci ągowej Źródłami zaopatrzenia w wod ę gminy, s ą:  uj ęcie wody na potoku Siwcówka (zaopatruje wodoci ąg Stryszawa – Siwcówka),  uj ęcie wody na potoku Czerna (zaopatruje wodoci ąg Stryszawa – Steczki, Kotliki), PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 69 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025  uj ęcie wody na potoku Targoszówka (zaopatruje wodoci ąg Targoszów – Krzeszów – Kuków),  uj ęcie wody na W ątrobowym Potoku (Lachowice Mizioły) – (zaopatruje wodoci ąg Lachowice). Ponadto na terenie gminy Stryszawa znajduj ą si ę 4 uj ęcia wody podziemnej, tj.:  w miejscowo ści Lachowice (decyzja WS.EL.6223/6/4/07),  w miejscowo ści Pewelka (decyzja WS.IG.6223/6/5/07),  w miejscowo ści Stryszawa (decyzja WS.TJ.6223/6/3/05),  w miejscowo ści Hucisko (decyzja (OS.II.7211/82/86). Sie ć wodoci ągowa jest w dobrym stanie technicznym i w stałej rozbudowie. Potrzeby pozostałych mieszka ńców (głównie przysiółków poło żonych peryferyjnie oraz zabudowy rozproszonej poło żnej poza zasi ęgiem sieci gminnej) realizowane s ą poprzez uj ęcia lokalne i studnie.

Najwi ększymi odbiorcami wody w gminie s ą: • , • , • s .

5.5.2. Sie ć kanalizacyjna

Obecnie na terenie Gminy Stryszawa wykonanych zostało 83,6 km kanalizacji do której podł ączono 1291 budynków mieszkalnych. W trakcie realizacji jest budowa kanalizacji w Kukowie.

Na terenie Stryszawy działa oczyszczalnia ścieków (Qmax = 38,7 m3/d), na podstawie pozwolenia wodnoprawnego. Oczyszczalnia składa si ę z: • osadnika wst ępnego trzykomorowego, • zło ża biologicznego typu BIOCLAR B 150 z osadnikiem pod zło żem, • zło ża biologicznego typu BIOCLAR B 115 z osadnikiem pod zło żem, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 70 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 • stopnia chemicznego K 9, • pomiaru przepływu ścieków oczyszczonych, • studzienki awaryjnej na wysokie stany wody, • ruroci ągów technologicznych mi ędzy obiektowych i studzienek. Osady z oczyszczalni wywo żone s ą na oczyszczalni ę ścieków w Suchej Beskidzkiej. Głównym celem rozwoju infrastruktury Gminy jest dalsza sukcesywna budowa sieci kanalizacyjnej na pozostałym obszarze, z dopuszczeniem budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków, czyli szczelnych zbiorników wybieralnych, gdy podł ączenie do kanalizacji b ędzie technicznie lub ekonomicznie nieuzasadnione. W celu minimalizacji niekontrolowanego odprowadzania nieoczyszczonych ścieków bytowych koniecznym jest prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych, zgodnie z wytycznymi, które zawiera ustawa o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach. Wskazane jest prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych w stopniu szczegółowo ści okre ślaj ącym: pojemno ść , ilo ść osób korzystaj ących ze zbiornika, stan techniczny (materiał wykonania, szczelno ść , rok budowy), informacji czy zawarta jest umowa na opró żnianie zbiornika.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 71 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 5.5.3. Analiza SWOT

Tabela 15: Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa Gospodarka wodno-ściekowa

Mocne strony Słabe strony • cz ęś ciowe objecie obszaru Gminy • brak pełnego skanalizowania

wewn wodoci ągami i kanalizacyjn ą, Gminy. Czynniki Czynniki • skanalizowanie gminy na terenie ę

trzne obj ętym aglomeracj ą, • funkcjonowanie oczyszczalni

ścieków. Szanse Zagro żenia • dalsza sukcesywna budowa sieci • brak świadomo ści kanalizacyjnej na terenie nie obj ętym poszczególnych wła ścicieli aglomeracj ą, nieruchomo ści skutkuj ący zewn

Czynniki Czynniki • budowa szczelnych zbiorników niewła ściwym wybieralnych gdy podł ączenie do zagospodarowaniem ę trzne trzne kanalizacji b ędzie technicznie lub powstałych nieczysto ści ekonomicznie nieuzasadnione, ciekłych, • inwentaryzacja oraz kontrola • brak uzasadnienia szczelno ści zbiorników ekonomicznego do budowy bezodpływowych. sieci kanalizacyjnej na obszarach o małej g ęsto ści zaludnienia. Źródło: opracowanie własne

5.6. Zasoby geologiczne

5.6.1. Stan aktualny

Powiat Suski le ży w obr ębie zewn ętrznych Karpat fliszowych, płaszczowiny magurskiej i śląskiej. Flisz zbudowany jest z serii naprzemianlegle uło żonych warstw skał osadowych morskiego pochodzenia, składaj ąca si ę z ławic i warstw na przemian zlepie ńców, piaskowców, mułowców i iłowców, rzadziej rogowców i margli.

Zło ża surowców to naturalne skupienia kopalin, których eksploatacja przynosi korzy ść gospodarcz ą. Zasady poszukiwania, dokumentowania oraz korzystania z kopalin regulowane są przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku prawo geologiczne i górnicze. Reguluje ona PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 72 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 spraw ę własno ści złó ż kopalin oraz problem ochrony zasobów poprzez wymóg ujmowania ich w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz obowi ązek kompleksowego i racjonalnego wykorzystania kopalin. Ten kto posiada koncesj ę na wydobycie zło ża kopaliny jest zobowi ązany zastosowa ć środki niezb ędne zarówno do ochrony zło ża jak i do ochrony wód powierzchniowych i podziemnych a tak że do ochrony powierzchni ziemi. Po zako ńczonej eksploatacji zobowi ązany jest prowadzi ć rekultywacje oraz przywraca ć do wła ściwego stanu elementy przyrodnicze. Obszary poeksploatacyjne nale ży sukcesywnie i na bie żą co poddawa ć rekultywacji. Obowi ązek ten ci ąż y na osobie powoduj ącej utrat ę albo ograniczenie warto ści użytkowej gruntu. Koszty rekultywacji ci ążą na sprawcy.

Na terenie Gminy wyst ępuj ą dwa udokumentowane zło ża piaskowców kro śnie ńskich. S ą to zło ża „Kurów” i „Sikorowiec”, które nie s ą obecnie eksploatowane (nie ma wyznaczonych obszarów i terenów górniczych). Dokumentacja geologiczna pierwszego zło ża w kat. C2, sporz ądzona w 1976 roku, została zatwierdzona decyzj ą Prezesa CUG nr KZK/012/K/3562/77 z dnia 19.04.1977. Zło że to jest poło żone na terenie wsi Kurów i Lachowice. Dokumentacja geologiczna drugiego z wymienionych złó ż w kat. C2, sporz ądzona w 1974 roku została zatwierdzona decyzj ą Prezesa CUG nr KZK/012/K/3084/74/75 z dnia 02.04.1975. Zło że „Sikorowiec” jest poło żone na terenie wsi Krzeszów. Wymienione zło ża piaskowców kro śnie ńskich mog ą mie ć zastosowanie jako kamie ń drogowy i budowlany. Na terenie gminy wyst ępuje równie ż udokumentowane zło że gazu ziemnego „Lachowice- Stryszawa”, w dwóch polach, w zachodniej i południowo-zachodniej cz ęś ci gminy, w rejonie Lachowic. Zło że to posiada dokumentacj ę geologiczn ą w kat. B i C, sporz ądzon ą w 1995 roku. W latach 1995-2001 zostało wydanych 6 koncesji na poszukiwanie i rozpoznanie złó ż ropy naftowej i gazu ziemnego dla PGNiG S.A. oraz Apache Poland Sp. z o.o., których wa żno ść ju ż wygasła. 7.

7 7 „Opracowanie EKOFIZJOGRAFICZNE dla obszaru gminy Stryszawa” – Instytut Rozwoju Miast, Kraków czerwiec 2011 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 73 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 5.6.2. Analiza SWOT

Tabela 16: Analiza SWOT – zasoby geologiczne Zasoby geologiczne Mocne strony Słabe strony • wyst ępowanie udokumentowanych • wył ączenie obszarów z u żytkowania wewn Czynniki złó ż, • zasoby naturalne s ą nieodnawialne • potencjalna mo żliwo ść zatrudniania • zmiana ukształtowania terenu ę trzne trzne lokalnej społeczno ści.

zewn

Czynniki Czynniki Szanse Zagro żenia

ę • rozwój nowych technologii • zanieczyszczenie i dewastacja terenu trzne eksploatacji surowców mineralnych

Źródło: opracowanie własne

5.7. Gleby

5.7.1. Stan aktualny

Gleba stanowi podstawowy, nieodnawialny element środowiska przyrodniczego. Gleba powstaje w czasie oddziaływania organizmów, klimatu, rze źby terenu i zwietrzeliny. To dynamiczny twór przyrody. Zachodz ą w niej intensywne procesy. Cechy gleby maj ą charakter biologiczny, fizyczny, chemiczny i mieszane. Gleby nara żone są na degradacj ę głównie w zwi ązku z rozwojem mieszkalnictwa i sieci komunikacyjnej. Do obszarów problemowych zwi ązanych z ochron ą gleb mo żna zaliczy ć: • intensywn ą zabudow ę mieszkaniow ą,

• drogi,

• obszary przemysłowe i usługowe. Problemem s ą równie ż zanieczyszczenia pyłowe, których źródłem jest tak że rozwijaj ący si ę transport drogowy. Z komunikacj ą samochodow ą zwi ązane s ą takie zanieczyszczenia jak: substancje ropopochodne, metale ci ęż kie, zwi ązki azotu, w ęglowodory i inne, takie jak sól stosowana w czasie zimy, detergenty, itp. Zanieczyszczenia te wyst ępuj ą w pasach przyległych PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 74 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 do dróg powoduj ąc lokalne zanieczyszczenia gruntu, a w przypadku gruntów podatnych na infiltracj ę, równie ż środowiska wodnego.

