DOCSLIB.ORG

Tekens Aan De Wand. Het Ophangen, Lezen En Verwijderen Van Gebeden En Gedichten in Katholieke Religieuze Ruimtes (15De-16De Eeuw)

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Tekens Aan De Wand. Het Ophangen, Lezen En Verwijderen Van Gebeden En Gedichten in Katholieke Religieuze Ruimtes (15De-16De Eeuw) TEKENS AAN DE WAND. HET OPHANGEN, LEZEN EN VERWIJDEREN VAN GEBEDEN EN GEDICHTEN IN KATHOLIEKE RELIGIEUZE RUIMTES (15DE-16DE EEUW) Samuel MAREEL Abstract – This article investigates the posting of verse texts in late medieval religious spaces and the reception of this practice by the Reformation. It starts from a short passage from a chronicle by Marcus van Vaernewyck about the disappearance of posted texts in a monastery in Ghent after the iconoclasts had passed through it in the summer of 1566. By confronting this passage with a diverse corpus of sources (verse texts, chronicles, paintings and prints). I look at three aspects of the practice under investigation: (1) the use of walls as a medium for the diffusion of religious texts; (2) the interaction of these texts with the religious spaces in which they were posted, and in particular with other works of art and with rituals; and (3) the possible motives of the iconoclasts to remove and destroy these textual objects. 1. Inleiding Op 22 en 23 augustus 1566 raasde de Beeldenstorm door de stad Gent. In vijfentwintig religieuze instellingen, waaronder de kathedraal, kerken, kloosters en kapellen, werden grote vernielingen aangebracht. Een van de zwaarst getroffen instellingen was het klooster van de Geschoeide Karmelieten. Zes retabels, waarvan een van Hugo van der Goes, werden daar vernietigd en het hoofd van een levensgrote Maagd met kind afgeslagen; twee beelden werden verwijderd uit een tabernakel in de kerk, twee met afbeeldingen versierde epitafen in albast aan stukken gehakt, beelden van Christus aan het kruis, van Onze-Lieve-Vrouw en van Johannes werden van het doksaal naar beneden getrokken, twee altaartafels onder het doksaal kapot gebroken en beelden in houtsnijwerk verwijderd uit houten deuren; gezichten werden uit muurschilderingen gekrast en de gebrandschilderde ramen ingegooid met kaarssnuiters. We zijn goed op de hoogte van deze dramatische gebeurtenissen omdat de Gentse notabele, historicus en dichter Marcus van Vaernewyck er in zijn * De auteur is curator aan het Museum Hof van Busleyden in Mechelen en gastprofessor aan de vakgroep Letterkunde van de Universiteit Gent (adres: Arthur Latourstraat 26, 9050 Ledeberg; e-mailadres: [email protected]). Hij dankt Anne-Laure Van Bruaene en Kila van der Starre voor hun waardevolle opmerkingen bij een eerdere versie van dit artikel. Spiegel der Letteren 59 (2-3), 231-259. doi: 10.2143/SDL.59.2.3285105 © 2017 by Spiegel der Letteren. All rights reserved. 232 SAMUEL MAREEL bekende ooggetuigenverslag van de Beeldenstorm (sinds de negentiende eeuw aangeduid als Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voorna- melick in Ghendt 1566-1568) een gedetailleerde beschrijving van naliet (Vanderhaeghen 1872-1881). Van Vaernewyck bezocht het klooster van de Geschoeide Karmelieten kort na de doortocht van de beeldenstormers en noteerde minutieus de vernielingen. Het gros van zijn beschrijving klinkt kenners van de Beeldenstorm wellicht vertrouwd in de oren. De woede lijkt zich zoals in vergelijkbare evocaties vooral te hebben gericht tegen afbeel- dingen van heiligen.1 Van Vaernewyck vermeldt echter nog een ander type object dat lijkt te zijn verwijderd of vernietigd, een dat niet zo vaak in verband wordt gebracht met de zestiende-eeuwse Beeldenstorm en het pre- Reformatorische kerkinterieur waartegen deze was gericht. Hij schrijft: De schoone ghedichten ende loven ghemaect van Anthonis De Roovere, den fluer vande rhetorizienen, ende andere die daer hijnghen in ende an de voornoemde vijf capellen ende eldere, en weet