XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały Do Poznania Mykobioty Puszczy Białowieskiej

Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015): 10-50

Błażej Gierczyk, Anna Kujawa, Andrzej Szczepkowski, Tomasz Ślusarczyk, Maciej Kozak, Piotr Mleczko

XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej

21st Exhibition of Fungi of the Białowieża Forest. Materials to the knowledge of mycobiota of the Białowieża Primeval Forest

ABSTRAKT: XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej odbywała się w dniach 19-20 września 2015 r. w Białowieży, w Ośrodku Edukacji Białowieskiego Parku Narodowego. Ze względu na panującą suszę na Wystawie zaprezentowano owocniki tylko 103 gatunków grzybów. Organizacja wystawy była, jak co roku, okazją do uzupełnienia danych o mykobiocie Puszczy Białowieskiej. W pracy podano listę gatunków prezentowanych na Wystawie oraz wykaz rzadkich, chronionych i interesujących gatunków grzybów, znalezionych podczas przygotowawczych prac terenowych. Ponadto w tekście ujęto także grzyby zebrane podczas dodatkowych wizyt autorów w Puszczy Białowieskiej w 2015 roku. Znaleziono 14 taksonów niepodawanych dotychczas z terenu Polski (Acrospermum pallidulum, Bolbitius lacteus, Clitopilus cystidiatus, Crepidotus malachioides, C. malachius var. malachius, Dasyscyphella montana, Hypocrea strictipilosa, Lachnum clavigerum, L. „subpudicellum”, L. „subreynoutriae”, L. subvirgineum, Mycena algeriensis, Psathyrella praecox, Thecotheus crustaceus) oraz dalszych 36 nowych dla Pusz- czy Białowieskiej (Arrhenia obscurata, Conocybe echinata, C. macrocephala, C. moseri var. moseri, C. subpallida, Coprinellus dilectus, C. saccharinus, Coprinopsis echinospora, Cortinarius decipiens var. atrocaeruleus, Entoloma nitens, E. phaeocyathus, Exidia saccharina, Galerina hybrida, Hygrophoropsis pallida, Hymenoscyphus fraxineus, Inocybe leucoblema, I. pelargonium, Lactarius cyathuliformis, Lasiobolus diversisporus, L. ruber, Lentaria byssiseda, Melanoleuca grammopodia, Multiclavula mucida, Pachyella babingtonii, Panaeolina foenisecii, Panaeolus olivaceus, P. papilionaceus var. parvisporus, Peziza celtica, Psathyrella cortinarioides, P. longicauda, P. pseudocorrugis, P. pseudogracilis, P. tephrophylla, Scutellinia crinita, S. nigrohirtula, Xerocomus porosporus). SŁOWA KLUCZOWE: Basidiomycota, Ascomycota, grzyby wielkoowocnikowe, bioróżnorodność, wystawa grzybów, Puszcza Białowieska, Białowieski Park Narodowy

ABSTRACT: 21st Exhibition of Fungi of the Białowieża Forest was held on September 19-20, 2015 in Education Center of the Białowieski National Park. Fruiting bodies of merely 103 fungi species were presented because of the prevailing drought in the area. As every year, the organization of the exhibition provided an opportunity to collect new data on mycobiota of this region. The article lists the exhibited fungal species and shortly features the rare and protected taxa found during the field works preceding the exhibition in 2015. Fourteen fungi taxa new to Poland (Acrospermum pallidulum, Bolbitius lacteus,

10 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Clitopilus cystidiatus, Crepidotus malachioides, C. malachius var. malachius, Dasyscyphella montana, Hypocrea strictipilosa, Lachnum clavigerum, L. „subpudicellum”, L. „subreynoutriae”, L. subvirgineum, Mycena algeriensis, Psathyrella praecox, Thecotheus crustaceus) and 36 previously not reported from Białowieża Primeval Forest (Arrhenia obscurata, Conocybe echinata, C. macrocephala, C. moseri var. moseri, C. subpallida, Coprinellus dillectus, C. saccharinus, Coprinopsis echinospora, Cortinarius decipiens var. atrocaeruleus, Entoloma nitens, E. phaeocyathus, Exidia saccharina, Galerina hybrida, Hygropho- ropsis pallida, Hymenoscyphus fraxineus, Inocybe leucoblema, I. pelargonium, Lactarius cyathuliformis, Lasiobolus diversisporus, L. ruber, Lentaria byssiseda, Melanoleuca grammopodia, Multiclavula mucida, Pachyella babingtonii, Panaeolina foenisecii, Panaeolus olivaceus, P. papilionaceus var. parvisporus, Pe- ziza celtica, Psathyrella cortinarioides, P. longicauda, P. pseudocorrugis, P. pseudogracilis, P. tephrophylla, Scutellinia crinita, S. nigrohirtula, Xerocomus porosporus) were found. KEY WORDS: Basidiomycota, Ascomycota, macrofungi, biodiversity, exhibition of fungi, Białowieża Primeval Forest, Białowieski National Park

Wstęp Materiały i metody

Tegoroczna, XXI Wystawa Grzybów Zbioru owocników dokonano na ca- Puszczy Białowieskiej, zorganizowana przez łym obszarze Puszczy Białowieskiej. Prace Ośrodek Edukacji Przyrodniczej Białowie- terenowe prowadzono w dniach: 11-17.05, skiego Parku Narodowego była, podobnie 08-13.06, 01-05.07, 22-25.08, 13-20.09 i jak w latach ubiegłych, okazją do zebrania 30.09-5.10.2015 roku. Nazwy grzybów aga- danych o grzybach występujących na terenie rykoidalnych i boletoidalnych podano za Puszczy. Mimo trwających od prawie 150 lat Funga Nordica (Knudsen i Vesterholt 2012), badań mykologicznych (np.: Błoński et al. natomiast pozostałych gatunków wg My- 1888, Nespiak 1959, Bujakiewicz et al. 1992, coBank (2015). Gatunki chronione podano Bujakiewicz 1994, 2002, Chmiel i Sadowska wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z 1994, Karasiński et al. 2009, 2010, Bujakie- 2014 r., a kategorie zagrożenia wg Wojewody wicz i Kujawa 2010, Niemelä 2013, Gierczyk i Ławrynowicz (2006). Dane o rozmieszcze- et al. 2013, 2014a, 2015) tego kompleksu leś- niu w Polsce oparto na listach krytycznych nego, uznawanego za najlepiej zachowany las grzybów workowych (Chmiel 2006) i pod- nizinny w Polsce, podczas prac terenowych stawkowych (Wojewoda 2003) oraz bazie udało się odnaleźć aż 50 gatunków i odmian mykologicznych danych z literatury (Kuja- grzybów, nienotowanych dotychczas w wa 2015). Suche okazy niektórych gatun- Puszczy Białowieskiej. Ponadto odszukano ków zachowano w prywatnych fungariach szereg gatunków rzadkich lub sporadycznie autorów (oznaczone w tekście jako BGF lub obserwowanych. TŚ), a także w fungarium Zakładu Mikologii Celem pracy jest krótkie omówienie XXI i Fitopatologii Leśnej SGGW w Warszawie Wystawy Grzybów i zaprezentowanych na (WAML), Instytutu Środowiska Rolniczego i niej gatunków oraz wyszczególnienie tak- Leśnego PAN (ZBŚRiL) oraz Instytutu Bota- sonów nowych, bądź rzadko zbieranych w niki UJ (KRA). Gatunki oznaczano w opar- Polsce i w Puszczy Białowieskiej. ciu o klasyczne metody stosowane w iden- tyfikacji grzybów, wykorzystując mikroskop świetlny. Preparaty mikroskopowe przygo-

11 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015) towano w wodzie, 10% NaOH, odczynniku finansowanego przez Narodowy Fundusz Melzera, amoniakalnym roztworze czerwie- Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ni Kongo i sulfowanilinie. w Warszawie. Otwarcie wystawy poprzedziły wykłady: „Zupa z poćców i muchomor w galarecie – Xxi Wystawa Grzybów czyli magiczne grzybobrania” (prof. UMCS Puszczy Białowieskiej dr hab. Krzysztof Grzywnowicz) i „Słowo o grzybowych słowach” (prof. dr hab. Jerzy Kolejna wystawa odbyła się w dniach Bralczyk). Skierowane były one do młodzie- 19-20 września 2015 r. w Ośrodku Edukacji ży szkolnej, pracowników Parku, przewod- Przyrodniczej Białowieskiego Parku Naro- ników białowieskich oraz wszystkich innych dowego w Białowieży. Wystawie towarzy- zainteresowanych osób. Prezentowana była szyły liczne wykłady oraz inne działania, także wystawa zdjęć dr. Dariusza Kara- mające na celu popularyzowanie wiedzy o sińskiego (IB PAN Kraków) pod tytułem grzybach realizowane przez Białowieski Park „Puszczańskie rarytasy”, dotycząca najrzad- Narodowy w ramach projektu edukacyjnego szych i najcenniejszych gatunków grzybów

Fot. 1. Prace plastyczne nadesłane na konkurs „Najpiękniejszy Grzyb” (fot. A. Szczepkowski). Photo 1. Art works submitted for the competition „The most beautiful mushroom” (photo by A. Szczepkowski).

12 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej... występujących w Puszczy Białowieskiej oraz wystawa prac plastycznych, nadesłanych na konkurs „Najpiękniejszy grzyb”, zorgani- zowany w ramach wspomnianego projektu edukacyjnego (fot. 1). Wystawie towarzyszył „Zjazd Borowików” – rodzinne warsztaty przyrodnicze, w czasie których zorganizo- wano wycieczkę po Puszczy, połączoną z omówieniem grzybów znalezionych na trasie i ich roli w środowisku przyrodniczym. Na XXI Wystawie w Białowieży zaprezentowano owocniki tylko 103 gatunków grzybów, w tym 5 przedstawicieli grzybów workowych Ascomycota i 98 taksonów re- prezentujących grzyby podstawkowe Basi- diomycota. Skromny, w porównaniu z po- przednimi latami, charakter Wystawy zwią- zany był z panującą w Puszczy Białowieskiej suszą. Niekorzystne warunki pogodowe wpłynęły także negatywnie na liczebność i jakość materiału ekspozycyjnego. Wzo- Fot. 2. Część ekspozycji grzybów nadrzewnych rem lat ubiegłych w sali budynku Ośrodka przezentowanych na wystawie (fot. A. Edukacji Przyrodniczej wyeksponowano Szczepkowski). gatunki trujące, niejadalne i jadalne. Osob- Photo 2. Part of the exposition of the wood-in- ną kolekcję stanowiły grzyby nadrzewne habiting fungi, presented at the exhibi- i nadrewnowe (fot. 2). Zwiedzający mogli tion (photo by A. Szczepkowski).

Fot. 3. Wystawa modeli grzybów jadalnych ich trujących sobowtórów (fot. A. Szczepkowski). Photo 3. Exposition of models of edible mushrooms and their poisonous look-alikes (photo by A. Szczepkowski).

13 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015) oglądać także wielkoformatowe banery pre- gatunków grzybów jadalnych i ich trujących zentujące grzyby o osobliwych kształtach i sobowtórów (fot. 3). Wykaz gatunków zapre- kolorach. Na trzech plakatach zaprezento- zentowanych na wystawie zawarto w tabeli wano najbardziej trujący gatunek naszych 1, podając również kategorię zagrożenia na lasów – muchomora zielonawego (sromot- czerwonej liście grzybów, a w przypadkach nikowego) Amanita phalloides. Dodatkiem w których zachowano kolekcję zielnikową do ekspozycji była, po raz pierwszy wyko- – akronim fungarium. Gatunki szczególnie rzystana na białowieskich wystawach grzy- cenne lub nowe dla obszaru Puszczy omó- bów, kolekcja modeli owocników dziesięciu wiono szczegółowo w dalszej części pracy.

Tab. 1. Lista taksonów zaprezentowanych na XXI Wystawie Grzybów Puszczy Białowieskiej. Tab. 1. List of the taxa presented during 21th Exhibition of Fungi of the Białowieża Forest.

Kategoria zagrożenia, fungarium / Nazwa łacińska / Latin name Threat category, acronym of fungarium ASCOMYCOTA Aleuria aurantia (Pers.) Fuckel BGF Chlorociboria aeruginascens (Nyl.) Kanouse ex C.S. Ramamurthi, Korf & L.R. Batra Erinella aeruginosa Henn. BGF, WAML Hypoxylon howeanum Peck. Peziza micropus Pers. BGF BASIDIOMYCOTA Abortiporus biennis (Bull.) Singer E, BGF, KRA Agaricus sp. Amanita citrina (Schaeff.) Pers. f.citrina Amanita muscaria (L.: Fr.) Lam. Artomyces pyxidatus (Pers.) Jülich V, BGF Auricularia mesenterica (Dicks.) Pers. R Auriscalpium vulgare Gray Baeospora myosura (Fr.: Fr.) Singer BGF Bjerkandera adusta (Willd.) P. Karst. Boletus edulis Bull. Bovista sp. Cerrena unicolor (Bull.) Murrill Chroogomphus rutilus (Schaeff.: Fr.) O.K. Mill. BGF Climacocystis borealis (Fr.) Kotl. & Pouzar R Clitopilus cystidiatus Hauksn. & Noordel. BGF Coriolopsis gallica (Fr.) Ryvarden R, WAML

14 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Coriolopsis trogii (Berk.) Domański Crepidotus sp. Crucibulum laeve (Huds.) Kambly Crustomyces subabruptus (Bourdot & Galzin) Jülich E Dacryobolus karstenii (Bres.) Oberw. ex Parmasto E, WAML Daedaleopsis confragosa (Bolton) J. Schröt. Daedalea quercina (L.) Pers. Datronia mollis (Sommerf.) Donk Fomes fomentarius (L.) Fr. Fomitopsis pinicola (Sw.) P. Karst. Galerina marginata (Batsch) Kühner s.l. BGF Ganoderma lipsiense (Batsch) G.F. Atk. Gloeophyllum odoratum (Wulfen) Imazeki Gomphidius glutinosus (Schaeff.: Fr.) Fr. R, BGF Gymnopus acervatus (Fr.: Fr.) Murrill Gymnopus confluens (Pers.: Fr.) Antonín, Halling & Noordel. Gyroporus castaneus (Bull.: Fr.) Quél. R, BGF Hebeloma sp. Hebeloma crustuliniforme (Bull.) Quél. s.l. Hygrophoropsis aurantiaca (Wulfen.: Fr.) Maire Hymenochaete rubiginosa (Dicks.) Lév. Hypholoma lateritium (Schaeff.: Fr.) P. Kumm. Infundibulicybe gibba (Pers.: Fr.) Harmaja Inonotus triqueter (Fr.) P. Karst. V Ischnoderma benzoinum (Wahlenb.) P. Karst. V, WAML Kuehneromyces mutabilis (Schaeff.: Fr.) Singer & A.H. Sm. Lactarius deterrimus Gröger Lactarius pubescens (Schrad.) Fr. Lactarius rufus (Scopus.) Fr. BGF Laetiporus sulphureus (Bull.) Murrill BGF Leccinum scabrum (Bull.: Fr.) Gray Lentinellus vulpinus (Sowerby.: Fr.) Kühner & Maire E Leratiomyces squamosus (Pers.: Fr.) Bridge & Spooner var. squamosus BGF Lycoperdon excipuliforme (Scop.) Pers. Lycoperdon perlatum Pers. Lycoperdon pyriforme Schaeff. Lycoperdon utriforme Bull. BGF Macrolepiota procera (Scop.: Fr.) Singer var. procera