Podstawowymi gatunkami gleb wyst ępuj ącymi w powiecie Suskim s ą gleby gliniaste, ilaste i pyłowe. Na obszarze Gminy wyst ępuj ą gleby: – brunatne, w zale żno ści od podło ża brunatne wła ściwe (skały fliszowe o spoiwie węglanowym - „obni żenie krzeszowskie”) oraz brunatne kwa śne (skały fliszowe o spoiwie niew ęglanowym - pozostały teren), gleby szkieletowe i grubokamieniste o składzie mechanicznym gleb gliniastych i ilastych średnio i silnie szkieletowych, wyst ępuj ą powszechnie w ni ższych partiach stoków, na spłaszczeniach podstokowych i w dolinie Skawy, silnie zró żnicowane pod względem mi ąż szo ści i zasobno ści w przyswajalne składniki pokarmowe, III, IV i V klasy gleb, – bielicowe (wytworzone w drzewostanach szpilkowych) i pseudobielicowe (powstałe po wylesieniu i przeznaczeniu pod upraw ę gleb bielicowych) wyjałowione, silnie zakwaszone, lekkie i szkieletowe, wyst ępuj ą w górnych partiach wzniesie ń i na stokach o du żych spadkach, V, VI i VIz klasy gleb, – inicjalne w granicach współczesnych koryt rzecznych, szkieletowe o składzie mechanicznym żwirów piaszczystych, rolniczo nieprzydatne, – gleby gliniaste lekkie i średnie, brunatne o składzie mechanicznym gleb gliniastych i piaszczystych silnie szkieletowych, o dobrze wykształconych profilach glebowych i du żej zasobno ści w składniki pokarmowe, cierpi ą na okresowe niedobory wilgoci, a cz ęść z nich jest stale dewastowana przez wody powodziowe, II - III klasy gleb, w znacznej cz ęś ci zaj ęte przez pastwiska lub lasy, – gleby hydrogeniczne (murszowate, mułowo - torfowe i glejowe) o składzie mechanicznym gleb pyłowych lekkich i średnich, pyłów ilastych lub iłów, wyst ępuj ą na niewielkich powierzchniach, u żytkowane głównie, jako trwałe u żytki zielone kl. IV i V. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 75 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025

Tabela 17 Wykaz klasyfikacji gruntów ornych i u żytków zielonych (w klasach) na terenie gminy Stryszawa. Miejscowo ść Powierz - Grunty orne, klasy: Użytki zielone, klasy: chnia I II IIIa IIIb IVa IVb V VI I II III IV V VI

HUCISKO ha - - — - 16,2 45,7 39,4 16,0 - - - 45,0 25,5 0,1 % - - — - 13,8 39,0 33,6 13,6 - - - 63,7 36,2 0,1 KRZESZÓW ha - 16,2 - 88,2 - 371,2 275,9 70,6 - - 1, 48,3 108, 87,9 2 3 % - 1, - 10,7 - 45,2 33,6 8,6 - - 0, 19,7 44,1 35,7 9 5 KUKÓW ha - - - - 2,1 183,7 168,4 72,8 - - - 68,8 75,3 23,0 % - - - - 0,5 43,0 39,5 17,0 - - - 41,2 45,1 13,7 KURÓW ha - - - - 88,2 116,1 69,5 11,5 - - - 104, 43,1 2,3 3 % - - - - 30,9 40,7 24,4 4,0 - - - 69,7 28,8 1,5 LACHOWICE ha - - - 1, 9,0 136,6 480,6 182, - - 0,03 100, 151, 111, 9 4 4 7 6 % - - - 0, 1,1 16,9 59,3 22,5 - - - 27,6 41,7 27,6 2 PEWELKA ha - - - - - 1,6 41,2 50,4 - - - 31,7 15,9 4,8 % - - - - - 1,7 44,2 54,1 - - - 60,5 30,3 9,2 STRYSZAWA ha - - 0,54 9,93 97,0 270,5 513,2 363, - - - 75,9 261, 140, 3 9 4 % - - - 0, 7,7 21,6 40,9 29,0 - - - 15,9 54,8 29,3 8 TARGOSZÓW ha - - - - - 3,2 49,0 81,7 - - - 23,0 24,6 25,9 % - - - - - 2,4 36,6 61,0 - - - 31,3 33,5 35,2

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 76 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Udział poszczególnych klas bonitacji gleb gruntów ornych i u żytków zielonych na terenie gminy Stryszawa przedstawiono w tabeli 19. Ocenia si ę, że gleby chronione klas bonitacyjnych II i III wyst ępuj ą na gruntach ornych w Krzeszowie, w Stryszawie oraz w Lachowicach. Pokrywa jest mocno zró żnicowana. W klasie bonitacyjnej IV wyst ępuje w Kurowie – 71,6% i w Hucisku – 52,8 ogółu gleb. Najwi ęcej gleb ornych do klasy V i VI ł ącznie, znajduje si ę na obszarze sołectw: Pewelka – 98,3%, Targoszów – 97,6% i Lachowice – 81,8% ogółu gleb. Wśród gleb u żytków zielonych dominuj ący jest udział gleb o IV klasie bonitacyjnej. Ponad połowa areału u żytków zielonych w tej klasie wyst ępuje w Pewelce, Kurowie i Hucisku. W V i VI klasie bonitacyjnej ł ącznie, najwi ęcej u żytków zielonych wykazano w Krzeszowie, Stryszawie, Lachowicach i Kukowie. 8

Gleby na terenie Gminy nie były monitorowane w ramach pa ństwowego monitoringu środowiska. Jednak na terenie województwa Małopolskiego wyznaczono 17 punktów pomiarowych. Najbli ższy punkt obj ęty badaniami Monitoringu Chemizmu Gleb Ornych Polski prowadzony przez IUNG w Puławach przy współpracy Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej znajdował si ę w miejscowo ści Wadowice - Chocznia, powiat wadowicki.

Charakterystyka gleb w punkcie pomiarowym nr 417 9 Miejscowo ść : Wadowice - Chocznia Gmina: Wadowice Województwo: małopolskie; Powiat: wadowicki

Kompleks: 10 (pszenny górski); Typ: AP (gleby płowe); Klasa bonitacyjna: IIIb

Gatunek gleby wg: BN-78/9180-11: płi (pył ilasty) PTG 2008: pyg (pył ilasty)

8 „Opracowanie EKOFIZJOGRAFICZNE dla obszaru gminy Stryszawa” – Instytut Rozwoju Miast, Kraków czerwiec 2011 r. 9 Źródło: www.gios.gov.pl PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 77 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Tabela 18: Uziarnienie gleb Rok Uziarnienie Jednostka 1995 2000 2005 2010 2015

1,0-0,1 mm udział w % 7 8 5 7 8

0,1-0,02 mm udział w % 46 46 49 53 50

< 0.02 mm udział w % 47 46 46 40 42

2,0-0,05 mm udział w % n.o. n.o. n.o. 17 17

0,05-0,002 mm udział w % n.o. n.o. n.o. 79 80

< 0.002 mm udział w % 8 7 6 4 3

Tabela 19: Odczyn gleb Rok Odczyn i w ęglany Jednostka 1995 2000 2005 2010 2015

Odczyn "pH " w pH 5,00 5,40 4,90 5,56 4,90 zawiesinie H2O

Odczyn "pH " w pH 3,80 4,20 3,80 4,46 3,70 zawiesinie KCl

Węglany (CaCO3) % 7,20 6,72 6,37 7,20 6,38

Tabela 20: Substancje organiczne w glebie

Substancja Rok Jednostka organiczna gleby 1995 2000 2005 2010

Próchnica % 3.57 4.03 3.71 3.48

Węgiel organiczny % 2.07 2.34 2.15 2.02

Azot ogólny % 0.101 0.131 0.098 0.153

Stosunek C/N 20.5 17.9 21.9 13.2 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 78 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 5.7.2. Analiza SWOT

Tabela 21: Analiza SWOT – gleby Gleby Mocne strony Słabe strony • •

wewn Czynniki wyst ępowanie gleb wysokich (II i III brak bada ń w ramach pa ństwowego w Krzeszowie, w Stryszawie oraz w monitoringu środowiska Lachowicach) ę trzne trzne

zewn Szanse Zagro żenia Czynniki Czynniki • coraz bardziej restrykcyjne normy • degradacja gleb, zubo żenie oraz ę trzne trzne środowiskowe dla zakładów i zanieczyszczenie metalami ci ęż kimi przedsi ębiorców zapobiegaj ące ska żeniu gleb. Źródło: opracowanie własne

5.8. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów

Źródłem powstawania odpadów na terenie gminy Stryszawa jest sektor komunalny oraz sektor gospodarczy.

5.8.1. Stan wyj ściowy

Odpady komunalne W my śl ustawy o odpadach odpady komunalne to odpady powstaj ące w gospodarstwach domowych, z wył ączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a tak że odpady niezawieraj ące odpadów niebezpiecznych pochodz ące od innych wytwórców odpadów, które ze wzgl ędu na swój charakter lub skład s ą podobne do odpadów powstaj ących w gospodarstwach domowych; zmieszane odpady komunalne pozostaj ą zmieszanymi odpadami komunalnymi, nawet je żeli zostały poddane czynno ści przetwarzania odpadów, która nie zmieniła w sposób znacz ący ich wła ściwo ści. W wyniku znowelizowania ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach od 1 lipca 2013 r. obowi ązuje nowy system PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 79 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 gospodarowania odpadami w Polsce. To gmina organizuje odbiór odpadów, w tym wyłania w przetargu firmy, które b ędą odbierały odpady oraz podpisuje z nimi umowy. Wła ściciele nieruchomo ści składaj ą deklaracj ę o wysoko ści opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Opłata za odbiór odpadów wnoszona jest do gminy i jest obowi ązkiem z mocy prawa. Głównym celem wynikaj ącym z „Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2014” oraz „Planu Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego 2010” jest stworzenie systemu gospodarki odpadami, który będzie zgodny z zasad ą zrównowa żonego rozwoju i Polityk ą Ekologiczn ą Pa ństwa. Zgodnie z zapisami znowelizowanej ustawy nast ąpił podział województwa na regiony gospodarki odpadami komunalnymi, który dotyczy zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych i pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania. W skład województwa małopolskiego wchodz ą 182 gminy, które tworz ą 22 powiaty. Dodatkowo zgodnie z dotychczasowym PGOWM w ramach Regionu Zachodniego uj ęto Jaworzno, miasto na prawach powiatu z obszaru województwa śląskiego. Zgodnie z dotychczasowym PGOWM obszar analizy został podzielony na cztery regiony gospodarki odpadami komunalnymi: 1. Region Zachodni; 2. Region Tarnowski; 3. Region Południowy; 4. Region S ądecko – gorlicki.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 80 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025

Rysunek 8 Regiony gospodarki odpadami komunalnymi

Źródło: Plan Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego 2010.

Gmina Stryszawa nale ży do regionu południowego.

Rejon Południowy: Instalacje do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych: • Zakład Zagospodarowania Odpadów w My ślenicach, ul. Kornela Ujejskiego 341. • Zakład Zagospodarowania Odpadów w Tylmanowej, osiedle Rzeka 419. • Zakład Utylizacji Odpadów w Nowym Targu, ul. Jana Pawła II 115. • Regionalny Zakład Przetwarzania Odpadów w Suchej Beskidzkiej, ul. Wadowicka 4a.

Instalacje do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów: • Kompostownia odpadów zielonych w Suchej Beskidzkiej ul. Wadowicka 4a Instalacje do składowania odpadów powstaj ących w procesie mechaniczno-biologicznego PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 81 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych przeznaczone do składowania: • Instalacje regionalne: • Regionalny Zakład Przetwarzania Odpadów Komunalnych w Suchej Beskidzkiej ul. Wadowicka 4a • Instalacje przewidziane do zast ępczej obsługi regionu do czasu uruchomienia regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, w przypadku gdy znajduj ąca si ę w nich instalacja uległa awarii lub nie mo że przyjmowa ć odpadów z innych przyczyn: • Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne, gmina Żę bocin, 32-100 Proszowice. • Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne, ul. Tysi ąclecia 133, 32-440 Sułkowice. 10 Na terenie Gminy Stryszawa kwestia gospodarowania odpadami komunalnymi została uregulowana w Uchwale Nr XXXV/275/14 Rady Gminy Stryszawa z dnia 28.03.2014 r. w sprawie: regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie Gminy Stryszawa. Regulamin utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie Gminy, okre śla zasady utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy. Opisane s ą w nim wymagania dotycz ące wywozu odpadów oraz nieczysto ści, utrzymywania odpowiedniego stanu nieruchomo ści, a tak że trzymania zwierz ąt domowych oraz gospodarskich. Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów komunalnych znajduje si ę w Suchej Beskidzkiej przy Rejonowej Sortowni i Składowisku Odpadów na ul. Wadowickiej 4. Mo żna tam odda ć: przeterminowane leki, zu żyte baterie i akumulatory, chemikalia, zu żyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny, odpady wielkogabarytowe, odpady ulegaj ące biodegradacji, odpady zielone i odpady budowlane i remontowe pochodz ące z drobnych remontów w ilo ści 1 m3 rocznie od jednego gospodarstwa domowego. Ponadto w Gminie organizowane są mobilne zbiórki odpadów wielkogabarytowych i zużytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE).

