Çanakkale Sürdürülebilir Çevre Dostu Yatırımlara Ev Sahipliği Yapmak Adına Öne Çıkmaktadır

Çalışma Özeti

Türkiye gelişmekte olan ekonomisiyle dünya ekonomisinin önemli merkezlerinden biri haline gelmektedir. Türkiye sahip olduğu coğrafi konum, doğal kaynaklar ve yetişmiş işgücü gibi unsurlar sayesinde yatırımcılara birçok avantaj sunabilmektedir. Gelişen ekonomi ve yatırımcılara sunulan avantajlar ile Türkiye, küresel ölçekli işletmelerin yatırım kararı alırken öncelikli olarak değerlendirdikleri ülkeler arasında yerini almaktadır. Yetişmiş işgücü, kara-hava-deniz ulaşımı, doğal kaynakları, sanayi merkezlerine olan yakınlığı ve buna benzer birçok avantajıyla Çanakkale sürdürülebilir çevre dostu yatırımlara ev sahipliği yapmak adına öne çıkmaktadır. Bu çalışma ile yeni yatırımlar konusunda bir cazibe merkezi haline gelen Türkiye’de Çanakkale’nin daha fazla rol almasını sağlamak amacıyla mevcut yatırım ortamının tanıtılması hedeflenmektedir. Turizm sektörünün detaylı bir şekilde ele alındığı bu rehber kapsamında Çanakkale’nin turizm sektörü açısından yatırım ortamına ilişkin veriler özel sektör hassasiyeti göz önünde bulundurularak değerlendirilmiş, rehber kapsamında Çanakkale’de turizm sektörü yatırımları açısından yatırımcıların ne tür avantajlara sahip olacakları başlıklar halinde incelenmiştir. Çanakkale’de Yatırım Invest in Çanakkale Çanakkale’nin turizm sektörü açısından yatırım ortamının tanıtımı için hazırlanmış olan bu rehberin yanı sıra tarım ve hayvancılık, sanayi ve enerji sektörleri için hazırlanmış yatırım rehberleri de siz değerli yatırımcılarımızın bilgisine sunulmaktadır. Güney Marmara Kalkınma Ajansı, yatırım ortamının tanıtılması için hazırlamış olduğu bu rehberin yanı sıra, teknik altyapı ve uzman personeli ile tüm yatırımcılar için destek hizmeti sunmakta, Çanakkale’de yapılacak yatırımlar için bir nevi çözüm ortağı olarak destek sağlamaktadır. Özel www.investincanakkale.com sektör hassasiyetlerini göz önünde bulundurarak hazırlamış olduğumuz rehberin siz değerli www.gmka.gov.tr yatırımcılara fayda sağlamasını ümit eder, yatırımlarınızı hayata geçirirken Yatırım Destek Ofisimizin kapsamlı destek hizmetlerinden faydalanabileceğinizi belirtmekten mutluluk duyarız.

GÜNEY MARMARA KALKINMA AJANSI

ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 3 Tarih, Kültür, Mitoloji ve Doğanın bütünleştiği il; Çanakkale

Tarihi, kültürel ve manevi değerleri ile Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı; Troya Antik Kenti Troya Çanakkale Antik Kenti, başta olmak üzere birçok arkeolojik değer ve kültürel varlık; Aristoteles’in felsefe okulu ile Assos; Assos gibi birçok sahip olduğu üzüm bağları sayesinde kimliğinin önemli unsurlarından biri olan bağcılık ile ön Savaşları plana çıkan Bozcaada; bozulmamış doğası ve organik ürünlerle harmanlanmış, çok kültürlülüğün Gelibolu Kültürel Varlık ahengine sahip Gökçeada; sahip olduğu zengin flora-fauna varlığı ile Kazdağları; barındırdığı Tarihi Alanı zengin canlı türleri ile Saros Körfezi, Çanakkale’nin önemli değerleri arasında yer almaktadır.

Çok kültürlülüğün ahengine sahip Bağcılık ile Gökçeada ön plana çıkan Bozcaada Tarih, Kültür, Mitoloji ve Doğanın bütünleştiği il; Çanakkale Biyolojik Zengin çeşitliliği ile canlı türleri ile Kazdağları Saros Körfezi

4 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 5 Dört Mevsim Turizm Potansiyeli İle Çanakkale Turizm Yatırımlarının Birinci Adresi

Çanakkale sahip olduğu kıyı şeridi ve adaları; tarihi, kültürel ve manevi değerleri; biyolojik çeşitliliği Çanakkale sadece deniz-kum-güneş üçlüsü ile değil; yeşilin rahatlatıcı etkisi ile bütünleşen tarihi ve jeotermal kaynakları ile güçlü bir turizm potansiyeline sahiptir. ve kültürel değerleri ile birçok turizm faaliyetine ev sahipliği yapmaktadır. Doğal, kültürel ve tarihi öğelerin bütünleştiği Çanakkale, dört mevsim turizm potansiyelinin Yıl boyunca ağırladığı ziyaretçi sayısıyla Türkiye’nin turizm sektörü açısından öne çıkan illeri değerlendirilip yıl boyu turizm faaliyetlerinin gerçekleştirilebileceği bir il özelliğindedir. arasında bulunan Çanakkale, farklı turizm türlerinde yatırım yapmayı planlayan girişimcilere çeşitli fırsatlar sunmaktadır.

Su Sporları (sörf,

uçurtma sörfü vb.)

