DOCSLIB.ORG

D E Collectie Antwerpen

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
D E Collectie Antwerpen DE COLLECTIE ANTWERPEN EEN PORTRET DE COLLE DE DE COLLECTIE COLLECTIE C Spitssnuitdolfijnen en papkommen, partituren van Peter Benoit TIE ANTWERPEN ANTWERPEN DE en altaarstukken van Rubens, de oudste Antwerpenaar en knikkers in gebakken klei, art-decoglasramen en Elixir d’Anvers, ANTWERPEN EEN PORTRET de Poesje en de Reuzen van Deurne, titsen en havenkranen, COLLECTIE Mariagevelbeelden en De Leeuw van Vlaanderen, cimbalen en klavecimbels, De Dulle Griet en Ai Weiwei, tram 9 en het EEN PORTRET ANTWERPEN lichtschip West-Hinder, meettoestellen van de Douane en zilveren theepotten van Wolfers, portretten van Cornelis de Vos en E E EEN PORTRET politiehandboeien, het Walvisboeck en het Breviarium Mayer van N PORTR den Bergh, plannen van Napoleon en de jurk van prinses Astrid … Dit boek is een uitnodiging om te snuisteren in de Antwerpse E erfgoedrijkdom, om de sporen van het verleden te ontdekken of T te herontdekken, om gecharmeerd te kijken en te begrijpen, om zin te krijgen in meer erfgoed, in meer Antwerpen. COVERBEELDEN Van boven naar beneden, van links naar rechts: • Affiche Wereldtentoonstelling 1894 Welkom in de fascinerende en onwaarschijnlijk gevarieerde • Prent Jozef Linnig © Museum Plantin- Antwerpen © Letterenhuis Collectie Antwerpen! Moretus / Prentenkabinet – Unesco • Gekleurde brochure uit 1886 © MAS, Werelderfgoed collectie Nationaal Scheepvaartmuseum • Diorama van de botvisserij te Tholen • Oldtimervliegtuig © Stampe & Vertongen • Gezicht op de rede van Antwerpen, Robert © MAS I Museum aan de Stroom, foto Musea Museum, foto Paul Soons Mols, 1870 © Belfius Bank en Erfgoed Antwerpen • Partituur Komt turners! © Bibliotheek • Een ingekleurde ontwerptekening van Cinema • Fragment majolica papkom © Dienst Koninklijk Conservatorium Antwerpen Rex aan de De Keyserlei (1934) © APA Archeologie Stad Antwerpen, foto Michel • Voorouderfiguur van de Songye © MAS • Koppeldans: de foxtrot © Museum Vleeshuis | Detobel I Museum aan de Stroom, foto Musea en Klank van de Stad • Adam en Eva, Peter Paul Rubens, Erfgoed Antwerpen • Jozef Möller © Koninklijke Maatschappij voor © Rubenshuis, foto Musea en Erfgoed • Herfst, Rik Wouters, 1913 © Lukas - Art Dierkunde Antwerpen, Zoo (KMDA) Antwerpen in Flanders VZW / Koninklijk Museum voor • Maria in aanbidding voor slapend Jezuskind, • Knikkers, gebakken klei en steengoed uit de Schone Kunsten Antwerpen, foto Hugo Peter Paul Rubens © KBC Rockoxhuis, foto 16de-17de eeuw © Dienst Archeologie Stad Maertens Speltdoorn Antwerpen 9 789085 866138 DE COLLECTIE ANTWERPEN EEN PORTRET MAS BOOKS VOORWOORD Antwerpen is een van de rijkste Vlaamse erfgoedsteden. Meer dan 150 musea, archieven, bewaarbibliotheken, geloofstempels, documentatiecentra, heemkringen en andere erfgoedverenigingen zijn actief in Antwerpen. Ze houden zich dag in dag uit bezig met het verzame- len, zorgvuldig bewaren, bestuderen en tonen van het erfgoed aanwezig in Antwerpen. Al deze erfgoedver- zamelingen samen noemen we de Collectie Antwerpen. In dit boek maakt u kennis met deze fascinerende en onwaarschijnlijk gevarieerde Collectie Antwerpen. Het gaat om erfgoed met de meest uiteenlopende onderwerpen en in de meest gevarieerde vormen. Erfgoed dat tastbaar is en dat we kunnen vastnemen maar ook erfgoed dat we door mondelinge overleveringen tot bij ons kregen. Erfgoed dat internationaal befaamd is maar ook erfgoed dat betekenis heeft bij kleine lokale ge- meenschappen. Erfgoed dat uniek en zeldzaam is maar ook erfgoed dat in massa aanwezig is. Erfgoed gecre- eerd uit een verlangen naar schoonheid maar ook erfgoed ontstaan uit het dagdagelijkse werken en wonen. Erfgoed zegt veel over de mensen, omdat ze het gemaakt hebben en omdat ze er zorg voor dragen en be- tekenis