Skradzionych Z Muzeum W Górkach Wielkich
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
cenne, bezcenne, utracone rada redakcyjna: redakcja: Anna Czajka Robert Pasieczny – redaktor naczelny dr Izabella Galicka Karolina Wróbel – sekretarz redakcji Dorota Janiszewska-Jakubiak Lidia Bruszewska – opracowanie redakcyjne Agnieszka Kasprzak Ewa Kamińska – korekty dr Monika Kuhnke Aleksandra Idzikowska – tłumaczenia Hanna Łaskarzewska Paweł Pasternak – opracowanie graficzne i łamanie ks. Wincenty Pytlik druk: AKCYDENS s.j. (www.akcydens-druk.pl) wydano na zlecenie: Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów Warszawa 2017 Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów Redakcja nie zwraca tekstów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do nadawania 02-910 Warszawa, ul. Goraszewska 7 publikowanym tekstom własnych tytułów i śródtytułów, redagowania, skracania i adiustacji tekstów. tel.: (22) 256 96 00, fax: (22) 256 96 50 Wyrażone w opublikowanych tekstach opinie pochodzą wyłącznie od ich autorów [email protected], www.cennebezcenne.pl i nie należy ich utożsamiać z opiniami redakcji lub wydawcy „Cenne, bezcenne, utracone”. w numerze contents 5 DWADZIEŚCIA LAT „CENNE, BEZCENNE, UTRACONE” 5 TWENTY YEARS OF „VALUABLE, PRICELESS, LOST” 8 Monika Kuhnke 8 Monika Kuhnke NAJCENNIEJSZY Z UTRACONYCH THE MOST VALUABLE OF WHAT WAS LOST 11 Janusz Wałek 11 Janusz Wałek MUZEUM TUŁACZE WANDERING MUSEUM 20 Jan Wołosz 20 Jan Wołosz RATUJĄC ZBIORY BIBLOTECZNE Z POWODZI RESCUING LIBRARY COLLECTIONS FROM FLOODING 23 Ewa Potrzebnicka 23 Ewa Potrzebnicka POWODZIE I ZALANIA STAŁYM ZAGROŻENIEM DLA MATERIAŁÓW BIBLIOTECZNYCH FLOODS AND INUNDATIONS AS PERMANENT THREATS TO LIBRARY RESOURCES 28 Agnieszka Łuczak PAŁAC W PAWŁOWICACH – ROZPROSZONE ZBIORY ZIEMIAŃSKIE 28 Agnieszka Łuczak THE PALACE IN PAWŁOWICE – THE LANDOWNERS’ DISPERSED COLLECTIONS 33 Katarzyna Zielińska PATRIOTYZM PONAD ZABORAMI. LOSY KOLEKCJI EDWARDA RASTAWIECKIEGO 33 Katarzyna Zielińska PATRIOTISM OVER PARTITIONS. THE HISTORY OF EDWARD RASTAWIECKI’S 40 Maria Korzon COLLECTION PRZYCZYNEK DO HISTORII GDAŃSKICH ZBIORÓW ARTYSTYCZNYCH 40 Maria Korzon 49 Marcin Mondzelewski CONTRIBUTION TO THE HISTORY OF ARTISTIC COLLECTIONS IN GDAŃSK STRATY WOJENNE POMORSKICH MUZEÓW. EFEKTY BADAŃ I NOWE PERSPEKTYWY 49 Marcin Mondzelewski 57 Robert Różycki WAR LOSSES OF POMERANIAN MUSEUMS. RESEARCH RESULTS CENNY... BEZCENNY... ACZ NIEODGADNIONY AND NEW PERSPECTIVES 60 Marcin Sabaciński, Maciej Trzciński 57 Robert Różycki O POTRZEBIE ZMIAN W ZAKRESIE POSZUKIWAŃ ZABYTKÓW I UŻYWANIA PRICELESS… VALUABLE... BUT MYSTERIOUS WYKRYWACZY METALI 60 Marcin Sabaciński, Maciej Trzciński 67 Andrzej Koss, Jan Marczak, Rafał Szambelan ON THE NEED FOR CHANGES IN THE FIELD OF HUNTING RELICS USING NOWE TECHNOLOGIE. MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA LASERÓW W KONSERWACJI METAL DETECTORS DZIEŁ SZTUKI I ZABYTKÓW 67 Andrzej Koss, Jan Marczak, Rafał Szambelan 69 Iwona Szmelter NEW TECHNOLOGIES. OPPORTUNITIES TO USE LASERS FOR CONSERVATION NAJLEPSZE REALIZACJE I WYZWANIA KONSERWATORSKIE. NOWE TECHNOLOGIE OF ARTWORKS AND MONUMENTS 78 Monika Ostaszewska 69 Iwona Szmelter IRAK – DZIEDZICTWO NA LINII STRZAŁU THE BEST CONSERVATION PROJECTS AND CHALLENGES. NEW TECHNOLOGIES 81 Krzysztof Sałaciński