Kıyı Turizmi Kıyı ve Ekoturizmi ve

Botanik Turizmi

Jeotermal Zengin 671 km’lik Kongre Turizmi Kaynaklar Kültür Varlığı Kıyı Şeridi Trekking (Doğa Yürüşü) Alternatif Etkinlik Turizmi Turizm Faaliyetleri Bisiklet Turizmi Av Turizmi

Zengin Tarihi ve

Tabiat Varlığı Manevi Değerler Kültür Turizmi Turizm Termal

Gözlemciliği Gastronomi Turizmi Gastronomi

Kuş ve Yaban Hayatı

6 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 7 Mavi Bayraklı Plajları ve Adaları ile Kıyı Turizmi Açısından Denizin Sunduğu Alternatif Turizm Çeşitliliği Turistlerin Uğrak Noktası; Çanakkale Sörf, uçurtma sörfü, su altı dalış, sportif olta balıkçılığı gibi farklı su sporlarının deneyimlenebilmesi Çanakkale’nin toplam kıyı uzunluğu 671 km’dir. Çanakkale’de gerekli standartları taşıyan nitelikli açısından Çanakkale birçok fırsat sunmaktadır. plaj ve marinalara verilen mavi bayrak ödülü kapsamında 11 tane mavi bayraklı plaj bulunmaktadır.* Barındırdığı zengin canlı türleri ve batıklar nedeniyle Saros Körfezi dalış tutkunlarının gözde dalış İlin en fazla mavi bayraklı plajına sahip ilçesi olan Ayvacık ile doğal ve kültürel değerlerin ahenk noktaları arasında yer almaktadır. içinde olduğu Bozcaada ve Gökçeada yaz aylarında ilin cazibesini artırmaktadır. Turistlerin cazibe noktası olan Gökçeada ve Bozcaada; keşfedilmeye hazır kıyıları ile birçok dalış noktasına ev sahipliği yapmaktadır. Cittaslow unvanı ile dünyanın ilk ve tek sakin adası olan, farklı kültürel motifleri bir arada barındıran Gökçeada, uçurtma sörfü ve rüzgar sörfü tutkunlarının gözde mekanlarından birisidir. Merkez Çanakkale; Babakale, Saros Körfezi ve Bozcaada sahilleri başta olmak üzere sportif olta balıkçılığı açısından uygun birçok nokta barındırmaktadır. Deniz ulaşımına yönelik mevcut ve devam eden altyapı yatırımları, hâlihazırda ev sahipliği yaptığı Gelibolu kruvaziyer gemileri ile Çanakkale, yat turizmi ve kruvaziyer turizmi açısından önemli fırsatlara Aydıncık sahiptir. Lapseki Biga Karabiga Eceabat Gökceada Merkez Uçurtma Sportif Kruvaziyer Sörfü Olta Balıkçılığı Turizmi Merkez ve Kepez

Ezine Bozcaada

Ayvacık Geyikli Sörf Su Altı Yat Dalışı Turizmi

Küçükkuyu Behramkale Köyü * Bilgiye erişim tarihi, Mayıs 2017

8 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 9 Zengin Tarihi ve Kültürel Mirası ile Çanakkale İlan Edilmiş Turizm Merkezleri

Antik çağlardan günümüze kadar farklı birçok medeniyete ev sahipliği yapan Çanakkale, Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezleri turistik değer taşıyan alanların zengin tarihi ve kültürel varlıkları ile dikkat çekmektedir. Antik Troas Bölgesi olarak ifade edilen korunması ve geliştirilmesi amacıyla Bakanlar Kurulu kararıyla ilan edilen alanlardır. Bu bölgelerde ve günümüzde Biga yarımadasını kapsayan bölge sınırları içinde birçok antik yerleşim kalıntısı turizm tesisi yatırımları için bürokratik süreçler azaltılmış olup yatırımların hızlı gerçekleştirilmesi bulunmaktadır. UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunan Troya Antik Kenti başta olmak üzere sağlanmaktadır. Söz konusu alanlarda gerçekleştirilen turizm yatırımları Ekonomi Bakanlığı’nın Assos, Parion, Alexandria Troas gibi antik kentler Çanakkale’de bulunan önemli kültür varlıklarından Teşvik Sistemi kapsamında 5. Bölge desteklerinden faydalanabilmektedir. sadece bazılardır. Çanakkale’de termal, doğa ve kıyı temalı 8 turizm merkezi ve 1 kıyı temalı kültür ve turizm koruma Gelibolu Mevlevihanesi, Aynalı Çarşı, Çimenlik Kalesi, Kilitbahir Kalesi gibi değerler ilin tarihi ve ve gelişim bölgesi bulunmaktadır. kültürel zenginlikleri arasında yer alan diğer unsurlar arasındadır. Turizm Merkezi/Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi Listesi* Çanakkale’de yürütülen kazı çalışmaları*

Çanakkale Ezine Kestanbol Termal Turizm Merkezi Edirne Çanakkale Saroz Körfezi Kültür ve Turizm Koruma Maydos Kilisetepe Tema: Termal ve Gelişim Bölgesi Çanakkale Geyikli Tema: Kıyı Zeytinlik Höyüğü Turizm Merkezi Yeni Bademli Höyük Tema: Kıyı Gelibolu Biga Parion

Gökçeada Eceabat

Merkez Çanakkale Çan-Etili-Tepeköy Troia Çan Termal Turizm Merkezi Çanakkale Ayvacık-Tuzla Tema: Termal Yenice Ezine Termal Turizm Merkezi Alexandria Troas Tema: Termal Ezine Çanakkale Behramkale Ayvacık Kadırga Koyu Turizm Merkezi Ayvacık Çanakkale Yenice Çanakkale Yenice-Hıdırlar Tema: Kıyı Turizm Merkezi Termal Turizm Merkezi Çanakkale Küçükkuyu Tema: Doğa Tema: Termal Gülpınar Assos * Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Turizm Merkezi (Smintheion) Müzeler Genel Müdürlüğü. Tema: Kıyı * Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü

10 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 11 Termal Turizm Yatırımları için Doğru Adres Doğaseverler İçin Çanakkale