ic niet waer zij bevaren zijn. (Vanderhaeghen 1872-1881, 162) Blijkbaar bevonden zich in de kloosterkerk van de Karmelieten talrijke gedichten, onder andere van de bekende vijftiende-eeuwse Brugse rederijker Anthonis de Roovere, en waren deze na de doortocht van de beeldenstormers verdwenen. Het citaat van Van Vaernewyck is bijzonder omdat het de Beeldenstorm van 1566, waarvan de studie traditioneel het domein is van historici en kunsthistorici, ook een (bescheiden) plaats geeft in de Nederlandse literatuur- geschiedenis. Niet enkel beelden – of preciezer: de beeldende kunsten – maar ook (literaire) teksten werden getroffen door deze Beeldenstorm, zo wordt hier gesuggereerd. Meer specifiek relevant vanuit een literair-historisch per- spectief is dat die teksten hier nadrukkelijk gesitueerd worden in relatie tot twee entiteiten die in de literatuurstudie zelden aan bod komen, namelijk de materialiteit van de tekst en de ruimte waarin deze zich bevindt en wordt gelezen. Over de inhoud van de teksten bij de Gentse Karmelieten zegt Van Vaernewyck nauwelijks iets: hij geeft ons enkel het genre en de auteur. In plaats daarvan legt hij de nadruk op het feit dat de gedichten in kwestie verspreid doorheen de kloosterkerk waren opgehangen en dat de teksten, of meer bepaald hun materiële dragers, tijdens, of kort voor af na de Beelden- storm, waren verwijderd en/of vernietigd. 1 Zie voor de meest recente stand van zaken van het onderzoek naar de Beeldenstorm in de Nederlanden het themanummer van de BMGN – Low Countries Historical Review (Van Bruaene e.a. 2016). TEKENS AAN DE WAND 233 Het onderzoek naar de betekenis van de materialiteit van een literaire tekst – zowel wat betreft de drager van die tekst als de materiële omgeving waarin hij zich tijdens het lezen bevindt – is in de studie van de Nederlandse letterkunde nog grotendeels beperkt tot de boekwetenschap. Deze houdt zich bovendien haast uitsluitend bezig met de tekstdrager, in casu het boek. Nochtans manifesteerden teksten zich tijdens de late middeleeuwen en vroegmoderne periode ook in talrijke andere vormen. ‘Literatuur is overal’, zo opende Herman Pleij Het gevleugelde woord, zijn geschiedenis van de Nederlandse literatuur tussen 1400 en 1560. Hij wijst vervolgens op de courante aanwezigheid van (literaire) teksten op onder andere kleren en schoenen, gebruiksvoorwerpen, grafzerken, tegels en vensters (Pleij 2007, 16). De suggestie is prikkelend maar concrete voorbeelden en de analyse ervan blijven zowel in het boek van Pleij als in de secundaire literatuur waar hij naar verwijst, beperkt. In deze bijdrage ga ik dieper in op drie vragen die worden opgeroepen door de hierboven geciteerde verwijzing van Marcus van Vaernewyck naar de opgehangen gedichten en gebeden bij de Gentse Geschoeide Karmelieten: (1) Wat betekenden muren en andere verticale oppervlakken als pilaren, en dan vooral die in religieuze ruimtes, als medium voor de verspreiding van (literaire) teksten in de Nederlanden?; (2) Is het proces van betekenisgeving bij een tekst aan de muur van een kerk of kapel anders dan in een boek?; (3) Wat zijn mogelijke redenen geweest voor de beeldenstormers om de teksten bij de Gentse Karmelieten te verwijderen en/of te vernietigen? Het eindpunt van mijn onderzoek is de Beeldenstorm, mijn beginpunt het midden van de vijftiende eeuw, de periode waarin de dichter die in het citaat van Van Vaernewyck bij naam wordt genoemd, Anthonis de Roovere, werk- zaam was. 2. Een vergeten medium De aanwezigheid van teksten, al dan niet literair van aard, bevestigd aan, geschreven op of gegraveerd in een muur zal beslist niet als ongewoon zijn ervaren door de beeldenstormers in 1566 of door eerdere, meer vredelie- vende bezoekers van de kloosterkerk van de Gentse Karmelieten. Het feno- meen was ook niet beperkt tot religieuze ruimtes. Meer nog: de kans is groot dat, zoals Juliet Fleming suggereert in haar boek