aan geven. Erfgoed omringt ons, is overal aanwezig, is van alle tijden en evolueert onophoudelijk. Dat alles maakt het fascinerend maar ook moeilijk om te vatten en te beschrijven. Dit boek is dan ook opgevat als een portret, en een portret is altijd een momentopname, een variante van eindeloos mogelijke portretten. Dit boek heeft dus zeker niet de pretentie om het Antwerps erfgoed eens en voor altijd vast te leggen of te definiëren of om volledigheid na te streven. Het is wel een uitnodiging om te snuisteren in onze erfgoedrijkdom, om te ontdekken of te herontdekken, om gecharmeerd te begrijpen, om zin te krijgen in meer. Het MAS I Museum aan de Stroom is bijzonder trots om de Collectie Antwerpen aan u voor te stellen. Samen bewaren het MAS en de Collectie Antwerpen de sporen van het Antwerpse verleden. Het MAS wil samen met de Collectie Antwerpen de vele erfgoedsporen inzetten om het verhaal van de stad te vertellen. Hopelijk is dit portret een aanzet daartoe. Veel lees- en kijkplezier. Philippe Heylen Schepen voor Cultuur, Stad Antwerpen 3 INHOUD VOORWOORD 3 De Vrienden van Rubens 42 De wijkwerking Mariaburg 42 INLEIDING 8 China in Antwerpen 43 Duitse sporen in Antwerpen 44 Les marins Congolais 46 1. ÉÉN VLAG, VEEL LADINGEN 11 De Collectie Antwerpen: wie? 48 Erfgoed? 13 Van generatie op generatie. Eenheid in verscheidenheid 14 Antwerpse tradities 50 Museum Plantin-Moretus: alles in huis 15 De Sinksenfoor 51 De Kring voor Heemkunde: ook alles in huis 16 De kop is er af! Het gansrijden 52 De heemkundige: “Uniek, zoals al dat andere” 17 Wilrijkse geiten en... Lange Wapper 53 De heemkundige: “Een niet uit te leggen ervaring” 17 Deurnese en Borgerhoutse reuzen en Reuskens 54 Antwerpen en de Tweede Wereldoorlog 18 De erfgoedorganisator: “Reuzenmicrobe” 55 Met scherp 56 Een zaak van iedereen 24 ‘Antwerps gesproken’. De poesje 57 Speurtochten tegen vergetelheid 25 Van de os naar de tijger naar het konijn 57 De erfgoedzoeker: “Niets te vroeg” 26 De rederijkers herboren 58 Verdwenen, niet vergeten 26 Waar zijn die feestjes? 60 Kloefkappers en zakkenwijven 30 Melting pot 61 Van de Stijgbeugel- naar de Kernenergiestraat 31 Oud lekkers. Culinair erfgoed 62 Het erfgoedkwartet 32 Jeroen Meus anno 1600 63 Antwerpens oude hart verzameld 33 Made in Antwerpen 64 Antwerpen ondergronds 34 Koekjes van eigen deeg: Antwerpse Handjes 66 De archeoloog: “Laagje per laagje dichter bij het verleden” 35 Antwerpen boekenstad. Literair erfgoed 68 Een schat van een school 36 Dode gezichten 69 De leeuw van Hendrik Conscience 70 Ook u behoort tot een Tranentrekker 71 erfgoedgemeenschap 38 Antwerpen verstript 72 Zorgen voor Maria op straat 40 De erfgoedcoördinator: “Heimwee?” 41 Het dagelijks brood. Industrieel erfgoed 74 Als ’t niet waar is, is ’t goed gevonden 41 Watervoorziening anno 1553 75 Naties in de haven 76 Het huis van de burgemeester 122 Waterkracht 77 De conservator: “Voortgezette erfgoedzorg” 123 De expert: “In bewondering voor het vernuft” 78 Rubens thuis 123 Antwerpen en het steentje: een diamanten Museum in het groen 126 bruiloft 79 Van schilderskamer naar Koninklijk Museum 127 Van volkscultuur naar zilvermuseum 128 De klank van de stad. Muzikaal erfgoed 84 Smokkelwaar 128 De man die zijn volk leerde zingen: Peter Benoit 86 Wolharige neushoorns en spitssnuitdolfijnen 130 Met de Turkse slag 88 Lokale passie 131 Vake Viool 90 De conservator: “Een uit de hand gelopen hobby” 132 De Société 91 De heemkring en de graaf 132 Muziek in de kathedraal 92 Antwerpen danst 93 Van privé naar publiek 134 De Stradivarius van de klavecimbel 95 Van familiebezit naar staats- en stadseigendom 135 Moederliefde over de dood heen 136 Antwerpen kunststad 96 Milde schenkers 137 Bruegels winkeldochter 98 Verzamelaars met invloed 138 Nieuwe kunst aan ‘t zuid 99 De stad als koper 139 Zot geweld in ‘t groen 101 Succesvol