10 UCHWAŁA NR XXXIV/510/17 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 27 marca 2017 r. w sprawie wykonania „Planu Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego na lata 2016-2022” PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 82 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 W chwili obecnej, a ż do 30.06.2018 r. zbiórk ą odpadów komunalnych z terenu Gminy zajmuje si ę Konsorcjum Firm: 1. Usługi przewozowe, W ątroba Wiesław, – Lider Konsorcjum 2. Tomasz Kubasik, - Partner 3. Usługi transportowe handel obwo źny, Janusz Miska - Partner

Podmiotami uprawnionymi do wywozu nieczysto ści płynnych z terenu Gminy s ą: • Gminny Zakład Wodoci ągów i Kanalizacji, 34-210 Zembrzyce 655 • Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Budownictwa „Zawoja” Sp. z o. o., 34-223 Zawoja 1854 • Rafał Kozina, Białka 414, 34-220 Maków Podhala ński • F.H.U. Gaz-Serwis 4x4 pomoc drogowa Bartłomiej Stolarz, ul. M. Konopnickiej 24, 34-240 Jordanów • Transport Jakub Zaj ąc, 34-222 Zawoja 1751 • Usługi Transportowo- Asenizacyjne Wiesław Pola ński, Grzechynia 551, 34-220 Maków Podhala ński • Zakład Usług Komunalnych Ślemie ń sp. z o. o. ul. Za Rzek ą 1, 34-323 Ślemie ń • TOI TOI Polska Sp. z o. o., ul. Płochoci ńska 29, 03-044 Warszawa

Tabela 22: Ilo ści odpadów komunalnych zebranych w 2016 r. z terenu gminy w podziale na rodzaje Lp. Rodzaj odpadów Masa [Mg]

1. Odpady zmieszane 559

2. Szkło 277

3. Tworzywa sztuczne 237

4. Tekstylia 6

5. Papier i tektura 12

6. Odpady wielkogabarytowe 203 Źródło: Urz ąd Gminy Stryszawa

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 83 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Tabela 23: Liczba mieszka ńców obj ętych systemem gospodarki odpadami komunalnymi w 2016 r.: 1. Liczba wła ścicieli nieruchomo ści segreguj ących odpady 3 128 zamieszkałych

niesegreguj ących 62 odpadów

w tym liczba osób uwzgl ędnionych w segreguj ących odpady 10 227 deklaracjach

niesegreguj ących 73 odpadów

2. Liczba wła ścicieli nieruchomo ści segreguj ących odpady 25 niezamieszkałych

niesegreguj ących 16 odpadów

w tym liczba osób uwzgl ędnionych w segreguj ących odpady - deklaracjach

niesegreguj ących - odpadów Źródło: Urz ąd Gminy Stryszawa

Odpady z sektora gospodarczego

Na całym obszarze Gminy dominuj ą pola uprawne, ł ąki i pastwiska, wierzchowiny najwy ższych wzniesie ń poro śni ęte s ą lasami. Gospodarka jest tu oparta na rolnictwie, rekreacji i turystyce, a działalno ść przemysłowa posiada niewielkie znaczenie.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 84 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Tabela 24: Ilo ści i rodzaje odpadów wytworzonych, zebranych i odzyskanych 2014 2015 l.p. Kod Rodzaj odpadu Ilo ść (Mg) Ilo ść (Mg) odpadu 1 03++++ Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury 2 0301++ Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli 3 030104* Trociny, wióry, ścinki, drewno, 1,1 płyta wiórowa i fornir zawieraj ące substancje niebezpieczne 4 030105* Trociny, wióry, ścinki, drewno, 5 047,0 5 699,0 płyta wiórowa i fornir inne ni ż wymienione w 03 01 04 5 030199 Inne niewymienione odpady 0,001 6 07++++ Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej 7 0702++ Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania tworzyw sztucznych oraz kauczuków i włókien syntetycznych 8 070213 Odpady tworzyw sztucznych 2,2 9 08++++ Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich 10 0801++ Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania oraz usuwania farb i lakierów 11 080111* Odpady farb i lakierów 1,9 1,9 zawieraj ących rozpuszczalniki organiczne lub inne substancje niebezpieczne 12 080112 Odpady farb i lakierów inne ni ż 0,6 6,5 wymienione w 08 01 11 13 080113* Szlamy z usuwania farb i 1,4 lakierów zawieraj ące PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 85 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 2014 2015 l.p. Kod Rodzaj odpadu Ilo ść (Mg) Ilo ść (Mg) odpadu rozpuszczalniki organiczne lub inne substancje niebezpieczne 14 080114 Szlamy z usuwania farb i 1,1 lakierów inne ni ż wymienione w 08 01 13 15 080116 Szlamy wodne zawieraj ące farby i 30,7 29,0 lakiery inne ni ż wymienione w 08 01 15 16 080118 Odpady z usuwania farb i 5,0 lakierów inne ni ż wymienione w 08 01 17 17 080119* Zawiesiny wodne farb lub 0,1 lakierów zawieraj ące rozpuszczalniki organiczne lub inne substancje niebezpieczne 18 080120 Zawiesiny wodne farb lub 3,8 10,0 lakierów inne ni ż wymienione w 08 01 19 19 080199 Inne niewymienione odpady 2,4 5,6 20 12++++ Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych 21 1201++ Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych 22 120120* Zu żyte materiały szlifierskie 0,3 0,31 zawieraj ące substancje niebezpieczne 23 13++++ Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wył ączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19) 24 1302++ Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 86 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 2014 2015 l.p. Kod Rodzaj odpadu Ilo ść (Mg) Ilo ść (Mg) odpadu 25 130208* Inne oleje silnikowe, 0,5 0,5 przekładniowe i smarowe 26 15++++ Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieuj ęte w innych grupach 27 1501++ Odpady opakowaniowe (wł ącznie z selektywnie gromadzonymi komunalnymi odpadami opakowaniowymi) 28 150101 Opakowania z papieru i tektury 19,8 37,5 29 150102 Opakowania z tworzyw 10,7 11,1 sztucznych 30 150104 Opakowania z metali 5,9 4,9 31 150105 Opakowania wielomateriałowe 32 150107 Opakowania ze szkła 33 150110* Opakowania zawieraj ące 2,1 1,5 pozostało ści substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone (np. środkami ochrony ro ślin I i II klasy toksyczno ści - bardzo toksyczne i toksyczne) 34 1502++ Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne 35 150202* Sorbenty, materiały filtracyjne (w 5,5 4,9 tym filtry olejowe nieuj ęte w innych grupach), tkaniny do wycierania (np. szmaty, ścierki) i ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi (np. PCB) 36 150203 Sorbenty, materiały filtracyjne, 0,5 1,3 tkaniny do wycierania (np. szmaty, ścierki) i ubrania ochronne inne ni ż wymienione w 15 02 02 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 87 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 2014 2015 l.p. Kod Rodzaj odpadu Ilo ść (Mg) Ilo ść (Mg) odpadu 37 16++++ Odpady nieuj ęte w innych grupach 38 1601++ Zu żyte lub nienadaj ące si ę do u żytkowania pojazdy (wł ączaj ąc maszyny pozadrogowe), odpady z demonta żu, przegl ądu i konserwacji pojazdów (z wył ączeniem grup 13 i 14 oraz podgrup 16 06 i 16 08) 39 160103 Zu żyte opony 1,5 40 160104* Zu żyte lub nienadaj ące si ę do 9,1 1,1 użytkowania pojazdy 41 1602++ Odpady urz ądze ń elektrycznych i elektronicznych 42 160213* Zu żyte urz ądzenia zawieraj ące 0,04 0,02 niebezpieczne elementy (1) inne ni ż wymienione w 16 02 09 do 16 02 12 43 160216 Elementy usuni ęte z zu żytych 0,04 urz ądze ń inne ni ż wymienione w 16 02 15 44 1606++ Baterie i akumulatory 45 160605 Inne baterie i akumulatory 0,02 46 17++++ Odpady z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (wł ączaj ąc gleb ę i ziemi ę z terenów zanieczyszczonych) 47 1701++ Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (np. beton, cegły, płyty, ceramika) 48 170107 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposa żenia inne ni ż wymienione w 17 01 06 49 1704++ Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali 50 170405 Żelazo i stal 24,7 16,0 51 1709++ Inne odpady z budowy, remontów i demonta żu PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 88 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 2014 2015 l.p. Kod Rodzaj odpadu Ilo ść (Mg) Ilo ść (Mg) odpadu 52 170904 Zmieszane odpady z budowy, 0,3 remontów i demonta żu inne ni ż wymienione w 17 09 01, 17 09 02 i 17 09 03 53 18++++ Odpady medyczne i weterynaryjne 54 1801++ Odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej 55 180103* Inne odpady, które zawieraj ą 0,5 0,5 żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istniej ą wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołuj ą choroby u ludzi i zwierz ąt (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady), z wył ączeniem 18 01 80 i 18 01 82 56 180109 Leki inne ni ż wymienione w 18 0,05 0,03 01 08 57 19++++ Odpady z instalacji i urz ądze ń słu żą cych zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych 58 1901++ Odpady z termicznego przekształcania odpadów 59 190112 Żużle i popioły paleniskowe inne 0,04 ni ż wymienione w 19 01 11 60 1908++ Odpady z oczyszczalni ścieków nieuj ęte w innych grupach 61 190805 Ustabilizowane komunalne osady 65,0 65,0 ściekowe Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego zawartych w zbiorczych zestawieniach danych o rodzajach i ilo ściach odpadów o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urz ądzeniach słu żą cych do odzysku lub unieszkodliwienia odpadów za lata sprawozdawcze 2014 i 2015 z terenu gminy Stryszawa. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 89 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025

Łącznie w sektorze gospodarczym na terenie Gminy wytworzono w 2014 roku 5 236,0 Mg, natomiast w 2015 roku 5 904,3 Mg.

Tabela 25: Rodzaje i ilo ść odpadów zebranych, przekazanych do wykorzystania lub do odzysku w instalacjach 2014 2015 l.p. Kod Rodzaj Rodzaj odpadu Ilo ść (Mg) Ilo ść (Mg) odpadu 1 03++++ Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury 2 0301++ Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli 4 030105* Odzysk: Trociny, wióry, ścinki, 5 047,0 5 749,0 R1 drewno, płyta wiórowa i R11 fornir inne ni ż wymienione w 03 01 04 26 15++++ Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieuj ęte w innych grupach 27 1501++ Odpady opakowaniowe (wł ącznie z selektywnie gromadzonymi komunalnymi odpadami opakowaniowymi) 28 150101 Zbieranie Opakowania z papieru i 9,7 tektury 29 150102 Zbieranie Opakowania z tworzyw 86,0 sztucznych 30 150104 Zbieranie Opakowania z metali 0,4 31 150105 Zbieranie Opakowania 5,7 wielomateriałowe 32 150107 Zbieranie Opakowania ze szkła 138,1 37 16++++ Odpady nieuj ęte w innych grupach 38 1601++ Zu żyte lub nienadaj ące si ę do u żytkowania pojazdy (wł ączaj ąc maszyny pozadrogowe), odpady z demonta żu, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 90 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 2014 2015 l.p. Kod Rodzaj Rodzaj odpadu Ilo ść (Mg) Ilo ść (Mg) odpadu przegl ądu i konserwacji pojazdów (z wył ączeniem grup 13 i 14 oraz podgrup 16 06 i 16 08) 39 160103 Zbieranie Zu żyte opony 12,7 46 17++++ Odpady z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (wł ączaj ąc gleb ę i ziemi ę z terenów zanieczyszczonych) 47 1701++ Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (np. beton, cegły, płyty, ceramika) 48 170107 Zbieranie Zmieszane odpady z 33,6 betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposa żenia inne ni ż wymienione w 17 01 06 49 1704++ Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali 50 170405 Zbieranie Żelazo i stal 5,2 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego zawartych w zbiorczych zestawieniach danych o rodzajach i ilo ściach odpadów o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urz ądzeniach słu żą cych do odzysku lub unieszkodliwienia odpadów w roku sprawozdawczym 2014 i 2015 z terenu gminy Stryszawa.