Çanakkale ili jeotermal enerji kaynaklarının yüzey sıcaklık değerleri 23 - 96.2°C arasında Gün geçtikçe değişen turizm anlayışı kıyı turizminin yanı sıra alternatif turizm çeşitlerinin de değişmektedir. Ayvacık ilçesi Tuzla bölgesi jeotermal kaynakları 96,2°C yüzey ve 174°C kuyu dibi gelişmesinde etkili olmuştur. sıcaklığı ile Çanakkale ili sınırları içerisinde en yüksek sıcaklığa sahip jeotermal kaynaklardır. Çanakkale sahip olduğu doğal güzellikleri, zengin bitki örtüsü ve elverişli iklim koşulları ile Tuzla, Kestanbol, Külcüler, Hıdırlar, Tepeköy, Kırkgeçit gibi kaplıcalar Çanakkale’yi termal turizm ekoturizm potansiyeli yüksek olan iller arasında yer almaktadır. açısından ön plana çıkaran termal kaynaklar arasında yer almaktadır. Çanakkale’de kuş ve yaban hayatı gözlemciliği, doğa yürüyüşü, tarım ve çiftlik turizmi gibi pek çok Çanakkale’de Çan ilçesinde 3 tane; Biga, Ezine ve Bayramiç ilçelerinde 1’er tane olmak üzere ekoturizm imkânı bulunmaktadır. toplam 6 tane termal tesis bulunmakta olup, 2016 yılı itibariyle söz konusu tesislerin toplam yatak kapasitesi 626’dır.* Çanakkale’nin Doğa Turizmi Değerleri*

Çanakkale’nin jeotermal kaynakları Kuş Gözlemciliği Peyzaj Güzelliği Tabiata Uyumlu İmkanı / Fotosafari Kırsal Miras • Merkez • Merkez Gezisi • Bayramiç • Ayvacık • Eceabat • Biga • Bayramiç • Bozcaada • Biga • Eceabat • Bozcaada • Ezine • Çan Lapseki Biga • Gelibolu • Eceabat • Gökçeada • Ezine • Lapseki • Gelibolu • Yenice • Gökçeada Çan • Lapseki Dağ-Yayla • Yenice Gezisi İmkanı Yenice Bayramiç • Merkez Düzenlenmiş Ezine • Ayvacık Doğa Gezisi • Bayramiç Rotası • Biga • Bayramiç • Eceabat • Eceabat Ayvacık • Gelibolu • Gökçeada • Lapseki * Çanakkale İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2016 Yılı İstatistikleri. * Çanakkale Doğa Turizmi Master Planı

12 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 13 Deniz ile ilgili Milli Park, Sualtı Yaşamı Endemik Mağara Gezisi Jeolojik ve Değerler Tarihi Alan Gözleme Bitkilerin • Bayramiç Jeomorfolojik • Merkez • Merkez İmkanı Gözlemi Değerler • Ayvacık • Eceabat • Eceabat • Ayvacık • Bayramiç Biga Ezine • • • Gelibolu • Bayramiç Tarihi Eserler, • Gökçeada • Bozcaada • Gökçeada • Eceabat Sit Alanı • Ezine Şelale Görme • Merkez • Gelibolu Botanik Bakir İmkanı • Ayvacık Botanik Gezisi Gökçeada Gezilerine Küçük Koylar Bayramiç İmkanı • • Bayramiç • Lapseki Biga • Uygun Saha • Bozcaada • • Ayvacık • Eceabat • Bozcaada Ayvacık • Bayramiç • • Gelibolu • Eceabat • Bayramiç Köy Pazarları Ezine Sportif Olta • Gökçeada • • Bayramiç • Gelibolu Bakir Balıkçılığı İmkanı • Gökçeada Orman Gezisi • Merkez Ormanaltı Florası • Lapseki Tescilli • Bayramiç • Ayvacık Tanıma Gezi Doğal Taşlardan Bozcaada Avlak Sahası • İmkanı (Mantar Tabiat Tarihi Gezisi • Eceabat • Bayramiç ve Benzeri Dahil) • Gelibolu • Gökçeada • Ayvacık • Gökçeada • Yenice • Ayvacık • Ezine • Lapseki • Bayramiç • Yenice

14 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 15 Doğaseverler İçin Ekoturizm Kuş ve Yaban Hayatı Gözlemciliği

Yeşilyurt, Adatepe ve Nusratlı Köyleri; yerel mimari doku ve doğal yapının korunduğu, mavi ile Troya Tarihi Milli Parkı sınırları içinde bulunan Menderes Deltası önemli su kuşlarını barındırmakta yeşilin bütünleştiği eşsiz manzarası ile Çanakkale’nin önemli ekolojik turizm değerleri arasında yer ve kuşların gözlenebileceği bir ortam oluşturmaktadır. almaktadır. Kuş gözlemciliğine elverişli yerlerden bir diğeri olan Lapseki ilçesinde bulunan Çardak Lagünü Ayvacık, Bozcaada ve Bayramiç ilçeleri başta olmak üzere Çanakkale; doğa koruma bilinci ve gerek barındırdığı kuş türleri açısından gerekse konum özellikleri nedeniyle kuş gözlemciliği ekolojik yaşam hakkında farkındalık sağlayan, doğal ve kültürel zenginliklerin korunması esasına açısından önemli üstünlüklere sahiptir. dayalı ekolojik çiftliklere ev sahipliği yapmaktadır. Gelibolu ilçesinde bulunan Kavak Deltası uluslararası göstergelere göre kuş türleri ve sayısı Çanakkale’de ekoloji, permakültür ve ekolojik mimari gibi konulara yönelik eğitim çalışmaları, bakımından Önemli Kuş Alanı olarak belirlenmiş ve söz konusu alanda 130 kuş türü tespit edilmiştir. çocuk ve yoga kampları gibi birçok alternatif turizm etkinliği gerçekleştirilmektedir. Gökçeada’da bulunan Tuz Gölü, Araplar Boğazı/Skamender Vadisi, Kumkale Sazlığı ve Hoyrat Gölü gibi yerler Çanakkale’de farklı kuş türlerinin gözlemlenebileceği alanlar arasında yer almaktadır. Doğa Yürüyüşü (Trekking) Başta Kazdağları olmak üzere yeşilin birçok tonunu barındıran ormanları, sahip olduğu biyolojik çeşitliliği ve seyrine doyum olmayan güzellikleri ile Çanakkale, yaban hayatı gözlemciliği için birçok Kazdağları, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı, Troya Tarihi Milli Parkı, Ayazma Pınarı fırsat sunmaktadır. Tabiat Parkı gibi değerler başta olmak üzere Çanakkale’de doğa yürüyüşüne uygun birçok alan bulunmaktadır. Bozcaada, Gökçeada, Kalkan-Kazdağları atlı doğa yürüyüşü için uygun alanlar arasında yer almaktadır.