lobbywerk 140 Gulle politiemensen 141 In hogere sferen. Levensbeschouwelijk Rubens naar het OCMW 142 erfgoed 102 Schrijvers naar het Letterenhuis 144 Een stralende schat 103 De directeur: “Paperassen met stijl” 145 Een volkse en een chique kerk 104 Eén rederij, meer dan twee miljoen verhalen 146 Het geloof op straat 106 Huizen vol geloof 107 Het leven zoals het is 148 De Antwerpse kerkenschat 108 Naar Felix 149 Bidhuizen in vele vormen 109 Onvergetelijk mislukt en doodshoofdjes in de kantlijn 150 Te land, ter zee en in de lucht 110 Een koffer met negen sloten 151 De lucht in 111 Antwerpse gebouwen op papier 152 Een eeuw trams en bussen 112 De plannen van Napoleon 153 Te water: schepen 113 Erfgoed in kleur 155 In Vlaams perspectief 156 Kerk en leven 158 2. DE GROEI vaN DE COLLECTIE ANTWERPEN 117 Documenteren om te leren 160 Atlas en Antverpiensia 161 Hoe het begint 119 Het centrum van de burgemeester 162 Een Vlaams huis 163 Hoe musea zijn ontstaan 120 Schrijven om te blijven 164 Een stille catastrofe 202 Van 41 naar meer dan 1 miljoen 165 Het geloof, op papier 166 De hersteldienst 204 Pillen in boekvorm 167 Onder de microscoop 205 De restaurator: “Een privilege” 206 Overal erfgoed 168 Koggen op het droge 207 Bidplaatsen en cultuurtempels 169 Koninklijk erfgoed 208 Sportief erfgoed 170 Gesloopte kerk, gered glasraam 209 De bank en het erfgoed 172 Madonna in de stad 210 Zwerfgoed: ‘Den Tits’ 172 Fredegandus en zijn gezellen 212 De erfgoedcoördinator: “Blijven genieten” 213 3. HEBBEN EN HOUDEN 175 Geven en nemen... 214 Collecties vragen een beleid 215 Behoud en beheer, een hele kunst 177 Een topstuk verhuist 218 Alles moet weg 220 Wat zien we (niet)? 178 Harde beslissingen 221 De MAS-ijsberg 179 Veelheid en verscheidenheid 180 Erfgoed aan de top 222 Tot lering en stichting 181 Ieder zijn topstuk 228 De archivaris: “Meer dan de moeite waard” 181 Wie niet weg is, is (niet) gezien 232 Schatkamers 183 Per strekkende kilometer 185 4. VAN NIEUWSGIERIGEN EN Weet wat je hebt 186 VERTELLERS 235 Weet wat
Load more

Recommended publications
  • De Vlaamsche School. Jaargang 20
    De Vlaamsche School. Jaargang 20 bron De Vlaamsche School. Jaargang 20. A. Fontaine, Antwerpen 1874 Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/_vla010187401_01/colofon.php Let op: werken die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn. 1 De Vlaamsche School 1874 Pepijn en Karel de Groote. Pepijn was een bekwaam monarch, Karel was een alomvattend genie, (Getuigenis der geschiedschrijvers.) Pepijn (Ao 741-768). I. O Belgie! bakermat van de eerste vorstenstammen Der Franken, wijd vermaard - wij zien uw glorie vlammen, In middeneeuwschen nacht, met onverdoofbren glans. Gelijk het licht der zon aan 's hemels oostertrans Het duister zwichten doet voor 't flikkeren van haar stralen - Zoo kwam het vrijheid slicht uit uwe sferen dalen, Door 't Salisch volk verspreid op Gallisch grondgebied, Daar 't uit Taxandria vol kracht te voorschijn schiet, Tot Moesel, Loire en Rijn en verren Juraketen - Toen Romes adelaars, gekortwiekt en versmeten, Fel krijschten om de prooi hun wreeden klauw ontsnapt, Wijl menig breede schacht, bij 't worstlen, werd vertrapt. De Vlaamsche School. Jaargang 20 Het Merovingisch rijk, hoe stout ook opgekomen, Verloor in 't eind zijn kracht aan Seines dartle stroomen. De meiers van 't paleis beërfden Clovis macht, Toen weelde d'ondergang van 't Merovingsch geslacht, Van vorst tot vorst verzwakt - ten leste kwam voltooien. Pepijn liet nimmer zich verlokken noch verstrooien, Door weeldes dartelheid; hij bleef den steun van 't rijk; Zijn moed en wijs beleid gaf menig schittrend blijk. Wie krachten heeft, regeert! 't Is, meiers, u gebleken; Gij werdt, door energie, de heeren van die streken. Het Karlovingisch ras, uit Herstal afgestamd En Landen, vond zich niet door weeklijkheid verlamd.