15 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Marasmius oreades (Bolton: Fr.) Fr. Melanoleuca sp. Mycena galericulata (Scop.: Fr.) Gray Mycena renati Quél. V, KRA Mycena rosea (Schumach.) Gramberg Neolentinus lepideus (Fr.: Fr.) Redhead & Ginns BGF Paxillus filamentosus (Scop.) Fr. R Paxillus involutus (Batsch: Fr.) Fr. s.l. BGF Perenniporia medulla-panis (Jacq.) Donk V Phaeolus schweinitzii (Fr.) Pat. Phellinus alni (Bondartsev) Paramsto Phellinus robustus (P. Karst.) Bourdot & Galzin Pholiota limonella (Peck) Sacc. Pholiota squarrosoides (Peck) Sacc. E, BGF Piptoporus betulinus (Bull.) P. Karst. Pleurotus aff. abieticola R.H. Petersen & K.W. Hughes WAML, BGF Pluteus atromarginatus (Konrad) Kühner BGF Pluteus cervinus (Schaeff.) P. Kumm. BGF Pluteus salicinus (Pers.: Fr.) P. Kumm. BGF Polyporus badius (Pers.) Schwein. Polyporus tuberaster (Jacq. ex Pers.) Fr. R, WAML Postia caesia (Schrad.) P. Karst. Postia guttulata (Peck) Jülich E, KRA Pseudohydnum gelatinosum (Scop.) P. Karst. Pseudochaete tabacina (Sowerby) T. Wagner & M. Fisch. R Pycnoporellus fulgens (Fr.) Donk V Russula sp. Scleroderma bovista Fr. Steccherinum ochraceum (Pers. ex J.F. Gmel.) Gray Stereum hirsutum (Willd.) Pers. Stereum rugosum Pers. Stereum sanguinolentum (Alb. & Schwein.) Fr. Stereum subtomentosum Pouzar Suillus bovinus (L.: Fr.) Roussel BGF Suillus granulatus (L.: Fr.) Roussel BGF Thelephora caryophyllea (Schaeff.) Pers. V Trametes gibbosa (Pers.) Fr. Trametes hirsuta (Wulfen) Pilát

16 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Trametes versicolor (L.) Lloyd BGF Trichaptum abietinum (Pers. ex J.F. Gmel.) Ryvarden Trichaptum biforme (Fr.) Ryvarden R Tricholomopsis rutilans (Schaeff.: Fr.) Singer Vuilleminia comedens Nees. Xylobolus frustulatus (Pers.) P. Karst. V

Wykaz gatunków rzadkich, Kujawa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ zagrożonych i nowych dla BG/150514/0009. Puszczy Białowieskiej, znalezionych Gatunek rzadko podawany z terenu Pol- podczas prac terenowych ski. Na obszarze Puszczy Białowieskiej notowany raz (oddz. 256: Bujakiewicz et al. Poniżej zestawiono szczególnie cenne i 1992). interesujące gatunki, których okazy zebrano podczas przygotowań do wystawy (w tym Ascobolus furfuraceus Pers. nieprezentowane na wystawie) oraz innych Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 224; badań terenowych w Puszczy Białowieskiej ATPOL: GC-55; 15.05.2015; kilkanaście w 2015 r., wraz z informacjami o ich stano- owocników na odchodach sarny w borze ba- wiskach, siedlisku oraz zachowanych kolek- giennym; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. A. cjach. Uwzględniono także zaobserwowane Kujawa; ZBŚRiL 4a/PB/15.05.2015. owocniki gatunków objętych ochroną ścisłą Gatunek pospolity w Polsce, lecz rzadko (Ch) i częściową (ChC). odnotowywany. Na obszarze Puszczy Biało- wieskiej notowany raz (oddz. 256: Bujakie- wicz et al. 1992, Chmiel i Sadowska 1994). ASCOMYCOTA Cudoniella acicularis (Bull.) J. Schröt. Acrospermum pallidulum Kirschst. Okaz badany: Puszcza Białowieska, Bia- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 285A, łowieski PN, oddz. 374A, przy Masiew- przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC-55; skim Trybie, ATPOL: GC-56; 14.09.2015; 15.05.2015; kilka owocników w olsie na grąd, kilkaset owocników na zmurszałych gnijących pędach roślin zielnych; leg. A. kłodach dębu; leg. B. Gierczyk, A. Kuja- Kujawa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ wa, T. Ślusarczyk, det. A. Kujawa; BGF/ BG/150515/0008. BG/150914/0029. Gatunek rzadko notowany w Europie, Gatunek podawany z Polski wielokrotnie. niepodawany dotychczas z terenu Polski. Od Na obszarze Puszczy Białowieskiej notowa- gatunków podobnych (A. compressum Tode, ny dwukrotnie: podczas projektu CRYPTO A. graminum Lib.) odróżnia się jasną barwą (oddz. 256: Bujakiewicz et al. 1992) i w od- i drobnymi rozmiarami owocników oraz dziale 373 (Gierczyk et al. 2015). krótszymi zarodnikami (do 300 μm). Dasyscyphella montana Raitv. Arachnopeziza aurata Fuckel Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 283D; Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 369C; ATPOL: GC-55; 03.07.2015; licznie na kło- ATPOL: GC-55; 14.05.2015; licznie w grą- dzie olszowej, w łęgu jesionowo-olszowym; dzie na drewnie drzewa liściastego; leg. A. leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/BG/150703/0013.

17 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Fot. 4. Erinella aeruginosa (02.07.2015; fot. A. Kujawa). Photo 4. Erinella aeruginosa (02.07.2015; photo by A. Kujawa).

Gatunek szeroko rozpowszechniony w Erinella aeruginosa Henn. (fot. 4) Europie, z Polski dotychczas niepodawany. Okaz badany: 1. Puszcza Białowieska, Nadl. Od pokrewnych gatunków wyróżnia go na- Białowieża, oddz. 420Ah, rez. Krajobrazowy stępująca kombinacja cech: białe owocniki, im. W. Szafera; ATPOL: GC-64; 02.07.2015 obecność „croziers” u podstawy worków, & 17.09.2015; grąd, licznie na fragmentach wąskolancetowate parafizy, włoski do 150 starego pniaka dębowego; leg. T. Ślusar- μm długie, często z rozdętym wierzchołkiem, czyk, A. Kujawa, B. Gierczyk, det. A. Ku- brak kryształów na włoskach (Raitviir 2002). jawa, B. Gierczyk; BGF/BG/150702/0011, BGF/BG/150917/0003. 2. Białowieski PN, Dasyscyphella nivea (R. Hedw.) Raitv. oddz. 373; ATPOL: GC-56; 01.07.2015; Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 373; grąd, licznie na drewnie dębu; leg. & det. A. ATPOL: GC-56; 01.07.2015; grąd, licznie na Kujawa; BGF/BG/150701/0006. 3. Biało- drewnie dębu; leg. A. Kujawa, det. A. Kuja- wieski PN, przy drodze między oddz. 192 i wa, B. Gierczyk; BGF/BG/150701/0007. 193 (Sierchanowski Tryb); ATPOL: GC-55; Gatunek nieczęsto odnotowywany w 02.07.2015; przydroże w grądzie, licznie na Polsce, z Puszczy Białowieskiej podawany kłodzie dębowej; leg. & det. A. Kujawa; BGF/ wyłącznie z oddz. 256 (Bujakiewicz et al. BG/150702/0012. 4. Białowieski PN, oddz. 1992). 314; ATPOL: GC-55; 03.07.2015; licznie na kłodzie dębowej, w grądzie; vid. A. Kuja-

18 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej... wa. 5. Białowieski PN, oddz. 370C; ATPOL: Gatunek umiarkowanie częsty w Polsce. GC-55; 17.09.2015; grąd, licznie na dużych Z Puszczy Białowieskiej podawany wyłącz- rozmiarów kłodzie dębu opanowanej m.in. nie z oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992). przez Xylobolus frustulatus (Pers.) P. Karst. i Laetiporus sulphureus (Bull.) Murrill; leg. & Hymenoscyphus fraxineus (T. Kowalski) det. A. Szczepkowski; WAML 838. Baral, Queloz & Hosoya Gatunek bardzo rzadki, związany z mur- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 285; szejącym drewnem dębowym, w Polsce ATPOL: GC-55; 02.07.2015; licznie na osad- znajdowany dotychczas wyłącznie na kilku kach liści jesionu wyniosłego, w olsie; leg. A. stanowiskach w Puszczy Białowieskiej (Bu- Kujawa, B. Gierczyk, det. A. Kujawa; ZBŚRiL jakiewicz et al. 1992, Karasiński et al. 2010, 3/PB/2.07.2015. Gierczyk et al. 2015) i w Kampinoskim PN Grzyb ten (stadium anamorficzne znane (Karasiński et al. 2015). Erinella aeruginosa pod nazwą Chalara fraxinea T. Kowalski) wydaje się być nierzadka na terenie Puszczy uważany jest za jedną z głównych przyczyn Białowieskiej – konieczne są dalsze poszuki- masowego zamierania jesionów w ostatnich wania stanowisk. latach, obserwowanego zarówno na terenie Puszczy Białowieskiej, jak i w wielu innych Geopora arenicola (Lév.) Kers; R rejonach Polski oraz Europy (Bakys et al. Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. 2009, Kowalski 2009, Queloz et al. 2011, Kraj Browsk, oddz. 128D, przy drodze do par- et al. 2012). Stadium generatywne (teleomor- kingu koło Kosego Mostu; ATPOL: GC-45; ficzne, doskonałe) tego gatunku rzadko noto- 18.09.2015; licznie na piasku w wyrobisku wane w Polsce (Kowalski et al. 2013, Karasiń- nieczynnej żwirowni; leg. & det. B. Gierczyk; ski et al. 2015), choć zapewne częste, z Pusz- BGF/BG/150918/0024. czy Białowieskiej dotychczas niepodawane. Gatunek częsty w Polsce. Z Puszczy Bia- łowieskiej podawany przy okazji sprawo- Hymenoscyphus scutula (Pers.) W. Phillips zdań z wystaw grzybów (Szczepkowski et al. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 285A, 2008, Gierczyk et al. 2015), zawsze jednak przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC- bez określenia lokalizacji. 55; 15.09.2015; licznie w olsie na gnijących źdźbłach traw; leg. T. Ślusarczyk, A. Kuja- Hymenoscyphus caudatus (P. Karst.) Dennis wa, B. Gierczyk, det. T. Ślusarczyk; BGF/ Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 285A, BG/150915/0046. przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC-55; Gatunek często notowany na terenie 15.09.2015; licznie w olsie na liściach olszy; Polski, ale w Puszczy Białowieskiej znany leg. T. Ślusarczyk, A. Kujawa, B. Gierczyk, wyłącznie z oddz. 256 (Bujakiewicz et al. det. T. Ślusarczyk; BGF/BG/150915/0048. 1992). Gatunek często notowany z terenu Polski. Z Puszczy Białowieskiej podawany wyłącz- Hypocrea strictipilosa Chaverri & Samuels nie z oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992). Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Białowieża, oddz. 339A; ATPOL: GC-55; Hymenoscyphus imberbis (Bull.) Dennis 15.09.2015; kilkadziesiąt podkładek na ka- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398; wałku drewna drzewa liściastego, w łęgu; leg. ATPOL: GC-55; 16.05.2015 & 09.06.2015; & det. T. Ślusarczyk; TŚ 13/2015. kilka owocników na gałązkach i resztkach Gatunek nowy dla Polski. Pospolity i drewna w łęgu jesionowo-olszowym; leg. A. kosmopolityczny, znany z Ameryki Płn., Eu- Kujawa, B. Gierczyk, det. A. Kujawa; ZBŚRiL ropy i Japonii (Samuels et al. 2006, Jaklitsch 5/PB/16.05.2015 & 4/PB/9.06.2015. 2009). Prawdopodobnie nieodróżniany od

19 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

H. gelatinosa (Tode) Fr., od której różni się Kujawa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ rozmiarem zarodników oraz barwą i gładką BG/150515/0007 & BGF/BG/150702/0006. powierzchnią podkładek. Gatunek sporadycznie notowany na terenie Polski. Z Puszczy Białowieskiej poda- Lachnum brevipilosum ss. Baral wany wyłącznie z oddz. 256 (Bujakiewicz et Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 283D; al. 1992, jako Dasyscyphus nudipes (Fuckel) ATPOL: GC-55; 10.06.2015; licznie na drew- Fuckel). nie drzewa liściastego w łęgu jesionowo-olszowym; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. B. Lachnum salicariae (Rehm) Raitv. Gierczyk; BGF/BG/150610/0007. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 285A, Gatunek sporadycznie notowany na tere- przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC- nie Polski. Z Puszczy Białowieskiej podawa- 55; 08.06.2015; licznie w olsie na kłączach ny wyłącznie z oddz. 256 (Bujakiewicz et al. krwawnicy pospolitej(?); leg. A. Kuja- 1992, jako Dasyscyphus brevipilus Le Gal). wa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ BG/150608/0005. Lachnum clavigerum (Svrček) Raitv. Gatunek sporadycznie notowany na te- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398F; renie Polski. Z Puszczy Białowieskiej poda- ATPOL: GC-55; 09.06.2015; licznie w wany wyłącznie z oddz. 256 (Bujakiewicz et łęgu jesionowo-olszowym na zeszłorocz- al. 1992, jako Dasyscyphus salicariae Rehm). nych pędach jeżyny popielicy; leg. A. Ku- jawa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ Lachnum „subpudicellum” nom. prov. Ba- BG/150609/0005. ral Gatunek rzadki w Europie, z Polski do- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398F; tychczas niepodawany. Charakteryzuje się ATPOL: GC-55; 16.05.2015; licznie w łęgu obecnością kryształów szczawianów na wło- jesionowo-olszowym na gałązce drzewa liś- skach, parafizami wystającymi na 10-15 µm ciastego; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. B. poza hymenium, brakiem ciałek wakuolar- Gierczyk; BGF/BG/150516/0003. nych w parafizach, brakiem „croziers”, za- Gatunek rzadki w Europie, wyróżniony rodnikami o wymiarach 6-10,5 × 1,5-2,1 µm (lecz nie opisany w sposób ważny) przez Ba- oraz trzoneczkowatymi apotecjami. rala. Od podobnego L. pudicellum (Quél.) J. Schröt. różni się krótszymi, nieznacznie roz- Lachnum fuscescens (Pers.) P. Karst. dętymi na końcach włoskami (Baral 2015). Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398F; Z Polski dotychczas niepodawany. ATPOL: GC-55; 16.05.2015; kilkanaście owocników w łęgu jesionowo-olszowym na Lachnum „subreynoutriae” nom. prov. Ba- liściu grabu; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. ral B. Gierczyk; BGF/BG/150516/0007. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 345C; Gatunek sporadycznie notowany na te- ATPOL: GC-56; 11.06.2015; licznie w olsie renie Polski. Z Puszczy Białowieskiej poda- na martwych pędach roślin zielnych; leg. A. wany wyłącznie z oddz. 256 (Bujakiewicz et Kujawa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ al. 1992, jako Dasyscyphus fuscescens (Pers.) BG/150611/0002. Gray). Gatunek rzadki w Europie, wyróżniony (lecz nie opisany w sposób ważny) przez Lachnum nudipes (Fuckel) Nannf. Barala. Od podobnego Dasyscyphus elatior Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 285A, (P. Karst.) Sacc. różni się rozmiarami zarod- przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC-55; ników i krótszym trzonem (Baral 2015). Z 15.05.2015 & 02.07.2015; licznie w olsie na Polski dotychczas niepodawany. gnijących pędach roślin zielnych; leg. A.

