UCHWAŁA NR XXXIV/394/2017 RADY MIEJSKIEJ W ŻNINIE

z dnia 30 czerwca 2017 r.

w sprawie „Programu ochrony środowiska dla Gminy Żnin na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025"

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446, z późn. zm.1) ) oraz art. 14, 17 i 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519, z późn. zm.2) ) uchwala się, co następuje: § 1. Uchwala się „Program ochrony środowiska dla Gminy Żnin na lata 2017 - 2020 z perspektywą do roku 2025", stanowiący załącznik do uchwały. § 2. Traci moc uchwała Nr XXIII/282/2012 Rady Miejskiej w Żninie z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Programu ochrony środowiska dla miasta i gminy Żnin na lata 2012 - 2015 z perspektywą do roku 2019”. § 3. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Żnina. § 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

1) Dz. U. z 2016 r. poz. 1579 i 1948 oraz Dz. U. z 2017 r. poz. 730 i 935 2) Dz. U. z 2017 r. poz. 785 i 898

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 1 Załącznik do uchwały Nr XXXIV/394/2017

Rady Miejskiej w Żninie z dnia 30 czerwca 2017 r.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Maj, 2017 r.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 1 Zamawiający: Gmina Żnin Urząd Miejski w Żninie ul. 700-lecia 39 88-400 Żnin

Wykonawca: Green Key Joanna Masiota-Tomaszewska

ul. Nowy Świat 10a/15

60-583 Poznań www.greenkey.pl

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Właściciel Firmy

mgr Joanna Masiota - Tomaszewska

Autorzy opracowania:

mgr Joanna Walkowiak – Kierownik Zespołu Projektowego

mgr Andrzej Karkowski – Specjalista ds. ochrony środowiska mgr Wojciech Pająk – Specjalista ds. ochrony środowiska Maj, 2017 r. 2

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 2 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

SPIS TREŚCI

SPIS SKRÓTÓW...... 5

I. STRESZCZENIE ...... 7

II. WSTĘP ...... 11

2.1. PODSTAWY MERYTORYCZNE I METODYCZNE OPRACOWANIA ...... 11 2.2. PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTKI ...... 13

III. OCENA STANU ŚRODOWISKA ...... 19

3.1. OCHRONA KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA ...... 19 3.1.1. Klimat ...... 19 3.1.2. Stan jakości powietrza atmosferycznego ...... 21 3.1.3. Sieć gazowa ...... 23 3.1.4. System zaopatrzenia w ciepło ...... 27 3.1.5. Źródła energii odnawialnej ...... 30 3.1.6. Analiza SWOT – ochrona klimatu i powietrza atmosferycznego ...... 38 3.1.7. Zagadnienia horyzontalne – ochrona klimatu i powietrza atmosferycznego ...... 38 3.2. ZAGROŻENIA HAŁASEM ...... 40 3.2.1. Ruch komunikacyjny jako źródło hałasu...... 40 3.2.2. Analiza SWOT – zagrożenia hałasem ...... 48 3.2.3. Zagadnienia horyzontalne - zagrożenie hałasem ...... 49 3.3. POLA ELEKTROENERGETYCZNE ...... 50 3.3.1. Infrastruktura elektroenergetyczna ...... 50 3.3.2. Stacje nadawcze telefonii komórkowej ...... 50 3.3.3. Monitoring pól elektromagnetycznych ...... 51 3.3.4. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne ...... 51 3.3.5. Zagadnienia horyzontalne – pola elektromagnetyczne ...... 52 3.4. GOSPODAROWANIE WODAMI...... 53 3.4.1. Wody powierzchniowe ...... 53 3.4.2. Monitoring wód powierzchniowych ...... 54 3.4.3. Wody podziemne ...... 56 3.4.4. Monitoring wód podziemnych ...... 57 3.4.5. Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi ...... 58 3.4.6. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami ...... 60 3.4.7. Zagadnienia horyzontalne – gospodarowanie wodami ...... 61 3.5. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA ...... 62 3.5.1. Zaopatrzenie w wodę...... 62 3.5.1.1. Sieć wodociągowa ...... 65 3.5.2. Gospodarka ściekowa ...... 67 3.5.2.1. Oczyszczalnia ścieków ...... 68 3.5.2.2. Sieć kanalizacji sanitarnej ...... 70 3.5.2.3. Systemy indywidualne gospodarki ściekowej ...... 71 3.5.3. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa ...... 72 3.5.4. Zagadnienia horyzontalne – gospodarka wodno-ściekowa...... 74 3.6. ZASOBY POWIERZCHNI ZIEMI ...... 75 3.6.1. Regionalizacja fizycznogeograficzna ...... 75 3.6.2. Zasoby geologiczne ...... 76 3.6.3. Zagrożenia powierzchni ziemi ...... 78 3.6.4. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi ...... 78 3.6.5. Zagadnienia horyzontalne – zasoby powierzchni ziemi ...... 79 3.7. GLEBY ...... 80 3.7.1. Analiza SWOT – gleby...... 83 3.7.2. Zagadnienia horyzontalne – gleby ...... 84 3.8. GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW ...... 85 3.8.1. Gminny system gospodarowania odpadami komunalnymi ...... 85 3.8.2. Instalacje do zagospodarowywania odpadów ...... 87

3 Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 3 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

3.8.3. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów... 88 3.8.4. Zagadnienia horyzontalne – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów ...... 89 3.9. ZASOBY PRZYRODNICZE ...... 90 3.9.1. Flora i fauna ...... 90 3.9.2. Przyroda chroniona i jej zasoby ...... 91 3.9.2.1. NATURA 2000...... 92 3.9.3.2. Obszary chronionego krajobrazu ...... 95 3.9.3.3. Pomniki przyrody ...... 97 3.9.4. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze ...... 104 3.9.5. Zagadnienia horyzontalne – zasoby przyrodnicze...... 104 3.10. ZAGROŻENIA POWAŻNYMI AWARIAMI...... 106 3.10.1. Analiza SWOT – zagrożenia poważnymi awariami ...... 106 3.10.2. Zagadnienia horyzontalne – zagrożenie poważnymi awariami ...... 107

IV. ZAŁOŻENIE PROGRAMOWE ...... 108

4.1. DOKUMENTY MIĘDZYNARODOWE ...... 108 4.2. DOKUMENTY KRAJOWE ...... 110 4.3. DOKUMENTY WOJEWÓDZKIE ...... 116 4.4. DOKUMENTY LOKALNE ...... 123 4.5. SYNTETYCZNY OPIS REALIZACJI DOTYCHCZASOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 126 4.6. SYNTETYCZNY OPIS UWARUNKOWAŃ WEWNĘTRZNYCH I ZEWNĘTRZNYCH MAJĄCYCH WPŁYW NA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE ...... 132 4.7. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻNIN ...... 133

V. HARMONOGRAM REALIZACYJNY PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 141

VI. KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ ...... 147

6.1. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ ...... 147 6.2. DZIAŁANIA W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ PROWADZONE NA TERENIE GMINY ŻNIN ...... 148

VII. SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 148

7.1. PRZEGLĄD ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA...... 148 7.1.1. Program operacyjny Infrastruktura i Środowisko ...... 148 7.1.2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego ...... 149 7.1.3. Program działań na rzecz środowiska i klimatu LIFE ...... 149 7.1.4. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ...... 150 7.1.5. Bank Ochrony Środowiska ...... 151 7.2. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ WSPÓŁPRACA Z INTERESARIUSZAMI ...... 151 7.3. MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 154 7.3.1. Zasady monitoringu ...... 154 7.3.2. Sprawozdawczość ...... 155

WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA ...... 157

SPIS TABEL ...... 159

SPIS RYCIN ...... 160

SPIS WYKRESÓW ...... 160

4 Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 4 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

SPIS SKRÓTÓW

As – arsen OSChR - Okręgowa Stacja Ba - bar Chemiczno-Rolnicza

BZT5 – pięciodobowe biochemiczne OSN - obszar szczególnie narażony zapotrzebowanie na tlen na związki azotu ChZT – chemiczne zapotrzebowanie OSO - obszar specjalnej ochrony na tlen oznaczane metodą ptaków dwuchromianową OWO - ogólny węgiel organiczny Cl - chlor OZE – odnawialne źródła energii dam3 – tys. m3 PEM - promieniowanie dB – decybel elektromagnetyczne Dz. U. – Dziennik Ustaw pH – odczyn Dz. Urz. Woj. - Dziennik Urzędowy PIG-PIB – Państwowy Instytut Województwa Geologiczny – Państwowy Fe - żelazo Instytut Badawczy GJ - gigadżul PKB - produkt krajowy brutto GPR - Generalny Pomiar Ruchu PKD - Polska Klasyfikacja GUS – Główny Urząd Statystyczny Działalności GZWP – główny zbiornik wód PLH – - PL – obszar na terenie podziemnych Polski, H - skrót od ang.

HCO3 - węglowodory habitat, czyli siedlisko IMGW – Instytut Meteorologii PM 2,5 - pył zawieszony i Gospodarki Wodnej zawierający cząstki mniejsze JCWPd – jednolita część wód niż 2,5 mikrometrów podziemnych PM 10 – pył zawieszony K - potas zawierający cząstki mniejsze KPOŚK - Krajowy Program niż 10 mikrometrów Oczyszczania Ścieków PO IiŚ - Program Operacyjny Komunalnych Infrastruktura i Środowisko Kuj.-Pom. Kujawsko-Pomorskie POP - program ochrony powietrza MPZP – miejscowy plan POŚ – program ochrony środowiska zagospodarowania poz. – pozycja przestrzennego PPH - Przedsiębiorstwo Mg – megagram = tona Produkcyjno-Handlowe MW - megawat PROW - Program Rozwoju Obszarów MWh – megawatogodzina Wiejskich Na - sód PSH - Państwowa Służba NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Hydrologiczna Środowiska i Gospodarki PSP - Państwowa Straż Pożarna Wodnej w Warszawie PSSE - Powiatowa Stacja sanitarno- NIB - Nordycki Bank Inwestycyjny Epidemiologiczna (Nordic Investment Bank) PSZOK - punkt selektywnej zbiórki nN - najniższe napięcie odpadów komunalnych NN - najwyższe napięcie RDLP - Regionalna Dyrekcja Lasów

NOx – tlenki azotu Państwowych

NO2 - dwutlenek azotu RDOŚ – Regionalna Dyrekcja

NO3 - azotany Ochrony Środowiska

O3 – ozon RIPOK – regionalna instalacja OChK - obszar chronionego przetwarzania odpadów krajobrazu komunalnych ODR - ośrodek doradztwa RLM - równoważna liczba rolniczego mieszkańców

5 Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 5 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

RP – Rzeczpospolita Polska RPO - Regionalny Program Operacyjny RZGW - Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej SDR - średni dobowy ruch SN - średnie napięcie

SO2 – dwutlenek siarki SOO - specjalny obszary ochrony siedlisk SOPO - system osłony przeciwosuwiskowej SRKS - Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego SSP – Strategia Spójne Państwo SWOT - technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanych informacji o danej sprawie na cztery grupy (cztery kategorie czynników strategicznych): S (Strengths) – mocne strony, W (Weaknesses) – słabe strony, O (Opportunities) – szanse, T (Threats) – zagrożenia UE – Unia Europejska WE - Wspólnoty Europejskiej WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska ZDP - Zarząd Dróg Powiatowych ZDW - Zarząd Dróg Wojewódzkich ze zm. – ze zmianami ZMiUW – Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych ZMŚP - Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego ZPW - Zakład Przemysłu Wapienniczego ZZR - zakład zwiększonego ryzyka

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 6 Strona 6 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

I. STRESZCZENIE

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025 jest dokumentem, który analizuje istniejący stan poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego oraz przedstawia cele i zadania konieczne do realizacji w poszczególnych obszarach interwencji. Mają one zachować dobry stan środowiska, a tam gdzie konieczna jest poprawa – przedstawić zadania naprawcze. Program ochrony środowiska z założenia zakłada szeroko pojętą ochronę środowiska. Projekt jest kontynuacją dokumentu „Program Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Żnin na lata 2012 – 2015 z perspektywą do roku 2019”, który został uchwalony przez Radę Miejską w Żninie uchwałą Nr XXIII/282/2012 z dnia 21 grudnia 2012 r. Podczas opracowania dokumentu korzystano z dostępnych danych, kierując się zasadą, że powinny być one zestandaryzowane i porównywalne chociażby w skali czasowej. Przy sporządzaniu programu posługiwano się metodą opisową, która polegała na charakterystyce zasobów środowiska gminy, określeniu stanu środowiska przyrodniczego i jego zagrożeń (zagrożeń wewnętrznych oraz zewnętrznych). Do opisu posłużono się danymi pochodzącymi z Urzędu Miejskiego w Żninie, Starostwa Powiatowego w Żninie oraz z innych jednostek i podmiotów działających na tym terenie. Do przeprowadzenia analizy zostały wykorzystane również dane zgromadzone przez WIOŚ, GUS, dostępną literaturę tematu oraz ustalenia własne. Cele ekologiczne oraz kierunki interwencji określono na podstawie zdiagnozowanego stanu środowiska przyrodniczego oraz stwierdzonych aktualnych presji na zasoby przyrodnicze występujących po stronie wykorzystania środowiska przez człowieka. Podstawą diagnozy było określenie stanu aktualnego środowiska, który warunkuje odporność systemu przyrodniczego na jego zagospodarowanie i użytkowanie. Miasto i Gmina Żnin położone jest w południowo - zachodniej części województwa kujawsko - pomorskiego, w północno – zachodniej części powiatu żnińskiego i jest jedną z 6 gmin powiatu. Jednostka zajmuje obszar o powierzchni 251,47 km2 (w tym miasto zajmuje powierzchnię 8,35 km2, a obszar wiejski – 243,12 km2). Sieć osadniczą tworzą miasto Żnin oraz 40 miejscowości, w ramach 39 sołectw. Wg danych GUS – Bank Danych Lokalnych liczba ludności zamieszkująca gminę wynosi 24 435 osób, w tym miasto Żnin 14 153 osób oraz obszar wiejski 10 282 osób. Zdecydowanie największą powierzchnię na terenie Gminy Żnin zajmują użytki rolne 20 625 ha (82,0 % powierzchni analizowanej jednostki). Według danych WIOŚ w Bydgoszczy ostanie pomiary zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Żnin przeprowadzono w 2013 r. z użyciem metody pasywnej, która polega na miesięcznej ekspozycji próbników, a następnie ich analizie w laboratorium WIOŚ Bydgoszcz. Zakres badań obejmował stężenia dwutlenku siarki oraz

dwutlenku azotu. Najwyższe stężenie NO2 odnotowano w punkcie pomiarowym przy

ul. Mickiewicza, natomiast najwyższe stężenie SO2 w punkcie pomiarowym przy Rynku. W żadnej lokalizacji nie stwierdzono jednak przekroczenia poziomów dopuszczalnych oraz wartości odniesienia dla badanych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Zaopatrywaniem odbiorców w gaz ziemny na obszarze Gminy Żnin zajmuje się Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Zakład w Bydgoszczy. Na terenie analizowanej jednostki zgazyfikowanymi miejscowościami są Żnin, Murczyn oraz Jaroszewo. Źródło zasilnia stanowi gazociąg wysokiego ciśnienia DN 150 MOP 5,5 MPa relacji Latkowo – Nakło. Gazociąg ten zasila stacje gazowe wysokiego ciśnienia o przepustowościach Q = 1 500 m3/h zlokalizowane w miejscowościach Murczyn i Jaroszewo. Łączne zużycie gazu

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 7 Strona 7 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

ziemnego na terenie gminy w 2015 r. wyniosło 2 233 476 m3, w tym na obszarze miejskim 2 162 008 m3 oraz na obszarze wiejskim 71 468 m3. Źródłem ciepła dla scentralizowanego systemu ciepłowniczego w mieście jest ciepłownia stanowiąca własność Veolia Energia Poznań S.A. (Zakład Energetyki Cieplnej Żnin) zlokalizowana przy ul. Fabrycznej w Żninie. Łączna moc znamionowa kotłów wynosi około 32 MW. Paliwem stosowanym do produkcji ciepła sieciowego jest miał węglowy, którego roczne zużycie wynosi około 9 000 Mg. Według danych uzyskanych od Enea Operator Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji Bydgoszcz do sieci elektroenergetycznej SN na terenie Gminy Żnin przyłączone są źródła energii odnawialnej o łącznej mocy 8,9 MW. Najbardziej uciążliwymi emitorami hałasu i wibracji, mającymi zasadniczy wpływ na klimat akustyczny w gminie Żnin są: trasy komunikacyjne i zakłady produkcyjne. W latach 2013 – 2015 WIOŚ w Bydgoszczy nie prowadzał na terenie Gminy Żnin monitoringu hałasu. Natężenie hałasu komunikacyjnego związane jest głównie z natężeniem ruchu pojazdów mechanicznych odbywającym się po danym odcinku drogi. Na terenie Gminy Żnin zdecydowanie największe natężenie ruchu pojazdów mechanicznych występuje na drodze krajowej nr 5. Obszarami szczególnie narażonymi na hałas komunikacyjny są tereny zabudowy mieszkaniowej położone wzdłuż tej trasy na terenie Żnina. Porównując wyniki GPR przeprowadzonego w 2010 r. oraz 2015 r. wyraźnie widoczny jest znaczny wzrost natężenia dobowego ruchu pojazdów samochodowych w 2015 r. Jedną z najważniejszych inwestycji jaka w przyszłości zostanie przeprowadzona na terenie Gminy Żnin jest budowa drogi ekspresowej S-5, która przebiegać będzie poza obszarem miasta Żnin. Realizacja inwestycji oprócz redukcji hałasu komunikacyjnego na terenie Żnina przyniesie również znaczną poprawę jakości powietrza atmosferycznego (ograniczenie emisji liniowej). Źródłem zasilania Gminy Żnin w energię elektryczną jest główny punkt zasilania (GPZ) zlokalizowany w miejscowości Żnin. Moc zainstalowana stacji wynosi 32 MVA (2 transformatory 110/15 kV o mocy po 16 MVA). Liczba stacji elektroenergetycznych SN/nN funkcjonujących na terenie analizowanej jednostki będących własnością Enea Operator Sp. z o.o. wynosi 215 szt. (w tym 175 szt. napowietrzne oraz 40 szt. wnętrzowe). Pomiary natężenia promieniowania elektromagnetycznego WIOŚ w Bydgoszczy przeprowadził w 2014 r. w Żninie przy ul. Sienkiewicza. Zmierzony poziom natężenia PEM wyniósł 0,29 V/m, co stanowi dotrzymanie dopuszczalnego poziomu wynoszącego 7 V/m. W latach 2013-2015 WIOŚ w Bydgoszczy przeprowadził badania jakości wód następujących jezior na terenie Gminy Żnin: Biskupińskie, Dobrylewskie, Skarbińskie. Stan ekologiczny wszystkich badanych jezior określony został jako zły. W roku 2015 na terenie Gminy Żnin nie funkcjonowało żadne kąpielisko, a jedynie dwa miejsca wykorzystywane do kąpieli, tj.:  Żnin, Jezioro Małe Żnińskie – organizator Urząd Miejski w Żninie,  Wenecja, Jezioro Weneckie – organizator Przystań Wenecka Sp. z o.o. w Wenecji, gm. Żnin. Przeprowadzone przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Żninie w ramach wewnętrznej kontroli jakości badania próbek wody z w/w jezior nie wykazały przekroczeń mikrobiologicznych. Badania jakości wód płynących na terenie Gminy Żnin WIOŚ w Bydgoszczy przeprowadził na rzece Gąsawce w profilu poniżej Jeziora Sobiejuskiego na 13,4 km biegu rzeki. Ocena jednolitej części wód – Gąsawka do wypływu z Jez. Sobiejuskiego wskazuje na

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 8 Strona 8 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

słaby potencjał ekologiczny (ocena biologiczna – słaba; ocena fizyko-chemiczna – poniżej potencjału dobrego; ocena hydromorfologiczna – dobra). Na terenie Gminy Żnin znajdują się dwa punkty pomiarowe sieci krajowej monitoringu wód podziemnych, w których jakość wód badana była w 2015 r. (badania prowadzi Państwowy Instytut Geologiczny):  Dochanowo – nr punktu 1949 – V klasa jakości wód podziemnych z uwagi na stężenie azotanów;  Dochanowo – nr punktu 1961 – II klasa jakości wód podziemnych ze względu na stężenie manganu, wapnia i wodorowęglanów. W 2015 roku pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Żninie znajdowało się 8 wodociągów publicznych na terenie miasta i Gminy Żnin. Sześć wodociągów zarządzanych jest przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie. Wodociąg Dobrylewo, gm. Żnin zarządzany jest przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną „ROZKWIT” w Dobrylewie, a Wodociąg Cerekwica zarządzany jest przez „Cerplon” Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe Sp. z o.o. w Cerekwicy. Jakość wody dostarczanej przez 6 urządzeń odpowiadała wymaganiom określonym w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia z dnia 13 listopada 2015 roku, w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2015.1989) i w związku z tym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Żninie stwierdził przydatność wody do spożycia. Incydentalnie zdarzały się krótkotrwałe przekroczenia najwyższych dopuszczalnych wartości parametrów takich jak mangan, bakterie grupy coli, ogólna liczba mikroorganizmów w temperaturze 36°C, ogólna liczba mikroorganizmów w temperaturze 22oC, żelazo. Na terenie Gminy Żnin Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. eksploatuje 6 stacji wodociągowych. Według danych uzyskanych od Zakładu Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie łączna długość sieci wodociągowej na terenie analizowanej jednostki wynosi 295,3 km (w tym na obszarze miejskim – 62,4 km oraz na obszarze wiejskim – 232,9 km). Długość sieci wodociągowej wykonanej z rur azbestowo-cementowych na terenie analizowanej jednostki wynosi 28,427 km. Gmina Żnin wraz z Gminą Gąsawa współtworzą aglomeracją kanalizacyjną Żnin. Aglomeracja wyznaczona została Uchwałą Nr IX/162/15 Sejmiku Województwa Kujawsko- Pomorskiego z dnia 22 czerwca 2015 r. Równoważna liczba mieszkańców (RLM) aglomeracji wynosi 25 787. Oczyszczalnia ścieków dla aglomeracji zlokalizowana jest w miejscowości Jaroszewo (Gm. Żnin). Oczyszczalnia Ścieków w Jaroszewie w dniu dzisiejszym nie spełnia warunków narzuconych przez pozwolenie wodno – prawne, a także wymagania przepisów polskich i unijnych. Oczyszczalnia wymaga gruntownej przebudowy i rozbudowy w zakresie technologii oczyszczania ścieków i przeróbki osadów ściekowych. Według danych uzyskanych od Zakładu Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie łączna długość sieci kanalizacji sanitarnej na terenie analizowanej jednostki wynosi 121,0 km (w tym na obszarze miejskim – 60,9 km oraz na obszarze wiejskim – 60,1 km). Według danych Państwowego Instytutu Geologicznego na terenie Gminy Żnin znajdują się złoża kruszywa naturalnego, węgla brunatnego oraz soli kamiennej. Na terenie Gminy Żnin istnieją osuwiska wzdłuż wschodniego brzegu jeziora Żnińskiego Dużego. Obszary predysponowane do występowania ruchów masowych zlokalizowane są m.in. wzdłuż drogi krajowej nr 5, w pasie od Wilczkowa do Dobrylewa czy wzdłuż zachodniego brzegu jeziora Skarbińskiego.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 9 Strona 9 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

W 2015 r. OSChR w Bydgoszczy na terenie analizowanej jednostki przeprowadziła badania gleb rolniczych w 74 gospodarstwach. Łączna powierzchnia przebadanych gruntów wynosi 2 074,65 ha, natomiast ilość pobranych próbek 690. Pod względem kategorii agronomicznej gleby największy odsetek przebadanych próbek wskazuje na glebę lekką – 58%. Najwięcej – 31 % przebadanych próbek posiadało odczyn pH obojętny, natomiast aż 67 % przebadanych gleb nie wymaga przeprowadzania wapnowania. Pod względem zasobności w makroelementy wysoką i bardzo wysoką zawartością fosforu charakteryzowało się 48 % przebadanych próbek, potasu 28 % próbek, natomiast magnezu – 21 % przebadanych próbek. Zgodnie z rocznym sprawozdaniem Burmistrza Żnina z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi za rok 2015 z obszaru Gminy Żnin odebrano m.in.:  5 845,4 Mg zmieszanych odpadów komunalnych (kod: 20 03 01), w tym z obszaru miejskiego 3 814,5 Mg oraz obszaru wiejskiego 2 030,9 Mg; wszystkie zmieszane odpady komunalne odebrane w 2015 r. z obszaru gminy zostały poddane innym niż składowanie procesom przetwarzania;  238,6 Mg odpadów ulegających biodegradacji (kod: 20 02 01);  629,6 Mg wyselekcjonowanych odpadów papieru, tworzyw sztucznych i szkła (kody odpadów: 15 01 07; 15 01 02; 15 01 01);  409,1 Mg odpadów budowlanych i rozbiórkowych; Do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) w Żninie w 2015 r. dostarczono 292,98 Mg odpadów komunalnych. Dzięki prawidłowo zorganizowanemu systemowi gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie Gminy Żnin, w 2015 r. osiągnięto wszystkie wymagane ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2016 r., poz. 250 ze zm.) poziomu ekologiczne, a więc:  poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania: osiągnięty 0,0 % - wymagany <50 %;  poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła odebranych z obszaru gminy: osiągnięty 34,02 % - wymagany >16 %;  poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami, innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych z odebranych z obszaru gminy odpadów komunalnych: osiągnięty 100 % - wymagany >40 % Wśród najważniejszych form ochrony przyrody powołanych na terenie gminy, zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 ze zm.) można zaliczyć:  Obszar Natura 2000 mający znaczenie dla Wspólnoty Ostoja Barcińsko-Gąsawska PLH040028 (w trakcie opracowywania jest plan ochrony dla tego obszaru),  Obszar Chronionego Krajobrazu jezior Żnińskich,  Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żędowskich,  Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Rogowskich,  pomniki przyrody. Na tle wskazań oraz założeń dokumentów wyższego szczebla określono dla gminy Żnin następujące kierunki interwencji, w ramach których przez kolejne lata będzie zachodzić konieczność podejmowania działań w celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego: - zmniejszanie zanieczyszczeń powietrza do dopuszczalnych / docelowych poziomów,

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 10 Strona 10 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

- ograniczenie oddziaływania przemysłu na jakość powietrza i klimat - ograniczenie oddziaływania transportu na jakość powietrza i klimat, - ograniczenie uciążliwości związanych z hałasem komunikacyjnym, - ograniczenie uciążliwości związanych z hałasem przemysłowym, - modernizacja infrastruktury i emitorów promieniowania elektromagnetycznego, - ograniczenie zasięgu oraz skutków podtopień, - osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu jakościowego i ilościowego wód powierzchniowych i podziemnych, - rozwój gospodarki wodno – ściekowej, - zmniejszenie ilości pobieranej wody, - ochrona powierzchni ziemi, - rekultywacja wyeksploatowanych złóż kopalin, - właściwe gospodarowanie glebami, - dostosowywanie systemu odbioru odpadów komunalnych, - intensyfikacja edukacji mieszkańców, - intensyfikacja demontażu wyrobów zawierających azbest, - rozwój powierzchni czynnych przyrodniczo, - zapobieganie poważnym awariom oraz eliminacja i minimalizacja skutków w razie ich wystąpienia. W odniesieniu do Programu ochrony środowiska jednostkami, na których spoczywać będą zadania wskazane do realizacji w ramach określonych kierunków interwencji będzie gmina, samorząd powiatowy oraz podmioty korzystające ze środowiska i zarządcy infrastruktury działający na terenie obszaru. Całościowe zarządzanie środowiskiem w jednostce będzie odbywać się na kilku szczeblach. W stosunku do niektórych zadań gmina będzie pełnić tylko rolę monitorującą realizację danego zadania. Każda jednostka wskazana w harmonogramie realizacyjnym programu ma do dyspozycji różne drogi finansowania poszczególnych zadań. Do najważniejszych programów zalicza się Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Program Działań Na Rzecz Środowiska i Klimatu Life. Środki finansowe mogą być kierowane z Urzędu Marszałkowskiego, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu, a także Banku Ochrony Środowiska. W procesie wdrażania Programu ważna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zadań w nim wyznaczonych z punktu widzenia osiągnięcia założonych celów. Program wskazuje konieczność raportowania realizacji założeń dokumentu co dwa lata.

II. WSTĘP

2.1. PODSTAWY MERYTORYCZNE I METODYCZNE OPRACOWANIA

Przedmiotem opracowania jest Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025 (zwany dalej Programem lub POŚ). Projekt jest kontynuacją dokumentu z 2012 r., który został uchwalony przez Radę Miejską w Żninie uchwałą Nr XXIII/282/2012 z dnia 21 grudnia 2012 r. W związku z upływem

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 11 Strona 11 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

okresu programowania niniejszego POŚ zaszła konieczność dokonania kolejnej aktualizacji tego strategicznego dokumentu. Zmiany wprowadzone ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1101) określiły, że programy ochrony środowiska uchwalone w celu realizacji Polityki ekologicznej państwa na lata 2009– 2012 z perspektywą do roku 2016 (w tym obecnie obowiązujący Program ochrony środowiska w perspektywie długoletniej do roku 2020) zachowują ważność na czas, na jaki zostały uchwalone, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2016 r. W przypadku konieczności aktualizacji dokumentu, art. 14 ust. 2 ww. ustawy zmieniającej ustawę Prawo ochrony środowiska z roku 2014 wskazuje następująco: „Jeżeli program ochrony środowiska, o którym mowa w ust. 1, wymaga aktualizacji, odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy uchwala nowy program ochrony środowiska uwzględniający cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju”. Programy ochrony środowiska są nadal wymaganym dokumentem, zgodnie z brzmieniem art. 14. ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska: „Polityka ochrony środowiska jest prowadzona również za pomocą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska”. Sporządzając dokument Programu należało uwzględnić wymagania także innych dokumentów strategicznych wyższego szczebla, w tym przypadku dokumentacji wojewódzkich i krajowych, określić rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki finansowe. Program musi być zbieżny z założeniami najważniejszych projektów na różnym szczeblu programowania regionalnego. Opracowanie Programu pozwala na przeanalizowanie zmian, jakie zaszły w środowisku przyrodniczym w porównaniu z poprzednimi latami oraz uzupełnienie zadań, których realizacja przyczyni się do ochrony środowiska gminy, utrzymania jego stanu na dobrym poziomie, o ile taki wynika z badań monitoringu środowiska oraz kontynuowania działań, które zmierzają do jego poprawy, w sektorach, gdzie standardy jakości środowiska są nadal przekraczane. Ważne jest, aby prowadzić ciągłą aktualizację i weryfikację zamierzonych działań, dostosowywać je do aktualnej sytuacji i mierzyć ich stopień wykonania. Przeprowadzanie analiz czasowych pozwala określić obszary, które faktycznie się rozwijają, oczywiście w kierunku ekologicznego rozwoju, oraz nad którymi trzeba nadal pracować. Służą temu raporty z realizacji programów ochrony środowiska, które należy sporządzać co dwa lata i przedstawiać je radzie miejskiej. Program ochrony środowiska jest dokumentem, który analizując stan aktualny środowiska życia człowieka, proponuje w konsekwencji zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, wskazuje kierunki interwencji i hierarchię działań zmierzających do ich wprowadzenia na terenie gminy Żnin. Opracowany projekt jest wypełnieniem obowiązku Gminy w zakresie sporządzania strategicznych dokumentów gminnych, co pozwala władzom Gminy na bieżąco kontrolować stan środowiska oraz planować na tej podstawie działania służące ochronie środowiska. Niniejszy Program stanowi szczegółową diagnozę stanu środowiska przyrodniczego, a na podstawie określonych zagrożeń, przedstawia konkretne działania zmierzające do poprawy jego stanu i ustala harmonogram ich realizacji.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 12 Strona 12 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Przy opracowywaniu Programu korzystano z zapisów zawartych w dokumentach strategicznych obowiązujących dla kraju, województwa i powiatu oraz dokumentach strategicznych związanych z rozwojem lokalnym jednostki (o czym mowa szerzej także w rozdziale IV). Niniejszy dokument opiera się na dostępnej bazie danych Głównego Urzędu Statystycznego, Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu, Starostwa Powiatowego w Żninie, a także materiałach przekazanych przez gminę. Przy opracowaniu Programu wykorzystano materiały i informacje uzyskane także od jednostek działających na omawianym terenie oraz na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego (zarządców dróg, eksploatatorów sieci infrastruktury, zarządców instalacji).

2.2. PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTKI

Miasto i Gmina Żnin położone jest w południowo - zachodniej części województwa kujawsko - pomorskiego, w północno – zachodniej części powiatu żnińskiego i jest jedną z 6 gmin powiatu. Jednostka zajmuje obszar o powierzchni 251,47 km2 (w tym miasto zajmuje powierzchnię 8,35 km2, a obszar wiejski – 243,12 km2), granicząc:  na zachodzie – z Gminą Wapno i Damasławek z powiatu wągrowieckiego,  na północy – z Gminą Kcynia i Szubin z powiatu nakielskiego,  na wschodzie – z Gminą Łabiszyn i Barcin z powiatu żnińskiego,  na południu - z Gminą Janowiec Wlkp., Rogowo i Gąsawa z powiatu żnińskiego oraz Gminą Dąbrowa z powiatu mogileńskiego. Sieć osadniczą tworzą miasto Żnin oraz 40 miejscowości, w ramach 39 sołectw. Na kolejnych rycinach przedstawiono położenie Gminy Żnin na tle województwa kujawsko-pomorskiego oraz sąsiednich jednostek administracyjnych.

Ryc. 1. Położenie Gminy Żnin na tle województwa kujawsko-pomorskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie mapy.geoportal.gov.pl

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 13 Strona 13 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 2. Położenie Gminy Żnin na tle sąsiednich jednostek administracyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie mapy.geoportal.gov.pl

Wg danych GUS – Bank Danych Lokalnych liczba ludności zamieszkująca gminę wynosi 24 435 osób, w tym miasto Żnin 14 153 osób oraz obszar wiejski 10 282 osób. W porównaniu do roku 2012 r. (rok ostatniej aktualizacji POŚ) liczba mieszkańców analizowanej jednostki spadła o 0,7 % (172 osoby). W kolejnej tabeli przedstawiono, natomiast na wykresie zobrazowano liczbę ludności Gminy Żnin w latach 2012 – 2015.

Tabela 1. Liczba ludności Gminy Żnin w latach 2012-2015 Rok Obszar 2012 2013 2014 2015 ogółem 24 607 24 495 24 478 24 435 miasto 14 281 14 181 14 173 14 153 obszar wiejski 10 326 10 314 10 305 10 282 Źródło: GUS - Bank Danych Lokalnych

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 14 Strona 14 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

25 000

20 000 10 326 10 314 10 305 10 282

15 000

10 000 14 281 14 181 14 173 14 153

5 000

0 2012 2013 2014 2015 obszar wiejski miasto

Wykres 1. Liczba ludności Gminy Żnin w latach 2012-2015 Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS

Zmiany w strukturze demograficznej ludności obszaru zawsze prowadzą do konieczności podejmowania działań w zakresie rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej poprzez: przygotowywanie terenów pod zabudowę mieszkaniową, rozbudowę lub modernizację sieci komunikacyjnej, sieci handlowej, infrastruktury łączności, edukacji, czy związanej z rekreacją itp. Ubytek mieszkańców będzie mieć niewątpliwy wpływ na stan środowiska oraz dociążenie infrastruktury. Łączna liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Gminy Żnin wynosi 2 012 szt. (stan na 31.12.2015 r., wg danych GUS). Najwięcej podmiotów gospodarczych zarejestrowanych jest w sekcji G – handel hurtowy i detaliczny – 486 oraz sekcji F – budownictwo – 280 szt. Według danych GUS na terenie analizowanej jednostki funkcjonuje 1 podmiot gospodarczy zatrudniający powyżej 250 pracowników, 19 podmiotów o liczbie zatrudnionych 50-249 osób, 85 podmiotów o liczbie zatrudnionych 10-49 osób, natomiast pozostałe podmioty zaliczane są do mikroprzedsiębiorstw. W kolejnej tabeli przedstawiono, natomiast na wykresie zobrazowano liczbę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Gminy Żnin w poszczególnych sekcjach.

Tabela 2. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Gminy Żnin w poszczególnych sekcjach (stan na 31.12.2015 r.) Liczba Sekcja podmiotów A - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybactwo 72 B – górnictwo i wydobywanie 1 C - przetwórstwo przemysłowe 184 D - wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą 4 wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E - dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana 5 z rekultywacją

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 15 Strona 15 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Liczba Sekcja podmiotów F - budownictwo 280 G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając 486 motocykle H – transport, gospodarka magazynowa 104 I – działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 46 J – informacja i komunikacja 35 K – działalność finansowa i ubezpieczeniowa 53 L – działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 116 M – działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 124 N – działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 53 O – administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia 20 społeczne P – edukacja 72 Q – opieka zdrowotna i pomoc społeczna 151 R – działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 50 S – pozostała działalność usługowa T - gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe 156 produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Łącznie 2 012 Źródło: GUS - Bank Danych Lokalnych

486 500 450 400 350 300 280 250 184 200 151 156 150 124 104 116 100 72 72 53 53 50 46 35 50 20 1 4 5 0 A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S i T

Wykres 2. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w danej sekcji na terenie Gminy Żnin (stan na 31.12.2015 r.) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W porównaniu do roku 2012 liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na terenie Gminy Żnin wzrosła o 4,4 %. W latach 2012-2015 odnotowano systematyczny wzrost liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Na kolejnym wykresie zobrazowano przyrost liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Gminy Żnin w latach 2012-2015.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 16 Strona 16 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

2 100 2 011 2 012 1 982 2 000 1 927

1 900

1 800

1 700

1 600

1 500 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r.

Wykres 3. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Gminy Żnin w latach 2012-2015 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Zdecydowanie największą powierzchnię na terenie Gminy Żnin zajmują użytki rolne 20 625 ha (82,0 % powierzchni analizowanej jednostki). Szczegółową strukturę użytkowania gruntów na terenie Gminy Żnin przedstawiono w kolejnej tabeli oraz zobrazowano na wykresie oraz rycinie.

Tabela 3. Użytkowanie gruntów Gminy Żnin Rodzaj gruntu Powierzchnia [ha] Udział użytki rolne razem 20 625 82,0% grunty orne 18 883 75,1% sady 107 0,4% łąki trwałe 815 3,2% pastwiska trwałe 373 1,5% grunty rolne zabudowane 353 1,4% grunty pod stawami 15 0,1% grunty pod rowami 79 0,3% grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 1 537 6,1% lasy 1 405 5,6% grunty zadrzewione i zakrzewione 132 0,5% grunty pod wodami razem 1 370 5,4% grunty pod wodami płynącymi 1 359 5,4% grunty pod wodami stojącymi 11 0,0% grunty zabudowane i zurbanizowane razem 1 199 4,8% tereny mieszkaniowe 259 1,0% tereny przemysłowe 95 0,4% tereny inne zabudowane 72 0,3% tereny zurbanizowane niezabudowane 13 0,1% tereny rekreacji i wypoczynku 54 0,2% tereny komunikacyjne - drogi 590 2,3% tereny komunikacyjne - kolejowe 113 0,4% tereny komunikacyjne - inne 1 0,0% użytki kopalne 2 0,0% nieużytki 408 1,6% tereny różne 8 0,0% Łącznie 25 147 100,0% Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, 2014

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 17 Strona 17 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

1,6% 4,8% 0,03% 5,4% 6,1% użytki rolne razem

grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione grunty pod wodami razem

grunty zabudowane i zurbanizowane razem 82,0% nieużytki

tereny różne

Wykres 4. Użytkowanie gruntów Gminy Żnin (stan na 31.12.2014 r.) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Lokalnych

Ryc. 3. Użytkowanie gruntów Gminy Żnin Źródło: opracowanie własne na podstawie mapy.geoportal.gov.pl

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 18 Strona 18 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

III. OCENA STANU ŚRODOWISKA

3.1. OCHRONA KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA

3.1.1. Klimat

Zgodnie z klasycznym podziałem Romera (1962) na regiony klimatyczne Polski, obszar Gminy Żnin znajduje się w regionie klimatu Krainy Wielkich Dolin. Zróżnicowanie przestrzenne rocznych sum opadów i rozkładu temperatur ma na obszarze regionu wyraźny charakter równoleżnikowy. Przeważa zachodni kierunek wiatru. Poniżej przedstawiono najważniejsze parametry charakteryzujące klimat:  średnia roczna temperatura wynosi 7,5ºC;  najcieplejszym miesiącem jest lipiec – średnia temperatura 17,7ºC;  najzimniejszym – luty z temperaturą -3,2ºC;  lata i zimy trwają ok. 90 dni;  okres wegetacyjny ok. 220 dni;  dni z całodzienną temperaturą ujemną jest ok. 40;  dni ze średnią temperaturą 25ºC – 28 dni;  pokrywa śnieżna zalega ok. 60 dni w roku;  dominują wiatry zachodnie;  charakterystyczne dla regionu są częste zmiany pogody;  najniższe w Polsce sumy opadów (ok. 500 mm na rok), efektem tego jest stepowienie krajobrazu;  przeciętne roczne usłonecznienie wynosi 1500-1600 godzin; Na kolejnych rycinach przedstawiono lokalizację Gminy Żnin na tle map klimatycznych przedstawiających: temperaturę średnią, sumę opadu oraz usłonecznienie w wieloleciu 1971-2000.

Ryc. 4. Położenie Gm. Żnin na tle mapy średnich temp. powietrza w latach 1971-2000 Źródło: opracowanie własne na podstawie mapy.geoportal.gov.pl

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 19 Strona 19 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 5. Położenie Gminy Żnin na tle mapy sum opadu w latach 1971-2000 Źródło: opracowanie własne na podstawie mapy.geoportal.gov.pl

Ryc. 6. Położenie Gminy Żnin na tle mapy usłonecznienia w latach 1971-2000 Źródło: opracowanie własne na podstawie mapy.geoportal.gov.pl

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 20 Strona 20 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Według strategicznego planu adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 20201, do najważniejszych negatywnych skutków zmian klimatu w skali regionalnej zaliczyć należy niekorzystne zmiany warunków hydrologicznych, zwiększenie częstotliwości występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych i katastrof (silne wiatry, incydentalne trąby powietrzne, wyładowania atmosferyczne, ulewne deszcze, wzrost okresów upalnych). Na terenie gminy w latach 1998-2010 nie zanotowano wystąpienia trąby powietrznej. Zjawisko takie zostało jednak stwierdzone w pasie od Gniezna, przez Jordanowo, po Ciechocin, dlatego zjawisk tego rodzaju nie można wykluczyć. Obszary zurbanizowane ze względu na zagęszczenie zabudowy zagrożone są ponadto powstawaniem tzw. wyspy ciepła, która jest efektem nadmiernej emisji energii z różnych źródeł. Dodatkowo wzmacnia ją wzrastająca temperatura co sprzyja stagnacji powietrza nad obszarami zabudowanymi i wzrostowi koncentracji zanieczyszczeń powietrza. W związku z tym obszary miejskie silnie zurbanizowane, jakim jest samo miasto Żnin, powinny podejmować działania zmierzające do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, zwłaszcza poprzez rozwijanie odnawialnych źródeł energii oraz właściwe planowanie przestrzenne.

3.1.2. Stan jakości powietrza atmosferycznego

Według danych WIOŚ w Bydgoszczy ostanie pomiary zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Żnin przeprowadzono w 2013 r. z użyciem metody pasywnej, która polega na miesięcznej ekspozycji próbników, a następnie ich analizie w laboratorium WIOŚ Bydgoszcz. Zakres badań obejmował stężenia dwutlenku siarki oraz dwutlenku azotu. W kolejnej tabeli przedstawiono, natomiast na wykresie zobrazowano wyniki przeprowadzonych badań na terenie Gminy Żnin.

Tabela 4. Wyniki pomiarów stężeń SO2 oraz NO2 przeprowadzone przez WIOŚ na terenie Żnina w 2013 r. Stężenie średnioroczne Stężenie średnioroczne Lokalizacja 3 3 SO2 [µg/m ] NO2 [µg/m ] Żnin, skrzyżowanie ul. Aliantów z ul. Żytnią 6,5 13,9 Żnin, Rynek 9,4 11,6 Żnin, ul. Potockiego 8,9 11,6 Żnin, ul. Janickiego 7,4 12,0 Żnin, ul. Mickiewicza 9,0 22,7 Źródło: WIOŚ Bydgoszcz

1 Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030, www.mos.gov.pl/g2/big/2013_03/e436258f57966ff3703b84123f642e81.pdf

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 21 Strona 21 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

22,7 Żnin, ul. Mickiewicza 9,0

12,0 Żnin, ul. Janickiego 7,4

11,6 Żnin, ul. Potockiego 8,9

11,6 Żnin, Rynek 9,4

NO2 13,9 Żnin, skrzyżowanie ul. Aliantów z ul. Żytnią 6,5 SO2

0 5 10 15 20 25

Wykres 5. Wyniki pomiarów stężeń SO2 oraz NO2 przeprowadzone przez WIOŚ na terenie Żnina w 2013 r. [µg/m3] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Lokalnych

Najwyższe stężenie NO2 odnotowano w punkcie pomiarowym przy ul. Mickiewicza,

natomiast najwyższe stężenie SO2 w punkcie pomiarowym przy Rynku. W żadnej lokalizacji nie stwierdzono jednak przekroczenia poziomów dopuszczalnych oraz wartości odniesienia dla badanych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego.

Gmina Żnin znajduje się w kujawsko-pomorskiej strefie badania oceny jakości powietrza atmosferycznego. Zgodnie z tak przyjętą zasadą, gmina podlegała rocznej ocenie jakości powietrza jako jeden z obszarów strefy kujawsko-pomorskiej. Ocena jakości powietrza opiera się zatem na wynikach pomiarów prowadzonych na innych stacjach pomiarowych stanowiących podstawę do oceny jakości powietrza w całej strefie kujawsko-pomorskiej. Według klasyfikacji dokonanej ze względu na ochronę zdrowia ludzi wszystkie 4 strefy w województwie znalazły się w klasie C (przekroczenie poziomu docelowego/dopuszczalnego). O zaliczeniu strefy kujawsko-pomorskiej (do której należy gmina) do niekorzystnej klasy C w 2015 roku zadecydowały: - przekroczenia dopuszczalnych norm pyłu zawieszonego PM10 (Nakło nad Notecią - ul. P. Skargi, Grudziądz – ul. Sienkiewicza i ul. Piłsudskiego, Inowrocław – ul. Solankowa, Brodnica – ul. Kochanowskiego, Ciechocinek – ul. Tężniowa, Koniczynka w powiecie toruńskim), - przekroczenia dopuszczalnych norm pyłu zawieszonego PM2,5 (Grudziądz – ul. Sienkiewicza), - przekroczenia dopuszczalnych norm benzo(α)pirenu (Grudziądz – ul. Sienkiewicza, Nakło nad Notecią - ul. P. Skargi, Koniczynka, Inowrocław – ul. Solankowa). Klasyfikacja strefy ze względu na ochronę roślin okazała się bardzo korzystna dla

strefy kujawsko - pomorskiej ze względu na SO2, NOx i O3, ponieważ uzyskała klasę A.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 22 Strona 22 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Niebezpieczeństwo pogorszenia się jakości powietrza dotyczy głównie zanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM 10 i benzo(a)pirenem oraz w mniejszym stopniu

NO2. Stosunkowo duże stężenia benzo(a)pirenu mogą oznaczać, oprócz spalania słabej jakości paliw stałych, wykorzystanie tworzyw sztucznych do ogrzewania gospodarstw domowych. Jakość powietrza pod kątem benzo(a)pirenu oraz pyłu PM 10 i PM 2,5 została oceniona jako C. Lokalnie mogą występować sytuacje niekorzystne dla zdrowia mieszkańców, np. w miejscu o zwiększonej emisji spalin samochodowych, zanieczyszczeń przemysłowych, zanieczyszczeń powstających przy niepełnym spalaniu paliw stałych. Niekorzystną dla zdrowia jakość powietrza może potęgować zwarta zabudowa miejska w Żninie. Znacznie lepsze warunki zdrowotne pod względem jakości powietrza są na obszarach zaopatrywanych w ciepło z sieci gazowej lub ciepłowniczej lub zmodernizowanych kotłowni lokalnych, z dala od tras komunikacyjnych. Wyniki oceny jakości powietrza stanowiły podstawę do opracowania programów ochrony powietrza, których celem jest osiągnięcie poziomów dopuszczalnych zanieczyszczeń. W analizowanym okresie obowiązującymi aktami prawnymi określającymi programy ochrony powietrza były: 1. Uchwała Nr XVI/302/11 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 19 grudnia 2011 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla 15 stref województwa kujawsko-pomorskiego pod względem przekroczeń docelowych benzo(a)pirenu. Program powstał na podstawie oceny rocznej jakości powietrza sporządzonej za rok 2007, a na termin realizacji ustalono dzień 31 grudnia 2020 roku. 2. Uchwała Nr XXX/537/13 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 28 stycznia 2013 r. w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej ze względu na przekroczenie poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz docelowych dla arsenu i ozonu. Termin realizacji programu ustalono na dzień 31 grudnia 2020 roku.