Graffiti and the Writing Arts in Early Modern England (Fleming 2001), tijdens de vijftiende en de zestiende eeuw meer mensen met het geschreven woord in aanraking kwamen 234 SAMUEL MAREEL op of in een muur dan in een boek. Door de beperkte en fragmentarische overlevering van dit soort van tekstdrager en door de enorme wetenschap- pelijke aandacht voor het (vooral gedrukte) boek is het belang van de muur als tekstueel medium tijdens de late middeleeuwen en het begin van de vroegmoderne tijd echter sterk onderbelicht gebleven. Asa Briggs en Peter Burke besteedden er in hun invloedrijke A Social History of the Media: From Gutenberg to the Internet bijvoorbeeld in het geheel geen aandacht aan (Briggs & Burke 2009). Het is pas wanneer we verschillende soorten bronnen bij elkaar gaan brengen – m.n. de schaars (al dan niet in situ) overgeleverde teksten zelf, verzamelingen literaire teksten, niet-literaire verhalende bronnen als kro- nieken, dagboeken en brieven, iconografische bronnen als schilderijen, prenten en gravures en archeologische vondsten –, dat we een idee krijgen van het buitengewone belang en de betekenis van de muur als tekstueel medium tijdens de vijftiende en de zestiende eeuw. Zowat alle delen van de publieke ruimte konden tekst bevatten. Wel- licht de meeste van die teksten – of toch de vaakst overgeleverde – gingen uit van de stedelijke en landsheerlijke overheid. De communicatie van nieuwsberichten, muntordonnanties of aankondigingen van stedelijke feesten, zoals vieringen van een vrede of loterijen, gebeurde vaak via een soort van affiche (Lecuppre-Desjardin 2010). Belangrijke gebeurtenissen, zoals de officiële opening van een gebouw of een aan een specifieke plaats gebonden politiek evenement werden vaak herdacht in de vorm van inscripties, waarbij het chronogram of jaardicht een courant gebruikt genre was.2 Deze waren doorgaans kort, maar konden ook een meer uit- gebreide vorm aannemen. Twee overgeleverde, nog steeds in situ zichtbare voorbeelden zijn het chronogram dat de Brugse rederijker Eduard de Dene in 1549 maakte naar aanleiding van de restauratie
Load more

Recommended publications
  • Priests in the Military Orders
    RoMBeRT J. STapel pRIeSTS In THe MIlITaRy oRDeRS. a pRoSopoGRapHICal SURvey oF THe pRIeST-BReTHRen In THe UTReCHT BaIlIwICk oF THe TeUTonIC oRDeR (1350-1600)1 Introduction The most important mission of military orders was to fight heathens and those with other religious beliefs in the Holy land, on the Iberian peninsula or in the Baltic region. Many people therefore tend to view the weapon-bearing knight-brethren as their only real members. apart from the fact that the military orders did not just admit knights but also took on sergeant-brethren («frères sergeants») who were not members of the nobility for both military work and goods management, nearly all of the military or- ders also had a number of priests in their midst: the priest-brethren. This is understandable because without them they never have been able to combine their military existence with a spiritual way of life. The particularly dual identity of the military orders - military and spiritual under one roof - manifested itself in all three of the great military orders: the knights Templar, the knights of St John and the Teutonic order. we find both sorts of brethren among them, although the relationship be- tween them could vary greatly per order. whereas the knights Templar only had very few priest-brethren or order chaplains, something that came to light somewhat embarrassingly after the arrests of 13072, the Teutonic order had nearly two priest-brethren for each knight-brother in the bailiwicks (the or- 1 This article is a translation and revision of R.J. STapel, «Onder dese ridderen zijn oec papen» De priesterbroeders in de balije Utrecht van de Duitse Orde (1350-1600), in «Jaar- boek voor Middeleeuwse Geschiedenis», 11 (2008), p.