RATOWANIE ZAGROŻONEGO DZIEDZICTWA KULTURY WE WSPÓŁCZESNYCH 78 Monika Ostaszewska KONFLIKTACH ZBROJNYCH IRAQ – A HERITAGE IN THE LINE OF FIRE 86 Monika Barwik, Piotr Ogrodzki 81 Krzysztof Sałaciński DOKUMENTOWANIE I ZNAKOWANIE DZIEŁ SZTUKI RESCUING ENDANGERED CULTURAL HERITAGE IN CONTEMPORARY MILITARY CONFLICTS 90 Marta Dworniczak NOWOCZESNE TECHNOLOGIE W ZNAKOWANIU ZABYTKÓW. Z DOŚWIADCZEŃ 86 Monika Barwik, Piotr Ogrodzki URZĘDU OCHRONY ZABYTKÓW W POZNANIU I POLICJI WIELKOPOLSKIEJ DOCUMENTING AND MARKING ARTWORKS 97 Anna Krochmal 90 Marta Dworniczak OCHRONA POLSKIEGO DZIEDZICTWA NARODOWEGO POZA GRANICAMI KRAJU NEW TECHNOLOGIES IN MARKING HISTORICAL MONUMENTS. EXPERIENCES OF THE PROVINCIAL HERITAGE MONUMENT PROTECTION OFFICE IN POZNAŃ 101 Dorota Janiszewska-Jakubiak, Jacek Miler AND OF THE POLICE IN WIELKOPOLSKA PROVINCE OCHRONA POLSKIEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO ZA GRANICĄ. PROJEKTY FINANSOWANE Z FUNDUSZY MKIDN 97 Anna Krochmal PROTECTING THE POLISH NATIONAL HERITAGE ABROAD 110 Mirosław Karpowicz ODZYSKANY PO 28 LATACH 101 Dorota Janiszewska-Jakubiak, Jacek Miler PROTECTING POLISH CULTURAL HERITAGE ABROAD. PROJECTS FINANCED 112 Marek Łuczak FROM THE RESOURCES OF THE MINISTRY OF CULTURE AND NATIONAL OCHRONA DZIEDZICTWA W DZIAŁANIACH POLICJI W 2016 R. NA PRZYKŁADZIE HERITAGE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO 110 Mirosław Karpowicz 121 Piotr Ogrodzki RETRIEVED AFTER 28 YEARS OCHRONA ZABYTKÓW PRZED PRZESTĘPCZOŚCIĄ I POŻARAMI W ROKU 2008 130 Piotr Wojtaszewski 112 Marek Łuczak BEZPIECZEŃSTWO POŻAROWE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH PROTECTING HERITAGE IN THE POLICE ACTIVITIES IN 2016 FOLLOWING THE EXAMPLE OF THE WEST POMERANIA PROVINCE 137 Maria Romanowska-Zadrożna STRATY WOJENNE NA ZNACZKACH POCZTY POLSKIEJ 121 Piotr Ogrodzki PROTECTING MONUMENTS AGAINST CRIMES AND FIRES IN 2008 140 Karina Chabowska POSZUKIWANY, POSZUKIWANA. DZIAŁANIA POPULARYZUJĄCE TEMATYKĘ 130 Piotr Wojtaszewski POLSKICH STRAT WOJENNYCH FIRE SECURITY OF HISTORICAL BUILDINGS 146 Dariusz Markowski 137 Maria Romanowska-Zadrożna OD OPINII DO EKSPERTYZY WARTIME LOSSES ON THE STAMPS OF THE POLISH POST 151 Irena Bal 140 Karina Chabowska FAŁSZERSTWA SZTUKI. Z DOŚWIADCZEŃ BIEGŁEGO SĄDOWEGO I EKSPERTA ACTIVITIES AIMED AT POPULARISING KNOWLEDGE ABOUT POLISH MKIDN WAR LOSSES 157 Tomasz Szkaradnik, Olgierd Jakubowski 146 Dariusz Markowski SPÓR O WŁASNOŚĆ WACHLARZY KOSSAKÓW SKRADZIONYCH Z MUZEUM FROM OPINION TO EXPERTISE W GÓRKACH WIELKICH 151 Irena Bal 161 Katarzyna Zalasińska FORGING ART. EXPERIENCES OF AN EXPERT WITNESS AND APPRAISER AT QUO VADIS, CZYLI O KIERUNKU ZMIAN W PRAWIE OCHRONY ZABYTKÓW THE MINISTRY OF CULTURE AND NATIONAL HERITAGE 166 Elżbieta Rogowska 157 Tomasz Szkaradnik, Olgierd Jakubowski RACJA I DYPLOMACJA. W POSZUKIWANIU SKUTECZNYCH SPOSOBÓW DISPUTE OVER THE OWNERSHIP OF THE KOSSAK FAMILY’S HANDHELD FANS RESTYTUCJI DÓBR KULTURY STOLEN FROM THE MUSEUM IN GÓRKI WIELKIE 170 Andrzej Drozd 161 Katarzyna Zalasińska USTAWA O RESTYTUCJI NARODOWYCH DÓBR KULTURY QUO VADIS, OR ABOUT THE DIRECTION OF CHANGES IN THE LAW ON THE PROTECTION OF MONUMENTS 174 Hanna Łaskarzewska TRAKTAT RYSKI. FAKTY I REFLEKSJE 166 Elżbieta Rogowska RIGHT AND DIPLOMACY. IN PURSUIT OF EFFECTIVE WAYS TO RESTORE 180 Ewa Manikowska CULTURAL