3.1.3. Sieć gazowa

Zaopatrywaniem odbiorców w gaz ziemny na obszarze Gminy Żnin zajmuje się Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Zakład w Bydgoszczy. Na terenie analizowanej jednostki zgazyfikowanymi miejscowościami są Żnin, Murczyn oraz Jaroszewo. Źródło zasilnia stanowi gazociąg wysokiego ciśnienia DN 150 MOP 5,5 MPa relacji Latkowo – Nakło. Gazociąg ten zasila stacje gazowe wysokiego ciśnienia o przepustowościach Q = 1 500 m3/h zlokalizowane w miejscowościach Murczyn i Jaroszewo. Do odbiorców dystrybuowany jest gaz ziemny wysokometanowy, rodzina 2, grupa E zgodnie z normą PN-C-04753 poprzez sieci gazowe średniego i niskiego ciśnienia. Stan sieci gazowej wraz ze stacjami gazowymi średniego ciśnienia w podziale gminy na część miejską i wiejską na dzień 31.12.2015 r przedstawia się następująco: 1. Część miejska gminy: a) Gazociągi o długości ogółem 23,5 km w tym:  niskiego ciśnienia – 19,0 km;  średniego ciśnienia – 4,5 km. b) Przyłącza gazowe ogółem 841 szt. o łącznej długości 21,1 km w tym:  niskiego ciśnienia – 816 szt.;

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 23 Strona 23 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 średniego ciśnienia – 25 szt.;  w ogólnej liczbie przyłączy gazowych jest 744 szt. do budynków mieszkalnych. c) Stacje gazowe średniego ciśnienia:  ul. Janickiego o przepustowości Q = 1 500 m³/h;  ul. Mickiewicza o przepustowości Q = 600 m³/h. 2. Część wiejska gminy: a) Gazociągi o długości ogółem 33,5 km w tym:  niskiego ciśnienia – 0,5 km;  średniego ciśnienia – 3,0 km;  wysokiego ciśnienia – 30,0 km. b) Przyłącza gazowe ogółem 15 szt. o łącznej długości 0,3 km w tym:  niskiego ciśnienia – 12 szt.;  średniego ciśnienia – 3 szt.;  w ogólnej liczbie przyłączy gazowych jest 11 szt. do budynków mieszkalnych. Łączne zużycie gazu ziemnego na terenie gminy w 2015 r. wyniosło 2 233 476 m3, w tym na obszarze miejskim 2 162 008 m3 oraz na obszarze wiejskim 71 468 m3. W kolejnych tabelach przedstawiono zużycie gazu ziemnego w 2015 r. na obszarze miejskim i wiejskim gminy w podziale na poszczególne taryfy.

Tabela 5. Zużycie gazu ziemnego w 2015 r. na obszarze miejskim gminy Taryfa Ilość układów pomiarowych Dystrybuowany gaz ziemny [m³/rok] W-1.1 1 452 149 536 W-2.1 279 177 327 W-3.6 280 641 764 W-3.9 82 142 445 W-4 35 254 602 W-5.1 5 204 419 W-6A.1 3 591 915 Suma 2 136 2 162 008 Źródło: Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Bydgoszczy

Tabela 6. Zużycie gazu ziemnego w 2015 r. na obszarze wiejskim gminy Taryfa Ilość układów pomiarowych Dystrybuowany gaz ziemny [m³/rok] W-1.1 15 1 796 W-2.1 10 6 525 W-3.6 12 37 693 W- 4 3 25 454 Suma 40 71 468 Źródło: Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Bydgoszczy

Na kolejnych rycinach zobrazowano przebieg dystrybucyjnej sieci gazowej na terenie Gminy Żnin.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 24 Strona 24 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 7. Dystrybucyjna sieć gazowa w rejonie ul. Fabrycznej w Żninie Źródło: Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Bydgoszczy

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 25 Strona 25 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 8. Dystrybucyjna sieć gazowa w centrum Żnina Źródło: Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Bydgoszczy

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 26 Strona 26 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 9. Planowana dystrybucyjna sieć gazowa (rejon ul. Gnieźnieńskiej oraz Podgórzyna) Źródło: Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Bydgoszczy

3.1.4. System zaopatrzenia w ciepło

Źródłem ciepła dla scentralizowanego systemu ciepłowniczego w mieście jest ciepłownia stanowiąca własność Veolia Energia Poznań S.A. (Zakład Energetyki Cieplnej Żnin) zlokalizowana przy ul. Fabrycznej w Żninie. Łączna moc znamionowa kotłów wynosi około 32 MW. Paliwem stosowanym do produkcji ciepła sieciowego jest miał węglowy, którego roczne zużycie wynosi około 9 000 Mg. Według bilansu zużycia energii końcowej na terenie Gminy Żnin jaki wykonany został w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej roczne zużycie ciepła sieciowego na terenie analizowanej jednostki wynosi około 53 000 MWh. Mimo rozwiniętego systemu ciepłowniczego na terenie miasta w dalszym ciągu zdecydowanie najpopularniejszym nośnikiem energii na terenie Gminy Żnin jest węgiel kamienny, którego roczne zużycie wynosi około 175 000 MWh.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 27 Strona 27 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Węgiel kamienny wykorzystywany jest głównie w indywidualnych źródłach ciepła w gospodarstwach domowych. Źródła te są przyczyną tzw. „niskiej emisji”. Spaliny emitowane przez kominy o wysokości około 10 m (budynki mieszkalne), rozprzestrzeniają się w przyziemnych warstwach atmosfery. Niska wysokość emitorów w powiązaniu z częstą w okresie zimowym inwersją temperatury, sprzyja kumulacji zanieczyszczeń (głównie pyłów zawieszonych PM 10 i PM 2,5). Indywidualne gospodarstwa domowe nie posiadają urządzeń ochrony powietrza, wielkość emisji z tych źródeł jest trudna do oszacowania. Wprowadzanie do powietrza zanieczyszczeń z kotłowni budynków mieszkalnych przez osoby fizyczne nie podlega żadnym ograniczeniom prawnym, organizacyjnym i ekonomicznym. Podstawowym działaniem ograniczającym zużycie ciepła na cele ogrzewania budynków, a co za tym idzie zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do powietrza jest przeprowadzenie termomodernizacji obiektu (docieplenie ścian oraz dachu, wymiana okien). W związku z planowaną termomodernizacją budynków należy zauważyć, że budynki mieszkalne i inne obiekty budowlane stanowią potencjalne siedliska gatunków chronionych, w szczególności ptaków i nietoperzy. Niewłaściwie prowadzone remonty i ocieplenia budynków wykonywane bez uwzględnienia potrzeb biologicznych zwierząt je zasiedlających mogą naruszać przepisy ustawy o ochronie przyrody, a także istotnie przyczyniać się do zmniejszania populacji gatunków chronionych, takich jak jerzyk Apiis apus, pustułka Falco tinnunculus, mroczek późny Eptesicus serotinus, i in. W celu uniknięcia nieumyślnego niszczenia siedlisk gatunków chronionych należy przed przystąpieniem do prac w obrębie budynków dokonać ich obserwacji pod kątem występowania gatunków chronionych. W przypadku gdy planowane czynności wiążą się z naruszeniem zakazów określonych w art. 52 ustawy o ochronie przyrody, przed ich wykonaniem należy uzyskać stosowne zezwolenie wydawane przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska lub Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. VEOLIA Energia Poznań S.A. planuje w ciepłowni zlokalizowanej w Żninie przy ul. Fabrycznej budowę instalacji do termicznego przekształcania odpadów. W ramach modernizacji ciepłowni planuje się budowę bloku energetycznego przystosowanego do spalania paliwa alternatywnego – RDF. Planowana moc instalacji wynosi 2,5 MW. Spalanie paliwa alternatywnego stanowi proces znormalizowany, określony odpowiednimi przepisami i Polskimi Normami. Regulacje prawne określające standardy dla budowy i eksploatacji instalacji do termicznego przekształcania odpadów to w szczególności:  Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia termicznego przekształcania odpadów z późniejszymi zmianami (Dz. U. 2002 Nr 37, poz. 339);  Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. 2008 Nr 206, poz. 1291);  Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. 2001 Nr 95, poz.558). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. 2001 Nr 95, poz.558) w instalacjach do termicznego przekształcania odpadów wymagany jest monitoring emisji w zakresie: pyłu ogółem, substancji organicznych, chlorowodoru, fluorowodoru, ditlenku siarki, monotlenku węgla, tlenków azotu, metali ciężkich i ich związków oraz dioksyn i furanów.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 28 Strona 28 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Kocioł spalający odpady zostanie wyposażony w wielostopniowy układ oczyszczania spalin, składający się między innymi z:

 reduktora zanieczyszczeń kwaśnych, usuwającego ze spalin: HCL, HF, SO2 przy wykorzystaniu reagentów,  odpylania spalin (elektrofiltry, filtry tkaninowe, cyklony),  reduktora metali ciężkich, dioksyn i furanów przy pomocy metod pierwotnych i adsorpcji na powierzchni węgla aktywnego,  reduktora tlenków azotu przy pomocy metod pierwotnych i wtórnych (SNCR lub SCR). Instalacja do termicznego przekształcania odpadów zostanie zaprojektowana, wybudowana i będzie eksploatowana w sposób umożliwiający podniesienie w kontrolowany i jednorodny sposób temperaturę gazów spalinowych po ostatnim podaniu powietrza do spalania wnajmniej korzystnych warunkach pracy do wartości 850oC, mierzonej przez dwie sekundy w reprezentatywnym punkcie komory spalania. Instalacja powinna zapewniać odpowiedni poziom przekształcenia odpadów wyrażony jako maksymalna zawartość nie utlenionych związków organicznych, tj. całkowita zawartość węgla organicznego w żużlach i popiołach paleniskowych nieprzekraczająca 3 %, czy udział części palnych w żużlach i popiołach paleniskowych nieprzekraczający 5 %. Zaplanowana instalacja ma na celu osiągnięcie najwyższych standardów uwzględniających ochronę środowiska. Tym samym zostanie ona wykonana w technologii spełniającej wymogi tzw. „Najlepszej dostępnej techniki (BAT)”. Zgodnie z art. 3 pkt. 10 ustawy Prawo ochrony środowiska przez „BAT” rozumie się - najbardziej efektywny oraz zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności, wykorzystywany jako podstawa ustalania granicznych wielkości emisyjnych, mających na celu eliminowanie emisji lub, jeżeli nie jest to praktycznie możliwe, ograniczenie emisji i wpływu na środowisko, jako całość. Ponadto zastosowana technologia będzie sprawdzona poprzez wieloletnie i liczne doświadczenia. Planowana inwestycja zostanie wyposażona we wszystkie wymagane prawem środki zabezpieczające środowisko przed niekorzystnym wpływem na etapie budowy i eksploatacji. Wszystkie działania w zakresie ochrony środowiska związane z realizacją inwestycji i jej eksploatacją obiektu zakładu zostaną określone na etapie wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia. Realizacja inwestycji spowoduje wystąpienie tzw. dodatkowego efektu ekologicznego poprzez odzysk ciepła z odpadów (nastąpi zmniejszenie zużycia energii cieplnej pochodzącej z konwencjonalnych metod ich wytwarzania z użyciem surowców kopalnych np. węgiel. Projekt będzie zgodny z zasadami ochrony środowiska pod względem prawa, polityki krajowej i Unijnej:  miejsce inwestycji - poza terenami cennymi, chronionymi przyrodniczo w szczególności poza obszarami Natura 2000;  technologia spalania - wybrano najlepszą pod względem badanych kryteriów spełniających najlepsze dostępne techniki tzw. BAT. Wybrana technika pozwoli na ochronę środowiska w zakresie każdego z komponentów:  powietrze atmosferyczne - poprzez zastosowanie systemów oczyszczania gazów i eliminacji pyłów gwarantujące spełnienie standardów emisyjnych jak i stężeń dopuszczalnych w powietrzu. Wybrana opcja spełnia BAT przede wszystkim w zakresie systemów ochrony powietrza wyposażonego w systemem monitoringu.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 29 Strona 29 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Oczyszczaniu w instalacji oczyszczania spalin powinny podlegać substancje takie jak: gazy kwaśne, metale ciężkie, substancje organiczne, przy czym limitowana jest zawartość dioksyn i furanów;  wody oraz grunt - poprzez szczelne systemy instalacji, jak i system bezściekowej technologii oczyszczania spalin w instalacji termicznej oraz wykorzystania części wody w obiegu zamkniętym będzie minimalizować powstawanie ścieków na terenie zakładu;  klimat akustyczny - rozpatrując przedmiotową instalację jako źródło emisji hałasu należy zinwentaryzować potencjalne uciążliwości akustyczne, czyli moce akustyczne dla ciągów technologicznych, urządzeń i maszyn stosowanych w instalacji do termicznej utylizacji odpadów. W przypadku podejrzeń przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu na terenach chronionych akustycznie jest możliwość zastosowania w przyszłym projekcie urządzeń wyposażonych w obudowy dźwiękochłonne lub tłumiki; w obecnej lokalizacji nie wskazuje się na wystąpienie ww. przekroczeń;  przyroda - obecnie wybrany teren pod inwestycję, jak i jego sąsiedztwo, nie wskazuje na możliwość wystąpienia oddziaływań pochodzących z instalacji, które miałyby negatywny wpływ na stan chronionych siedlisk przyrodniczych czy gatunki roślin i zwierząt. Eksploatacja instalacji nie wpłynie na integralność żadnego obszaru Natura 2000 ani nie wpłynie na ich powiązania pomiędzy obszarami tego typu. W związku z realizacją inwestycji, nie przewiduje się konieczności przeprowadzania działań kompensujących czy ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania wokół obiektu. Wykonanie instalacji zgodnie z najlepszą dostępną techniką, zagwarantuje dotrzymanie standardów emisyjnych w trakcie jej eksploatacji w stosunku do wszystkich komponentów środowiska.

3.1.5. Źródła energii odnawialnej

Według danych uzyskanych od Enea Operator Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji Bydgoszcz do sieci elektroenergetycznej SN na terenie Gminy Żnin przyłączone są źródła energii odnawialnej o łącznej mocy 8,9 MW.

Energia słońca W typowym roku meteorologicznym dla stacji meteorologicznej w Toruniu (stacja położna najbliżej Gminy Żnin) suma natężenia promieniowania słonecznego wynosi 867,909 kWh/m2. Największe natężenie promieniowania notuje się w maju – 139,312 kWh/m2 (udział 16,1 %), natomiast najniższe w grudniu – 18,491 kWh/m2 (udział 2,1 %). W kolejnej tabeli przedstawiono, a na wykresie zobrazowano wartości natężenia promieniowania słonecznego w poszczególnych miesiącach typowego roku meteorologicznego dla stacji meteo w Toruniu.

Tabela 7. Natężenie promieniowania słonecznego dla typowego roku meteorologicznego dla stacji meteorologicznej w Toruniu Natężenie promieniowania Miesiąc 2 Udział słonecznego [kWh/m ] styczeń 19,684 2,3% luty 27,271 3,1%

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 30 Strona 30 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Natężenie promieniowania Miesiąc 2 Udział słonecznego [kWh/m ] marzec 58,825 6,8% kwiecień 93,463 10,8% maj 139,312 16,1% czerwiec 127,306 14,7% lipiec 134,899 15,5% sierpień 106,454 12,3% wrzesień 73,596 8,5% październik 42,961 4,9% listopad 25,647 3,0% grudzień 18,491 2,1% Łącznie 867,909 100,0% Źródło: www.mr.gov.pl

139,312 140 134,899 127,306

120 106,454

100 93,463

80 73,596

58,825 60 42,961 40 27,271 25,647 19,684 18,491 20

0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Wykres 6. Natężenie promieniowania słonecznego (kWh/m2) dla poszczególnych miesięcy dla typowego roku meteorologicznego dla stacji meteorologicznej w Toruniu Źródło: www.mr.gov.pl

Energia wiatru Gmina Żnin znajduje się w III – korzystnej strefie energetycznej wiatru. Dla strefy tej potencjał energetyczny wiatru wynosi: - na wysokości 10 m – 500 - 750 kWh/rok z m2 powierzchni wirnika, - na wysokości 30 m – 750 – 1 000 kWh/rok z m2 powierzchni wirnika. Na kolejnej rycinie przedstawiono strefy energetyczne wiatru w Polsce natomiast w tabeli zamieszczono orientacyjny potencjał energetyczny wiatru dla poszczególnych stref.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 31 Strona 31 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 10. Strefy energetyczne wiatru w Polsce Źródło: IMWGW

Tabela 8. Potencjał energetyczny wiatru dla poszczególnych stref Roczna energia wiatru na wys. Roczna energia wiatru na wys. Strefa 2 2 10 m [kWh/m wirnika] 30 m [kWh/m wirnika] I – wybitnie korzystna >1 000 >1 500 II – bardzo korzystna 750-1 000 1 000-1 500 III – korzystna 500-750 750-1 000 IV – mało korzystna 250-500 500-750 V - niekorzystna <250 <500 Źródło: IMWGW

Energia geotermalna Z kolejnej mapy wynika, iż rejon Gminy Żnin położony jest na obszarze charakteryzującym się temperaturą wód podziemnych w graniach 65-70oC na głębokości 2 000 m p.p.t.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 32 Strona 32 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 11. Rozkład temperatur na głębokość 2 000 m p.p.t. Źródło: Atlas zasobów geotermalnych na Niżu Polskim

Gmina Żnin znajduje się na perspektywicznych obszarach wykorzystania wód termalnych do celów ciepłowniczych w obrębie wytypowanych zbiorników hydrotermalnych w Jurze Środkowej, Jurze Dolnej, Triasie Górnym oraz Triasie Dolnym. Na kolejnej rycinie przedstawiono lokalizację perspektywicznych obszarów wykorzystywania wód termalnych do celów ciepłowniczych na Niżu Polskim.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 33 Strona 33 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 12. Lokalizacja perspektywicznych obszarów wykorzystywania wód termalnych do celów ciepłowniczych na Niżu Polskim Źródło: Prezentacja „Zasoby geotermalne w Polsce”, Dr. Inż. Anna Sowiżdżał

Na kolejnej rycinie przedstawiono sposoby wykorzystywania energii geotermalnej w zależności od temperatury wydobywanych wód podziemnych.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 34 Strona 34 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 13. Sposoby wykorzystywania energii geotermalnej Źródło: Prezentacja „Energia Geotermalna”, AGH

Energia wodna Pod względem hydrograficznym województwo kujawsko pomorskie położone jest na obszarze dwóch dorzeczy, Wisły i Odry. Dorzecze Wisły obejmuje około 70 % obszaru województwa, a dorzecze Odry odpowiednio 30 %. Najważniejszymi rzekami dorzecza Odry są Noteć oraz Wełna. Stany wód oraz przepływy rzek są charakterystyczne dla reżimu gruntowo-śnieżno-deszczowego. Wyraźnie zaznaczają się wezbrania wiosenne, związane z topnieniem śniegu. Natomiast wezbrania letnie i jesienne są nieregularne i wynikają z rozkładu czasowego i wielkości opadów deszczu w tym okresie. Charakterystycznym zjawiskiem występującym w południowo-zachodniej i zachodniej części województwa (rejon Gminy Żnin) jest bardzo niski odpływ jednostkowy. Wskaźnik odpływu na wielu terenach wynosi w granicach 0-2 l/s/km2. Jest to jeden z najbardziej ubogich w wodę rejonów kraju. Zjawisko to spowodowane jest niskimi opadami (roczne sumy opadów kształtują się na poziomie 450 – 550 mm) oraz strukturą użytkowania terenu (brak lasów, intensywna produkcja roślinna).

Ograniczenia lokalizacyjne dla rozwoju odnawialnych źródeł energii (elektrowni wiatrowych, wodnych, wielkoobszarowych farm fotowoltaicznych) W dobie globalnej walki ze zmianami klimatycznymi i nowym kierunkiem rozwoju branży energetycznej konieczne jest wspieranie rozwoju bezemisyjnych technologii wytwarzania energii. Promowanie odnawialnych źródeł energii sprzyja trwałemu i zrównoważonemu rozwojowi gmin. Rozbudowana sieć obszarów chronionych i rozproszona zabudowa na obszarach wiejskich powodują konieczność bardzo wnikliwego wyboru terenu dla lokalizacji instalacji oze (elektrowni wiatrowych, słonecznych, wodnych oraz biogazowni). Ważne są więc analizy

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 35 Strona 35 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

prowadzone na etapie przygotowywania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, w którym należy określać tereny predysponowane i wykluczone dla tego typu inwestycji. Poniżej podano najważniejsze ograniczenia lokalizacyjne dla rozwoju instalacji odnawialnych źródeł energii na terenie gminy:  obszary natura 2000;  obszary chronionego krajobrazu;  pozostałe małoobszarowe lub punktowe formy ochrony przyrody, takie jak użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, pomniki przyrody, stanowiska chronionych gatunków roślin i zwierząt;  obszary o wysokich walorach krajobrazowych;  kompleksy leśne;  tereny zabudowy mieszkaniowej i rekreacyjno-wypoczynkowej;  tereny położone w strefach ekspozycji obiektów dziedzictwa kulturowego: pomników historii, cennych założeń urbanistycznych i ruralistycznych oraz założeń zamkowych, parkowo-pałacowych i parkowo-dworskich;  niewskazana jest również lokalizacja instalacji w pobliżu głównych ciągów komunikacyjnych (drogi krajowe, wojewódzkie) oraz w pobliżu szlaków i akwenów turystyki wodnej;  złoża kopalin; Istotne zmiany w zakresie lokalizacji elektrowni wiatrowych wprowadziła ustawa z dnia 20.05.2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz. U. 2016 poz. 961). Ustawa określa warunki i tryb budowy oraz lokalizacji elektrowni wiatrowych. Ustawa wprowadza definicję elektrowni wiatrowej i ustala, że instalacje tego typu będą mogły być lokalizowane wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Nowe przepisy dotyczą elektrowni wiatrowych o mocy większej niż 40 kW, czyli nie obejmują mikro instalacji. Zgodnie z przepisami ustawy, elektrownię wiatrową będzie można postawić w odległości nie mniejszej niż 10-krotność jej wysokości (wraz z wirnikiem i łopatami) od zabudowań mieszkalnych i mieszanych, w skład której wchodzi funkcja mieszkaniowa oraz obszarów szczególnie cennych przyrodniczo. Ustawa pozwala także na przebudowę, nadbudowę, rozbudowę, remont, montaż i odbudowę budynku mieszkalnego stojącego w odległości mniejszej niż określona w ustawie. W myśl ustawy, nie będzie można rozbudowywać istniejących wiatraków, które nie spełniają kryterium odległości - dozwolony będzie tylko ich remont i prace niezbędne do prawidłowego użytkowania. Najczęściej spotykaną wysokością elektrowni wiatrowej jest około 150 m (100 m maszt oraz 50 m długość łopat wirnika). W myśl nowych przepisów oznacza to, iż elektrownię taką można postawić w odległości nie mniejszej niż 1 500 m od zabudowań mieszkalnych. Przyjmując jako strefę wyłączoną z budowy elektrowni wiatrowej odległość 1 500 m od zabudowań mieszkalnych oznacza, iż na terenie Gminy Żnin nie będzie możliwości lokalizacji elektrowni wiatrowych. Na kolejnej rycinie przedstawiono strefę wyłączoną z lokalizacji elektrowni wiatrowych na terenie Gminy Żnin (obszar wyłączony – 1 500 m od zabudowy mieszkaniowej).

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 36 Strona 36 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 14. Obszar wyłączony z lokalizacji elektrowni wiatrowej na terenie Gminy Żnin (1 500 m od zabudowy mieszkalnej) Źródło: opracowanie własne

W sytuacji gdy całkowita wysokość planowej elektrowni wiatrowej będzie wynosić 100 m, wówczas obszar wyłączony z budowy elektrowni wiatrowej wyniesie 1000 m od zabudowań mieszkalnych. Przyjmując to kryterium na terenie Gminy Żnin lokalizacja elektrowni wiatrowej możliwa będzie jedynie na niewielkich obszarach, przedstawionych na kolejnej rycinie. Na kolejnej rycinie przedstawiono strefę wyłączoną z lokalizacji elektrowni wiatrowych na terenie Gminy Żnin (obszar wyłączony – 1 000 m od zabudowy mieszkaniowej).

Ryc. 15. Obszar wyłączony z lokalizacji elektrowni wiatrowej na terenie Gminy Żnin (1 000 m od zabudowy mieszkalnej) Źródło: opracowanie własne

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 37 Strona 37 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Jednakże cześć obszarów spełniających założone kryterium odległościowe (1 000 m od zabudowy mieszkalnej) na terenie Gminy Żnin również musi zostać wyłączona z budowy elektrowni ze względu na wyznaczenie w obrębie jezior (Żnińskie Duże, Sobiejuskie, Ostrowieckie) lub położenie na obszarze leśnym.

3.1.6. Analiza SWOT – ochrona klimatu i powietrza atmosferycznego

W kolejnej tabeli przedstawiono analizę SWOT dla obszaru interwencji ochrona klimatu i jakości powietrza atmosferycznego.

Tabela 9. Analiza SWOT – ochrona klimatu i jakości powietrza atmosferycznego Mocne strony Słabe strony  węgiel kamienny jako główny nośnik energii cieplnej w zabudowie  opracowanie planu gospodarki mieszkaniowej jednorodzinnej i niskoemisyjnej, kotłowniach lokalnych,  dobrze rozwinięta sieć gazownicza  mała liczba instalacji OZE, i ciepłownicza,  koncentracja zanieczyszczeń wzdłuż

 systematyczna modernizacja i remonty najważniejszych ciągów wewnętrzne nawierzchni dróg, komunikacyjnych oraz w zabudowie  bieżące wymiany indywidualnych źródeł śródmiejskiej, ogrzewania i przeprowadzanie działań  emisja pyłów pochodzących

Czynniki termomodernizacyjnych, z prowadzonej działalności  realizacja programu ochrony powietrza. przemysłowej,  przekroczenia poziomów benzo(a)pirenu praz pyłu PM10. Szanse Zagrożenia  możliwości wsparcia przez państwo i UE inwestycji związanych z OZE, termomodernizacją, rozwojem infrastruktury,  wysoki koszt inwestycji w OZE,  coraz wyższe koszty energii zwiększające  rosnąca liczba pojazdów na drogach,

opłacalność działań zmniejszających jej  niewystarczające regulacje prawne

zużycie, w zakresie kontrolowania osób  wymagania UE dotyczące efektywności fizycznych użytkujących urządzenia do energetycznej, redukcji emisji oraz spalania paliw stałych, przez służby wzrostu wykorzystania OZE, gminne,

Czynniki  zobowiązanie Polski do realizacji pakietu  brak środków finansowych na działania zewnętrzne klimatyczno - energetycznego, który naprawcze określone w programie zakłada zwiększenie udziału energii ze ochrony powietrza oraz związane z tym źródeł odnawialnych do 15 % w 2020 zaległości w ich realizacji, roku,  ponadlokalność zagrożeń związanych  wzrost roli środków transportu z zanieczyszczeniem powietrza. przyjaznych środowisku: rower (krótkie dystanse) i transport zbiorowy (długie dystanse). Źródło: opracowanie własne

3.1.7. Zagadnienia horyzontalne – ochrona klimatu i powietrza atmosferycznego

Wskazany obszar interwencji oraz najważniejsze problemy jednostki odnoszą się pośrednio do czterech głównych zagadnień horyzontalnych, którymi są:

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 38 Strona 38 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

1. adaptacja do zmian klimatu. 2. nadzwyczajne zagrożenia środowiska. 3. działania edukacyjne. 4. monitoring środowiska.

Zagadnienia horyzontalne I – Adaptacja do zmian klimatu Zmiany w zakresie ochrony klimatu i jakości powietrza będą miały różnorodny wpływ na całą działalność przemysłową, ale głównie należy zwrócić uwagę na sektor energetyczny, uwzględniając w szczególności prognozowane wahanie średniej temperatury. Konieczne będzie dostosowanie systemu energetycznego do wahań zapotrzebowania zarówno na energię elektryczną, jak i cieplną, m.in. poprzez wdrożenie stabilnych niskoemisyjnych źródeł energii. Należy zatem postawić w przyszłości w szczególności na rozwijanie alternatywnych możliwości produkcji energii na poziomie lokalnym, szczególnie na potrzeby ogrzewania i klimatyzacji na terenach o mniejszej gęstości zaludnienia, a w tym na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii: słonecznej, wiatrowej i biomasy oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich.

II – Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Awarie mają miejsce w zakładach przemysłowych, w sieciach gospodarki i komunalnej, urządzeniach i liniach energetycznych. Dotyczą w zasadzie urządzeń technicznych i są konsekwencją niedopatrzenia lub niewłaściwej ich obsługi, eksploatacji i konserwacji. Przyczyną awarii mogą być też inne czynniki, np. naturalne zużycie materiału, ukryte wady. Postęp techniczny w takich dziedzinach gospodarki, jak energetyka, przemysł czy motoryzacja doprowadził do zwiększonego gromadzenia, stosowania w procesie produkcyjnym i przewożenia materiałów toksycznych, zapalających i wybuchowych oraz materiałów promieniotwórczych. Awaria instalacji przemysłowej lub zbiornika, w którym przechowuje się lub przewozi toksyczne środki, po przedostaniu się do atmosfery może doprowadzić do skażenia terenu. W wyniku awarii urządzeń bądź lekkomyślności ludzkiej bardzo często dochodzi do wybuchu gazu. Szczególnie groźne i częste są katastrofy środków transportu. Celowe jest tu podjęcie działań zmniejszających liczbę awarii i ułatwiających ich usuwanie, tj.: - zobligowanie operatora systemu przesyłowego (oraz operatorów systemów dystrybucyjnych) do wprowadzenia technologii i procedur odladzania linii napowietrznych, - stopniowa wymiana linii napowietrznych na kablowe (szczególnie linii niskiego napięcia), - likwidacja barier w dostępie ekip remontowych do sieci przesyłowych w przypadku konieczności usunięcia awarii, - zapewnienie awaryjnych źródeł energii oraz przesyłu w przypadkach, w których zastosowanie podstawowych źródeł nie będzie możliwe.

III – Działania edukacyjne Niezbędnym staje się organizowanie szkoleń w celu edukacji i zwiększania świadomości mieszkańców w zakresie: zmian klimatu i sposobów minimalizowania ich skutków oraz metod zapobiegania i ograniczania ich skutków dla mieszkańców: terenów zagrożonych powodziami, osuwiskami i silnymi wiatrami. Należy wykorzystać zaangażowanie szkół i kształtowanie świadomości ekologicznej najmłodszych.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 39 Strona 39 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

IV – Monitoring środowiska W ramach funkcjonowania Systemu Oceny Jakości Powietrza wykonywane są opracowania, dotyczące każdej strefy województwa. Należy do nich Roczna Ocena Jakości Powietrza - wykonywana corocznie, dokonuje oceny poziomu substancji w powietrzu w każdej strefie pod kątem dotrzymania poziomów dopuszczalnych oraz wskazuje strefy wymagające tworzenia Programów Ochrony Powietrza. Ocena ta ma na celu pomoc w osiągnięciu w danej strefie wymaganych standardów jakości powietrza. Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska co roku dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w poszczególnych strefach.

3.2. ZAGROŻENIA HAŁASEM

Najbardziej uciążliwymi emitorami hałasu i wibracji, mającymi zasadniczy wpływ na klimat akustyczny w gminie Żnin są: trasy komunikacyjne i zakłady produkcyjne. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku uzależnione są od źródła hałasu, pory dnia oraz przeznaczenia terenu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112), na terenach zabudowy zagrodowej i wielorodzinnej, mieszkaniowo- usługowej i terenach rekreacyjnych dopuszczalny poziom dźwięku w porze dziennej wynosi wzdłuż dróg 65 dB (w porze nocnej 56 dB). Natomiast dopuszczalny poziom hałasu na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (w tym także na terenach związanych z pobytem dzieci, szpitalami) w porze dziennej wynosi wzdłuż dróg 61 dB (w porze nocnej 56 dB). W latach 2013 – 2015 WIOŚ w Bydgoszczy nie prowadzał na terenie Gminy Żnin monitoringu hałasu.

3.2.1. Ruch komunikacyjny jako źródło hałasu

Natężenie hałasu komunikacyjnego związane jest głównie z natężeniem ruchu pojazdów mechanicznych odbywającym się po danym odcinku drogi. Na terenie Gminy Żnin zdecydowanie największe natężenie ruchu pojazdów mechanicznych występuje na drodze krajowej nr 5. Obszarami szczególnie narażonymi na hałas komunikacyjny są tereny zabudowy mieszkaniowej położone wzdłuż tej trasy na terenie Żnina. W kolejnych tabelach przedstawiono, natomiast na wykresie zobrazowano średnie dobowe natężenie ruch pojazdów mechanicznych na odcinkach dróg przebiegających przez Gminę Żnin, które objęte zostały Generalnym Pomiarem Ruchu w roku 2010 i 2015 r.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 40 Strona 40 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024

Tabela 10. Wyniki GPR dla dróg na terenie gminy Żnin w roku 2010 Rodzajowa struktura ruchu pojazdów samochodowych (szt.) Pojazdy Sam. ciężarowe Udział samochod. Sam. Lekkie sam. Suma procentowy Ciągniki Numer Nazwa odcinka ogółem Motocykle osob. ciężarowe z kolumn Autobusy bez przycz. ruchu rolnicze drogi pomiarowego (szt.) Mikrobusy (dostawcze) 4-6 przycz. ciężarowego 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 SDR SDR SDR SDR SDR SDR suma % SDR SDR 5 Wąsosz - Żnin 8926 38 6050 885 397 1452 2734 30,6% 94 10

5 Żnin /Przejście/ 9595 79 6495 931 435 1578 2944 30,7% 64 13 Żnin - 5 7623 31 4842 676 495 1485 2656 34,8% 77 17 Modliszewko

251 Gr. Woj. - Żnin 2032 20 1600 165 71 122 358 17,6% 30 24

251 Żnin /Przejście/ 7506 98 6222 465 203 360 1028 13,7% 120 38

251 Żnin - Barcin 2808 22 2112 244 104 261 609 21,7% 48 17

Łabiszyn - 253 2457 27 2030 233 54 76 363 14,8% 22 15 Murczyn Źródło: Wyniki GPR 2010

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 41 Strona 41 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Tabela 11. Wyniki GPR dla dróg na terenie gminy Żnin w roku 2015 Rodzajowa struktura ruchu pojazdów samochodowych (szt.) Pojazdy Sam. ciężarowe Udział samochod. Sam. Lekkie sam. Suma procentowy Ciągniki Numer Nazwa odcinka ogółem Motocykle osob. ciężarowe z kolumn Autobusy bez przycz. ruchu rolnicze drogi pomiarowego (szt.) Mikrobusy (dostawcze) 4-6 przycz. ciężarowego 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 SDR SDR SDR SDR SDR SDR suma % SDR SDR 5 Wąsosz - Żnin 10103 50 6537 1079 363 1955 3397 33,6% 109 10

5 Żnin /Przejście/ 11862 70 8052 1167 392 2105 3664 30,9% 65 11 Żnin - 5 10413 49 6550 1054 385 2273 3712 35,6% 83 19 Modliszewko

251 Gr. Woj. - Żnin 2214 29 1775 144 51 173 368 16,6% 20 22

251 Żnin /Przejście/ 10285 123 8650 720 185 473 1378 13,4% 103 31

251 Żnin - Barcin 2702 22 2146 259 100 132 491 18,2% 35 8 Łabiszyn - 253 3790 53 3043 197 117 349 663 17,5% 8 23 Murczyn Źródło: Wyniki GPR 2015

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 42 Strona 42 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

2015 r. 3 790 DW nr 253 - odc. Łabiszyn - 2010 r. Murczyn 2 457

2 702 DW nr 251 - odc. Żnin - Barcin 2 808

10 285 DW nr 251 - odc. Żnin /Przejście/ 7 506

2 214 DW nr 251 - odc. Gr. Woj. - Żnin 2 032

10 413 DK nr 5 - odc. Żnin - Modliszewko 7 623

11 862 DK nr 5 - odc. Żnin /Przejście/ 9 595

10 103 DK nr 5 - odc. Wąsosz - Żnin 8 926

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000

Wykres 7. Porównanie wyników GPR przeprowadzonego na terenie Gminy Żnin w roku 2010 oraz 2015 (pojazdy samochodowe ogółem – poj./dobę) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GPR 2010 i GPR 2015

Porównując wyniki GPR przeprowadzonego w 2010 r. oraz 2015 r. wyraźnie widoczny jest znaczny wzrost natężenia dobowego ruchu pojazdów samochodowych w 2015 r. Największy wzrost ruchu pojazdów samochodowych odnotowano na DW nr 253 – odc. Łabiszyn – Murczyn – o 54,3 %, a w następnej kolejności:  na DW nr 251 - odc. Żnin /Przejście/ - o 37,0 %;  na DK nr 5 - odc. Żnin – Modliszewko – o 36,6 %  na DK nr 5 - odc. Żnin /Przejście/ - o 23,6 %  na DK nr 5 - odc. Wąsosz – Żnin – o 13,2 %  na DW nr 251 - odc. Gr. Woj. – Żnin – o 9,0 %. Jedynie na DW nr 251 – odc. Żnin – Barcin odnotowano spadek natężenia ruch pojazdów samochodowych – o 3,8 %.

Jedną z najważniejszych inwestycji jaka w przyszłości zostanie przeprowadzona na terenie Gminy Żnin jest budowa drogi ekspresowej S-5, która przebiegać będzie poza obszarem miasta Żnin. Realizacja inwestycji oprócz redukcji hałasu komunikacyjnego na terenie Żnina przyniesie również znaczną poprawę jakości powietrza atmosferycznego (ograniczenie emisji liniowej).

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 43 Strona 43 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Według danych pozyskanych z Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział Bydgoszcz na terenie analizowanej jednostki realizowane są dwa odrębne zamówienia polegające na budowie drogi ekspresowej S-5 tj.: 1. „Projekt i budowa drogi ekspresowej S-5 na odcinku Nowe Marzy-Bydgoszcz-granica województwa kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego. Cześć 4 - Projekt i budowa drogi ekspresowej S-5 na odcinku od węzła Szubin (z węzłem) do węzła Jaroszewo (z węzłem) o długości około 19,3 km” zgodnie z umową nr GDDKiA-O/BY-D-3-70- 2014/1-4-2811-4/4-2014 z dnia 12.10.2015 r. realizowane przez Konsorcjum firm: LIDER - Trakcja PRKiI S.A. z siedzibą w Warszawie, PARTNER – Przedsiębiorstwo Usług Technicznych Intercor Sp. z o.o. z siedzibą w Zawierciu. a) Obecny etap zaawansowania prac - w dniu 12.08.2016 r. zostały złożone do Urzędu Wojewódzkiego wnioski o wydanie Zezwolenia na Realizację Inwestycji Drogowej dla powiatu nakielskiego oraz powiatu żnińskiego zawierające m. in. Projekty Budowlane. Aktualnie Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki proceduje postępowania administracyjne w sprawie wydania decyzji ZRID. Niezależnie od toczącego się postępowania Wykonawca w uszczegółowieniu do sporządzonego Projektu Budowlanego opracowuje Projekty Wykonawcze oraz specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych, które będą stanowiły podstawę do realizacji robót po uzyskaniu decyzji ZRID. b) Harmonogram inwestycji:  12.10.2015 - podpisanie umowy z Wykonawcą Robót (projektuj i buduj),  12.08.2016 - złożenie wniosków o wydanie decyzji ZRID,  20.09.2016 - w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego ukazało się obwieszczenie Wojewody Kujawsko- Pomorskiego z dnia 19 września 2016 r. o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wydania decyzji o Zezwoleniu na Realizację Inwestycji Drogowej dla powiatu żnińskiego,  I kwartał 2017 - spodziewany termin uzyskania decyzji ZRID,  I/II kwartał 2017 - spodziewany termin rozpoczęcia robót budowlanych przez Wykonawcę po uzyskaniu decyzji ZRID,  II kwartał 2019 - spodziewany zgodnie z umową termin zakończenia robót budowlanych 2. „Projekt i budowa drogi ekspresowej S-5 na odcinku Nowe Marzy-Bydgoszcz-granica województwa kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego. Cześć 3 - Projekt i budowa drogi ekspresowej S-5 na odcinku od węzła „Jaroszewo” (bez węzła) do granicy województwa o długości około 25,1 km”, zgodnie z umową nr GDDKiA-O/BY-D-3- 58/cz.3-2014/I-4-2811-2014 z dnia 12.10.2015 r. realizowany przez Konsorcjum firm: LIDER - Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów Kobylarnia S.A. z siedzibą w Kobylarni; PARTNER - MIRBUD S.A z siedzibą w Skierniewicach. a) Obecny etap zaawansowania prac - w dniu 11.08.2016 r. został złożony do Urzędu Wojewódzkiego wniosek o wydanie Zezwolenia na Realizację niniejszej Inwestycji Drogowej zawierający m. in. Projekt Budowlany. Aktualnie Kujawsko-Pomorski Urzędu Wojewódzkiego proceduje postępowania administracyjne w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Niezależnie od toczącego się postępowania Wykonawca w uszczegółowieniu do sporządzonego Projektu Budowlanego opracowuje Projekty Wykonawcze oraz specyfikacje techniczne

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 44 Strona 44 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

wykonania i odbioru robót budowlanych, które będą stanowiły podstawę do realizacji robót po uzyskaniu decyzji ZRID. b) Harmonogram inwestycji:  12.10.2015 - podpisanie umowy z Wykonawcą Robót (projektuj i buduj),  11.08.2016 - złożenie wniosku o wydanie decyzji ZRID,  14.09.2016 - w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego ukazało się obwieszczenie Wojewody Kujawsko- Pomorskiego z dnia 12 września 2016 r. o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej,  I kwartał 2017 - spodziewany termin uzyskania decyzji ZRID,  I/II kwartał 2017 - spodziewany termin rozpoczęcia robót budowlanych przez Wykonawcę po uzyskaniu decyzji ZRID,  III kwartał 2019 - spodziewany zgodnie z umową termin zakończenia robót budowlanych. Na kolejnych rycinach przedstawiono planowany przebieg drogi ekspresowej S-5 na terenie Gminy Żnin.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 45 Strona 45 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 16. Przebieg drogi ekspresowej S-5 na terenie Gminy Żnin (od węzła Szubin do węzła Jaroszewo) Źródło: GDDKiA Oddział Bydgoszcz

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 46 Strona 46 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 17. Przebieg drogi ekspresowej S-5 na terenie Gminy Żnin (od węzła Jaroszewo do granicy województwa) Źródło: GDDKiA Oddział Bydgoszcz

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 47 Strona 47 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

W chwili obecnej realizacja budowy drogi ekspresowej S-5 jest na etapie postępowania administracyjnego w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (decyzja ZRiD). W ramach procedury ZRiD złożono wymagane przepisami odrębnymi decyzje administracyjne, w tym m.in.: decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. W ramach procedury wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia opracowano „Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko – Budowa drogi ekspresowej S-5 na odcinku Nowe Marzy – Świecie – Bydgoszcz – Cotoń”, w którym zawarto m.in.:  Opis planowanego przedsięwzięcia drogowego;  Przewidywane wielkości emisji w trakcie budowy i eksploatacji drogi;  Opis elementów przyrodniczych środowiska, objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia drogowego;  Opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia drogowego zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;  Opis analizowanych wariantów;  Opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko;  Uzasadnienie wybranego wariantu realizacji przedsięwzięcia drogowego ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko.

3.2.2. Analiza SWOT – zagrożenia hałasem

W kolejnej tabeli przedstawiono analizę SWOT dla obszaru interwencji zagrożenia hałasem.

Tabela 12. Analiza SWOT – zagrożenia hałasem

Mocne strony Słabe strony

 modernizacja i remonty nawierzchni  zakłady produkcyjne mogące emitować dróg, ponadnormatywne natężenie hałasu,  promowanie ruchu rowerowego, rozwój  duże natężenie hałasu ścieżek rowerowych, komunikacyjnego, w którym udział ma

Czynniki  dotrzymywanie standardów transport ciężarowy, wewnętrzne akustycznych przez największe zakłady  brak możliwości budowy ekranów produkcyjne. akustycznych.

Szanse Zagrożenia  położenie nacisku na rozwój infrastruktury rowerowej, korzystanie z komunikacji  wzrost liczby zarejestrowanych pojazdów zbiorowej, samochodowych,  produkcja cichszych samochodów –  znaczny wzrost natężenia ruchu nowe technologie redukujące hałas, pojazdów samochodowych,  objęcie coraz większych obszarów MPZP  brak funduszy na inwestycje zmierzające z wytyczonymi obszarami funkcjonalnymi, do poprawy stanu środowiska

 lokowanie uciążliwego przemysłu akustycznego. Czynnikizewnętrzne w strefie ekonomicznej. Źródło: opracowanie własne

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 48 Strona 48 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

3.2.3. Zagadnienia horyzontalne - zagrożenie hałasem

Wskazany obszar interwencji oraz najważniejsze problemy jednostki odnoszą się pośrednio do czterech głównych zagadnień horyzontalnych, którymi są: 1. adaptacja do zmian klimatu. 2. nadzwyczajne zagrożenia środowiska. 3. działania edukacyjne. 4. monitoring środowiska.

I – Adaptacja do zmian klimatu Adaptacja przestrzeni do warunków dużego wzrostu temperatury i jej wpływu na hałas to jedno z wyzwań współczesnej gospodarki przestrzennej. Wysoka temperatura generuje rozwój i zwiększenie ilości urządzeń mających na celu minimalizację zagrożeń termicznych, czyli urządzeń klimatyzacyjnych i chłodniczych co w zwartej zabudowie może generować nadmierną emisję hałasu.

II – Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Hałas nie tylko może wywierać niekorzystny wpływ na zdrowie człowieka, ale z również zwierząt ograniczając coraz bardziej ich przestrzeń życiową. Szkodliwość hałasu zależy nie tylko od jego natężenia ale także od częstość występowania, charakteru oddziaływania (ciągły, przerywany) i długotrwałości działania. W związku z wzrostem negatywnych czynników należy przewidzieć podjęcie działań zmierzających do ograniczenia emisji hałasu, a w tym dalszej poprawy stanu dróg, w uzasadnionych przypadkach wprowadzania ograniczeń prędkości i wagi pojazdów na obszarach zabudowanych oraz remontów dróg, budowy obwodnic, czy też nasadzenia drzew i krzewów jako zieleni izolacyjnej.

III – Działania edukacyjne Poważnym chodź na co dzień rzadko dostrzeganym zagrożeniem dla środowiska życia człowieka jest emisja hałasu. Niezbędnym staje się organizowanie szkoleń w celu edukacji i zwiększania świadomości mieszkańców, a szczególnie młodzieży szkolnej w zakresie oddziaływania hałasu na człowieka i zwierzęta, a także w jaki sposób ograniczyć skutki nadmiernego oddziaływania hałasu na mieszkańców terenów zagrożonych hałasem.

IV – Monitoring środowiska Na terenie województwa oceny stanu akustycznego środowiska dokonuje wojewódzki inspektor ochrony środowiska. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska prowadzi rejestr zawierający informacje o stanie akustycznym środowiska na podstawie pomiarów, badań i analiz wykonywanych w ramach państwowego monitoringu środowiska. Konieczne powinno być bardziej szczegółowe wykonywanie badań monitoringowych w każdej gminie.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 49 Strona 49 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

3.3. POLA ELEKTROENERGETYCZNE

3.3.1. Infrastruktura elektroenergetyczna

Linie energetyczne są źródłem emisji pól elektromagnetycznych i mogą powodować przekroczenie wartości dopuszczalnych na terenach zamieszkałych. Największa wartość natężenia pola elektrycznego jaka może wystąpić pod linią lub w jej pobliżu nie przekracza 3 kV/m. Największa wartość natężenia pola elektrycznego, jaka może wystąpić pod linią 220 kV lub w jej pobliżu nie przekracza 6 kV/m. Maksymalne wartości natężenia pola elektrycznego pod linią 400 kV, na wysokości 1,8 m od powierzchni ziemi, wynoszą 10 kV/m. W krajowych przepisach dopuszcza się występowanie pochodzących od linii elektroenergetycznych pól elektrycznych o natężeniach mniejszych od 1 kV/m m.in. na obszarach zabudowy mieszkaniowej. Z punktu widzenia ochrony środowiska człowieka istotne więc mogą być linie i stacje elektroenergetyczne o napięciach znamionowych równych co najmniej 110 kV, bądź wyższych. Zasięg promieniowania mogącego wpływać niekorzystnie na człowieka sięga do 40 m po obu stronach linii. Źródłem zasilania Gminy Żnin w energię elektryczną jest główny punkt zasilania (GPZ) zlokalizowany w miejscowości Żnin. Moc zainstalowana stacji wynosi 32 MVA (2 transformatory 110/15 kV o mocy po 16 MVA). Liczba stacji elektroenergetycznych SN/nN funkcjonujących na terenie analizowanej jednostki będących własnością Enea Operator Sp. z o.o. wynosi 215 szt. (w tym 175 szt. napowietrzne oraz 40 szt. wnętrzowe). Długość linii elektroenergetycznych będących własnością Enea Operator Sp. z o.o. na terenie Gminy Żnin w podziale na napięcie wynosi:  linie napowietrzne WN 110 kV – 25,37 km,  linie napowietrzne SN – 253,5 km,  linie kablowe SN – 37,92 km,  linie napowietrzne nN – 179,16 km (bez przyłączy),  linie kablowe nN – 58,25 km (bez przyłączy).

3.3.2. Stacje nadawcze telefonii komórkowej

Obiektami, o istotnym z punktu widzenia ochrony środowiska, oddziaływaniu są m.in. stacje bazowe telefonii komórkowych i anteny nadawcze. W praktyce, w otoczeniu anten stacji bazowych GSM, pola o wartościach wyższych od dopuszczalnych w praktyce występują w odległości do 25 metrów od anten na wysokości zainstalowania tych anten. Ponieważ anteny są instalowane na dachach wysokich budynków lub na specjalnych wieżach, nie stwarzają one zagrożenia dla mieszkańców. Według analizy rozkładu pól elektromagnetycznych, obszar przekroczeń dopuszczalnego poziomu elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego o gęstości mocy 0,1 W/m2 (szkodliwego dla zdrowia ludzi), występować będzie na znacznych wysokościach: powyżej 20 m n.p.t. i maksymalnym zasięgu do 71 m od anten, a więc w miejscach niedostępnych dla ludzi. Na terenie gminy zlokalizowanych jest wiele anten nadawczych, skupionych głównie w Żninie.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 50 Strona 50 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Na kolejnej rycinie przedstawiono lokalizację stacji bazowych systemów łączności bezprzewodowej w Żninie.

Ryc. 18. Lokalizacja stacji bazowych w Żninie Źródło: www.beta.btsearch.pl

3.3.3. Monitoring pól elektromagnetycznych

Normy środowiskowe ustanowione w celu ochrony ludności przed promieniowaniem elektromagnetycznym zawarte są w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). Nadajniki stacji bazowych telefonii komórkowej wytwarzają np. pola o częstotliwościach od około 0,1 MHz do około 100 GHz. Natomiast linie i stacje elektroenergetyczne są źródłami pól o częstotliwości 50 Hz. Pomiary natężenia promieniowania elektromagnetycznego WIOŚ w Bydgoszczy przeprowadził w 2014 r. w Żninie przy ul. Sienkiewicza. Zmierzony poziom natężenia PEM wyniósł 0,29 V/m, co stanowi dotrzymanie dopuszczalnego poziomu wynoszącego 7 V/m.

3.3.4. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne

W kolejnej tabeli przedstawiono analizę SWOT dla obszaru interwencji pola elektromagnetyczne.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 51 Strona 51 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Tabela 13. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne

Mocne strony Słabe strony

 brak przekroczeń dopuszczalnych norm  obecność napowietrznych linii promieniowania elektromagnetycznego, elektroenergetycznych wysokiego

 uwzględnianie w MPZP oddziaływania napięcia, Czynniki

wewnętrzne pól elektromagnetycznych.  lokalizacja GPZ na terenie Żninia.

Szanse Zagrożenia  rozpowszechnienie i rozwój telefonii  obowiązkowy monitoring PEM w ramach komórkowej oraz innych technologii państwowego monitoringu środowiska, emitujących promieniowanie

 modernizacja sieci energetycznych przez elektromagnetyczne, Czynniki

zewnętrzne operatora.  rozbudowa mieszkalnictwa wzdłuż linii energetycznych. Źródło: opracowanie własne

3.3.5. Zagadnienia horyzontalne – pola elektromagnetyczne

Wskazany obszar interwencji oraz najważniejsze problemy jednostki odnoszą się pośrednio do czterech głównych zagadnień horyzontalnych, którymi są: 1. adaptacja do zmian klimatu. 2. nadzwyczajne zagrożenia środowiska. 3. działania edukacyjne. 4. monitoring środowiska.

I – Adaptacja do zmian klimatu Występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych, typu huragany czy intensywne burze, może doprowadzić do zwiększenia ryzyka uszkodzenia elektrowni wiatrowych, masztów telefonii komórkowej, linii elektroenergetycznych, a zatem ograniczenia w dostarczaniu energii do odbiorców. Zmiany klimatyczne będą miały swoje odzwierciedlenie w konieczności konserwacji infrastruktury mogącej emitować pola elektromagnetyczne i zapewnienia bezpieczeństwa jej funkcjonowania.

II – Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Najgroźniejszymi typami zanieczyszczeń są jonizujące i niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne. Liczba źródeł pola elektromagnetycznego wzrasta wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na energię elektryczną oraz zaawansowaniem technologii bezprzewodowych. Sztuczne pola, generowane przez urządzenia techniczne, mogą znacząco wpływać na biologiczne procesy komunikacji międzykomórkowej oraz na procesy metaboliczne.

III – Działania edukacyjne Promieniowanie elektromagnetyczne stanowi zagrożenie dla zdrowia. Edukacja powinna polegać na przekazywaniu informacji na temat pola elektromagnetycznego. Głównym celem powinno być szerzenie wiedzy nt. szkodliwych wpływów technologii bezprzewodowych na zdrowie.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 52 Strona 52 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

IV – Monitoring środowiska Prowadzący instalację oraz użytkownik urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne są zobowiązani do wykonania pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku bezpośrednio po rozpoczęciu użytkowania instalacji lub urządzenia oraz każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instalacji lub urządzenia. Monitoring pól elektromagnetycznych prowadzi WIOŚ. W ramach monitoringu Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska prowadzi okresowe badania kontrolne poziomów pól w środowisku.

3.4. GOSPODAROWANIE WODAMI

3.4.1. Wody powierzchniowe

Gmina Żnin leży w całości w dorzeczu Warty. Sieć hydrograficzną gminy stanowi głównie rzeka Gąsawka i ponad 20 jezior o różnej wielkości i głębokości, przez które przepływa. Osią hydrograficzną obszaru gminy jest rzeka Gąsawka. Stanowi ona lewostronny dopływ Noteci. Całkowita długość cieku wynosi 57 km. Rzeka Gąsawka charakteryzuje się typowym, deszczowo - śnieżnym reżimem. Wezbrania występują w okresie wiosennych roztopów i powodują wzrost poziomu wody w jeziorach powyżej Żnina. Poniżej Jeziora Dużego Żnińskiego wezbrania są niwelowane przez akweny żnińskie a zwłaszcza przez Jezioro Duże Żnińskie. Zlewnię cechuje stosunkowo niski odpływ jednostkowy, co świadczy o niewielkich zasobach wodnych obszaru. Sytuacja zmienia się w górnym biegu rzeki, który ze względu na budowę geologiczna i pokrycie terenu jest bardziej zasobny w wodę. W miarę zbliżania się do ujścia rzeka zyskuje stabilniejszy odpływ. Ważnymi ciekami odwadniającymi zlewnię Gąsawki, są jej dopływy: Karkoszka w okolicach Żnina, dopływ z okolic Brzyskorzystewka, Pomorka (Jezioro Gąbińskie, Skrzynka, Wąsoskie i Żędowskie oraz Biała Struga uchodząca poniżej jeziornej części zlewni). Do najważniejszych jezior zlokalizowanych na terenie Gminy Żnin należą: Jezioro Żnińskie Duże, Jezioro Żnińskie Małe, Jezioro Dobrylewskie, Jezioro Sobiejuskie, Jezioro Kaczkowskie, Jezioro Kierzkowskie, Jezioro Ostrowieckie, Jezioro Skarbieńskie, Jezioro Weneckie, Jezioro Biskupińskie, Jezioro Skrzynka. W kolejnej tabeli przedstawiono zestawienia najważniejszych parametrów charakteryzujących jeziora na terenie Gminy Żnin.

Tabela 14. Charakterystyka wybranych jezior na terenie Gminy Żnin 3 głębokość powierzchnia zlewni Jezioro powierzchnia [ha] objętość [tys. m ] 2 maksymalna [m] całkowitej [km ] Żnińskie Duże 431,6 29 492,6 11,1 188,2 Żnińskie Małe 135,1 3 036,5 5,3 143,4 Dobrylewskie 53,9 1 621,2 7,8 294,6 Weneckie 131,7 6 601,3 20,3 92 Ostrowieckie 159,6 10 173,0 28,6 127,4 Kierzkowskie 77,3 6 195,3 23 137,1 Sobiejuskie 118 5 855,7 10,9 358,4 Skarbińskie 64 3 069,8 9,6 96,3 Biskupińskie 166,6 6 397,2 13,7 78,9 Skrzynka 27,9 2 440,5 19,5 12,9 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WIOŚ

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 53 Strona 53 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

3.4.2. Monitoring wód powierzchniowych

Obecnie zakres i częstotliwość wykonywanych badań wód powierzchniowych opiera się na następujących rozporządzeniach:  rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jakości jednolitych wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2016, poz. 1187),  rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U. Nr 86, poz. 478). W latach 2013-2015 WIOŚ w Bydgoszczy przeprowadził badania jakości wód następujących jezior na terenie Gminy Żnin: Biskupińskie, Dobrylewskie, Skarbińskie. Stan ekologiczny wszystkich badanych jezior określony został jako zły. W kolejnej tabeli przedstawiono szczegółowe wyniki przeprowadzonych badań.

Tabela 15. Wyniki badań jakości wód jezior na ternie Gminy Żnin Jezioro Biskupińskie Dobrylewskie Skarbińskie Rok badania 2015 2015 2013 Fitoplankton 4,19 4,86 4,67 Makrofity 0,135 0,100 0,178 Elementy Makrobentos* 0,540 0,231 0,257 biologiczne Indeks 0,466 0,485 0,808 okrzemkowy O w 2 0,5 - - hypolimnionie [%] O nad dnem 2 - 0,8 0,5 [mgO2/l] Widzialność [m] 0,7 0,4 0,6 Elementy Przewodność fizykochemiczne 692 725 636 [µs/cm] Azot ogólny 1,9 2,88 3,29 [mgN/l] Fosfor ogólny 0,055 0,510 0,07 [mgP/l] Substancje szczególnie szkodliwe Elementy hydro-morfologiczne Stan ekologiczny zły zły zły Stan chemiczny nb** Klasyfikacja stanu wód JCW - zły zły Objaśnienia

Stan ekologiczny Stan ekologiczny Stan ekologiczny Stan ekologiczny Stan ekologiczny bardzo dobry dobry umiarkowany słaby zły

Powyżej dobrego Poniżej dobrego Wskaźniki nie Dobry stan wód stanu stanu brane pod uwagę Zły stan wód JCW JCW ekologicznego ekologicznego w klasyfikacji *element czasowo nie uwzględniany w klasyfikacji (warunki referencyjne w trakcie weryfikacji); ** nie badano; Źródło: WIOŚ Bydgoszcz

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 54 Strona 54 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

W roku 2015 na terenie Gminy Żnin nie funkcjonowało żadne kąpielisko, a jedynie dwa miejsca wykorzystywane do kąpieli, tj.:  Żnin, Jezioro Małe Żnińskie – organizator Urząd Miejski w Żninie,  Wenecja, Jezioro Weneckie – organizator Przystań Wenecka Sp. z o.o. w Wenecji, gm. Żnin. Przeprowadzone przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Żninie w ramach wewnętrznej kontroli jakości badania próbek wody z w/w jezior nie wykazały przekroczeń mikrobiologicznych. Badania jakości wód płynących na terenie Gminy Żnin WIOŚ w Bydgoszczy przeprowadził na rzece Gąsawce w profilu poniżej Jeziora Sobiejuskiego na 13,4 km biegu rzeki. Ocena jednolitej części wód – Gąsawka do wypływu z Jez. Sobiejuskiego wskazuje na słaby potencjał ekologiczny (ocena biologiczna – słaba; ocena fizyko-chemiczna – poniżej potencjału dobrego; ocena hydromorfologiczna – dobra). W kolejnej tabeli przedstawiono szczegółowe dane dotyczące klasyfikacji poszczególnych badanych parametrów rzeki Gąsawki.

Tabela 16. Wyniki badań jakości wód rzeki Gąsawki Badany wskaźnik Klasa Indeks okrzemkowy III Elementy biologiczne Makrobentos IV Stan fizyczny Temperatura I Tlen rozpuszczony I Warunki tlenowe BZT5 II i zanieczyszczenia organiczne OWO I Przewodność w 20oC I Zasolenie Twardość ogólna I Zakwaszenie Odczyn I Azot amonowy I Azot Kjeldahla II Azot azotanowy I Substancje biogenne Azot ogólny I Fosforany Poniżej Potencjału Dobrego Fosfor ogólny II Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WIOŚ

Dużym obciążeniem dla środowiska wodnego, a w szczególności dla jeziora Żnińskiego Dużego oraz rzeki Gąsawki jest zrzut oczyszczonych ścieków z oczyszczalni ścieków w Jaroszewie. W roku 2015 odprowadzono do odbiornika następujące ilości ładunków w ściekach oczyszczonych:

 BZT5 – 9 036 kg/rok,  ChZT – 41 449 kg/rok,  zawiesina ogólna – 9 026 kg/rok,  azot ogólny – 33 640 kg/rok,  fosfor ogólny – 814 kg/rok, Duży udział w zanieczyszczeniu wód mają także spływy powierzchniowe, głównie z pól uprawnych z terenów wiejskich, zawierające związki biogenne oraz środki ochrony roślin. Należy podkreślić, że ochrona wód przed zanieczyszczeniem związanym ze spływami

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 55 Strona 55 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

powierzchniowymi jest zadaniem trudniejszym od zapewnienia oczyszczenia ścieków pochodzących ze źródeł punktowych.

3.4.3. Wody podziemne

Gmina Żnin położona jest w granicach następujących Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd):  JCWPd nr 42 - na całym obszarze, pod znacznej miąższości warstwą utworów czwartorzędowych występuje mioceński poziom wodonośny W południowej części JCWPd poziom kredowy nie będący w kontakcie hydraulicznym z poziomem mioceńskim.  JCWPd nr 43 - wody w utworach czwartorzędowych tworzą jeden poziom wodonośny o zróżnicowanym wykształceniu występujący na części obszaru JCWPd. Poziom mioceński występuje na całym obszarze, często mając kontakt hydrauliczny z poziomem czwartorzędowym. W części północno-wschodniej występują wody podziemne w utworach kredowych. Cecha szczególna JCWPd: W rejonie północno-wschodnim występują wody zasolone w utworach trzeciorzędowych, przy braku izolacji lokalnie następuje acsenzja wód zasolonych do poziomów plejstoceńskich. Położenie Gminy Żnin na tle zasięgu JCWPd nr 42 i 43 przedstawiono na kolejnej rycinie.

Ryc. 19. Położenie Gminy Żnin na tle JCWPd nr 42 i 43 Źródło: opracowanie własne na podstawie www.psh.gov.pl

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 56 Strona 56 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Gmina Żnin znajduje się w granicach dwóch głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) – GZWP nr 143 oraz GZWP nr 142. Trzeciorzędowy Subzbiornik „Inowrocław Gniezno” – GZWP nr 143, to zbiornik typu porowego o średniej głębokości ujęć 120 m i zasobach dyspozycyjnych 96 tys. m3/dobę. Poziom trzeciorzędowy występuje w utworach mioceńskich. Tworzą go piaski, a zasilany jest poprzez przesączanie się wód z poziomów czwartorzędowych przez kompleks iłów poznańskich. W granicach zlewni Gąsawki poziom międzyglinowy reprezentowany jest przez „Zbiornik międzymorenowy Inowrocław - Dąbrowa” - GZWP nr 142, który zajmuje północno – wschodnią część gminy. GZWP to struktury wodonośne wymagające szczególnej ochrony. Głównym kryterium wyznaczania obszarów, które powinny podlegać ochronie jest czas migracji wody z powierzchni terenu do zbiornika. Na kolejnej rycinie przedstawiono lokalizację Gminy Żnin na tle zasięgu głównych zbiorników wód podziemnych.

Ryc. 20. Położenie Gminy Żnin na tle GZWP Źródło: opracowanie własne na podstawie www.psh.gov.pl

3.4.4. Monitoring wód podziemnych

Na terenie Gminy Żnin znajdują się dwa punkty pomiarowe sieci krajowej monitoringu wód podziemnych, w których jakość wód badana była w 2015 r. (badania prowadzi Państwowy Instytut Geologiczny):

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 57 Strona 57 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 Dochanowo – nr punktu 1949 – V klasa jakości wód podziemnych z uwagi na stężenie azotanów;  Dochanowo – nr punktu 1961 – II klasa jakości wód podziemnych ze względu na stężenie manganu, wapnia i wodorowęglanów. W kolejnej tabeli przedstawiono szczegółowe wyniki badań jakości wody podziemnej w punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie gminy.

Tabela 17. Wyniki badań jakości wody podziemnej przeprowadzonych w 2015 r. w punktach pomiarowych na terenie Gminy Żnin Nr punktu 1949 1961 Lokalizacja Dochanowo Dochanowo temp, SO4, Cu, PEW, Wskaźniki w zakresie stężeń II klasy jakości temp, HCO3, Mn, Ca HCO3, TOC Wskaźniki w zakresie stężeń III klasy jakości O2, Ca Fe, O2 Wskaźniki w zakresie stężeń IV klasy jakości - - Wskaźniki w zakresie stężeń V klasy jakości NO3 - Klasa jakości V II Źródło: www.mjwp.gios.gov.pl

3.4.5. Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi

W 2015 roku pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Żninie znajdowało się 8 wodociągów publicznych na terenie miasta i Gminy Żnin. Sześć wodociągów zarządzanych jest przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie. Wodociąg Dobrylewo, gm. Żnin zarządzany jest przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną „ROZKWIT” w Dobrylewie, a Wodociąg Cerekwica zarządzany jest przez „Cerplon” Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe Sp. z o.o. w Cerekwicy. Jakość wody dostarczanej przez 6 urządzeń odpowiadała wymaganiom określonym w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia z dnia 13 listopada 2015 roku, w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2015.1989) i w związku z tym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Żninie stwierdził przydatność wody do spożycia. Incydentalnie zdarzały się krótkotrwałe przekroczenia najwyższych dopuszczalnych wartości parametrów takich jak mangan, bakterie grupy coli, ogólna liczba mikroorganizmów w temperaturze 36°C, ogólna liczba mikroorganizmów w temperaturze 22oC, żelazo. Przekroczenia badanych parametrów stwierdzono w przypadku następujących urządzeń:  Wodociąg Dobrylewo  mangan (104 µg/l), próbka z dnia 4.11.2015 r., sieć Dobrylewo – przeprowadzono działania naprawcze polegające m.in. na płukaniu odżelaziaczy, sprawdzeniu poprawności działania aeratorów. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Żninie prowadził postępowanie administracyjne nakazujące zapewnić konsumentom wodę o dobrej jakości, co zostało wykonane w styczniu 2016 r.;  Wodociąg Żnin Góra:  bakterie grupy coli (1jtk/100ml), próbka z dnia 24.03.2015 r., sieć Żnin - przeprowadzono działania naprawcze polegające na dezynfekcji stacji i sieci

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 58 Strona 58 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

wodociągowej, płukaniu sieci wodociągowej oraz przyłącza wodociągowego, następnie wykonano powtórne badanie wody, które nie wykazało obecności w/w bakterii,  bakterie grupy coli (4jtk/100ml), próbka z dnia 04.08.2015 r., stacja uzdatniania wody-, przeprowadzono chlorowanie i płukanie studni oraz stacji wodociągowej, następnie wykonano powtórne badanie wody, które nie wykazało obecności w/w bakterii,  bakterie grupy coli (6 jtk/100ml i 2jtk/100ml), próbka z dnia 26.10.2015 r., sieć Żnin-przeprowadzono działania naprawcze polegające na chlorowaniu, płukaniu stacji i sieci wodociągowej, następnie wykonano powtórne badania wody, które nie wykazały obecności w/w bakterii,  mangan (87,7μg/l), próbka z dnia 26.10.2015 r., stacja uzdatniania wody- przeprowadzono działania naprawcze polegające na płukaniu odżelaziaczy i całej instalacji, następnie wykonano powtórne badania wody, które w dalszym ciągu wykazywały przekroczenie zawartości manganu (127μg/l i 135μg/l). Następnie zarządzający wodociągiem dokonał wymiany żwirków i dysz w odżelaziaczach. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Żninie prowadził postępowanie administracyjne nakazujące zapewnić konsumentom wodę o dobrej jakości, co zostało wykonane w maju 2016 roku.  Wodociąg Wilczkowo:  bakterie grupy coli (3jtk/100ml), próbka z dnia 24.03.2015 r., oraz próbka z dnia 02.12.2015 r., (2 jtk/100ml) sieć Murczyn - przeprowadzono działania naprawcze polegające na dezynfekcji studni głębinowej, stacji wodociągowej, płukaniu sieci wodociągowej, następnie wykonano powtórne badania wody, które nie wykazały obecności w/w bakterii,  ogólna liczba mikroorganizmów w temperaturze 22°C (>300jtk/1ml), próbka z dnia 24.03.2015 r., sieć Januszkowo- przeprowadzono działania naprawcze polegające na dezynfekcji studni głębinowej, stacji wodociągowej, płukaniu sieci wodociągowej, następnie wykonano powtórne badanie wody, które nie wykazało obecności w/w bakterii.  Wodociąg Jadowniki:  ogólna liczba mikroorganizmów w temperaturze 36°C (>300jtk/1ml), próbki z dnia 17.08.2015 r., sieć Jadowniki Rycerskie i Kierzkowo - przeprowadzono chlorowanie i płukanie stacji i sieci wodociągowej, powtórne badania wody nie wykazały obecności w/w mikroorganizmów.  mangan, próbki z dnia 12.10.2015 r., sieć Jadowniki Bielskie (56μg/l) i sieć Jadowniki Rycerskie (52μg/l), kolejne badania wody nie wykazały przekroczeń w/w parametru.  Wodociąg Cerekwica:  bakterie grupy coli (3jtk/100ml), próbka z dnia 15.04.2015 r., sieć Cerekwica - przeprowadzono dezynfekcję przyłącza wodociągowego, przepłukano sieć, następnie wykonano powtórne badanie wody, które nie wykazało obecności w/w bakterii.  Wodociąg Gorzyce:  bakterie grupy coli (5jtk/100ml), próbka z dnia 18.08.2015 r., stacja uzdatniania wody -przeprowadzono działania naprawcze polegające na dezynfekcji studni i układu technologicznego stacji, przeprowadzono intensywne płukanie układu,

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 59 Strona 59 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

następnie przeprowadzono powtórne badanie wody, które nie wykazało obecności w/w bakterii,  mangan (76,2μg/l), próbka z dnia 26.10.2015 r., stacja uzdatniania wody - przeprowadzono płukanie odżelaziaczy, wykonano kolejne badanie wody, które w dalszym ciągu wykazywało przekroczenie manganu (58μg/l), następnie wykonano czyszczenie aeratorów i przeprowadzono intensywne płukanie odżelaziaczy i całej instalacji, powtórne badanie wody nie wykazało przekroczeń w/w parametru,  żelazo (211μg/l), próbka z dnia 26.10.2015 r., stacja uzdatniania wody - przeprowadzono płukanie odżelaziaczy, wykonano kolejne badanie wody, które w dalszym ciągu wykazywało przekroczenie żelaza (342μg/l), następnie wykonano czyszczenie aeratorów i przeprowadzono intensywne płukanie odżelaziaczy i całej instalacji, powtórne badanie wody nie wykazało przekroczeń w/w parametru.

3.4.6. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami

W kolejnej tabeli przedstawiono analizę SWOT dla obszaru interwencji gospodarowanie wodami.

Tabela 18. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami Mocne strony Słabe strony  jakość wód odprowadzanych z oczyszczalni ścieków mieści się w normach,  możliwość zanieczyszczenia wód  położenie na obszarze głównych powierzchniowych i podziemnych przez

zbiorników wód podziemnych, zanieczyszczenia pochodzenia  brak wyznaczonych obszarów OSN na komunikacyjnego i przemysłowego, terenie gminy,  V klasa jakości wód podziemnych  II klasa jakości wód podziemnych w punkcie pomiarowym nr 1961,

Czynniki w punkcie pomiarowym nr 1949,  Słaby potencjał ekologiczny jednolitej wewnętrzne  jakość wody dostarczanej przez części wód – Gąsawka do wypływu urządzenia wodociągowe w 2015 r. z Jez. Sobiejuskiego, odpowiadała wymaganiom określonym  Zły stan ekologiczny badanych jezior: w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia Biskupińskiego, Dobrylewskiego, z dnia z dnia 13 listopada 2015 roku, Skarbińskiego. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Szanse Zagrożenia

 obserwowany wzrost zainteresowania  dopływ zanieczyszczeń spoza gminy, społeczeństwa problematyką  rosnące zagrożenie wystąpienia gospodarowania wodami oraz wzrost ekstremalnych zjawisk np. krótkich, świadomości ekologicznej, nawalnych opadów, Czynniki  zwiększająca się świadomość

zewnętrzne  wykorzystanie rekreacyjne zlewni i aktywność władz w zakresie poprawy jezior. jakości wód. Źródło: opracowanie własne

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 60 Strona 60 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

3.4.7. Zagadnienia horyzontalne – gospodarowanie wodami

Wskazany obszar interwencji oraz najważniejsze problemy jednostki odnoszą się pośrednio do czterech głównych zagadnień horyzontalnych, którymi są: 1. adaptacja do zmian klimatu. 2. nadzwyczajne zagrożenia środowiska. 3. działania edukacyjne. 4. monitoring środowiska.

I – Adaptacja do zmian klimatu Ze względu na zmiany klimatyczne o obserwowane coraz częściej deszcze nawalne, na terenie gminy ważna jest ochrona przeciwpowodziowa skoordynowana z działaniami ochronnymi w całym dorzeczu. Należy znacznie więcej uwagi zwrócić na istniejące systemy ochrony przeciwpowodziowej, które są w wielu przypadkach niewystarczające lub w złym stanie technicznym. Powinno się usprawnić gospodarkę przestrzenną, w tym nie dopuszczać do urbanizacji terenów zalewowych, zabudowy i przerywania cieków odwadniających. Oprócz zabezpieczeń hydrotechnicznych, ważne jest zwiększenie i ochrona przed zabudową obszarów pochłaniających nadmiar wody, opóźniających odpływ lub spowalniających przepływ i retencjonujących ją, jak: poldery, suche zbiorniki wodne, tereny zielone i grunty o dużej pojemności wodnej (głównie torfy, mursze). W dalszym ciągu rozwijać małą retencję, obejmującą działania mające na celu wydłużenie czasu obiegu wody poprzez zwiększenie zdolności do zatrzymywania wód opadowych i roztopowych oraz spowolnienia odpływu. Umożliwi to zmniejszanie zagrożenia podtopieniami, jak również zmniejszy skutki susz, a zwłaszcza suszy glebowej.

II – Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Wzrost zagrożenia powodziowego, zwłaszcza w miejscowościach położnych na terenach zagrożonych powodzią, powodować będzie także ubytek bezpiecznych, atrakcyjnych terenów inwestycyjnych i mieszkaniowych. Może to być jeden z nowych czynników migracyjnych ludności. Ze zwiększaniem częstotliwości i długości występowania wysokich stanów wód w rzekach wiąże się także zagrożenie podtopieniami związanymi z podnoszonym się poziomem wód gruntowych, co ma swoje odzwierciedlenie na terenach przemysłowych.

III – Działania edukacyjne Kluczowe obszary tematyczne z zakresu ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi to: - racjonalne gospodarowanie zasobami wód powierzchniowych i podziemnych (wielkość zasobów i ich kształtowanie, zjawiska powodzi, suszy, deficyt wody); - stosowanie nowych technologii w ochronie wód dla jakości środowiska i życia ludzi; - naturalna i sztuczna retencja; - dbałość o jakość wód powierzchniowych i podziemnych; - projekty edukacyjne nastawione na zwiększenie zaangażowania obywateli w aktywną ochronę środowiska wodnego.

IV – Monitoring środowiska RZGW w Poznaniu prowadzi monitoring sytuacji hydrologicznej w obszarze dorzecza. Monitoring wód powierzchniowych realizuje WIOŚ zgodnie z Programem Monitoringu

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 61 Strona 61 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Środowiska w województwie. Wykonawcą monitoringu wód podziemnych (chemicznego i ilościowego) jest Państwowa Służba Hydrogeologiczna (PSH), której zadania realizowane są przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG - PIB). Lokalny system monitoringu wód uzupełniają także badania w ramach zamkniętego składowiska odpadów oraz w ramach monitorowania stanu sieci wodociągowej i wody ujmowanej na cele komunalne. W ujęciu wieloletnim wyniki badań monitoringowych mają pokazywać, czy działania proekologiczne podejmowane na terenie gminy przynoszą wymierne efekty.

3.5. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA

Podmiotem, który zaopatruje gminę w wodę oraz zajmuje się odprowadzeniem ścieków i eksploatacją oczyszczalni ścieków jest Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie.

3.5.1. Zaopatrzenie w wodę

Na terenie Gminy Żnin Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. eksploatuje 6 stacji wodociągowych, których szczegółowa charakterystyka przedstawia się następująco:

I. Stacja wodociągowa Żnin ul. Mickiewicza: 1. Ze stacji wodociągowej zasilane jest miasto Żnin do wysokości byłej cukrowni oraz wioska Jaroszewo i Sarbinowo. 2. Pobór wód odbywa się z dwóch ujęć:  ul. Dworcowa dz. nr 468/11 ze studnią nr 3 i 3a;  ul. Mickiewicza dz. nr 443/5, 450/2, 452/3, 453/6, 453/8 ze studniami nr 1A, 4, i 5; 3. Studnie:  Studnia nr 1A o głębokości 101 m i wydajności 100 m3/h,  Studnia nr 3 o głębokości 81,8 m i wydajności 158 m3/h,  Studnia nr 3A o głębokości 91 m i wydajności 200 m3/h,  Studnia nr 4 o głębokości 101,5 m i wydajności 100 m3/h,  Studnia nr 5 o głębokości 168 m i wydajności 153 m3/h. 4. Pozwolenie wodnoprawne ważne do 30 czerwca 2018 roku. 5. Wydajność ujęcia wg. pozwolenia wodnoprawnego wynosi: 3  Qmax godz – 312 m /h, 3  Qśr. dob. – 3 500 m /d, 3  Qmax. dob. – 4500 m /d, 3  Qśr. rok – 1 277 500 m /rok. 6. Rzeczywiste wydobycie wody w 2015 roku: 1 742 m3/dobę, 635 866 m3/rok; 7. Woda pobierana z utworów trzeciorzędowych. 8. Ustanowiona strefa ochrony bezpośredniej, jest wygrodzona i oznakowana. 9. Woda uzdatniana jest na filtrach ciśnieniowych, zamkniętych, na złożach żwirowo – piaskowych, z napowietrzaniem.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 62 Strona 62 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

II. Stacja wodociągowa Żnin ul. Pałucka: 1. Ze stacji wodociągowej Żnin – Góra zasilane są wszystkie ulice osiedla Żnin – Góra oraz osiedle za stadionem bez ul. Nowotki. 2. Pobór wód odbywa się z dwóch ujęć:  ul. Pałucka dz. nr 1725/1 i 1724/3 – studnia nr 1;  Murczyn dz. nr 56/3 – studnia nr 2; 3. Studnie:  Studnia nr 1 o głębokości 122 m i wydajności 30 m3/h;  Studnia nr 2 o głębokości 123 m i wydajności 37 m3/h; 4. Pozwolenie wodnoprawne ważne do 30 września 2016 roku. 5. Wydajność ujęcia wg. pozwolenia wodnoprawnego wynosi: 3  Qmax godz. – 50 m /h, 3  Qdmax – 700 m /d, 3  Qd.śr. – 500 m d, 3  Qśr. rok – 182 500 m /rok. 6. Rzeczywiste wydobycie wody w 2015 roku: 341 m3/d, 124 464 m3/rok 7. Woda pobierana jest z utworów trzeciorzędowych 8. Ustanowiona strefa ochrony bezpośredniej jest wygrodzona i oznakowana. 9. Woda uzdatniana jest na filtrach ciśnieniowych, zamkniętych, na złożach żwirowo – piaskowych, z napowietrzaniem.

III. Stacja wodociągowa Białożewin: 1. Stacja wodociągowa Białożewin zaopatruje w wodę miejscowości: Białożewin, Podgórzyn, Rydlewo, Skarbienice, Wenecje i ul. Nowotki w Żninie. 2. Pobór wód odbywa się z dwóch ujęć:  ujęcie dz. nr 209/1 ze studnią 2 i 3;  ujęcie przy stacji dz. nr 205 ze studnią 1A; 3. Studnie :  Studnia nr 1A o głębokości 202 m i wydajności 90 m3/h;  Studnia nr 2 o głębokości 42 m i wydajności 31 m3/h;  Studnia nr 3 o głębokości 40 m i wydajności 34 m3/h; 4. Pozwolenie wodnoprawne OŚ.6341.16.2013 z dnia 01.07.2013 r. ważne do dnia 30 czerwca 2023 roku. 5. Wydajność ujęcia wg. pozwolenia wodnoprawnego: 3  Qhmax - 41,00 m h, 3  Qd śr - 367,50 m /d, 3  Qdmax- 441,00 m /d, 3  Qmax roczne – 134 137,5 m /rok. 3 3 6. Rzeczywiste wydobycie wody w 2015 roku: Qdśr - 308,7 m /d, Q roczne - 112 674m /rok; 7. Pobór wód z utworów czwartorzędowych (studnia 2 i 3) i utworów trzeciorzędowych (1a). 8. Ustanowiona strefa ochrony bezpośredniej jest wygrodzona i oznakowana. 9. Woda uzdatniana jest na filtrach ciśnieniowych, zamkniętych, na złożach żwirowo – piaskowych, z napowietrzaniem.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 63 Strona 63 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

IV. Stacja wodociągowa Gorzyce: 1. Ujęcie stacji wodociągowej Gorzyce zasila w wodę miejscowości: Gorzyce, Słabomierz, Sulinowo, Dochanowo, Nadborowo, Brzyskorzystew, Brzyskorzystewko, Sobiejuchy. 2. Pobór wód odbywa się z jednego ujęcia dz. nr 13/1. 3. Studnie :  Studnia nr 1 nie czynna do renowacji w 2016 roku;  Studnia nr 2 o głębokości 118 m i wydajności 56 m3;  Studnia nr 3 o głębokości 118,5 m i wydajności 57,5 m3; 4. Pozwolenie wodnoprawne OŚ.6341.14.2013 z dnia 01.07.2013 rok, ważne do dnia 30 czerwca 2023 roku. 5. Wydajność wg. pozwolenia wodnoprawnego: 3  Qhmax - 32,0 m /h, 3  Qd śr – 283,0 m /d, 3  Qdmax – 340,0 m /d, 3  Qmax roczne – 103 295 m /rok. 3 6. Rzeczywiste wydobycie wody w 2015 roku: Qdśr – 286,1 m /d; Qroczne – 104 437 m3/rok; 7. Woda pobierana jest z utworów trzeciorzędowych. 8. Ustanowiona strefa ochrony bezpośredniej jest wygrodzona i oznakowana. 9. Woda uzdatniana jest na filtrach ciśnieniowych, zamkniętych, na złożach żwirowo – piaskowych, z napowietrzaniem.

V. Stacja wodociągowa Jadowniki R: 1. Stacja wodociągowa Jadowniki R. zasila w wodę miejscowości: Jadowniki R., Jadowniki B., Młodocin, Kierzkowo, Chomiąża Kś. 2. Pobór wód odbywa się z jednego ujęcia: 3. Studnie:  Studnia nr 1 o głębokości 61 m i wydajności 28 m3/h,  Studnia nr 2 o głębokości 60 m i wydajności 80 m3/h. 4. Pozwolenie wodnoprawne ważne do 30 czerwca 2023 roku. 5. Wydajność ujęcia wg. pozwolenia wodnoprawnego: 3  Qhmax – 22,0 m /h, 3  Qdśr – 197,49 m /d, 3  Qdmax – 237,0m /d, 3  Qmax roczne – 72 085,5 m /rok. 3 3 6. Rzeczywiste wydobycie wody w 2015 roku: Qd – 154,1 m /d, Qroczne – 56 249 m /rok; 7. Woda pobierana jest z utworów trzeciorzędowych 8. Ustanowiona strefa ochrony bezpośredniej jest wygrodzona i oznakowana. 9. Woda uzdatniana jest na filtrach ciśnieniowych, zamkniętych, na złożach żwirowo – piaskowych, z napowietrzaniem.

VI. Stacja wodociągowa Wilczkowo: 1. Stacja wodociągowa Wilczkowo zasila w wodę miejscowości: Wilczkowo, Januszkowo, Murczyn, Murczynek. 2. Pobór wód odbywa się z jednego ujęcia: 3. Studnie:

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 64 Strona 64 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 Studnia nr 1A o głębokości 107 m i wydajności 40 m3;  Studnia nr 2 o głębokości 105,5 m i wydajności 39 m3; 4. Pozwolenie wodnoprawne ważne do 30 czerwca 2021 roku. 5. Wydajność ujęcia wg. pozwolenia wodnoprawnego: 3  Qmaxgodz – 40 m /h, 3  Qśr. dob.- 269,2 m /d, 3  Qmax.dob.- 370 m /d, 3  Qśr roczne – 98 258 m /rok. 6. Rzeczywiste wydobycie wody w 2015 roku: 159 m3/dobę, 58 026 m3/rok; 7. Woda pobierana jest z utworów trzeciorzędowych. 8. Ustanowiona strefa ochrony bezpośredniej jest wygrodzona i oznakowana. 9. Woda uzdatniana jest na filtrach ciśnieniowych, zamkniętych, na złożach żwirowo – piaskowych, z napowietrzaniem.

Tabela 19. Produkcja wody z ujęć eksploatowanych przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie w 2015 r. Zużycie wody (przed i po wtłoczeniu Ilość wody Produkcja Ilość wody wody do sieci) wtłoczonej do Straty wody w sieci wody z ujęć sprzedanej przed po sieci wtłoczeniem wtłoczeniu m3 m3 m3 m3 m3 m3 % 1 091 716 459 58 7 826 1 037 932 768 207 269 725 24,7

Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie

3.5.1.1. Sieć wodociągowa

Według danych uzyskanych od Zakładu Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie łączna długość sieci wodociągowej na terenie analizowanej jednostki wynosi 295,3 km (w tym na obszarze miejskim – 62,4 km oraz na obszarze wiejskim – 232,9 km). W kolejnej tabeli przedstawiono dane dotyczące długości sieci wodociągowej, liczby gospodarstw domowych oraz liczby osób korzystających z sieci wodociągowej w podziale na poszczególne miejscowości.

Tabela 20. Sieć wodociągowa na terenie Gminy Żnin Ilość osób Długość sieci Ilość gospodarstw korzystających Lp. Nazwa miejscowości wodociągowej zwodociągowanych z sieci wodociągowej [km] [szt.] [szt.] 1 Białożewin 12,9 90 462 2 Bożejewice 6,5 41 246 3 Bożejewiczki 5,8 93 504 4 Brzyskorzystew 13,9 70 383 5 Brzyskorzystewko 1,1 29

6 Cerekwica 3,5 27 909 7 Chomiąża Księża 4,9 33 24 8 Dobrylewo - - - 9 Dochanowo 4,5 38 206 10 Gorzyce 11,8 75 338 11 Jadowniki Bielskie 8,6 31 155

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 65 Strona 65 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ilość osób Długość sieci Ilość gospodarstw korzystających Lp. Nazwa miejscowości wodociągowej zwodociągowanych z sieci wodociągowej [km] [szt.] [szt.] 12 Jadowniki Rycerskie 9,9 78 401 13 Januszkowo 3,6 49 257 14 Jaroszewo 1,5 89 414 15 Kaczkowo 8,5 14 122 16 Kaczkówko 1,3 31 139 17 Kierzkowo 5,7 52 119 18 Murczyn 14,9 56 318 19 Murczynek 6,8 27 128 20 Nadborowo 4,7 25 173 21 Paryż 5,3 24 126 22 Podgórzyn 6,4 98 481 23 Podobowice 14,9 62 395 24 Redczyce 2,3 14 94 25 Rydlewo 3,3 43 199 26 Sarbinowo 2,7 33 181 27 Sielec 3,3 51 283 28 Skarbienice 2,7 10 35 29 Słabomierz 3,5 27 133 30 Słębowo 8,8 62 350 31 Sobiejuchy 6,2 61 196 32 Sulinowo 7,4 38 239 33 Ustaszewo 5,6 29 146 34 Uścikowo 2,9 46 172 35 Wawrzynki 1,9 33 186 36 Wenecja 16,0 83 301 37 Wilczkowo 2,0 36 155 38 Wójcin 7,3 53 213 39 Żnin-Gmina 232,9 1828 9325 40 Żnin (miasto) 62,4 1848 14532 41 Ogółem: obszar miejski i wiejski 295,3 3676 23857 Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie

Długość sieci wodociągowej wykonanej z rur azbestowo-cementowych na terenie analizowanej jednostki wynosi 28,427 km. W dniu 14 lipca 2009 roku Rada Ministrów przyjęła uchwałę „Program oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009 – 2032”, a następnie dnia 15 marca 2010 przyjęto uchwałę nr 39/2010 zmieniającą uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032”. Dokument wyznaczył kierunek działań na poszczególnych szczeblach samorządu terytorialnego. Na posiadaczy wyrobów zawierających azbest nałożono obowiązek ich inwentaryzowania i przestrzegania specjalnych procedur w trakcie usuwania, transportu i ich składowania. Szacuje się, że proces usuwania wyrobów zawierających azbest trwać będzie do końca roku 2032. W kolejnej tabeli przedstawiono wykaz odcinków sieci wodociągowej wykonanych z rur azbestowo-cementowych.