    [Show full text]
  • Amicorum Omnia Sunt Communia
    Amicorum omnia sunt communia De 34 brieven van Wouter van Gouthoeven aan Buchelius editie en beschrijving door Kees Smit eindredactie door Bart Jaski en Esther van de Vrie Universiteitsbibliotheek Utrecht 2017 1 Inhoudsopgave Inleiding p. 3 Leven en werk van Van Gouthoeven p. 3 De brieven van Van Gouthoeven aan Buchelius p. 4 Tussenpersonen en informanten p. 5 Zuidelijke Nederlanden p. 8 Persoonlijke aangelegenheden p. 10 Boekuitgaven p. 11 Beka en Heda p. 12 Editie (transcriptie met noten), UBU Hs. 1322 p. 13 Verantwoording; noot van de eindredactie p. 77 Literatuur p. 78 2 Amicorum omnia sunt communia De 34 brieven van Wouter van Gouthoeven aan Buchelius Inleiding Leven en werk van Van Gouthoeven Wouter van Gouthoeven (of, in zijn Latijnse brieven, Walterus of Valerius Gouthouvius) was geboren te Dordrecht in 1577 en werd daar ook begraven in mei 1623. Hij was de zoon van Arend Bartouts van Gouthoeven,1 dijkgraaf van Dubbeldam (gest. 1620) en Machteld Schrevel Ockersdr.2 Wouter studeerde te Utrecht (aan de Latijnse school?), Keulen, Leuven en Dôle,3 maar schijnt geen studie afgerond te hebben. Naar Dordrecht teruggekeerd kreeg hij een functie als dijktoezichthouder (waardsman), maar verdiende evenals zijn vader vooral de kost als administrateur van particulieren. Hij trouwde op 9 mei 1614 met Maria van Bemont (Beaumont) Jansdr.,4 uit welk huwelijk vijf kinderen geboren werden.5 Zij hertrouwde later met Adolf van de Graaf, commandeur van Ravestein. Van Gouthoeven schijnt in 1621 te Dordrecht op ‘Blijenburg’, het z.g. Reuzenhuis aan de Wijnstraat, gewoond te hebben.6 Hij was katholiek, waardoor zijn familie, hoewel oud en aanzienlijk, van de overheidsfuncties was uitgesloten.
    [Show full text]
  • Het Verworden Van Zegels Met De Tijd: Van Buchelius (1630) Tot Corpus Sigillorum Neerlandicorum (1925)
    Heraldicum Disputationes 25 (2020): 34-44. HET VERWORDEN VAN ZEGELS MET DE TIJD: VAN BUCHELIUS (1630) TOT CORPUS SIGILLORUM NEERLANDICORUM (1925) Anton C. Zeven, [email protected] www.antonzeven.nl Door de jaren heen kunnen archieven geheel of gedeeltelijk verloren gaan. Naast het verlies van handgeschreven en gedrukte woorden en afbeeldingen verdwijnen ook zegels of worden zij in mindere of meerdere mate beschadigd. (Zie hierna). Om de verwording van zegels met de tijd te bestuderen mogen we ervan uitgaan dat op het moment van afdrukken het zegel onbeschadigd was. Dit is niet altijd het geval want bij het afdrukken van hele grote zegels, bijv. met een middellijn van 12 cm kan men besluiten dat van een dergelijk zegel een deelafdruk voldoende is. Een leek zou nu aan een beschadiging kunnen denken. Aangezien vele zegelstempels verloren zijn gegaan kennen wij het zegelstempel alleen van één of meer afdrukken. Mochten er geen afdrukken zijn, dan zullen we ook niet weten hoe het zegelstempel eruit heeft gezien. Ongetwijfeld zal dat vaak het geval zijn. Na het ontstaan van een zegelafdruk kan ook het proces van verwording beginnen. Schade en complete vernietiging Schade aan archieven of volledige vernietiging ervan heeft op vele plaatsen door de eeuwen heen plaatsgevonden. Brand, slechte zegelwassamenstelling, slechte bewaaromstandigheden (vocht, insecten, schimmels, onachtzaamheid), oorlog, rebellie en baldadigheid zijn hiervan de oorzaak. Hierdoor zijn vele zegels verloren gegaan. Daarnaast werden zegels door “zegelknippers’ gestolen. (1) In andere landen is men aan het eind van de 19de eeuw overgegaan om van de zegels afgietsels te maken, en afgietsels van een zegel op meerdere plaatsen op te slaan.
