Atlas Van Waadhoeke
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Atlas van Waadhoeke 1 VOOR WOORD INLEIDING Het begin van de grote ontdekkingsreizen luidde een nieuwe De gemeenten Franekeradeel, het Bildt, Menameradiel en vier dorpen ontwikkeling van de cartografie in. Een van de vroegste, mogelijk van Littenseradiel fuseren op 1 januari 2018 tot een nieuwe gemeente: zelfs de eerste atlas die dat predicaat daadwerkelijk verdient was de Waadhoeke. De nieuwe gemeente telt ruim 46.000 inwoners, verspreid nautische atlas van Battista Agnese uit Genua. Hij vervaardigde tussen over 41 kernen en over een oppervlakte van circa 305 km2. Waadhoeke 1536 en 1564 handgetekende perkamenten wereldatlassen. De atlas ligt aan de Waddenkust in Noordwest Fryslân. bevat verschillende kaarten van de nieuwe werelddelen. Agnese had niet de gewoonte, zoals later gebruikelijk zou worden, om onbekende gedeeltes van de wereld te vullen met fantasievolle verwachtingen van nog te ontdekken land. Hij tekende de wereld zoals deze op dat moment bekend was. Van zijn atlassen zijn nog 71 exemplaren bewaard gebleven. Met Waadhoeke ontstaat een nieuwe gemeente. Een nieuwe eenheid 23 21 op de landkaart. Reden genoeg om opnieuw ‘op ontdekking’ te gaan. De 41 kernen van Waadhoeke, Wat weten we eigenlijk van ons nieuwe grondgebied? Feiten, cijfers en 36 met tussen haakjes het aantal 32 daardoor inzicht in trends en ontwikkelingen kunnen ons helpen om 37 33 inwoners per 1 september 2017: de nieuwe werkelijkheid te doorgronden. Om onze beleidskeuzes te onderbouwen. 20 38 1. Achlum (609) 22. Oosterbierum (524) 12 3 2. Baaium (116) 23. Oudebildtzijl (987) 3. Berltsum (2.530) 24. Peins (256) Samen met Partoer hebben we feiten en cijfers verzameld die een 35 4 5 22 4. Bitgum (794) 25. Pietersbierum (141) 17 eerste indruk geven van de gemeente Waadhoeke. Deze feiten en 16 5. Bitgummole (902) 26. Ried (452) 26 6. Blessum (93) 27. Schalsum (136) cijfers zijn gebundeld in thematische presentaties. Deze overzichten 28 25 7 19 30 18 7. Boer (42) 28. Sexbierum (1.732) kan iedereen gebruiken die plannen maakt voor Waadhoeke. Het zijn 10 24 8. Boksum (407) 29. Skingen (113) eerste selecties van gegevens die in onze ‘systemen’ beschikbaar zijn. 29 9. Deinum (1.000) 30. Slappeterp (85) 27 11 10. Dongjum (367) 31. Spannum (276) Die gegevens kunnen ook dienen om andere thema’s te ontsluiten. 41 9 13 11. Dronryp (3.290) 32. St.-Annaparochie (4.823) 14 Dat is een kwestie van nadere selectie en nader onderzoek. 6 12. Firdgum (62) 33. St.-Jacobiparochie (1.725) 8 13. Franeker (12.760) 34. Tzum (1.138) 14. Herbaijum (259) 35. Tzummarum (1.373) 15 40 2 En wat zou het mooi zijn om dat niet alleen op papier, maar ook 15. Hitzum (233) 36. Vrouwenparochie (701) digitaal te doen. Zodat uiteindelijk inwoners en organisaties uit 34 16. Ingelum (383) 37. Westhoek (263) 39 17. Klooster Lidlum (40) 38. Wier (204) onze eigen gemeente deze informatie kunnen aanvullen en we 1 31 18. Marsum (1.043) 39. Winsum (1.060) ‘nabij besturen’ mogelijk maken door actieve kennisdeling. 19. Menaam (2.593) 40. Wjelsryp (464) Een ‘digitale atlas van Waadhoeke’? Wij zijn Waadhoeke. 