Łącznie z terenu Gminy w 2014 roku zebrano 291, 3 Mg odpadów.

Odpady w postaci azbestu W dniu 14 lipca 2009 r. Rada Ministrów podj ęła uchwał ę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pn. „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” dokumentu, który zast ąpi dotychczas obowi ązuj ący Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 91 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Główne cele Programu to: 1. usuni ęcie i unieszkodliwienie wyrobów zawieraj ących azbest; 2. minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecno ści ą azbestu na terytorium kraju; 3. likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. Cele Programu b ędą realizowane sukcesywnie a ż do roku 2032, w którym zakładane jest oczyszczenie kraju z azbestu. Szacuje si ę, że na terenie kraju w 2008 r. znajdowało si ę ok. 14,5 mln ton wyrobów zawieraj ących azbest (w latach 2003-2008 usuni ęto ok. 1 mln ton). Przyjmuje si ę, iż nast ępuj ące ilo ści odpadów zawieraj ących azbest zostan ą wycofane z u żytkowania w kolejnych latach: − w latach 2009–2012 około 28% odpadów (4 mln ton), − w latach 2013–2022 około 35% odpadów (5,1 mln ton), − w latach 2023–2032 około 37% odpadów (5,4 mln ton) 11 . Jak wynika z raportu NIK 12 tempo usuwania azbestu jest za wolne i nie uda si ę osi ągn ąć zało żonych w Programie celów. W 2012 roku na terenie Gminy została przeprowadzona inwentaryzacja wyrobów zawieraj ących azbest. Przeprowadzona inwentaryzacja wykazała, i ż na terenie Gminy znajduje si ę 192 893 m2 wyrobów zawieraj ących azbest w postaci falistych i płaskich płyt azbestowych. W sumie zinwentaryzowano 3 445 Mg tych wyrobów. W poszczególnych latach usuni ęto: • - do ko ńca 2013
137,5 Mg, • do ko ńca 2014
122,9 Mg, • do ko ńca 2015
109,1 Mg, • do ko ńca 105,9 Mg. Według stanu na dzie ń 31.12.2016 r. ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest na terenie Gminy wynosi 2 969,7 Mg.

11 bezazbestu.com.pl 12 https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-realizacji-programu-oczyszczania-kraju-z-azbestu.html PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 92 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 5.8.2. Analiza SWOT

Tabela 26: Analiza SWOT – odpady Odpady Mocne strony Słabe strony • •

wewn Czynniki wszyscy mieszka ńcy obj ęci wyst ępowanie odpadów w postaci systemem selektywnej zbiórki azbestu odpadów komunalnych • ę palenie odpadów jako „opału” trzne trzne • brak dzikich wysypisk

Szanse Zagro żenia zewn Czynniki Czynniki • zwi ększenie poziomu odzysku • odpady powstaj ące w zwi ązku z

ę odpadów ze strumienia odpadów obecno ści ą turystów trzne trzne komunalnych • edukacja ekologiczna

Źródło: opracowanie własne

5.9. Zasoby przyrodnicze

5.9.1. Formy ochrony przyrody

Ustawa o ochronie przyrody wyró żnia nast ępuj ące formy ochrony przyrody: 1. parki narodowe, 2. rezerwaty przyrody, 3. parki krajobrazowe, 4. obszary chronionego krajobrazu, 5. obszary Natura 2000, 6. pomniki przyrody, 7. stanowiska dokumentacyjne, 8. użytki ekologiczne, 9. zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, 10. ochrona gatunkowa ro ślin, zwierz ąt i grzybów. Tworzenie i funkcjonowanie form ochrony przyrody, jest wa żnym elementem realizacji celów ochrony przyrody w Polsce. Formy ochrony przyrody funkcjonuj ą w oparciu PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 93 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 o podstawy naukowe i wieloletni ą praktyk ę krajowej ochrony przyrody. Ka żda z form spełnia inn ą rol ę w polskim systemie ochrony przyrody i słu ży innym celom, dlatego charakteryzuje si ę odmiennym re żimem ochronnym oraz zakresem ogranicze ń w użytkowaniu. Na terenie Gminy Stryszawa znajduj ą si ę13 : • Park Krajobrazowy Beskidu Małego - cz ęść obszaru Gminy le ży na terenie Parku Krajobrazowego Beskidu Małego i jego otuliny. Dla obszaru Parku Krajobrazowego Beskidu Małego (PKBM) obowi ązuj ą przepisy odr ębne zawarte w Rozporz ądzeniu nr 9/98 Wojewody Bielskiego z dnia 16.06.1998 r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego Beskidu Małego, zmienionym Rozporz ądzeniem nr 23/98 Wojewody Bielskiego z dnia 17.12.1998 r. Celem utworzenia Parku było zachowanie, popularyzacja i upowszechnianie warto ści przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych Beskidu Małego w warunkach racjonalnego gospodarowania, zgodnie z zasadami zrównowa żonego rozwoju. Utworzono tak że otulin ę PKBM obejmuj ącą zachodni ą cz ęść gminy (po przebieg drogi krajowej nr 28). Celem jej utworzenia było zachowanie harmonijnego krajobrazu oraz zabezpieczenie PKBM przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewn ętrznych. Zgodnie z §3 rozporz ądzenia, „w celu zapewnienia warunków dla wła ściwych form ochrony i kształtowania środowiska, przy równoczesnym rozwoju funkcji dydaktyczno - naukowych, turystycznych i rekreacyjnych, na terenie Parku i jego otuliny obowi ązuje stosowanie nast ępuj ących ogólnych zasad i kierunków działania: – ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego; – ochrona środowiska i krajobrazu przed: zakłóceniami stosunków wodnych, degradacj ą gleb i szaty ro ślinnej, zanieczyszczeniami powietrza oraz zakłóceniami harmonii w krajobrazie; – czynna ochrona środowiska poprzez: likwidacj ę lub ograniczenie na terenie Parku działalno ści gospodarczej szkodliwej dla środowiska, prawidłow ą polityk ę przestrzenn ą, utrzymanie, odnawianie i wzbogacanie zasobów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych; – prowadzenie gospodarki rolnej, le śnej i łowieckiej w sposób umo żliwiaj ący realizacj ę celów wymienionych w §1 rozporz ądzenia.

13 http://www.gdos.gov.pl/formy-ochrony-przyrody PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 94 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Na terenie Gminy wyznaczono obszar Natura 2000 jako Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk NATURA 2000 PLH240023 „Beskid Mały” (wpisany, jako obszar o znaczeniu wspólnotowym w grudniu 2008 - wsie Targoszów, Kuków i Krzeszów). Na terenie obszaru Natura 2000, spo śród siedlisk przyrodniczych wymienionych w zał ączniku I do Dyrektywy rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, wyst ępuje 15 siedlisk. Są to m.in. żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion: kod 9130), kwa śne buczyny (Luzulo-Fagenion: kod 9110), górskie bory świerkowe (Piceion abietis zbiorowiska górskie: kod 9410), górskie i ni żowe murawy bli źniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie: kod 6230), ni żowe i górskie świe że ł ąki u żytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris: kod 6510). Znajduj ą si ę tu ponadto gatunki wymienione w zał ączniku II do wspomnianej Dyrektywy (7 gatunków ssaków, 2 gatunki płazów i 2 gatunki ro ślin). Ponadto wyst ępuje tu szereg innych wa żnych gatunków ro ślin i zwierz ąt. Docelowo zgodnie z dyrektywami unijnymi, wyznaczone w ramach koncepcji NATURA 2000 tereny cenne przyrodniczo winny by ć poddane ochronie. Celem tworzenia sieci jest ochrona ró żnorodno ści biologicznej poprzez zachowanie siedlisk naturalnych oraz gatunków dzikiej flory i fauny, będących przedmiotem zainteresowania Wspólnot Europejskich, w stanie sprzyjaj ącym ochronie w ich naturalnym zasi ęgu. Bezpo średnie s ąsiedztwo jest istotne dla zagospodarowania terenu Gminy.

Obszar gminy znajduje si ę w zasi ęgu sieci ekologicznej ECONET-PL, konkretnie obszaru węzłowego o znaczeniu mi ędzynarodowym – 40M Beskidu Żywieckiego, si ęgaj ącego poprzez granic ę pa ństwow ą w terytorium słowackie. Północna i zachodnia cz ęś ci gminy znajduj ą si ę natomiast w obszarze w ęzłowym o znaczeniu krajowym – 30K Beskidu Małego. Wymienione powy żej obszary w ęzłowe przenikaj ą si ę wzajemnie zwłaszcza na obszarze gminy. Północno- wschodni fragment sołectwa Stryszawa poło żony jest natomiast w korytarzu ekologicznym o znaczeniu krajowym – 70K Beskidu Makowskiego i Wyspowego.

W zakresie ochrony przyrody i krajobrazu ECONET - POLSKA uwzgl ędnia: – zachowanie istniej ącej zieleni naturalnej i półnaturalnej w postaci zadrzewie ń łęgowych wzdłu ż wi ększych potoków oraz zadrzewie ń śródpolnych, – zachowanie istniej ącej zieleni urz ądzonej wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 95 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 – zalesienia gruntów nieprzydatnych dla rolnictwa celem zwi ększenia zasobów le śnych gminy, – wyst ępowanie obszarów o predyspozycjach do powstawania osuwisk, w tym równie ż obszary osuwiskowe czynne b ądź ustabilizowane. W zwi ązku z tym przy ewentualnym przeznaczeniu na cele zabudowy mieszkaniowej, usługowej itp. terenów poło żonych na zboczach (stokach) wzniesie ń lub u ich podnó ży nale ży uwzgl ędni ć mo żliwo ść wyst ępowania ruchów masowych (osuwisk, obrywów, spełzywania gruntów itp.). Znajduj ą si ę tu siedliska kluczowe o unikatowej warto ści. Ostoja ta jest potencjalnym elementem sieci NATURA 2000, tak ze wzgl ędu na obecno ść gatunków chronionych Dyrektyw ą Rady Europy o Ochronie Ptaków (Dyrektywa Ptasia), jak i wyst ępowaniu siedlisk chronionych.