    [Show full text]
  • Downloaden Download
    ALEID HEMERYCK Het Brugse pantheon: nationale en lokale helden samengebracht De Romantiek kan worden aanzien als dé periode van de histori­ sche illustratie. Een historische gebeurtenis werd op talrijke manieren gevisualiseerd. De manier waarop die uitbeelding verliep, vertelde vaak meer over de Romantiek dan over de historische gebeurtenis zelf. Met hun kunst wilden de romantici een effect bewerkstelligen, indruk maken, de toeschouwer treffen en beroeren: 'Romantiek vraagt geen instemming, maar overgave. ' 1 De Belgische Romantiek had deze eigenheid verkregen door de gebeurtenissen van 1830. Zowel kunst als historiografie kregen een patriottisch keurslijf aange­ meten: 'De historiografie had tot taak de wortels van de eigentijdse verworvenheden te achterhalen om zo de legitimiteitsbewijzen ervan aan te dragen en de nationale identiteit inhoud te geven. Van de kunst verwachtte men dat zij deze informatie in beeld bracht om het publiek in zijn denken en handelen in nationale zin te beïnvloeden. Het verleden diende het negentiende-eeuwse nationaliteitsgevoel te gronden en te versterken, de daden uit vroegere tijden hadden een voorbeeldfunctie en werden gerecipieerd als voorafbeeldingen van een morele regeneratie. n Het is ook in dat licht dat het ontstaan van nationale pantheons moeten worden bekeken.3 Ook na 1850, wan­ neer het hoogtepunt van de Romantiek voorbij was, België niet meer zo jong was en het land zijn legitimatie verworven had, bleef de kunst in bepaalde opzichten patriottisch getint. In Brugge zal tot ver in de 1 T. Verschaffel, Beeld en geschiedenis (Turnhout 1987) 34. 2 L. Pil, 'Quasimodo of Apollo. De romantische historische verbeelding en de beperkingen van het "heroïsche" monument in het jonge België (1830-1860)', in: J.
    [Show full text]
  • Koninklijke Academie Voor Schone Kunsten Antwerpen 1663 — 2013
    350 350 1663 — 2013 /Koninklijke Academie Deeltijds voor Schone Kunsten Kunstonderwijs Antwerpen Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen 1663 – 2013 350 jaar deeltijds kunstonderwijs in Antwerpen Inhoudstafel Verwelkoming. 9 Bart’d Eyckermans Onvoltooide beeldenatlas 17 ‘Antwerpen–wereld’. Deel 1: Antwerpen Christian Van Haesendonck Musée imaginaire. 49 Le monde à l’Anvers Frank Verlie Catalogus 69 Index 157 Ateliers 235 Verwelkoming Bart’d Eyckermans Een jubileum vieren is steeds iets vreugdevol maar houdt anderzijds ook iets weemoedigs in. Dit wordt geïllustreerd door de spontaan opborre- lende vraag: ”Is iets ouds beter dan iets jongs?” Zijn de versteende fecaliën van de dinosaurus goede mest? Docent Ludo Lens organiseerde als curator in het begin van het schooljaar 2013-2014 een tentoonstelling, in de reeks vieringen 350 jaar Academie, met als titel “Toekomst is verleden tijd”. Waarschijnlijk duidde de titel niet op een effectieve tijdssingulariteit maar vormde het uiteraard de basis van de filosofische gerichte gedachtegang. Wat wel in de titel, zij het om- floerst, geduid wordt, is de onuitgesproken worsteling van de huidige docenten met de beladenheid waarmee een 350-jarig pedagogisch pro- ject weegt op het functioneren van de huidige equipe. Het verleden wordt, door hen, niet benaderd vanuit een inspiratieloze nostalgie maar als een actieve referentie voor het pedagogisch project van vandaag. De doelstellingen van Teniers waren gericht op kwaliteit die hij wou verhogen door een degelijke tekenopleiding aan te bieden in aanvulling, maar voornamelijk autonoom, aan de ambachtelijke opleiding georgani- seerd door de gilden. Ondertussen zijn alle opleidingen naar de academie verschoven, dit garandeert de best mogelijke degelijkheid, wat ook voor Teniers de doelstelling was.