20 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Lachnum subvirgineum Baral Lasiobolus diversisporus (Fuckel) Sacc. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398F; Okaz badany: Puszcza Białowieska, oddz. ATPOL: GC-55; 09.06.2015; licznie w łęgu 402C, przy drodze do leśniczówki Dziedzin- jesionowo-olszowym na zeszłorocznych pę- ka; ATPOL: GC-56; 13.05.2015; kilkanaście dach porzeczki; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, owocników na odchodach sarny w grądzie; det. B. Gierczyk; BGF/BG/150609/0006. leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. A. Kujawa; Gatunek rzadki w Europie, z Polski do- ZBŚRiL 5a/PB/13.05.2015. tychczas niepodawany. Wyróżnia się włoska- W Polsce gatunek podawany wyłącznie mi długości 70-110 μm o główkowato rozdę- z Babiogórskiego PN (Bujakiewicz 2004) i tych wierzchołkach, brakiem kryształów na Kampinoskiego PN (Karasiński et al. 2015). włoskach, parafizami o szerokości 5-7 μm, Nowy dla Puszczy Białowieskiej. wystającymi ponad hymenium na 15-30 μm, brakiem ciałek wakuolarnych w parafizach, Lasiobolus ruber (Quél.) Sacc. obecnością „croziers” u podstawy worków, Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. brakiem kropel oleju w zarodnikach. 224; ATPOL: GC-55; 15.05.2015; kilkana- ście owocników na odchodach sarny w bo- Lachnum virgineum (Batsch) P. Karst. rze bagiennym; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. det. A. Kujawa; ZBŚRiL 4b/PB/15.05.2015. 398B; ATPOL: GC-55; 14.05.2015; licznie 2. Białowieski PN, oddz. 256; ATPOL: GC- w olsie na drewnie olszy(?); leg. A. Kuja- 55; 15.05.2015; kilkanaście owocników na wa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ odchodach sarny w borze mieszanym; leg. BG/150514/0010. 2. Białowieski PN, oddz. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. A. Kujawa; ZB- 285A, przy Drodze Objazdowej; ATPOL: ŚRiL 5/PB/15.05.2015. 3. Białowieski PN, GC-55; 08.06.2015; licznie w olsie na drew- oddz. 314; ATPOL: GC-55; 03.07.2015; na nie olszy; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. odchodach w borze bagiennym; leg. A. Ku- B. Gierczyk; BGF/BG/150608/0006. 3. Bia- jawa, B. Gierczyk, det. A. Kujawa; ZBŚRiL łowieski PN, oddz. 283D; ATPOL: GC-55; 13/PB/14.05.2015. 4. Puszcza Białowieska, 03.07.2015; licznie na drewnie drzewa liś- rez. Krajobrazowy im. W. Szafera, oddz. ciastego w łęgu jesionowo-olszowym; leg. A. 446Ac; ATPOL: GC-64; 12.05.2015; kilka- Kujawa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ naście owocników na odchodach sarny w BG/150703/0012. borze mieszanym świeżym Vaccinio myrtil- Gatunek częsty w Polsce, w Puszczy Bia- li-Piceetum; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. łowieskiej notowany kilkakrotnie, w trzech A. Kujawa; ZBŚRiL 10/PB/12.05.2015. oddziałach (Skirgiełło 1960, Bujakiewicz et Z Polski gatunek podawany dotychczas al. 1992, Bujakiewicz 1994, Skirgiełło 1998, wyłącznie z Kampinoskiego PN (Karasiński jako Dasyscyphus virgineus (Batsch) Gray). et al. 2015).

Lasiobolus cuniculi Velen. Pachyella babingtonii (Sacc.) Boud. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 319A, Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 314; koło Masiewskiego Trybu; ATPOL: GC-56; ATPOL: GC-55; 03.07.2015; dwa owocniki 13.05.2015; kilkanaście owocników na od- na resztkach drewna na skraju łęgu; leg. & chodach dzika w borze mieszanym; leg. A. det. B. Gierczyk; BGF/BG/150703/0008. Kujawa, B. Gierczyk, det. A. Kujawa; ZBŚRiL Gatunek nieczęsty w Polsce. Z obszaru 4/PB/13.05.2015. Puszczy Białowieskiej dotychczas niepoda- Gatunek sporadycznie notowany w Pol- wany. sce, w Puszczy Białowieskiej znany z oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992, Chmiel i Sa- dowska 1994).

21 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Peziza badioconfusa Korf bez dokładnej lokalizacji (Bujakiewicz i Ku- Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. jawa 2010). Białowieża, oddz. 449Bd, Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera; ATPOL: GC-65: 16.05.2015 Pezizella alniella (Nyl.) Dennis & 08.06.2015; kilkadziesiąt owocników na Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 285A, mocno rozłożonej kłodzie brzozowej(?) w przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC-55; grądzie niskim Tilio-Carpinetum stachyeto- 15.09.2015; licznie w olsie na zeszłorocz- sum; leg. A. Kujawa & B. Gierczyk, det. B. nych owocostanach („szyszkach”) olszy; leg. Gierczyk; BGF/BG/150516/0001 & BGF/ T. Ślusarczyk, A. Kujawa, B. Gierczyk, det. T. BG/150608/0001. Ślusarczyk; BGF/BG/150915/0047. Gatunek rzadki w Polsce, z Puszczy Bia- Gatunek często notowany na terenie łowieskiej podawany wyłącznie z oddz. 256 Polski. Z Puszczy Białowieskiej podawany (Bujakiewicz et al. 1992). wyłącznie z oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992). Peziza celtica (Boud.) M.M. Moser Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 373; Pseudorhizina sphaerospora (Peck) Pouzar ATPOL: GC-56; 11.06.2015; jeden owocnik (fot. 5, 6) na ziemi w grądzie; leg. & det. A. Kujawa; Okazy badane: 1. Białowieski PN, przy ZBŚRiL 2/PB/11.06.2015. drodze pomiędzy oddz. 398B i 399A; Gatunek rzadko notowany w Polsce, z ATPOL: GC-55; 14.05.2015; na kło- Puszczy Białowieskiej dotychczas niepoda- dzie świerkowej w grądzie, jeden owoc- wany. nik; BGF/BG/150514/0002 & ZBŚRiL 1/PB/14.05.2015. 2. Białowieski PN, przy Peziza micropus Pers. drodze pomiędzy oddz. 370C i 399A (Po- Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. przeczny Tryb); ATPOL: GC-55; 14.05.2015; 369, przy Drodze Objazdowej; ATPOL: kilka owocników na kłodzie świerkowej w GC-55; 16.09.2015; kilka owocników na grądzie; BGF/BG/150514/0003. 3. Białowie- drewnie drzewa liściastego na przydrożu, ski PN, oddz. 369C, koło Drogi Objazdowej; w grądzie; leg. & det. T. Ślusarczyk; BGF/ ATPOL: GC-55; 15.05.2015; kilka owocni- BG/150916/0050. 2. Białowieski PN, oddz. ków na resztkach drewna w grądzie; vid. B. 373, przy Masiewskim Trybie; ATPOL: GC- Gierczyk, A. Kujawa. 56; 13.05.2015; kilka owocników na poboczu Gatunek bardzo rzadki w Polsce, znany drogi w grądzie, na kłodzie drzewa liściaste- z Wigierskiego Parku Narodowego (Halama go; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. A. Kuja- i Romański 2010) oraz z Puszczy Białowie- wa; ZBŚRiL 1/PB/13.05.2015. 3. Białowieski skiej (Chmiel 2006, Karasiński et al. 2010). Z PN, oddz. 399, przy Poprzecznym Trybie; wymienionych oddziałów niepodawany. ATPOL: GC-55; 14.05.2015; kilka owocni- ków na poboczu drogi w grądzie, na kłodzie Rutstroemia conformata (P. Karst.) Nannf. drzewa liściastego; leg. & det. A. Kujawa, Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. B. Gierczyk; ZBŚRiL 10/PB/14.05.2015. 4. 285A, przy Drodze Objazdowej; ATPOL: Białowieski PN, oddz. 398; ATPOL: GC- GC-55; 15.05.2015; licznie w olsie na liściach 55; 16.05.2015; kilka owocników w grądzie olszy; leg. & det. A. Kujawa, B. Gierczyk; BGF/ na kłodzie świerkowej(?); leg. A. Kujawa, BG/150515/0006. 2. Białowieski PN, oddz. B. Gierczyk, det. A. Kujawa; ZBŚRiL 1/ 398B; ATPOL: GC-55; 14.05.2015; licznie w PB/16.05.2015. olsie na liściach olszy; leg. & det. A. Kujawa, Gatunek częsty na obszarze Polski. Z B. Gierczyk; BGF/BG/150514/0012. Puszczy Białowieskiej podawany tylko z oddz. 256 i Obszaru Ochronnego Rezerwat

22 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Fot. 5. Pseudorhizina sphaerospora (16.05.2015; fot. M. Kozak). Photo 5. Pseudorhizina sphaerospora (16.05.2015; photo by M. Kozak).

Fot. 6. Pseudorhizina sphaerospora (16.05.2015; fot. M. Kozak). Photo 6. Pseudorhizina sphaerospora (16.05.2015; photo by M. Kozak).

23 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Gatunek częsty w Polsce, z Puszczy Bia- Scutellinia nigrohirtula (Svrček) Le Gal łowieskiej podawany wyłącznie z oddz. 256 Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. 314; (Bujakiewicz et al. 1992). ATPOL: GC-55; 03.07.2015; kilka owocni- ków na drewnie na skraju łęgu; leg. & det. Saccobolus beckii Heimerl B. Gierczyk; BGF/BG/150703/0009. 2. Bia- Okaz badany: Puszcza Białowieska, Rez. łowieski PN, oddz. 283D; ATPOL: GC-55; Krajobrazowy im. Szafera, Nadl. Białowieża, 03.07.2015; kilka owocników na drewnie oddz. 448Bj; ATPOL: GC-65; 12.05.2015; drzewa liściastego w łęgu jesionowo-olszo- kilkanaście owocników na odchodach dzika wym; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. B. w borze mieszanym świeżym Vaccinio myr- Gierczyk; BGF/BG/150703/0006. tilli-Piceetum; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, Gatunek bardzo rzadki w Polsce, znany det. A. Kujawa; ZBŚRiL 11/PB/12.05.2015. wyłącznie z Bieszczadów (Gierczyk et al. Gatunek podawany z nielicznych stano- 2009). wisk w Polsce, w Puszczy Białowieskiej zbierany w oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992). Scutellinia umbrorum (Fr.) Lambotte Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 373, Scutellinia crinita (Bull.) Lambotte przy Masiewskim Trybie; ATPOL: GC-56; Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. 01.07.2015; kilka owocników na ziemi w 373B, przy Masiewskim Trybie; ATPOL: grądzie, na przydrożu; leg. & det. B. Gier- GC-56; 13.05.2013; kilkanaście owocników czyk; BGF/BG/150701/0004. na drewnie, w grądzie; leg. & det. B. Gier- Gatunek nieczęsto notowany w kraju. Z czyk; BGF/BG/150513/0006. 2. Białowieski Puszczy Białowieskiej podawany dotychczas PN, oddz. 398; ATPOL: GC-55; 04.07.2015; wyłącznie z oddz. 256 (Bujakiewicz et al. kilkanaście owocników na kłodzie gra- 1992). bowej w grądzie; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/BG/150704/0004. 3. Białowieski PN, Tarzetta cupularis (L.) Svrček oddz. 398B; ATPOL: GC-55; 14.05.2015; Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. licznie w olsie na drewnie olszy(?); leg. A. Białowieża, oddz. 420A, przy drodze do Bud; Kujawa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ ATPOL: GC-64; 17.09.2015; jeden owocnik BG/150514/0011. 4. Białowieski PN, oddz. na ziemi na skraju grądu; leg. & det. T. Ślu- 398F; ATPOL: GC-55; 16.05.2015; licznie w sarczyk; BGF/BG/150917/0001. łęgu jesionowo-olszowym na drewnie drze- Gatunek częsty w Polsce. Z Puszczy Bia- wa liściastego; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, łowieskiej podawany tylko raz z Obszaru det. B. Gierczyk; BGF/BG/150516/0002. 5. Ochronnego Rezerwat (Nespiak 1959). Białowieski PN, oddz. 285A, przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC-55; 08.06.2015; Thecotheus crustaceus (Starbäck) Aas & N. licznie w olsie na drewnie olszy; leg. A. Ku- Lundq jawa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ Okaz badany: Puszcza Białowieska, oddz. BG/150608/0007. 6. Białowieski PN, oddz. 402C, przy drodze do leśniczówki Dziedzin- 283D; ATPOL: GC-55; 10.06.2015; licznie ka; ATPOL: GC-56; 13.05.2015; kilkanaście na drewnie drzewa liściastego w łęgu jesio- owocników na odchodach sarny w grądzie; nowo-olszowym; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. A. Kujawa; det. B. Gierczyk; BGF/BG/150610/0008. ZBŚRiL 5b/PB/13.05.2015. Gatunek rzadko notowany w Polsce. Z Gatunek niepodawany dotychczas z Pol- terenu Puszczy Białowieskiej dotychczas ski, charakteryzujący się 8-zarodnikowymi niepodawany. workami i gładkimi zarodnikami osiąga- jącymi 19-24 μm długości, pozbawionymi wyrostków na biegunach.