5.9.2. Lasy

Obszar gminy usytuowany jest na terenie Beskidów Zachodnich, ł ącz ąc dwie du że jednostki górskie – Beskid Żywiecki i Beskid Mały. Powoduje to znaczne zró żnicowanie siedlisk, co wpływa na zasobno ść i stan szaty ro ślinnej tego obszaru. Naturalne zbiorowiska le śne są współcze śnie zast ępowane przez zbiorowiska wtórne – tereny upraw z towarzysz ącymi im zbiorowiskami ro ślinno ści ruderalnej. Zbiorowiska te wyst ępuj ą głównie na obszarach zabudowy, towarzysz ą szlakom komunikacyjnymi i nieu żytkom. Bogactwo miejscowej flory ocenia si ę omawianym obszarze na ok. 840 gatunków ro ślin naczyniowych. W śród ro ślin zanotowano wyst ępowanie ok. 60 gatunków obj ętych ochron ą, w tym liczne gatunki storczyków (Informator, 2003). Potencjalna ro ślinno ść naturalna tego rejonu gór to nast ępuj ące le śne (Atlas..., 1981): · bory jodłowe (Abieti-Piceetum) i lasy jodłowe z rzędu Fagetalia – na najwi ększym obszarze całej gminy, · lasy bukowe (Fagion sylvaticae) – buczyna karpacka, · lasy ł ęgowe, wierzbowo-topolowe (Salicion albae) – w dolinie rzeki Stryszawki. Drzewostany rozwijaj ą si ę w rozmaitych siedliskach, a dominuj ącymi typami siedliskowymi na terenie gminy s ą: PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 96 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 · BMG – bór mieszany górski, zajmuje ok. 4% powierzchni le śnej. Jednym z najwa żniejszych gatunków drzewiastych jest buk. W runie le śnym dominuj ą paprocie. · LMG – las mieszany górski, zajmuje 23% powierzchni le śnej. Główne gatunki lasotwórcze to buk, świerk i jodła. · LG – las górski, obejmuj ący 73% ogółu powierzchni lasów w gminie. Gatunkami dominuj ącymi s ą przede wszystkim: buk, jodła, brzoza i świerk. • LłG – las ł ęgowy górski, wyst ępuje w dolinie potoku Stryszawka, na ogólnie niewielkim obszarze. Lesisto ść gminy Stryszawa wynosi 47,6%. Drzewostany stanowi ą przede wszystkim własno ść prywatn ą. Lasy własno ści Skarbu Pa ństwa podlegaj ą Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa ństwowych w Katowicach. Zarz ąd sprawuje Nadle śnictwo Sucha, a lasy znajduj ą si ę w obr ębie Sucha. W południowo-zachodniej cz ęś ci gminy, w Hucisku, znajduje si ę ponadto łącznie 131,28 ha terenów b ędących z zarz ądzie Nadle śnictwa Jele śnia, w obr ębie le śnym Jele śnia, w obr ębie ewidencyjnym Hucisko. 14

14 „Opracowanie EKOFIZJOGRAFICZNE dla obszaru gminy Stryszawa” – Instytut Rozwoju Miast, Kraków czerwiec 2011 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 97 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 5.9.3. Analiza SWOT

Tabela 27: Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze Zasoby przyrodnicze Mocne strony Słabe strony • •

wewn Czynniki tereny chronione obecno ść turystów • ró żnorodno ść biologiczna

ę trzne trzne zewn

Czynniki Czynniki Szanse Zagro żenia

ę • edukacja ekologiczna • susze, po żary trzne

Źródło: opracowanie własne

5.10. Zagro żenia powa żnymi awariami

5.10.1. Stan aktualny

Powa żną awari ą w rozumieniu ustawy Prawo ochrony środowiska jest zdarzenie, w szczególno ści emisja, po żar lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstanie takiego zagro żenia z opó źnieniem. Wyst ąpienie powa żnej awarii przemysłowej zwi ązane jest z bezpo średnim zagro żeniem środowiska naturalnego. Ochrona środowiska przed powa żną awari ą oznacza zapobieganie zdarzeniom mog ącym powodowa ć awari ę oraz ograniczenie jej skutków dla ludzi i środowiska. Prowadz ący zakład stwarzaj ący zagro żenie wyst ąpienia awarii, dokonuj ący przewozu substancji niebezpiecznych oraz organy administracji s ą obowi ązani do ochrony środowiska przed awariami. Zdarzenie o charakterze powa żnej awarii mo że mie ć miejsce: • w zakładach o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej, zwanych dalej zakładami o du żym ryzyku (ZDR), PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 98 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 • w zakładach o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej, zwanych dalej zakładami o zwi ększonym ryzyku (ZZR), • w zakładach, których działalno ść mo że spowodowa ć powa żną awari ę, spełniaj ącą ka żde z kryteriów dla awarii, okre ślonych w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie powa żnych awarii obj ętych obowi ązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2003r. Nr 5, poz. 58).

O klasyfikacji zakładu do danej grupy ryzyka decyduje ilo ść i rodzaj substancji niebezpiecznych znajduj ących si ę na terenie zakładu, które jest regulowane przez Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilo ści substancji niebezpiecznych, których znajdowanie si ę w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwi ększonym ryzyku albo zakładu o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej. Na terenie Gminy nie ma zakładów o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnych awarii przemysłowych (ZDR) oraz zakładów o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia powa żnych awarii przemysłowych (ZZR). Rejestry zakładów ZDR oraz ZZR prowadzone s ą przez WIO Ś oraz przez Komend ę Wojewódzkiej Pa ństwowej Stra ży Po żarnej. Rejestr powa żnych awarii oraz zdarze ń o znamionach powa żnych awarii prowadzony jest przez GIO Ś.

Do potencjalnych zagro żeń mog ących doprowadzi ć do sytuacji kryzysowych nale ży zaliczy ć przede wszystkim: • po żary; • katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie różnych substancji do środowiska naturalnego; • transport kolejowy –ryzyko ska żenia toksycznymi środkami przemysłowymi, tj. amoniakiem, chlorem, kwasem siarkowym, kwasem azotowym; • transport drogowy i kolejowy– ryzyko ska żenia przez rozszczelnienie cystern z substancjami ropopochodnymi i gazem płynnym oraz amoniakiem i chlorem; • awarie gazoci ągu; • awarie urz ądze ń technicznych w zakładach przemysłowych; • kl ęski żywiołowe, anomalie pogodowe (susze, huragany, intensywne opady, powodzie, osuwiska). PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 99 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Gmina Stryszawa le ży na terenie nara żonym na wyst ępowanie zagro żeń osuwiskowych. We wrze śniu/pa ździerniku 2016 roku uaktywniło si ę osuwisko os Sejkówka za cmentarzem, zbocze potoku Hucisko. Podło że skalne obszaru Gminy buduj ą trzeciorz ędowe utwory fliszu karpackiego płaszczowiny śląskiej (Beskid Mały) i magurskiej (Beskid Makowski), zapadaj ące generalnie na południowy wschód. Obszar całej gminy poło żony jest w obr ębie rozległej strefy nasuni ęcia od południa płaszczowiny magurskiej na śląsk ą. Utwory płaszczowiny śląskiej to głównie odporne gruboławicowe piaskowce serii godulskiej (buduj ące wzniesienia) z wkładkami mniej odpornych łupków, iłów i iłołupków (wykorzystywane przez doliny). W budowie płaszczowiny magurskiej dominuj ą najstarsze serie: warstwy inoceramowe, warstwy ci ęż kowickie, łupki pstre, warstwy podmagurskie i warstwy magurskie. Ze stref ą nasuni ęcia (granica pomi ędzy jednostkami) zwi ązane jest wyst ępowanie brekcji tektonicznej oraz licznych zaburze ń tektonicznych (w tym główny uskok Skawy) i nasuni ęć łuskowych. Brekcja tektoniczna ma posta ć masy ilastej, twardej, z wyra źnymi śladami łupliwo ści łupków ilastych i marglistych, silnie zafalowanych. W obr ębie masy ilastej tkwi ą okruchy łupków oraz głazy, bloki, rozerwane ławice i pakiety piaskowców. Nagromadzenie głazów i sp ękania otwieraj ą drog ę filtracji wody, powoduj ącej uplastycznienie masy ilastej; st ąd podło że to wykazuje znaczne predyspozycje osuwiskowe. 15 Osuwisko jest nagłym przemieszczeniem si ę mas ziemi, powierzchniowej zwietrzeliny i mas skalnych podło ża, spowodowanym siłami przyrody lub działalno ści ą człowieka (podkopanie stoku lub jego znaczne obci ąż enie). Jest to rodzaj ruchów masowych, polegaj ący na przesuwaniu si ę materiału skalnego lub zwietrzelinowego wzdłu ż powierzchni po ślizgu (na której nast ąpiło ści ęcie), poł ączone z obrotem. Ruch taki zachodzi pod wpływem siły ci ęż ko ści. Osuwiska powoduj ą degradacj ę obj ętych nimi terenów i zniszczenie posadowionych na ich obszarze obiektów budowlanych oraz infrastruktury (sie ć drogowa, kanalizacyjna, linie telekomunikacyjne, elektryczne, gazoci ągi). Na terenach rolnych zniszczeniu ulegaj ą uprawy i niekiedy przywrócenia wymaga funkcja rolna tego obszaru. Zniszczenia w drzewostanie powoduj ą osuwiska wyst ępuj ące na obszarach le śnych. Ze wzgl ędu na szczególnie cz ęste wyst ępowanie osuwisk w obszarze karpackim ocenia si ę, że w Karpatach wyst ępuje średnio

15 „Opracowanie EKOFIZJOGRAFICZNE dla obszaru gminy Stryszawa” – Instytut Rozwoju Miast, Kraków czerwiec 2011 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 100 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 jedno osuwisko na 5 km drogi jezdnej. W okresie maj-czerwiec 2010 r. osuwiska stanowi ące zagro żenie dla budynków wyst ąpiły w ł ącznie w 107 gminach na obszarze Karpat, w tym w 57 gminach w województwie małopolskim, 34 gminach w województwie podkarpackim i 16 gminach w województwie śląskim (na obszarze dwóch województw: małopolskiego i śląskiego powstało 1345 osuwisk). Pa ństwowy Instytut Geologiczny Pa ństwowy Instytut Badawczy realizuje Projekt - System Osłony Przeciwosuwiskowej. Jest to Projekt o znaczeniu ogólnopa ństwowym, który jest realizowany w kilku etapach. Jego podstawowym celem jest rozpoznanie i udokumentowanie wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie zagro żonych ruchami masowymi w Polsce oraz zało żenie systemu monitoringu wgł ębnego i powierzchniowego na 61 wybranych osuwiskach. Stanowi to punkt wyj ścia do tworzenia map podatno ści osuwiskowej a w dalszym etapie – opracowania systemu prognozowania, oceny i redukcji ryzyka osuwiskowego w Polsce, czyli w ograniczeniu w znacznym stopniu szkód i zniszcze ń wywołanych rozwojem osuwisk. Projekt ma tak że za zadanie wspomaganie władz lokalnych w wypełnianiu obowi ązków dotycz ących problematyki ruchów masowych wynikaj ących z odpowiednich ustaw i rozporz ądze ń. Jest to obecnie jeden z najwa żniejszych projektów geologicznych realizowanych w Ministerstwie Środowiska, którego wyniki b ędą miały du ży wpływ na gospodark ę i finanse pa ństwa polskiego z jednej strony, a z drugiej – na aspekty społeczno – ekonomiczne. 16

W chwili obecnej (od wrze śnia 2016 r.) na terenie Gminy jest tylko jedno aktywne osuwisko os Sejkówka za cmentarzem, zbocze potoku Hucisko.

