Klooster Het Jaar 2016.Cdr
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
KLOOSTER TER APEL Domus Novae Lucis Het jaar 2016 Het jaar 2016 in KLOOSTER TER APEL Domus Novae Lucis Anno Domini MMXVI Ter Apel, April 2017 Inhoud Voorwoord I. Stichting Klooster Ter Apel - 5 Doelstelling - 5 Personeel en organisatie - 6 II. Verslag van het jaar 2016 - 13 Tentoonstellingen - 13 (Semi) permanente presentaties - 17 Collectie - 17 Activiteiten en evenementen - 18 Erfgoededucatie - 21 Instandhouding/restauratie monument - 21 Interne infrastructuur - 22 Kruisheren - 22 Veiligheidszorg - 22 Boschhuisberaad - 22 III. De statistieken - 22 Bezoekers, openingstijden en toegangsprijzen - 25 Bezoekers website & social media - 26 Lidmaatschappen - 27 Samenwerkingsverbanden - 27 Subsidiënten en sponsoren - 28 Publiciteit28 Colofon - 30 VOORWOORD Namens bestuur en directie van de Stichting Klooster Ter Apel bieden wij u ons verslag Het Jaar 2016 in Klooster Ter Apel aan. EXPLOITATIE De exploitatie over het jaar 2016 sloot af met een plus, ondanks verminderde entreegelden ten opzichte van de begrote inkomsten. De reden daarvan is ten eerste dat wij enkele forse schenkingen mochten ontvangen van zeer vrijgevige donateurs. Voorts vielen de huisvestingskosten lager uit doordat op energie is bespaard door hardnekkige storingen in de verwarmingsketels. EXPOSITIES Een aansprekende expositie in het verslagjaar was onder meer Exodus rond de vluchtelingenproblematiek - een actueel thema gezien de maatschappelijke context en, in het verlengde hiervan, de opstelling van de Cubestee naast het Klooster, - een van de winnende ontwerpen van een ‘huis’ voor asielzoekers. ERFGOEDEDUCATIE In het kader van de pilot Culturele Mobiliteit Groningen, werden kinderen van de basisschool in de gelegenheid gesteld met de Erfgoedbus musea te bezoeken in de provincie. Klooster Ter Apel was een van de deelnemende partners in dit project, wat resulteerde in meer bezoek aan onze educatieve programma’s en schoolbezoek uit de hele provincie, waaronder scholen uit de stad Groningen. COLLECTIE Onze collectie is verrijkt met enkele langdurig bruiklenen, een schenking van een tweetal originele etsen van Johan Hemkes, een schenking van een prachtig perkamenten antifonarie-blad, een schenking van onderdelen van de voormalige watermolen van de Kloosterenclave, alsmede met een fraai olieverfschilderij op paneel, met daarop afgebeeld het Klooster Ter Apel en haar landschap, geschilderd door Adrianus Serné, rond 1810. Het schilderij is aangekocht uit het aankoopfonds. Klooster Ter Apel heeft een Top 10 samengesteld van bijzondere objecten uit de eigen collectie die, gefotografeerd en beschreven, deel uit maken van het project Digitalisering Collecties Groningen, - een initiatief van de provincie en Erfgoedpartners Groningen- , waarbij o.a. de Top 10 collecties van Groninger musea op een gemeenschappelijke website worden getoond. INSTANDHOUDING MONUMENT Bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is in het verslagjaar een subsidie aangevraagd voor de uitvoering van diverse reguliere onderhoudswerkzaamheden. In augustus werd ons een instandhoudingssubsidie verleend van € 103.444,00 voor de jaren 2017 t/m 2022, globaal 50% van de totale investeringskosten. De andere helft moet worden gedekt uit eigen middelen. Ernstig is dat wij werden geconfronteerd met een noodsituatie m.b.t. de verwarmingsketels en de klimaatbeheersing. Vervanging van deze installaties is noodzakelijk om te waarborgen dat de collectie op een verantwoorde manier behouden blijft, zulks overeenkomstig de criteria van het Museumregister. De met de vervanging gepaard gaande investeringen zijn hoog en kunnen, in combinatie met de kosten van de hiervoor genoemde onderhoudswerkzaamheden, niet uit eigen middelen worden gedekt aangezien de voorziening onderhoud daarvoor ontoereikend is. Het zal duidelijk zijn dat dit probleem zonder aanvullende cofinanciering niet kan worden opgelost. Wij zetten ons daarvoor in. Vermeldenswaard is voorts nog dat het communicatie – en informatiesysteem van het Klooster is vernieuwd door de aanschaf van een nieuwe telefooncentrale en nieuwe hard- en software. 