24 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

BASIDIOMYCOTA kładnej lokalizacji (Nespiak 1959, Anony- mous 1968). Abortiporus biennis (Bull.) Singer; E (fot. 7) Agrocybe firma (Peck) Singer; E Okazy badane: 1. Białowieski PN, przy dro- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 369, dze między oddz. 370C i 399A (Poprzecz- przy Poprzecznym Trybie; ATPOL: GC-55; ny Tryb); ATPOL: GC-55; 16.09.2015 oraz 16.09.2015; kilka owocników na przydrożu 2.10.2015; kilkadziesiąt owocników na przy- w grądzie, na ziemi; leg. & det. T. Ślusarczyk; drożu w łęgu, na drewnie drzewa liściastego; BGF/BG/150916/0032. leg. & det. B. Gierczyk, M. Kozak, P. Mleczko; Gatunek rzadki, znany z nielicznych BGF/BG/150916/0001 oraz KRA F-2015-3. stanowisk. W Puszczy Białowieskiej zbiera- Gatunek rzadko notowany w Polsce. W ny kilkukrotnie (Anonymous 1968, Moser Puszczy Białowieskiej odnotowany dwu- 1978, Bujakiewicz 2003, Bujakiewicz i Kuja- krotnie (Jaroszewicz 1996, Niemelä 2013). wa 2010, Karasiński et al. 2010, Gierczyk et al. 2015). Agaricus semotus Fr. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 369, Amylocystis lapponica (Romell) Bondart- przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC-55; sev & Singer ex Singer; E, Ch 16.09.2015; kilka owocników na przydrożu Okaz badany: Białowieski PN, przy dro- w grądzie, na ziemi; leg. T. Ślusarczyk, A. dze między oddz. 255 i 256 (Sierchanowski Kujawa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ Tryb); ATPOL: GC-55; 15.09.2015; kilka BG/150916/0049. owocników na kłodzie świerkowej; leg & det. Gatunek częsty w Polsce, z Puszczy Bia- B. Gierczyk; BGF/BG/150915/0001. łowieskiej podawany dwukrotnie, bez do-

Fot. 7. Abortiporus biennis (02.10.2015; fot. M. Kozak). Photo 7. Abortiporus biennis (02.10.2015; photo by M. Kozak).

25 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Gatunek bardzo rzadki w Europie, o skiego; ATPOL: GC-65; 15.09.2015; licznie borealnym typie rozmieszczenia. Znany w w miejscu mszystym, na żwirowym podłożu Polsce wyłącznie z Puszczy Białowieskiej, w koło ściany budynku; leg. & det. B. Gierczyk, której był notowany w wielu lokalizacjach T. Ślusarczyk; BGF/BG/150915/0052. (Piątek 2005a, Szczepkowski et al. 2008, Ka- Gatunek rzadki w Polsce, znany dotych- rasiński et al. 2010, Niemelä 2013, Gierczyk czas z czterech stanowisk: Babiogórskiego et al. 2015). Z wyżej wymienionego oddziału PN (Bujakiewicz 2004), Kampinoskiego PN dotychczas nie był wykazywany. (Karasiński et al. 2015), PN Ujście Warty (Kujawa i Ślusarczyk 2013) i okolic Wyszko- Arrhenia epichysium (Pers.) Redhead, Lut- wa (Domański 1997). Z Puszczy Białowie- zoni, Moncalvo & Vilgalys skiej dotychczas niepodawany. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 314C; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; kilka owocni- Aurantiporus fissilis (Berk & M.A. Curtis) ków na drewnie w grądzie; leg. & det. T. Ślu- H. Jahn ex Ryvarden; R (fot. 8) sarczyk; BGF/BG/150916/0042. Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. Gatunek dość częsty w Polsce. Z Puszczy 191B; ATPOL: GC-55; 20.09.2015; grąd, na Białowieskiej podawany wyłącznie z oddz. kłodzie osikowej, kilka owocników, leg. & 256 (Bujakiewicz et al. 1992). det. A. Szczepkowski; WAML 846. 2. Bia- łowieski PN, oddz. 373B; ATPOL: GC-56; Arrhenia obscurata (D.A. Reid) Redhead, 03.10.2015; wilgotny las mieszany (dąb, Lutzoni, Moncalvo & Vilgalys sosna, świerk), kilkanaście zrośniętych Okaz badany: Białowieża, Białowieski PN, owocników u podstawy obumarłego, stare- Park Pałacowy, koło Domu Marszałkow- go dębu; leg. M. Kozak, P. Mleczko, det. A.

Fot. 8. Aurantiporus fissilis(03.10.2015; fot. M. Kozak). Photo 8. Aurantiporus fissilis(03.10.2015; photo by M. Kozak).

26 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Szczepkowski, M. Kozak, P. Mleczko; KRA F-2015-10. Gatunek umiarkowanie częsty w Polsce. Z Białowieskiego PN podawany z czterech oddziałów: 258C, 340C,G, 375A i 399B (Ka- rasiński et al. 2010, Niemelä 2013). Z powyż- szych oddziałów dotychczas niepodawany.

Bolbitius lacteus J.E. Lange Okaz badany: Białowieża, przy drodze z Parku Pałacowego do Obszaru Ochronnego Rezerwat; ATPOL: GC-55: 19.09.2015; kilka owocników na przydrożu, w trawie; leg. B. Gierczyk, T. Ślusarczyk; det. B. Gierczyk; BGF/BG/150919/0007. Gatunek nowy dla Polski, charakteryzu- jący się białymi (do szarokremowych) owoc- nikami. Od wyblakłych okazów B. titubans (Bull.) Fr. odróżnia się brakiem żółtej barwy na trzonie i nieco mniejszymi zarodnikami.

Clitocybe rivulosa (Pers.) P. Kumm. Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Fot. 9. Clitopilus cystidiatus (19.09.2015; fot. Browsk, oddz. 128D, przy drodze do par- A. Szczepkowski). kingu koło Kosego Mostu; ATPOL: GC-45; Photo 9. Clitopilus cystidiatus (19.09.2015; photo 18.09.2015; licznie na piasku w wyrobisku by A. Szczepkowski). nieczynnej żwirowni; leg. & det. T. Ślusar- czyk; BGF/BG/150918/0021. Gatunek nierzadki w Polsce, z Puszczy menoforze starego owocnika Fomes fomen- Białowieskiej podawany wyłącznie z oddz. tarius rosnącego na kłodzie drzewa liścia- 256 (Bujakiewicz et al. 1992). stego w grądzie, kilkanaście owocników; leg. & det. A. Szczepkowski; WAML 847. 2. Clitopilus cystidiatus Hauskn. & Noordel. Białowieski PN, oddz. 224B; ATPOL: GC- (fot. 9) 55; 15.09.2015; licznie na kawałku drewna Okaz badany: Białowieża, Białowieski PN, na przydrożu w olsie, leg. A. Kujawa, det. B. Park Pałacowy; ATPOL: GC-65; 18.09.2015; Gierczyk; BGF/BG/150915/0036. licznie na trawniku w sąsiedztwie drzew liś- Gatunek nieczęsto podawany w Polsce. ciastych; leg. Mikołaj Jaganow, det. T. Ślusar- W Puszczy Białowieskiej stwierdzony w czyk, B. Gierczyk; BGF/BG/150915/0036. Białowieskim PN (oddz. 256), rez. Dębowy Gatunek nowy dla Polski. Od podobne- Grąd (Nadl. Hajnówka) i oddz. 499 Nadl. go C. prunulus (Scop.) P. Kumm. różni się Białowieża (Bujakiewicz et al. 1992, Bujakie- obecnością cheilocystyd oraz ciemniejszym, wicz 1994, Kujawa i Bujakiewicz 2010, Gier- szarym kolorem kapelusza. czyk et al. 2014).

Clitopilus hobsonii (Berk. & Broome) P.D. Conocybe apala (Fr.) Arnolds Orton Okaz badany: Białowieski PN, przy drodze Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. między oddz. 192 i 193 (Sierchanowski Tryb); 399A; ATPOL: GC-55; 17.09.2015; na hy- ATPOL: GC-55; 02.07.2015; jeden owocnik

27 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015) na przydrożu w olsie, na ziemi; leg. A. Kuja- 340B; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; dwa wa, det. B. Gierczyk; BGF/BG/150702/0050. owocniki na ziemi, w grądzie; leg. & det. T. Gatunek pospolity w całej Polsce, z Pusz- Ślusarczyk; TŚ 1/2015. czy Białowieskiej podawany z oddz. 256 (Bu- Gatunek rzadko notowany w Polsce, z jakiewicz et al. 1992), 387 i 528 (Gierczyk et Puszczy Białowieskiej dotychczas niepoda- al. 2014a). wany.

Conocybe brunneidisca (Murrill) Hauskn. Conocybe moseri Watling var. moseri Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398C, Białowieża, przy drodze między oddz. 450 przy skrzyżowaniu Trybu Mogiłkowskiego i 474, Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera, ze ścieżką do Dębu Jagiełły; ATPOL: GC-55; przy Drodze Sinickiej; ATPOL: GC-65; 16.05.2015; jeden owocnik na zmurszałym 17.09.2015; kilka owocników na ziemi na drewnie zmieszanym z ziemią, w grądzie; leg. przydrożu w grądzie; leg. A. Kujawa, det. B. & det. B. Gierczyk; BGF/BG/150516/0012. Gierczyk; BGF/BG/150917/0027. Gatunek rzadki w Polsce, znany z nie- Gatunek z Polski podawany kilkukrot- licznych, rozproszonych stanowisk z Pusz- nie. W Puszczy Białowieskiej zebrany raz w czy Białowieskiej niepodawany. oddz. 441 (Gierczyk et al. 2014a). Conocybe subovalis Kühner & Watling Conocybe echinata (Velen.) Singer Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 369, Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. przy Poprzecznym Trybie; ATPOL: GC-55; 221A, przy czarnym szlaku turystycznym 16.09.2015; kilka owocników na przydrożu (Carska Tropina), nad Narewką; ATPOL: w grądzie, na ziemi; leg. & det. T. Ślusarczyk; GC-55; 18.09.2015; dwa owocniki na przy- BGF/BG/150916/0053. drożu w grądzie; leg. & det. T. Ślusarczyk; Gatunek dość częsty w Polsce, z Puszczy BGF/BG/150918/0028. 2. Białowieski PN, Białowieskiej podawany z Obrębu Ochron- oddz. 398C; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; nego Rezerwat (Nespiak 1959) oraz oddzia- dwa owocniki na ziemi, w grądzie; leg. & det. łów 500 i 527 (Gierczyk et al. 2014a). T. Ślusarczyk; TŚ 19/2015. Gatunek bardzo rzadki, w Polsce znany Conocybe subpallida Enderle wyłącznie z masywu Babiej Góry (Buja- Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. kiewicz 2011), PN Ujście Warty (Kujawa i Białowieża, oddz. 420A, przy drodze do Bud; Ślusarczyk 2013) i Kampinoskiego PN (Ka- ATPOL: GC-64; 17.09.2015; trzy owocniki rasiński et al. 2015). Nowy dla Puszczy Bia- na ziemi na skraju grądu; leg. A. Kujawa, det. łowieskiej. B. Gierczyk; BGF/BG/150917/0029. Gatunek rzadki w Polsce. Z Puszczy Bia- Conocybe macrocephala Kühner & łowieskiej dotychczas niepodawany. Watling Okazy badane: 1. Białowieski PN, przy Conocybe subpubescens P.D. Orton drodze między oddz. 192 i 193 (Siercha- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398B; nowski Tryb); ATPOL: GC-55; 02.07.2015; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; kilka owocni- kilka owocników na przydrożu w łęgu, ków na ziemi w łęgu jesionowo-olszowym; na ziemi; leg. A. Kujawa, det. B. Gierczyk; leg. T. Ślusarczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ BGF/BG/150702/0057. 2. Białowieski PN, BG/150916/0055. oddz. 398B; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; Gatunek rzadko notowany, choć częsty w kilka owocników na ziemi, w łęgu jesiono- Polsce, z obszaru Puszczy Białowieskiej zna- wo-olszowym; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/ ny z Parku Narodowego (oddz. 370, 399, te- BG/150916/0054. 3. Białowieski PN, oddz. ren leśniczówki Dziedzinka: Skirgiełło 1998,