    [Show full text]
  • EEN BEELD VAN EEN KUNSTENAAR Belgische Kunstenaarsportretten 1830 – 1900
    Universiteit Gent Academiejaar 2010 – 2011 EEN BEELD VAN EEN KUNSTENAAR Belgische kunstenaarsportretten 1830 – 1900 Masterproef voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Vakgroep Kunst-, Muziek-, en Theaterwetenschappen, voor het verkrijgen van de graad van Master, door Margit Didelez. Promotor: prof. dr. Marjan Sterckx I. Abstract Deze masterproef, „Een beeld van een kunstenaar. Belgische kunstenaarsportretten 1830 – 1900‟, handelt over kunstenaarsportretten vervaardigd door Belgische kunstenaars in de 19de eeuw. Specifiek zal de wijze waarop de Belgische kunstenaar zich in zijn schilderkunst presenteert, onderzocht worden. Aan de hand van schilderijen die onder vooraf bepaalde criteria gevonden werden, is een onderverdeling in vijf hoofdstukken gemaakt: het historiserende kunstenaarsportret, de kunstenaar aan het werk - waar zowel ateliervoorstellingen als portretten met schilderspalet onder vallen - Belgische kunstenaressen, het groepsportret en de veruitwendiging van een innerlijke gevoelswereld. In elk hoofdstuk wordt gekeken naar hoe de kunstenaar zichzelf weergeeft in zijn schilderkunst en wat dit zegt over hem als kunstenaar: hoe ziet hij zichzelf en hoe wil hij gezien worden? Welke zaken over zijn kunstenaarschap vertelt hij ons via zijn portret? De bevindingen die op basis van een visuele analyse gemaakt worden, worden in relatie geplaatst tot de hierover reeds verschenen wetenschappelijke literatuur. Er wordt specifiek aandacht geschonken aan de status van de kunstenaar in de 19de eeuw en aan de middelen die hij of zij aanwendt om deze te communiceren. De grote diversiteit die de hoofdstukken kenmerkt – de kunstenares en het historiserende kunstenaarsportret staan niet bepaald dicht bij elkaar – geeft een goed overzicht van de grote variëteit die het kunstenaarsportret in deze periode kent. In het besluit wordt uiteindelijk tot een synthese gekomen waarbij we de algemene lijnen die doorheen de productie van Belgische 19de-eeuwse kunstenaarsportretten lopen, kunnen duiden.
    [Show full text]
  • 9789004241862.Pdf
    The Historical Imagination in Nineteenth-Century Britain and the Low Countries National Cultivation of Culture Edited by Joep Leerssen Editorial Board John Breuilly, Ina Ferris, Patrick Geary, John Neubauer, Tom Shippey, Anne-Marie Thiesse VOLUME 5 The titles published in this series are listed at brill.com/ncc National Cultivation of Culture The Historical Imagination Edited by in Nineteenth-Century Britain Joep Leerssen and the Low Countries Editorial Board John Breuilly, Ina Ferris, Patrick Geary, John Neubauer, Tom Shippey, Anne-Marie Thiesse Edited by Hugh Dunthorne and Michael Wintle VOLUME 5 LEIDEN • BOSTON The titles published in this series are listed at brill.com/ncc 2013 Cover illustration: Nicaise De Keyser, Albrecht Dürer visits Quentin Matsys, c.1862–1872, oil on canvas, 29 × 18 cm. (detail). Royal Museum of Fine Arts Antwerp—Photo: © Lukas—Art in Flanders VZW photo Hugo Maertens. Library of Congress Cataloging-in-Publication Data The historical imagination in nineteenth-century Britain and the Low Countries / edited by Hugh Dunthorne and Michael Wintle. p. cm. — (National cultivation of culture ; v. 5) Includes bibliographical references and index. ISBN 978-90-04-23379-9 (hardback : acid-free paper) — ISBN 978-90-04-24186-2 (acid-free paper) 1. Great Britain—Historiography—19th century. 2. Belgium—Historiography—History— 19th century. 3. Netherlands—Historiography—History—19th century. 4. Art and history—Great Britain. 5. Art and history—Belgium. 6. Art and history—Netherlands. 7. Literature and history— Great Britain—History—19th century. 8. Literature and history—Belgium—History—19th century. 9. Literature and history—Netherlands—History—19th century. I. Dunthorne, Hugh.
    [Show full text]