16 http://geoportal.pgi.gov.pl/SOPO/ PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 101 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Rysunek 9 Mrozek T., Wójcik A., Nescieruk P., 2013 – Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10000, gm. Stryszawa, pow. suski, woj. małopolskie

Źródło: http ://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO [dost ęp 16 czerwca 2017]

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 102 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 5.10.2. Analiza SWOT

Tabela 28: Analiza SWOT – powa żne awarie Powa żne awarie Mocne strony Słabe strony • •

wewn Czynniki brak ZDR, ZZR Gmina le ży na terenie zagro żonym osuwiskami • ę transport drogowy trzne trzne

Czynniki zewn Czynniki Szanse Zagro żenia • edukacja ekologiczna • kl ęski naturalne • projekty które wska żą tereny zagro żone, w celu eliminowania

ę sytuowania na nich obiektów trzne budowlanych

Źródło: opracowanie własne

5.11. Edukacja ekologiczna

5.11.1. Stan aktualny

Celem edukacji ekologicznej w Gminie jest upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich aspektach życia oraz wprowadzenie edukacji ekologicznej poprzez korzystanie z ró żnych dziedzin nauki. Wa żnym celem jest równie ż kształtowanie pełnej świadomo ści i budzenie zainteresowania społecze ństwa sprawami środowiska, np. poprzez informowanie o wyst ąpieniu lub ryzyku wyst ąpienia przekrocze ń warto ści dopuszczalnych zanieczyszcze ń w powietrzu, edukacja ekologiczna w zakresie wykorzystywania ogrzewania ekologicznego, ograniczenia spalania odpadów w kotłach domowych i korzystania z transportu publicznego oraz prowadzenie kontroli i egzekwowanie zakazu spalania odpadów w kotłach domowych. Ponadto nale ży zach ęca ć mieszka ńców do anga żowania si ę w sprawy ochrony środowiska i wła ściwego korzystania z jego zasobów. Edukacja ekologiczna wyra ża si ę głównie poprzez organizowanie akcji ekologicznych, które powinny by ć prowadzone cyklicznie oraz anga żowa ć coraz wi ęcej mieszka ńców. Istotnym jest PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 103 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 tak że działanie gminy wspólnie z innymi jednostkami w zakresie ochrony środowiska. Współpraca taka poprzez pozyskanie wi ększych środków finansowych pozwala uatrakcyjni ć dan ą akcj ę oraz osi ągn ąć zakładane cele, nie tylko na skal ę lokaln ą. Dwa razy do roku na terenie Gminy jest organizowana akcja „Sprz ątanie Świata”. Polega ona sprzątaniu śmieci zalegaj ących poza miejscami przeznaczonymi do ich składowania, a jej celem jest wzrost świadomo ści ekologicznej społecze ństwa. Na terenie Gminy organizowane były równie ż akcje polegaj ące na informowaniu mieszka ńców o segregacji odpadów, sposobach bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest oraz obowi ązkach sprawozdawczych w tym zakresie, o niebezpiecze ństwie wypalania traw – przez informacje na tablicach ogłosze ń i stronie internetowej urz ędu.

5.11.2. Analiza SWOT

Tabela 29: Analiza SWOT – edukacja ekologiczna Edukacja ekologiczna Mocne strony Słabe strony • •

wewn Czynniki Organizowanie akcji ekologicznych Niewystarczaj ące środki finansowe w gminie

ę trzne trzne

Szanse Zagro żenia zewn Czynniki Czynniki • Zwi ększenie świadomo ści • Kontynuowanie utartych praktyk

ę ekologicznej mieszka ńców dotycz ących np. wypalania traw, trzne trzne spalania odpadów w piecach domowych, powstawanie dzikich wysypisk. Źródło: opracowanie własne

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 104 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 6. EFEKTY REALIZACJI DOTYCHCZASOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

Pierwszy Program Ochrony Środowiska dla Gminy Stryszawa na lata 2004 – 2015, został opracowany w roku 2004, za ś jego aktualizacja została wykonana w sierpniu 2011 r. i przyj ęta Uchwał ą nr XV/115/12 Rady Gminy Stryszawa z dnia 2 marca 2012 roku. Zrealizowane do tej pory działania wynikaj ące z zało żeń tego Programu przyczyniły się do poprawy stanu środowiska Gminy, a tak że do utrzymania dobrego poziomu tam, gdzie został on osi ągni ęty.

Tabela 30: Stopie ń realizacji zada ń okre ślonych w pierwszym Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Stryszawa. Zakładany cel Podj ęte zadania Efekt Zmniejszenie niskiej emisji Przeprowadzono na terenie Do ko ńca 2013 roku gminy monta ż instalacji wykonano 496 instalacji solarnych z programu solarnych. prowadzonego przez Do ko ńca 2016 dodatkowo 75 Starostwo Powiatowe instalacji. W sumie z programu starostwa 571 instalacji solarnych. Wymiana kotłów na V klasy W 2016 roku wymieniono 21 starych kotłów CO na kotły V klasy Poprawa stanu Łącznie wyremontowano w: technicznego dróg 2012 – 3,5 km, nale żą cych do Gminy 2013 – 1,2 km, Stryszawa 2014 – 2,6 km, 2015 – 1,0 km, 2016-3,14 km Wzbogacenie i racjonalna Wprowadzenie na terenie Wej ście w życie uPUL od eksploatacja zasobów le śnych Gminy uproszczonych stycznia 2015 dla wsi planów urz ądzenia lasów Stryszawa, Lachowice, Kurów, Pewelka, Kuków, Targoszów Od stycznia 2016 dla wsi Hucisko, Krzeszów PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 105 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Zakładany cel Podj ęte zadania Efekt Ochrona zasobów wód Budowa sieci kanalizacyjnej W 2013 r wykonano 15,3 km powierzchniowych, poprawa Stryszawa Dolna (cz ęść ) sieci kanalizacyjnej ich jako ści i zapobieganie ich oraz Kuków (cz ęść ) w 2013 zanieczyszczeniu roku Budowa sieci kanalizacyjnej W 2015 r. wykonano 10,1 km Lachowice (cz ęść ) w 2015 sieci kanalizacyjnej roku Budowa sieci kanalizacyjnej W 2016 wykonano 11,04 km Stryszawa Górna (cz ęść ) sieci kanalizacyjnej Rozbudowa sieci Łącznie wykonano w: wodoci ągowej 2012 – Lachowice 4,45 km, 2014 – Kuków 1,75 km, 2015 – Lachowice 6 km, Kuków 1,1, Krzeszów 2,1 km, 2016 – Targoszów 2,2 km Inne Utylizacja azbestu Usuni ęcie w: 2013–137,53 ton, 2014-122,88 t, 2015-109,06 t, 2016 – 105,85 t Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych z Urz ędu Gminy Stryszawa

W zwi ązku z upływem okresu programowania ww. dokumentu powstała konieczno ść opracowania Programu Ochrony Środowiska na lata kolejne, wraz z now ą perspektyw ą czasow ą oraz zgodnie z obecnie obowi ązuj ącymi dokumentami strategicznymi i operacyjnymi. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Stryszawa na lata 2018 – 2021 z uwzgl ędnieniem perspektyw na lata 2022- 2025 jest kontynuacj ą Programu Ochrony Środowiska Gminy na lata 2004 – 2014, zawieraj ącą modyfikacje przedstawionych wcze śniej racjonalnych działa ń przyczyniaj ących się do poprawy stanu środowiska Gminy, b ądź te ż do utrzymania dobrego poziomu tam, gdzie został on osi ągni ęty w wyniku realizacji wcze śniejszych zało żeń.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 106 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 7. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ZADANIA I WSKA ŹNIKI

Cele niniejszego programu zostały wyznaczone na podstawie: • zdefiniowanych zagrożeń i problemów dla poszczególnych komponentów środowiska; • mo żliwo ści finansowych analizowanej JST; • celów dokumentów wy ższego szczebla (poziom powiatowy, wojewódzki i krajowy); • celów dokumentów lokalnych (funkcjonuj ących na terenie Gminy Stryszawa) i przedstawione w poni ższej tabeli.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 107 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Tabela 31: Wyznaczone cele Programu Ochrony Środowiska Kierunek Cel średnio- Cel krótko- Nazwa zadania Okres Jednostka Źródło Prognozowan Wska źnik interwencji okresowy okresowy realizacji odpowiedzia finansowania e nakłady monitoringu lna finansowe realizacji [tys. zł]* zadania s sss s ss s s s s s s s s s s s s s s s s s s ss s s PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 108 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Kierunek Cel średnio- Cel krótko- Nazwa zadania Okres Jednostka Źródło Prognozowan Wska źnik interwencji okresowy okresowy realizacji odpowiedzia finansowania e nakłady monitoringu lna finansowe realizacji [tys. zł]* zadania s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 109 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Kierunek Cel średnio- Cel krótko- Nazwa zadania Okres Jednostka Źródło Prognozowan Wska źnik interwencji okresowy okresowy realizacji odpowiedzia finansowania e nakłady monitoringu lna finansowe realizacji [tys. zł]* zadania s s s s s s s s s s

s s s s s s s s s s s s s s s PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 110 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Kierunek Cel średnio- Cel krótko- Nazwa zadania Okres Jednostka Źródło Prognozowan Wska źnik interwencji okresowy okresowy realizacji odpowiedzia finansowania e nakłady monitoringu lna finansowe realizacji [tys. zł]* zadania s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 111 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Kierunek Cel średnio- Cel krótko- Nazwa zadania Okres Jednostka Źródło Prognozowan Wska źnik interwencji okresowy okresowy realizacji odpowiedzia finansowania e nakłady monitoringu lna finansowe realizacji [tys. zł]* zadania s s s s s s s s s s s ss s ss s s s s s s s s s s s s s s ss s s s s PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 112 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Kierunek Cel średnio- Cel krótko- Nazwa zadania Okres Jednostka Źródło Prognozowan Wska źnik interwencji okresowy okresowy realizacji odpowiedzia finansowania e nakłady monitoringu lna finansowe realizacji [tys. zł]* zadania s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s s PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 113 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Kierunek Cel średnio- Cel krótko- Nazwa zadania Okres Jednostka Źródło Prognozowan Wska źnik interwencji okresowy okresowy realizacji odpowiedzia finansowania e nakłady monitoringu lna finansowe realizacji [tys. zł]* zadania s s s s s s Źródło: 1. Uchwała Nr XXV/194/17 Rady Gminy Stryszawa z dnia 26.05.2017 r. w sprawie: zmiany Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Stryszawa na lata 2017 – 2025. 2. Dane z Urz ędu Gminy Stryszawa PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 114 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025