28 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Gierczyk et al. 2014) i rez. Lasy Naturalne Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 374, Puszczy Białowieskiej (oddz. 248: Gierczyk przy Masiewskim Trybie; ATPOL: GC-56; et al. 2013). 13.05.2015; dwa owocniki na drewnie, na przydrożu w grądzie; leg. A. Kujawa, det. B. Coprinellus callinus (M. Lange & A.H. Gierczyk; BGF/BG/150513/0002. Sm.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo var. Gatunek stosunkowo częsty, z Puszczy callinus Białowieskiej podawany z oddz. 256 (Bu- Okaz badany: Białowieski PN, przy dro- jakiewicz et al. 1992) i 441 (Gierczyk et al. dze między oddz. 192 i 193 (Sierchanowski 2014a). Tryb); ATPOL: GC-55; 15.09.2015; kilka owocników na ściółce na przydrożu, w łęgu; Coprinopsis cordispora (T. Gibbs) Noor- leg. T. Ślusarczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ del. BG/150915/0015. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398G; Gatunek bardzo rzadki w Polsce, znany ATPOL: GC-55; 16.05.2015; kilka owoc- z dwóch stanowisk w Puszczy Białowieskiej ników na odchodach żubra, w młodniku (Gierczyk et al. 2014a, 2015). świerkowym; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/ BG/150516/0006. Coprinellus dilectus (Fr.) Redhead, Vilga- Gatunek częsty, choć rzadko podawany lys & Moncalvo z Polski. Z Puszczy Białowieskiej znany tyl- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 373, ko z oddz. 345B (Gierczyk et al. 2011) i 441 przy Masiewskim Trybie; ATPOL: GC-56; (Gierczyk et al. 2014a). Prawdopodobnie do 01.07.2015; dwa owocniki na gałązkach tego gatunku odnoszą się także notowania drzewa liściastego leżących w wilgotnym ro- C. patouillardi (Quél.) G. Moreno wymie- wie, na przydrożu w grądzie; leg. & det. B. niane przez Chmiel i Sadowską (1994) oraz Gierczyk; BGF/BG/150701/0003. Skirgiełło (1998). Gatunek bardzo rzadki w Polsce, znany wyłącznie z Bieszczadzkiego PN (Gierczyk Coprinopsis echinospora (Buller) Redhead, et al. 2014b), nowy dla Puszczy Białowie- Vilgalys & Moncalvo skiej. Okaz badany: Białowieski PN, przy drodze między oddz. 192 i 193 (Sierchanowski Coprinellus saccharinus (Romagn.) P. Tryb); ATPOL: GC-55; 15.05.2015; jeden Roux, Guy Garcia & Dumas owocnik na ściółce na przydrożu w olsie; leg. Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. & det. B. Gierczyk; BGF/BG/150515/0002. 399A, przy „Trasie przez Grabki Miłości”; Gatunek rzadki w Polsce, nowy dla Pusz- ATPOL: GC-55; 09.06.2015; licznie na kło- czy Białowieskiej. dzie drzewa liściastego w grądzie; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/BG/150609/0008. 2. Coprinopsis marcescibilis (Britzelm.) Ör- Białowieski PN, oddz. 398C, przy skrzy- stadius & E. Larss. żowaniu Trybu Mogiłkowskiego z Trybem Okazy badane: 1. Białowieski PN, przy Poprzecznym; ATPOL: GC-55; 10.06.2015; drodze między oddz. 192 i 193 (Siercha- kilka owocników na przydrożu w grądzie, na nowski Tryb); ATPOL: GC-55; 15.05.2015; kłodzie wierzbowej; leg. & det. B. Gierczyk; trzy owocniki na ziemi, na przydrożu w BGF/BG/150610/0010. grądzie; leg. P. Mleczko, det. B. Gierczyk; Gatunek rzadki w Polsce, z obszaru Pusz- BGF/BG/150515/0010. 2. Białowieski PN, czy Białowieskiej dotychczas niepodawany. przy drodze między oddz. 398 i 399 (Mogił- kowski Tryb); ATPOL: GC-55; 16.09.2015; Coprinellus subimpatiens (M. Lange & cztery owocniki na ziemi na przydrożu, w A.H. Sm.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo grądzie; leg. T. Ślusarczyk, A. Kujawa, det. B.

29 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Gierczyk; BGF/BG/150916/0057. 3. Puszcza Nadl. Białowieża, oddz. 424D; ATPOL: GC- Białowieska, Nadl. Białowieża, przy drodze 65; 01.10.2015; licznie na kłodzie drzewa między oddz. 450 i 474, koło Sinickiej Dro- liściastego (osika?), las grądowy (dąb, grab, gi, Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera; AT- lipa); leg. & det. M. Kozak, P. Mleczko; KRA POL: GC-65; 17.09.2015; kilka owocników F-2015-4. 6. Puszcza Białowieska, Nadl. w grądzie, na przydrożu wśród pokrzyw, Białowieża, oddz. 580C; ATPOL: GC-65; na ściółce; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/ 04.10.2015; licznie na kłodzie grabowej, las BG/150917/0019. grądowy (dąb, grab, lipa); vid. M. Kozak, P. Gatunek nieczęsto notowany w Polsce. Z Mleczko. Puszczy Białowieskiej podawany raz, z oddz. Gatunek częsty w Polsce, z obszaru 256 (Bujakiewicz et al. 1992 jako Psathyrella Puszczy Białowieskiej podawany dwukrot- marcescibilis (Britzelm.) Singer). nie, tylko z Białowieskiego PN, z oddziału 256A (Karasiński et al. 2010) i z Obszaru Cortinarius decipiens (Pers.) Fr. var. atro- Ochronnego Rezerwat (Bujakiewicz i Kuja- caeruleus (M.M. Moser ex M.M. Moser) H. wa 2010). Lindstr. Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Crepidotus caspari Velen. var. caspari Browsk, oddz. 128D, przy drodze do par- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 314C; kingu koło Kosego Mostu; ATPOL: GC-45; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; kilkanaście 18.09.2015; licznie na piasku w wyrobisku owocników na drewnie drzewa liściaste- nieczynnej żwirowni, koło brzóz, wierzb go w grądzie; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/ i sosny; leg. & det. T. Ślusarczyk; BGF/ BG/150916/0038. BG/150918/0027. W Polsce znany z nielicznych, rozpro- Gatunek rzadki w Polsce, z Puszczy Bia- szonych stanowisk. W Puszczy Białowieskiej łowieskiej dotychczas niepodawany. zebrany raz, w oddz. 368A (Karasiński et al. 2010, jako C. lundelii Pilát). Crepidotus calolepis (Fr.) P. Karst var. calolepis Crepidotus crocophyllus (Berk.) Sacc. Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 399A, 340, przy Drodze Objazdowej; ATPOL: przy ścieżce dydaktycznej; ATPOL: GC- GC-55; 16.09.2015; na przydrożu w grądzie, 55; 17.09.2015; na mocno rozłożonej kło- na kłodzie drzewa liściastego, kilkanaście dzie drzewa liściastego, grąd; leg. & det. owocników; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, A. Szczepkowski; WAML 842 & BGF/ det. B. Gierczyk; BGF/BG/150916/0012. 2. BG/150917/0014. Białowieski PN, przy Masiewskim Trybie Gatunek rzadki w Polsce. W Puszczy (między oddziałami 373D i 374C); ATPOL: Białowieskiej podawany z rez. Pogorzelce, z GC-56; 14.09.2015; na przydrożu w grądzie, oddz. 472C Nadl. Białowieża i z oddz. 340 na kłodzie drzewa liściastego, kilkanaście Białowieskiego PN (Karasiński et al. 2009, owocników; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/ 2010, Bujakiewicz i Kujawa 2010). BG/150914/0013. 3. Białowieski PN, oddz. 370C/D; ATPOL: GC-55; 17.09.2015; na Crepidotus malachioides Consiglio, Pry- kłodzie drzewa liściastego (grab?) w grą- diuk & Setti dzie, kilkanaście owocników; leg. & det. A. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. Szczepkowski; WAML 840. 4. Białowieski 398G; ATPOL: GC-55; 16.05.2015; kilka- PN, oddz. 370C; ATPOL: GC-55; 17.09.2015; dziesiąt owocników na kłodzie grabowej na kłodzie jesionu wyniosłego w grądzie, w grądzie; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/ kilka owocników; leg. & det. A. Szczepkow- BG/150516/0003. ski; WAML 841. 5. Puszcza Białowieska,

30 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Gatunek bardzo rzadki w Europie, zna- Gatunek nierzadki w Polsce. W Biało- ny z Ukrainy, Słowacji i Austrii (Consiglio wieskim PN podawany z 10 oddziałów (Ka- i Setti 2008, Jančovičová et al. 2014), nowy rasiński et al. 2010). Z powyższej lokalizacji dla Polski. Należy do serii Applanatus. Od nie wykazywany. gatunków podobnych (C. applanatus (Pers.) P. Kumm., C. malachius Sacc.) odróżnia się Entoloma cephalotrichum (P.D. Orton) obecnością silnie główkowato rozdętych pi- Noordel. leocystyd i cheilocystyd. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 374, przy Masiewskim Trybie; ATPOL: GC-56; Crepidotus malachius Sacc. var. malachius 15.09.2013; kilka owocników w przydroż- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 221A, nych zaroślach w łęgu, na ziemi; leg. T. przy czarnym szlaku turystycznym (Car- Ślusarczyk, B. Gierczyk, det. T. Ślusarczyk; ska Tropina), nad Narewką; ATPOL: GC- BGF/BG/150915/0054. 55; 18.09.2015; na przydrożu w grądzie, Gatunek znany z trzech stanowisk w na kłodzie drzewa liściastego, kilkanaście kraju – z masywu Babiej Góry (Bujakiewicz owocników; leg. & det. T. Ślusarczyk; BGF/ 2004, 2011), Parku Krajobrazowego im. D. BG/150918/0007. Chłapowskiego (Kujawa 2009a) i oddz. 398A Odmiana rzadka w Europie, znana z Białowieskiego PN (Karasiński et al. 2010). Austrii i Wielkiej Brytanii (Consiglio i Setti 2008). Z Polski dotychczas niepodawana. Entoloma clypeatum (L.) P. Kumm. Okazy badane: 1. Białowieża, Białowie- Crepidotus malachius Sacc. var. trichifer ski PN, Park Pałacowy; ATPOL: GC-65; Hesler & A.H. Sm. 12.05.2015; licznie na trawniku w sąsiedz- Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. twie jabłoni; leg. A. Kujawa, det. B. Gierczyk; 340, przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC- BGF/BG/150512/0012. 2. Białowieża, Pola- 55; 16.09.2015; kilkanaście owocników na na Białowieska, przy drodze z Parku Pała- kłodzie drzewa liściastego, na przydrożu w cowego do Obrębu Ochronnego Rezerwat; grądzie; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. B. ATPOL: GC-55; 14.05.2015; licznie na zie- Gierczyk; BGF/BG/150916/0007. 2. Biało- mi pod jabłonią, na przydrożu; leg. & det. B. wieski PN, oddz. 398B, przy ścieżce dydak- Gierczyk; BGF/BG/150514/0022. tycznej do Dębu Jagiełły; ATPOL: GC-55; Gatunek częsty w Polsce, z Puszczy Bia- 16.09.2015; grąd, kłoda drzewa liściastego; łowieskiej podawany wyłącznie przez Skir- leg. A. Szczepkowski, det. B. Gierczyk, A. giełło (1998). Szczepkowski; WAML 839. Gatunek bardzo rzadki w Polsce, znany Entoloma nitens (Velen.) Noordel. wyłącznie z Puszczy Białowieskiej (oddz. Okaz badany: Białowieski PN, przy drodze 444: Gierczyk et al. 2014a) oraz Kampino- między oddz. 192 i 193 (Sierchanowski Tryb); skiego PN (Karasiński et al. 2015). Od od- ATPOL: GC-55; 02.07.2015; jeden owocnik miany nominatywnej różni się rozmiarem na ściółce na przydrożu w grądzie; leg. & det. zarodników i kształtem cheilocystyd. B. Gierczyk; BGF/BG/150702/0009. Gatunek rzadko notowany w Polsce, Dendrothele acerina (Pers.) Lemke; R choć prawdopodobnie często przeoczany. Z Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398B; Puszczy Białowieskiej dotychczas niepoda- ATPOL: GC-55; 19.09.2015; grąd, na ko- wany. rze pnia leżącego złomu drzewa liściastego (klon zwyczajny?); leg. & det. A. Szczepkow- Entoloma phaeocyathus Noordel. ski; WAML 848. Okaz badany: Puszcza Białowieska, na S od Czerlonki, Nadl. Białowieża, oddz. 468D;

31 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

ATPOL: GC-64; 17.09.2015; jeden owocnik Galerina hybrida Kühner na piasku w zarastającym wyrobisku nie- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 346, czynnej żwirowni; leg. & det. T. Ślusarczyk; przy Masiewskim Trybie; ATPOL: GC-56; BGF/BG/150917/0024. 11.06.2015; jeden owocnik wśród torfow- Gatunek nowy dla Puszczy Białowieskiej, ców w olsie; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/ w Polsce znany wyłącznie z PN Ujście Warty BG/150611/0004. (Kujawa i Ślusarczyk 2013). Gatunek rzadko notowany w Polsce, znany z Wigierskiego PN (Halama i Romań- Entoloma sericeum Quél. var. sericeum ski 2010) i Puszczy Goleniowskiej (Kujawa Okaz badany: Puszcza Białowieska, na S od i Gierczyk 2013). Z Puszczy Białowieskiej Czerlonki, Nadl. Białowieża, oddz. 468D; dotychczas niepodawany. ATPOL: GC-64; 17.09.2015; pięć owocni- ków na piasku w zarastającym wyrobisku Hebeloma radicosum (Bull.) Ricken; I nieczynnej żwirowni; leg. & det. T. Ślusar- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 373B, czyk; TŚ 23/2015. przy Masiewskim Trybie; ATPOL: GC-56; Gatunek częsty w Polsce, z Puszczy Bia- 03.10.2015; las grądowy (dąb, grab, lipa, łowieskiej podawany wyłącznie z trzech lo- świerk), dwa owocniki; vid. M. Kozak, P. kalizacji (Bujakiewicz et al. 1992, Skirgiełło Mleczko. 1998). Gatunek nierzadki w Polsce. Z Puszczy Białowieskiej podawany dotychczas kilka- Exidia saccharina Fr. krotnie, bez podanej lokalizacji (Błoński Okaz badany: Puszcza Białowieska, Rez. 1889, Skirgiełło 1972, Szczepkowski et al. Krajobrazowy im. W. Szafera, Nadl. Bia- 2008, Gierczyk et al. 2013, 2014a). łowieża, oddz. 450C, przy Drodze Sini- ckiej; ATPOL: GC-65; 12.05.2015; licznie Hericium coralloides (Scop.) Pers.; V, ChC w borze mieszanym na kłodzie świerkowej; (fot. 10) leg. & det. B. Gierczyk, A. Kujawa; BGF/ Okazy badane: 1. Puszcza Białowieska, przy BG/150512/0013. ścieżce dydaktycznej „Żebra Żubra”; AT- Gatunek nierzadki w Polsce, z Puszczy POL: GC-65; 18.09.2015; kilka owocników Białowieskiej dotychczas niepodawany. na drewnie drzewa liściastego; leg. Anonim, det. B. Gierczyk; BGF/BG/150918/0031. 2. Fistulina hepatica (Schaeff.: Fr.) Fr.; R, Białowieski PN, oddz. 284D, ATPOL: GC- ChC 55; 02.10.2015; las mieszany (dąb, grab, Okazy badane: 1. Puszcza Białowieska, Nadl. brzoza, sosna, świerk), kilka owocników na Browsk, oddz. 128B, przy torach kolejki; kłodzie brzozowej; vid. M. Kozak, P. Mlecz- ATPOL: GC-55; 18.09.2015; las mieszany, ko. 3. Białowieski PN, oddz. 284D, ATPOL: odziomek pnia dębu; leg. & det. A. Kujawa, GC-55; 02.10.2015; las mieszany, kilka owoc- B. Gierczyk; BGF/BG/150918/0003. 2. Bia- ników na kłodzie drzewa liściastego; vid. M. łowieski PN, oddz. 191B; ATPOL: GC-55; Kozak, P. Mleczko. 20.09.2015; grąd, na kilku pniach i kłodach Gatunek chroniony, znany z licznych dębowych; vid. A. Szczepkowski. stanowisk w Białowieskim PN (Karasiński Gatunek objęty ochroną częściową, czę- et al. 2010), z wymienionych oddziałów do- sty w Polsce, znany z licznych stanowisk w tychczas niepodawany. Puszczy Białowieskiej (Karasiński et al. 2010, Gierczyk et al. 2014a, 2015). Na powyższych Hydropus marginellus (Pers.) Singer; E stanowiskach dotychczas nieodnotowany. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398B; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; grąd, na kło-