Tabela 21. Sieć wodociągowa wykonana z rur azbestowo-cementowych na terenie Gminy Żnin Lokalizacja Średnica Rok budowy Długość [m] Jadowniki R 150 1975 750 Jadowniki R 100 1975 900

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 66 Strona 66 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Lokalizacja Średnica Rok budowy Długość [m] Jadowniki B od Jadownik R 100 1975 1 700 Gorzyce 100 1975 2 050 Gorzyce 80 1975 50 Nadborowo 100 1975 150 Nadborowo 80 1975 3 300 Dochanowo 100 1975 1 700 Dochanowo 80 1975 500 100 1980 3 950 Podgórzyn 80 1980 2 402 Wenecja 150 1980 1 850 Żnin - Jaroszewo 150 1980 1 750 ul. Kl. Janickiego 150 1980 1 100 ul. Szkolna 150 1973 750 ul. Szkolna 200 1970 250 ul. 700 Lecia 200 1975 700 ul. Szpitalna 100 1975 900 ul. Mickiewicza 200 1974 1 450 ul. Kościuszki 200 1968 25 ul. W. Pieniężnej 100 1975 150 ul. Browarowa 100 1980 150 ul. Browarowa 150 1975 200 ul. Tysiąclecia + Zespół Szkół 100 1980 300 Ponadgimnazjalnych 150 1980 200 ul. Pocztowa 200 1974 250 ul. Aliantów 150 1960 950 Wszystkie sieci ogółem z AC 28 427 Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie

3.5.2. Gospodarka ściekowa

Sieć kanalizacji rozwija jest w oparciu o założenia aglomeracji kanalizacyjnej. Zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 ze zm.) przez aglomerację rozumie się teren, na którym zaludnienie lub działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych. Tworzenie aglomeracji pomaga spełnić zadania związane z uporządkowaniem gospodarki ściekowej oraz uszeregować ich realizację w taki sposób, aby wywiązać się ze zobowiązań traktatowych wynikających z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Gmina Żnin wraz z Gminą Gąsawa współtworzą aglomeracją kanalizacyjną Żnin. Aglomeracja wyznaczona została Uchwałą Nr IX/162/15 Sejmiku Województwa Kujawsko- Pomorskiego z dnia 22 czerwca 2015 r. Równoważna liczba mieszkańców (RLM) aglomeracji wynosi 25 787. Oczyszczalnia ścieków dla aglomeracji zlokalizowana jest w miejscowości Jaroszewo (Gm. Żnin). Obszar aglomeracji obejmuje następujące miejscowości: 1. miasto Żnin (całe miasto); 2. z terenu Gminy Żnin: Cerekwica (część miejscowości), Uścikowo (część miejscowości), Kaczkówko (część miejscowości), Podobowice (część miejscowości), Sielec (część miejscowości), Jaroszewo (część miejscowości), Brzyskorzystewko (cała miejscowość), Żnin Wieś (część miejscowości), Sarbinowo (część miejscowości), Jadowniki Rycerskie (część miejscowości), Dobrylewo (część

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 67 Strona 67 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

miejscowości), Wilczkowo (część miejscowości), Sobiejuchy (część miejscowości), Białożewin (część miejscowości), Bożejewiczki (część miejscowości), Podgórzyn (część miejscowości), Rydlewo (cała miejscowość), Słębowo (część miejscowości), Wenecja (cała miejscowość); 3. z terenu Gminy Gąsawa: Gogółkowo (część miejscowości), Biskupin (część miejscowości), Marcinkowo Dolne (cała miejscowość), Marcinkowo Górne (część miejscowości), Godawy (część miejscowości), Łysinin (część miejscowości), Gąsawa (część miejscowości), Komratowo (część miejscowości), Oćwieka (część miejscowości), Szelejewo (część miejscowości), Laski Wielkie (część miejscowości), Obudno (część miejscowości), Chomiąża Szlachecka (część miejscowości), Nowawieś Pałucka (cała miejscowość). Równoważna liczba mieszkańców aglomeracji (RLM) wynosi 25 787 i jest większa od wielkości z 2006 r. 22 483 RLM ze względu na inne wskazania wytycznych odnośnie metodyki obliczeń (uwzględnienie RLM obiektów użyteczności publicznej) oraz ze względu na przeprowadzoną weryfikację danych wyjściowych do wyliczenia RLM (m. in. na podstawie ewidencji ludności). Ustalona została w oparciu o liczbę mieszkańców objętych granicami aglomeracji: 23 285 rzeczywistych mieszkańców przyjętych według ewidencji (suma mieszkańców objęta istniejącym systemem kanalizacji oraz mieszkańców planowanych do podłączenia do nowo wybudowanej sieci, planowanych do podłączenia do istniejącej sieci oraz obsługiwanych przez rozwiązania indywidualne w obszarze aglomeracji), 1 233 RLM wg liczby turystów i osób czasowo przebywających na terenie aglomeracji (jako sumę osób objętych istniejącym systemem kanalizacji oraz planowanych do podłączenia do nowo wybudowanej sieci kanalizacyjnej), 844 RLM wynikające z dobowego ładunku ścieków odprowadzanych przez zakłady przemysłowe i usługowe oraz 425 RLM z obiektów użyteczności publicznej.

3.5.2.1. Oczyszczalnia ścieków

Komunalna oczyszczalnia ścieków w Jaroszewie znajduje się poza terenem miasta Żnin na działkach nr 193 i 174/3 w obrębie wsi Jaroszewo. Oczyszczalnia obsługuje obszar aglomeracji Żnin i Gąsawa. Oczyszczalnia ścieków została wybudowana w 1975 roku w układzie klasycznym z komorami KNAP i otwartymi komorami fermentacyjnymi. W roku 1995 wybudowano budynek krat i zamontowano kratę schodkową. W roku 1996 powstał projekt przebudowy i rozbudowy oczyszczalni. Do 1998 roku trwała modernizacja polegająca na zmianie systemu napowietrzania oraz budowa stacji dmuchaw i stacji odwadniania osadu. Postawiono zbiornik PIX-u. Na przełomie roku 2009/2010 przeprowadzono kolejną modernizację oczyszczalni, która działa do dnia dzisiejszego. Zgodnie z danymi projektowymi oczyszczalnia została zwymiarowana w oparciu o niżej podane parametry: 3  Q śr.d = 4 700 m /d; 3  Q śr.h = 195,8 m /h; 3  Q max.h pogoda sucha = 432,00 m /h.

 Q max.h pogoda deszczowa = 10 368,00 3  Q max roczny – 2 633 716 m /rok

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 68 Strona 68 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 Przepustowość odniesiona do RLM = 26 600 Na terenie oczyszczalni ścieków zlokalizowane są następujące obiekty:  Punkt zlewny ścieków dowożonych,  Zbiornik retencyjny ścieków dowożonych,  Stacja krat,  Piaskownik o ruchu okrężnym cieczy,  Osadniki wstępne poziome – 2 szt.,  Reaktor biologiczny – 2 szt.,  Osadniki wtórne radialne – 2 szt.,  Komora pomiarowa ścieków oczyszczonych,  Stacja dmuchaw,  Stacja dozowania PIX-u,  Komora osadu recyrkulowanego,  Przepompownia osadów i wód ociekowych,  WKFo- 2 zbiorniki otwarte,  Zagęszczacze grawitacyjne osadu nadmiernego – 2 szt.,  Poletka osadowe,  Stacja mechanicznego odwadniania osadu,  Magazyn osadu,  Składowisko piasku. Do oczyszczalni ścieki dopływają z systemu kanalizacyjnego aglomeracji Żnin oraz są dowożone taborem asenizacyjnym ze zbiorników bezodpływowych do punktu zlewnego. Połączone ścieki są wstępnie mechanicznie oczyszczane na kracie, w piaskowniku oraz w osadniku wstępnym. Mechaniczny proces oczyszczania ścieków pozwala na usunięcie ciał pływających i wleczonych (cedzenie na kracie), zawiesiny mineralnej (podczas przepływu przez piaskownik). Zawiesiny łatwo opadającej ( przepływ przez osadniki wstępne). Pozbawione tych zanieczyszczeń ścieki dopływają do komór reaktora biologicznego. Oczyszczanie biologiczne odbywa się w trzyfazowym reaktorze typu Bardenpho ze wstępną predenitryfikacją osadu powrotnego. Biologiczny 3 – fazowy reaktor został utworzony na bazie istniejących komór oczyszczalni wybudowanych w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia. Do komory predenitryfikacji poprzez przepompownie osadów i wód ociekowych dostarcza się osad czynny powrotny. W komorze zachodzi proces denitryfikacji azotanów zawartych w osadzie , źródłem węgla organicznego do procesu jest respiracja endogenna komórek bakteryjnych osadu. Proces denitryfikacji kontrolowany jest za pośrednictwem pomiarów N-NO3 oraz potencjału redox. Po procesie denitryfikacji osad powrotny łączy się ze ściekami po mechanicznym oczyszczeniu i poprzez komorę rozdzielczą ścieki wraz z osadem dopływają do dwóch reaktorów biologicznych. Każdy reaktor posiada następujące komory:  Komorę beztlenową (defosfatacji);  Komorę niedotlenioną (denitryfikacji);  Komorę tlenową (nitryfikacji). Z komór tlenowych reaktora ścieki wraz z osadem czynnym dopływają do komory rozdzielczej przed osadnikami wtórnymi, skąd przepływają do dwóch równolegle pracujących osadników wtórnych radialnych. W osadnikach następuje oddzielenie zawiesin osadu czynnego od ścieków oczyszczonych . Osad z dna osadników doprowadza się do

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 69 Strona 69 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

przepompowni osadów i odcieków, pompami dostarcza się go z powrotem do układu komór reaktora biologicznego – jako osad powrotny, część osadu kieruje się do obiektów przeróbki osadów. Odprowadzanie osadu nadmiernego odbywa się w sposób ciągły. Biologiczny osad nadmierny zagęszczany jest w zagęszczaczach, następnie dostarczany wraz z osadem wstępnym do otwartych komór fermentacyjnych. Osad po fermentacji jest odwadniany na prasie filtracyjnej i okresowo wywożony poza teren oczyszczalni. Ilość powstających rocznie osadów na oczyszczalni przedstawia Tabela 2-18. Ścieki oczyszczone poprzez komorę pomiarową odprowadzane są kolektorem zrzutowym do odbiornika.

Oczyszczalnia Ścieków w Jaroszewie w dniu dzisiejszym nie spełnia warunków narzuconych przez pozwolenie wodno – prawne, a także wymagania przepisów polskich i unijnych. Oczyszczalnia wymaga gruntownej przebudowy i rozbudowy w zakresie technologii oczyszczania ścieków i przeróbki osadów ściekowych.

3.5.2.2. Sieć kanalizacji sanitarnej

Według danych uzyskanych od Zakładu Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie łączna długość sieci kanalizacji sanitarnej na terenie analizowanej jednostki wynosi 121,0 km (w tym na obszarze miejskim – 60,9 km oraz na obszarze wiejskim – 60,1 km). W kolejnej tabeli przedstawiono dane dotyczące długości sieci kanalizacji sanitarnej, liczby gospodarstw domowych oraz liczby osób korzystających z sieci kanalizacyjnej w podziale na poszczególne miejscowości.

Tabela 22. Sieć kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Żnin Ilość osób Przepompownia Długość sieci Ilość korzystających ścieków, Tabela kanalizacji gospodarstw z sieci oznaczenie, sanitarnej skanalizowanych kanalizacyjnej lokalizacja Nazwa -ilość obiektów, Lp. [km] [szt.] [szt.] miejscowości -oznaczenie np. P8. 1 Białożewin 2,9 8 32 P10 i P11 2 Bożejewice - - - - 3 Bożejewiczki 6,8 65 325 P21,22,23, 4 Brzyskorzystew - - - - 5 Brzyskorzystewko 3,6 31 757 P3 6 Cerekwica 7,9 39 909 P4 7 Chomiąża Księża - - - - 8 Dobrylewo 1,4 45 147 P19 9 Dochanowo - - - - 10 Gorzyce - - - - 11 Jadowniki Bielskie - - - - Jadowniki 12 5,4 42 164 P7 Rycerskie 13 Januszkowo - - - - 14 Jaroszewo 1,7 65 195 P32 15 Kaczkowo - - - - 16 Kaczkówko 3,6 32 139 P6 17 Kierzkowo - - - - 18 Murczyn - 11 33 - 19 Murczynek - - - - 20 Nadborowo - - - - 21 Paryż - - - - 22 Podgórzyn 2,9 78 210 P30,34

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 70 Strona 70 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ilość osób Przepompownia Długość sieci Ilość korzystających ścieków, Tabela kanalizacji gospodarstw z sieci oznaczenie, sanitarnej skanalizowanych kanalizacyjnej lokalizacja 23 Podobowice 0,9 4 115 P13 24 Redczyce - - - - 25 Rydlewo 4,0 38 199 P16 i 17 26 Sarbinowo - - - P27 27 Sielec 8,7 55 271 P9 28 Skarbienice - - - - 29 Słabomierz - - - - 30 Słębowo P12,35 31 Sobiejuchy 2,8 55 122 P18 32 Sulinowo - - - - 33 Ustaszewo - - - - 34 Uścikowo 3,9 48 156 P8,44 35 Wawrzynki - - - - 36 Wenecja - - - - 37 Wilczkowo 3,6 23 119 P5 38 Wójcin - - - - 39 Żnin Gmina 60,1 608 3893 P1,2,14,15,20,28,2 40 Żnin (miasto) 60,9 1268 14299 9,31,33,36 Ogółem: obszar Ogółem 34szt 41 miejski i wiejski 121,0 1876 18192 przepompowni gminy Żnin Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie

3.5.2.3. Systemy indywidualne gospodarki ściekowej

Zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 ze zm.) w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacji zbiorczej nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, należy stosować systemy indywidualne lub inne rozwiązania zapewniające ochronę środowiska. Do rozwiązań takich zalicza się zbiorniki bezodpływowe (szamba) oraz przydomowe oczyszczalnie ścieków. Na podstawie ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2016 r. poz. 250), w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, konieczne jest wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych, spełniające wymagania określone w przepisach odrębnych. Przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest wówczas obowiązkowe, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych. Pomimo wysokiego stopnia skanalizowania na terenie gminy mieszkańcy korzystają również ze zbiorników bezodpływowych w miejscach o trudnych warunkach terenowych lub nieobjętych usieciowieniem, a także z przydomowych oczyszczalni ścieków. Według danych GUS – Bank Danych Lokalnych liczba zbiorników bezodpływowych na terenie analizowanej jednostki wynosi 1 260 szt., natomiast liczba przydomowych oczyszczalni ścieków 84 szt.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 71 Strona 71 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

3.5.3. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa

W kolejnej tabeli zestawiono porównanie wybranych parametrów charakteryzujących stan gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Żnin w roku 2012 oraz 2015.

Tabela 23. Wybrane parametry charakteryzujące gospodarkę wodno-ściekową na terenie Gminy Żnin Jednostka Rok Badany element miary 2012 2015 długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 123,5 121,1 przyłącza prowadzące do budynków szt. 1 776 1 798 mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania Kanalizacja ścieki odprowadzone dam3 667 700,0 ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej osoba 12 060 12 000 w miastach ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej osoba 15 872 15 774 ogółem - wodociąg % 91,4 96,0 ogółem - kanalizacja % 64,5 64,6 Korzystający w miastach - wodociąg % 96,6 96,7 z instalacji w % w miastach - kanalizacja % 84,4 84,8 ogółu ludności na wsi - wodociąg % 84,2 95,2 na wsi - kanalizacja % 36,9 36,7 długość czynnej sieci rozdzielczej km 296,1 296,4 przyłącza prowadzące do budynków szt. 3 547 3 567 mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania woda dostarczona gospodarstwom domowym dam3 732,7 784,0 ludność korzystająca z sieci wodociągowej osoba 13 795 13 679 w miastach Wodociągi ludność korzystająca z sieci wodociągowej osoba 22 490 23 465 zużycie wody w gospodarstwach domowych 3 m 28,8 29,8 w miastach na 1 mieszkańca zużycie wody w gospodarstwach domowych 3 m 31,1 35,0 na wsi na 1 mieszkańca zużycie wody w gospodarstwach domowych 3 m 29,7 32,0 ogółem na 1 mieszkańca Gosp. wodą zużycie wody na potrzeby przemysłu dam3 5 097 4 411 w przemyśle pobór wód podziemnych dam3 319 432 w ciągu roku pobór wód powierzchniowych dam3 4 796 3 976 Ścieki ścieki odprowadzone ogółem dam3 103 134 przemysłowe odprowadzone ścieki odprowadzone do sieci kanalizacyjnej dam3 103 134 w ciągu roku ogółem osoba 17 750 17 250 z podwyższonym usuwaniem biogenów osoba 17 750 17 250 Ludność z podwyższonym usuwaniem biogenów w % % 72,1 70,6 korzystająca ludności z oczyszczalni ogółem osoba 17 750 17 250 w miastach osoba 14 250 13 750 na wsi osoba 3 500 3 500 BZT5 kg/rok 5 958 9 036 Ładunki ChZT kg/rok 41 937 41 449 zanieczyszczeń zawiesina ogólna kg/rok 8 316 9 026 w ściekach po azot ogólny kg/rok 18 586 33 640 oczyszczeniu fosfor ogólny kg/rok 1 713 814 Oczyszczalnie z podwyższonym usuwaniem biogenów szt. 1 1 komunalne

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 72 Strona 72 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Jednostka Rok Badany element miary 2012 2015 ogółem t 316 256 stosowane w rolnictwie t 316 249 magazynowane czasowo t 0 7 odprowadzone ogółem dam3 667,0 700,0 odprowadzane w czasie doby do kanalizacji dam3 1,8 1,9 Osady oczyszczane łącznie z wodami infiltracyjnymi 3 wytworzone dam 1 074 1 029 i ściekami dowożonymi w ciągu roku oczyszczane razem dam3 667 700 oczyszczane z podwyższonym usuwaniem 3 dam 667 700 biogenów oczyszczane biologicznie i z podwyższonym % 100,0 100,0 usuwaniem biogenów w % ścieków ogółem Wielkość z podwyższonym usuwaniem biogenów m3/dobę 4 700 4 700 (przepustowość) z podwyższonym usuwaniem biogenów na 3 oczyszczalni wg m /dobę 0,19 0,19 1 mieszkańca projektu Wielkość oczyszczalni ogółem osoba 43 945 43 945 komunalnych w RLM Gromadzenie zbiorniki bezodpływowe szt. 1 225 1 260 i wywóz oczyszczalnie przydomowe szt. 58 84 nieczystości stacje zlewne szt. 6 6 ciekłych ogółem dam3 6 059,6 5 331,8 3 3 Zużycie wody na ogółem w hm hm 6,1 5,3 potrzeby przemysł dam3 5 097 4 411 gospodarki eksploatacja sieci wodociągowej dam3 962,6 920,8 narodowej eksploatacja sieci wodociągowej - 3 dam 732,7 784,0 i ludności gospodarstwa domowe w ciągu roku udział przemysłu w zużyciu wody ogółem % 84,1 82,7 zużycie wody na 1 mieszkańca m3 246,0 217,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W kolejnej tabeli przedstawiono analizę SWOT dla obszaru interwencji gospodarka wodno-ściekowa.

Tabela 24. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa Mocne strony Słabe strony

 brak pełnego skanalizowania obszaru,  aktualizacja aglomeracji kanalizacyjnej,  podmioty wytwarzające ścieki  wzrost długości sieci wodociągowej, przemysłowe,  rozwój sieci kanalizacyjnej w ramach  sieć wodociągowa wykonana obszaru aglomeracji kanalizacyjnej, z materiałów cementowo-azbestowych,  budowa oczyszczalni przyzagrodowych  wzrost ilości odprowadzanych ścieków tam gdzie jest to ekonomicznie komunalnych, uzasadnione,  wymagana gruntowna przebudowa  spadek ilości odprowadzanych ścieków Czynnikiwewnętrzne i rozbudowa oczyszczalni ścieków w przemysłowych. Jaroszewie.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 73 Strona 73 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Szanse Zagrożenia

 brak świadomości poszczególnych  możliwości pozyskania dofinansowania właścicieli nieruchomości skutkujący na realizację inwestycji z zakresu niewłaściwym zagospodarowaniem budowy kanalizacji oraz wymiany powstałych nieczystości ciekłych, zbiorników bezodpływowych na  brak uzasadnienia ekonomicznego do przydomowe oczyszczalnie. budowy sieci kanalizacyjnej na

obszarach o małej gęstości zaludnienia. Czynnikizewnętrzne

Źródło: opracowanie własne

3.5.4. Zagadnienia horyzontalne – gospodarka wodno-ściekowa

Wskazany obszar interwencji oraz najważniejsze problemy jednostki odnoszą się pośrednio do czterech głównych zagadnień horyzontalnych, którymi są: 1. adaptacja do zmian klimatu. 2. nadzwyczajne zagrożenia środowiska. 3. działania edukacyjne. 4. monitoring środowiska.

I – Adaptacja do zmian klimatu Zmiany klimatu, wzrastająca temperatura oraz zwiększenie intensywności deszczy nawalnych będzie skutkować koniecznością dostosowania infrastruktury wodno- kanalizacyjnej w gminie. Ważną rolę odgrywa sprawność kanalizacji deszczowej w przypadku opadów nawalnych. Sieć musi zostać przygotowana do odbioru gwałtownie przybierającej ilości wody opadowej, aby nie doprowadzać do lokalnych podtopień. Ponadto żywiołowa urbanizacja powoduje, że nowe osiedla powstają bez wyposażenia w sprawny system odwodnienia. Najgroźniejsza w skutkach jest ich lokalizacja na terenach bezodpływowych, przy braku systemu odwadniania.

II – Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Susze wiążą się z długimi okresami bezopadowymi skutkującymi zarówno spadkiem wilgotności gleby w wyniku intensywnego parowania, jak i obniżeniem się przepływów w rzekach i zwierciadła wód podziemnych. Z reguły ten drugi przypadek rzadko wpływa na trudności z zaopatrzeniem w wodę do celów komunalnych, gdyż ujęcia wody są na ogół bezpieczne. Zwykle takie sytuacje skutkują ograniczeniem zużycia wody dla celów komunalnych, jednak nie wpływają na ograniczenie produkcji i działania kluczowych systemów. Spadek wilgotności gleby odbija się przede wszystkim na zieleni miejskiej i ogranicza możliwości łagodzenia wpływu wysokich temperatur. Ogólnie istnieją dwie możliwości adaptacji do niedostatku wody – poprzez zmniejszenie zużycia wody lub zwiększenie podaży. Biorąc pod uwagę niewielkie zasoby wodne kraju, zwiększenie podaży wody na dużą skalę jest niemożliwe. W warunkach gminy sytuację może poprawić zmniejszanie zużycia wody, m.in. poprzez zmniejszenie wodochłonności produkcji, wprowadzanie mechanizmów finansowych sprzyjających oszczędności wody a także uszczelnienie systemów wodociągowych w celu ograniczenia strat w sieci.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 74 Strona 74 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

III – Działania edukacyjne Tematyka z zakresu gospodarki wodno - ściekowej to: - racjonalne gospodarowanie zasobami wód podziemnych - deficyt wody; - rola infrastruktury wodno-ściekowej i nowych technologii w ochronie wód dla jakości środowiska i życia ludzi (gospodarka wodno – ściekowa, systemy odbioru i oczyszczania ścieków, przydomowe oczyszczalnie); - sposoby oszczędzania wody i dbałość o jej jakość.

IV – Monitoring środowiska Prowadzący zakład wodociągowo-kanalizacyjny oraz zakłady przemysłowe są zobowiązani do wykonania systematycznych badań jakości wody i ścieków. Wyniki tych badań przekazywane są następnie właściwym organom, w tym wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska.

3.6. ZASOBY POWIERZCHNI ZIEMI

3.6.1. Regionalizacja fizycznogeograficzna

Zgodnie z fizyczno - geograficzną regionalizacją Polski, wg J. Kondrackiego, w ogólnym podziale, obszar Miasta i Gminy Żnin jest położony w obrębie następujących głównych jednostek: - megaregion – Pozaalpejska Europa Środkowa, - prowincja – Niż Środkowoeuropejski, - podprowincja – Pojezierza Południowobałtyckie, - makroregion – Pojezierze Wielkopolskie (315.5). W podziale na mezoregiony, obszar Miasta i Gminy Żnin znajduje się na terenie Pojezierza Gnieźnieńskiego (315.54) oraz Pojezierza Chodzieskiego (315.53). Część wschodnia gmina położona jest na obszarze Pojezierza Chodzieskiego, natomiast część zachodnia na obszarze Pojezierza Gnieźnieńskiego (ryc. 19).

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 75 Strona 75 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 21. Położenie Gminy Żnin na tle mezoregionu Pojezierze Chodzieskie oraz Pojezierze Gnieźnieńskie Źródło: www.bazagis.pgi.gov.pl

Elementem dominującym rzeźby tego terenu są wysoczyzny morenowe, które rozcina system doliny rzecznej – pradoliny Noteci przebiegający równoleżnikowo przez obszar gminy. Równina morenowa ma charakter pagórkowaty, a miejscami równinny. Obszarami o stosunkowo łagodnej formie są okolice pomiędzy miejscowościami Żnin-Wieś i Kania, okolice Mamlicza oraz rejon wsi Wolice. W pozostałej części wysoczyzny morenowej, zróżnicowanie rzeźby związane jest z występowaniem zarówno form akumulacji, jak i dosyć częstych, ale niezbyt dużych powierzchniowo i o niezbyt dużych głębokościach – dolinek wytopiskowych.

3.6.2. Zasoby geologiczne

Najważniejszym materiałem budującym teren gminy są gliny zwałowe zlodowacenia Bałtyckiego. Teren gminy znajduje się w obrębie synklinorium mogileńskiego (w jego północno – wschodniej części), powstałego u schyłku kredy górnej. Strop utworów mezozoicznych zalega na rzędnej około 100 m.n.p.m. i jest wyraźnie urzeźbiony. Trzeciorzęd stanowią głównie osady oligocenu, miocenu i pliocenu o łącznej miąższości 100 - 200 m. Utwory czwartorzędowe związane są z akumulacyjną działalnością lodowca oraz erozyjną i akumulacyjną wód lodowcowych w okresach glacjalnych i rzecznych w okresach interglacjalnych. Obszary wysoczyznowe zbudowane są z glin zwałowych zlodowacenia Bałtyckiego. Zalegająca od powierzchni terenu ich kilkunasto - kilkudziesięciometrowa warstwa tylko lokalnie rozdzielona jest przez osady wód płynących, o zmiennej miąższości. W rynnie lodowcowe gliny zostały wyerodowane a ich miejsce zajęła gruba warstwa wodnolodowcowych piasków i żwirów oraz serie zastoiskowych mułków. Dno jej stanowią osady jeziorno - bagienne, rzeczno - bagienne, które są reprezentowane przez namuły, torfy i gytie.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 76 Strona 76 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Archiwalne wiercenia wykazują, iż w rejonie w Żnina granica pomiędzy czwartorzędem a trzeciorzędem występuje na głębokości 30 m pod powierzchnią wysoczyzny, a około 10 km w kierunku południowym rynny tj. Jeziora Gąsawskiego, wartość ta wynosi ponad 100 m. Inna ważną cechą jest to, iż w rejonie Żnina granica między utworami lodowcowymi z okresu czwartorzędu a plioceńskimi iłami pstrymi występuje na wysokości 65 - 70 m.n.p.m. Dzięki takiej informacji należy stwierdzić, iż dna mis Jezior Żnińskich mogą znajdować się w obrębie tych iłów, co ogranicza zasilanie podziemne tych jezior. Na kolejnej rycinie przedstawiono osady czwartorzędowe na terenie Gminy Żnin.

Ryc. 22. Osady czwartorzędowe na terenie Gminy Żnin Źródło: opracowanie własne na podstawie www.bazagis.pgi.gov.pl

Według danych Państwowego Instytutu Geologicznego na terenie Gminy Żnin znajdują się złoża kruszywa naturalnego, węgla brunatnego oraz soli kamiennej. W kolejnej tabeli przedstawiono wykaz złóż zlokalizowanych na terenie analizowanej jednostki.

Tabela 25. Złoża kopalin na terenie Gminy Żnin Nazwa złoża Kopalina Położenie Damasławek sól kamienna Gminy Żnin, Janowiec Wielkopolski Jaroszewo I kruszywa naturalne Jaroszewo dz. dz. nr 66 Jaroszewo II kruszywa naturalne Jaroszewo dz. nr 157/3, 165 Jaroszewo III kruszywa naturalne Jaroszewo dz. nr 66 i 165 Szubin węgiel brunatny Gminy Szubin, Żnin, Łabiszyn Wawrzynki I kruszywa naturalne Wawrzynki dz. nr 170 i 173/1 Wawrzynki I dz. 173/2 kruszywa naturalne Wawrzynki I dz. nr 173/2 Wawrzynki II kruszywa naturalne Wawrzynki dz. nr 173/2 Źródło: opracowanie własne na podstawie www.geoportal.pgi.gov.pl

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 77 Strona 77 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

3.6.3. Zagrożenia powierzchni ziemi

Ze strony działalności antropogenicznej podstawowym zagrożeniem dla powierzchni ziemi są wszelkiego rodzaju zadania inwestycyjne typu: rozbudowa terenów mieszkaniowych, komunikacyjnych i inwestycyjnych, przemysłowych, które będą oddziaływać na powierzchnię ziemi w fazie realizacji. Na stan środowiska naturalnego, w tym powierzchnię ziemi ma wpływ również lokalizacja i prowadzenie działalności gospodarczej, w szczególności uciążliwa i zagrażająca jest działalność związana z gospodarowaniem odpadami. Czynnikami degradującymi powierzchnię ziemi są również czynniki przyrodnicze, w tym ruchy masowe. Państwowy Instytut Geologiczny w ramach realizacji Projektu SOPO (System Osłony Przeciwosuwiskowej) przygotował wstępne informacje dotyczące problematyki ruchów masowych. Z mapy przeglądowej osuwisk i obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych w województwie kujawsko-pomorskim wynika, iż na terenie Gminy Żnin osuwiska istnieją wzdłuż wschodniego brzegu jeziora Żnińskiego Dużego. Obszary predysponowane do występowania ruchów masowych zlokalizowane są m.in. wzdłuż drogi krajowej nr 5, w pasie od Wilczkowa do Dobrylewa czy wzdłuż zachodniego brzegu jeziora Skarbińskiego. Na kolejnej rycinie zobrazowano zasięgi obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych oraz osuwiska istniejące na terenie Gminy Żnin.

Ryc. 23. Zasięgi obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych oraz osuwiska istniejące na terenie Gminy Żnin Źródło: Opracowanie własne na podstawie geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO/download

3.6.4. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi

W kolejnej tabeli przedstawiono analizę SWOT dla obszaru interwencji zasoby powierzchni ziemi.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 78 Strona 78 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Tabela 26. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi Mocne strony Słabe strony  zróżnicowanie hipsometryczne i genetyczne form rzeźby terenu dające

szerokie możliwości zagospodarowania

terenu,  Lokalizacja istniejących osuwisk,  wprowadzenie do miejscowych planów  lokalizacja obszarów zagrożonych zagospodarowania przestrzennego ruchami masowymi, odpowiednich zapisów dotyczących Czynniki  czynne kopalnie odkrywkowe złóż

wewnętrzne ochrony powierzchni ziemi, kopalin,  brak terenów narażonych na związki azotu,  małe zmiany w użytkowaniu terenu na przestrzeni wielolecia.

Szanse Zagrożenia  mogące się ujawniać historyczne  działania Państwowego Instytutu zanieczyszczenia powierzchni ziemi,

Geologicznego oraz Urzędu Górniczego.  rosnące zapotrzebowanie na Czynniki

zewnętrzne eksploatację kopalin. Źródło: opracowanie własne

3.6.5. Zagadnienia horyzontalne – zasoby powierzchni ziemi

Wskazany obszar interwencji oraz najważniejsze problemy jednostki odnoszą się pośrednio do czterech głównych zagadnień horyzontalnych, którymi są: 1. adaptacja do zmian klimatu. 2. nadzwyczajne zagrożenia środowiska. 3. działania edukacyjne. 4. monitoring środowiska.

I – Adaptacja do zmian klimatu Z punktu widzenia interesów gminy gospodarka zasobami geologicznymi powinna zostać ujęta w wieloletni plan służący prowadzeniu przemyślanej, długookresowej polityki eksploatacji zasobów kopalin i efektywnego wykorzystania środowiska geologicznego. Kluczowe znaczenie ma kontynuowanie rozpoznania występowania surowców energetycznych i stworzenie możliwości ich eksploatacji na terenie gminy oraz wskazanie złóż strategicznych. Pozwoli to zapewnić im ochronę przed działaniami, które mogłyby uniemożliwić ich wydobycie, a także pozwoli rozważyć przeznaczenie tego terenu wyłącznie na cele związane z jego rozpoznawaniem i eksploatacją. Ochroną taką należy obejmować także te złoża, których eksploatacja jest w chwili obecnej nie ekonomiczna lub grozi znacznymi kosztami środowiskowymi, gdyż należy założyć, że wraz z rozwojem technologii ich eksploatacja stanie się opłacalna i nieszkodliwa dla środowiska. Podstawowym mechanizmem w tym zakresie jest uwzględnienie w dokumentach planistycznych (m.in. w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego) informacji o udokumentowanych złożach kopalin. Udokumentowane złoża o charakterze strategicznym powinny zostać objęte szczególną ochroną przed zabudową infrastrukturalną, która uniemożliwi korzystanie z ich zasobów w przyszłości.

II – Nadzwyczajne zagrożenia środowiska

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 79 Strona 79 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Zagospodarowanie terenu na cele budowlane lub zamierzone przeznaczanie terenu w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na takie cele jest najpoważniejszym ograniczeniem dostępu do złóż, wykluczającym nieraz możliwość ich wykorzystania. Zagrożeniem jest także planowanie inwestycji, zwłaszcza o znaczeniu ponadlokalnym, które nie uwzględnia faktu występowania złóż. W przypadku wielu złóż kopalin eksploatowanych odkrywkowo ograniczeniem rozwoju eksploatacji są wymagania ochrony wód podziemnych. W szczególności dotyczy to złóż, których eksploatacja wymaga odwadniania, a położonych na terenie głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) lub zbiorników wód użytkowych. Zagrożenie może także stanowić transport (hałas i zanieczyszczenie powietrza).

III – Działania edukacyjne Silna opozycja przeciw zagospodarowaniu złóż występująca często także na szczeblu samorządowych władz lokalnych, nie zawsze jest w sposób racjonalny uzasadniona. Istotną rolę odgrywa niska świadomość mieszkańców nierozumiejących potrzeby eksploatacji złóż jako źródła podstawowych surowców mineralnych koniecznych do prowadzenia działalności gospodarczej. Brak podstawowej wiedzy o roli gospodarczej surowców mineralnych i rzeczywistym oddziaływaniu ich eksploatacji na środowisko jest źródłem często irracjonalnych obaw i negatywnych postaw wobec prób podejmowania działalności górniczej. Niezbędne jest kształtowanie opinii publicznej poprzez podjęcie działań polegających na właściwym przedstawianiu problematyki surowcowej.

IV – Monitoring środowiska Podejmujący eksploatację złóż kopaliny lub prowadzący tę eksploatację jest obowiązany podejmować środki niezbędne do ochrony zasobów złoża, jak również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, sukcesywnie prowadzić rekultywację terenów poeksploatacyjnych oraz przywracać do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze. Natomiast organ koncesyjny widząc ewentualne zagrożenie dla wód podziemnych, celem ich ochrony ma możliwość wniesienia stosownych uwag i zastrzeżeń na etapie rozpoznania złoża – do treści projektu prac geologicznych przy rozpatrywaniu wniosku o koncesję na poszukiwanie lub rozpoznanie złoża. Na etapie koncesji na wydobywanie kopaliny, organ koncesyjny może swoje uwagi i zastrzeżenia w zakresie ochrony wód podziemnych zawrzeć w decyzji koncesyjnej. Jeśli powinny być wykonane badania hydrogeologiczne należy określić ich zakres. Zakres badań hydrogeologicznych powinien zapewnić właściwe ustalenie tła hydrochemicznego i hydrodynamiki wód w rejonie obiektu, w tym kierunku spływu wód i wielkości spadku hydraulicznego. Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca warunki hydrogeologiczne w rejonie takich obiektów powinna określać sposób prowadzenia monitoringu wód podziemnych, w tym: częstotliwość dokonywania okresowych pomiarów i obserwacji hydrogeologicznych, zakres badań laboratoryjnych oraz formę dokumentowania wyników.

3.7. GLEBY

Gminę charakteryzuje duże zróżnicowanie gleb. Przeważają gleby wytworzone w glinach. Większość gleb charakteryzują klasy IIIb – IVa, wykazują one duży stopień zbielicowania. Gleby brunatne odznaczają się wyższymi klasami II i IIIa. Czarne ziemie

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 80 Strona 80 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

towarzyszą glebom wytworzonym z glin i zajmują obniżenia terenowe. Gleby torfowe, murszowo-torfowe i mułowo-torfowe występują w dolinach cieków i jezior oraz zagłębieniach bezodpływowych. Sporadycznie spotyka się piaski gliniaste mocne podścielone glinami klas IIIa – IIIb. W litych piaskach sandrowych powstały gleby piaszczyste, słabogliniaste, całkowite lub płytkie klas IVb-V-VII. Struktura typów gleb w gminie Żnin przedstawia się następująco:  rdzawe – 8 %;  płowe – 60 %;  brunatne właściwe wyługowane – 13 %;  brunatne właściwe typowe – 4 %;  czarne ziemie – 12 %;  mułowo-torfowe – 1 %;  torfowe i murszowo-torfowe – 2 %. Podstawowym źródłem przekształceń gleb jest działalność człowieka związana z rozbudową zabudowy na cele mieszkalnictwa oraz działalności gospodarczej. Powoduje to zmianę struktury gleb. Działania antropogeniczne powodują przechodzenie związków biogennych i innych zanieczyszczeń bezpośrednio do gleby, wód podziemnych i powierzchniowych. Jednym z głównych czynników zmian w strukturze chemicznej gleb jest także rolnicze użytkowanie, w tym na terenach ogrodów działkowych. Główne kierunki upraw gospodarstw indywidualnych to przede wszystkim zboża, a dalej, już w mniejszym stopniu, uprawy przemysłowe, rzepak i rzepik, buraki cukrowe. Zdecydowanie mniejszą powierzchnię zajmują uprawy ziemniaków i warzyw gruntowych. Może ona powodować nadmierne przechodzenie składników pokarmowych, takich jak fosfor, potas i magnez, a tym samym powodować powstawanie braków w zawartości składników przyswajalnych (dostępnych dla roślin) w glebie. Natomiast przedostawanie się fosforu i azotu do wód powierzchniowych może powodować ich eutrofizację. Niewłaściwe używanie nawozów naturalnych i mineralnych może spowodować poważne straty w środowisku. W ostatnich latach nie było prowadzonych badań jakości gleb w ramach monitoringu gleb. Regularne badania prowadzi tylko Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Bydgoszczy. W 2015 r. OSChR w Bydgoszczy na terenie analizowanej jednostki przeprowadziła badania gleb rolniczych w 74 gospodarstwach. Łączna powierzchnia przebadanych gruntów wynosi 2 074,65 ha, natomiast ilość pobranych próbek 690. Pod względem kategorii agronomicznej gleby największy odsetek przebadanych próbek wskazuje na glebę lekką – 58%. Najwięcej – 31 % przebadanych próbek posiadało odczyn pH obojętny, natomiast aż 67 % przebadanych gleb nie wymaga przeprowadzania wapnowania. Pod względem zasobności w makroelementy wysoką i bardzo wysoką zawartością fosforu charakteryzowało się 48 % przebadanych próbek, potasu 28 % próbek, natomiast magnezu – 21 % przebadanych próbek. Na kolejnych wykresach zobrazowano wyniki badań gleb wykorzystywanych rolniczo przeprowadzonych w 2015 r. na terenie Gminy Żnin przez OSChR w Bydgoszczy.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 81 Strona 81 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

1% 1% 3%

37% bardzo lekka lekka 58% średnia ciężka organiczna

Wykres 8. Kategoria agronomiczna przebadanych gleb Źródło: opracowanie własne na podstawie danych OSChR

3%

25% 11% bardzo kwaśny kwaśny 30% lekko kwaśny 31% obojętny zasadowy

Wykres 9. Odczyn (pH) przebadanych gleb Źródło: opracowanie własne na podstawie danych OSChR

4% 6%

8% konieczne 15% potrzebne wskazane 67% ograniczone zbędne

Wykres 10. Potrzeby wapnowania przebadanych gleb Źródło: opracowanie własne na podstawie danych OSChR

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 82 Strona 82 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

50,0% 45,0%

40,0% 37,0% 36,0%

35,0% 31,0% 29,0% 29,0% 28,0% 30,0% 25,0% 21,0% 20,0% 20,0% 17,0% 14,0% 15,0% 12,0% 11,0%

10,0% 6,0% 7,0% 5,0% 2,0% 0,0% bardzo niska niska średnia wysoka bardzo wysoka

zawartość fosforu zawartość potasu zawartość magnezu

Wykres 11. Zawartość makroelementów przebadanych gleb Źródło: opracowanie własne na podstawie danych OSChR

Dla gleb gminy problemem są również zanieczyszczenia pyłowe, których źródłem jest głównie rozwijający się transport drogowy oraz działalność przemysłowa. Związane są z tym takie zanieczyszczenia jak: substancje ropopochodne, metale ciężkie, związki azotu, węglowodory i inne, takie jak sól stosowana w czasie zimy, detergenty, itp. Zanieczyszczenia te występują w pasach przyległych do dróg powodując lokalne zanieczyszczenia gruntu, a w przypadku gruntów podatnych na infiltrację, również środowiska wodnego. Zanieczyszczenia mogą spływać z powierzchni dróg do rowów i dalej do rzek.

3.7.1. Analiza SWOT – gleby

W kolejnej tabeli przedstawiono analizę SWOT dla obszaru interwencji gleby.

Tabela 27. Analiza SWOT – gleby Mocne strony Słabe strony  wprowadzenie w dokumentach strategicznych zapisów  Mały udział gleb wysokich klas, zapobiegających zanieczyszczeniu  brak badań w ramach Czynniki gleb, państwowego monitoringu wewnętrzne  bieżące badania OSChR środowiska, w Bydgoszczy,  działalność przemysłowa emitująca  mały udział gleb kwaśnych i bardzo pyły. kwaśnych. Szanse Zagrożenia  coraz bardziej restrykcyjne normy  rosnące zagrożenie wystąpienia środowiskowe dla zakładów Czynniki zjawiska suszy, i przedsiębiorców zapobiegające zewnętrzne  nieregularność opadów skażeniu gleb, atmosferycznych,  większa świadomość ekologiczna  stosowanie nawozów rolniczych. rolników. Źródło: opracowanie własne

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 83 Strona 83 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

3.7.2. Zagadnienia horyzontalne – gleby

Wskazany obszar interwencji oraz najważniejsze problemy jednostki odnoszą się pośrednio do czterech głównych zagadnień horyzontalnych, którymi są: 1. adaptacja do zmian klimatu. 2. nadzwyczajne zagrożenia środowiska. 3. działania edukacyjne. 4. monitoring środowiska.

I – Adaptacja do zmian klimatu Zmiany klimatu wpływają na rolnictwo w sposób bezpośredni i pośredni. Wpływ bezpośredni wyraża się przez zmianę warunków atmosferycznych dla produktywności upraw, między innymi przez zmianę warunków termicznych, sum opadu atmosferycznego, częstości i intensywności zjawisk ekstremalnych. Ze zmianą klimatu zmieniają się również czynniki pośrednio decydujące o plonowaniu roślin, takie jak wymagania roślin dotyczące uprawy i nawożenia, występowanie i nasilenie chorób i szkodników roślin uprawnych. Również zmienia się oddziaływanie rolnictwa na środowisko (np. czynniki erozyjne, degradacja materii organicznej w glebie). Na zmianę produktywności upraw ma również wpływ wzrost koncentracji dwutlenku węgla w atmosferze oraz ozonu w dolnej warstwie atmosfery.

II – Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Na stan gleb wpływają głównie czynniki pochodzenia antropogenicznego: - nadmierne nawożenie, które może prowadzić do zatrucia metalami ciężkimi i substancjami toksycznymi obecnymi w nawozach; - działalność zakładów produkcyjno-usługowych i przemysłowych, w wyniku której do gleb mogą przedostawać się szkodliwe substancje; - komunikacja i transport samochodowy, przyczyniający się do zanieczyszczenia gleb położonych w bezpośrednim sąsiedztwie intensywnie użytkowanych szlaków komunikacyjnych; - składowanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych, wypalanie traw, palenie odpadów na powierzchni ziemi, odprowadzanie nieoczyszczonych ścieków do środowiska, nieszczelne szamba, - występowanie ruchów masowych powierzchni ziemi.

III – Działania edukacyjne W ramach ochrony gleb najważniejszymi działania edukacyjnymi powinny być szkolenia ośrodka doradztwa rolniczego. Prowadzone szkolenia w zakresie m.in.: programów rolno-środowiskowych dla rolnictwa, stosowania środków ochrony roślin przy użyciu opryskiwaczy, nawożenia i ochrony chemicznej zbóż, rolnictwa ekologicznego, stosowania alternatywnych źródeł energii, itp. powinny wymiernie przyczyniać się do ochrony zasobów gleb.

IV - Monitoring środowiska W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzony jest monitoring chemizmu gleb ornych. Monitoring gleb obejmuje badanie zmian jakości gleb użytkowanych rolniczo (m.in. zawartości WWA, metali ciężkich, siarczanów), zachodzących w określonych

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 84 Strona 84 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

przedziałach czasu pod wpływem rolniczej i pozarolniczej działalności człowieka. Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Bydgoszczy przeprowadza systematycznie badania gleb pod kątem: odczynu pH, potrzeb wapnowania oraz zawartości w makroelementy: fosfor, potas i magnez.

3.8. GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW

3.8.1. Gminny system gospodarowania odpadami komunalnymi

Z dniem 1 lipca 2013 r. gmina Żnin przejęła obowiązek gospodarowania odpadami komunalnymi. Obowiązek ten został nałożony znowelizowaną ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (ówczesny Dz. U. z 2013 r. poz. 1399 ze zm.), która w sposób zasadniczy i radykalny przebudowała system prawny dotyczący gospodarowania odpadami komunalnymi. Na terenie analizowanej jednostki opłata za odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych zależna jest od liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość. W ramach uiszczonej opłaty przez właścicieli nieruchomości na rzecz Gminy Żnin odbierana jest z danej nieruchomości każda ilość wytworzonych odpadów komunalnych – zmieszanych oraz zbieranych w sposób selektywny. Ponadto w ramach opłaty zorganizowany został stacjonarny Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) zlokalizowany w Żninie przy ul. Jasnej 2A, do którego mieszkańcy mogą dostarczać posegregowane odpady oraz tzw. odpady problemowe. Gmina Żnin w nowym systemie przejęła na siebie obowiązek wyposażenia nieruchomości w pojemniki i worki do zbierania odpadów komunalnych oraz utrzymania pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym. W zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami, odbierane są następujące rodzaje odpadów komunalnych:  zmieszane odpady komunalne,  odpady ze szkła (szkło opakowaniowe),  odpady z papieru i tektury,  odpady z tworzyw sztucznych,  metale,  opakowania wielomateriałowe,  zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,  meble i inne odpady wielkogabarytowe,  zużyte opony,  odpady zielone,  odpady budowlane i rozbiórkowe. a) w systemie workowym - swym zasięgiem obejmuje zabudowę jednorodzinną oraz budynki do czterech lokali włącznie. Wysegregowane i zgromadzone w kolorowych workach odpady komunalne z podziałem na: szkło/papier/tworzywo sztuczne, metal, opakowania wielomateriałowe/odpady zielone, odbierane są z terenu nieruchomości raz w miesiącu. Natomiast odpady zmieszane odbierane są co dwa tygodnie.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 85 Strona 85 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

b) w systemie pojemnikowym - swym zasięgiem obejmuje zabudowę wielolokalową tj. bloki wielorodzinne i niektóre kamienice. Wysegregowane i zgromadzone w pojemnikach odpady komunalne z podziałem na: szkło/papier/tworzywo sztuczne, metal, opakowania wielomateriałowe, odbierane są z terenu nieruchomości co dwa tygodnie. Natomiast odpady zmieszane odbierane są jeden raz w tygodniu. Odbiór odpadów z terenu poszczególnych nieruchomości odbywa się w oparciu o harmonogram wywozów, przekazany przez przedsiębiorcę świadczącego usługę. W 2015 r. odbiorem odpadów komunalnych z obszaru Gminy Żnin zajmowały się następujące przedsiębiorstwa:  Zakład Oczyszczania Miasta w Świdnicy – odbiór odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych;  Michał Zieliński, Żnin – opróżnienia koszy ulicznych;  Przedsiębiorstwo wielobranżowe „KORAL” Sp. z o.o., Bydgoszcz – opróżnianie koszy ulicznych;  F.H.U „NATURA” Marek Michałowski, Bydgoszcz – odbiór przeterminowanych lekarstw z pojemników ustawionych w aptekach; Zgodnie z rocznym sprawozdaniem Burmistrza Żnina z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi za rok 2015 z obszaru Gminy Żnin odebrano m.in.:  5 845,4 Mg zmieszanych odpadów komunalnych (kod: 20 03 01), w tym z obszaru miejskiego 3 814,5 Mg oraz obszaru wiejskiego 2 030,9 Mg; wszystkie zmieszane odpady komunalne odebrane w 2015 r. z obszaru gminy zostały poddane innym niż składowanie procesom przetwarzania;  238,6 Mg odpadów ulegających biodegradacji (kod: 20 02 01);  629,6 Mg wyselekcjonowanych odpadów papieru, tworzyw sztucznych i szkła (kody odpadów: 15 01 07; 15 01 02; 15 01 01);  409,1 Mg odpadów budowlanych i rozbiórkowych; Do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) w Żninie w 2015 r. dostarczono 292,98 Mg odpadów komunalnych. W kolejnej tabeli przedstawiono ilość poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych dostarczonych do PSZOK w Żninie w 2015 r.