16 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 17 Bisiklet Turizmi Botanik (Bitki İnceleme) Turizmi Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı, Troya Tarihi Milli Parkı, Kazdağları gibi alanları ve bisiklet Endemik türlere ev sahipliği yapan Kazdağları ve çevresi tutkunlarına yönelik organizasyonları ile Çanakkale, bisiklet turizmi açısından önemli bir potansiyel ile Çanakkale, botanik turizmi meraklılarına çeşitli fırsatlar barındırmaktadır. sunmaktadır.

Av Turizmi Gökçeada Keklik Örnek Avlağı ve Kalkım Yaban Domuzu Örnek Avlağı ile Çanakkale av turizmi Kongre Turizmi meraklısı yerli ve yabancı turistlerin ilgi gösterdiği yerler arasında bulunmaktadır. Çanakkale’de kongre turizmi henüz gelişme aşamasında olup ilin sahip olduğu bu potansiyelin değerlendirilmesi durumunda Çanakkale’nin ülke genelinde kongre turizminden alacağı payın artacağı öngörülmektedir.

Etkinlik Turizmi Ulusal ve uluslararası düzeyde gerçekleştirilen anma günü etkinlikleri; geleneksel hale gelmiş festival ve şenlikleri; farklı spor dallarına yönelik organizasyon ve yarışmaları ile Çanakkale; destinasyon seçimini etkileyen faktörler arasında yer alan etkinlik turizmi açısından geniş bir yelpazeye sahiptir.

18 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 19 Gastronomi Turizmi: Çanakkale’nin Korunan Alanları

Çanakkale, zeytinyağı ile bütünleşen mutfağının otantik tatları sayesinde gastronomi tutkunları Troya Tarihi Milli Parkı*: Homeros’un İliada ve Odysseia eserleriyle ölümsüzleşen, dokuz için bir lezzet durağıdır. kültür katı ve kırktan fazla yerleşim evresi ile Troya’ya ev sahipliği yapan Troya Tarihi Milli Parkı; bisiklet sporu, piknik, doğa yürüyüşü, fotoğrafçılık, yaban hayatı gözlemciliği, çadırlı kampçılık, Toprağı kadar denizi de bereketli olan Çanakkale farklı tatlar arayan ziyaretçilerine çeşitli lezzet yayla turizmi, kaya tırmanışı, kuş gözlemciliği gibi birçok aktivitenin gerçekleştirilebileceği bir seçenekleri sunmakta, yerel tatların ön plana çıktığı türlü etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır. alandır. Çanakkale giderek yaygınlaşan organik tarım ve iyi tarım uygulamaları sonucunda elde edilen kaliteli ve doğal tarım ürünleri ile sağlıklı beslenme konsepti açısından da dikkat çekmektedir. Ayazma Pınarı Tabiat Parkı*: Mitolojiye göre dünyanın ilk güzellik yarışmasının yapıldığı Kazdağları’nda bulunan Ayazma Pınarı Tabiat Parkı; orman içi dinlenme yeri, kendine özgü Ezine Peyniri, Bayramiç Beyazı ve Bayramiç Elması gibi Çanakkale’ye ait yöresel tatlar coğrafi florası-faunası, soğuk su kaynakları ve temiz havasıyla doğaseverlerin uğrak noktasıdır. işaret ile tescillenmiş olup gastronomi turizminin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Saros Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi**: Su altı zenginlikleri ile bilinen Saros Körfezi 144 çeşit balık, 78 tür deniz bitkisi ve 34 tür süngere ev sahipliği yapmakta ve sualtı etkinlikleri ile ilgilenenlere değişik fırsatlar sunmaktadır. Jeomorfolojik, peyzaj, ekolojik, floristik, biyogenetik ve turistik özelliklerinin bozulmadan korunması amacıyla Saros Körfezi ve kıyıları, Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiştir.