3 BOSCHHUISBERAAD De opzet van het Boschhuisberaad is voorstellen en ideeën uit te werken die zijn voortgekomen uit een in 2015 gehouden symposium in het Klooster. Globaal komen deze voorstellen op het volgende neer: - de ontwikkeling van een landschapsbiografie/landschapsvisie; - de kwaliteit van het landschap Westerwolde verder tot ontwikkeling te brengen inclusief het Klooster en de omgeving daarvan. Vooralsnog bestaat het initiatief uit een voornemen. Wij gaan ervan uit dat de actoren van dit project – de gemeente Vlagtwedde, Staatsbosbeheer, de Rijksdienst en ons bestuur - op korte termijn concrete stappen zetten tot de vorming van inrichtingsplannen en, uiteraard, tot de uitvoering daarvan. BESTUUR EN PERSONEEL Tot ons genoegen kunnen wij u meedelen wij onze directeur Margriet van Klinken per 1 oktober in vaste dienst hebben benoemd voor 24 uren in de week. Tevens werd een besluit genomen tot het aanstellen van een conservator. Bestuur en directie hebben in het verslagjaar een viertal brainstormsessies gehouden. Op basis hiervan is nieuw beleid ontwikkeld. Het verheugt ons dat wij een drietal stagiaires van HBO en universitair niveau mochten verwelkomen wier inzet erg wordt gewaardeerd. TOT SLOT Onze dank gaat uit naar ons personeel voor hun geweldige inzet en naar onze vrijwilligers, zonder wier belangeloze inzet en toewijding het licht in Domus Novae Lucis zou doven. Onze dank gaat ook uit naar de Gemeente Vlagtwedde en de Provincie Groningen voor hun financiële structurele bijdragen, omdat Klooster Ter Apel zonder die steun haar deuren wel kan sluiten. Stichting Klooster Ter Apel Frits Bergman, voorzitter Bertus Kloosterman, secretaris Margriet van Klinken, directeur 4 I. STICHTING KLOOSTER TER APEL DOELSTELLING Stichting Klooster Ter Apel heeft ten doel het instandhouden en beheren van monumenten beschermd op grond van de Monumentenwet 1988, met name - zonder daartoe beperkt te zijn - het instandhouden en beheren van monumenten in de Kloosterenclave te Ter Apel, in het bijzonder van het complex onroerende zaken bestaande uit Conventgebouw¹ van het kloostercomplex met daarbij behorende opstallen, erven, tuinen en omliggende gronden, alsmede het verrichten van al zodanige activiteiten die aan de Kloosterenclave en het Conventgebouw een functie kunnen geven in het bijzonder op cultureel, religieus en kerkhistorisch terrein in de ruimste zin. ¹Klooster Ter Apel, Domus Novae Lucis/Huis van het Nieuwe Licht, is een van de weinige nog bestaande middeleeuwse plattelandsklooster van Noordwest Europa. In 1990 werd het Kloostercomplex opgenomen in de toen zogenaamde UNESCO ‘Top 100’ van onroerende objecten in Nederland. Dit bevestigt de unieke status van Klooster Ter Apel en de onvervangbaarheid ervan. De Stichting heeft tevens ten doel het in het Conventgebouw instandhouden van een Museum voor Klooster- en Kerkgeschiedenis & Religieuze Kunst², alsmede het verrichten van al zodanige activiteiten die behoren tot de taken van een museum. ²Sinds 27 april 2006 is Klooster Ter Apel in het bezit van het certificaat ‘Geregistreerd Museum’. Voortzetting van de opname in het Museumregister, wederom voor minimaal 5 jaar, werd op advies van de landelijke adviescommissie voor museumregistratie door de Stichting Het Nederlands Museumregister te Amsterdam gehonoreerd per 18 augustus 2011. In 2016 bleef de registratie van kracht. In 2008 werd Klooster Ter Apel opgenomen in het register van Algemeen nut beogende instellingen (ANBI). In 2012 volgde de classificatie Culturele ANBI. De Stichting tracht haar doel ondermeer te verwezenlijken door: a. het scheppen van voorwaarden, gericht op de bevordering van het cultuurhistorisch besef, toerisme, educatie en recreatie; b. aankoop, beheer, verpachting en/of verhuur van gronden en gebouwen; c. de hiervoor bedoelde onroerende zaken in eigendom te verkrijgen of persoonlijk gerechtigde te worden; d. het verwerven, beheren, tentoonstellen en onderzoeken van de aan het Conventgebouw gerelateerde kunst- en geloofsobjecten, objecten met betrekking tot de geschiedenis van de Orde van het Heilig Kruis, de klooster- en kerkgeschiedenis van de provincie Groningen, de pelgrimsroute van Groningen tot D-Münster i/W, de rol van het klooster in de geschiedenis van Westerwolde en de geloofsstrijd in de grensregio van de zestiende en zeventiende eeuw en e. voorts met alle wettige middelen, verband houdende met voornoemde doelstelling, één en ander in de ruimste zin des woords. 5 PERSONEEL EN ORGANISATIE In het verslagjaar waren 81 medewerkers werkzaam in c.q. voor Klooster Ter Apel: vrijwilligers (53), adviseurs (7), oproepkrachten vakantie/weekend/feestdagen (7), leden stichtingsbestuur (5), in (parttime-)loondienst (3), op contractbasis (3), stagiaires (3). BESTUUR EN DIRECTIE mr. F.A. Bergman, voorzitter ing. B.G. Kloosterman, secretaris drs. H.H. Keuker RA, penningmeester drs. P. Witteveen dr. R.F.E. Wolf drs. Margriet van Klinken, directeur Het bestuur kwam met de directeur tijdens de reguliere vergaderingen vier keer bijeen. Daarnaast werden er vier brainstormsessie gehouden over nieuw te formuleren beleid. CONVENTOVERLEG Onder leiding van de directeur bestond de Staf van Klooster Ter Apel, deelnemers aan het Conventoverleg aangevuld met de procurator, uit: Ton Kuper (coördinator Werkgroepen Collectieregistratie & Beheer Depot en Gidsengilde) Cees Meinders (coördinator Donateurs en lid Werkgroep Kloosterreceptie & Kloosterwinkel) Nico Rookmaker (coördinator Werkgroep Kruidentuin, secretaris Conventoverleg)