    [Show full text]
  • Epigraphy and Blurring Senses of the Past in Early Modern Travelling Men of Letters: the Case of Arnoldus Buchelius
    chapter 14 Epigraphy and Blurring Senses of the Past in Early Modern Travelling Men of Letters: The Case of Arnoldus Buchelius Harald Hendrix Whereas early modern intellectuals all over Europe were deeply informed by the orientation on classical culture their breeding had presented as preferred cultural and civic model, their understanding and appreciation of heritage was far more flexible. Though maintaining and indeed cultivating attitudes and methodologies acquired in a scholarly formation focused on the antiq- uity, from the early sixteenth century onwards men of letters started to develop an interest in various kinds of heritage, old and recent, nearby and far away, sometimes aware of the distinctiveness of the various categories taken into consideration, but often not. This chapter intends to assess how particularly in the community of antiquarians programmatically oriented towards the heri- tage of the antiquity, medieval and even more recent heritage gradually came to attract an attention that in some instances even surpassed the focus on the classics. While doing so, it will illustrate that in this period a clear-cut distinc- tion between an orientation towards ancient and more recent heritage was not as sharp as conventionally assumed, which clearly holds some consequences as to the main issue addressed in this book. If the boundaries between the various categories of “past” that may be seen as appropriate were in fact rather blurred, one may ask if it is still possible to conjecture that some elements in the past were considered to be appropriate and others not, or – conversely – should we conclude that early modern culture appreciated all heritage as being appropriate, without distinction? To tackle this question, in this essay I focus not only on which past was being targeted by the antiquarians here presented, but also on the motivations that guided them to do so and the tools they used in their endeavours.
    [Show full text]
  • OVER DE'oudste OORKONDE': DE BILTS BEGIN in 1113? Dr
    Over de 'oudste oorkonde: De Bilts begin in 1113: OVER DE'OUDSTE OORKONDE': DE BILTS BEGIN IN 1113? Dr. Anne Doedens Vooraf: twijfel aan 1122 heraldiek van de oude Utrechtse geslachten. Zijn werk vormt een belangrijke historische Wie op de site van het Utrechts Archief de bron omdat veel van wat Van Buchel aantrof inventaris van het Biltse vrouwenklooster verloren is gegaan. De gegevens zijn over het bestudeert, kan daar lezen, dat dit klooster algemeen betrouwbaar. Bij Van Buchel las ik: naar de mening van de deskundige Utrechtse „Ludolf, eerste abt van Oostbroek, 1113".4 Ik archivaris CA. van Kalveen uit 1997 zou zocht verder en vond in een zeventiende-eeuwse zijn gesticht vóór het jaar 1113.' Drie andere bronnenpublicatie van Matthaeus5 inderdaad deskundigen (Damsté in 1978, Van Buijtenen een oorkonde uit 1113 waarin abt Ludolf van en De Meijer in 1990) reppen er niet over. De de abdij 'Nieuw Bethlehem' in het gebied lokale historicus en archivaris Meijer houdt het Oostbroek voorkomt, het klooster waaruit het in 1995 voor ondenkbaar, dat voor de stichting Vrouwenklooster voortsproot. In die oorkonde van het na Oostbroek ontstane Vrouwenklooster kan men (vertaald) lezen: in 1113 maatregelen zouden zijn genomen.2 Dit alles maakte me nieuwsgierig. Zou 1122 „Ludolf, door Gods Genade de eerste abt van de dan niet meer het jaar van 'het Bilts begin' gemeenschap van de heilige Laurentius in [het zijn? Ik ging op zoek. Mijn eerste 'halte' op de klooster] Nieuw Bethlehem. ... Nadat ik tot abt zoektocht was het handschrift De Monumenta was gekozen en uit Vlaanderen was geroepen, van Aernout van Buchel, dat men kan vinden ben ik naar deze plaats toegekomen.