Organik Kırmızı et Yöreye özgü keçi Fıstık çamı Şeftali Gökçeada zeytin ve çeşitleri peyniri ve Bozcaada zeytinyağı Şarapları

Sardalya başta Gökçeada Ezine Peynir Biga Bozcaada Çavuş olmak üzere Dibek Peyniri Helvası Köftesi Üzümü deniz ürünleri Kahvesi

Yenice Kapya Lapseki Kirazı Bayramiç Bayramiç Toplayıcılık ile elde edilen * Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Biberi Beyazı Elması ürünler (mantar ve kekik gibi) ** Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tabiat Varlıkları Koruma Genel Müdürlüğü

20 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 21 Turizm İşletmeleri Yatak Kapasitesi

2016 yılı itibariyle Çanakkale’de bulunan turizm işletme belgeli ve belediye belgeli konaklama 2016 yılı itibariyle Çanakkale’de bulunan turizm işletme belgeli ve belediye belgeli konaklama tesislerinin toplam sayısı 623’tür. tesislerinin toplam yatak kapasitesi 25.099’dur. Tesislerin 67 tanesi turizm işletme belgeli konaklama tesisi, 556 tanesi ise belediye belgeli Toplam yatak kapasitesinin 19.000’i belediye işletme belgeli tesislere, 6.099’u ise turizm işletme konaklama tesisidir. belgeli konaklama tesislerine aittir. Yatak kapasitesi açısından ilçeler arası sıralama incelendiğinde ilk üç sırada Ayvacık, Çanakkale Merkez ve Bozcaada yer almaktadır. İlçelerde Bulunan Konaklama Tesisi Sayısı*

1 0 32 6 33 6 Toplam Yatak Kapasitesi* 2 24 8.000 26 4 6.969 19 7.000 Gelibolu 5.902 23 6.000 Lapseki Biga 5.000 10 Eceabat 4.000 34 Gökceada 3.236 1 44 Merkez 3.000 22 Çan 13 1.663 1.506 2.000 65 14 1.372 1.361 1.067 436 1.005 87 1.000 5 Yenice 338 244 177 Bayramiç 0 182 Bozcaada Ezine 2 Çan Biga Ezine Ecebat Yenice 0 Ayvacık Gelibolu Lapseki Bozcaada Bayramiç Gökçeada 0 Ayvacık 2 2 19 6 Çanakkale Merkez 19 8 İşletme Belgeli Tesis Yatak Sayısı Belediye Belgeli Tesis Yatak Sayısı Toplam Yatak Sayısı 18 161 Turizm İşletme Belgeli Tesis Sayısı 179 Belediye Belgeli Tesis Sayısı * Çanakkale İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Verileri Toplam Tesis Sayısı * Çanakkale İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Verileri

22 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 23 Yerli ve Yabancı Turistler Yabancı Ziyaretçi Profili

2011-2015 yılları arasında Çanakkale’de bulunan turizm işletme belgeli tesislere gelen ziyaretçi 2011-2016 yılları arasında Çanakkale’ye gelen ve işletme belgeli tesislerde konaklayan ziyaretçilerin sayısında artış yaşanmıştır. ülkeler özelinde dağılımı incelendiğinde en çok ziyaretçi gelen ülkeler sıralamasında Avustralya’nın ilk üç ülke arasında yer aldığı görülmektedir. Her yıl nisan ayında gerçekleştirilen Anzak Günü 2016 yılında 64.949’u yabancı; 308.994’ü yerli olmak üzere turizm işletme belgeli tesislere toplam Törenlerinin (anma etkinlikleri) bu duruma etkisi oldukça yüksektir. giriş sayısı 373.943 olmuştur. 2016 yılı işletme belgeli tesislerde ortalama kalış süresi ise 1,56’dır. Çin Halk Cumhuriyeti 2011-2016 yıllarını kapsayan süre zarfında sıralamada yükseliş göstermiş, 2014, 2015 ve 2016 yıllarında gelen ziyaretçi sayısı açısından ülkeler arası sıralamada 1. sırada yer almıştır.

Gelen Ziyaretçi Sayısı Açısından Ülkeler Arası Sıralama* Turizm İşletme Belgeli Tesislere 2011-2016 Yılları Arasında Yapılan Toplam Giriş Sayıları* Ülkeler Arası Sıralama 600000 Yıllar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 501.521 512.275 500000 431.986 438.964 2016 397.066 373.943 400000 2015

300000 2014 Ziyaretçi Sayısı Ziyaretçi 200000 2013

100000 2012

0 2011 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Çin Halk Cumhuriyeti Romanya Almanya Tayland Tayvan Endonezya

Yerli Ziyaretçi Yabancı Ziyaretçi Toplam Ziyaretçi Amerika Birleşik Devleti Japonya Yunanistan G. Kore Brezilya Malezya Avustralya Singapur İngiltere İtalya İspanya

* Çanakkale İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Verileri * Çanakkale İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Verileri

24 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 25 Her Mevsim Turizme Olanak Sağlayan İklim Yapısı Ulusal ve Uluslararası Anma Etkinlikleri

Çanakkale yarı nemli bir iklime sahiptir. Deniz tesirine yakın bir iklime sahip olan Çanakkale’nin Ulusal kurtuluş mücadelesinin en önemli simgelerinden biri olan, bir kahramanlık destanının ortalama sıcaklığı 15.0°C’dir. İlde ortalama 25°C ile Temmuz, 24.9°C derece ile Ağustos ayları en yazıldığı Çanakkale her yıl ulusal ve uluslararası üst düzey temsilciler, yerli ve yabancı konuklar, sıcak aylardır. En düşük sıcaklık ortalama 6.2°C ile Ocak ayında hissedilmektedir. basın ve yayın organları gibi birçok katılımcının iştiraki ile gerçekleşen 18 Mart Şehitleri Anma Günü ve Çanakkale Deniz Zaferi’nin Yıldönümü Etkinliklerine ev sahipliği yapmaktadır. Avustralya, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık ve Fransa tarafından Türkiye’nin ev sahipliğinde Çanakkale’de düzenlenen bir anma etkinliği olan Anzak Günü Törenleri, her yıl Nisan ayının 24. ve 25. Günlerinde gerçekleştirilmektedir.