Tabela 28. Ilość odpadów komunalnych dostarczonych do PSZOK w 2015 r. Kod Rodzaj Ilość [Mg] 16 01 03 Zużyte opony 5,2 20 02 01 Odpady ulegające biodegradacji 83,1 20 03 07 Odpady wielkogabarytowe 18,0 17 01 01 Odpady z betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów 0,24 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych 17 01 07 materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż 157,8 wymienione w 17 01 06 20 01 35* Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne 3,84 15 01 02 Opakowania z tworzyw sztucznych 7,1 15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 7,1 15 01 07 Opakowania ze szkła 8,4 20 01 36 Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne 2,2 Łącznie 292,98 Źródło: Sprawozdanie Burmistrza Żnina z realizacji zadań z zakresu gosp. odpadami komunalnymi za rok 2015

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 86 Strona 86 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Dzięki prawidłowo zorganizowanemu systemowi gospodarowania odpadami komunalnymi na terenie Gminy Żnin, w 2015 r. osiągnięto wszystkie wymagane ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2016 r., poz. 250 ze zm.) poziomu ekologiczne, a więc:  poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania: osiągnięty 0,0 % - wymagany <50 %;  poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła odebranych z obszaru gminy: osiągnięty 34,02 % - wymagany >16 %;  poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami, innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych z odebranych z obszaru gminy odpadów komunalnych: osiągnięty 100 % - wymagany >40 %

3.8.2. Instalacje do zagospodarowywania odpadów

Zgodnie z zapisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości obowiązany jest do przekazywania odebranych odpadów komunalnych zmieszanych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania, wyłącznie do Regionalnych Instalacji Przekształcania Odpadów Komunalnych (RIPOK). Zgodnie z wojewódzkim planem gospodarki odpadami, odpady komunalne odbierane z terenu Gminy Żnin przekazywane są do jednego ze wskazanych w planie RIPOK-ów, a mianowicie do instalacji prowadzonej przez Spółkę NOVAGO Żnin w Wawrzynkach. W przypadku frakcji odpadów selektywnie zebranych w ramach zagospodarowania odpadów Zakład Oczyszczania Miasta Sp. z o.o. w Świdnicy, zobowiązany jest do ich przekazywania do instalacji odzysku lub unieszkodliwiania, zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, o której mowa w art. 17 ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Odpady z gminy Żnin trafiają do instalacji wykazanych w sporządzonych za 2015 rok sprawozdaniach. Na terenie Gminy Żnin, w miejscowości Wawrzynki wybudowany został w oparciu o partnerstwo publiczno-prywatne zakład, w którego skład wchodzi instalacja do mechaniczno- biologicznego przetwarzania odpadów w technologii biosuszenia odpadów, która spełnia kryteria RIPOK w zakresie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz przetwarzania odpadów zielonych. Drugą instalacją kompatybilną do pierwszej jest instalacja do produkcji paliwa alternatywnego (RDF) z odpadów. Uzupełnieniem całości zakładu jest składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.

Na terenie Gminy Żnin w latach 2014 - 2015 WIOŚ w Bydgoszczy kontrolował składowisko odpadów NOVAGO ŻNIN Sp. z o.o. w miejscowości Wawrzynki. Na terenie ww. składowiska przeprowadzono łącznie 4 kontrole:  w związku z prowadzonym postępowaniem administracyjnym w sprawie wydania zgody na zamknięcie wydzielonej części tj. kwatery nr I i II - nie stwierdzono naruszeń,  w związku ze zgłoszeniem interwencyjnym, od mieszkańców, dotyczącym zanieczyszczenia odpadami terenów w pobliżu składowiska oraz uciążliwości

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 87 Strona 87 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

zapachowej – stwierdzono naruszenie - rozwiewanie ze składowiska odpadów tj. foli, papieru na tereny, stanowiące pola uprawne oraz tereny leśne,  w związku z oddaniem do użytkowania przebudowanego obiektu tj. kwatery nr III – nie stwierdzono naruszeń,  w związku z realizacją „Ogólnokrajowego cyklu kontrolnego przestrzegania przez gminy przepisów znowelizowanej ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych”: stwierdzono naruszenie - magazynowany wytworzony odpad sklasyfikowany przez Spółkę jako odpad o kodzie 19 12 02 - metale żelazne, stanowi mieszaninę tworzyw sztucznych, metali i papieru - niepełna segregacja odpadów oraz brak numerów kart przekazania odpadu w karcie ewidencji prowadzonej dla odpadów.

3.8.3. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów

W kolejnej tabeli przedstawiono analizę SWOT dla obszaru interwencji gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów.

Tabela 29. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Mocne strony Słabe strony  osiągnięty poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania przez gminy,  osiągnięty poziom recyklingu,  duży udział w łącznej ilości przygotowania do ponownego użycia odebranych odpadów komunalnych Czynniki i odzysku innymi metodami papieru, zmieszanych odpadów wewnętrzne tworzyw sztucznych, szkła, metalu; komunalnych,  osiągnięty poziom recyklingu,  brak umiejętności prawidłowej przygotowania do ponownego użycia segregacji odpadów przez część i odzysku innymi metodami innych mieszkańców. niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych,  zwiększająca się corocznie ilość odpadów segregowanych w ogólnej ilości odebranych odpadów. Szanse Zagrożenia  wprowadzenie na terenie kraju nowych założeń dotyczących gospodarowania  brak wpływu gmin na efektywność odpadami komunalnymi (nowelizacje przetwarzania odpadów komunalnych Czynniki ustawy o utrzymaniu czystości w RIPOK, zewnętrzne i porządku w gminach),  skala i problemowość wprowadzonych  powstawanie nowoczesnych instalacji zmian w przepisach gospodarowania do przetwarzania odpadów odpadami komunalnymi prowadząca komunalnych, wzmożona kontrola do nieprawidłowości, WIOŚ i organów ochrony środowiska. Źródło: opracowanie własne

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 88 Strona 88 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

3.8.4. Zagadnienia horyzontalne – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów

Wskazany obszar interwencji oraz najważniejsze problemy jednostki odnoszą się pośrednio do czterech głównych zagadnień horyzontalnych, którymi są: 1. adaptacja do zmian klimatu. 2. nadzwyczajne zagrożenia środowiska. 3. działania edukacyjne. 4. monitoring środowiska.

I – Adaptacja do zmian klimatu Należy zwrócić uwagę przy organizowaniu obiektów gospodarki odpadami takich jak składowiska, PSZOK, place magazynowania odpadów, aby nie lokalizować ich na terenach zagrożonych powodziami, podtopieniami i osuwiskami, będącymi następstwami kumulacji zmian będących efektem zmian klimatycznych. Dla składowisk odpadów źródłem największego zagrożenia są lokalne deszcze nawalne. Gospodarka odpadami komunalnymi oraz wydobywczymi obsługiwana jest przez ciężki tabor specjalny. W związku z przewidywanym ociepleniem klimatu, nowego znaczenia nabierze problem oddziaływania wysokich temperatur na nawierzchnie powierzchni komunikacyjnych. Zmiany klimatyczne mogą spowodować konieczność reorganizacji gminnych systemów odbioru odpadów komunalnych, zwiększenia częstotliwości odbioru odpadów zmieszanych czy biodegradowalnych.

II – Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Przyczyną większości poważnych awarii, które mogą zdarzyć się na terenie instalacji, jest najczęściej niezachowanie reżimu eksploatacyjnego. Głównym zagrożeniem jest możliwość wybuchu pożaru samych odpadów oraz otaczającego pasa zieleni ochronnej. Mogą także powstawać samozapłony deponowanych odpadów. W wyniku pożaru będą się uwalniały do atmosfery bardzo toksyczne substancje z palącego się biogazu oraz odpadów – przede wszystkim z tworzyw sztucznych. Zanieczyszczenie gleby może być spowodowane poprzez wycieki oleju i paliwa (sprzęt i rozładunek), lub też awaria cysterny paliwowej, substancje chemiczne, wprowadzenie odpadów niebezpiecznych na składowisko odpadów komunalnych. Zagrożeniem dla wód podziemnych mogą być odcieki spod składowiska w przypadku katastrofy budowlanej polegającej na rozszczelnieniu sztucznej przegrody uszczelniającej.

III – Działania edukacyjne Działania w zakresie edukacji ekologicznej powinny skupić się na organizowaniu różnych cyklicznych akcji typu sprzątanie świata, dzień ziemi, zbiórki zużytych baterii i segregacji odpadów do specjalnie zakupionych pojemników. W dalszym ciągu prowadzić działalność edukacyjną w zakresie selektywnej zbiórki odpadów i ograniczenia ich powstawaniu oraz racjonalnego wykorzystania wody i energii.

IV - Monitoring środowiska Monitoring środowiska w odniesieniu do gospodarki odpadami powinien skupiać, się przede wszystkim na ilościach wytwarzanych i odzyskiwanych odpadów na terenie gminy, zarówno tych komunalnych jak i przemysłowych, ze względu na specyfikę jednostki. Ponadto, ze względu na zamknięte składowisko odpadów komunalnych konieczne jest

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 89 Strona 89 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

dalsze prowadzenie monitoringu jakości wód podziemnych i powierzchniowych oraz osiadania składowiska odpadów komunalnych w fazie poeksploatacyjnej.

3.9. ZASOBY PRZYRODNICZE

3.9.1. Flora i fauna

Szata roślinna gminy wykazuje cechy charakterystyczne dla terenów intensywnie użytkowanych rolniczo. Z elementów roślinności dominują tutaj agrocenozy pól uprawnych oraz murawy z roślinnością zielną na powierzchniach nieużytkowanych rolniczo. Na terenach użytkowanych rolniczo przeważa uprawa zbóż, rzepaku, buraków cukrowych i kukurydzy. W dnach dolinek znaczne powierzchnie zajmują murawy trawiaste. Wzdłuż dróg występuje roślinność segetalna (chwasty) i ruderalna. Największy kompleks leśny i równocześnie najbardziej zróżnicowany pod względem siedliskowym znajduje się w rejonie wsi Gorzyce obejmujący swym zasięgiem obręby Gorzyce, Słabomierz, Dochanowo i Sielec oraz w obrębie Chomiąża Księża. Niewielki kompleks leśny występuje na północ od jeziora Ostrowieckiego oraz na wzgórzach w okolicy Wawrzynek. Lasy porastają także okolice jeziora Dobrylewskiego i Sobiejuskiego oraz obniżenie dolinne w obrębie Redczyc. W okolicy Cerekwicy lasy tworzą dwa niewielkie kompleksy, podobnie też w rejonie Nadborowa, Sielec i Jadownik Rycerskich. Niewielkie kompleksy leśne występują ponadto w zachodniej części obrębu Sarbinowo i północnej części obrębu Brzyskorzystew. Są to przeważnie lasy na siedliskach boru mieszanego i boru mieszanego świeżego, a w dnach podmokłych zagłębień i dolinek także olsu. Przeważa drzewostan młodszych i średnich klas wiekowych. Dominują tutaj drzewostany sosnowe z udziałem gatunków liściastych, przeważnie brzozy, buka, jesionu, dębu oraz skupiska wierzby i topoli młodszych klas wiekowych. Kompleksy leśne ze względu na znaczenie ekologiczne, krajobrazowe, klimatyczne i wiatrochronne powinny podlegać ochronie przed degradacją, w szczególności przed zmianą sposobu użytkowania. Część lasów to lasy wodochronne. Ochroną objęto lasy na siedliskach wilgotnych, w pobliżu jezior i cieków oraz tereny bagienne. Generalnie teren jest ubogi w zieleń wysoką. Powierzchnia lasów jest niewielka. Na terenach użytków rolnych rzadko spotyka się większe skupienia zadrzewień. Wzdłuż większości dróg występują szpalery drzew, jednak często mają charakter nieciągły. Podlegają one ochronie przed degradacją ze względu na pełnione funkcje: wiatrochronną i krajobrazotwórczą. W związku z powyższym jako jedno z działań ekologicznych zaplanowanych w niniejszym dokumencie jest zwiększenie lesistości gminy. Jednocześnie należy mieć na uwadze aby nie zalesiać miejsc występowania cennych siedlisk nieleśnych ani siedlisk gatunków chronionych. W związku z powyższym, niezbędna jest konieczność rozpoznania przyrodniczego terenu przed jego zalesieniem. Na terenach o małej lesistości znaczącą role w kształtowaniu środowiska odgrywają ekosystemy nieleśne występujące w postaci zbiorowisk naturalnych, półnaturalnych oraz zieleni urządzonej. Zbiorowiska naturalne to głównie zespoły roślinności wodnej, błotnej i szuwarowej występującej w rynnach jeziornych, w otoczeniu oczek wodnych i dolinach

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 90 Strona 90 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

cieków. Zbiorowiska półnaturalne reprezentowane są głównie przez łąki kośne skupione w obniżeniach dolinnych. W południowo - wschodniej części gminy lasy posiadają status lasów wodochronnych. Chronią brzegi jezior przed rozmywaniem i osypywaniem się, a wody przed zanieczyszczeniem. Ponadto ich zadaniem jest zwiększenie retencji i stabilizowanie przepływu wód. Korzystny wpływ lasu na stosunki wodne polega także na wzmaganiu lokalnego obiegu wody oraz oddziaływaniu na lokalny topoklimat. Gmina Żnin należy do gmin o małej lesistości. W przeważającej części są to lasy państwowe administrowane przez Nadleśnictwo Szubin i Nadleśnictwo Gołąbki. Pod względem faunistycznym obszar gminy jest ubogi. Na terenach użytkowanych rolniczo jest to fauna typowa dla odkrytych terenów pól i łąk. Na terenie dolinek, w dnach podmokłych zagłębień wytopiskowych oraz niewielkich oczek wodnych świat zwierząt jest bardziej bogaty i urozmaicony. Bogato są reprezentowane gatunki owadów. Występują ponadto gatunki drobnej fauny: płazy oraz gady. Z gatunków zwierzyny łownej występują tu: sarny, kuropatwy, zające i lisy. Większe bogactwo fauny występuje w rynnie Gąsawki. Występujące tu liczne jeziora, obszary podmokłe, znaczne powierzchnie nieużytków stanowią doskonałą bazę pokarmową i dogodne tereny do bytowania i rozrodu zwierząt, w tym stanowią miejsce bytowania m.in. dla wielu gatunków ptaków. Na stosunkowo niewielką skalę przyloty ptaków odbywają się południkowo, wzdłuż rynny Gąsawki. Jednak podstawowym korytarzem przelotu ptaków w tej części regionu jest Dolina Noteci (Pradolina Toruńsko - Eberswaldzka).

3.9.2. Przyroda chroniona i jej zasoby

Wśród najważniejszych form ochrony przyrody powołanych na terenie gminy, zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 ze zm.) można zaliczyć:  Obszar Natura 2000 mający znaczenie dla Wspólnoty Ostoja Barcińsko-Gąsawska PLH040028 (w trakcie opracowywania jest plan ochrony dla tego obszaru),  Obszar Chronionego Krajobrazu jezior Żnińskich,  Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żędowskich,  Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Rogowskich,  pomniki przyrody. Dodatkowo Gmina Żnin zlokalizowana jest częściowo w granicach Północno- Centralnego Korytarza Ekologicznego wyznaczonego przez ZBS PAN pn. Puszcza Notecka – Puszcza Zielonka. W celu zachowania drożności korytarzy ekologicznych zaleca się prowadzić następujące działania:  uwzględnianie korytarzy ekologicznych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego;  budowa przejść dla zwierząt – dotyczy miejsc, gdzie przecinają się drogi i linie kolejowe już istniejące (o najwyższym natężeniu ruchu) z korytarzami ekologicznymi; jednoczesna budowa przejść dla zwierząt wraz z budową nowych autostrad i dróg szybkiego ruchu; na drogach już istniejących o mniejszym natężeniu ruchu w miejscach przecięcia korytarzy migracyjnych, umieszczenie odpowiednich znaków informujących o tym oraz ograniczenie prędkości;

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 91 Strona 91 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 ochrona dolin rzecznych – poprzez zaniechanie zabudowy brzegów, regulacji koryta rzecznego; rewitalizacja najbardziej zdegradowanych odcinków rzek;  zalesienia – dotyczy korytarzy migracyjnych, gdzie płaty lasu w obrębie takiego korytarza są oddalone od siebie na odległość powyżej 1 km (z wyłączeniem cennych przyrodniczo siedlisk nieleśnych);  ochrona przed dalsza zabudową odcinków korytarzy ekologicznych o znacznych przewężeniach, spowodowanych bezpośrednim sąsiedztwem terenów zurbanizowanych. Zachowanie drożności korytarzy ekologicznych powinno polegać przede wszystkim na ich ochronie przed zabudowaniem, przegrodzeniem i na tworzeniu nowych nasadzeń. Na kolejnej rycinie przedstawiono przebieg korytarzy ekologicznych w rejonie Gminy Żnin.

Ryc. 24. Przebieg korytarzy ekologicznych w rejonie Gminy Żnin Źródło: www.korytarze.pl

3.9.2.1. NATURA 2000

Na sieć Natura 2000 składają się dwa typy obszarów: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Podstawą programu Natura 2000 jest Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa. Wyznaczenie obszarów specjalnej ochrony ptaków ma na celu protekcję populacji dziko występujących gatunków ptaków, utrzymanie i zagospodarowanie ich naturalnych siedlisk. Celem wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony siedlisk jest ochrona siedlisk przyrodniczych, populacji i siedlisk roślin oraz zwierząt, a także odtworzenie siedlisk przyrodniczych lub właściwego stanu ochrony gatunków roślin lub zwierząt. W ramach sieci NATURA 2000 na omawianym terenie włączony został obszar Ostoja Barcińsko-Gąsawska stanowiący specjalny obszar ochrony siedlisk.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 92 Strona 92 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ostoja Barcińsko-Gąsawska Opisu obszaru dokonano na podstawie Standardowego Formularza Danych (SDF) zaktualizowanego w lutym 2017 r. Powierzchnia Ostoi Barcińsko-Gąsawskiej wynosi 3 456,41 ha. Obszar jest elementem jednego z największych na Pałukach kompleksu leśnego otaczającego rynnę z jeziorami połączonymi rzekami - Gąsawką i Notecią. Obejmuje górny bieg rzeki Gąsawki wraz z jej odcinkiem źródliskowym oraz ciąg głęboko wciętych dolin łączących się z doliną Noteci. Stanowi rynnę, której rozszerzenia wypełnia ją liczne jeziora. Strome zbocza tych dolin zajmują lasy grądowe, a na niewielkich powierzchniach również świetliste dąbrowy. Wzdłuż brzegów Gąsawki obecne są niewielki płaty zarastających torfowisk przejściowych; w śródleśnych obniżeniach małe płaty torfowisk wysokich. W zbiornikach wodnych kształtują się zbiorowiska wodne ze związku Nymphaeion. W północnej części, na łąkach na zachód od Barcina odnotowano występowanie Ostericum palustre. Miejscami odsłonięte zbocza zajmują murawy kserotermiczne. Obszar ważny dla różnych siedlisk przyrodniczych, których stwierdzono tu 11 typów, zajmujących powyżej 30 % terenu. Do najważniejszych walorów należą:  stanowiska Ostericum palustre na łąkach w rejonie jeziora Wolickiego,  kserotermiczne skarpy nad jez. Kierzkowskim Małym z Anthericum ramosum, Campanula bononiensis, Helianthemum ovatum, Peuderdanum cervaria, Scorzonera purpurea, Thalictrum minus,  wilgotne łąki nad jeziorem Wolickim oraz w dolinie Noteci poniżej jez. Wolickiego z Dianthus superbus, Inula salicina, Ostericum palustre, Pimpinella major, Sanguisorba officinalis,  lasy liściaste w okolicy leśniczówki Chomiąża Księża (z Corydalis cava, Corydalis fabacea, gagea lutea, Phyteuma spicatum,Viola mirabilis),  lasy liściaste na wsch. od jez. Ostrowieckiego i w otoczeniu jez. Gwiazda (Hepatica nobilis, Hypericum montanum, Liliummartagon, Phyteuma spicatum),  wilgotne łąki na pd. brzegach jez. Weneckiego (Dianthus superbus, Gentianella uliginosa, Selinum carvifolium),  źródła Gąsawki (rezerwat; Allium ursinum, Daphne mezereum). W kolejnej tabeli przedstawiono klasy siedlisk przyrodniczych wchodzących w obszar Ostoi Barcińsko-Gąsawskiej.

Tabela 30. Siedliska przyrodnicze Obszaru Natura 2000 Ostoja Barcińsko-Gąsawska Klasa siedliska przyrodniczego Pokrycie obszaru Wody śródlądowe (stojące i płynące) 32,8% Lasy iglaste 18,7% Ekstensywne uprawy zbóż 17,0% Lasy mieszane 16,1% Łąki wilgotne, łąki świeże 11,3% Lasy liściaste 2,9% Torfowiska, mokradła, bagna, roślinność granicząca z wodami 0,8% Pozostałe tereny 0,4% Łącznie 100,0% Źródło: Standardowy Formularz Danych

W kolejnej tabeli przedstawiono typy siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG (tzw. Dyrektywa Siedliskowa) występujących na terenie obszaru wraz z oceną znaczenia obszaru dla tych siedlisk.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 93 Strona 93 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Tabela 31. Typy siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniki I Dyrektywy Siedliskowej na Obszarze Natura 2000 Ostoja Barcińsko-Gąsawska Ocena obszaru Kod Pokrycie Nazwa Siedliska Reprezen- Stan Ocena siedliska [ha] tatywność zachowania Ogólna Wydmy śródlądowe z murawami 2330 0,69 Nieznacząca - - napiaskowymi Starorzecza i naturalne eutroficzne 3150 zbiorniki wodne ze zbiorowiskami 380,20 Doskonała Dobry Dobra z Nympheion 6210 Murawy kserotermiczne 8,64 Dobra Średni Znacząca 6410 Zmiennowilgotne łąki trześlicowe 1,73 Dobra Dobry Znacząca Niżowe i górskie świeże łąki 6510 2,42 Nieznacząca - - użytkowane ekstensywnie Torfowiska przejściowe 7140 0,69 Nieznacząca - - i trzęsawiska 7210 Torfowiska nakredowe 0,69 Nieznacząca - - Grad środkowoeuropejski 9170 483,9 Doskonała Dobry Dobra i subkontynentalny Łęgi wierzbowe topolowe olszowe 91E0 8,64 Doskonała Dobry Znacząca i jesionowe Łęgowe lasy dębowo wiązowo 91F0 1,73 Nieznacząca - - jesionowe 91I0 Ciepłolubne dąbrowy 34,56 Dobra Dobry Znacząca Źródło: Standardowy Formularz Danych

Na obszarze Natura 2000 Ostoja Barcińsko-Gąsawska występują następujące gatunki objęte art. 4 dyrektywy 2009/147/WE (tzw. Dyrektywa Ptasia) i gatunki wymienione w załączniku II do dyrektywy 92/43/EWG:  Starodub łąkowy (Angelica palustris),  Kumak nizinny (Bombina bombina),  Bóbr europejski (Castor fiber),  Wydra europejska (Lutra lutra).

Najważniejszym zagrożeniem dla obszaru jest presja turystyczna i rozwój ośrodków wypoczynkowych wokół jezior. Ograniczenie negatywnych skutków presji turystycznej na przyrodę ostoi powinno odbywać się głównie poprzez właściwe zagospodarowanie miejsc odwiedzanych przez turystów i działania informacyjno-edukacyjne. W ramach działań ochronnych należy tworzyć takie elementy infrastruktury, które koncentrować będą ruch turystyczny w miejscach o niższych walorach przyrodniczych, a przez to zmniejszać antropopresję na najcenniejsze obszary ostoi. Prawidłowe zagospodarowanie miejsc masowo odwiedzanych przez turystów ograniczać będzie dewastację i zanieczyszczenie środowiska. Dla Obszaru Natura 2000 Ostoja Barcińsko-Gąsawska (PLH040028) nie ma ustanowionego planu zadań ochronnych.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 94 Strona 94 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 25. Lokalizacja na terenie gminy obszaru Natura 2000 Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

3.9.3.2. Obszary chronionego krajobrazu

Na terenie gminy Żnin znajdują się fragmenty trzech obszarów chronionego krajobrazu:  Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żnińskich - na terenie gminy Żnin obejmuje rynnę glacjalną wraz z terenami przyległymi oraz jeziorami: Żnińskie Duże, Żnińskie Małe, Skarbińskie, Weneckie, Biskupińskie, Skrzynka oraz jezioro Kierzkowskie, Gwiazda i część jeziora Ostrowieckiego.  Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żędowskich - graniczy z OChK Jezior Żnińskich i obejmuje na terenie gminy rynnę glacjalną wraz z terenami przyległymi oraz jeziorami: Dobrylewskim oraz częścią jeziora Sobiejuskiego,  Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Rogowskich - na terenie gminy Żnin obejmuje fragment rynny jeziornej z terenami przyległymi oraz jezioro Kaczkowskie. Na kolejnej rycinie przedstawiono lokalizację obszarów chronionego krajobrazu na terenie Gmin Żnin.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 95 Strona 95 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Ryc. 26. Lokalizacja OChK na terenie gminy Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żnińskich zajmuje powierzchnią 9 017 ha i obejmuje 2 systemy jezior. Pierwszy system to rynna zachodnia z jeziorami Małym i Dużym Żnińskim, Skarbińskim, Weneckim, Skrzynka, Biskupińskim, Godawskim, Gąsawskim i Oćwieckim. Największym jeziorem jest Żnińskie Duże. Charakteryzuje się płaskimi brzegami i niską lesistością. Drugi system to rynna wschodnia z jeziorami: Chomiąskim, Foluskim, Ostrowieckim i Kierzkowskim. Największe jezioro Ostrowieckie charakteryzuje się wyższym stopniem lesistości brzegów, głębszym wcięciem i wyższymi walorami krajobrazowymi oraz przydatnością do wypoczynku. Część obszaru w rejonie Szczepankowa i Szczepanowa położona jest na terenie powiatu mogileńskiego. Zachodnia rynna spełnia rolę obszaru do ochrony ze względów kulturowo - historycznych (Biskupin, Gąsawa, Wenecja, Żnin). W obszarze chronionego krajobrazu znajduje się fragment miasta Żnin stanowiący integralną część rynny jeziornej.

Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żędowskich zajmuje powierzchnię 1 000 ha i obejmuje rynnę subglacjalną wykorzystywaną przez rzekę Gąsawkę oraz jeziora: Dobrylewskie, Sobiejuskie w powiecie żnińskim, Żędowskie, Wąsowskie i Gąbińskie zlokalizowane w powiecie nakielskim. Największym jeziorem jest jezioro Sobiejuskie, pozostałe są znacznie mniejsze. Fragment północny jeziora Sobiejuskiego należy do powiatu nakielskiego. Jest to obszar charakteryzujący się rzeźbą glacjalną, w którym dominuje rolniczy typ zagospodarowania przestrzeni. Obszary leśne występują w południowej części OChK w rejonie jezior: Dobrylewskiego i Sobiejuskiego. Są atrakcyjnym elementem krajobrazu, wykorzystywanym dla celów wypoczynku i rekreacji.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 96 Strona 96 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Rogowskich chroni zespół jezior: Zioło, Rogowskie, Wolskie. Jeziora zajmują dużą powierzchnię na tym terenie. Jeziora wraz z kompleksami leśnymi pełnią ważne funkcje regulatorów stosunków wodnych i warunków klimatycznych (głównie wietrznych, termicznych i wilgotnościowych) w rolniczym krajobrazie. Ponadto odgrywają one zasadnicze role ekologiczne, jako ostoja wielu gatunków roślin i zwierząt.

W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (mpzp) obowiązujących na Obszarach Chronionego Krajobrazu na terenie analizowanej jednostki w zakresie zasad ochrony środowiska przyrody i krajobrazu oraz zasad kształtowania krajobrazu ustala się nakaz zachowania ograniczeń w użytkowaniu terenów i zakazów, zawartych w przepisach odrębnych dotyczących Obszarów Chronionego Krajobrazu.

3.9.3.3. Pomniki przyrody

Pomnikami przyrody na terenie gminy Żnin są pojedyncze drzewa oraz skupiska drzew o szczególnej wartości przyrodniczej i krajobrazowej. Występują one głównie w parkach podworskich lub wiejskich. Zgodnie z art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 ze zm.) ustanowienie pomnika przyrody następuje w drodze uchwały Rady Gminy. Brak aktualizacji aktów prawnych ustalających pomniki przyrody stanowi zagrożenie dla ich zachowania.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 97 Strona 97 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Tabela 32. Ewidencja pomników przyrody na terenie Gminy Żnin Obowiązująca podstawa prawna wraz z Lp. Nazwa Obwód [cm] Obręb ewid. Opis lokalizacji Forma własności, zarządca Uwagi oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu prawnego Lipa zadrzewienie przy rejestr wojewódzki Zniszczona przez wichurę 1. 390 Białożewin teren prywatny dz. nr 115 drobnolistna zagrodzie wiejskiej nr 1176 w 1999r. Skarb Państwa-ANR dzierżawca rejestr wojewódzki 2. Klon jawor 230/220 Brzyskorzystewko Zabytkowy park dworski Przedsiębiorstwo Rolno – Przetwórcze drzewo o dwóch pniach nr 1307 BRZYSKO-ROL Sp. z o.o. Skarb Państwa-ANR dzierżawca Jesion rejestr wojewódzki 3. 325 Brzyskorzystewko Zabytkowy park dworski Przedsiębiorstwo Rolno – Przetwórcze - wyniosły nr 1307 BRZYSKO-ROL Sp. z o.o. Brzoza Skarb Państwa-ANR dzierżawca rejestr wojewódzki 4 brodawkowat 340 Brzyskorzystewko Zabytkowy park dworski Przedsiębiorstwo Rolno – Przetwórcze - nr 1307 a BRZYSKO-ROL Sp. z o.o. Skarb Państwa-ANR dzierżawca Grab rejestr wojewódzki 5 290 Brzyskorzystewko Zabytkowy park dworski Przedsiębiorstwo Rolno – Przetwórcze - zwyczajny nr 1307 BRZYSKO-ROL Sp. z o.o. Buk zadrzewienie przy rejestr wojewódzki 6 305 Brzyskorzystew teren prywatny dz. nr 226 - zwyczajny zagrodzie wiejskiej nr1177 Dąb Gmina Żnin – Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 7 378 Januszkowo teren zadrzewiony - szypułkowy dz. nr 70/9 nr 1179 Dąb Gmina Żnin - Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 8 286 Januszkowo teren zadrzewiony - szypułkowy dz. nr 70/9 nr 1179 Buk zwyczajny zadrzewienie przy teren prywatny dz. nr17 Leszek rejestr wojewódzki 9 318 Murczynek - odmiany zagrodzie wiejskiej Przysiuda nr 1180 czerwonej zadrzewienie przy teren prywatny dz. nr 42 Bernard rejestr wojewódzki 10 Morwa biała 190 Murczynek - zagrodzie wiejskiej Lisiecki nr 1180 Dąb rejestr wojewódzki 11 360 Nadborowo park wiejski Skarb Państwa-ANR - szypułkowy nr 1181 Wiąz rejestr wojewódzki 12 340 Nadborowo park wiejski Skarb Państwa-ANR - szypułkowy nr 1181 Lipa Powiat Żniński, zarządca trwały- Dom rejestr wojewódzki korona silnie uszkodzona 13 470 Podobowice park dworski drobnolistna Pomocy Społecznej w Podobowicach nr 757 przez wichury Skarb Państwa, mienie Powiatu Wiąz rejestr wojewódzki 14 380 Sielec w pasie drogowym Żnińskiego-Zarząd Dróg Powiatowych - szypułkowy nr 759 w Żninie

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 98 Strona 98 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Obowiązująca podstawa prawna wraz z Lp. Nazwa Obwód [cm] Obręb ewid. Opis lokalizacji Forma własności, zarządca Uwagi oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu prawnego zabytkowy park dworski Lipa własność prywatna dz. nr 28/4 - rejestr wojewódzki 15 585 Sielec (wpisany do rejestru - drobnolistna Katarzyna i Andrzej Rodziewicz nr 758 zabytków pod nr 175/A) zabytkowy park dworski Lipa własność prywatna dz. nr 28/4 - rejestr wojewódzki 16 510 Sielec (wpisany do rejestru - drobnolistna Katarzyna i Andrzej Rodziewicz nr 758 zabytków pod nr 175/A) zabytkowy park dworski Lipa własność prywatna dz. nr 28/4 - rejestr wojewódzki 17 380 Sielec (wpisany do rejestru - drobnolistna Katarzyna i Andrzej Rodziewicz nr 758 zabytków pod nr 175/A) zabytkowy park dworski Lipa własność prywatna dz. nr 28/4 - rejestr wojewódzki 18 355 Sielec (wpisany do rejestru - drobnolistna Katarzyna i Andrzej Rodziewicz nr 758 zabytków pod nr 175/A) zabytkowy park dworski Lipa własność prywatna dz. nr 28/4 - rejestr wojewódzki 19 350 Sielec (wpisany do rejestru - drobnolistna Katarzyna i Andrzej Rodziewicz nr 758 zabytków pod nr 175/A) zabytkowy park dworski Jesion własność prywatna dz. nr 28/4 - rejestr wojewódzki 20 400 Sielec (wpisany do rejestru - wyniosły Katarzyna i Andrzej Rodziewicz nr 758 zabytków pod nr 175/A) zabytkowy park dworski Jesion własność prywatna dz. nr 28/4 - rejestr wojewódzki 21 380 Sielec (wpisany do rejestru - wyniosły Katarzyna i Andrzej Rodziewicz nr 758 zabytków pod nr 175/A) zabytkowy park dworski Jesion własność prywatna dz. nr 28/4 - rejestr wojewódzki 22 310 Sielec (wpisany do rejestru - wyniosły Katarzyna i Andrzej Rodziewicz nr 758 zabytków pod nr 175/A) zabytkowy park dworski Jesion własność prywatna dz. nr 28/4 - rejestr wojewódzki 23 295 Sielec (wpisany do rejestru - wyniosły Katarzyna i Andrzej Rodziewicz nr 758 zabytków pod nr 175/A) zabytkowy park dworski Jesion własność prywatna dz. nr 28/4 - rejestr wojewódzki 24 300 Sielec (wpisany do rejestru - wyniosły Katarzyna i Andrzej Rodziewicz nr 758 zabytków pod nr 175/A) Dąb Gmina Żnin – Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 25 390 Słębowo park dworski - szypułkowy dz. nr 160/11 nr 760 i 1184 Dąb szypułkowy Gmina Żnin – Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 26 340 Słębowo park dworski - odm dz. nr 160/11 nr 760 i 1184 piramidalnej

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 99 Strona 99 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Obowiązująca podstawa prawna wraz z Lp. Nazwa Obwód [cm] Obręb ewid. Opis lokalizacji Forma własności, zarządca Uwagi oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu prawnego Dąb Gmina Żnin – Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 27 290 Słębowo park dworski - burgundzki dz. nr 160/11 nr 760 i 1184 Gmina Żnin – Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 28 Dąb kaukazki 240 Słębowo park dworski - dz. nr 160/11 nr 760 i 1184 Buk Gmina Żnin – Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 29 540 Słębowo park dworski - zwyczajny dz. nr 160/11 nr 760 i 1184 Buk Gmina Żnin – Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 30 480 Słębowo park dworski - zwyczajny dz. nr 160/11 nr 760 i 1184 Miłorząb Gmina Żnin – Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 31 235 Słębowo park dworski - dwuklapowy dz. nr 160/11 nr 760 i 1184 Jesion Gmina Żnin – Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 32 360 Słębowo park dworski - wyniosły dz. nr 160/11 nr 760 i 1184 Jesion Gmina Żnin – Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 33 240 Słębowo park dworski - wyniosły dz. nr 160/11 nr 760 i 1184 Iglicznia Gmina Żnin – Urząd Miejski w Żninie rejestr wojewódzki 34 230 Słębowo park dworski - trójcierniowa dz. nr 160/11 nr 760 i 1184 Zabytkowy park dworski Jesion rejestr wojewódzki 35 418 Uścikowo (wpisany do rejestru własność prywatna dz. nr 9/3 - wyniosły nr 762 zabytków pod nr 149/A) zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Dąb rejestr wojewódzki 36 374 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni, - szypułkowy nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Dąb rejestr wojewódzki 37 298 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - szypułkowy nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Dąb rejestr wojewódzki 38 150 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Siedzibą w Choryni - szypułkowy nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Lipa rejestr wojewódzki 39 410 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - drobnolistna nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Lipa rejestr wojewódzki 40 365 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - szerokolistna nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 Lipa zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin rejestr wojewódzki 41 360 Sobiejuchy - szerokolistna (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni nr 761

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 100 Strona 100 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Obowiązująca podstawa prawna wraz z Lp. Nazwa Obwód [cm] Obręb ewid. Opis lokalizacji Forma własności, zarządca Uwagi oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu prawnego zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Lipa rejestr wojewódzki 42 364 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - szerokolistna nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Lipa rejestr wojewódzki 43 290 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - szerokolistna nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Lipa rejestr wojewódzki 44 300 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - szerokolistna nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Lipa rejestr wojewódzki 45 285 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - drobnolistna nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Lipa rejestr wojewódzki 46 240 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - szerokolistna nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Klon rejestr wojewódzki 47 345 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - zwyczajny nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 Klon jawor zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin rejestr wojewódzki 48 odm. 550 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - nr 761 czerwona zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 Klon jawor zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin rejestr wojewódzki 49 odm. 298 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - nr 761 czerwona zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 Klon jawor zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin rejestr wojewódzki 50 odm. 205 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - nr 761 Leopoldii zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Jesion rejestr wojewódzki 51 295 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - wyniosły nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin rejestr wojewódzki 52 Sosna czarna 302 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin rejestr wojewódzki 53 Sosna czarna 304 Sobiejuchy - (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni nr 761

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 101 Strona 101 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Obowiązująca podstawa prawna wraz z Lp. Nazwa Obwód [cm] Obręb ewid. Opis lokalizacji Forma własności, zarządca Uwagi oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu prawnego zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin rejestr wojewódzki 54 Olsza czarna 271 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin rejestr wojewódzki 55 Olsza czarna 250 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Kasztanowiec rejestr wojewódzki 56 420 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - zwyczajny nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin rejestr wojewódzki 57 Wierzba biała 418 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni - nr 761 zabytków pod nr A/496) dz. nr 9/3 zabytkowy park dworski Właściciel-DANKO Hodowla Roślin Jałowiec rejestr wojewódzki 58 94 Sobiejuchy (wpisany do rejestru Sp. z.o.o. Z siedzibą w Choryni dz. nr - pospolity nr 761 zabytków pod nr A/496) 9/3 Dąb zadrzewienie przy własność prywatna dz. nr 186 Piotr rejestr wojewódzki 59 szypułkowy 330 Wawrzynki zagrodzie wiejskiej, w - Balcerzak nr 763 „Władysław” sąsiedztwie drogi Lipa właściciel- Parafia Rzymskokatolicka rejestr wojewódzki 60 315 Żnin teren przy kościele - drobnolistna p.w. Św. Floriana w Żninie dz nr 986 nr 764 Lipa właściciel- Parafia Rzymskokatolicka rejestr wojewódzki 61 320 Żnin teren przy kościele - drobnolistna p.w. Św. Floriana w Żninie dz nr 986 nr 764 Dąb właściciel- Parafia Rzymskokatolicka rejestr wojewódzki 62 295 Żnin teren przy kościele - szypułkowy p.w. Św. Floriana w Żninie dz nr 986 nr 764 Zgodnie z kartą oceny las, oddział 88a, drzewo w stanie Dąb rejestr wojewódzki 63 430 Chomiąża Ks. leśnictwo Łysinin, obręb Skarb Państwa, Nadleśnictwo Gołąbki zamierania, uszkodzone szypułkowy nr 876 Szczepanowo przez wyładowania atmosferyczne i szkodniki Lipa teren zabudowy teren prywatny dz. nr 47 Józef rejestr wojewódzki 64 300 Żnin-Wieś - drobnolistna zagrodowej Waźbiński nr 765 Skarb Państwa-ANR, rejestr wojewódzki 65 Topola biała 630 Dobrylewo park wiejski - dz. nr 9/82 nr 1178 Skarb Państwa-ANR, rejestr wojewódzki 66 Topola biała 520 Dobrylewo park wiejski - dz. nr 9/82 nr 1178

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 102 Strona 102 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Obowiązująca podstawa prawna wraz z Lp. Nazwa Obwód [cm] Obręb ewid. Opis lokalizacji Forma własności, zarządca Uwagi oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu prawnego Skarb Państwa-ANR, rejestr wojewódzki 67 Wierzba biała 450 Dobrylewo park wiejski - dz. nr 9/82 nr 1178 Dąb Skarb Państwa-ANR, rejestr wojewódzki 68 350 Dobryleo park wiejski - szypułkowy dz. nr 9/82 nr 1178 Dąb Skarb Państwa-ANR, rejestr wojewódzki 69 290 Dobryleo park wiejski - szypułkowy dz. nr 9/82 nr 1178 Jesion Skarb Państwa-ANR, rejestr wojewódzki 70 380 Dobrylewo park wiejski - wyniosły dz. nr 9/82 nr 1178 Wiąz Skarb Państwa-ANR, rejestr wojewódzki 71 300 Dobrylewo park wiejski - szypułkowy dz. nr 9/82 nr 1178 Dąb Skarb Państwa-ANR, rejestr wojewódzki 72 350 Jadowniki Ryc. park dworski - szypułkowy dz. nr 35/4 nr 1183 Dąb Skarb Państwa-ANR, rejestr wojewódzki 73 290 Jadowniki Ryc. park dworski - szypułkowy dz. nr 35/4 nr 1183 Wiąz Andrzej Kopera Orłowo 67 rejestr wojewódzki 74 350 Paryż park dworski - szypułkowy dz. nr 3/2 nr 1182 i 756 Kasztanowiec Andrzej Kopera Orłowo 67 rejestr wojewódzki 75 350 Paryż park dworski - zwyczajny dz. nr 3/2 nr 1182 i 756 Platan rejestr wojewódzki 76 390 Paryż park dworski Andrzej Kopera Orłowo 67 dz. nr 3/2 - klonolistny nr 1182 i 756 Uchwała nr XXXI/416/2014 Uchwała Nr 142 sztuki Rady Miejskiej w Żninie Gmina Żnin - Urząd Miejski w Żninie XXI/268/2012 drzew Jadowniki, z dnia 30 stycznia 2014 r. 77 Aleja drzew droga gminna gruntowa dz. nr 83 obrębu Kierzkowo, dz. nr 6 Rady Miejskiej gatunku lipa Kierzkowo w sprawie zniesienia formy i nr 7 w obrębie Jadowniki Rycerskie w Żninie z dnia 9 drobnolistna ochrony przyrody z drzewa listopada 2012 r. wchodzącego w skład alei Uchwała nr Skarb Państwa – właściciel, Krajowa XXVI/344/2013 Dąb Teren byłej Cukrowni Spółka Cukrowa – użytkownik 78 358 Żnin Rady Miejskiej - szypułkowy Żnin wieczysty, w Żninie, z dnia 21 dz. nr 857/39 czerwca 2013 r. Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Nadleśnictwo Gołąbki

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 103 Strona 103 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

3.9.4. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze

W kolejnej tabeli przedstawiono analizę SWOT dla obszaru interwencji zasoby przyrodnicze.

Tabela 33. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze Mocne strony Słabe strony

 teren zurbanizowany, silnie zaludniony  ustanowienie na obszarach i przekształcony antropogenicznie o największej wartości przyrodniczej przez przemysł, form ochrony przyrody,  brak planu ochrony dla obszaru Natura  objęcie części analizowanej jednostki 2000, formami powierzchniowymi ochrony  zamieranie sosny w efekcie suszy, przyrody,  spontaniczna sukcesja roślinna,  formy ochrony przyrody związane zwiększanie się udziału gatunków z zasobami wodnymi i siedliskami synantropijnych, Czynnikiwewnętrzne lądowymi.  brak aktualizacji aktów prawnych ustalających pomniki przyrody. Szanse Zagrożenia  zanieczyszczenie powietrza  ograniczanie lokalnych źródeł atmosferycznego, gleby i wód, zanieczyszczeń powietrza, gleby i wód,  eutrofizacja siedlisk,  właściwa pielęgnacja szaty roślinnej,  penetracja turystyczna wpływająca na wzbogacanie gleb środkami częstotliwość występowania pożarów glebotwórczymi (kompost), oraz zakłócanie ciszy na terenach  przebudowa drzewostanów w kierunku ochronnych, bardziej odpornych na  brak funduszy na inwestycje zanieczyszczenia gatunków oraz Czynnikizewnętrzne zmierzające do poprawy stanu fauny uzupełnienia gatunkami rodzimymi. i flory. Źródło: opracowanie własne

3.9.5. Zagadnienia horyzontalne – zasoby przyrodnicze

Wskazany obszar interwencji oraz najważniejsze problemy jednostki odnoszą się pośrednio do czterech głównych zagadnień horyzontalnych, którymi są: 1. adaptacja do zmian klimatu. 2. nadzwyczajne zagrożenia środowiska. 3. działania edukacyjne. 4. monitoring środowiska.

I – Adaptacja do zmian klimatu Spodziewane ocieplenie się klimatu spowoduje migrację gatunków, w tym obcych inwazyjnych wraz z równoczesnym wycofywaniem się tych gatunków, które nie są przystosowane do wysokich temperatur i suszy latem, a dobrze znoszą ostre mrozy. W kontekście pojawiającego się zjawiska suszy wystąpi ograniczenie powierzchni terenów wodno-błotnych, w tym stopniowe wysychanie i zanik torfowisk, wilgotnych lasów i borów. W wyniku prognozowanych zmian klimatycznych będzie postępował zanik małych powierzchniowych zbiorników wodnych (bagien, stawów, oczek wodnych, małych płytkich jezior, a także potoków i małych rzek). Stanowi to zagrożenie dla licznych gatunków, które bądź to pośrednio bytują na tych terenach, bądź korzystają z nich jako rezerwuarów wody pitnej i może skutkować wyginięciem lub migracją gatunków. Wydłużony okres z dodatnimi

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 104 Strona 104 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

temperaturami na jesieni z intensywnymi opadami rozmiękczającymi glebę w połączeniu z osłabieniem drzew przez choroby i szkodniki może dodatkowo zwiększać wrażliwość lasów na wiatry i sprzyjać zwiększaniu wiatrołomów. W obliczu zmian klimatycznych bardzo istotna staje się ochrona struktur przyrodniczych oraz zachowanie, spójności i drożności sieci ekologicznej, która poza funkcjami przyrodniczymi pełni również inne funkcje, m.in. społeczne i klimatyczne, gdyż poprawia jakość życia – szczególnie mieszkańców zwartej zabudowy (schładzanie miast, zacienianie, poprawa warunków aerosanitarnych, tereny rekreacyjne). Na specjalną uwagę w sieci ekologicznej, zasługują korytarze ekologiczne. Zadaniem korytarzy ekologicznych jest połączenie obszarów o największej wartości biotycznej tzw. biocentrów. W warunkach oczekiwanych zmian klimatu, które przyczynią się do migracji i zmian zasięgów występowania poszczególnych gatunków, zachowanie drożności korytarzy ekologicznych postrzegane jest jako czynnik pozwalający łagodzić antropopresję. Sieci ekologiczne, stanowić mogą ważny element adaptacji do zmian klimatu.

II – Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Lasy znajdują się w sytuacji stałego zagrożenia przez czynniki abiotyczne, biotyczne i antropogeniczne. Istotnym zagrożeniem są nadal zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Stałe oddziaływanie zanieczyszczeń i ich dotychczasowa akumulacja w środowisku leśnym osłabia odporność lasów na choroby. Stale od wielu lat największe procentowo szkody gospodarcze wyrządzają też roślinożerne ssaki, przeważnie jelenie, sarny oraz lokalnie gryzonie. Szkody również wyrządzane są przez choroby korzeni drzew, takie jak: huba korzeni i opieńki. Lasy narażone są także na anomalie pogodowe - okresowo występujące susze, huraganowe wiatry oraz pożary. Ze względu na zwiększenie intensywności wiatrów wzrasta zagrożenie powstawaniem szkód wyrządzonych przez wyrywane drzewa podczas huraganów.

III – Działania edukacyjne Funkcję edukacyjną pełnią również szlaki turystyczne i ścieżki edukacyjne. Głównym celem edukacji przyrodniczej jest zachęcenie ludności do uprawiania aktywnego wypoczynku, pokazanie różnorodności występujących form przyrody, przybliżenie problematyki gospodarki leśnej i ochrony przyrody oraz poszerzenie wiedzy z zakresu edukacji przyrodniczej. Nadleśnictwa prowadzą edukację ekologiczną w oparciu o zatwierdzony program edukacji leśnej. Prowadzone są również spotkania ze szkołami, przedszkolami na ścieżkach edukacyjno - leśnych.

IV - Monitoring środowiska Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego (ZMŚP) funkcjonuje w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, a jego zadaniem w odróżnieniu od monitoringu specjalistycznego jest prowadzenie obserwacji możliwie jak największej liczby elementów środowiska przyrodniczego, w oparciu o planowe, zorganizowane badania stacjonarne. Celem ZMŚP jest dostarczenie danych do określania aktualnego stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne, przedstawienie krótko i długookresowych przemian środowiska w warunkach zmian klimatu i narastającej antropopresji. Uzyskane wyniki z prowadzonych obserwacji stanowią podstawę do sporządzenia prognoz krótko i długoterminowych rozwoju środowiska przyrodniczego oraz przedstawienia kierunków zagrożeń i sposobów ich przeciwdziałania. Monitoring lasów włączono do Państwowego Monitoringu Środowiska koordynowanego przez Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska. Instytut Badawczy

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 105 Strona 105 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Leśnictwa przystąpił do uruchomienia monitoringu uszkodzeń lasu (monitoring biologiczny). Do monitoringu lasu włączono monitoring entomologiczny obejmujący liściożerne szkodniki drzew iglastych. Uruchomiono pomiary koncentracji zanieczyszczeń powietrza. Zapoczątkowano monitoring fitopatologiczny. Zapoczątkowano monitoring składu chemicznego aparatu asymilacyjnego drzew. Rozpoczęto monitoring biegaczowatych.

3.10. ZAGROŻENIA POWAŻNYMI AWARIAMI

Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska mianem poważnej awarii określa się zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Według danych WIOŚ w Bydgoszczy na terenie Gminy Żnin nie ma zlokalizowanych zakładów o zwiększonym ryzyku i zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Również Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Żninie stwierdziła, iż na terenie Gminy Żnin nie występują takie zakłady. KPPSP w latach 2014-2015 na terenie Gminy Żnin nie zarejestrowała żadnych wycieków niebezpiecznych substancji chemicznych. Innym typem zagrożeń na terenie jednostki są jednak zagrożenia pochodzące z komunikacji. W efekcie dużego i stale rosnącego natężenia przewozów materiałów, stanu technicznego dróg oraz niejednokrotnie fatalnego stanu technicznego taboru ciężarowego rośnie ryzyko zagrożenia. Biorąc pod uwagę wymienione czynniki, za potencjalne źródło awarii można zatem uznać również ciągi komunikacyjne oraz stacje paliw jako miejsca wypadków drogowych i zagrożeń produktami ropopochodnymi dla gleb i wód.

3.10.1. Analiza SWOT – zagrożenia poważnymi awariami

W kolejnej tabeli przedstawiono analizę SWOT dla obszaru interwencji zagrożenia poważnymi awariami.

Tabela 34. Analiza SWOT – zagrożenia poważnymi awariami Mocne strony Słabe strony

 aktualne procedury kryzysowe opracowywane przez Straż Pożarną i Starostwo Powiatowe,  znaczne natężenie ruchu ciężarowego  projektowana obwodnica miasta, (DK nr 5), Czynniki  brak zakładów o zwiększonym i o dużym wewnętrzne ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.

Szanse Zagrożenia

 opracowywanie przez prowadzących zakłady przemysłowe planów operacyjno-  duże natężenie ruchu samochodowego ratowniczych oraz zewnętrznych planów na szlakach komunikacyjnych

operacyjno-ratowniczych przez zwiększające zagrożenie wystąpienia Czynniki

zewnętrzne Komendanta Wojewódzkiego Państwowej awarii. Straży Pożarnej. Źródło: opracowanie własne

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 106 Strona 106 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

3.10.2. Zagadnienia horyzontalne – zagrożenie poważnymi awariami

Wskazany obszar interwencji oraz najważniejsze problemy jednostki odnoszą się pośrednio do czterech głównych zagadnień horyzontalnych, którymi są: 1. adaptacja do zmian klimatu. 2. nadzwyczajne zagrożenia środowiska. 3. działania edukacyjne. 4. monitoring środowiska.

I – Adaptacja do zmian klimatu Zaburzeniom równowagi w systemie środowiska geograficznego wywołanym ocieplaniem się klimatu będą towarzyszyły zmiany, które w sposób bezpośredni lub pośredni powinny być uwzględniane w gospodarowaniu przestrzenią w kontekście mogącej się pojawić poważnej awarii lub nadzwyczajnego zagrożenia środowiska. Dotyczą one wielu aspektów o charakterze horyzontalnym, od gospodarki rolnej, leśnej i wodnej (niszczące susze, pożary, powodzie i podtopienia, itd.), przez przemysł i energetykę (zmiany technologii), bezpieczeństwo ludzi i mienia (ekspozycja na powodzie i podtopienia, osuwiska i pożary) po infrastrukturę (ekspozycja na nadmiar lub niedobór wód, wichury). Na możliwość wystąpienia poważnych awarii ma występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych, typu huragany czy intensywne burze co może doprowadzić do zwiększenia ryzyka uszkodzenia linii przesyłowych i dystrybucyjnych, a zatem ograniczenia w dostarczaniu energii do odbiorców. Jedną z najbardziej wrażliwych na zmiany klimatu dziedzin gospodarki jest transport. We wszystkich jego kategoriach wrażliwość na warunki klimatyczne jest znaczna. Innym czynnikiem klimatycznym powodującym utrudnienia w ruchu drogowym jest mgła, szczególnie często występująca w warunkach jesienno-zimowych przy temperaturach bliskich zera. Ograniczenie widoczności powoduje zmniejszenie prędkości eksploatacyjnej i opóźnienia w ruchu drogowym, szczególnie w transporcie publicznym, a także zwiększa ryzyko wypadków drogowych. Analiza przewidywanych zmian klimatu dowodzi, że oczekiwane zmiany w dalszej perspektywie będą oddziaływać na transport negatywnie. Działania dostosowawcze sektora transportu do oczekiwanych zmian klimatu powinny przede wszystkim zabezpieczyć infrastrukturę drogową i kolejową przed zagrożeniami wynikającym ze wzrostu częstotliwości intensywnych opadów. Deszcze nawalne powodują zatopienia dróg, przeciążenie układów odwadniających, przepustów i mostów na mniejszych ciekach.

II – Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Nadzwyczajne zagrożenia środowiska powstają wskutek: wypadków i zdarzeń w czasie budowy i eksploatacji dróg i innych obiektów drogowych, w których biorą udział pojazdy przewożące substancje niebezpieczne, a które mogą spowodować m.in.: skażenie powietrza, wód, gleb oraz pożary; awarii w miejscach postoju ww. pojazdów, pożaru z powodu nieostrożnego obchodzenia się użytkowników dróg z ogniem w lesie, niewłaściwego lub niedostatecznego zabezpieczenia robót drogowych i samej drogi w wyniku złego rozpoznania warunków środowiskowych (np. geologii, stosunków wodnych).

III – Działania edukacyjne Edukację społeczeństwa w zakresie właściwych zachowań w sytuacji wystąpienia zagrożenia realizują gminne i powiatowe sztaby zarządzania antykryzysowego. W zakres funkcji Państwowej Straży Pożarnej wchodzi publiczna informacja, edukacja i zwiększanie

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 107 Strona 107 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

świadomości społeczności lokalnych. Na podstawie przeprowadzanych działań, komendanci powiatowi sporządzą tzw. katalogi zagrożeń obejmujące identyfikację zagrożeń: - chemicznych - od źródeł stacjonarnych (w tym objętych postanowieniami dyrektywy SEVESO II, - w transporcie drogowym materiałów niebezpiecznych, w transporcie kolejowym i rurociągowym, - zagrożenia pożarowe (dużych baz magazynowych materiałów pożarowo niebezpiecznych, obiektów użyteczności publicznej, lasów itp.) Na podstawie katalogów zagrożeń sporządzane są plany ratownicze dla terenu powiatu oraz przeprowadzane są szkolenia strażaków jednostek ratowniczo - gaśniczych PSP, członków jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych oraz ratowników z jednostek włączonych do systemu ratowniczo gaśniczego.

IV - Monitoring środowiska Obowiązki kontroli związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym zakład o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej Straży Pożarnej, a także Wojewodzie. WIOŚ realizuje zadania z zakresu zapobiegania występowania awarii przemysłowych poprzez wykonywanie kontroli przedsiębiorstw. Współpracę koordynują sztaby zarządzania antykryzysowego w oparciu o opracowane plany zarządzania antykryzysowego.

IV. ZAŁOŻENIE PROGRAMOWE

Realizując lokalną politykę ochrony środowiska niniejszy program ochrony środowiska, a w nim harmonogram realizacyjny, sporządzony został z uwzględnieniem celów zawartych w strategiach i programach (operacyjnych i rozwoju), wynikających z ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2016 r. poz. 383). W każdym z tych dokumentów znajduje się szereg zapisów, które były bazą dla potrzeb opracowania celów oraz kierunków działań niniejszego Programu. Wiele z zaproponowanych zadań w założeniu powinno być realizowanych przez jednostki samorządowe, w szczególności Gminę, rzadko kiedy przez Powiat lub przez jednostki działające na tym terenie oraz w regionie. Gmina Żnin będzie w części odpowiedzialna finansowo za realizację zadań, a w części z nich będzie często pełnić funkcje nadzoru działalności, będzie wspierać działalność w charakterze administracyjnym.

4.1. DOKUMENTY MIĘDZYNARODOWE

Punktem wyjścia dla rozważań zgodności założeń POŚ z innymi dokumentami jest omówienie dokumentów ustanowionych na szczeblu międzynarodowym do realizacji, których Polska jest zobowiązana. W 1992 roku opracowany został jeden z najważniejszych dokumentów, związanych ze zrównoważonym rozwojem tzw. „Agenda 21" - Światowy Program Rozwoju Zrównoważonego. Dokument ten zwraca szczególną uwagę na konieczność ochrony zasobów naturalnych i racjonalnego gospodarowania nimi w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 108 Strona 108 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Kolejnym najbardziej rozpowszechnionym dokumentem międzynarodowym, który narzuca Polsce działania w zakresie ochrony środowiska jest Protokół z Kioto w sprawie zmian klimatu. Stanowi znaczny postęp w zakresie walki z globalnym ociepleniem, ponieważ zawiera cele wiążące i ilościowe, związane z ograniczeniem i redukcją emisji gazów cieplarnianych. Obecnie priorytetowe dla Polski jest dostosowanie swoich działań do polityki Unii Europejskiej. Główne założenia polityki Wspólnoty w zakresie środowiska naturalnego określone są w Traktacie Ustanawiającym WE w Tytule XIX - Środowisko Naturalne. Jego realizacja powinna się przyczynić do zachowania, ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego – z uwzględnieniem różnorodności sytuacji w różnych regionach Wspólnoty - ale również do ochrony zdrowia ludzkiego. Kolejnym ważnym dokumentem, wyznaczającym ramy realizacji polityki wspólnotowej w zakresie ochrony środowiska jest Program Działań Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie Środowiska. W chwili obecnej obowiązuje już 7 Program, który określa działania polityki UE w dziedzinie ochrony środowiska i polityki klimatycznej na najbliższe siedem lat (od roku 2013). Określa on następujące cele priorytetowe: - ochrona, zachowanie i poprawa kapitału naturalnego Unii, - przekształcenie Unii w zasobooszczędną, zieloną i konkurencyjną gospodarkę niskśmisyjną, - ochrona obywateli Unii przed związanymi ze środowiskiem presjami i zagrożeniami dla zdrowia i dobrostanu, - maksymalizacja korzyści z prawodawstwa środowiskowego, doskonalenie wiedzy i bazy dowodowej w zakresie środowiska i ochrony klimatu, - zabezpieczenie inwestycji ekologicznych i wspieranie zrównoważonych miast, - lepsze uwzględnianie w działaniach bardziej spójnej polityki środowiskowej i efektywne podejmowanie wyzwań międzynarodowych, dotyczących środowiska i klimatu. Jednym z kluczowych elementów programu jest także adaptacja do zmian klimatu, powiązana z wieloma innymi aspektami środowiskowymi, takimi jak ochrona gleby, zrównoważone środowisko miejskie, zrównoważona ochrona wód i środowiska morskiego. Program ochrony środowiska to dokument, który powinien opierać się także na strategicznych dokumentach programujących nie tylko działania w zakresie stricte ochrony środowiska, ale również szeroko rozumianego rozwoju społeczno-gospodarczego. Tym samym kolejnym unijnym dokumentem mającym znaczenie dla rozwoju państw członkowskich jest unijna strategia wzrostu na okres od 2010 do 2020 r., Europa 2020. Strategia ta ma pomóc skorygować niedociągnięcia europejskiego modelu wzrostu gospodarczego i stworzyć warunki, dzięki którym będzie on bardziej inteligentny, zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu. Działania podejmowane są w ramach 5 obszarów:  zatrudnienie,  badania i rozwój,  zmiany klimatu i zrównoważone wykorzystanie energii,  edukacja,  walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 109 Strona 109 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

4.2. DOKUMENTY KRAJOWE

W dalszej części zostały przytoczone najważniejsze strategiczne dokumenty krajowe, które wytyczają drogę do zrównoważonego rozwoju.

Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności” – jest to dokument powstały na bazie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia 2006 r. Określa on główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, a także kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzględnieniem zrównoważonego rozwoju. Głównym celem dokumentu Polska 2030 jest poprawa jakości życia Polaków mierzona wskaźnikami jakościowymi, a także wartością oraz tempem wzrostu polskiego PKB. Projekt kładzie nacisk na jednoczesny rozwój w trzech strategicznych obszarach: konkurencyjności i innowacyjności gospodarki, równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski oraz efektywności i sprawności państwa. Strategia proponuje kierunki inwestycji przeprowadzonych do 2030 roku, które są podporządkowane schematowi trzech strategicznych obszarów, w skład których wchodzi: konkurencyjność i innowacyjność gospodarki, równoważenie potencjału rozwojowego regionów Polski oraz efektywność i sprawność państwa.

Z kolei średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020 to główna strategia rozwojowa Polski do 2020 r. Wskazuje najważniejsze zadania państwa, które należy zrealizować w najbliższych latach, by przyspieszyć rozwój Polski. Strategia proponuje podejście dwukierunkowe, polegające na usuwaniu barier i słabości polskiej gospodarki oraz wykorzystaniu jej mocnych stron. Dokument wyznacza trzy obszary, na których powinny zostać skoncentrowane fundusze na politykę rozwoju: - konkurencyjna gospodarka, - spójność społeczna i terytorialna, - sprawne i efektywne państwo.

Wdrożenie Strategii „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko” przyczyni się do rozwoju nowoczesnego, przyjaznego środowisku sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne. Głównym celem Strategii jest stworzenie warunków dla rozwoju konkurencyjnego i efektywnego sektora energetycznego przy jednoczesnym poszanowaniu zasad zrównoważonego rozwoju i dbałości o środowisko naturalne. Wśród ważnych wyzwań, które stoją przed sektorem energetycznym wymienione zostały m.in. zmniejszenie energochłonności polskiej gospodarki poprzez modernizację energetyki i ciepłownictwa, dywersyfikację struktury wytwarzania energii poprzez wdrożenie i rozwijanie energetyki jądrowej oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Strategia za kluczowe dla rozwoju polskiej gospodarki i sektora energetycznego uznaje stymulowanie „zielonego” wzrostu gospodarczego poprzez wyeliminowanie barier prawnych i administracyjnych, wykorzystanie innowacyjnych i przyjaznych środowisku technologii w rozwoju sektora energetycznego oraz konsekwentne i ustawiczne prowadzenie działań zwiększających konkurencję na rynku energetycznym.

Z kolei Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” ma na celu stworzenie wysoce konkurencyjnej gospodarki (innowacyjnej

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 110 Strona 110 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

i efektywnej) opartej na wiedzy i współpracy. Cel główny będzie realizowany w oparciu o cztery cele szczegółowe: - dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki, - stymulowanie innowacyjności poprzez wzrost efektywności wiedzy i pracy, - wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców, - wzrost umiędzynarodowienia polskiej gospodarki.

Rozwój transportu jest jednym z podstawowych środków do osiągnięcia celów rozwojowych zakładanych zarówno na poziomie Unii Europejskiej, jak i poziomie krajowym. Przyjęcie Strategii Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) zobowiązało Polskę do realizacji ambitnych celów określonych na poziomie UE, w tym celów w zakresie energii i klimatu oraz celów w zakresie transportu (np. stworzenie inteligentnej, zmodernizowanej i w pełni wzajemnie połączonej infrastruktury transportowej, zapewnienie skoordynowanej realizacji projektów infrastrukturalnych w ramach sieci bazowej TEN-T, koncentracja na transporcie w miastach, które są źródłem zagęszczenia ruchu i emisji).

Głównym celem opracowania Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020 jest określenie kluczowych kierunków rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa, a tym samym właściwe adresowanie zakresu interwencji publicznych finansowanych ze środków krajowych i wspólnotowych. Długookresowy cel główny zdefiniowano w strategii w następujący sposób: poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz efektywne wykorzystanie ich zasobów i potencjałów, w tym rolnictwa i rybactwa, dla zrównoważonego rozwoju kraju. Dążenie do osiągnięcia celu głównego będzie realizowane poprzez działania przypisane do pięciu celów szczegółowych: - Cel 1. Wzrost jakości kapitału ludzkiego, społecznego, zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. - Cel 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej. - Cel 3. Bezpieczeństwo żywnościowe. - Cel 4. Wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego. - Cel 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich.

Kolejny dokument to Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, której cel główny stanowi tworzenie warunków dla stałego i zrównoważonego rozwoju sektora energetycznego, przyczyniającego się do rozwoju gospodarki narodowej, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego państwa oraz zaspokojenia potrzeb energetycznych przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Wyznaczono w niej trzy cele operacyjne, mające służyć realizacji celu głównego: zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju; zwiększenie konkurencyjności i efektywności energetycznej gospodarki narodowej w ramach rynku wewnętrznego energii UE; ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.

Dzięki Krajowemu Programowi Ochrony Powietrza w Polsce samorządy lokalne zyskają nowe narzędzia wspierające ich działania w dziedzinie ochrony powietrza. To ważne, gdyż jego jakość zależy od wielu działań będących w gestii różnych resortów i instytucji.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 111 Strona 111 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Projekt aktualizacji POŚ realizuje również wytyczne Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, w zakresie rozwijania sieci kanalizacyjnej zgodnie z założeniami aglomeracji kanalizacyjnych:  konieczność osiągnięcia standardów jakości ścieków odprowadzanych do środowiska wodnego z oczyszczalni ścieków zgodnie z wymaganiami załącznika 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego,  zapewnienie 75 % redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych pochodzących z całego terytorium państwa w celu ochrony wód powierzchniowych, w tym wód morskich, przed eutrofizacją,  wyposażenie aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej zapewniające obsługę mieszkańców w dostosowaniu do występujących potrzeb i uwarunkowań ekonomicznych, a w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, stosowanie systemów indywidualnych,  odpowiednie i zgodnie z ustawą o odpadach i rozporządzeniami wykonawczymi do tej ustawy, zagospodarowanie w środowisku osadów powstających w oczyszczalniach ścieków.

W nawiązaniu do strategicznych dokumentacji o charakterze krajowym, niniejszy dokument opiera się także o zapisy Strategicznego planu adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030.Głównym celem Strategii jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa w warunkach zmian klimatu. Plan zakłada następujące kierunki działań w odniesieniu do poszczególnych sektorów (z zaznaczeniem uszczegółowienia ich i wdrożenia na poziomie regionalnym i lokalnym): 1. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska. 2. Skuteczna adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich. 3. Rozwój transportu w warunkach zmian klimatu. 4. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu. 5. Stymulowanie innowacji sprzyjających adaptacji do zmian klimatu. 6. Kształtowanie postaw społecznych sprzyjających adaptacji do zmian klimatu.

Celem nadrzędnym Programu ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz Planu działań na lata 2014-2020 jest poprawa stanu różnorodności biologicznej i pełniejsze powiązanie jej ochrony z rozwojem społeczno- gospodarczym kraju.

Celem dalekosiężnym tworzenia Krajowego planu gospodarki odpadami jest dojście do systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni realizowane są zasady gospodarki odpadami, a w szczególności zasada postępowania z odpadami zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, czyli po pierwsze zapobieganie powstawaniu odpadów, a następnie kolejno przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku (czyli wykorzystanie odpadów), unieszkodliwianie, przy czym najmniej pożądanym sposobem ich zagospodarowania jest składowanie.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 112 Strona 112 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Realizacja tego celu umożliwi osiągnięcie innych celów takich, jak: ograniczenie składowania odpadów, w szczególności odpadów ulegających biodegradacji, ograniczenie zmian klimatu powodowanych przez gospodarkę odpadami czy też zwiększenie udziału w bilansie energetycznym kraju energii ze źródeł odnawialnych poprzez zastępowanie spalania paliw kopalnych spalaniem odpadów. W związku z powyższym, uwzględniając politykę ekologiczną państwa, przyjęto następujące cele główne: - utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB; - zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymogami ochrony środowiska; - zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, - wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, - utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami (BDO).

Kolejny dokument, Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów ma na celu zapobieganie powstawaniu odpadów, co powinno być postrzegane jako istotny element w kontekście realizacji celu strategicznego, przy zachowaniu swobody działalności gospodarczej i podejmowanych wyborów w granicach obowiązującego prawa. Zapobieganie powstawaniu odpadów powinno być wynikiem działań ukierunkowanych na kompleksową poprawę efektywności przy uwzględnieniu efektów ekologicznych, ekonomicznych i społecznych. Cele te odnoszą się do zapobiegania powstawaniu odpadów, natomiast działania służące realizacji tych celów podejmowane są na poziomie wyrobów, materiałów, substancji Dokumenty strategiczne wskazują drogę rozwoju dla kraju. Biorąc pod uwagę okres programowania POŚ konieczne staje się również odniesienie do Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014 – 2020. Głównym celem programu na kolejne lata jest wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej. Do głównych priorytetów PO IiŚ zalicza się: I. Zmniejszenie emisyjności gospodarki. II. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. III. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego. IV. Infrastruktura dla miast. V. Rozwój transportu kolejowego w Polsce. VI. Rozwój niskśmisyjnego transportu zbiorowego w miastach. VII. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego. VIII. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury. IX. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia. X. Pomoc techniczna.

Strategia Sprawne Państwo 2020 jest strategią rozwoju, wpisującą się w nowy model zarządzania rozwojem kraju zmierzający do zwiększenia skuteczności programowania i wdrażania polityki rozwoju oraz podniesienia jakości funkcjonowania instytucji publicznych. Głównym celem SSP jest zwiększenie skuteczności i efektywności państwa otwartego na współpracę z obywatelami. Osiągnięcie wyznaczonych celów w powiązaniu ze zrównoważonym rozwojem pod kątem ochrony środowiska opiera się na następujących celach:

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 113 Strona 113 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

a) Cel 3. Skuteczne zarządzanie i koordynacja działań rozwojowych  Kierunek interwencji 3.2. Skuteczny system zarządzania rozwojem kraju  Przedsięwzięcie 3.2.1. Wprowadzenie mechanizmów zapewniających spójność programowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego,  Przedsięwzięcie 3.2.2. Zapewnienie ładu przestrzennego,  Przedsięwzięcie 3.2.3. Wspieranie rozwoju wykorzystania informacji przestrzennej z wykorzystaniem technologii cyfrowych, b) Cel 5. Efektywne świadczenie usług publicznych  Kierunek interwencji 5.2. Ochrona praw i interesów konsumentów  Przedsięwzięcie 5.2.3. Wzrost świadomości uczestników obrotu o przysługujących konsumentom prawach oraz stymulacja aktywności konsumenckiej w obszarze ochrony tych praw, . Kierunek interwencji 5.5. Standaryzacja i zarządzanie usługami publicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem technologii cyfrowych  Przedsięwzięcie 5.5.2. Nowoczesne zarządzanie usługami publicznymi, c) Cel 7. Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego  Kierunek interwencji 7.5. Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego  Przedsięwzięcie 7.5.1. Usprawnienie działania struktur zarządzania kryzysowego.

Kolejnym strategicznym dokumentem odniesienia jest Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022. Jej założeniem jest przeciwdziałanie wszystkim potencjalnym zagrożeniom bezpieczeństwa w celu zagwarantowania szybkiego i sprawnego działania w każdych warunkach oraz w reakcji na wszelkiego typu zagrożenia i kryzysy. Celami odnoszącymi się do szeroko pojętego zrównoważonego rozwoju są: a) Cel 3. Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego  Priorytet 3.1. Zwiększanie odporności infrastruktury krytycznej  Kierunek interwencji 3.1.3. Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania energetyki jądrowej w Polsce, b) Cel 4. Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa  Priorytet 4.1. Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa narodowego  Kierunek interwencji 4.1.1. Wzmocnienie relacji między rozwojem regionalnym kraju a polityką obronną,  Kierunek interwencji 4.1.2. Koordynacja działań i procedur planowania przestrzennego uwzględniających wymagania obronności i bezpieczeństwa państwa,  Kierunek interwencji 4.1.3. Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpieczeństwa,  Kierunek interwencji 4.1.4. Wspieranie ochrony środowiska przez sektor bezpieczeństwa.

Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie określa najważniejsze wyzwania, założenia i cele polityki regionalnej państwa.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 114 Strona 114 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Wyznacza też zasady i mechanizmy współpracy pomiędzy rządem a samorządami wojewódzkimi oraz koordynacji działań obu szczebli. Strategia ta opiera się na najważniejszych z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju celach: 1. Cel 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów a) Kierunek działań 1.1. Wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych  Działanie 1.1.1. Warszawa – stolica państwa,  Działanie 1.1.2. Pozostałe ośrodki wojewódzkie, b) Kierunek działań 1.2. Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi  Działanie 1.2.1. Zwiększanie dostępności komunikacyjnej wewnątrz regionów,  Działanie 1.2.2. Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych,  Działanie 1.2.3. Pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich, c) Kierunek działań 1.3. Budowa podstaw konkurencyjności województw – działania tematyczne  Działanie 1.3.5. Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagrożenia naturalne,  Działanie 1.3.6. Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego 2. Cel 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych a) Kierunek działań 2.2. Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe  Działanie 2.2.3. Zwiększanie dostępności i jakości usług komunikacyjnych,  Działanie 2.2.4. Usługi komunalne i związane z ochroną środowiska, b) Kierunek działań 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, c) Kierunek działań 2.4. Przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE, d) Kierunek działań 2.5. Zwiększanie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich na obszarach o najniższej dostępności.

Kolejnym dokumentem strategicznym wartym wspomnienia jest Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020, której głównym celem jest rozwijanie kapitału ludzkiego poprzez wydobywanie potencjałów osób w taki sposób, by mogły w pełni uczestniczyć w życiu społecznym, politycznym i ekonomicznym na wszystkich etapach życia. Z puntu widzenia programowania w ochronie środowiska ważne są następujące cele:  Cel szczegółowy 4. Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywności systemu opieki zdrowotnej  Kierunek interwencji – kształtowanie zdrowego stylu życia poprzez promocję zdrowia, edukację zdrowotną oraz prośrodowiskową oraz działania wspierające dostęp do zdrowej i bezpiecznej żywności.

Ostatnią strategią istotną z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju jest Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020. Działania wskazane w SRKS mają wspierać zaangażowanie obywatelskie, zachęcać do współpracy oraz wzmacniać kreatywność

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 115 Strona 115 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Polaków. biorąc pod uwagę założenia niniejszego dokumentu warto jest wskazać najważniejszy cel tej strategii:  Cel szczegółowy 4. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego  Priorytet Strategii 4.1. Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójności społecznej . Kierunek działań 4.1.2. Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz krajobrazu.

4.3. DOKUMENTY WOJEWÓDZKIE

Jeżeli chodzi o Strategię rozwoju województwa kujawsko - pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+ to zawiera ona częściowo zagadnienia związane ze środowiskiem. Przeprowadzone analizy uwarunkowań i stanu rozwoju województwa oraz prognoz rozwoju województwa, jak też zgłaszanych podczas konsultacji społecznych aspiracji różnych środowisk, pozwoliły na identyfikację priorytetów rozwoju województwa. Wyróżniono następujące priorytety: 1. Konkurencyjna gospodarka. 2. Modernizacja przestrzeni wsi i miast. 3. Silna metropolia. 4. Nowoczesne społeczeństwo.

Podstawowym dokumentem szczebla wojewódzkiego już typowo w zakresie ochrony środowiska jest Program Ochrony Środowiska Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Jako naczelną zasadę ochrony środowiska województwa kujawsko - pomorskiego, przyjmuje się zasadę zrównoważonego rozwoju. W poniższym zestawieniu wskazano głównie wytyczne, które bezpośrednio odnoszą się do jednostek samorządu terytorialnego: I. Cel ekologiczny – Poprawa jakości środowiska 1. Poprawa jakości wód:  na ujęciach czynnych uwzględnienie ich stratygrafii (struktury wiekowej) i litologii (budowy geologicznej) rzutujących na przenikanie zanieczyszczeń z powierzchni ziemi, a tym samym ochronę warstwy wodonośnej,  systematyczna likwidacja nieczynnych ujęć, aby poprzez nieeksploatowane studnie nie dochodziło do skażenia użytkowej warstwy wodonośnej,  realizacja inwestycji, zapisanych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych, w zakresie budowy, rozbudowy, modernizacji oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacji zbiorczej w aglomeracjach o RLM powyżej 2 000 mieszkańców,  wspieranie realizacji projektów w zakresie zagospodarowania komunalnych osadów ściekowych, w tym w kierunku ich termicznego przekształcania,  wspieranie budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków lub innych odpowiednich rozwiązań zapewniających ten sam poziom ochrony środowiska w miejscach gdzie nie jest możliwa technicznie lub jest nieuzasadniona ekonomicznie budowa sieci kanalizacyjnej,  budowa i rozbudowa systemów odbioru wód opadowych i roztopowych oraz ich oczyszczanie,

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 116 Strona 116 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 wspieranie działań kontrolnych w zakresie likwidacji punktowych i obszarowych źródeł emisji nieoczyszczonych ścieków do środowiska wodnego i do ziemi,  analiza wyników monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych, wytyczanie kierunków naprawczych dla poprawy złej jakości wód,  identyfikacja potencjalnych źródeł zanieczyszczeń,  edukacja ekologiczna społeczeństwa w zakresie potrzeb i możliwości dążenia do ochrony stanu jakości wód powierzchniowych i podziemnych,  realizacja założeń Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej w gospodarce rolnej,  wspieranie działań inwestycyjnych, których wynikiem będzie eliminacja emisji zanieczyszczeń przemysłowych do środowiska wodnego i do ziemi, w tym substancji szczególnie szkodliwych oraz powodujących zasolenie,  inicjowanie i wspieranie działań inwestycyjnych, których wynikiem będzie poprawa jakości wód przeznaczonych do spożycia,  inicjowanie, wspieranie opracowania i wdrażania programów naprawczych dla jednolitych części wód powierzchniowych sklasyfikowanych poniżej stanu dobrego ze szczególnym uwzględnieniem tych, posiadających zły stan ekologiczny,  realizacja zadań inwestycyjnych zapisanych w dokumentach planistycznych wynikających z wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej. 2. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona klimatu:  analiza wyników monitoringu jakości powietrza atmosferycznego według ocen rocznych, określanie kierunków działań naprawczych dla stref należących do klasy C oraz analiza skuteczności wdrażanych programów naprawczych, a także sporządzanie i wdrażanie programów naprawczych dla stref zaklasyfikowanych do klasy C,  podejmowanie działań w celu zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska poprzez utrzymywanie poziomu substancji w powietrzu poniżej lub co najwyżej na poziomie celu długoterminowego,  ograniczenie, docelowo eliminacja niskiej emisji ze źródeł komunalnych w miastach i terenach zwartej zabudowy mieszkaniowej poprzez: sukcesywną budowę sieci gazowej, zastępowanie paliw wysokoemisyjnych paliwami ekologicznymi (paliwami niskoemisyjnymi) energią ze źródeł zbiorczych lub energią ze źródeł odnawialnych oraz promocję budownictwa energooszczędnego,  wspieranie w uzyskaniu oraz promocja jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych uzyskujących certyfikat ISO,  edukacja ekologiczna w zakresie potrzeb i możliwości dążenia do ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu m.in. poprzez oszczędność energii elektrycznej, promowanie stosowania niskoemisyjnych lub odnawialnych źródeł energii, biopaliw itp. 3. Poprawa klimatu akustycznego:  wspieranie działań prowadzących do eliminacji bądź ograniczenia do poziomów dopuszczalnych emisji hałasu przemysłowego,  wspieranie realizacji inwestycji wpływających na zmniejszenie uciążliwości hałasu komunikacyjnego – budowę obwodnic, budowę i przebudowę dróg, realizacja elementów technicznych zieleni izolacyjnej itp.,  kontynuacja działań monitorujących używanie spalinowego sprzętu motorowodnego na wodach powierzchniowych,  monitorowanie przestrzegania zasad strefowania terenów w planowaniu przestrzennym w odniesieniu do nowo zagospodarowywanych terenów.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 117 Strona 117 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

4. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi:  monitorowanie przestrzegania zasad ochrony ludzi przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych w planowaniu przestrzennym w odniesieniu do terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności. 5. Ochrona przed poważnymi awariami i poważnymi awariami przemysłowymi oraz zapobieganie szkodom w środowisku:  edukacja ekologiczna w celu wykreowania właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacjach wystąpienia zagrożeń środowiska powodowanych wystąpieniem zdarzeń o znamionach poważnych awarii,  wyznaczanie bezpiecznych miejsc parkingowych dla pojazdów przewożących substancje niebezpieczne,  wspieranie Jednostek Ratowniczo-Gaśniczych w doposażaniu w specjalistyczny sprzęt ratownictwa technicznego,  zapobieganie bezpośrednim zagrożeniom wystąpienia szkody w środowisku i szkodom w środowisku,  w przypadku wystąpienia szkody w środowisku - egzekwowanie od podmiotów korzystających ze środowiska obowiązku podjęcia działań naprawczych, działań zapobiegawczych oraz naprawy elementów przyrodniczych do przywrócenia stanu początkowego oraz usunięcia zagrożenia dla zdrowia ludzi. 6. Zarządzanie środowiskiem w aspekcie ochrony zdrowia:  wdrażanie strategicznego programu rządowego „Środowisko, a zdrowie”, zgodnego z wytycznymi Europejskiego Biura Światowej Organizacji Zdrowia,  stwarzanie i doskonalenie dostępnych systemów informacyjnych dla celów monitoringu „Środowiskowych zagrożeń zdrowia i ich skutków”,  przyspieszenie budowy systemów oczyszczania i odprowadzania ścieków na terenach wiejskich,  łagodzenie istniejących nieprawidłowości lokalizacyjnych przez budowę ekranów akustycznych i innych zabezpieczeń,  restrukturyzacja produkcji rolniczej na obszarach o glebach nadmiernie zanieczyszczonych substancjami chemicznymi,  opracowanie i wdrażanie zintegrowanych programów edukacji ekologicznej, zdrowotnej i konsumenckiej. II. Cel ekologiczny: Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii 1. Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość:  wspieranie działań zmierzających do zmniejszenia zużycia wody i podniesienia efektywności wykorzystania energii w gospodarce komunalnej,  wspieranie działań mających na celu minimalizację i ograniczanie ilości powstawania odpadów,  wspieranie projektowania i realizacji energooszczędnego budownictwa,  zwiększenie sprawności wytwarzania energii i zmniejszenia strat energii w przesyle. 2. Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy:  realizacja działań zmierzających do obniżenia zagrożenia powodziowego wynikających z wdrażania Dyrektywy 2007/60/WE w sprawie oceny i zarządzania ryzykiem powodziowym,

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 118 Strona 118 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 tworzenie warunków do szerokiego korzystania z wód (rekreacja, energetyka, żegluga, modernizacja i rozwój śródlądowych dróg wodnych) przy niepogarszaniu ich jakości,  realizacja programu małej retencji, programu ochrony przeciwpowodziowej województwa kujawsko - pomorskiego,  monitoring właściwego utrzymania wód i urządzeń wodnych,  utrzymanie koryt rzecznych,  modernizacja urządzeń wodnych melioracji podstawowych poprzez udrażnianie rzek i kanałów dla ryb dwuśrodowiskowych,  poprawa warunków do korzystania z wód (tworzenie rezerw wodnych) oraz ochrona obszarów wodno-błotnych,  wyznaczenie obszarów zalewowych i polderów,  budowa, przebudowa i modernizacja melioracji szczegółowych (w tym tworzenie zasobów wodnych poprzez nawadnianie). 3. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych:  sporządzenie analizy dotyczącej wyznaczenia terenów dla lokalizacji instalacji OZE,  intensyfikacja wykorzystania mechanizmów wsparcia rozwoju OZE z prowadzeniem działań edukacyjnych oraz popularyzacyjnych,  wspieranie i aktywizacja samorządów gminnych w kierunku wykorzystania lokalnych zasobów dla zwiększenia ilości energii uzyskiwanej ze źródeł odnawialnych,  realizacja przedsięwzięć z zakresu małej retencji (hydroelektrownie) z zachowaniem drożności korytarzy ekologicznych. III. Cel ekologiczny: Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych 1. Ochrona przyrody i krajobrazu:  dostosowanie reżimów ochronnych na obszarach chronionych do potrzeb ochrony przyrody i krajobrazu oraz do zamierzeń rozwoju społeczno-gospodarczego,  realizacja powszechnej inwentaryzacji przyrodniczej ze szczególnym uwzględnieniem obszarów chronionych i korytarzy ekologicznych,  utrzymanie różnorodności siedlisk przyrodniczych oraz gatunków i ich siedlisk,  ochrona krajobrazu otwartego przed inwestycjami dysharmonijnymi,  wprowadzenie programu udrożnienia rzek w celu umożliwienia migracji organizmów wodnych,  intensyfikacja wdrażania i promocji programów rolnośrodowiskowych,  poprawa stanu zniszczonych cennych przyrodniczo ekosystemów, zwłaszcza dolin rzecznych oraz siedlisk, w tym wodno-błotnych i leśnych,  wspieranie kompleksowych badań florystycznych, faunistycznych i krajobrazowych oraz rozwój systemu wymiany informacji przyrodniczej,  sukcesywna rewaloryzacja parków podworskich i miejskich,  przeciwdziałanie wprowadzaniu gatunków obcej flory i fauny. 2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów:  zwiększanie lesistości województwa w wyniku dalszego zalesienia gruntów porolnych,  uwzględnianie uwarunkowań przyrodniczo-krajobrazowych w planowaniu nowych zalesień,  działania na rzecz dostosowania składu gatunkowego drzewostanów do siedlisk poprzez ograniczenia nasadzeń sosny na rzecz gatunków liściastych,  zwiększenie stabilności ekosystemów leśnych poprzez zróżnicowanie struktury pionowej drzewostanów, urozmaicenie formy zmieszania,

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 119 Strona 119 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 racjonalne rekreacyjne udostępnianie lasów,  tworzenie spójnych kompleksów leśnych szczególnie w obszarze korytarzy ekologicznych i wododziałów,  kontynuowanie przebudowy drzewostanów zniekształconych lub uszkodzonych w wyniku działalności człowieka. 3. Ochrona powierzchni ziemi i gleb:  prowadzenie działań prewencyjnych w zakresie przeciwdziałania wyłączania z użytkowania rolniczego gleb o wysokich walorach użytkowych,  przestrzeganie zasad dobrej praktyki rolniczej w zakresie ochrony gleb użytkowanych rolniczo,  ograniczanie procesów erozji wodnej i wietrznej,  rekultywacja gleb zdegradowanych metodami biologicznymi i technicznymi,  wdrażanie programów rolnośrodowiskowych uwzględniających działania prewencyjne,  prowadzenie bieżącej rekultywacji i zagospodarowania gruntów zdegradowanych, w tym terenów poprzemysłowych,  przestrzeganie i egzekwowanie wymogu rekultywacji terenów poeksploatacyjnych,  preferowanie rekultywacji terenów poeksploatacyjnych w kierunku leśnym i wodnym. 4. Ochrona zasobów kopalin:  unikanie lokalizacji inwestycji strategicznych na terenach złóż kopalin,  ograniczanie tendencji polegającej na eksploatacji kopalin (w szczególności piasków i żwirów) z małych złóż o powierzchni do 2 ha,  zastępowanie kopalin surowcami z innych źródeł, w szczególności surowcami odtwarzalnymi i odzyskiwanymi z odpadów,  przeciwdziałanie nielegalnej eksploatacji kopalin. IV. Cel ekologiczny: Działania systemowe w ochronie środowiska 1. Edukacja ekologiczna i udział społeczeństwa w ochronie środowiska:  opracowanie i wdrażanie programów szkolnych z zakresu ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego,  szkolenie kadry nauczycielskiej oraz organizatorów turystyki i wypoczynku w zakresie treści i metodyki przekazywania wiedzy ekologicznej,  podnoszenie świadomości ekologicznej decydentów,  przygotowywanie i publikowanie rzetelnej łatwo dostępnej informacji o stanie i zagrożeniach środowiska,  prowadzenie skutecznej edukacji ekologicznej, realizacja szeregu działalności promujących tematykę ekologiczną – organizacja wydarzeń i imprez, prowadzenie działalności wydawniczej i promocyjnej, w tym w oparciu o produkty markowe regionu,  tworzenie i rozwijanie bazy dydaktycznej edukacji ekologicznej,  opracowywanie i realizacja programu regionalnego z zakresu edukacji ekologicznej oraz programów dla szczebla powiatowego i gminnego,  rozwijanie współpracy z organizacjami pozarządowymi wraz z zapewnieniem im udziału w działaniach edukacyjnych oraz podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska. 2. Rozwój badań i postęp techniczny:  zwiększenie wagi opinii i doradztwa naukowych środowisk z zakresu nauk przyrodniczych i ochrony środowiska w procesie podejmowania decyzji administracyjnych,

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 120 Strona 120 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 wsparcie dla przedsiębiorstw wdrażających i stosujących rozwiązania technologiczne o innowacyjnym charakterze. 3. Planowanie przestrzenne w ochronie środowiska:  uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymagań ochrony środowiska,  przestrzeganie zasad ładu przestrzennego i ochrony krajobrazu,  przestrzeganie zasad strefowania poszczególnych funkcji terenu (np. mieszkaniowa, usługowa, produkcyjna),  ograniczenie rozpraszania budownictwa i jego koncentracja, intensyfikacja wykorzystania terenów w ramach istniejącego zainwestowania, w szczególności budownictwa mieszkaniowego,  przestrzeganie w planach miejscowych optymalizacji ustaleń dotyczących ochrony środowiska w tym odprowadzenie ścieków do kanalizacji, podłączenie zabudowy do sieci ciepłowniczej, gazowej, bądź stosowanie źródeł energii odnawialnej,  zalecanie w planach miejscowych określania poziomów docelowych substancji w powietrzu celem ograniczenia „niskiej emisji”,  uwzględnianie w polityce przestrzennej progów poziomu „chłonności” środowiskowa i „pojemności” przestrzennej,  wyznaczenie korytarzy ekologicznych rangi ponadlokalnej dla potrzeb opracowań ekofizjograficznych i prognoz oddziaływania na środowisko oraz ich zagospodarowanie zgodnie ze specyfiką,  prowadzenie efektywnego monitoringu obecnych i planowanych zmian zachodzących w środowisku,  prowadzenie analiz scenariuszowych i budowanie modeli zmian funkcji przestrzeni w relacji do istniejących i potencjalnych zagrożeń środowiskowych,  ograniczanie zagospodarowania na terenach zagrożonych powodzią. 4. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska:  stosowanie w systemie zamówień publicznych oraz publicznych dotacji i dofinansowań preferencji dla przedsiębiorstw o proekologicznym podejściu w ramach prowadzonych działalności (stosowanie systemów zarządzania środowiskowego, certyfikacja działalności),  promocja i wsparcie dla zastosowania w przedsięwzięciach i procesach koncepcji najlepszych dostępnych technik (BAT),  wsparcie dla jednostek publicznych i podmiotów gospodarczych uzyskujących certyfikaty norm ISO,  stosowanie innowacyjnych prośrodowiskowych rozwiązań w inwestycjach finansowanych ze środków publicznych,  rekompensowanie samorządom lokalnym strat w środowisku na skutek realizowanych inwestycji.

Program Ochrony Środowiska uwzględnia także cele przyjęte w Planie gospodarki odpadami województwa kujawsko – pomorskiego na lata 2012 – 2017 z perspektywą na lata 2018 – 2023. Działania w zakresie gospodarki odpadami wpisują się w realizację nadrzędnego celu Planu gospodarki odpadami dla województwa kujawsko – pomorskiego, którym jest dojście do systemu gospodarki odpadami, zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni realizowane są zasady gospodarki odpadami, który przyczyni się do osiągnięcia wysokiej jakości życia w czystym i bezpiecznym środowisku, poprzez:

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 121 Strona 121 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 zapobieganie i minimalizację ilości wytwarzanych odpadów oraz ograniczenie ich właściwości niebezpiecznych,  odzyskiwanie surowców i ponowne wykorzystywanie odpadów, wykorzystanie właściwości materiałowych i energetycznych odpadów,  unieszkodliwianie poprzez składowanie tylko w przypadku gdy odpadów nie można poddać procesom odzysku.

Przechodząc do projektów wojewódzkich ukierunkowanych na poszczególne komponenty środowiska, analizie poddano zapisy w zakresie wdrażania takich dokumentów jak: program ochrony środowiska przed hałasem czy program ochrony powietrza.