20. Minnertsga (1.766) 41. Zweins (114) 21. Nij Altoenae (315) Hopelijk prikkelen deze eerste inzichten uw nieuwsgierigheid! Bron: Gemeente Waadhoeke DISCLAIMER Annet Doesburg De cijfers in deze ’Atlas van Waadhoeke’ zijn op basis van beschikbaarheid geselecteerd. Het Centraal Bureau Gemeentesecretaris Waadhoeke voor de Statistiek (CBS) heeft de cijfers op wijk- en buurtniveau afgerond op veelvouden van 5 en aantallen lager dan 10 verwijderd. Dit gebeurt om statistische geheimhouding te garanderen. Kleine aantallen, dus lager dan 10 worden niet weergegeven. De afronding van cijfers en het gebruik van data op verschillende schaalniveaus, kan tot gevolg hebben dat bepaalde cijfers niet helemaal nauwkeurig zijn. 2 3 jaar BevBevolkingspiramideolkingspiramide, Achlum, Baaium, Berltsum and 38 more 2016 2000 2001 leeftijd jaar aantal mannen aantal vrouwen 2002 Bevolkingspiramide, Achlum, Baaium, Berltsum and 38 more 2016 2000 95+ 2003 2001 l9e0e-f9t4ijd 2004 aantal mannen aantal vrouwen 2002 2005 85-9859+ 2003 2006 8900-8-944 2004 2007 7855-7-899 2005 2008 2006 7800-7-844 2009 BEVOLKINGS- 2007 6755-6-799 2010 2008 60-64 2011 70-74 2009 ONTWIKKELINGEN 2012 5655-5-699 2010 2013 5600-5-644 2011 2014 455-4-599 2012 2015 2013 4500-4-544 2016 De 41 kernen die straks de gemeente 2014 3455-3-499 Waadhoeke vormen, telden op 1 januari 2015 3400-3-44 2016 2017 ruim 46.000 inwoners en bijna 2355-2-399 W oonplaatsen Aalsum 20.000 huishoudens. Van deze inwoners 2300-2-344 Abbega 1255-1-299 W oonplaatsen is 51% man en 49% vrouw. Van de Achlum Aalsum 1200-1-244 Akkrum inwoners in 2017 is 28% jonger dan 25 Abbega 15-199 Akmarijp Achlum jaar. Voor de provincie Fryslân is dit 29%. Alde Leie 10-144 Akkrum Het aandeel 65-plussers ligt in de Aldeboarn 5-92000 1500 1000 500 0 0 500 1000 1500 Akmarijp Aldtsjerk gemeente Waadhoeke met 21% net -4 Alde Leie Allingawier Aldeboarn iets hoger dan het aandeel 65-plussers 2000 1500 1000 500 0 0 500 1000 1500 Anjum Bron: CBS 2016, bewerking Partoer Aldtsjerk Appelscha in de provincie Fryslân (20%). Allingawier Arum Anjum Augsbuurt Appelscha Augustinusga Arum Baaiduinen Augsbuurt Baaium Augustinusga Baard Baaiduinen Bakhuizen Aantal inwoners Aantal huishoudens Baaium Verdeling Ontwikkeling huishoudens Bakkeveen Baard per 1 januari 2017 man / vrouw per 1 januari 2017 Hierboven is de bevolkingspiramide weergegeven. Hierin is het aantal inwoners per leeftijdsgroep jaar Bakhuizen 2016 en geslacht te zien. Het totale aantal mannen en vrouwen ligt in Waadhoeke niet ver uit elkaar. Bakkeveen jaaSrhow history Als wordt ingezoomd op bepaalde leeftijdsgroepen zijn er wel verschillen te zien. Zo blijkt dat in de 2016 46.062 19.996 jongere leeftijdsgroep van 0 tot 25 jaar het aantal mannen iets hoger is. Dat geldt ook voor de leef- Show history 51% 49% tijdsgroepen van 25 tot 75 jaar. Vanaf de leeftijd van 75 jaar neemt het aandeel vrouwen toe. Van de 80-plussers in de gemeente is 63% vrouw en van de 90-plussers (totaal 335) is maar liefst 70% vrouw. Bron: CBS 2017, bewerking Partoer 4 5 Bevolkingsontwikkelingen per leeftijdsgroepBBeevvoollkkiinngg <<2255 6K 66KK 5K 55KK s s r s r 4K e < 25 jaar r 4K e n 4K e n o n o o w w 3K n w i 3K n 3K n i 0-10 i 2K 22KK 10-15 1K PrognosesPrognoses aantal inwoners en huishoudens in Noordwest Fryslân (excl. 15-20 11KK Aantal inwoners en huishoudens in Noordwest Fryslân (excl. Leeuwarden) 20-25 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Leeuwarden) 22000022 22000033 22000044 22000055 22000066 22000077 22000088 22000099 22001100 22001111 22001122 22001133 22001144 22001155 22001166 BBeevvoollkkiinngg 2255--6655 90.000 10K 1100KK 80.000 8K 88KK s s r 25 - 65 jaar s 70.000 r e r e n 6K e n 6K o n 6K o o w w n w i 25-30 n n 60.000 i i 4K 44KK 30-40 2K 22KK 50.000 40-50 0K 00KK 50-65 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 40.000 22000022 22000033 22000044 22000055 22000066 22000077 22000088 22000099 22001100 22001111 22001122 22001133 22001144 22001155 22001166 BBeevvoollkkiinngg >>6655 30.000 7K 77KK 20.000 6K 66KK 5K s 5K s r 5K 10.000 s r e r e n e 4K n o n 4K o 4K o w w n w i 3K n 0 n > 65 jaar i 3K i 3K 2K 22KK 2017 2020 2030 2040 2050 65-80 1K 11KK 0K 80+ 00KK 2002 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 aantal inwoners aantal huishoudens 22000022 22000044 22000055 22000066 22000077 22000088 22000099 22001100 22001111 22001122 22001133 22001144 22001155 22001166 aantal inwoners aantal huishoudens 0-10 25-29 65-80 00-1-100 2255-2-299 6655-8-800 10-14 30-40 80+ Bron: CBS 2016, bewerking1100-1-144 Partoer 3300-4-400 8800++ Bron: Prognoses provincie Fryslân (2017-2050), 2016 15-19 40-50 1155-1-199 4400-5-500 20-24 50-65 2200-2-244 5500-6-655 De samenstelling van de inwoners verandert Prognoses regio Noordwest Fryslân, exclusief Leeuwarden Hierboven staan drie lijndiagrammen die de bevolkingsontwikkeling tussen 2002 en 2016 per leeftijdsgroep Om een goed beeld te krijgen van Waadhoeke is het belangrijk om niet alleen achteruit te kijken, in Waadhoeke weergeven. De samenstelling van de inwoners verandert. Zo is de jongste groep (0 tot 10 jaar) maar ook naar de toekomst. De toekomst laat zich echter niet altijd goed voorspellen, vandaar de afgelopen jaren sterk gedaald. Tussen 2002 en 2016 is het aantal kinderen onder 10 jaar gedaald met 25% dat er voorzichtig moet worden omgegaan met deze cijfers. In het figuur staat de prognose voor (van 6.436 naar 4.795). Het aantal jongeren tussen de 10 en 20 jaar is vrij stabiel gebleven, maar het aantal de regio Noordwest Fryslân. De regio Noordwest Fryslân omvat de gemeenten Franekeradeel, jongeren tussen de 20 en 25 jaar is afgenomen met bijna 10%. Harlingen, Het Bildt, Leeuwarderadeel, Littenseradiel en Menameradiel. De gemeente Leeuwarden is in deze prognose niet meegenomen. Deze cijfers laten zien dat de verwachting is dat het Bij de leeftijdsgroepen tussen de 25 en 65 jaar valt op dat het aantal inwoners tussen de 30 en 40 jaar sterk aantal inwoners in de regio de komende jaren zal gaan krimpen. Het aantal huishoudens zal naar is gedaald (- 37%) in de afgelopen 15 jaar. Daarentegen is in dezelfde periode een grote stijging van de verwachting nog tot 2020 iets stijgen, maar vanaf 2030 ook gaan afnemen.