32 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Fot. 10. Hericium coralloides (02.10.2015; fot. M. Kozak). Photo 10. Hericium coralloides (02.10.2015; photo by M. Kozak). dzie świerkowej, kilka owocników; leg. A. Świętokrzyskich (Łuszczyński 2008), Pie- Szczepkowski, det. B. Gierczyk; WAML 844. nińskiego PN (Gumińska 2006) i Kampino- Gatunek nieczęsty w Polsce. Z Puszczy skiego PN (Karasiński et al. 2015). Z Puszczy Białowieskiej podawany z kilku lokalizacji. Białowieskiej dotychczas niepodawany. W Białowieskim PN dotychczas wymieniany z trzech oddz.: 194, 256 i 370C (Bujakiewicz Inocybe erubescens A. Blytt et al. 1992, Bujakiewicz 1994, Bujakiewicz i Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Kujawa 2010). Białowieża, oddz. 402C, przy drodze do leśniczówki Dziedzinka; ATPOL: GC-56; Hygrophoropsis pallida (Peck) Kreisel; R 01.07.2015; kilka owocników na przydrożu Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. w grądzie, na ziemi; leg. & det. A. Kujawa, B. 193A; ATPOL: GC-55; 15.09.2015; kilka Gierczyk; BGF/BG/150701/0001. owocników w łęgu, na ziemi; leg. T. Ślusar- Gatunek nierzadki w Polsce, z Puszczy czyk, B. Gierczyk, det. T. Ślusarczyk; BGF/ Białowieskiej podawany dwukrotnie – z Ob- BG/150915/0053. 2. Białowieski PN, oddz. szaru Ochronnego Rezerwat (Nespiak 1959) 222A, przy czarnym szlaku turystycznym i oddz. 418 (Gierczyk et al. 2013). (Carska Tropina), nad Narewką; ATPOL: GC-55; 18.09.2015; kilka owocników na Inocybe fuscidula Velen. var. fuscidula ściółce w łęgu; leg. & det. T. Ślusarczyk; BGF/ Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398; BG/150918/0010. ATPOL: GC-55; 16.09.2015; jeden owoc- Traktowany często za odmianę lub formę nik na ziemi w łęgu jesionowo-olszowym; H. aurantiaca (Wulfen) Maire. Gatunek bar- leg. T. Ślusarczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ dzo rzadki w Polsce, znany wyłącznie z Gór BG/150916/0029.

33 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Gatunek dość częsty, w Puszczy Białowie- dzie świerkowej, kilkanaście owocników; skiej notowany w Białowieskim PN (Nespiak leg. & det. A. Szczepkowski; WAML 849. 1959, Bujakiewicz et al. 1992) oraz na trzech Gatunek nierzadki w Polsce. Z Puszczy stanowiskach poza Parkiem (oddz. 335B, Białowieskiej podawany z wielu oddziałów 367 i 569: Gierczyk et al. 2014a, 2015). (Karasiński et al. 2010), ale z powyższego nie był wykazywany. Inocybe leucoblema Kühner Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Kuehneromyces lignicola (Peck) Redhead Browsk, oddz. 128D, przy drodze do par- (fot. 11) kingu koło Kosego Mostu; ATPOL: GC-45; Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. 18.09.2015; kilka owocników na piasku w 373D; ATPOL: GC-56; 13.05.2015; licz- wyrobisku nieczynnej żwirowni, w sąsiedz- nie w grądzie na kłodzie świerkowej; leg. & twie brzóz, wierzb i sosen, wraz z I. dulca- det. B. Gierczyk; BGF/BG/150513/0007. 2. mara (Pers.) P. Kumm.; leg. & det. B. Gier- Białowieski PN, oddz. 345C, przy Masiew- czyk; BGF/BG/150918/0018. skim Trybie; ATPOL: GC-56; 13.05.2015; Gatunek bardzo rzadki, prawdopodob- kilkanaście owocników w grądzie na kło- nie często nieodróżniany od I. dulcamara. dzie świerkowej; leg. & det. B. Gierczyk; W Polsce podawany wyłącznie z Kampino- BGF/BG/150513/0008. 3. Białowieski PN, skiego PN (Karasiński et al. 2015). oddz. 314D; ATPOL: GC-55; 14.05.2015; kilkanaście owocników w świerczynie na Inocybe pelargonium Kühner kłodzie świerkowej; leg. & det. A. Kujawa, Okaz badany: Białowieski PN, przy dro- B. Gierczyk; BGF/BG/150514/0021. 4. Bia- dze między oddz. 192 i 193 (Sierchanowski łowieski PN, oddz. 373D; ATPOL: GC-56; Tryb); ATPOL: GC-55; 02.07.2015; jeden 16.05.2015; kilkadziesiąt owocników w owocnik na przydrożu w grądzie; leg. & det. wilgotnym lesie mieszanym (brzoza, sos- B. Gierczyk; BGF/BG/150702/0008. na, świerk), na mocno spróchniałej kłodzie Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna- brzozowej; leg. & det. M. Kozak, P. Mleczko; ny wyłącznie z Tatrzańskiego PN (Ronikier KRA F-2015-5. 2012). Z Puszczy Białowieskiej niepodawa- Gatunek rzadki w Polsce, znany z nie- ny. licznych stanowisk w kraju. W Puszczy Białowieskiej zbierany w pięciu oddziałach Inocybe sindonia (Fr.) P. Karst. (Karasiński et al. 2010), lecz z powyżej wy- Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. mienionych lokalizacji dotychczas niepoda- Białowieża, oddz. 468D, na S od Czerlonki; wany. ATPOL: GC-64; 17.09.2015; jeden owocnik w zarastającym wyrobisku nieczynnej żwi- Lactarius cyathuliformis Bon rowni; leg. A. Kujawa, det. B. Gierczyk; BGF/ Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398, BG/150917/0005. około 500 m na SWW od bramy parkowej; Gatunek dość rzadki, z Puszczy Biało- ATPOL: GC-55; 16.05.2015; kilka owocni- wieskiej dotychczas podany dwukrotnie, ków na ziemi, w olsie; leg. & det. B. Gierczyk; z oddz. 248C i 367 (Gierczyk et al. 2014a, BGF/BG/150516/0013. 2015). Gatunek znany w Polsce wyłącznie z Kampinoskiego PN (Karasiński et al. 2015), Ischnoderma benzoinum (Wahlenb.) P. prawdopodobnie nieodróżniany od podob- Karst.; V nych gatunków (L. obscuratus (Lasch) Fr., L. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 399A; omphaliformis Romagn.). ATPOL: GC-55; 17.09.2015; grąd, na kło-

34 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Fot. 11. Kuehneromyces lignicola (16.05.2015; fot. M. Kozak). Photo 11. Kuehneromyces lignicola (16.05.2015; photo by M. Kozak).

Lentaria byssiseda Corner; I Macrolepiota konradii (Huijsm.) M.M. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 224B; Moser ATPOL: GC-56; 02.10.2015; kilkanaście Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 373C; owocników na drewnie, na skraju boru ba- ATPOL: GC-56; 03.10.2015; las mieszany giennego; leg. M. Kozak, P. Mleczko, det. B. (dąb, grab, sosna, świerk), kilka owocników Gierczyk; KRA F-2015-14. na ziemi; vid. M. Kozak, P. Mleczko. Gatunek bardzo rzadki w Polsce, znany Gatunek stosunkowo częsty w kraju. Z z Biebrzańskiego PN (Kujawa et al. 2012), Puszczy Białowieskiej podawany z oddz. 128 Wigierskiego PN (Halama i Romański 2010) i 416 (Gierczyk et al. 2014a). i Międzyrzeca Podlaskiego (Eichler 1902). Nowy dla Puszczy Białowieskiej. Marasmius curreyi Berk. & Broome Okaz badany: Białowieski PN, przy dro- Lepista gilva (Pers.) Roze dze między oddz. 392 i 393 (Sierchanowski Okaz badany: Białowieski PN, przy drodze Tryb); ATPOL: GC-55; 02.07.2015; jeden między oddz. 188 i 189; ATPOL: GC-55; owocnik na źdźble trawy, na przydrożu; leg. 18.09.2015; kilka owocników na ściółce w & det. A. Kujawa; ZBŚRiL 5/PB/2.07.2015. borze mieszanym na przydrożu; leg. & det. Gatunek rzadko notowany w Polsce. Z T. Ślusarczyk; BGF/BG/150918/0023. Puszczy Białowieskiej podawany tylko z Gatunek częsty w Polsce. W Puszczy oddz. 197A (Karasiński et al. 2010). Białowieskiej notowany raz, bez podania dokładnej lokalizacji (Szczepkowski et al. 2008).

35 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Melanoleuca grammopodia (Bull.: Fr.) taria albovinacea (Pilát) Pilát (Pilát 1950) – Pat. gatunek synonimizowany często z M. afflata Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. (Lagger) R.H. Petersen, która traktowana 369F; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; pięć jest z kolei za synonim M. delicata (Woje- owocników na przydrożu w grądzie, na woda 2003). M. delicata różni się od M. af- ziemi; leg. & det. T. Ślusarczyk; TŚ 2/2015. flata obecnością sprzążek w miąższu owoc- 2. Puszcza Białowieska, Nadl. Białowieża, nika (Corner 1950). L. albovinacea posiada oddz. 420A, przy drodze do Bud; ATPOL: sprzążki, ale różni się od dwóch pozostałych GC-64; 17.09.2015; pięć owocników na zie- gatunków amyloidalnością zarodników. mi na skraju grądu; leg. & det. T. Ślusarczyk; Owocniki zebrane przez nas w Białowieskim TŚ 21/2015. PN posiadają sprzążki w miąższu trzonu i Gatunek rzadko notowany w Polsce. Z gałęzi, a produkowane przez nie zarodniki Puszczy Białowieskiej dotychczas niepoda- nie wykazują amyloidalności, zarówno w wany. odczynniku Melzera, jak i płynie Lugola.

Multiclavula delicata (Fr.) R.H. Petersen Multiclavula mucida (Pers.) R.H. Petersen Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. (fot. 12) Białowieża, oddz. 424D; ATPOL: GC-65; Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 373D; 01.10.2015; kilka owocników w grądzie na ATPOL: GC-56; 03.10.2015; kilkanaście kłodzie drzewa liściastego; leg. M. Kozak, P. owocników na silnie rozłożonej kłodzie Mleczko, det. B. Gierczyk; KRA F-2015-13. drzewa iglastego na skraju boru bagiennego; Z terenu Puszczy Białowieskiej poda- leg. M. Kozak, P. Mleczko, det. B. Gierczyk; ny raz, z rez. Nieznanowo (Gierczyk et al. KRA F-2015-12. 2014a). Z Białowieskiego PN znana jest Len-

Fot. 12. Multiclavula mucida (03.10.2015; fot. M. Kozak). Photo 12. Multiclavula mucida (03.10.2015; photo by M. Kozak).

36 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Gatunek rzadki w Polsce. Należy do zli- Mycena flavoalba (Fr.) Quél. chenizowanych podstawczaków. Z Puszczy Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 158B; Białowieskiej dotychczas niepodawany. ATPOL: GC-55; 18.09.2015; trzy owocniki na ziemi w borze mieszanym, na przydrożu; Mycena abramsii (Murrill) Murrill leg. & det. T. Ślusarczyk; TŚ 7/2015. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 369; Gatunek rozpowszechniony w kraju. Z ATPOL: GC-55; 16.05.2015; kilka owocni- Puszczy Białowieskiej podawany trzykrot- ków na kłodzie, w grądzie; leg. A. Kujawa, nie (Nespiak 1959, Bujakiewicz et al. 1992, B. Gierczyk, det. A. Kujawa; ZBŚRiL 4/ Skirgiełło 1998). PB/16.05.2015. Gatunek często notowany w Polsce, z Mycena laevigata (Lasch) Gillet Puszczy Białowieskiej podawany dwukrot- Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. 314; nie (Skirgiełło 1998, Karasiński et al. 2010). ATPOL: GC-55; 14.05.2015; kilkadziesiąt owocników na kłodzie świerkowej(?), w grą- Mycena algeriensis Maire dzie; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. A. Kuja- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 369F; wa; ZBŚRiL 6/PB/14.05.2015. 2. Białowieski ATPOL: GC-55; 16.09.2015; trzy owocniki PN, oddz. 369; ATPOL: GC-55; 16.05.2015; na gałęzi drzewa liściastego, w grądzie; leg. kilkadziesiąt owocników na kłodzie świer- & det. T. Ślusarczyk; TŚ 20/2015. kowej(?), w grądzie; vid. A. Kujawa. 3. Bia- Gatunek rzadki, niepodawany dotych- łowieski PN, oddz. 374A; ATPOL: GC-56; czas z Polski. Od podobnej M. niveipes 03.10.2015; kilkadziesiąt owocników na sil- (Murrill) Murrill różni się mniej delikatny- nie rozłożonej kłodzie drzewa iglastego, las mi (bardziej krępymi), mniejszymi owocni- grądowy (dąb, lipa, grab, świerk); leg. & det. kami, ciemniejszym zabarwieniem kapelu- M. Kozak, P. Mleczko; KRA F-2015-6. sza i kształtem cheilocystyd. Gatunek znany z rozproszonych stanowisk w Polsce. W Puszczy Białowieskiej no- Mycena amicta (Fr.) Quél. towany trzykrotnie (Bujakiewicz et al. 1992, Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 158B; Bujakiewicz 1994, Bujakiewicz i Kujawa ATPOL: GC-55; 18.09.2015; trzy owocniki 2010). na ziemi w borze mieszanym, na przydrożu; leg. & det. T. Ślusarczyk; TŚ 5/2015. Mycena leptocephala (Pers.) Gillet Gatunek znany z rozproszonych sta- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 158A; nowisk w Polsce. W Puszczy Białowieskiej ATPOL: GC-55; 18.09.2015; dwa owocniki notowany z Obszaru Ochronnego Rezerwat na resztkach drewna w borze mieszanym, (Nespiak 1959, jako M. iris (Berk.) Quél.). na przydrożu; leg. & det. T. Ślusarczyk; TŚ 6/2015. Mycena citrinomarginata Gillet Gatunek rozpowszechniony w kraju. Z Okaz badany: Białowieski PN, przy dro- Puszczy Białowieskiej podawany wyłącznie dze między oddz. 192 i 193 (Sierchanow- trzykrotnie (Nespiak 1959 – jako M. alcalina ski Tryb); ATPOL: GC-55; 15.09.2015; trzy (Fr.) P. Kumm. var. chlorinella J.E. Lange i M. owocniki w łęgu, na ziemi; leg. T. Ślusarczyk, leptocephala, Bujakiewicz et al. 1992, Buja- det. A. Kujawa; BGF/BG/150915/0058. kiewicz 1994 jako M. chlorinella (J.E. Lange) Gatunek rozpowszechniony w kraju. W Singer). Puszczy Białowieskiej notowany z Obsza- ru Ochronnego Rezerwat (Nespiak 1959) i Mycena niveipes (Murrill) Murrill oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992). Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. 369, przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC-55;