Sejmik województwa przyjął dokument Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa kujawsko-pomorskiego. Program ma na celu określenie niezbędnych priorytetów i kierunków działań, których zadaniem jest zmniejszenie uciążliwości oraz ograniczenie nadmiernego poziomu hałasu na obszarach dróg krajowych. Zadaniem służb ochrony środowiska oraz administratora sieci drogowej jest jednak podejmowanie wszelkich działań mających na celu poprawę klimatu akustycznego w sąsiedztwie dróg krajowych w takim stopniu, w jakim jest to tylko możliwe. Podzielono je na następujące grupy: - Działania krótkookresowe (w ramach strategii krótkookresowej), - Działania długookresowe (w ramach polityki długookresowej), których realizacja przewidywana jest w horyzoncie czasowym dłuższym niż czas obowiązywania niniejszego Programu (po upływie 5 lat kolejnego programu ochrony środowiska przed hałasem), - Działania związane z edukacją społeczną, które powinny być prowadzone w sposób ciągły, zarówno w zakresie działań długookresowych, jak i krótkookresowych. Proponowane działania naprawcze, których wykonanie jest niezbędne do polepszenia stanu akustycznego środowiska powinny obejmować przede wszystkim ograniczenie wartości oraz zasięgu uciążliwości akustycznej. W ramach działań konieczne jest także: - utrzymanie nawierzchni w dobrym stanie technicznym – działanie, którego celem jest niedopuszczenie do pogorszenia się klimatu akustycznego, - egzekwowanie dopuszczalnych prędkości – nadmierna prędkość jest jednym z głównych czynników powodujących nadmierną emisję hałasu. Systematyczne (przez cały okres trwania Programu) kontrole pozwolą na znaczące ograniczenie prędkości na drogach, a tym samym poprawę klimatu akustycznego.

Kolejnym nadrzędnym dokumentem, który powinien mieć swoje odzwierciedlenie w POŚ jest Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej. POP zakłada dla poszczególnych rodzajów emisji, następujące działania krótkoterminowe: 1. W przypadku emisji powierzchniowej:  zakaz palenia w kominkach, jeżeli nie stanowią one jedynego źródła ogrzewania mieszkań w okresie grzewczym,  czasowe ograniczenie uciążliwości prowadzonych prac budowlanych,  nasilenie kontroli budów, pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego),

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 122 Strona 122 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 nakaz zraszania pryzm materiałów sypkich i powierzchni pylących, szczególnie na terenie placów budów, kopalniach kruszyw i zakładów przeróbki surowców skalnych,  zakaz spalania pozostałości roślinnych na powierzchni ziemi. 2. W przypadku emisji liniowej:  wzmocnienie kontroli pojazdów opuszczających place budów pod kątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadzącego do niezorganizowanej emisji pyłu,  przeniesienie uciążliwego natężenia ruchu samochodowego na odcinki alternatywne, wyznaczone przez zarządzających drogami na danym obszarze wraz z montażem tablic informacyjnych o objazdach,  czyszczenie ulic na mokro (szczególnie w przypadku wystąpienia lub prognozowania wystąpienia stanu alarmowego pyłu PM10), 3. W przypadku emisji punktowej:  z powodu znikomego udziału emisji punktowej w wielkości stężeń imisyjnych pyłu PM10 (poniżej 1,5 % w obszarze przekroczeń) uznano za bezcelowe proponowanie obniżenia emisji ze źródeł punktowych, ponieważ generowałoby to bardzo wysokie koszty przy znikomym efekcie ekologicznym.

4.4. DOKUMENTY LOKALNE

Program ochrony środowiska spójny jest również z następującymi zapisami dokumentów strategicznych szczebla lokalnego:

Powiatowy program ochrony środowiska Powiat Żniński nie posiada aktualnie obowiązującego programu ochrony środowiska. Uwzględniając jednak założenia powiatowe z roku 2009, zgodnie z projektem Polityki ekologicznej państwa należy przyjąć, że podstawowymi priorytetami ochron w powiecie żnińskim są: - dalsza poprawa jakości środowiska oraz likwidacja i minimalizacja bezpośrednich zagrożeń dla zdrowia i życia mieszkańców województwa, - zrównoważone wykorzystanie bogactw naturalnych, w tym wody oraz energii, - racjonalne gospodarowanie odpadami, - ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, - prowadzenie edukacji ekologicznej w celu podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu.

Strategia Rozwoju Powiatu Żnińskiego na lata 2012-2022 Cele strategiczne obowiązującej strategii rozwoju powiatu, w odniesieniu do przeprowadzonej analizy SWOT są następujące: 1. Ekologiczne i racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi oraz wykorzystanie potencjału położenia geograficznego dla rozwoju powiatu: - Wyeksponowanie i wzrost znaczenia położenia geograficznego dla rozwoju powiatu, - Wzmocnienie potencjału ekologicznego w powiecie i skuteczna ochrona zasobów naturalnych, - Współtworzenie warunków dla prawidłowej gospodarki odpadami i zapobiegania powstawania zanieczyszczeń,

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 123 Strona 123 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

2. Poprawa jakości życia mieszkańców poprzez budowanie kapitału społecznego, dążenie do spójności społecznej rozumianej jako wyrównywanie szans i możliwości rozwoju oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu: - Rozwój jakości i poziomu wykształcenia mieszkańców, dostosowanego do wymogów rynku pracy, - Przeciwdziałanie bezrobociu i aktywizacja lokalnego rynku pracy, - Zapewnienie opieki społecznej, wsparcia osób niepełnosprawnych oraz osób z zaburzeniami psychicznymi, aktywna walka z patologiami i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, - Zapewnienie bezpieczeństwa oraz ładu i porządku publicznego, 3. Wzrost konkurencyjności gospodarczej Powiatu Żnińskiego poprzez wykorzystanie potencjału turystyczno-rekreacyjnego, gospodarczego i tworzenie warunków umożliwiających zrównoważony rozwój lokalny: - Stworzenie lokalnej marki Powiatu Żnińskiego w oparciu o zasoby przyrodnicze i dziedzictwo historyczno-kulturowe, - Podnoszenie atrakcyjności inwestycyjnej powiatu, - Rozwój oraz promocja małej i średniej przedsiębiorczości, 4. Rozbudowa, modernizacja i unowocześnienie infrastruktury, sprzyjającej społeczno- gospodarczemu rozwojowi powiatu: - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury drogowej, - Rozwój bazy turystyczno-rekreacyjnej w oparciu o dziedzictwo kulturowe i zasoby naturalne, - Modernizacja i rozbudowa infrastruktury edukacyjnej oraz bazy oświatowej, - Rozwój infrastruktury związanej z opieką społeczną i służbą zdrowia oraz innymi obiektami użyteczności publicznej.

Strategia Rozwoju Gminy Żnin na lata 2015-2020 Przeprowadzona w dokumencie diagnoza trzech fundamentów zrównoważonego rozwoju (ekonomia, społeczeństwo, środowisko naturalne), identyfikacja szans i zagrożeń, oraz mocnych i słabych stron sytuacji społeczno-ekonomicznej pozwoliła określić cele rozwoju Gminy Żnin w obszarze „Środowisko Naturalne”: 1. Poprawa jakości środowiska naturalnego:  Realizacja akcji i programów edukacji ekologicznej.  Poprawa jakości powietrza atmosferycznego poprzez opracowanie i realizację programu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy.  Polepszenie atrakcyjności i walorów wizualno-rekreacyjnych zieleni miejskiej i terenów zielonych. 2. Wzrost atrakcyjności turystycznej:  Budowa sieci ścieżek rowerowych.  Rozbudowa infrastruktury przy Jeziorze Żnińskim Małym.  Wspieranie rozwoju usług rekreacyjnych i turystyki weekendowej. 3. Modernizacja obszarów wiejskich:  Realizacja programu usuwania azbestu z nieruchomości na terenie gminy.  Realizacja programu udzielania dotacji celowych na realizację zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (przydomowe oczyszczalnie ścieków, przepompownie).

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 124 Strona 124 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 Współpraca z Sołectwami w celu realizacji inwestycji z udziałem funduszu sołeckiego.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żnin Cele w zakresie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Żnin określono w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju, które zakładają równowagę pomiędzy rozwojem gospodarczym, poszanowaniem praw przyrody i rozwojem społecznym. Cele strategiczne uwzględniają zapisy określone w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020:  redukcję emisji gazów cieplarnianych,  zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych,  redukcję zużycia energii finalnej poprzez podniesienie efektywności energetycznej.

Cel strategiczny 1. Redukcja emisji gazów cieplarnianych ma na celu przeciwdziałanie zmianom klimatycznym oraz wypełnienie zobowiązań wynikających z przejętego przez RP Pakietu Klimatyczno – Energetycznego do roku 2020. Cel strategiczny 2. Zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych ma na celu zmniejszenie zużycia energii konwencjonalnej pochodzącej ze spalania paliw kopalnych, zmniejszenie emisji pyłów i zanieczyszczeń gazowych w tym w szczególności gazów cieplarnianych do atmosfery. Cel strategiczny 3. Zwiększenie efektywności energetycznej ma na celu zmniejszenie zużycia energii konwencjonalnej pochodzącej ze spalania paliw kopalnych, zmniejszenie emisji pyłów i zanieczyszczeń gazowych w tym w szczególności gazów cieplarnianych do atmosfery. Cel strategiczny 4. Redukcja zanieczyszczeń powietrza – redukcja emisji gazów i pyłów z instalacji energetycznych oraz z transportu ma na celu zapewnienie spełnienia standardów jakości powierza.

Cel szczegółowy 1 – realizacja idei wzorcowej roli sektora publicznego w zakresie promowania i wdrażania niskoemisyjnych rozwiązań. Promocja rozwiązań niskoemisyjnych standardów poprzez ich prezentowanie w formie wzorcowych realizacji w sektorze publicznym. Działania powinny obejmować konkretne wdrożenia w zakresie poprawy efektywności energetycznej i zastosowania odnawialnych źródeł energii w sektorze budownictwa, w oświetleniu ulic, infrastrukturze komunalnej czy transporcie. Ich skala, jakość i osiągnięte efekty powinny stanowić bodziec dla mieszkańców i przedsiębiorców do naśladownictwa. Działanie inwestycyjne powinny być realizowane w sposób systemowy, przy wykorzystaniu takich narzędzi, jak chociażby system zielonych zamówień publicznych.

Cel szczegółowy 2 – kształtowanie świadomości ekologicznej mieszkańców. Istotny wpływ na zmianę zachowań mieszkańców w kierunku gospodarki niskoemisyjnej (racjonalnego gospodarowania energią, wzrostem udziału OZE) jest ich ukierunkowanie na działania poprawiające efektywność energetyczną, zmniejszające koszty eksploatacji, poprawiające stan zanieczyszczenia powietrza, niwelujące skutki zdrowotne i środowiskowe. Cel ten powinien być realizowany poprzez organizowanie akcji i kampanii społecznych. Dotykać powinien zarówno budownictwo mieszkaniowe, jak i usługowo – handlowe. Promocja powinna obejmować również budownictwo pasywne i niskoenergetyczne.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 125 Strona 125 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Promocja powinna obejmować efektywne energetycznie i niskoemisyjne zagadnienia w zakresie transportu (promocja transportu ekologicznego, rowerowego, rozwój transportu publicznego).

Cel szczegółowy 3 – zwiększenie efektywności wykorzystania paliw i energii oraz wzrost udziału OZE w bilansie energetycznym w budownictwie Realizacją celu powinny zostać objęte obszary: użytkowania energii w budynkach istniejących i nowo realizowanych, ich wewnętrzne systemy dystrybucji i źródła energii. W obszarze użytkowania energii w istniejącym budownictwie szczególny nacisk należy położyć na zmniejszenie zapotrzebowania budynków na ciepło (chłód) poprzez ich głęboką termomodernizację oraz na zwiększenie sprawności instalacji w budynkach (modernizacja instalacji grzewczych, ciepłej wody użytkowej, wentylacji, klimatyzacji). Zastosowanie alternatywnych źródeł ciepła wykorzystujących OZE (instalacje kolektorów słonecznych, fotowoltaika, pompy ciepła). Tworzenie instalacji hybrydowych – współpraca konwencjonalnych źródeł energii, tj. kotłownie z instalacjami kolektorów słonecznych, kotłami na biomasę, pompami ciepła, instalacjami mikrokogeneracyjnymi opartymi na biomasie czy biogazie. W obszarze użytkowania energii w nowobudowanych obiektach szczególny nacisk należy położyć na ich realizację w technologiach domów niskoenergetycznych, pasywnych czy zeroenergetycznych. Instalacja do termicznego przetwarzania odpadów - wprowadzenie technologii wysokosprawnego wytwarzania ciepła lub ciepła i energii elektrycznej w układach skojarzonych, w tym w szczególności wykorzystujących przetworzone odpady komunalne (np. RDF) w instalacjach do termicznego przekształcania odpadów lub biomasą. Wdrożenie systemu nadzoru i kontroli stosowanych paliw poprzez ciągły nadzór procesu spalania, wprowadzanie do użytku kotłów z ciągłym automatycznym podawaniem paliwa i ciągłą automatyczną kontrolą spalania.

Cel szczegółowy 4 – realizacja zrównoważonego transportu, poprzez modernizację, przebudowę i rozbudowę dróg, organizację transportu publicznego, rozbudowę systemu dróg i ścieżek rowerowych, obejmujących prócz obszarów rekreacyjnych, obszary, na których transport rowerowy mógłby częściowo zastąpić transport samochodowy (dojazdy do zakładów prac, urzędów, szkół).

Cel szczegółowy 5 – promowanie budownictwa energooszczędnego, poprzez realizacje nowych budynków i zmianę standardów energetycznych budynków poddawanych termomodernizacji do standardów budynków energooszczędnych.

4.5. SYNTETYCZNY OPIS REALIZACJI DOTYCHCZASOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

W celu przeanalizowania aktualności celów wyznaczonych w dotąd obowiązującym programie ochrony środowiska oraz problemów środowiskowych na terenie gminy dokonano przeglądu ostatnich inwestycji w zakresie szeroko pojętej ochrony środowiska. Zaproponowany harmonogram realizacyjny wynika z wniosków płynących z oceny realizacji dotąd obowiązującego POŚ:

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 126 Strona 126 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

1. z zakresu ZASOBY WODNE I GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA zrealizowano inwestycje związane z rozbudową sieci wodociągowej, a także sieci kanalizacyjnej. Rozwijana była sieć kanalizacyjna i deszczowa, co ma znaczący wpływ na długofalową poprawę jakości wód, zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych, w kontekście nadal utrzymującego się słabego stanu wód. Konieczne są jednak dalsze działania w zakresie oczyszczania odprowadzanych wód, gdyż stan jakości wód powierzchniowych nie uległ znaczącej poprawie. W szczególności wyróżnić w tym temacie należy działania podejmowane w ramach kanalizacji deszczowej, a konkretnie rozbudowy systemu urządzeń oczyszczających ścieki opadowe i roztopowe, które niosą ze sobą często duży ładunek zanieczyszczeń. Ze względu na notowane wskaźniki zanieczyszczeń wód konieczne są dalsze działania inwestycyjne i informacyjne na przykład dla rolników. 2. z zakresu POWIERZCHNIA ZIEMI i GLEBY zaplanowane działania realizowano głównie w oparciu o działania wynikające z zadań własnych gminy na poziomie opracowywanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Na poziomie gminnym określane są zasady wykorzystania przestrzeni w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, co zabezpiecza i grupuje poszczególne obszary pod względem funkcjonalnym. Badania gleb wykonywane były przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Bydgoszczy. 3. z zakresu PRZYRODA realizowano działania związane z utrzymaniem lasów i terenów cennych pod względem przyrodniczym. Utrzymanie zasobów leśnych było prowadzone w oparciu o działania nadleśnictwa oraz Starosty. 4. z zakresu POWIETRZE ATMOSFERYCZNE / ENERGIA ODNAWIALNA Ważnym działaniem było opracowanie planu gospodarki niskoemisyjnej co ma przyczynić się

do ograniczenia emisji CO2 na terenie gminy. Gmina na bieżąco realizuje także program ochrony powietrza. Cel ten był także realizowany poprzez bieżące modernizacje ciągów komunikacyjnych, które zapobiegają wtórnemu pyleniu z dróg oraz wspomagany przez akcje ekologiczne i informowanie mieszkańców. Działania jednostek przyczyniają się do popularyzacji innych środków transportu, w tym komunikacji rowerowej, a tym samym wzrostu ruchu rowerowego. 5. z zakresu HAŁAS w trakcie realizacji są praktycznie wszystkie zaplanowane działania związane z budową, rozbudową, modernizacją dróg wszystkich kategorii. Wszelkie działania inwestycyjne, w połączeniu z lokalnym planowaniem przestrzennym na poziomie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego przyczyniają się do stopniowej realizacji wytycznych programu ochrony przed hałasem. 6. najmniej inwestycji zaplanowanych było z zakresu PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE i były to w większości zadania poza kompetencjami gminy. Cel jest realizowany na bieżąco poprzez właściwe wprowadzanie zapisów związanych z ograniczeniem ekspozycji mieszkańców na emisję pól elektromagnetycznych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. WIOŚ w swoich badaniach monitoringowych nie stwierdził przekroczeń emisji tych pól. 7. z zakresu ODPADY na bieżąco są realizowane działania związane z gminnymi obowiązkami związanymi z rozwojem systemu odbioru odpadów komunalnych

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 127 Strona 127 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

i selektywnej zbiórki. Wskaźniki pokazują pozytywny trend w tej dziedzinie. W trakcie realizacji są jednak jeszcze działania dotyczące monitoringu składowiska odpadów.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 128 Strona 128 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Tabela 35. Efekty realizacji dotychczasowego POŚ (za lata 2014-2015) Zakładany cel strategiczny Podjęte zadania (przykłady) Efekt wraz z przypisanym wskaźnikiem Obszar interwencji – ochrona klimatu i jakości powietrza Efekty pozytywne stanowiące o realizacji celu Cel strategiczny: ekologicznego: utrzymanie standardów jakości - opracowanie planu gospodarki niskoemisyjnej, - rozwój transportu rowerowego, powietrza, redukcja emisji pyłów - rozwój energii odnawialnej (m.in. montaż kolektorów - zwiększająca się ilość energii produkowanej z OZE, i gazów słonecznych, pomp ciepła w budynkach mieszkalnych), - zwiększenie się długości dróg o nawierzchni twardej, - remonty i modernizacje dróg, - rozwój sieci ciepłowniczej, - budowa dróg rowerowych, - rozwój sieci gazowniczej, - realizacja programu ochrony powietrza, - realizacja inwestycji w zakresie termomodernizacji. Cel ekologiczny: - modernizacja infrastruktury elektroenergetycznej, - modernizacja oraz rozbudowa infrastruktury gazowej, racjonalizacja zużycia energii, surowców Brak zmian lub postępująca presja świadczące - modernizacja oraz rozbudowa infrastruktury i materiałów oraz wzrost udziału o braku efektów w realizacji celu ekologicznego: ciepłowniczej, zasobów odnawialnych  utrzymujący się stan jakości powietrza, - termomodernizacje obiektów budowlanych  zwiększająca się emisja zanieczyszczeń do atmosfery. Obszar interwencji – zagrożenia hałasem

Brak zmian lub postępująca presja świadczące - modernizacje ciągów komunikacyjnych, Cel strategiczny: o braku efektów w realizacji celu ekologicznego: - podejmowane w ramach bieżących potrzeb zmiany zminimalizowanie uciążliwego hałasu - zwiększenie natężenia ruch pojazdów organizacyjne w ruchu kołowym (spowolnienie ruchu), i utrzymanie w jak najlepszej jakości samochodowych, - opracowywane na bieżąco miejscowe plany stanu akustycznego środowiska - brak prowadzonych badań na terenie gminy zagospodarowania przestrzennego, dotyczących emisji hałasu.

Obszar interwencji – pola elektromagnetyczne Efekty pozytywne stanowiące o realizacji celu ekologicznego: Cel strategiczny: - bieżący monitoring emisji przez operatorów i WIOŚ, - brak przekroczeń poziomów emisji pól ochrona mieszkańców przed polami - lokalizacja stacji nadawczych poza terenami zabudowy elektromagnetycznych.

elektromagnetycznymi mieszkaniowej. Brak zmian lub postępująca presja świadczące o braku efektów w realizacji celu ekologicznego: - brak bieżących pomiarów w tych samych punktach.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 129 Strona 129 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Zakładany cel strategiczny Podjęte zadania (przykłady) Efekt wraz z przypisanym wskaźnikiem Obszar interwencji – gospodarowanie wodami / gospodarka wodno-ściekowa Cel ekologiczny: Efekty pozytywne stanowiące o realizacji celu modernizacja i rozbudowa ekologicznego: infrastruktury wodno-ściekowej dla  aktualizacja aglomeracji kanalizacyjnej, zapewnienia lepszej ochrony  wzrost długości sieci wodociągowej, środowiska oraz poprawy warunków  rozwój sieci kanalizacyjnej w ramach obszaru życia mieszkańców aglomeracji kanalizacyjnej, - aktualizacja obszaru i granic aglomeracji kanalizacyjnej,  budowa oczyszczalni przyzagrodowych tam gdzie - rozbudowa, bieżące utrzymanie oraz modernizacja sieci jest to ekonomicznie uzasadnione, kanalizacyjnej,  spadek ilości odprowadzanych ścieków - rozbudowa, bieżące utrzymanie oraz modernizacja sieci przemysłowych. Cel ekologiczny: wodociągowej, zapewnienie wystarczającej ilości - budowa przydomowych oczyszczalni ścieków, Brak zmian lub postępująca presja świadczące wody o odpowiedniej jakości - konserwacja urządzeń melioracyjnych na terenie gminy. o braku efektów w realizacji celu ekologicznego: użytkowej oraz ochrona przed  brak pełnego skanalizowania obszaru, powodzią  podmioty wytwarzające ścieki przemysłowe,  sieć wodociągowa wykonana z materiałów cementowo-azbestowych,  wzrost ilości odprowadzanych ścieków komunalnych. Obszar interwencji – zasoby geologiczne / gleby Efekty pozytywne stanowiące o realizacji celu ekologicznego: - szkolenia dla właścicieli gospodarstw rolnych w ramach - brak obszarów narażonych na związki azotu, Cel strategiczny: Kodeksu Dobrych Praktyk Rolnych, - zmniejszająca się ilość i powierzchnia miejsc ograniczenie przekształceń ziemi - bieżące opracowywanie MPZP, dzikiego składowania odpadów. w wyniku procesów naturalnych oraz - opracowanie przez RZGW projektu planu występowania

antropogenicznych zjawisk suszy, jako podstawa do opracowania planu Brak zmian świadczące o braku efektów w realizacji przeciwdziałania skutkom suszy. celu ekologicznego: - eksploatacja złóż kopalin na terenie gminy.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 130 Strona 130 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Zakładany cel strategiczny Podjęte zadania (przykłady) Efekt wraz z przypisanym wskaźnikiem Obszar interwencji – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Efekty pozytywne stanowiące o realizacji celu - szkolenia w zakresie ochrony środowiska, gospodarki ekologicznego: odpadami, w tym rozpowszechnianie ulotek - zwiększenie ilości zebranych zmieszanych odpadów Cel strategiczny: informacyjnych na temat prawidłowej segregacji komunalnych, odpadów i szkodliwości spalania odpadów - zwiększenie ilości zebranych odpadów w sposób upowszechnianie idei ekorozwoju we w przydomowych kotłowniach, selektywny, wszystkich sferach życia oraz - bieżąca realizacja wojewódzkiego planu gospodarki - osiągnięty poziom ograniczenia masy odpadów wdrożenie edukacji ekologicznej jako odpadami, komunalnych ulegających biodegradacji, poziom edukacji interdyscyplinarnej - dostosowywanie nowego systemu gospodarowania recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadami komunalnymi, odpadów surowcowych, poziom recyklingu, rozwój gospodarki odpadami - prowadzono demontaż i unieszkodliwianie wyrobów przygotowania do ponownego użycia i odzysku zawierających azbest, innymi metodami, odpadów budowlanych - utworzenie PSZOK. i rozbiórkowych, - likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów. Obszar interwencji – zasoby przyrodnicze

- prowadzenie bieżącego utrzymania lasów przez Cel strategiczny: Brak zmian lub tendencja negatywna świadczące nadleśnictwo, zachowanie, właściwe wykorzystanie o braku efektów w realizacji celu ekologicznego: - kontrola wydawania zezwoleń na wycinkę drzew oraz odnawianie i przywracanie do - zmniejszenie powierzchni lasów, i krzewów, stanu właściwego składników - powierzchnie terenów zieleni urządzonej i form - realizacja programu opieki nad zwierzętami, w tym przyrody ochrony przyrody pozostają bez zmian. wydatki związane z bezdomnymi zwierzętami.

Obszar interwencji – zagrożenia poważnymi awariami Cel strategiczny: minimalizacja wpływu na środowisko - prowadzenie bieżących kontroli na terenie jednostki, oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia Efekty pozytywne stanowiące o realizacji celu - bieżąca edukacja mieszkańców w zakresie ludzi w miejscach największego ekologicznego: postępowania w sytuacjach kryzysowych, oddziaływania na środowisko - brak zdarzeń mających cechy poważnych awarii. - wspieranie jednostek straży pożarnych. i zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego lub biologicznego Źródło: opracowanie własne

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 131 Strona 131 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

4.6. SYNTETYCZNY OPIS UWARUNKOWAŃ WEWNĘTRZNYCH I ZEWNĘTRZNYCH MAJĄCYCH WPŁYW NA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE

Uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne mające wpływ na środowisko przyrodnicze jednostki zostały wyszczególnione w poszczególnych rozdziałach tematycznych niniejszego opracowania. Gmina posiada bardzo dobrze rozwiniętą sieć wodociągową i kanalizacyjną, jak również dobrze zorganizowany system gospodarki odpadami oparty o regionalną instalację przetwarzania odpadów komunalnych. Zurbanizowany krajobraz gminy, w szczególności miasta Żnin i miejscowości Piechcin jest urozmaicony przez tereny leśne i tereny użytkowane rolniczo. Bioróżnorodność obszaru uzupełniają jezioro oraz rzeka Noteć wokół których skupia się fauna. Funkcjonowanie zakładów produkcyjnych o skali krajowej na terenie gminy to jedno z najważniejszych uwarunkowań wewnętrznych wpływających na stan środowiska. Na jakość zasobów przyrodniczych, a także funkcjonowanie człowieka w tym środowisku wpływ mają także przebiegające ciągi komunikacyjne, które generują nadmierną emisję hałasu. Ze względu na jakość środowiska pozytywnym działaniem jest rozwój sieci gazowniczej oraz ciepłowniczej. Pozytywnym uwarunkowaniem wewnętrznym jest także rozwój odnawialnych źródeł energii. Położenie jednostki na tle powiatu i regionu stanowi podstawę do rozważań na temat uwarunkować zewnętrznych jednostki. Notowane tendencje urbanizacyjne i społeczne wskazują na postępującą presję w zakresie zabudowy terenów wiejskich, co wiąże się koniecznością rozbudowy infrastruktury i zajmowania nowych terenów pod zabudowę, nie tylko mieszkaniową, ale także aktywizacji gospodarczej. Właściwe planowanie przestrzenne pozwoli na ograniczenie rozprzestrzeniania się zabudowy na terenach do tego niewłaściwych, bliskich liniom energetycznym, obszarom działalności gospodarczej, czy charakteryzujących się dużą bioróżnorodnością. Dla standardów jakości powietrza zagrożeniem dla jednostki może być niska emisja z zabudowy jednorodzinnej oraz emisja wzdłuż ciągów komunikacyjnych czy lokalnych emitorów punktowych, przede wszystkim emitorów z zakładów przemysłowych. Na jakość wód notowanych w punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie jednolitych części wód wpływ ma nie tyle sama działalność podmiotów działających w granicach gminy, ale również wszystkich działań i presji (punktów odprowadzania ścieków, użytkowania rolniczego) występujących wzdłuż całej Gąsawki, co przekłada się na jakość wód w tym rejonie. Na tle uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych warto wymienić najważniejsze problemy jednostki na polu kształtowania i ochrony środowiska. Przedstawiono je w kolejnej tabeli.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 132 Strona 132 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Tabela 36. Najważniejsze problemy gminy Żnin z perspektywy zapisów niniejszego dokumentu Stan aktualny Cel poprawy Przekroczenia dopuszczalnych norm powietrza w zakresie stężeń benzo()pirenu i pyłu PM 10 Brak przekroczeń w strefie kujawsko-pomorskiej Poprawa jakości jednolitych części wód Zły i umiarkowany stan wód podziemnych podziemnych Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, Zły stan ekologiczny jednolitych części wód w tym zanieczyszczeń komunalnych powierzchniowych powodujących eutrofizację i emitowanych z zakładów przemysłowych Objęcie wszystkich mieszkańców siecią Brak pełnego skanalizowania jednostki kanalizacyjną, tam gdzie znajduje to uzasadnienie ekonomiczne i ekologiczne Przewaga zmieszanych odpadów komunalnych Zwiększenie udziału odpadów zbieranych w ogóle zebranych odpadów w sposób selektywny Wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań Duży udział ruchu ciężarowego w organizacji ruchu Niewystarczające ograniczenia przestrzenne Zmniejszenie emisji hałasu komunikacyjnego i organizacyjne powodujące przekroczenia i ograniczenie liczby osób narażonych na dopuszczalnych norm emisji hałasu wzdłuż ponadnormatywną emisję hałasu głównych ciągów komunikacyjnych Źródło: opracowanie własne

4.7. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŻNIN

W celu wytyczenia najważniejszych kwestii dotyczących działań programowych dla gminy Żnin wynikających z analizy stanu i zagrożeń środowiska jest określenie obszarów interwencji dla jednostki, czyli obszarów nadal stwarzających problemy. W oparciu o przeprowadzoną analizę stanu środowiska i infrastruktury gminy, wskazano 10 obszarów interwencji, w ramach których wyznaczono cele do realizacji. Cele będą realizowane poprzez kierunki interwencji i konkretne zadania.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 133 Strona 133 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Tabela 37. Cele, kierunki interwencji i zadania przewidziane do realizacji w poszczególnych obszarach interwencji obszar kierunek podmiot lp. inter- cel zadania ryzyka interwencji odpowiedzialny wencji Gmina, spółdzielnie mieszkaniowe, niewystarczająca ilość środków kontynuacja przedsięwzięć termomodernizacyjnych wspólnoty finansowych, ograniczone możliwości mieszkaniowe, pozyskiwania środków zewnętrznych osoby fizyczne niewystarczająca ilość środków modernizacja oświetlenia w budynkach Gmina, Powiat finansowych, ograniczone możliwości użyteczności publicznej pozyskiwania środków zewnętrznych niewystarczająca ilość środków modernizacja oraz rozbudowa sieci ciepłowniczych VEOLIA finansowych, ograniczone możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych poprawa jakości VEOLIA, niewystarczająca ilość środków powietrza przyłączanie nowych odbiorców do sieci zmniejszanie właściciele finansowych, ograniczone możliwości atmosferycznego ciepłowniczej zanieczyszczeń nieruchomości pozyskiwania środków zewnętrznych na terenie gminy

jakościpowietrza powietrza do Polska Spółka

1. i i całej strefy niewystarczająca ilość środków dopuszczalnych Gazownictwa, kujawsko- przyłączanie nowych odbiorców do sieci gazowej finansowych, ograniczone możliwości / docelowych właściciel pomorskiej do pozyskiwania środków zewnętrznych poziomów nieruchomości wymaganych niewystarczająca ilość środków standardów Polska Spółka modernizacja oraz rozbudowa sieci gazowej finansowych, ograniczone możliwości Gazownictwa pozyskiwania środków zewnętrznych

ochrona klimatuochrona niewystarczająca ilość środków Modernizacja ciepłowni ZEC w Żninie VEOLIA finansowych, ograniczone możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych niewystarczająca ilość środków budowa instalacji do termicznego przekształcania VEOLIA finansowych, ograniczone możliwości odpadów w ciepło ZEC w Żninie pozyskiwania środków zewnętrznych niewystarczająca ilość środków modernizacji kotłowni lokalnych spółdzielni spółdzielnie finansowych, ograniczone możliwości mieszkaniowych mieszkaniowe pozyskiwania środków zewnętrznych

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 134 Strona 134 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

obszar kierunek podmiot lp. inter- cel zadania ryzyka interwencji odpowiedzialny wencji Gmina, mieszkańcy, niewystarczająca ilość środków wprowadzanie odnawialnych źródeł energii, w tym zmniejszanie spółdzielnie finansowych, ograniczone możliwości montaż kolektorów słonecznych oraz pomp ciepła

zanieczyszczeń i wspólnoty pozyskiwania środków zewnętrznych powietrza do mieszkaniowe dopuszczalnych sukcesywne zwiększanie świadomości poprawa jakości / docelowych społeczeństwa w zakresie potrzeb i możliwości stosowanie odpadów jako powietrza poziomów ochrony powietrza, w tym oszczędności energii oraz Gmina „surowców” w gospodarstwach atmosferycznego szkodliwości spalania odpadów w gospodarstwach domowych w kotłach CO

na terenie gminy domowych jakościpowietrza 1. i całej strefy ograniczenie Budowa drogi ekspresowej S-5 na ternie Gminy GDDKiA, prywatni niewystarczająca ilość środków kujawsko- oddziaływania Żnin (w tym obwodnicy Żnina) wykonawcy finansowych pomorskiej do transportu na wymaganych sprawowanie zarządu nad jakość powietrza utrzymanie czystości na drogach, intensyfikacja Gmina, zarządcy standardów poszczególnymi odcinkami dróg mokrej metody czyszczenia ulic dróg i klimat przez różne instytucje ograniczenie ochrona klimatuochrona i kontynuacja działań mających na celu minimalizację oddziaływania niewystarczająca ilość środków wielkości emisji pochodzących z transportu Gmina, zarządcy transportu na finansowych, ograniczone możliwości (poprawa nawierzchni i warunków bezpieczeństwa dróg jakość powietrza pozyskiwania środków zewnętrznych ruchu, modernizacja i rozbudowa dróg) i klimat

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 135 Strona 135 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

obszar kierunek podmiot lp. inter- cel zadania ryzyka interwencji odpowiedzialny wencji GDDKiA, prywatni niewystarczająca ilość środków budowa obwodnicy Żnina wykonawcy finansowych niewystarczająca ilość środków

finansowych oraz ograniczone zminimalizowa- Gmina, zarządcy budowa ścieżek rowerowych możliwości ich pozyskiwania nie uciążliwego dróg ograniczenie z zewnątrz, skomplikowane hałasu uciążliwości procedury i utrzymanie jak 2 związanych niewystarczająca ilość środków najlepszej jakości z hałasem Gmina, zarządcy finansowych, ograniczone środki stanu modernizacja ciągów komunikacyjnych komunikacyjnym dróg zewnętrzne, sprawowanie zarządu akustycznego nad poszczególnymi odcinkami

zagrożeniahałasem środowiska utrwalone traktowanie samochodu intensyfikacja działań edukacyjnych promujących jako podstawowego środka Gmina transport alternatywny (rowerowy) transportu, ograniczone środki finansowe

utrzymanie dotychczaso- monitoring emisji pól elektromagnetycznych wraz ograniczone środki finansowe modernizacja WIOŚ, Powiat wego stanu braku z kontrolą zgłaszanych instalacji przeznaczone na monitoring infrastruktury zagrożeń dla i emitorów 3 środowiska

pola promieniowania i mieszkańców elektro- modernizacja linii kablowych i napowietrznych WN, brak środków finansowych w danych ze strony pola Enea Operator magnetycznego SN, nn oraz stacji transformatorowych okresie programowania elektromagne- elektromagnetyczne tycznego

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 136 Strona 136 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

obszar kierunek podmiot lp. inter- cel zadania ryzyka interwencji odpowiedzialny wencji Gmina, Gminna Spółka Wodna, ograniczone możliwości finansowe Zarząd Melioracji jednostek odpowiedzialnych bieżąca konserwacja oraz utrzymanie urządzeń ograniczenie i Urządzeń za prowadzenie prac, brak pewności wodnych (współpraca) zapobieganie zasięgu Wodnych, otrzymania dofinansowania podtopieniom oraz skutków Regionalny Zarząd zewnętrznego podtopień Gospodarki Wodnej rozwój systemu kanalizacji deszczowej w ramach Gmina, zarządcy niewystarczająca ilość środków budowy kanalizacji sanitarnej rozbudowy dróg, dróg finansowych 4 w tym montaż separatorów osiągnięcie kontrola i weryfikacja stanu prawnego dla Gmina, Powiat, brak możliwości pozyskania i utrzymanie istniejących wylotów ścieków oraz ujęć wód na RZGW informacji od mieszkańców ochrona zasobów dobrego stanu terenie gminy wód jakościowego

gospodarowaniewodami niewystarczająca świadomość powierzchnio- i ilościowego stała kontrola jakości produkowanej wody ekologiczna części mieszkańców, wych wód ZWiK, WIOŚ, uzdatnionej, jakości wody pitnej i wody ograniczone możliwości kontroli na i podziemnych powierzchnio- Sanepid w kąpieliskach terenie poszczególnych wych nieruchomości

i podziemnych

kontynuacja rozbudowy i modernizacji infrastruktury niewystarczająca ilość środków związanej z zaopatrzeniem mieszkańców Gmina, ZWiK finansowych, ograniczone możliwości

ściekowa i podmiotów gospodarczych w wodę pozyskiwania środków zewnętrznych

- rozwój uporządkowanie

gospodarki

5 gospodarki wodno wodno - kontynuacja rozbudowy i modernizacji infrastruktury niewystarczająca ilość środków - ściekowej ściekowej związanej z odprowadzaniem ścieków komunalnych Gmina, ZWiK finansowych, ograniczone możliwości i przemysłowych pozyskiwania środków zewnętrznych

kontrola i weryfikacja systemu indywidualnych Gmina, Powiat, brak możliwości pozyskania

gospodarkawodno rozwiązań gospodarki ściekowej na terenie gminy RZGW informacji od mieszkańców

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 137 Strona 137 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

obszar kierunek podmiot lp. inter- cel zadania ryzyka interwencji odpowiedzialny

wencji

racjonalizacja zużycia wody poprzez montaż - uporządkowanie zmniejszenie wodomierzy głównych u wszystkich odbiorców niewystarczająca świadomość 5 gospodarki wodno ilości pobieranej wody, okresowa legalizacja wodomierzy i kontrole Gmina, ZWiK ekologiczna części mieszkańców

- ściekowej wody wskazań, a także prowadzenie ciągłej kontroli

wodno ściekowa

gospodarka legalności przyłączy wodociągowych

ochrona zabezpieczenie obszarów eksploatacji kopalin rozporoszona odpowiedzialność

powierzchni Gmina, Powiat racjonalne przez innym typem zainwestowania za realizację działań ziemi iczne gospodarowanie 6 g rekultywacja zasobami

zasoby wyeksploato- dostosowanie zrekultywowanych terenów do innego zakłady geologicznymi brak środków finansowych

geolo wanych złóż typu użytkowania przemysłowe kopalin zróżnicowane formy własności podejmowanie działań przeciwdziałających Gmina, właściciele gruntów zdegradowanych właściwe skażeniu gleb oraz ich właściwa ochrona w mpzp gruntów utrudniające skuteczne prowadzenie 7 ochrona gleb gospodarowanie działań

gleby glebami realizacja kodeksu dobrych praktyk rolniczych OSChR, ODR, rozporoszona odpowiedzialność celem zmniejszenia powierzchni gleb właściciele gruntów za realizację działań wymagających wapnowania brak prowadzenia selektywnej zbiórki utrzymanie i rozwój selektywnej zbiórki odpadów Gmina odpadów przez mieszkańców lub dostosowywanie komunalnych nieprawidłowa segregacja odpadów systemu odbioru ograniczone środki finansowe, brak dalszy rozwój odpadów zwiększenie ilości odpadów trafiających do punktu prowadzenia selektywnej zbiórki systemu komunalnych Gmina 8 selektywnej zbiórki odpadów odpadów przez mieszkańców lub gospodarki nieprawidłowa segregacja odpadów odpadami

zapobieganie intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej

i intensyfikacja minimalizację powstawania odpadów i właściwego ograniczone możliwości finansowania

edukacji Gmina gospodarkaodpadami powstawaniuodpadów postępowania z nimi oraz prowadzenie skutecznej działań mieszkańców kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 138 Strona 138 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

obszar kierunek podmiot lp. inter- cel zadania ryzyka interwencji odpowiedzialny

wencji

intensyfikacja dalszy rozwój brak pewności uzyskania dotacji na demontażu kontynuacja działań związanych odpadami systemu Gmina, właściciele działania związane z usuwaniem 8 wyrobów z unieszkodliwianiem wyrobów zawierających gospodarki nieruchomości wyrobów, brak możliwości uzyskania zawierających azbest odpadami dotacji na nowe pokrycie dachowe

zapobieganie azbest

i

gospodarka powstawaniuodpadów Inwentaryzacja pomników przyrody oraz Gmina ograniczone możliwości finansowe

aktualizacja aktów prawnych

utrzymanie i rozbudowa terenów czynnych ograniczone możliwości finansowania Gmina biologicznie na terenie gminy działań rozwój narażenie zasobów leśnych ochrona zasobów powierzchni opracowanie planu zadań ochronnych oraz planu na czynniki meteorologiczne (susze, 9 RDOŚ, RDLP przyrodniczych czynnych ochrony dla obszaru Natura 2000 opady nawalne, silne wiatry) przyrodniczo i biologiczne (choroby, szkodniki) narażenie zasobów leśnych na

zasobyprzyrodnicze zwiększenie lesistości i ochrona istniejących Gmina, Powiat, czynniki meteorologiczne (susze, kompleksów leśnych RDLP opady nawalne, silne wiatry) i biologiczne (choroby, szkodniki) Gmina, Powiat, zapobieganie dostosowanie procedur kryzysowych do bieżących Policja, Straż ograniczone możliwości

poważnym zagrożeń oraz obowiązujących przepisów prawnych pożarna, zakłady prognozowania zdarzeń przeciwdziałanie awariom oraz przemysłowe 10 występowaniu eliminacja doposażenie wyspecjalizowanych jednostek poważnych awarii i minimalizacja

awariami w sprzęt do wykrywania i dokładnej lokalizacji zagrożenia poważnymi skutków w razie Gmina, Powiat ograniczone możliwości finansowe miejsca awarii, likwidacji i analizy skutków ich wystąpienia zdarzenia Źródło: opracowanie własne

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 139 Strona 139 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Zadania własne Gminy to przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków własnych będących w dyspozycji samorządu. Natomiast zadania koordynowane to pozostałe zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków własnych, przedsiębiorstw, instytucji oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla gminnego, powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie regionu, a które Gmina będzie częściowo finansować, kontrolować, bądź monitorować stopień przebiegu przedsięwzięcia. Proces zarządzania środowiskiem w postaci planowania konkretnych inwestycji niewątpliwie spoczywa głównie na władzach samorządowych. Władze Gminy pełnią w odniesieniu do Programu kilka funkcji. Jedną z ważniejszych jest funkcja regulacyjna, na którą składają się akty prawa lokalnego – uchwały oraz decyzje administracyjne związane odpowiednio z określonymi obszarami zagadnień środowiskowych. Władze pełnią również funkcje wykonawcze i kontrolne. Pożądane jest, aby organy Gminy pełniły również funkcje wspierające dla podmiotów zaangażowanych w rozwój obszaru oraz funkcje kreujące działania ukierunkowane na poprawę środowiska przyrodniczego.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 140 Strona 140 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

V. HARMONOGRAM REALIZACYJNY PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

Wyznaczone cele ekologiczne, a w ich ramach działania, jakie należy podjąć w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy Żnin, stanowią podstawę dla realizacji konkretnych inwestycji i przedsięwzięć na przestrzeni kilkunastu lat. Zadania zostały wyznaczone na podstawie analizy stanu środowiska przyrodniczego na tym terenie.