8. SYSTEM INSTYTUCJI ZAANGA ŻOWANYCH W REALIZACJ Ę PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

Na realizacj ę cz ęś ci zada ń niniejszego Programu Ochrony Środowiska Gmina Stryszawa będzie musiała przeznaczy ć środki własne. Fundusze te pochodz ą z bie żą cych środków, takich jak np. podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach stanowi ących dochód bud żetu pa ństwa. Wkład własny jest równie ż niezb ędny do uzyskania niektórych dotacji, gdzie konieczne jest zainwestowanie w przedsi ęwzi ęcie własnych środków na wymaganym poziomie. Dla cz ęś ci zało żeń niniejszego Programu Ochrony Środowiska niezb ędnym b ędzie uzyskanie funduszy pochodz ących ze źródeł unijnych oraz innych organizacji mi ędzynarodowych poprzez przyst ąpienie do konkretnych programów i projektów. Aby wykorzysta ć szans ę na zrównowa żony rozwój Gminy Stryszawa i polepszenie w nim warunków życia ludno ści wa żnym jest, aby władze lokalne podejmowały próby uzyskania tych funduszy. Uzyskanie środków na konkretne projekty rozwojowe mo żliwe jest z aktualnych, przedstawionych poni żej programów, dotycz ących działa ń w zakresie ochrony oraz kształtowania środowiska przyrodniczego i kulturowego. I. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest główn ą instytucj ą finansuj ącą ochron ę środowiska w Polsce, w szczególno ści przedsi ęwzi ęcia ponadregionalne, o kluczowym znaczeniu dla środowiska naturalnego, słu żą ce wypełnieniu przez Polsk ę zobowi ąza ń, wynikaj ących z członkostwa w Unii Europejskiej. Do priorytetowych zada ń Narodowego Funduszu nale żą : ochrona atmosfery, zrównowa żone gospodarowanie zasobami wodnymi, racjonalne gospodarowanie odpadami, ochrona powierzchni ziemi oraz ochrona ró żnorodno ści biologicznej i funkcji ekosystemów. Narodowy Fundusz dysponuje środkami krajowymi, na które składaj ą si ę wpływy z ró żnego rodzaju opłat i kar środowiskowych, dotacje z bud żetu pa ństwa i wpływy operacyjne. Wydatkowanie tych środków odbywa si ę poprzez programy priorytetowe, w trybie ci ągłego naboru wniosków oraz poprzez konkursy. Beneficjenci dostaj ą pomoc w formie bezzwrotnej (dotacje, dopłaty do kredytów) i zwrotnej (po życzki, wsparcie kapitałowe). Narodowy Fundusz zarz ądza tak że środkami unijnymi w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 oraz 2014-20 oraz Programu LIFE. Jako Krajowy Operator Systemu Zielonych Inwestycji (GIS) zarz ądza środkami, pozyskanymi PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 115 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 przez Polsk ę ze sprzeda ży na mi ędzynarodowym rynku nadwy żek praw do emisji gazów cieplarnianych w ramach protokołu z Kioto. Narodowy Fundusz wspiera projekty o ogromnej skali zró żnicowania – od domowych mikro źródeł energii po kompleksowe projekty infrastrukturalne, słu żą ce setkom tysi ęcy mieszka ńców. W śród beneficjentów znajduj ą si ę jednostki samorz ądu terytorialnego, organizacje pozarz ądowe, pa ństwowe jednostki bud żetowe, przedsi ębiorstwa i gospodarstwa domowe. Narodowy Fundusz sukcesywnie rozszerza swoją działalno ść na obszar pozafinansowy, prowadzi działania słu żą ce budowaniu i rozwijaniu kompetencji, zwi ązane z przygotowaniem rynku na odbiór ró żnych form dofinansowania. Szczegółowy zakres działalno ści NFO ŚiGW, lista programów i przedsi ęwzi ęć priorytetowych, kryteria i zasady udzielania wsparcia finansowego, a tak że wzory wniosków i procedury ich rozpatrywania dost ępne s ą w oficjalnym serwisie internetowym: http://www.nfosigw.gov.pl II. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie WFO ŚiGW działa na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. prawo ochrony środowiska. Misj ą Funduszu jest finansowe wspieranie przedsi ęwzi ęć słu żą cych ochronie środowiska i poszanowaniu jego warto ści w oparciu o konstytucyjn ą zasad ę zrównowa żonego rozwoju przy zachowaniu bezpiecze ństwa ekologicznego kraju i realizacji programów ekologicznych pa ństwa i województwa małopolskiego. Wojewódzki Fundusz działa na podstawie Strategii działania Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie na lata 2017-2020. Fundusz udziela dofinansowania na: - zadania inwestycyjne z zakresu: • gospodarki wodno-ściekowej i ochrony wód • gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi • ochrony powietrza (w tym odnawialne źródła energii) i termomodernizacji • ochrony przed hałasem - zadania nieinwestycyjne, m.in. • edukacj ę ekologiczn ą • przedsi ęwzi ęcia z zakresu ochrony przyrody (np. ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt, sporz ądzenie planów ochrony dla obszarów obj ętych ochron ą, nasadzenia drzew i krzewów, zabiegi piel ęgnacyjne pomników przyrody) • pa ństwowy monitoring środowiska PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 116 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 • wojewódzkie programy i plany zwi ązane z ochron ą środowiska i gospodark ą wodn ą. Podstaw ą rozpatrzenia zadania i przyznania dofinansowania jest ka żdorazowo zło żenie wniosku. W przypadku zada ń inwestycyjnych wniosek poprzedzony jest dodatkowo Kart ą Informacyjn ą Zadania. Informacje o konkursach i programach oraz procedura ubiegania si ę o dofinansowanie ze środków WFO ŚiGW w Krakowie dost ępne s ą na stronie internetowej http://www.wfos.krakow.pl III. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 to najwi ększy program finansowany z Funduszy Europejskich nie tylko w Polsce, ale i w Unii Europejskiej. Główne obszary, na które zostan ą przekazane środki to: gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatu, transport i bezpieczeństwo energetyczne oraz ochrona zdrowia i dziedzictwo kulturowe. Dzi ęki równowadze pomi ędzy działaniami inwestycyjnymi w infrastruktur ę oraz wsparciu skierowanemu do wybranych obszarów gospodarki, program b ędzie skutecznie realizował zało żenia strategii Europa 2020, z któr ą powi ązany jest jego cel główny - wsparcie gospodarki efektywnie korzystaj ącej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjaj ącej spójno ści terytorialnej i społecznej. Obszary wsparcia i rodzaje projektów mo żliwych do realizacji w ramach programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020: 1. Zmniejszenie emisyjno ści gospodarki • wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł energii (OZE); • poprawa efektywno ści energetycznej i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w przedsi ębiorstwach, sektorze publicznym i mieszkaniowym; • promowanie strategii niskoemisyjnych; • rozwój i wdra żanie inteligentnych systemów dystrybucji. 2. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu • rozwój infrastruktury środowiskowej; • dostosowanie do zmian klimatu; • ochrona i zahamowowanie spadku ró żnorodno ści biologicznej; • poprawa jako ści środowiska miejskiego. 3. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 117 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 • rozwój drogowej infrastruktury w sieci TEN-T; • poprawa bezpiecze ństwa ruchu drogowego; • poprawa bezpiecze ństwa w ruchu lotniczym; • transport intermodalny, morski i śródl ądowy. 4. Infrastruktura drogowa dla miast • poprawa dost ępno ści miast i przepustowo ści infrastruktury drogowej (rozwój infrastruktury drogowej w miastach i tras wylotowych z miast, budowa obwodnic). 5. Rozwój transportu kolejowego w Polsce • rozwój kolei w TEN-T, poza sieci ą i kolei miejskich. 6. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach • infrastruktura i tabor dla publicznego transportu zbiorowego w miastach i na ich obszarach funkcjonalnych. 7. Poprawa bezpiecze ństwa energetycznego • rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu gazu ziemnego i energii elektrycznej; • budowa i rozbudowa magazynów gazu ziemnego; • rozbudowa terminala LNG. 8. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury • inwestycje w ochron ę i rozwój dziedzictwa kulturowego oraz zasobów kultury, np. instytucji kultury, szkół artystycznych. 9. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia • wsparcie infrastruktury systemu pa ństwowego ratownictwa medycznego; • wsparcie infrastruktury szpitali ponadregionalnych i współpracuj ących z nimi jednostek diagnostycznych w zakresie chorób „aktywno ści zawodowej” i opieki nad matk ą i dzieckiem. Informacje jak skorzysta ć z programu dost ępne s ą w oficjalnym serwisie internetowym: https://www.pois.gov.pl/ IV. Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 Został przyj ęty Uchwał ą Nr 240 /15 Zarz ądu Województwa Małopolskiego z dnia 4 marca 2015 r. Program składa si ę z 13 jednofunduszowych osi priorytetowych – spo śród których najwi ększe środki zaplanowano na polityk ę energetyczn ą i infrastruktur ę transportow ą. W ramach RPO PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 118 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 przewiduje si ę zastosowanie trzech typów instrumentów rozwoju terytorialnego: zintegrowanej inwestycji terytorialnej, subregionalnego programu rozwoju, programów rewitalizacji miast i obszarów wiejskich. OŚ PRIORYTETOWA 5. OCHRONA ŚRODOWISKA - Celem głównym osi priorytetowej jest wzmocnienie stanu bezpiecze ństwa ekologicznego regionu z zachowaniem zasad równowagi pomi ędzy popraw ą stanu środowiska, racjonalnym u żytkowaniem zasobów naturalnych oraz minimalizowaniem niekorzystnych oddziaływa ń na środowisko i jego zasoby. W ramach osi wprowadzono poł ączenie priorytetów inwestycyjnych z dwóch celów tematycznych: CT 5 Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobieganie ryzyku i zarz ądzanie ryzykiem. CT 6 Zachowanie i ochrona środowiska oraz promowanie efektywnego gospodarowania zasobami. Informacje jak skorzysta ć z programu dost ępne s ą w oficjalnym serwisie internetowym: http://www.rpo.malopolska.pl/ V. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 (PROW 2014-2020) został opracowany na podstawie przepisów Unii Europejskiej, w szczególno ści rozporz ądzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylaj ącego rozporz ądzenie Rady (WE) nr 1698/2005 oraz aktów delegowanych i wykonawczych Komisji Europejskiej. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, Program jest wkomponowany w cało ściowy system polityki rozwoju kraju, w szczególno ści poprzez mechanizm Umowy Partnerstwa. Umowa ta okre śla strategi ę wykorzystania środków unijnych na rzecz realizacji wspólnych dla UE celów okre ślonych w unijnej strategii wzrostu „Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównowa żonego rozwoju sprzyjaj ącego wł ączeniu społecznemu” z uwzgl ędnieniem potrzeb rozwojowych danego pa ństwa członkowskiego. Celem głównym PROW 2014 – 2020 jest poprawa konkurencyjno ści rolnictwa, zrównowa żone zarz ądzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównowa żony rozwój terytorialny obszarów wiejskich. Program b ędzie realizował wszystkie sze ść priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 119 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020, a mianowicie: • Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, le śnictwie i na obszarach wiejskich. • Poprawa konkurencyjno ści wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwi ększenie rentowno ści gospodarstw rolnych. • Poprawa organizacji ła ńcucha żywno ściowego i promowanie zarz ądzania ryzykiem w rolnictwie. • Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zale żnych od rolnictwa i le śnictwa. • Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodark ę niskoemisyjn ą i odporn ą na zmianę klimatu w sektorach: rolnym, spo żywczym i le śnym. • Zwi ększanie wł ączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich. Informacje jak skorzysta ć z programu dost ępne s ą w oficjalnym serwisie internetowym: http://www.minrol.gov.pl

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 120 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 9. PROCEDURY MONITORINGU, PRZEGL ĄDU STOPNIA REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ JEGO AKTUALIZACJI

Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, organ wykonawczy gminy jest zobowi ązany sporz ądza ć co dwa lata raporty z wykonania programów ochrony środowiska, które nast ępnie przedstawia radzie gminy i przekazuje organowi wykonawczemu powiatu. Wdra żanie Programu ochrony środowiska powinno podlega ć regularnej ocenie w zakresie: 1 efektywno ści wykonania zada ń; 2 aktualno ści zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatno ści podj ętych działa ń; 3 stopnia realizacji Programu w odniesieniu do stopnia realizacji zało żonych działa ń i przyj ętych celów; 4 rozbie żno ści pomi ędzy zało żonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem; 5 przyczyn ewentualnych rozbie żno ści pomi ędzy zało żonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem; 6 niezb ędnych modyfikacji Programu.