    [Show full text]
  • Renaissance Quarterly Books Received January–March 2012
    Renaissance Quarterly Books Received January–March 2012 Adams, Alison, Stephen Rawles, and Alison Saunders. A Bibliography of Claude-Francois Menestrier: Printed Editions, 1655-1765. Travaux du Grand Siècle 40. Geneve: Librairie Droz, 2012. lvii + 516 pp. $122.40. ISBN: 978–2–600–01526–4. Aït-Touati, Frédérique. Fictions of the Cosmos: Science and Literature in the Seventeenth Century. Trans. Susan Emanuel. Chicago: University of Chicago Press, 2011. ix + 262 pp. $45. ISBN: 978–0–226–01122–6. Van Amberg, Joel. A Real Presence: Religious and Social Dynamics of the Eucharistic Conflicts in Early Modern Augsburg, 1520–1530. Studies in the History of Christian Traditions 158. Leiden: Brill, 2012. ix + 270 pp. $143. ISBN: 978–90–04–21698–3. Andretta, Elisa. Roma medica: anatomie d’un système médical au XVIe siécle. Collection de l’École française de Rome 448. [Rome]: École française de Rome, 2011. 648 pp. + 3 b/w pls. + 8 color pls. €80. ISBN: 978–2–7283–0898–9. De Angelis, Gilberto. Il Prognosticum astrologicum di fra’ Tommaso Campanella per la “congiunzion magna” del 24 dicembre 1603 e l’inaugurazione dell’Academia dei Lincei. Contributo critico allo studio di una “amicizia filosofica”. Museo naturalistico-preistorico dei Monti Lucretili “Federico Cesi” Quaderni 5. San Polo dei Cavalieri: Comitato promotore Parco naturale regionale Monti Lucretili, 2012. 52 pp. n.p. Arena, Antoine. Ad suos compagnones ... 1531: Édition bilingue. Ed. and trans. Marie-Joëlle Louison-Lassablière. Textes Littéraires de la Renaissance 9. Paris: Honoré Champion Éditeur, 2012. €55. ISBN: 978–2–7453–2303–3. Ariew, Roger. Descartes among the Scholastics. History of Science and Medicine 20.
    [Show full text]
  • Caspar Barlaeus – the Wise Merchant
    Barlaeus CasparCaspar BarlaeusBarlaeus The Wise Merchant Edited by Anna-Luna Post Critical text and translation by Corinna Vermeulen The Wise Merchant Caspar Barlaeus The Wise Merchant Caspar Barlaeus The Wise Merchant Edited by Anna-Luna Post Critical text and translation by Corinna Vermeulen AUP Cover illustration: Maria van Oosterwijck, Vanitas Still Life (1668), KHM-Museumsverband Cover design: Coördesign, Leiden Lay-out: Crius Group, Hulshout isbn 978 94 6298 800 2 e-isbn 978 90 4854 002 0 (pdf) doi 10.5117/9789462988002 nur 685 Creative Commons License CC BY NC ND (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0) All authors / Amsterdam University Press B.V., Amsterdam 2019 Some rights reserved. Without limiting the rights under copyright reserved above, any part of this book may be reproduced, stored in or introduced into a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means (electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise). Contents Acknowledgements 7 Introduction: wealth, knowledge and prestige 9 Principles of this edition and translation 57 Mercator sapiens: text and translation 61 Bibliography 127 Index 133 Acknowledgements This publication of Caspar Barlaeus’ celebrated oration would not have been possible without generous funding from three different organizations and the help of several individuals. We would like to thank Utrecht University for funding the translation of the text into English – a good example of this institution’s continued dedication to the internationalization of higher education. The Vossius Center for the History of the Humanities and Sciences and the Thijssen-Schoute Foundation have both contributed generously to this publication. The researchers of Utrecht University’s Department of Early Modern Dutch Literature discussed an early version of the intro- duction, and Frans Blom, Dirk van Miert and Arthur Weststeijn commented on later versions.
    [Show full text]
  • Cover Page the Handle
    Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29686 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Eekhout, Maria Francisca Davina Title: Material memories of the Dutch Revolt : the urban memory landscape in the Low Countries, 1566 – 1700 Issue Date: 2014-11-12 Marianne Eekhout Chapter 1 – Changing the urban memory landscape In 1744 town chronicler Thomas van Goor published a history of Breda in which he recorded the following about an important episode during the Revolt, a cunning attack executed by a peat barge One still sees today on the east side of that canal, near the back-court of the castle, some blue stones protruding from the wall, as a memorial, so people say, that the peat barge has lain at that place.93 In 1590 the city of Breda had been captured by the Dutch Stadholder Maurits, prince of Orange. The city’s garrison had been overpowered by a group of soldiers, who had entered the city while hiding in a peat barge. Despite other encounters with war during the sieges of 1625 and 1637, and the lack of involvement of the population, the story of the peat barge remained the most popular episode in Breda.94 As Van Goor described, several stones in the castle walls situated the Revolt at a specific location within the city. While the rudder of the barge was also put on display inside the castle, the castle and specifically this wall were a place of memory in their own right. Indeed, the stones became one of the tourist attractions of Breda.95 As the wall of the castle of Breda demonstrates, the Dutch Revolt was remembered not only in words or objects but also in lieux de mémoire in the most literal sense of the word.96 The wall symbolized the place where the soldiers entered the castle: it was a place of memory.