GOODS PAŃSTWOWE ZBIORY SZTUKI. U ŹRÓDEŁ PIERWSZEJ PAŃSTWOWEJ KOLEKCJI MUZEALNEJ 170 Andrzej Drozd THE ACT OF THE RESTITUTION OF NATIONAL CULTURAL GOODS 187 Magdalena Marcinkowska REKORDOWA KRADZIEŻ 174 Hanna Łaskarzewska THE TREATY OF RIGA. FACTS AND THOUGHTS 192 Olgierd Jakubowski, Krzysztof Osiewicz BEZPIECZEŃSTWO MUZEÓW – ZAGROŻENIA, ZAPOBIEGANIE 180 Ewa Manikowska STATE ART COLLECTIONS. AT THE SOURCE OF THE FIRST STATE MUSEUM 198 Kazimierz Kozica COLLECTION ZBIORY TOMASZA NIEWODNICZAŃSKIEGO. KOLEKCJA KARTOGRAFICZNA 187 Magdalena Marcinkowska 206 Janusz Miliszkiewicz RECORD THEFT PRZEDMIOTY NIE UMIERAJĄ, ŻYJĄ JAKO ANONIMOWE 192 Olgierd Jakubowski, Krzysztof Osiewicz 212 Monika Barwik SECURITY OF MUSEUMS – THREATS AND PREVENTION ODZYSKANE STRATY POWOJENNE 198 Kazimierz Kozica 216 Agata Modzolewska TOMASZ NIEWODNICZAŃSKI’S COLLECTIONS. A CARTOGRAPHIC COLLECTION ODZYSKANE STRATY WOJENNE 206 Janusz Miliszkiewicz 220 OBJECTS DO NOT DIE, THEY REMAIN ANONYMOUS NOTY O AUTORACH ARTYKUŁÓW ARCHIWALNYCH 212 Monika Barwik CATALOGUE OF RECOVERED CULTURAL PROPERTY 216 Agata Modzolewska CATALOGUE OF RECOVERED WAR LOSSES 220 ABOUT AUTHORS 4 DWADZIEŚCIA LAT „CENNE, BEZCENNE, UTRACONE” Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy w zakresie ochrony polskiego dziedzictwa za granicą, i to nie tylko w bezpośrednim sąsiedztwie Polski. Znajdziemy tu zarówno informa- Nikogo nie trzeba przekonywać, że straty, które poniosła polska cje o pracach konserwatorskich prowadzonych przez Polaków na Li- kultura w czasie ostatniej wojny, są ogromne. Uszczerbek, jakiego twie i w Indiach, jak i o działalności polskich placówek kulturalnych doznało nasze dziedzictwo narodowe jest niepowetowany, a każda w Ameryce Południowej czy Australii. strata w tym obszarze jest niepowtarzalna i nie do uzupełnienia. Nie do przecenienia jest też ranga czasopisma w propagowaniu Nie sposób zastąpić zburzonych kościołów i pałaców nowymi budow- bezpieczeństwa zbiorów. Wydaje się, że dwadzieścia lat działalności lami, nie można zastąpić spalonych obrazów i rzeźb ich kopiami. edukacyjnej na tym polu, informowania o kradzieżach, włamaniach A jednak na początku lat 90. ubiegłego stulecia Państwo Polskie i odzyskiwaniu dzieł, jak też sposobach ich dokumentacji, przyniosło podjęło trud oszacowania, odnalezienia i odzyskania tego, co przez efekt. Zbiory muzealne, dziedzictwo zgromadzone w świątyniach, dziesięciolecia wydawało się bezpowrotnie utracone. Przystąpiono kolekcje prywatne są coraz lepiej zabezpieczane i coraz lepiej doku- do ewidencjonowania zagrabionych dzieł, zaczęto wydawać publikacje mentowane. Oczywiście to nie tylko zasługa samego czasopisma, prezentujące dobra kultury utracone w wyniku II wojny światowej z te- ale również instytucji go wydającej – do 2011 r. Ośrodka Ochrony renu obecnej Polski, utworzono w końcu internetową bazę strat wo- Zbiorów Publicznych, a potem, do dnia dzisiejszego, Narodowego In- jennych. Te wszystkie działania przyniosły w ostatnich latach widoczny stytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. To także efekt współpracy efekt w postaci licznych powrotów utraconych obrazów, rzeźb, wyro- czasopisma i tychże instytucji z organami policji, straży pożarnej, bów rzemiosła. z konserwatorami. W długim i trudnym procesie dokumentowania,