37 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

16.09.2015; jeden owocnik na kłodzie drze- Panaeolus papilionaceus (Bull.) Quél. var. wa liściastego w grądzie; leg. & det. A. Ku- parvisporus Ew. Gerhardt; R jawa; BGF/BG/150916/0040. 2. Białowieski Okaz badany: Białowieża, Polana Białowie- PN, oddz. 314C; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; ska, przy drodze z Parku Pałacowego do Ob- dwa owocniki na pniaku drzewa liściastego; rębu Ochronnego Rezerwat; ATPOL: GC- leg. & det. T. Ślusarczyk; TŚ 9/2015. 3. Biało- 55; 16.05.2015; jeden owocnik na ziemi, w wieski PN, oddz. 369F; ATPOL: GC-55; dwa trawie, na przydrożu; leg. & det. B. Gierczyk; owocniki na pniaku drzewa liściastego; leg. BGF/BG/150516/0011. & det. T. Ślusarczyk; TŚ 10/2015. Odmiana do niedawna nie wyróżniana Gatunek częsty w Polsce, z Puszczy Bia- w Polsce (Wojewoda 2003), wydaje się być łowieskiej podawany wyłącznie z oddz. 256 częsta, lecz nierozpoznawana (Kujawa 2015, (Bujakiewicz et al. 1992, Bujakiewicz 1994). Karasiński et al. 2015, Gierczyk npubl.). W Puszczy Białowieskiej odnotowano tylko Mycena olivaceomarginata (Massee) Mas- odmianę nominatywną (Błoński et al. 1888, see; R Błoński 1889, Gierczyk et al. 2014a). Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Białowieża, oddz. 468D, na S od Czerlonki; Pholiota spumosa (Fr.) Singer ATPOL: GC-64; 17.09.2015; kilka owocni- Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. 369, ków w zarastającym wyrobisku nieczynnej przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC-55; żwirowni, w mchu na skraju lasu mieszane- 16.09.2015; kilka owocników na przydro- go; leg. A. Kujawa, B. Gierczyk, det. A. Kuja- żu, w grądzie, na kłodzie drzewa liściaste- wa; BGF/BG/150917/0028. go; leg. A. Kujawa, det. B. Gierczyk; BGF/ Gatunek częsty w Polsce, z Puszczy Bia- BG/150916/0045. 2. Białowieski PN, droga łowieskiej podawany wyłącznie z Obsza- pomiędzy oddz. 318 i 319 (Masiewski Tryb); ru Ochronnego Rezerwat (Nespiak 1959) i ATPOL: GC-55; 14.09.2015; kilka owocni- oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992). ków na kłodzie przy drodze śródleśnej; leg. T. Ślusarczyk, det. T. Ślusarczyk, B. Gierczyk; Panaeolina foenisecii (Pers.) Maire BGF/BG/150914/0026. Okaz badany: Białowieski PN, droga po- Gatunek częsty w Polsce, z Puszczy Bia- między oddz. 318 i 319 (Masiewski Tryb); łowieskiej podawany kilkakrotnie (Nespiak ATPOL: GC-56; 14.09.2015; jeden owocnik 1959, Bujakiewicz et al. 1992, Gierczyk et al. na ziemi na drodze śródleśnej, w trawie; 2015). leg. T. Ślusarczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ BG/150914/0037. Pholiotina velata (Velen.) Hauskn. Gatunek pospolity w Polsce. W Puszczy Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Białowieskiej znany tylko z oddz. 256 (Buja- Białowieża, oddz. 420A, przy drodze do Bud; kiewicz et al. 1992). ATPOL: GC-64; 17.09.2015; osiem owocni- ków na ziemi na skraju grądu; leg. & det. T. Panaeolus olivaceus F.H. Møller Ślusarczyk; TŚ 11/2015. Okaz badany: Białowieski PN, droga po- Gatunek stosunkowo rzadki w kraju, między oddz. 318 i 319 (Masiewski Tryb); prawdopodobnie przeoczany. Z Puszczy ATPOL: GC-56; 14.09.2015; jeden owocnik Białowieskiej podawany dwukrotnie (Gier- na ziemi na drodze śródleśnej, w trawie; czyk et al. 2013, 2014a). leg. T. Ślusarczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ BG/150914/0036. Pholiotina vexans (P.D. Orton) Bon Gatunek rzadki w Polsce. Z Puszczy Bia- Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. łowieskiej dotychczas niepodawany. 369, przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC- 55; 14.05.2015; kilka owocników na ziemi,

38 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej... w grądzie; leg. A. Kujawa, det. B. Gierczyk; Pleurotus cornucopiae (Paulet) Rolland BGF/BG/150514/0015. 2. Białowieski PN, Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 399A, oddz. 314; ATPOL: GC-55; 10.06.2015; je- przy „Trasie przez Grabki Miłości”; ATPOL: den owocnik na ziemi, w łęgu; leg. A. Kuja- GC-55; 09.06.2015; licznie na kłodzie drzewa, det. B. Gierczyk; BGF/BG/150610/0005. wa liściastego w grądzie; leg. & det. A. Kuja- 3. Białowieski PN, oddz. 373; ATPOL: wa, B. Gierczyk; BGF/BG/150609/0003. GC-56; 01.07.2015; kilka owocników na Gatunek nieczęsto notowany w Polsce. ziemi, w grądzie; leg. & det. A. Kujawa, B. Z Puszczy Białowieskiej podawany wyłącz- Gierczyk; BGF/BG/150701/0009, BGF/ nie z czterech oddziałów zlokalizowanych BG/150701/0010. w obrębie Parku Narodowego (Bujakiewicz Gatunek rzadko notowany w kraju, w et al. 1992, Bujakiewicz 2003, Bujakiewicz i Puszczy Białowieskiej stwierdzony wyłącz- Kujawa 2010). nie w oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992, jako Conocybe blattaria (Fr.) Kühner). Pluteus albineus Bonnard Okaz badany: Białowieski PN, przy drodze Pleurotus aff. abieticola R.H. Petersen & między oddz. 188 i 189, nad rz. Przedzielną; K.W. Hughes ATPOL: GC-55; 18.09.2015; dwa owocniki na Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 192A; kłodzie olszy czarnej w olsie; leg. B. Gierczyk, ATPOL: GC-55; 15.09.2015; bardzo licznie det. A. Kujawa; BGF/BG/150918/0020. na przestojach świerkowych; leg. A. Ku- Gatunek rzadki w Polsce i Europie, w jawa, B. Gierczyk, det. B. Gierczyk; BGF/ 2011 odnotowany w Hajnówce (Gierczyk et BG/150915/0049. al. 2014c). Stosunkowo niedawno opisany gatunek boczniaka, związany z drewnem drzew igla- Pluteus fenzlii (Schulzer) Corriol & P.-A. stych (Petersen i Hughes 1997). Dotychczas Moreau (fot. 13) z Polski wymieniony tylko w sprawozdaniu Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 285B; z wystawy grzybów Puszczy Białowieskiej w ATPOL: GC-55; 15.09.2015; trzy owoc- 2014 r., bez podania stanowisk (Gierczyk et niki na kłodzie lipowej w grądzie; leg. A. al. 2015). Obserwowane w Puszczy Białowie- Kujawa, det. A. Kujawa, B. Gierczyk; BGF/ skiej owocniki w pełni odpowiadają opisowi BG/150915/0003. gatunku, jednakże dla pewnego oznacze- Gatunek bardzo rzadki, znany z nielicz- nia konieczne są badania molekularne. Od nych krajów Europy: Francja, Węgry, Serbia, innych przedstawicieli rodzaju Pleurotus o Słowacja, Rosja, Abchazja (Corriol i Moreau monomitycznym systemie strzępkowym (P. 2007, Malyszheva 2007). W Polsce zebrany pulmonarius (Fr.) Quél., P. ostreatus (Jacq.) tylko raz, w Puszczy Białowieskiej na kło- P. Kumm.) odróżnia się następującą kom- dzie jesionowej (oddz. 284Bd: Karasiński et binacją cech: ciemna, brązowa barwa kape- al. 2010, Karasiński 2014). lusza (7E4-7E6, 6D4-6D6), cienki miąższ, występowanie na drzewach iglastych (jodła, Pluteus luctuosus Boud. (fot. 14) świerk) i brak osłony. W Puszczy Białowie- Okazy badane: 1. Białowieski PN, przy dro- skiej we wrześniu 2015 r. gatunek ten wystę- dze pomiędzy oddz. 373 i 374 (Masiewski pował masowo na całym obszarze, zarówno Tryb); ATPOL: GC-56; 14.09.2015; jeden w monokulturach świerkowych, jak i w la- owocnik na drewnie drzewa liściastego na sach mieszanych, na uschniętych świerkach, przydrożu, w grądzie; leg. B. Gierczyk, det. obumarłych na skutek działań korników. A. Kujawa; BGF/BG/150516/0004. 2. Biało- Owocniki obserwowano wyłącznie na prze- wieski PN, oddz. 372D; ATPOL: GC-55; las stojach z przynajmniej częściowo zachowa- grądowy (dąb, lipa, grab), kilka owocników ną korą. na silnie rozłożonej kłodzie drzewa liściaste-

39 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Fot. 13. Pluteus fenzlii (15.09.2015; fot. T. Ślusarczyk). Photo 13. Pluteus fenzlii (15.09.2015; photo by T. Ślusarczyk).

Fot. 14. Pluteus luctuosus (03.10.2015; fot. M. Kozak). Photo 14. Pluteus luctuosus (03.10.2015; photo by M. Kozak).

40 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej... go; leg. & det. M. Kozak, P. Mleczko; KRA na kłodzie niezidentyfikowanego drzewa, na F-2015-7. przydrożu, w grądzie; leg. T. Ślusarczyk, det. Gatunek rzadki, znany z pojedynczych A. Kujawa; BGF/BG/150916/0027. stanowisk w Polsce. Z Puszczy Białowieskiej Gatunek uważany przez Wojewodę dotychczas notowany wyłącznie z oddz. 402 (2003) za synonim P. plautus (Weinm.) Gil- (Gierczyk et al. 2014a). let, przez innych autorów uważany za osobny gatunek lub odmianę (Knudsen i Vesterholt Pluteus plautus (Weinm.) Gillet; I 2012). W Polsce notowany sporadycznie, Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 373, choć nierzadki. W Puszczy Białowieskiej przy Masiewskim Trybie; ATPOL: GC- notowany w Obszarze Ochronnym Rezer- 56; 01.07.2015; dwa owocniki na drewnie wat (Nespiak 1959) i oddz. 256 (Bujakiewicz drzewa liściastego w grądzie; leg. B. Gier- et al. 1992) oraz w rez. Wysokie Bagno i rez. czyk, det. A. Kujawa, B. Gierczyk; BGF/ Siemianówka (Bujakiewicz i Kujawa 2010). BG/150701/0007. Gatunek prawdopodobnie częsty w Pol- Pluteus thomsonii (Berk. & Broome) Dennis sce, choć przez niektórych autorów jest syno- Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. nimizowany z P. semibulbosus (Lasch) Quél., Białowieża, oddz. 312C, przy Narewkow- więc odnotowane w literaturze stanowiska skiej Drodze; ATPOL: GC-55; 15.09.2015; wymagają weryfikacji materiału zielniko- jeden owocnik na ziemi na przydrożu wego. W Puszczy Białowieskiej notowany w grądzie; leg. & det. A. Kujawa; BGF/ z Obszaru Ochronnego Rezerwat (Nespiak BG/150915/0007. 1959), oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992) i Gatunek szeroko rozpowszechniony w 343Bb (Karasiński et al. 2010). Polsce, z Puszczy Białowieskiej podawany z Białowieskiego PN, z oddz. 256 (Bujakie- Pluteus semibulbosus (Lasch) Quél. wicz et al. 1992), 108 i 340 (Karasiński et al. Okazy badane: 1. Białowieski PN, przy dro- 2010). dze między oddz. 192 i 193 (Sierchanowski Tryb); ATPOL: GC-55; 15.09.2015; jeden Psathyrella corrugis (Pers.) Konrad & Ma- owocnik w łęgu, na drewnie; leg. T. Ślusar- ubl.; R czyk, det. A. Kujawa; BGF/BG/150915/0055. Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. 2. Białowieski PN, przy drodze pomiędzy 373; ATPOL: GC-56; 14.09.2015; kilka oddz. 373 i 374 (Masiewski Tryb); AT- owocników na gałązce drzewa liściastego POL: GC-56; 14.09.2015; jeden owocnik na w grądzie; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/ drewnie drzewa liściastego na przydrożu, BG/150914/0039. 2. Białowieski PN, oddz. w grądzie; leg. B. Gierczyk, det. A. Kujawa; 369, przy Drodze Objazdowej; ATPOL: GC- BGF/BG/150516/0005. 3. Białowieski PN, 55; 16.09.2015; kilkanaście owocników na oddz. 373, ATPOL: GC-56; 14.09.2015; dwa ściółce w grądzie; leg. & det. B. Gierczyk; owocniki na drewnie drzewa liściastego, BGF/BG/150916/0058. w grądzie; leg. & det. T. Ślusarczyk; BGF/ Gatunek często notowany w kraju. Z BG/150516/0010. 4. Puszcza Białowieska, Puszczy Białowieskiej podawany trzykrotnie Nadl. Białowieża, przy drodze między oddz. (Nespiak 1959, Skirgiełło 1998 – jako P. gra- 255C i 285A; ATPOL: GC-55; 15.09.2015; je- cilis (Fr.) Quél., Bujakiewicz et al. 1992). den owocnik na resztkach drewna, na przy- drożu, w grądzie; leg. T. Ślusarczyk, det. A. Psathyrella cortinarioides P.D. Orton Kujawa; BGF/BG/150915/0056. 5. Białowie- Okaz badany: Białowieski PN, przy drodze ski PN, oddz. 369, przy Drodze Objazdowej; między oddz. 318 i 319 (Masiewski Tryb); ATPOL: GC-55; 16.09.2015; jeden owocnik ATPOL: GC-56; 14.09.2015; kilka owocni-