Yıllık sıcaklık ortalaması Ocak ayında 15.0°C en düşük sıcaklık 6.2°C

Temmuz ve Ağustos ayları yılın en sıcak ayları 25°C ve 24.9°C

26 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 27 Coğrafi Konum Marmara Bölgesi’nin güney kısmında yer alan Çanakkale; İstanbul, Bursa ve İzmir gibi metropollere yakınlığı, Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan stratejik noktalardan biri olan Çanakkale Boğazı’nın iki yanında konumlanması ve bu iki kıta arasındaki transit geçiş yollarına sahip olması nedeni ile önemli bir coğrafi konuma sahiptir. BİR BAKIŞTA Hem Marmara hem de Ege Denizi’ne kıyısı bulunan Çanakkale, Türkiye genelinde iki denize komşu olan 6 il arasında yer almaktadır. ÇANAKKALE

Yüzölçümü 9.817 km2

Nüfus Yoğunluğu İlçe Sayısı 52 kişi/km2 12 Çanakkale

Belde ve Köy Sayısı Belde ve Köy Nüfusu 574 köy, 11 belde 211.652

Kıyı Uzunluğu 671 km İki Denize Komşu 6 İlden Biri Çanakkale

28 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 29 Nüfus Dinamikleri Çanakkale’de Eğitim Çanakkale; 2016 yılı verilerine göre 519.793 olan nüfusu Sahip olduğu eğitim altyapısı sayesinde birçok sektörün ihtiyaç duyduğu ara eleman ve nitelikli ile Türkiye nüfusunun %0,65’ini oluşturmaktadır. insan kaynağı Çanakkale’de bulunmaktadır.

50.000’i aşan öğrenci sayısı ile Bir Üniversite Kenti Çanakkale

Tahmin Edilen Çanakkale 14 fakülte 8 yüksekokul 13 meslek yüksekokulu 2040 Yılı Nüfusu Onsekiz Mart Üniversitesi 4 enstitü 32 araştırma ve uygulama merkezi 836.290 Kişi

İşgücüne Katılma Oranı (2016 yılı) Çanakkale’de 350’nin üzerinde eğitim %48,6 kurumu faaliyet göstermektedir.

İstihdam Oranı (2016 yılı) Okullaşma Oranları %45,3 İlkokulda Ortaokulda Lisede Okullaşma Okullaşma Oranı Okullaşma Oranı Oranı %90 %95 %88

İnovasyonun Yeni Adresi Çanakkale Çanakkale’de AR-GE ve inovasyon alanında 2000 2007 2010 2013 2016 yeni ufuklar açan ÇOMÜ TEKNOPARK Çanakkale Teknoloji Geliştirme Bölgesi araştırma, geliştirme ve inovasyon çalışmalarının yürütüldüğü; katma değerli ürünlerin ortaya konduğu; akademik, 464.975 476.128 490.397 502.328 519.793 ekonomik ve sosyal yapının bütünleştiği bir merkez olarak yatırımcılara çeşitli fırsatlar sunmaktadır.

30 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 31 Çanakkale’de Sağlık İllere Göre Mesafeler Çanakkale’de 9 devlet hastanesi, 1 üniversite hastanesi, 2 özel hastane, 1 sağlık merkezi ve İSTANBUL 1 ağız ve diş sağlığı merkezi bulunmaktadır. 320 km 14.804.116 EDİRNE TEKİRDAĞ Kişi 216 km 188 km KOCAELİ 401.701 972.875 399 km Kişi Kişi 1.830.772 Kişi Toplum Sağlığı 12 Merkezi BURSA 271 km 2.901.396 Kişi Aile Sağlığı 61 Merkezi Çanakkale BALIKESİR 199 km 1.196.176 Kişi Halk Sağlığı 1 Laboratuvarı

* Bilgiye erişim tarihi, Eylül 2017 Metropollerin Kesişim Noktası İZMİR Çevre İllerde Toplam 26 Milyonluk Nüfus 326 km 4.223.545 Kişi

32 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 33 Çevre İllere Bağlantı Yolları Havayolu Ulaşımı

»»Çanakkale - İstanbul Ulaşımı »»Çanakkale Havalimanı »»Gökçeada Havalimanı Çanakkale’den İstanbul’a ulaşım karayolu ve havayolu ile sağlanmaktadır. Çanakkale-İstanbul arası 1995 yılında hizmete giren Çanakkale Havalimanı 2010 yılında hizmete giren Çanakkale karayolu ile 320 km olup, havayolu ile ulaşım yaklaşık 50 dakika sürmektedir. 2017 yılında hizmete açılan yeni terminal binası ile Gökçeada Havalimanı sivil statüde olup iç ulusal ve uluslararası trafiğe hizmet vermektedir. hat trafik tipine sahiptir. Asya ile Avrupa’yı birbirine karayolu ile bir kez daha bağlayacak olan Kınalı-Tekirdağ-Çanakkale- Balıkesir Otoyol Projesi tamamlandıktan sonra Çanakkale-İstanbul arası ulaşım süresi kısalacaktır. • 12.500 m2’lik terminal binası • 1.200 m2’lik terminal binası • Toplamda 5 uçak kapasiteli 2 apron • 3 uçak kapasiteli 1 apron • 14 kontuar • 4 kontuar »»Çanakkale - İzmir Ulaşımı • 5.000’in üzerinde iç ve dış hat uçuş • İç ve dış hatta taşınan yılda 180.000’in Çanakkale’den İzmir’e ulaşım karayolu ile sağlanmakta olup iki il arasındaki uzaklık 326 km’dir. üzerinde yolcu Kınalı-Tekirdağ-Çanakkale-Balıkesir ve Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyol Projeleri sayesinde ulaşımın • Engelsiz Havalimanı unvanına sahip hem mesafe hem de süre bakımından kısalması beklenmektedir. • Yeşil Havalimanı sertifikalı

»»Çanakkale - Bursa Ulaşımı Çanakkale’den Bursa’ya ulaşım karayolu ile sağlanmakta olup iki il arasındaki uzaklık 271 km’dir.