Tabela 38. Harmonogram realizacji zadań własnych przewidzianych do realizacji wraz ze wskazaniem źródła finansowania obszar termin kierunek podmiot opis źródła lp. inter- cel zadania realizacji interwencji odpowiedzialny kosztów (zł) finansowania wencji zadania Udzielanie dotacji celowych na pokrycie kosztów Gmina 2017-2020 350 000 środki własne instalacji proekologicznych systemów grzewczych. Termomodernizacja budynków użyteczności Gmina 2017-2020 9 739 594 publicznej Gminy Żnin. Modernizacja oświetlenia wbudowanego Gmina 2017-2020 1 293 954

w budynkach użyteczności publicznej Gminy Żnin. Montaż instalacji fotowoltaicznych, instalacji kolektorów słonecznych i pomp ciepła w budynkach Gmina 2017-2020 988 000 poprawa jakości użyteczności publicznej Gminy Żnin. powietrza Termomodernizacja budynków użyteczności zmniejszanie Powiat 2017-2019 3 850 000 środki atmosferycznego publicznej Powiatu Żnińskiego. zanieczyszczeń własne, na terenie gminy Modernizacja oświetlenia wbudowanego

jakościpowietrza powietrza do środki 1. i całej strefy w budynkach użyteczności publicznej Powiatu Powiat 2017-2019 4 172 593 dopuszczalnych zewnętrzne, kujawsko- Żnińskiego. / docelowych WFOŚiGW, pomorskiej do poziomów Montaż instalacji fotowoltaicznych i instalacji NFOŚiGW, wymaganych kolektorów słonecznych na budynkach użyteczności Powiat 2017-2019 3 972 400 RPO, PO IiŚ, standardów publicznej Powiatu Żnińskiego. PROW SANEPID, Zwiększenie efektywności energetycznej i wzrost Komenda ochrona klimatuochrona i udziału OZE w pozostałych budynkach 2017-2019 8 335 000 Powiatowa Policji, użyteczności publicznej na terenie Gminy Żnin. NZOZ Epoka Zwiększenie efektywności energetycznej i wzrost udziału OZE w sektorze infrastruktury komunalnej ZWiK 2017-2020 4 644 000 stanowiącej własność Zakładu Wodociągów i Kanalizacji "WiK" Sp. z o.o. w Żninie.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 141 Strona 141 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

obszar termin kierunek podmiot opis źródła lp. inter- cel zadania realizacji interwencji odpowiedzialny kosztów (zł) finansowania wencji zadania Modernizacja ciepłowni Zakładu Energetyki Cieplnej VEOLIA 2017 1 365 000 w Żninie. Budowa instalacji OZE w ZEC w Żninie. VEOLIA 2018 11 032 000 Modernizacja sieci ciepłowniczych ZEC w Żninie. VEOLIA 2017-2020 1 225 000 Likwidacja niskiej emisji - rozbudowa systemu ciepłowniczego i przyłączenie nowych odbiorców VEOLIA 2017-2020 2 040 800 ciepła systemowego. Zwiększenie efektywności energetycznej i wzrost Spółdzielnie udziału OZE w budynkach mieszkalnych wielo i wspólnoty i jednorodzinnych: spółdzielni mieszkaniowych, 2017-2020 55 722 400 mieszkaniowe, wspólnot mieszkaniowych, komunalnych i osób osoby fizyczn fizycznych. Rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy:  W latach 2017-2019 przewidywana jest rozbudowa sieci gazowej średniego ciśnienia w ulicach Majdanowa, Cicha, Ptasia oraz w ich rejonie.  W latach 2018-2020 planowana jest budowa sieci gazowej średniego ciśnienia w południowo- wschodniej części Żnina (rejon ulic Polska Spółka Gnieźnieńska, Leśna) oraz na terenie 2017-2020 b.d. Gazownictwa miejscowości Podgórzyn.  W ramach powyższych inwestycji przewiduje się przyłączyć do sieci gazowej około 100 potencjalnych odbiorców.  Ponadto planowany jest remont gazociągu systemu dystrybucyjnego wysokiego ciśnienia DN 150 na odcinku Barcin-Żnin. Przewidywany termin to lata 2018-2020. Zwiększenie efektywności energetycznej i wzrost Podmioty udziału OZE w budynkach produkcyjno - 2017-2020 17 480 000 gospodarcze magazynowych i handlowo – usługowych.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 142 Strona 142 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

obszar termin kierunek podmiot opis źródła lp. inter- cel zadania realizacji interwencji odpowiedzialny kosztów (zł) finansowania wencji zadania środki Budowa drogi ekspresowej S-5 na terenie gminy własne, GDDKiA 2015-2019 b.d. (w tym obwodnicy Żnina). środki poprawa jakości zewnętrzne powietrza

jakości Utrzymanie czystości na drogach, intensyfikacja Gmina, zarządcy

atmosferycznego ograniczenie 2017-2024 b.d. środki własne mokrej metody czyszczenia ulic. dróg na terenie gminy oddziaływania środki 1. i całej strefy transportu na własne, kujawsko- jakość powietrza Kontynuacja działań mających na celu

powietrza środki pomorskiej do i klimat minimalizację wielkości emisji pochodzących Gmina, zarządcy zewnętrzne, wymaganych z transportu (poprawa nawierzchni i warunków 2017-2020 b.d. dróg WFOŚiGW, standardów bezpieczeństwa ruchu, modernizacja i rozbudowa ochrona klimatuochrona i NFOŚiGW, dróg – gminnych, powiatowych, wojewódzkich. RPO, PO IiŚ, PROW środki własne, środki Gmina, zarządcy zewnętrzne, budowa ścieżek rowerowych 2017-2020 12 526 500 dróg WFOŚiGW, NFOŚiGW,

RPO, PO IiŚ, zminimalizowa- PROW nie uciążliwego ograniczenie środki hałasu uciążliwości własne, i utrzymanie jak 2. związanych środki najlepszej jakości z hałasem Gmina, zarządcy Gmina – zewnętrzne, stanu modernizacja nawierzchni ciągów komunikacyjnych 2017-2020 komunikacyjnym dróg 7 200 000 WFOŚiGW, akustycznego NFOŚiGW,

zagrożeniahałasem środowiska RPO, PO IiŚ, PROW

środki intensyfikacja działań edukacyjnych promujących Gmina 2017-2020 b.d. własne, transport alternatywny (rowerowy) WFOŚiGW

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 143 Strona 143 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

obszar termin kierunek podmiot opis źródła lp. inter- cel zadania realizacji interwencji odpowiedzialny kosztów (zł) finansowania wencji zadania Gmina, Zarząd ograniczenie bieżąca konserwacja oraz utrzymanie urządzeń Melioracji zapobieganie zasięgu wodnych (współpraca z zarządem melioracji i Urządzeń Gmina - 2017-2020 środki własne podtopieniom oraz skutków i urządzeń wodnych oraz regionalnym zarządem Wodnych, 64 000 podtopień gospodarki wodnej) Regionalny Zarząd

Gospodarki Wodnej

Gminna Spółka Konserwacja rzek 2017-2020 120 000 środki własne Wodna

osiągnięcie Rekultywacja jezior Gmina 2017-2020 180 000 środki własne 3. i utrzymanie środki ochrona zasobów dobrego stanu własne, wód jakościowego środki powierzchnio- i ilościowego rozwój systemu kanalizacji deszczowej w ramach Gmina, zarządcy zewnętrzne, wych wód budowy kanalizacji sanitarnej rozbudowy dróg, 2017-2020 b.d.

gospodarowaniewodami dróg WFOŚiGW, i podziemnych powierzchnio- w tym montaż separatorów NFOŚiGW, wych RPO, PO IiŚ, i podziemnych PROW kontrola i weryfikacja stanu prawnego dla koszty Gmina, Powiat, istniejących wylotów ścieków oraz ujęć wód na 2017-2020 administra- - RZGW terenie gminy cyjne środki

Modernizacja i przebudowa oczyszczalni ścieków własne,

- wraz z budową i modernizacją sieci kanalizacyjnej ZWiK 2017-2020 37 000 000 środki i wodociągowej w Aglomeracji Żnin zewnętrzne, rozwój WFOŚiGW, uporządkowanie gospodarki NFOŚiGW, 4. gospodarki wodno Wykonanie kanalizacji w miejscowości Białożewin ZWiK 2017-2020 620 000 wodno - RPO, PO IiŚ, - ściekowej

ściekowa ściekowej PROW Dotacje celowe z budżetu gminy Żnin na pokrycie gospodarkawodno kosztów budowy przydomowych oczyszczalni ZWiK 2017-2020 200 000 środki własne ścieków i przepompowni ścieków

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 144 Strona 144 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

obszar termin kierunek podmiot opis źródła lp. inter- cel zadania realizacji interwencji odpowiedzialny kosztów (zł) finansowania wencji zadania Kontrola i weryfikacja systemu indywidualnych koszty Gmina, Powiat, rozwiązań gospodarki ściekowej w zlewni rzeki 2017-2020 administra- - RZGW

Noteć. cyjne

racjonalne ochrona koszty

gospodarowanie zabezpieczenie obszarów eksploatacji kopalin giczne

5 - powierzchni Gmina, Powiat 2017-2020 administra- - zasobami przez innym typem zainwestowania

zasoby ziemi cyjne

geologicznymi geolo

właściwe podejmowanie działań przeciwdziałających Gmina, właściciele 6 ochrona gleb gospodarowanie 2017-2020 b.d. środki własne skażeniu gleb oraz ich właściwa ochrona w mpzp gruntów gleby glebami

Odbieranie i zagospodarowanie odpadów Gmina 2017-2020 10 000 000 środki własne komunalnych koszty zwiększenie ilości odpadów trafiających do punktu dostosowywanie Gmina 2017-2020 administra- - selektywnej zbiórki odpadów systemu odbioru cyjne odpadów Zakup kontenerów / pojemników do selektywnego Gmina 2017-2020 b.d. środki własne

komunalnych zbierania odpadów komunalnych zapobieganie Urząd dalszy rozwój Budowa/ modernizacja PSZOK Gmina 2017-2020 b.d. Marszał- systemu 7 kowski gospodarki intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej odpadami intensyfikacja koszty minimalizację powstawania odpadów i właściwego edukacji Gmina 2017-2020 administra- - postępowania z nimi oraz prowadzenie skutecznej mieszkańców cyjne

powstawaniuodpadów kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie intensyfikacja demontażu kontynuacja działań związanych środki Gmina, właściciele gospodarkaodpadami i wyrobów z unieszkodliwianiem wyrobów zawierających 2017-2020 45 000 własne, nieruchomości zawierających azbest WFOŚiGW azbest

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 145 Strona 145 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

obszar termin kierunek podmiot opis źródła lp. inter- cel zadania realizacji interwencji odpowiedzialny kosztów (zł) finansowania wencji zadania Inwentaryzacja pomników przyrody oraz Gmina 2017-2020 b.d. środki własne aktualizacja aktów prawnych je ustanawiająych Plan urządzania lasów Gmina 2017-2020 15 200 środki własne rozwój Ochrona, pielęgnacja i odtwarzanie poprzez ochrona zasobów powierzchni nasadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych Gmina 2017-2020 40 000 środki własne 8. przyrodniczych czynnych tworzących korytarze ekologiczne przyrodniczo Konserwacja i prace pielęgnacyjne zieleni miejskiej PUK 2017-2020 736 000 środki własne Zwiększenie lesistości gminy. Nadleśnictwa 2017-2020 b.d. środki własne

zasobyprzyrodnicze Rewitalizacja i prace pielęgnacyjne parków Gmina 2017 819 589,11 POIiS Gmina, Powiat, koszty dostosowanie procedur kryzysowych do bieżących Policja, Straż 2017-2020 administra- - zagrożeń oraz obowiązujących przepisów prawnych pożarna, zakłady zapobieganie cyjne przemysłowe

poważnym przeciwdziałanie awariom oraz 9 występowaniu eliminacja Doposażenie jednostek straży pożarnej. Gmina 2017-2020 292 000 środki własne poważnych awarii i minimalizacja awariami skutków w razie ich wystąpienia

Modernizacja punktów alarmowych Gmina 2017-2020 16 000 środki własne zagrożeniapoważnymi

Źródło: opracowanie własne

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony 146 Strona 146 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

VI. KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

6.1. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

Edukacja ekologiczna znalazła stosowną rangę zarówno w Konstytucji RP, jak i sektorowych uregulowaniach prawnych, przede wszystkim w ustawach: Prawo ochrony środowiska, o ochronie przyrody i w ustawie o systemie oświaty. Edukacja ekologiczna jest jednym z założeń horyzontalnych niniejszego programu ochrony środowiska. Podstawowym celem edukacji ekologicznej jest upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia oraz wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej, czyli korzystającej z różnych dziedzin nauki i poruszającej różne aspekty życia społecznego. Ważnym celem jest również kształtowanie pełnej świadomości i budzenie zainteresowania społeczeństwa sprawami środowiska, rozpatrując jego walory w ramach ekonomii, ekologii i wartości społecznych. Ponadto należy umożliwić każdemu człowiekowi zdobywanie wiedzy i umiejętności niezbędnych dla poprawy stanu środowiska i zachęcać mieszkańców do angażowania się w sprawy ochrony środowiska i właściwego korzystania z jego zasobów. Edukacja ekologiczna jest koncepcją kształcenia i wychowywania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem „myśleć globalnie, działać lokalnie”. Ważnym elementem jest łączenie wiedzy przyrodniczej z humanistyczną oraz działaniami praktycznymi. Potrzeba wdrożenia ekorozwoju, m. in. poprzez edukację ekologiczną, pojmowanego jako całokształt harmonijnych działań człowieka, korzystającego z zasobów środowiska przyrodniczego w sposób racjonalny, odpowiedzialny oraz gwarantujący ich zachowanie dla przyszłych pokoleń jest obecnie sprawą pilną, godną stawiania jej ponad wszelkimi podziałami. Dlatego też edukacyjne działania proekologiczne powinny integrować całe społeczeństwo. Obejmuje ona uwzględnianie, we wszystkich działaniach, tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska. Zagadnienia szeroko pojętej ekologii, powinny docierać do wszystkich grup społecznych i wiekowych. W związku z tym ważne jest znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w jak najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywać informację ekologiczną. Niewiele osób rozumie, jaki wpływ na stan i jakość środowiska mają zachowania poszczególnych osób, rodzin i grup społecznych, jak również ich przyzwyczajenia, styl życia, sposoby wypoczynku lub odżywiania. Dlatego też edukacja ekologiczna, wspomagająca zrozumienie zależności między człowiekiem, jego wytworami i przyrodą, obejmować musi wszystkich ludzi bez wyjątku, w pierwszej kolejności najmłodszych, którzy mogą skutecznie przekazywać osobom starszym wzorce zachowań proekologicznych. Jedynie wspólne działania, podejmowane codziennie, w każdym miejscu: w domu, w pracy, podczas wypoczynku, są w stanie zahamować degradację środowiska, wpłynąć na poprawę jakości życia i zdrowia oraz zapewnić perspektywy godziwego funkcjonowania przyszłym pokoleniom. Akcje ekologiczne powinny być prowadzone cyklicznie oraz angażować coraz więcej mieszkańców. Ważne jest także, aby Gmina działała wspólnie z innymi jednostkami w zakresie ochrony środowiska, gospodarki odpadami i infrastruktury komunalnej, w ramach związków, do których przynależy. Współpraca pozwala na osiągnięcie szerszych celów, pozyskanie większych środków finansowych na inwestycje.

147

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 147 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

6.2. DZIAŁANIA W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ PROWADZONE NA TERENIE GMINY ŻNIN

Gmina Żnin aktywnie działa w zakresie edukacji ekologicznej mieszkańców, przede wszystkim prowadząc wymierne akcje ekologiczne. Działania w zakresie edukacji ekologicznej na terenie gminy prowadzone są głównie przez szkoły jako centra edukacji w terenie. W szkołach prowadzi się zajęcia oraz organizuje konkursy mające na celu informowanie dzieci i młodzieży o aktualnych problemach związanych z ochroną środowiska. W Gminie działania edukacyjne prowadzone są przede wszystkim za pomocą ulotek, informacji, ogłoszeń i szkoleń. W budżecie gminy corocznie przeznacza się środki finansowe na wspomniane działania, a także dofinansowuje część działalności szkół w zakresie edukacji ekologicznej. W placówkach oświatowych działających na terenie gminy Żnin organizowane są dla uczniów zajęcia pozalekcyjne związane z szeroko rozumianą ochroną środowiska. Zaznaczyć należy, że w ostatnim czasie ważnym elementem edukacji ekologicznej prowadzonej na terenie gminy była akcja informacyjna nt. nowego systemu gospodarki odpadami. Gmina prowadzi edukację mieszkańców za pomocą strony www. Mieszkańcy mogą zapoznać się na niej z informacjami odnośnie wprowadzania nowego systemu gospodarki odpadami. Dla mieszkańców przygotowane zostały również ulotki, komunikaty, plakaty, spoty w TVL. W ramach działań w zakresie edukacji ekologicznej nt. nowego systemu gospodarki komunalnej prowadzi się bieżącą edukację mieszkańców.

VII. SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

7.1. PRZEGLĄD ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA

Po uzyskaniu przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej pojawiły się nowe możliwości i szanse na lepszy rozwój gospodarczy zgodny z ideą ekorozwoju. Uzyskanie funduszy pochodzących ze źródeł unijnych bądź innych organizacji międzynarodowych jest obecnie możliwe poprzez przystępowanie zainteresowanych stron do konkretnych programów i projektów. Bardzo ważnym jest, aby władze lokalne podejmowały próby uzyskania tych funduszy, a tym samym wykorzystały szansę na rozwój zrównoważony swojego regionu i polepszenie w nim warunków życia ludności. Aktualne programy tzn. na lata 2014 - 2020, dotyczące działań w zakresie ochrony oraz kształtowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, dzięki którym możliwe jest uzyskanie środków na konkretne projekty rozwojowe, zostały już zatwierdzone przez Komisję Europejską.

7.1.1. Program operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Źródłem funduszy na ochronę środowiska jest przede wszystkim Program Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020. To właśnie z niego będzie dotowanych najwięcej inwestycji z zakresu ochrony środowiska. Głównym celem programu jest wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej

148

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 148 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

spójności terytorialnej i społecznej. Cel ten zostanie oparty na równowadze oraz wzajemnym uzupełnianiu się działań w trzech podstawowych obszarach: 1. czystej i efektywnej energii, w tym efektywności energetycznej, ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, rozwoju energii ze źródeł odnawialnych oraz integracji i poprawy funkcjonowania europejskiego rynku energii; 2. adaptacji do zmian klimatu oraz efektywnego korzystania z zasobów, wzmocnieniu odporności systemów gospodarczych na zagrożenia związane z klimatem oraz zwiększeniu możliwości zapobiegania zagrożeniom (zwłaszcza zagrożeniom naturalnym) i reagowania na nie; 3. konkurencyjności, w tym wnoszeniu istotnego wkładu w utrzymanie przez UE prowadzenia na światowym rynku technologii przyjaznych środowisku, zapewniając jednocześnie efektywne korzystanie z zasobów i usuwając przeszkody w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych. Do głównych priorytetów PO IiŚ zalicza się: I. Zmniejszenie emisyjności gospodarki. II. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. III. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego. IV. Infrastruktura dla miast. V. Rozwój transportu kolejowego w Polsce. VI. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego. VII. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury. VIII. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia. IX. Pomoc techniczna.

7.1.2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Regionalny Program Operacyjny dla województwa kujawsko-pomorskiego zakłada możliwość realizacji inwestycji w wytyczonych 12 osiach priorytetowych: - Wzmocnienie innowacyjności i konkurencyjności gospodarki regionu. - Cyfrowy region. - Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna w regionie. - Region przyjazny środowisku. - Spójność wewnętrzna i dostępność zewnętrzna regionu. - Solidarne społeczeństwo i konkurencyjne kadry. - Rozwój lokalny kierowany przez społeczność. - Aktywni na rynku pracy. - Solidarne społeczeństwo. - Innowacyjna edukacja. - Rozwój lokalny kierowany przez społeczność. - Pomoc techniczna.

7.1.3. Program działań na rzecz środowiska i klimatu LIFE

Środki Programu działań na rzecz środowiska i klimatu LIFE ustanowionego na lata 2014 - 2020 będą dystrybuowane w ramach dwóch podprogramów:

149

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 149 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

1. Działania na rzecz środowiska, gdzie wsparcie mogą uzyskać przedsięwzięcia dotyczące ochrony środowiska i efektywnego gospodarowania zasobami, przyrody i różnorodności biologicznej oraz zarządzania i informacji w zakresie środowiska. 2. Działania na rzecz klimatu, w którym wspierane mogą zostać inicjatywy dotyczące łagodzenia i dostosowania do skutków zmiany klimatu oraz zarządzania i informacji w zakresie klimatu. Beneficjentami programu mogą być podmioty zarejestrowane na obszarze Unii Europejskiej. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) będzie pełnił funkcję krajowego punktu kontaktowego dla programu LIFE. Wzorem lat poprzednich, przedsięwzięcia realizowane przez beneficjentów z Polski, oprócz dofinansowania ze środków LIFE, będą mogły uzyskać dodatkowe wsparcie finansowe pochodzące ze środków NFOŚiGW. Szczegółowe informacje dotyczące zasad przygotowania wniosków publikowane będą na stronie NFOŚiGW.

7.1.4. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu oferują możliwość dofinansowania szerokiej gamy projektów w ramach różnych programów priorytetowych ogłaszanych często jako konkursy. Są także podmiotami, które koordynują dofinansowanie z innych instrumentów finansowych. Działanie jednostek opiera się na Wspólnej Strategii Działania Narodowego Funduszu i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej na lata 2013 - 2016 z perspektywą do 2020 roku. Zgodnie z nią, misją instytucji jest skuteczne wspieranie działań na rzecz środowiska, natomiast celem generalnym jest Poprawa stanu środowiska i zrównoważone gospodarowanie jego zasobami przez stabilne, skuteczne i efektywne wspieranie przedsięwzięć i inicjatyw służących środowisku. Zakłada się, że osiągnięcie celu generalnego będzie realizowane w ramach czterech priorytetów środowiskowych tj.: 1. ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi, w tym:  poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych,  efektywne i racjonalne korzystanie z zasobów wodnych,  adaptacja sektora gospodarki wodnej do zmian klimatycznych. 2. racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi, w tym:  minimalizacja składowanych odpadów,  wykorzystanie odpadów komunalnych oraz osadów ściekowych na cele energetyczne,  promowanie ponownego wykorzystania i recyklingu,  racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin. 3. ochrona atmosfery, w tym:  poprawa jakości powietrza,  wspieranie rozproszonych odnawialnych źródeł energii. 4. ochrona różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów, w tym:  utrzymanie i odbudowa ekosystemów i ich funkcji,  ochrona korytarzy ekologicznych,

150

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 150 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 zapewnienie zrównoważonego rozwoju leśnictwa, gospodarki rolnej i rybackiej. Dodatkowo, Fundusze co roku ogłaszają listę programów priorytetowych na rok kolejny, które pomagają im zrealizować zadania zgodnie z przyjętą Strategią. Strategie NFOŚiGW, jak i WFOŚiGW w Toruniu, a także listy priorytetowe zamieszczone są na ich stronach internetowych.

7.1.5. Bank Ochrony Środowiska

Jednostki samorządowe, a także osoby prawne i fizyczne mogą korzystać także z dotacji i preferencyjnych kredytów, oferowanych oraz finansowanych ze środków Banku Ochrony Środowiska. Udziela on następujących kredytów proekologicznych:  Kredyt Dom EnergoOszczędny.  Słoneczny EkoKredyt.  Kredyt z Dobrą Energią.  Kredyty z dopłatami NFOŚiGW.  Kredyty na urządzenia i wyroby służące ochronie środowiska.  Kredyt EkoMontaż.  Kredyty na zaopatrzenie wsi w wodę.  Kredyt EnergoOszczędny.  Kredyt EkoOszczędny.  Ekologiczne kredyty hipoteczne.  Kredyt z Klimatem.  Kredyty we współpracy z WFOSiGW.  Kredyt EKOodnowa dla firm (ze środków Banku KfW).  Kredyty z linii kredytowej NIB.

Wśród wielu możliwych źródeł finansowania inwestycji, jednostki samorządowe, każdorazowo i indywidualnie powinny dopasowywać system możliwości finansowania do danej inwestycji i przedsięwzięcia.

7.2. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ WSPÓŁPRACA Z INTERESARIUSZAMI

Warunkiem realizacji Programu ochrony środowiska jest ustalenie systemu zarządzania tym Programem. Zarządzanie Programem odbywa się z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarządzania zgodne z kompetencjami i obowiązkami podmiotów zarządzających. W odniesieniu do Programu ochrony środowiska jednostką, na której spoczywać będą główne zadania zarządzania będzie Gmina Żnin. Mimo to całościowe zarządzanie środowiskiem w jednostce będzie odbywać się na kilku szczeblach. Oprócz szczebla gminnego jest jeszcze poziom powiatowy, wojewódzki oraz jednostek organizacyjnych, obejmujących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska.

151

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 151 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Instytucje działające w ramach administracji, a odpowiedzialne za wykonanie i egzekwowanie prawa mają głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez:  racjonalne planowanie przestrzenne,  kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska,  porządkowanie działalności związanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska,  instalowanie urządzeń i instalacji ochrony środowiska. Na innych zasadach odbywa się natomiast zarządzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystających ze środowiska. Kierują się one głównie rachunkiem (efektami) ekonomicznym i zasadami konkurencji rynkowej, choć powszechne staje się także uwzględnianie głosu opinii społecznej. Na tym szczeblu zarządzanie środowiskiem odbywa się przez:  dotrzymywanie wymagań stawianych przez przepisy prawa,  porządkowanie technologii i reżimów obsługi urządzeń,  modernizacje stosowanych technologii,  eliminowanie technologii uciążliwych dla środowiska,  instalowanie urządzeń ochrony środowiska,  stała kontrola zanieczyszczeń. Instrumenty służące do zarządzania Programem Ochrony Środowiska wynikają z obowiązujących aktów prawnych (np. Prawo ochrony środowiska, ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach, o utrzymaniu czystości i porządku w gminach itp.) i można je podzielić na instrumenty prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne. Do instrumentów prawnych zalicza się:  pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane,  decyzje związane z gospodarką odpadami,  koncesje geologiczne,  raporty oddziaływania na środowisko planowanych czy istniejących inwestycji,  uchwały zatwierdzające plany zagospodarowania przestrzennego,  decyzje ustalające lokalizację inwestycji celu publicznego lub warunków zabudowy i zagospodarowania terenu,  decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach,  strategiczne oceny oddziaływania inwestycji oraz opracowywanych planów i programów na środowiska. Szczególnym instrumentem prawnym jest monitoring, czyli kontrola jakości stanu środowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badania jakości środowiska, jak też w odniesieniu do ilości zasobów środowiska. Obecnie, wprowadzenie badań monitoringowych jako obowiązujących, czynią je instrumentem o znaczeniu prawym. Do instrumentów finansowych mogących być źródłem realizacji przedsięwzięć proekologicznych zalicza się:  opłaty za korzystanie ze środowiska – za emisje zanieczyszczeń do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, za składowanie odpadów, za powierzchnię, z której odprowadzane są ścieki,  administracyjne kary pieniężne,  odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna,  kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska,

152

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 152 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 pomoc publiczna na ochronę środowiska w postaci preferencyjnych pożyczek i kredytów, dotacji, odroczeń, rozłożenia na raty i umorzeń płatności wobec budżetu państwa i funduszy ekologicznych, zwolnień i ulg podatkowych. Uzgodnienia ze społeczeństwem poprzez udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji i uchwalaniu dokumentacji są ważnym elementem skutecznego zarządzania, opartego o zasady zrównoważonego rozwoju i uwzględnianie racji społecznych. Kolejnym, bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Podstawą jest tu rzetelne i ciągłe przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie się władz samorządów lokalnych ze społeczeństwem na drodze podejmowanych działań inwestycyjnych. Ważna dla ochrony środowiska jest również współpraca pomiędzy służbami ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami gospodarczymi. Wzajemne relacje powinny opierać się na partnerstwie, które będą prowadziły do wspólnej realizacji poszczególnych przedsięwzięć. Niezbędne jest, aby prowadzona komunikacja społeczna objęła swym zasięgiem wszystkie grupy społeczeństwa. Bardzo ważną sprawą jest właściwe, rzetelne i odpowiednio wcześniejsze informowanie tych mieszkańców, których planowane inwestycje będą dotyczyły w sposób bezpośredni. Edukacja i informacja z komunikacją są ze sobą ściśle powiązane, bowiem dobra i właściwa informacja potęguje proces edukacji. Do instrumentów strukturalnych należą wszelkie programy strategiczne np. strategie rozwoju, plany rozwoju lokalnego wraz z programami sektorowymi, a także program ochrony środowiska i to one wytyczają główne tendencje i kierunki działań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego, infrastrukturalnego i ochrony środowiska. Nadrzędnym dokumentem powinna być strategia rozwoju. W programach tych powinny być uwzględnione z jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej wytyczone pewne ramy tego rozwoju, warunkowane troską o stan środowiska. Oznacza to, że ochrona środowiska na terenie gminy Żnin wymaga podejmowania pewnych działań w określonych dziedzinach gospodarki, jak i codziennego życia jego mieszkańców. Każda jednostka decyduje o kształtowaniu swojej przestrzeni geograficznej, sposobie zarządzania środowiskiem i tworzeniem lepszego modelu życia swoich mieszkańców. Program ochrony środowiska jest jednym z elementów prowadzenia ekorozwoju jednostki, który powinien nawiązywać do:  programów ekologicznych wyższego szczebla,  lokalnych wartości zasobów i zagrożenia środowiskowego,  lokalnej świadomości, chęci i możliwości działania. Lokalny rozwój powinien następować bez degradacji zasobów przyrody i jej ekosystemów oraz uwzględniać warunki przyrodnicze i społeczne. Podstawowe założenie ekorozwoju wymaga zastąpienia filozofii maksymalnego zysku, filozofią wspólnego interesu. Dlatego tak ważne jest współdziałanie samorządu i mieszkańców (wspomniane wcześniej rozmowy z mieszkańcami i edukacja ekologiczna). Wspólny interes jest szczególnie ważny i musi uwzględniać potrzeby wszystkich mieszkańców. Jest to model życia, w którym ludzie starają się żyć w zgodzie z przyrodą i mieć wpływ na otaczającą ich rzeczywistość społeczną i gospodarczą.

153

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 153 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Dobre warunki środowiskowe wpływają na rozwój gospodarczy Gminy i poprawę warunków zdrowotnych. Drogą ich osiągnięcia powinien być program ekorozwoju jednostki, którego częścią jest Program ochrony środowiska oraz przestrzeganie jego założeń.

7.3. MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

7.3.1. Zasady monitoringu

W procesie wdrażania Programu ważna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zadań w nim wyznaczonych z punktu widzenia osiągnięcia założonych celów. Z tego względu ważne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie, którego będzie możliwe dokonanie oceny procesu wdrażania oraz będą mogły być dokonane modyfikacje Programu. System kontroli środowiska, jest narzędziem wspomagającym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działań na rzecz ochrony środowiska i może być traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska. Jest jednym z najważniejszych kryteriów, na podstawie których tworzona jest nowa polityka. Mierniki efektów ekologicznych są w znacznym stopniu dostępne jako wielkości mierzone w ramach istniejących systemów kontroli i monitoringu. Stały monitoring wdrażania zapisów Programu może opierać się na tzw. cyklu Deminga. Opiera się na ciągłym monitorowaniu zaplanowanych działań w myśl następującego ciągu przyczynowo – skutkowego: 1. Zaplanuj - zaplanuj lepszy sposób działania, lepszą metodę. 2. Wykonaj, zrób - zrealizuj plan na próbę. 3. Sprawdź - zbadaj, czy rzeczywiście nowy sposób działania przynosi lepsze rezultaty. 4. Zastosuj - jeśli nowy sposób działania przynosi lepsze rezultaty, uznaj go za normę (obowiązującą procedurę), zestandaryzuj i monitoruj jego stosowanie.

Ryc. 27. Cykl Deminga przeniesiony na poziom opracowywania POŚ Źródło: opracowanie własne

154

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 154 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

7.3.2. Sprawozdawczość

W ocenie postępu wdrażania Programu ochrony środowiska oraz jego faktycznego wpływu na środowisko pomocna jest analiza i monitorowanie założonych efektów ekologicznych. Powinno być ono realizowane przy pomocy wskaźników (mierników) stanu środowiska i zmian presji na środowisko, a także na wskaźnikach świadomości społecznej. Rada Miejska powinna oceniać co dwa lata stopień wdrożenia Programu. Raportowanie zapewnia ciągły nadzór nad wykonaniem Programu. W przypadku nie osiągnięcia zaplanowanych zamierzeń należy dokonać analizy sytuacji i poznać jej przyczyny. Poniżej zaproponowano najistotniejsze wskaźniki, przyjmując, że lista ta nie jest wyczerpująca i może być modyfikowana.

Tabela 39. Lista przykładowych wskaźników monitorowania stopnia realizacji wdrażania Programu ochrony środowiska Źródła Stan wyjściowy Oczekiwany stan Lp. Wskaźniki danych (2015 r.) w latach kolejnych Obszar interwencji – ochrona klimatu i jakości powietrza występowanie stężeń benzo()pirenu Strefa kujawsko-pomorskia badania oceny jakości oraz pyłu PM 2,5 1. WIOŚ brak przekroczeń powietrza atmosferycznego i PM 10 przekraczających wartości dopuszczalne Moc odnawialnych źródeł energii przyłączonych 2. ENEA 8,9 MW wzrost do sieci elektroenergetycznej na terenie gminy 3. Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych GUS 755 wzrost 4. Długość czynnej sieci rozdzielczej GUS 26 855 m wzrost 5. Paliwo stosowane do produkcji ciepła sieciowego VEOLIA miał węglowy zastosowanie oze Obszar interwencji - zagrożenia hałasem 6. Długość ścieżek rowerowych (km) - przyrost GUS 3,1 przyrost długości Zgodnie z danymi 7. Natężenie ruchu pojazdów samochodowych UM spadek zawartymi w POŚ Obszar interwencji – pola elektromagnetyczne Wynik pomiaru poziomu pól 8. WIOŚ brak przekroczeń brak przekroczeń elektromagnetycznych Obszar interwencji – gospodarowanie wodami poprawa potencjału Stan / potencjał ekologiczny wód Zgodnie z danymi 9. WIOŚ ekologicznego i stanu powierzchniowych w punktach monitoringowych zawartymi POŚ chemicznego Klasa wód podziemnych w punktach 10. WIOŚ II, V I, I pomiarowych na terenie gminy Obszar interwencji – gospodarka wodno - ściekowa oczekiwany stan – 11. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej (km) GUS 121,1 przyrost długości Przyłącza prowadzące do budynków oczekiwany stan – 12. GUS 1 798 mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania (sztuk) przyrost ilości przyrost % ogółu Korzystający z sieci kanalizacji w % ogółu 13. GUS 64,6 ludności korzystającej ludności z sieci kanalizacyjnej Przepustowość biologicznych oczyszczalni bez zmian lub 14. 3 GUS 43 945 ścieków (m /d) zwiększenie 15. Zbiorniki bezodpływowe (sztuk) GUS 1 260 podłączenie do sieci

155

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 155 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Źródła Stan wyjściowy Oczekiwany stan Lp. Wskaźniki danych (2015 r.) w latach kolejnych kanalizacyjnej w granicach aglomeracji, po stworzeniu możliwości technicznych budowa jedynie poza 16. Oczyszczalnie przydomowe (sztuk) GUS 84 granicami aglomeracji zużycie wody w gospodarstwach domowych 17. GUS 32,0 spadek ogółem na 1 mieszkańca 18. Awarie sieci wodociągowej GUS 45 spadek Obszar interwencji – zasoby geologiczne i gleby Udział przebadanych próbek gleb użytkowanych 19. OSChR 2 % spadek rolniczo o bardzo niskiej zawartości fosforu Udział przebadanych próbek gleb użytkowanych 20. OSChR 6 % spadek rolniczo o bardzo niskiej zawartości potasu Udział przebadanych próbek gleb użytkowanych 21. OSChR 12 % spadek rolniczo o bardzo niskiej zawartości magnezu Obszar interwencji – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Osiągnięty poziom ograniczenia masy odpadów Urząd 22. komunalnych ulegających biodegradacji Miasta 0,0 % możliwie najbliższy 0 % przekazywanych do składowania Płocka Osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do Urząd ponownego użycia następujących frakcji odpadów możliwie najbliższy 23. Miasta 34,02 % komunalnych: papieru, metali, tworzyw 100 % Płocka sztucznych i szkła [%] Osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do Urząd ponownego użycia i odzysku innymi metodami możliwie najbliższy 24. Miasta 100,0 % innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych 100 % Płocka i rozbiórkowych [%] Obszar interwencji – zasoby przyrodnicze nie mniejsza niż w roku 25. Powierzchnia gruntów leśnych (ha) GUS 402,68 bazowym nie mniejsza niż w roku 26. Powierzchnia obszarów OChK (ha) GUS 4 850 bazowym nie mniejsza niż 27. Liczba obszarów Natura 2000 GDOŚ 1 w roku bazowym Urząd Ilość nie mniejsza niż 28. Pomniki przyrody 78 Miejski w roku 2015 nie mniejszy niż w roku 29. Procent lesistości Gminy GUS 5,7 % bazowym Obszar interwencji – zagrożenia poważnymi awariami 0 zdarzeń rejestrowanych jako Ilość zakładów o zwiększonym ryzyku (ZZR) WIOŚ, 30. 0 zdarzenia wystąpienia poważnej awarii przemysłowej KWSP o znamionach poważnej awarii 0 zdarzeń rejestrowanych jako Ilość zakładów o dużym ryzyku (ZDR) WIOŚ, 31. 0 zdarzenia wystąpienia poważnej awarii przemysłowej KWSP o znamionach poważnej awarii Źródło: opracowanie własne na podstawie dostępnych danych jednostek i instytucji

156

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 156 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA

Wybrane akty prawne:

Stan prawny na marzec 2017 r.

Regulacje prawne w zakresie ochrony środowiska zawarte są w wielu ustawach i aktach wykonawczych (rozporządzeniach). Do najważniejszych z nich, w kontekście realizacji niniejszego Programu, należy zaliczyć:  ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672 ze zm.),  ustawa z dnia18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469),  ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2015 r. poz. 2100 ze zm.),  ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.),  ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 ze zm.),  ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2016 r. poz. 250),  ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2016 r. poz. 383),  ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2015 r. poz. 139),  rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r. poz. 1989),  rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031),  rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 lipca 2014 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 995),  rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1800),  rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 85),  rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112),  rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z 2003 r. Nr 192 poz. 1883),  rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2003 r. Nr 5 poz. 58).

Literatura i wybrane dokumenty programowe:

 Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, sierpień 2015 r.,  Światowy Program Rozwoju Zrównoważonego „Agenda 21” (1992 r.),

157

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 157 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

 Protokół z Kioto w sprawie zmian klimatu (1997 r.),  Traktat Ustanawiający WE Tytuł XIX - Środowisko Naturalne,  7 Program Działań Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie Środowiska (2013 r.),  Europa 2020,  Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu – KLIMADA,  Strategia Rozwoju Kraju 2020,  Strategia Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności”,  Strategia Rozwoju Kraju 2020,  Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”,  Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”,  Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku,  Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020,  Polityka energetyczna Polski do 2030 roku,  Krajowy Program Ochrony Powietrza w Polsce,  Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych,  Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030,  Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologiczne,  Krajowy plan gospodarki odpadami,  Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów,  Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014 – 2020,  Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego,  Sprawne Państwo 2020,  Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022,  Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie,  Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020,  Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020,  Strategia rozwoju województwa kujawsko - pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+,  Program Ochrony Środowiska Województwa Kujawsko-Pomorskiego,  Plan gospodarki odpadami województwa kujawsko – pomorskiego na lata 2012 – 2017 z perspektywą na lata 2018 – 2023,  Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa kujawsko- pomorskiego,  Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej,  Powiatowy program ochrony środowiska,  Strategia Rozwoju Powiatu Żnińskiego na lata 2012-2022,  Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Żnin,  raporty i informacje o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego, WIOŚ Bydgoszcz,  standardowy formularze danych dla obszaru NATURA 2000.

158

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 158 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Materiały przekazane przez instytucje:

- Urząd Miejski w Żninie, - Urząd Marszałkowski w Toruniu, - Zarząd Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy, - Zarząd Dróg Powiatowych w Żninie, - Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Żninie, - Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku, - Enea Poznań, - Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, - Wojewódzką Inspekcję Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, - Powiatową Państwową Straż Pożarną w Żninie, - Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie, - Nadleśnictwo Szubin, Gołąbki, - Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, - Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Bydgoszczy.

SPIS TABEL

Tabela 1. Liczba ludności Gminy Żnin w latach 2012-2015 ...... 14 Tabela 2. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Gminy Żnin w poszczególnych sekcjach (stan na 31.12.2015 r.) ...... 15 Tabela 3. Użytkowanie gruntów Gminy Żnin ...... 17 Tabela 4. Wyniki pomiarów stężeń SO2 oraz NO2 przeprowadzone przez WIOŚ na terenie Żnina w 2013 r...... 21 Tabela 5. Zużycie gazu ziemnego w 2015 r. na obszarze miejskim gminy ...... 24 Tabela 6. Zużycie gazu ziemnego w 2015 r. na obszarze wiejskim gminy ...... 24 Tabela 7. Natężenie promieniowania słonecznego dla typowego roku meteorologicznego dla stacji meteorologicznej w Toruniu...... 30 Tabela 8. Potencjał energetyczny wiatru dla poszczególnych stref ...... 32 Tabela 9. Analiza SWOT – ochrona klimatu i jakości powietrza atmosferycznego ...... 38 Tabela 10. Wyniki GPR dla dróg na terenie gminy Żnin w roku 2010 ...... 41 Tabela 11. Wyniki GPR dla dróg na terenie gminy Żnin w roku 2015 ...... 42 Tabela 12. Analiza SWOT – zagrożenia hałasem ...... 48 Tabela 13. Analiza SWOT – pola elektromagnetyczne ...... 52 Tabela 14. Charakterystyka wybranych jezior na terenie Gminy Żnin ...... 53 Tabela 15. Wyniki badań jakości wód jezior na ternie Gminy Żnin ...... 54 Tabela 16. Wyniki badań jakości wód rzeki Gąsawki ...... 55 Tabela 17. Wyniki badań jakości wody podziemnej przeprowadzonych w 2015 r. w punktach pomiarowych na terenie Gminy Żnin ...... 58 Tabela 18. Analiza SWOT – gospodarowanie wodami ...... 60 Tabela 19. Produkcja wody z ujęć eksploatowanych przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji „WiK” Sp. z o.o. w Żninie w 2015 r...... 65 Tabela 20. Sieć wodociągowa na terenie Gminy Żnin ...... 65 Tabela 21. Sieć wodociągowa wykonana z rur azbestowo-cementowych na terenie Gminy Żnin .... 66 Tabela 22. Sieć kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Żnin ...... 70 Tabela 23. Wybrane parametry charakteryzujące gospodarkę wodno-ściekową na terenie Gminy Żnin ...... 72 Tabela 24. Analiza SWOT – gospodarka wodno-ściekowa ...... 73 Tabela 25. Złoża kopalin na terenie Gminy Żnin ...... 77 Tabela 26. Analiza SWOT – zasoby powierzchni ziemi ...... 79 Tabela 27. Analiza SWOT – gleby ...... 83 Tabela 28. Ilość odpadów komunalnych dostarczonych do PSZOK w 2015 r...... 86 Tabela 29. Analiza SWOT – gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów ...... 88

159

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 159 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Tabela 30. Siedliska przyrodnicze Obszaru Natura 2000 Ostoja Barcińsko-Gąsawska ...... 93 Tabela 31. Typy siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniki I Dyrektywy Siedliskowej na Obszarze Natura 2000 Ostoja Barcińsko-Gąsawska ...... 94 Tabela 32. Ewidencja pomników przyrody na terenie Gminy Żnin ...... 98 Tabela 33. Analiza SWOT – zasoby przyrodnicze ...... 104 Tabela 34. Analiza SWOT – zagrożenia poważnymi awariami ...... 106 Tabela 35. Efekty realizacji dotychczasowego POŚ (za lata 2014-2015) ...... 129 Tabela 36. Najważniejsze problemy gminy Żnin z perspektywy zapisów niniejszego dokumentu .. 133 Tabela 37. Cele, kierunki interwencji i zadania przewidziane do realizacji w poszczególnych obszarach interwencji ...... 134 Tabela 38. Harmonogram realizacji zadań własnych przewidzianych do realizacji wraz ze wskazaniem źródła finansowania ...... 141 Tabela 39. Lista przykładowych wskaźników monitorowania stopnia realizacji wdrażania Programu ochrony środowiska ...... 155

SPIS RYCIN

Ryc. 1. Położenie Gminy Żnin na tle województwa kujawsko-pomorskiego ...... 13 Ryc. 2. Położenie Gminy Żnin na tle sąsiednich jednostek administracyjnych ...... 14 Ryc. 3. Użytkowanie gruntów Gminy Żnin ...... 18 Ryc. 4. Położenie Gm. Żnin na tle mapy średnich temp. powietrza w latach 1971-2000 ...... 19 Ryc. 5. Położenie Gminy Żnin na tle mapy sum opadu w latach 1971-2000 ...... 20 Ryc. 6. Położenie Gminy Żnin na tle mapy usłonecznienia w latach 1971-2000 ...... 20 Ryc. 7. Dystrybucyjna sieć gazowa w rejonie ul. Fabrycznej w Żninie ...... 25 Ryc. 8. Dystrybucyjna sieć gazowa w centrum Żnina ...... 26 Ryc. 9. Planowana dystrybucyjna sieć gazowa (rejon ul. Gnieźnieńskiej oraz Podgórzyna) ...... 27 Ryc. 10. Strefy energetyczne wiatru w Polsce ...... 32 Ryc. 11. Rozkład temperatur na głębokość 2 000 m p.p.t...... 33 Ryc. 12. Lokalizacja perspektywicznych obszarów wykorzystywania wód termalnych do celów ciepłowniczych na Niżu Polskim ...... 34 Ryc. 13. Sposoby wykorzystywania energii geotermalnej ...... 35 Ryc. 14. Obszar wyłączony z lokalizacji elektrowni wiatrowej na terenie Gminy Żnin (1 500 m od zabudowy mieszkalnej) ...... 37 Ryc. 15. Obszar wyłączony z lokalizacji elektrowni wiatrowej na terenie Gminy Żnin (1 000 m od zabudowy mieszkalnej) ...... 37 Ryc. 16. Przebieg drogi ekspresowej S-5 na terenie Gminy Żnin (od węzła Szubin do węzła Jaroszewo) ...... 46 Ryc. 17. Przebieg drogi ekspresowej S-5 na terenie Gminy Żnin (od węzła Jaroszewo do granicy województwa) ...... 47 Ryc. 18. Lokalizacja stacji bazowych w Żninie ...... 51 Ryc. 19. Położenie Gminy Żnin na tle JCWPd nr 42 i 43 ...... 56 Ryc. 20. Położenie Gminy Żnin na tle GZWP ...... 57 Ryc. 21. Położenie Gminy Żnin na tle mezoregionu Pojezierze Chodzieskie oraz Pojezierze Gnieźnieńskie ...... 76 Ryc. 22. Osady czwartorzędowe na terenie Gminy Żnin ...... 77 Ryc. 23. Zasięgi obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych oraz osuwiska istniejące na terenie Gminy Żnin ...... 78 Ryc. 24. Przebieg korytarzy ekologicznych w rejonie Gminy Żnin ...... 92 Ryc. 25. Lokalizacja na terenie gminy obszaru Natura 2000 ...... 95 Ryc. 26. Lokalizacja OChK na terenie gminy ...... 96 Ryc. 27. Cykl Deminga przeniesiony na poziom opracowywania POŚ ...... 154

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Liczba ludności Gminy Żnin w latach 2012-2015 ...... 15 Wykres 2. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w danej sekcji na terenie Gminy Żnin (stan na 31.12.2015 r.) ...... 16 Wykres 3. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Gminy Żnin w latach 2012- 2015 ...... 17

160

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 160 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Żnin Green Key na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2025

Wykres 4. Użytkowanie gruntów Gminy Żnin (stan na 31.12.2014 r.) ...... 18 Wykres 5. Wyniki pomiarów stężeń SO2 oraz NO2 przeprowadzone przez WIOŚ na terenie Żnina w 2013 r. [µg/m3] ...... 22 Wykres 6. Natężenie promieniowania słonecznego (kWh/m2) dla poszczególnych miesięcy dla typowego roku meteorologicznego dla stacji meteorologicznej w Toruniu ...... 31 Wykres 7. Porównanie wyników GPR przeprowadzonego na terenie Gminy Żnin w roku 2010 oraz 2015 (pojazdy samochodowe ogółem – poj./dobę) ...... 43 Wykres 8. Kategoria agronomiczna przebadanych gleb ...... 82 Wykres 9. Odczyn (pH) przebadanych gleb ...... 82 Wykres 10. Potrzeby wapnowania przebadanych gleb ...... 82 Wykres 11. Zawartość makroelementów przebadanych gleb ...... 83

161

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 161 UZASADNIENIE Zgodnie z art. 14 i 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519, z późn. zm.) organ wykonawczy gminy w celu realizacji polityki ochrony środowiska sporządza gminny program ochrony środowiska. Celem dokumentu jest analiza istniejącego stanu poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego oraz przedstawienie celów i zadań koniecznych do realizacji w poszczególnych obszarach interwencji. Mają one zachować dobry stan środowiska, a tam gdzie konieczna jest poprawa - przedstawić zadania naprawcze. Wytyczono konkretne przedsięwzięcia związane z ochroną środowiska i poprawą jego stanu, a także określono harmonogram ich realizacji. Podane zostały również zasady monitoringu pozwalającego na ocenę realizacji założeń dokumentu. Projekt Programu ochrony środowiska uzyskał opinie następujących jednostek opiniujących: - projekt uzyskał zgodę na odstąpienie od strategicznej oceny od Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy - pismo znak: NNZ.9022.1.686.2016 z dnia 29 grudnia 2016 r. - pozytywną opinię Zarządu Powiatu w Żninie - Uchwała Nr 253/2017 Zarządu Powiatu w Żninie z dnia 13 stycznia 2017 r. w sprawie zaopiniowania projektu Programu ochrony środowiska dla Gminy Żnin na lata 2017 - 2020 z perspektywą do roku 2025. - na podstawie ustalonego przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko opracowano prognozę oddziaływania na środowisko dla przedmiotowego dokumentu. Pismem znak: WOO.410.69.2017.KB z dnia 1 marca 2017 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy zaopiniował projekt przedmiotowego dokumentu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko. W dniach od 22 maja do 12 czerwca 2017 r. odbyły się konsultacje społeczne, które ogłoszono obwieszczeniem Burmistrza Żnina na ogólnodostępnej tablicy ogłoszeń Urzędu Miejskiego w Żninie oraz w Biuletynie Informacji Publicznej. Nie wniesiono uwag do projektu Programu ochrony środowiska. W związku z opracowaniem przedmiotowego projektu, po uzyskaniu opinii organów opiniujących oraz konsultacji społecznych, zgodnie z art. 18 ustawy - Prawo ochrony środowiska, podjęcie uchwały staje się konieczne i w pełni uzasadnione.

Id: 9EA2C58E-9C70-41B4-8903-CEA9C92CED99. Uchwalony Strona 1