    [Show full text]
  • Recycling Reversed Studies in the History of Polyphony in the Northern Low Countries Around 1400
    Recycling Reversed Studies in the History of Polyphony in the Northern Low Countries Around 1400 Recycling Reversed Een verkenning van de geschiedenis van de polyfonie in de noordelijke Lage Landen omstreeks 1400 (met een samenvatting in het Nederlands) Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit Utrecht op gezag van de rector magnificus, prof.dr. G.J. van der Zwaan, ingevolge het besluit van het college voor promoties in het openbaar te verdedigen op vrijdag 18 mei 2018 des middags te 2.30 uur door Eliane Andrea Fankhauser geboren op 24 juli 1986 te Winterthur, Zwitserland Promotor: Prof.dr. K. Kügle This thesis was accomplished with financial support from the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO). Acknowledgements My first encounter with the polyphonic fragments which are the subject of this study happened on an afternoon at the Special Collections of the Utrecht University Library. The fragments were presented during a general introduction into the Special Collection’s keepings of music manuscript and fragments. Immediately, I was fascinated by the frag- ments’ formats, notational features, and music and text scripts. That a research project about these fragments would be anything but a simple undertaking was apparent from the very deteriorated state of some of the fragment leaves. Nevertheless, I was eager to delve into them. If only I examined them closely enough, these—at first glance—random assemblies of fragment leaves will reveal more about their genesis and history of use, so I thought. This idea kept me going during the whole process of doing research. That it proved wrong may be a disappoint- ment at first sight but really this is one of the most important insights that I will take with me in my further career.
    [Show full text]
  • NAMENREGISTER VAN IAARGANG XXVI (19521 Borch
    NÀMENREGISTER VAN IÀÀRGÀNGxXVr (1e521 435 NAMENREGISTER VAN IAARGANG XXVI (19521 Borch. Wouborch v. d., suppriorin v. Cleerc, Cleercq. Gillis de, Hiërony- Sion te Oudenaarde, 749 n. miet te Gent, 166,170n, 185. Borluut-de Grutere. Elisabeth, 306. In dit register zijn niet opgenomen de namen van Karmelieten, voorkomend in Cleerck.Jan de, broederte Melle, 147. Bossche. Vincent van den, Hiërony- Clo_ckman. Hiëronymiet jaargang. Jacob, te de alphabetische lijst van blz. 63-104 van deze miet te Gent, 169. Gent, 168. 'i' t Bossuet,418. Cogk. Egidius de, Hiëronymiet te Bost of Bostius. Àrnold de, O. Carm., Acarie. Madame, Marie de I'Incarna- Baiole. Hi,ëron.,S. J.,29,30,31, 42,46. Gent, 169. tion, 320, 413, 4.17: Baius. Mich., 375. 283,284. Cocquyut. fan, 183. Acarie. Marguérite, 419 n. Balduinus a Duven, 64. Boudon.H. M., 31,64. Coello,228,235, M., 65, 85. Adornes. Arnold, 290. Barat. Jan, 170. Bouix. S.1., Coemans. Cecilia, zÍ. v. St. Barbara P., S.1., 65. Adornes. Margaretha, O. Cart., 290 Barbé. J. 8., 240-242. Bbuille. te Gent, 158. Bourgoing.Fr., 418. Coemans. Adriaan Jansz. v. Brouwershaven, O. Barbier,243. Jehanne,zr. v. St. Margar. Boytac. Nicasius, Hi,ëronymiet te te Deinze, 184. Cart., 288,293. Bartholomeus v. Tienen, 53. 'Gent, Aelst. Katelijne v., zÍ. v. St. Agnes Bartoli, 230, 234. 168,169. Coelins of Colins. Pieter, 148, 155. Brakel. Maria dict v., zr. v. St. Bar- Collaert. Àdr,, te Gent, 155. Bauters. Jacob, Hi,ëronymiet te Gent, 66, 88. Aelst. Matthys v., pr. v. St. Àgnes te 168. bara, Gent, 158.