»»Çanakkale - Balıkesir Ulaşımı Çanakkale’den ilin en fazla sınırı olan komşusu Balıkesir’e ulaşım 199 km’lik karayolu ile sağlanmaktadır.

34 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 35 Denizyolu Ulaşımı

Çanakkale’de Çanakkale Merkez-Kilitbahir, Çanakkale Merkez-Eceabat, Lapseki-Gelibolu, Çardak- Gelibolu arasında günlük deniz yolu ulaşım seferleri yoğun bir şekilde yapılmaktadır. Ayrıca Gökçeada ve Bozcaada için günün belirli saatlerinde ulaşım seferleri yapılmaktadır. Çanakkale Kepez Limanı ve Karabiga Belediye Limanında yükleme ve boşaltma hizmetleri verilmektedir.

»»Kepez Limanı »»Karabiga Belediye Limanı • Toplamda 428 metre yanaşma yeri • Karabiga Belediye Limanı’ndan uzunluğuna sahip iki iskele ve bir Tekirdağ’a günlük feribot seferleri rıhtımdan oluşmaktadır. aracılığıyla yük taşımacılığı yapılabilirken • Her çeşit dökme yük ve genel kargo limanda yükleme-boşaltma faaliyetleri elleçleme hizmeti verilmektedir. de gerçekleştirilmektedir.

Çanakkale’de İÇDAŞ 1, İÇDAŞ 2 ve Akçansa olmak üzere 3 özel liman bulunmaktadır.

»»İÇDAŞ Limanları • 1655 metre yanaşma yeri uzunluğuna sahip İÇDAŞ 1 Limanı TEŞVİKLER iki iskele ve bir rıhtımdan oluşmaktadır. Ebatlarına göre aynı anda 12 ila 20 gemi yanaştırma kapasitesine sahiptir. • 624 metre yanaşma yeri uzunluğuna sahip İÇDAŞ 2 Limanı tek iskeleye sahiptir. • Liman hizmetleri kapsamında genel kargo elleçleme, konteyner elleçleme, sıvı yük elleçleme, depolama hizmetleri, pilotaj hizmetleri ve atık alım hizmetleri bulunmaktadır.

»»Akçansa Limanı • Rıhtım-iskele uzunluğu 620 m olan limanda her çeşit dökme yük ve genel kargo elleçlenmektedir.

36 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 37 Ekonomi Bakanlığı Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK)

Ekonomi Bakanlığı, bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılması, katma değeri yüksek yatırımların Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu, Kırsal Turizm Programı kapsamında küçük teşvik edilerek artırılması, üretim ve istihdam rakamlarının iyileştirilmesi, uluslararası rekabet girişimciler veya çiftçiler tarafından kurulacak pansiyon, “yatak ve kahvaltı” konseptli konaklama gücünü artıracak araştırma ve geliştirme çalışmalarının yaygınlaşması amaçları doğrultusunda ve restoran hizmetlerinin geliştirilmesine, çiftlik turizmi tesislerinin kurulması ve geliştirilmesine yatırımlar için destek sağlamaktadır. ve turistik rekreasyonel faaliyetler (sportif aktiviteler, doğa gezileri, hobi bahçeleri, binicilik, dağcılık, bisiklet yolları, balık avlama gibi) için kurulacak tesislere geri ödemesiz hibe Bölgesel yatırım teşvikleri kapsamında Çanakkale 2. bölgede olup, termal turizm tesislerine sağlamaktadır. yönelik yatırımlar açısından 5. bölge kapsamındadır. Bozcaada ve Gökçeada’da yapılacak yatırımlar 6. bölge teşviklerinden yararlanmaktadır.

BÖLGESEL TEŞVİK UYGULAMALARI »»Gümrük Vergisi Muafiyeti »»KDV İstisnası Teşvikten yararlanan yatırımda temin edilecek Teşvikten yararlanan yatırım kapsamında ithal makine ve teçhizat için gümrük vergisi alınan makine ve teçhizatlarda KDV öden- ödenmemektedir memektedir.

»»Sigorta Primi İşveren Hisse Desteği »»Vergi İndirimi Teşvik kapsamında gerçekleşen ilave istihdam Teşvik kapsamında olan yatırımlarda yatı- için ödenmesi gereken sigorta primi işveren rım yapılan bölgelere ait oranlara göre gelir hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı ve kurumlar vergisi belirli bir süre indirimli Bakanlıkça ödenecektir. ödenmektedir.

»»Yatırım Yeri Tahsisi »»Faiz Desteği Teşvik belgesi ile gerçekleşen yatırımlarda, yatı- Bölgesel yatırımlarda teşvik kapsamında rımın bazı durumlarda hızlandırılması için ücret- kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredi- siz olarak yer tahsisi gerçekleştirilmektedir. lerinde faiz indirimi desteği bulunmaktadır.

38 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 39 Türkiye Kalkınma Bankası Turizmi Teşvik Kanunu Kapsamındaki Destekler

Türkiye Kalkınma Bankası, anonim şirketlerin kalkınma odaklı yatırımlara yönelmelerini sağlamak, »»Kamu Taşınmazlarının ve Orman »»Orman Fonuna Katkı Bedelinin işletmenin kârlılık ve verimliliğini sağlamak, ortaklık yapılarının geliştirilmesine katkı sağlamak Arazilerinin Turizm Yatırımlarına Tahsisi Taksitlendirilmesi ve sermaye piyasasının gelişmesine katkıda bulunmak amacı ile orta ve uzun vadede kredi imkânları sağlamaktadır. Turizm Teşvik Kanunu kapsamında Kültür ve Ormanlık alanlarda yapılan turizm yatırım Turizm Koruma Bölgeleri ve Turizm Merkezle- belgeli tesislerin, Orman Kanunu hüküm- rindeki araziler, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca, leri uyarınca ödemek zorunda oldukları bedeli karşılığında yatırımcılara tahsis edilmek- bedeli, yerin verilmesini takip eden üçün- tedir. cü yıldan itibaren, beş yıl vade ve beş eşit taksitte ödemeleri sağlanmaktadır.