Dla prawidłowego przebiegu monitoringu realizacji celów i zada ń Programu ochrony środowiska dla Gminy Stryszawa niezb ędna jest okresowa wymiana informacji ze Starostwem Powiatowym i pozostałymi jednostkami organizacyjnymi, w zakresie stopnia zaawansowania realizacji poszczególnych zada ń.

Post ęp we wdra żaniu programu mo żna mierzy ć wska źnikami: • wska źniki presji na środowisko, które wskazuj ą główne źródła problemów i zagro żeń środowiskowych (np. emisja zanieczyszcze ń do środowiska), • wska źniki stanu środowiska, odnosz ące si ę do jako ści środowiska i jako ści jego zasobów (np. jako ść wód powierzchniowych i podziemnych). Podstaw ą ich okre ślenia są wyniki bada ń i pomiarów uzyskane w ramach systemu Pa ństwowego Monitoringu Środowiska (PM Ś), • wska źniki reakcji działa ń zapobiegawczych, pokazuj ące działania podejmowane przez społecze ństwo lub okre ślon ą instytucj ę w celu poprawy jako ści środowiska PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 121 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 lub złagodzenia presji na środowisko w wyniku działania człowieka (np. procent mieszka ńców korzystaj ących z oczyszczalni ścieków, obszary prawnie chronione jako procent całego obszaru).

Poni żej zaproponowano najistotniejsze wska źniki, przyjmuj ąc, że lista ta nie jest wyczerpuj ąca i mo że by ć modyfikowana.

Tabela 32: Wska źniki monitoringu oraz tendencji zmian w realizacji PO Ś Kierunek interwencji Nazwa wska źnika monitoringu Jednostka/warto ść

Ochrona klimatu i Klasa jako ści powietrza A,B,C,D1,D2 jako ści powietrza Długo ść wybudowanych dróg km Długo ść zmodernizowanych dróg km Ilo ść zainstalowanych lamp szt. Ilo ść przeprowadzonych kontroli szt. zakazów spalania odpadów komunalnych Ilo ść przeprowadzonych szt. termomodernizacji Ilo ść zmodernizowanych szt. przydomowych kotłowni Zagro żenia hałasem Poziom hałasu wg PM Ś dB Promieniowanie Poziom PEM V/m elektromagnetyczne Gospodarowanie Klasa jako ści wód podziemnych I-V wodami Klasa jako ści wód I-V powierzchniowych Woda zdatna do picia TAK/NIE Ilo ść inwestycji z zakresu szt. konserwacji cieków wodnych Ilo ść inwestycji z zakresu szt. konserwacji rowów melioracyjnych Gospodarka wodno – Powierzchnia skanalizowania i % ściekowa zwodoci ągowania gminy Powierzchnia odwodnionego ha terenu Zasoby geologiczne Surowce naturalne ha Gleby Powierzchnia terenów ha zdegradowanych Klasa bonitacyjna gleb I-VI

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 122 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Kierunek interwencji Nazwa wska źnika monitoringu Jednostka/warto ść

Gospodarowanie Masa odebranych odpadów Mg odpadami i komunalnych zapobieganie Ilo ść usuni ętych dzikich wysypisk szt. powstawaniu odpadów odpadów Masa usuni ętych wyrobów Mg zawieraj ących azbest z terenu Gminy Zasoby przyrodnicze Powierzchnia form ochrony ha przyrody Ilo ść pomników przyrody szt. Zagro żenia Ilo ść ZDR i ZZR szt. powa żnymi awariami Ilo ść kl ęsk naturalnych szt. Edukacja ekologiczna Ilo ść przeprowadzonych kampanii szt. ekologicznych

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 123 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 10. WYKAZ INTERESARIUSZY ZAANGA ŻOWANYCH W PRACE NAD PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA

Podczas tworzenia niniejszego dokumentu pozyskano dane od: • Głównego Urz ędu Statystycznego w Warszawie; • Pa ństwowego Instytutu Geologicznego • Pa ństwowego Instytutu Badawczego; • Krajowego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Warszawie; • Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Krakowie; • Głównej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie; • Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie; • Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie; • Komendy Pa ństwowej Stra ży Po żarnej; • Nadle śnictwa Sucha; • Starostwa Powiatowego w Suchej Beskidzkiej; • Urz ędu Gminy Stryszawa; • Najwi ększych przedsi ębiorców maj ących siedzib ę i działaj ących na terenie gminy Stryszawa.

W ramach opracowanego dokumentu wyznaczono zadania własne oraz koordynowane, za których współrealizacj ę odpowiedzialni będą: • Starosta Powiatu Suskiego; • Mieszka ńcy; • Przedsi ębiorcy; • Małopolski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Krakowie; • Wojewoda Małopolski; • Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie; • Zarz ądcy dróg.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 124 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 11. WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA

Wybrane akty prawne: Stan prawny na grudzie ń 2016 r. Regulacje prawne w zakresie ochrony środowiska zawarte s ą w wielu ustawach i aktach wykonawczych (rozporz ądzeniach). Najwa żniejszymi z nich, w kontek ście realizacji niniejszego Programu, s ą: 1. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 672 ze zm.), 2. ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r., poz. 469 ze zm.), 3. ustawa z dnia 07 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r. poz. 290 ze zm), 4. ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 383), 5. ustawa z dnia 6 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 ze zm.), 6. ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r. poz. 250), 7. ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r., poz. 139), 8. rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. z 2010 r. nr 130 poz. 880), 9. rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 22 pa ździernika 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jako ści jednolitych wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jako ści dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1482), 10. rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r., poz. 1989), 11. rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie nale ży spełni ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1800), PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 125 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 12. obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r. poz. 112), 13. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 ze zm.).

Literatura i wybrane dokumenty programowe: 1. Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, wrzesie ń 2015 r., 2. Światowy Program Rozwoju Zrównowa żonego „Agenda 21” (1992 r.), 3. Protokół z Kioto w sprawie zmian klimatu (1997 r.), 4. Traktat Ustanawiaj ący WE Tytuł XIX - Środowisko Naturalne, 5. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesno ści, 6. Strategia Rozwoju Kraju 2020, 7. Strategia „Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko”, 8. Strategia innowacyjno ści i efektywno ści gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”, 9. Strategia rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektyw ą do 2030 roku), 10. Strategia zrównowa żonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020, 11. Strategia „Sprawne Pa ństwo 2020”, 12. Strategia rozwoju systemu bezpiecze ństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022, 13. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie, 14. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020, 15. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020, 16. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, 17. Krajowego Programu Ochrony Powietrza (KPOP) do roku 2020 (z perspektyw ą do 2030), 18. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektyw ą do roku 2030, 19. Program Strategiczny Ochrona Środowiska, 20. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011 – 2021, 21. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego, 22. Regionalny Plan Energetyczny dla województwa małopolskiego na lata 2012-2032, 23. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 126 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 24. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego, 25. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego, 26. Program Małej Retencji Województwa Małopolskiego, 27. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Suskiego na lata 2012 – 2015 z perspektyw ą na lata 2016 – 2019, 28. Program Rozwoju Powiatu Suskiego na lata 2016-2020, 29. Program Ochrony Środowiska Gminy Stryszawa na Lata 2004 – 2015, 30. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Stryszawa 2015 – 2020 z horyzontem długoterminowym do 2030 roku, 31. Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Stryszawa, 32. raporty i informacje o stanie środowiska Województwa Małopolskiego, WIO Ś Kraków.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 127 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 12. SPIS TABEL

Tabela 1: Dane demograficzne ...... 10

Tabela 2 Wybrane dane klimatyczne dla pi ęter klimatycznych na terenie gminy Stryszawa ...... 14

Tabela 3: Klasyfikacja zanieczyszcze ń pod k ątem ochrony zdrowia ...... 43

Tabela 4: Klasyfikacja zanieczyszcze ń pod k ątem ochrony ro ślin ...... 44

Tabela 5: Analiza SWOT – ochrona klimatu i jako ści powietrza atmosferycznego ...... 47

Tabela 6: Analiza SWOT – ochrona klimatu akustycznego ...... 50

Tabela 7: Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne ...... 54

Tabela 8: Punkty pomiarowo – kontrolne (ppk) monitoringu rzek na terenie Gminy Stryszawa ... 57

Tabela 9: Wyniki monitoringu rzek w JCWP prowadzonego na terenie Gminy Stryszawa w roku 2015 ...... 57

Tabela 10: Wyniki monitoringu rzek prowadzonego na terenie Gminy Stryszawa w roku 2015 w ppk monitoringu obszarów chronionych ...... 58

Tabela 11: Charakterystyka geologiczna i hydrogeologiczna JCWPd nr 159...... 64

Tabela 12: Klasyfikacja wód podziemnych w 2014 roku ...... 65

Tabela 13: Analiza SWOT – gospodarowanie wodami ...... 66

Tabela 14: Zestawienia dotycz ące sieci kanalizacyjnej i wodoci ągowej ...... 68

Tabela 15: Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa ...... 71

Tabela 16: Analiza SWOT – zasoby geologiczne ...... 73

Tabela 17 Wykaz klasyfikacji gruntów ornych i u żytków zielonych (w klasach) na terenie gminy Stryszawa...... 75

Tabela 18: Uziarnienie gleb ...... 77 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 128 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 Tabela 19: Odczyn gleb ...... 77

Tabela 20: Substancje organiczne w glebie ...... 77

Tabela 21: Analiza SWOT – gleby ...... 78

Tabela 22: Ilo ści odpadów komunalnych zebranych w 2016 r. z terenu gminy w podziale na rodzaje ...... 82

Tabela 23: Liczba mieszka ńców obj ętych systemem gospodarki odpadami komunalnymi w 2016 r.: ...... 83

Tabela 24: Ilo ści i rodzaje odpadów wytworzonych, zebranych i odzyskanych ...... 84

Tabela 25: Rodzaje i ilo ść odpadów zebranych, przekazanych do wykorzystania lub do odzysku w instalacjach ...... 89

Tabela 26: Analiza SWOT – odpady...... 92

Tabela 27: Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze ...... 97

Tabela 28: Analiza SWOT – powa żne awarie ...... 102

Tabela 29: Analiza SWOT – edukacja ekologiczna ...... 103

Tabela 30: Stopie ń realizacji zada ń okre ślonych w pierwszym Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Stryszawa...... 104

Tabela 31: Wyznaczone cele Programu Ochrony Środowiska ...... 107

Tabela 32: Wska źniki monitoringu oraz tendencji zmian w realizacji PO Ś ...... 121

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRYSZAWA NA LATA 2018-2021 str. 129 Z UWZGL ĘDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2022-2025 13. SPIS ILUSTRACJI

Rysunek 1 Podział administracyjny województwa małopolskiego...... 9

Rysunek 2 Mapa pogl ądowa – powiat Suski ...... 10

Rysunek 3 Lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej w Gminie Stryszawa ...... 53

Rysunek 4 Sie ć hydrograficzna na terenie Gminy Stryszawa ...... 55

Rysunek 5 Zbiornik GZWP 444 ...... 61

Rysunek 6 Zasi ęg terytorialny JCWPd nr 159 według proponowanego podziału na 172 cz ęś ci ...... 62

Rysunek 7 Profile geologiczne w obr ębie JCWPd nr 159...... 63

Rysunek 8 Regiony gospodarki odpadami komunalnymi ...... 80

Rysunek 9 Mrozek T., Wójcik A., Nescieruk P., 2013 – Mapa osuwisk i terenów zagro żonych ruchami masowymi w skali 1:10000, gm. Stryszawa, pow. suski, woj. małopolskie ...... 101