    [Show full text]
  • Steengoed 56 Kromme Nieuwegracht 66 Domproost Van Mierop
    Nr. 56, april 2014 het huis van domproost Cornelis van Mierop Kromme Nieuwegracht 66, Utrecht Onderzoek naar de geschiedenis van perceel, bebouwing, eigendom en bewoning tot 1884 SteenGoed Afbeelding voorblad: de schoorsteenmantel en de bouwheer. Colofon Onderzoek en tekst: Frederike I. Kappers Uitgavebegeleiding en opmaak: Simon den Daas. Illustraties: Het Utrechts Archief: pagina’s 1 (de schoorsteenmantel), 5, 9, 10, 16, 17, 22, 23, 24, 26, 28, 29, 32, 33, 34, 41, 42, 44 (boven en linksonder), 45 (boven), 48 (boven) Dirk van Sichem: tekeningen op pagina’s 6 en 7 Frederike I. Kappers: foto pagina 45 (onder), 50 Simon den Daas: foto’s pagina 1 (uitsnede Van Mierop), 3, 21, 44 (rechtsonder), 48 (onder), 49 Universiteitsbibliotheek Utrecht: foto pagina 25 en achterpagina Druk: Graficiënt Printmedia, Almere. ISSN: 1383-0279 SteenGoed verschijnt drie maal per jaar en is een uitgave van Lange Nieuwstraat 53, 3512 PD Utrecht; 030 - 2311761; [email protected]; www.umf.nu; IBAN: NL70 RABO 0132 6471 68 Het Utrechts Monumentenfonds beheert en restaureert in Utrecht. Draagt u het UMF een warm hart toe? Als u begunstiger wordt, weet u niet alleen zeker dat u een waardevolle bijdrage levert aan het behoud van het oude Utrecht, u krijgt er ook nog wat voor terug. Zo ontvangt u de uitgaven van SteenGoed, het jaarverslag en een uitnodiging voor de jaarvergadering. Voor minimaal € 19,- per jaar of € 340,- ineens kunt u begun- stiger van het UMF worden. E 2 e Inleiding Het onderzoek naar de geschiedenis van huis en bewoning van het huis Kromme Nieuwegracht 66 te Utrecht is in 2005 uitgevoerd als vrijwilligerswerk voor de in voorbereiding zijnde collectiecatalogus van het Centraal Museum in Utrecht.
    [Show full text]
  • PDF Van Tekst
    Vaderlandsche historie. Deel 4 Jan Wagenaar bron Jan Wagenaar, Vaderlandsche historie. Deel 4. Isaak Tirion, Amsterdam 1750 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/wage004vade04_01/colofon.htm © 2010 dbnl 1 Vaderlandsche historie. Dertiende boek. Inhoud. I. De Hoeksche en Kabbeljaauwsche Tweespalt herleeft. II. Oproer te Haarlem. Willem van Lalaing wordt Stadhouder. Gozewyn de Wilde volgt hem op. III. Oproer te Leiden. De Hertog verandert de Regeering der Steden. IV. Plakaaten tegen de partyschap. Opkomst der Rederykers. Uitspraak over de vrye Heerlykheden. V. De Wilde afgezet en ter dood gebragt. Jan van Lannoi wordt Stadhouder. VI. Staat der Kerke, hier te Lande. Filips beteugelt de heersch- en geldzugt der Geestelyken. VII. Verrigtingen des Kardinaals van Cusa, in Holland. VIII. Kryg tegen de Gentenaars. IX. Bourdeaux, met hulp der Hollanderen en Zeeuwen, bemagtigd. X. Bedryf van Karel. Graave van Charolois. Regtspleeging over die van Haamstede. Maria van Bourgondie gebooren. XI. Stigtsche beroerte, om de verkiezing van Gysbrecht van Brederode. XII. De Kennemers en Westfriezen in de verbeurde Voorregten hersteld. XIII. David van Bourgondie wordt Bisschop van U- Jan Wagenaar, Vaderlandsche historie. Deel 4 2 trecht. XIV. Poogingen van Hertoge Filips, om 't gebied over Friesland te bekomen. XV. Oorlog met Frankryk. De Graaf van Charolois bekomt verscheiden' Heerlykheden. XVI. Togt naar Turkye voorgenomen. Kwaad vermoeden op Frankryk en Engeland. XVII. Graaf Karel handelt heimelyk aan 't Fransche Hof. XVIII. Toeleg om hem te vatten. Aanslag van Rubempré. XIX. Slag van Montlheri. Vrede van Constans. Luiksche Kryg. XX. Lasten van Holland. Verandering in de wyze van Scheepsbouw. Staat des Koophandels. XXI. Gesteldheid der Dyken en andere Zeeweeringen.
    [Show full text]