»»Elektrik, Havagazı ve Su Ücretlerinde »»Haberleşme Kolaylıkları İndirim Turizm belgeli işletmelerin telefon ve te- Turizm yatırım veya işletme belgesi sahibi yatı- leks taleplerine ilişkin her bir başvuru, di- rımcılar elektrik, gaz ve su ücretlerini, o bölge- ğer başvurulara göre önceliğe sahiptir. deki sanayi ve meskenlere uygulanan tarifelerin en düşüğü üzerinden ödeyebilmektedir.

»»Resmi Tatil, Hafta Sonu ve Öğle »»Yabancı Personel Çalıştırma İzni Tatili Turizm işletmelerinde, işletme toplam personel Turizm işletmeleri resmi tatil, hafta sonu sayısının %10’unu geçmeyecek şekilde Çalışma ve öğle tatillerinde herhangi bir izne tabi ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilen olmaksızın faaliyetlerine devam edebil- izinle yabancı personel çalıştırılabilmektedir. mektedir.

»»Turizm Kredileri Turizm Bankası Anonim Şirketi, kültür ve turizm koruma gelişim bölgeleri ve turizm merkezle- rinde yapılacak yatırımlara yabancı kaynaklar- dan kredi desteği sağlayabilmektedir.

40 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 41 Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Güney Marmara Kalkınma Ajansı Başkanlığı (KOSGEB) Güney Marmara Kalkınma Ajansı (GMKA) Balıkesir ve Çanakkale’de kayıtlı olan KOBİ statüsündeki işletmelere “Proje Teklif Çağrısı” yöntemiyle hibe vermektedir. KOSGEB, Küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri desteklemek için çeşitli destekler sunmaktadır. Proje teklif çağrısı, belirli bir destek programı kapsamında KOBİ’lerin, program için belirlenmiş konu Bu destekler işletmelerin yatırımlarını büyütmesi ve teknoloji kullanım oranlarını artırması amacıyla ve koşullara uygun olarak proje teklifi sunabildikleri bir destek türüdür. Yılın belirli dönemlerinde verilmektedir. başvuru yapılabilen destek programlarında bugüne kadar alternatif turizm hizmetlerinin Destek türüne göre çeşitli oranlarda hibe ve kredi olanakları sunan KOSGEB, bölgedeki yatırımlar geliştirilmesi gibi alanlarda işletmelere destekler verilmiş olup desteklenecek konu ve sektörler için ciddi avantaj sağlamaktadır. her yıl, her program özelinde değişebilmektedir. Sunulan projelerden puan sırasına göre sıralanan projeler program bütçesine göre hibe almaya hak kazanmaktadır. Başarılı olan projelere %50 oranında hibe verilmektedir. Hibenin bir bölümü • Kredi Faiz Desteği firmalara ön ödeme olarak peşin verilmekte olup finansman sıkıntısını giderici niteliktedir. Başvuru • İşbirliği Güçbirliği Destek Programı yapılabilecek aktif bir hibe programı olup olmadığına ve hibe programlarına ilişkin güncel bilgilere www.gmka.gov.tr/destekler adresinden erişim sağlanmaktadır. • Genel Destek Programı • KOBİ Proje Destek Programı • Girişimcilik Destek Programı • Tematik Proje Destek Programı

42 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 43 Güney Marmara Kalkınma Ajansı Çanakkale Yatırım Destek Ofisi İle Yanınızda

Güney Marmara Kalkınma Ajansı Çanakkale Yatırım Destek Ofisi, il yatırım ortamının iyileştirilmesi, yatırım ortamının çeşitli yöntemler ile tanıtılarak yatırım çekilmesi ve yatırım kararı alan yatırımcılara Kurumlar Arası yatırım süreçlerinde destek olunması konularında faaliyet göstermektedir. Güçlü İletişim Ağı

Çanakkale Yatırım Destek Ofisi bu faaliyetleri kapsamında; Nitelikli Güçlü • Yatırımcıların ihtiyaç duydukları alanlarda bilgilendirilmesi, Personel • İlin iş ve yatırım ortamına ilişkin analiz, rapor, envanter çalışmalarının yürütülmesi ve çalışmaların Kurumsal yatırımcılar ile paylaşılması, Yapı • Yatırıma uygun arazi tespiti konusunda yatırımcıya destek olunması, • Yatırımların izin ve ruhsat süreçlerinin takibine destek olunması, • Yatırım ortamını tanıtıcı organizasyonlar düzenlenmesi, • İlin iş ve yatırım ortamının iyileştirilmesi için stratejiler hazırlanması, uygulanması ve yatırımcının muhatap olduğu kurumlar arasında iş birliğinin geliştirilmesi çalışmaları yürütmektedir.

44 ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ ÇANAKKALE TURİZM YATIRIM REHBERİ 45 Çanakkale’de Yatırım Invest in Çanakkale

www.investincanakkale.com www.gmka.gov.tr Çanakkale Yatırım Destek Ofisi Cevatpaşa Mahallesi Kayserili Ahmet Paşa Cad. Eski İl Özel İdare Binası 3.Kat No:26 Valilik Yanı Merkez-Çanakkale/TÜRKİYE T: +90 286 211 00 81 F: +90 286 211 00 82 E: [email protected] [email protected]

Güney Marmara Kalkınma Ajansı Balıkesir Hizmet Binası Paşaalanı Mahallesi A. Gaffar Okkan Cad. No:36/A Karesi-Balıkesir/TÜRKİYE T: +90 266 246 10 00 F: +90 266 246 17 00 E: [email protected]