41 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015) ków na zagrzebanym drewnie, na przydro- BGF/BG/150915/0044. 3. Puszcza Biało- żu w grądzie; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/ wieska, oddz. 221E, przy czarnym szlaku BG/150914/0040. turystycznym (Carska Tropina); GC-55; Gatunek znany w Polsce wyłącznie z oko- 18.09.2015; cztery owocniki na ściółce w lic Świebodzina (Ślusarczyk 2012) i Kampi- grądzie; leg. & det. T. Ślusarczyk; TŚ 4/2015. noskiego PN (Karasiński et al. 2015). Nowy 4. Białowieski PN, oddz. 314C; ATPOL: dla Puszczy Białowieskiej. GC-55; 16.09.2015; 10 owocników na ściół- ce w grądzie; leg. & det. T. Ślusarczyk; TŚ Psathyrella longicauda P. Karst. 15/2015. Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. Gatunek rzadko notowany w Polsce. Z 398C; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; pięć Puszczy Białowieskiej podawany wyłącznie owocników na ziemi, w grądzie; leg. & det. T. z oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992). Ślusarczyk; TŚ 17/2015. 2. Białowieski PN, oddz. 314C; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; Psathyrella obtusata (Pers.) A.H. Sm. dwa owocniki na ziemi, w grądzie; leg. & det. Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. T. Ślusarczyk; TŚ 25/2015. 369F; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; dwa Gatunek bardzo rzadki w Polsce, znany owocniki na gałęzi drzewa liściastego, w grą- z dwóch stanowisk (Karasiński et al. 2015). dzie; leg. & det. T. Ślusarczyk; TŚ 14/2015. 2. Nowy dla Puszczy Białowieskiej. Białowieski PN, oddz. 374C; ATPOL: GC- 56; 14.09.2015; cztery owocniki na ściół- Psathyrella microrhiza (Lasch) Konrad & ce, w grądzie; leg. & det. T. Ślusarczyk; TŚ Maubl.; R 26/2015. Okazy badane: 1. Puszcza Białowieska, Gatunek częsty w Polsce. W Puszczy Nadl. Białowieża, przy drodze między oddz. Białowieskiej odnotowany dotychczas czte- 450 i 474, koło Sinickiej Drogi, Rez. Krajo- rokrotnie (Błoński 1889 – jako Pratella obtu- brazowy im. W. Szafera; ATPOL: GC-65; sata (Pers.) Feltgen, Nespiak 1959, Bujakie- 17.09.2015; trzy owocniki na ściółce w grą- wicz et al. 1992, Skirgiełło 1998). dzie, na przydrożu; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/BG/150917/0013. 2. Puszcza Białowie- Psathyrella praecox A.H. Sm. ska, Nadl. Browsk, oddz. 157B; ATPOL: GC- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398, 55; 18.09.2015; jeden owocnik na przydrożu przy ścieżce edukacyjnej do Dębu Jagiełły; w borze mieszanym, na ziemi; leg. & det. T. ATPOL: GC-55; 16.05.2015; jeden owocnik Ślusarczyk; TŚ 8/2015. na ziemi w grądzie; leg. & det. B. Gierczyk; Gatunek rzadko notowany w Polsce, po- BGF/BG/150516/0008. dawany z Obszaru Ochronnego Rezerwat Gatunek bardzo rzadki w Europie (zna- (Nespiak 1959), z oddz. 500 i Polany Biało- ny tylko z Niemiec; Melzer 2015), z Polski wieskiej (Gierczyk et al. 2014a). dotychczas niepodawany. Gatunek charakteryzuje się dominacją pęcherzykowatych Psathyrella noli-tangere (Fr.) A. Pearson & elementów na ostrzu blaszki (cheilocystydy Dennis; R są bardzo rzadkie), pleurocystydami tępo Okazy badane: 1. Białowieski PN, przy zakończonymi i zarodnikami o wymiarach drodze między oddz. 318 i 319 (Masiewski 6,5-9,5 × 3-4,5 μm. Być może jest tylko for- Tryb); ATPOL: GC-56; 14.09.2015; licz- mą P. spadiceogrisea (Schaeff.) Maire. nie w olsie, na ziemi i ściółce; leg. & det. T. Ślusarczyk, A. Kujawa, B. Gierczyk; BGF/ Psathyrella pseudocorrugis (Romagn.) Bon BG/150914/0041. 2. Białowieski PN, oddz. ss. K. van Wav., Arnolds, Enderle 193; ATPOL: GC-55; 15.09.2015; licznie na Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. ziemi i ściółce w łęgu; leg. & det. B. Gierczyk; 373D, przy Masiewskim Trybie; ATPOL:

42 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

GC-56; 13.05.2015; jeden owocnik na przy- Psathyrella tephrophylla (Romagn.) Bon drożu, w grądzie, na zagrzebanym kawał- Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 314C; ku drewna; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/ ATPOL: GC-55; 16.09.2015; cztery owocni- BG/150513/0005. 2. Białowieski PN, oddz. ki na ziemi w grądzie; leg. & det. T. Ślusar- 398B; ATPOL: GC-55; 04.07.2015; jeden czyk; TŚ 18/2015. owocnik na ziemi na skraju łęgu jesionowo- Gatunek rzadki w Polsce. Z Puszczy Bia- olszowego; leg. A. Kujawa, det. B. Gierczyk; łowieskiej dotychczas niepodawany. BGF/BG/150704/0005. Gatunek rzadko notowany choć szeroko Rhodocybe parilis (Fr.) Singer rozpowszechniony w Polsce (Karasiński et Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. al. 2010; Gierczyk npubl.). Z Puszczy Biało- Browsk, oddz. 128D, przy drodze do par- wieskiej dotychczas niepodawany. kingu koło Kosego Mostu; ATPOL: GC-45; 15.09.2015; trzy owocniki na piasku w wyro- Psathyrella pseudogracilis (Romagn.) bisku nieczynnej żwirowni; leg. B. Gierczyk, M.M. Moser (fot. 15) det. T. Ślusarczyk; BGF/BG/150918/0051. Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Gatunek znany z nielicznych stanowisk Białowieża, oddz. 579D; ATPOL: GC-65; w Polsce. W Puszczy Białowieskiej stwier- 04.10.2015; na poboczu drogi leśnej, kilka- dzony raz, w Obszarze Ochronnym Rezer- dziesiąt owocników na ziemi; leg. & det. M. wat (Nespiak 1959, jako Clitocybe parilis Kozak, P. Mleczko; KRA F-2015-8. (Fr.) Gillet). Gatunek rzadki w Polsce. Z Puszczy Bia- łowieskiej dotychczas niepodawany.

Fot. 15. Psathyrella pseudogracilis (04.10.2015; fot. M. Kozak). Photo 15. Psathyrella pseudogracilis (04.10.2015; photo by M. Kozak).

43 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Russula versicolor Schaeff. Skeletocutis odora (Sacc.) Ginns; V, Ch Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 402A; Browsk, oddz. 128D; ATPOL: GC-45; ATPOL: GC-56; 18.09.2015; las mieszany, na 15.09.2015; jeden owocnik na ziemi w bo- kłodzie osikowej; vid. A. Szczepkowski. rze sosnowym; leg. & det. T. Ślusarczyk; TŚ Gatunek znany z pięciu stanowisk w kra- 16/2015. ju (Piątek 2005b). W Białowieskim PN po- Gatunek nierzadki w Polsce. Z Pusz- dawany z kilkunastu oddziałów (Karasiński czy Białowieskiej podawany dwukrotnie et al. 2010). Z powyższej lokalizacji nie był (Nespiak 1959 – jako R. serotina Quél., Skir- wykazywany. giełło 1998). Suillus granulatus (L.) Roussel Scleroderma bovista Fr. Okazy badane: 1. Puszcza Białowieska, na S Okazy badane: 1. Białowieski PN, oddz. od Czerlonki, Nadl. Białowieża, oddz. 468D; 314C, przy Drodze Objazdowej; ATPOL: ATPOL: GC-64; 17.09.2015; licznie w zara- GC-55; 16.09.2015; kilka owocników na stającym wyrobisku żwirowni, pod sosnami; ziemi, na przydrożu w grądzie; leg. & det. A. leg. & det. T. Ślusarczyk, A. Kujawa, B. Gier- Kujawa; BGF/BG/150916/0006. 2. Puszcza czyk; BGF/BG/150917/0033. 2. Puszcza Bia- Białowieska, Nadl. Białowieża, przy drodze łowieska, Nadl. Browsk, oddz. 128D, koło leśnej między oddz. 491D i 492C, na piasz- torów kolejki na polanie, przy parkingu; czystym przydrożu, w młodniku sosnowym; ATPOL: GC-55; 18.09.2015; licznie w trawie leg. & det. M. Kozak, P. Mleczko; KRA F- pod sosnami; vid. B. Gierczyk. 2015-9. Gatunek pospolity w Polsce, z Puszczy Gatunek pospolity w Polsce. Z Puszczy Białowieskiej podawany bez dokładnej loka- Białowieskiej podawany bez dokładnej lo- lizacji (Karpiński 1949, Szczepkowski et al. kalizacji (Błoński et al. 1888, Błoński 1889, 2008, 2011, Gierczyk et al. 2013, 2014a). Anonymous 1968, Gierczyk et al. 2015). Tremella aurantia Schwein. (fot. 16) Simocybe sumptuosa (P.D. Orton) Singer Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Okazy badane: 1. Białowieski PN, przy Białowieża, oddz. 424D, przy Drodze Na- drodze między oddz. 318 i 319 (Masiew- rewkowskiej; ATPOL: GC-65; 16.05.2015; ski Tryb); ATPOL: GC-56; 14.09.2015; dwa kilka owocników w grądzie na kłodzie drze- owocniki na kłodzie drzewa liściastego w wa liściastego; leg. & det. B. Gierczyk, A. Ku- grądzie, na przydrożu; leg. T. Ślusarczyk, jawa; BGF/BG/150516/0009. det. B. Gierczyk; BGF/BG/150914/0035. 2. Gatunek bardzo rzadki, w Polsce znany Białowieski PN, przy drodze między oddz. wyłącznie z Puszczy Białowieskiej. Dotych- 192B i 193A (Sierchanowski Tryb); ATPOL: czas podawany wyłącznie z Białowieskiego GC-55; 15.09.2015; dwa owocniki na kło- PN (Roberts 1995, Bujakiewicz i Kujawa dzie drzewa liściastego w grądzie, na przy- 2010, Karasiński et al. 2010). drożu; leg. T. Ślusarczyk, det. B. Gierczyk; BGF/BG/150915/0041. 3. Białowieski PN, Tricholoma columbetta (Fr.) P. Kumm.; R oddz. 398; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; kilka Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 192, owocników na drewnie, w łęgu jesionowo- koło Sierchanowskiego Trybu; ATPOL: GC- olszowym; leg. A. Kujawa, det. B. Gierczyk; 55; 08.06.2015; kilka owocników na ziemi BGF/BG/150916/0059. w grądzie; leg. & det. B. Gierczyk; BGF/ Gatunek rzadko notowany w Polsce, z BG/150608/0004. Puszczy Białowieskiej podawany z oddz. 256 Gatunek nieczęsto notowany w Polsce. (Bujakiewicz et al. 1992) i 370D (Karasiński Z Puszczy Białowieskiej podawany z oddz. et al. 2010).

44 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

256 i 284 (Nespiak 1956) oraz bez lokalizacji 372 Białowieskiego PN (Karasiński et al. (Gierczyk et al. 2013, 2014a). 2010) oraz z Nadl. Browsk (Kujawa 2009b).

Tricholoma scalpturatum (Fr.) Quél. Volvariella gloiocephala (DC.) Murrill Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl. Hajnówka, oddz. 519D; ATPOL: GC-64; Białowieża, oddz. 424, przy Narewkow- 04.10.2015; kilkanaście owocników na zie- skiej Drodze; ATPOL: GC-65; 02.07.2015; mi, przy drodze leśnej w borze sosnowym; dwa owocniki w grądzie, na ziemi; leg. vid. M. Kozak, P. Mleczko. & det. A. Kujawa, B. Gierczyk; BGF/ Gatunek nieczęsto notowany na terenie BG/150702/0013. Polski. Z Puszczy Białowieskiej podawany Gatunek pospolity w Polsce. Z Puszczy tylko z obszaru Białowieskiego PN, z oddz. Białowieskiej podawany z Obszaru Ochron- 283 (Nespiak 1956). nego Rezerwat (Nespiak 1959) i oddz. 314D (Karasiński et al. 2010) oraz bez dokładnej Volvariella bombycina (Schaeff.) Singer; R lokalizacji (Gierczyk et al. 2013). Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 398B; ATPOL: GC-55; 16.09.2015; grąd, na pniu Xerocomus porosporus (Imler ex Bon & G. wywrotu klonu zwyczajnego, jeden owocnik; Moreno) Contu leg. & det. A. Szczepkowski (WAML 843). Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 314; Gatunek nie jest rzadki w Polsce (Szczep- ATPOL: GC-55; 03.07.2015; jeden owocnik kowski et al. 2013). W Puszczy Białowieskiej na ziemi w grądzie; leg. A. Kujawa, det. B. podawany z trzech stanowisk: oddz. 371 i Gierczyk; BGF/BG/150703/0010.

Fot. 16. Tremella aurantia (16.05.2015; fot. A. Kujawa). Photo 16. Tremella aurantia (16.05.2015; photo by A. Kujawa).

45 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Gatunek rzadko notowany w Polsce, przez Lasy Państwowe, przy którego reali- podawany z okolic Trójmiasta (Wilga 2011, zacji zbieraliśmy dodatkowe dane, oraz Pra- oznaczenie niepewne) oraz Kampinoskiego cownikom Ośrodka Edukacji Przyrodniczej PN (Karasiński et al. 2015). Z Puszczy Biało- Białowieskiego Parku Narodowego, a szcze- wieskiej dotychczas niepodawany. gólnie paniom mgr Elżbiecie Jabłońskiej i dr Joannie Bober za współpracę przy realizacji wystawy oraz wszechstronną pomoc. Ser- PODZIĘKOWANIA deczne podziękowania składamy wszystkim tym, którzy pomagali przy wyszukiwaniu i Autorzy serdecznie dziękują Dyrekcji dostarczaniu okazów na wystawę, w szcze- Białowieskiego Parku Narodowego za za- gólności uczniom Zespołu Szkół Leśnych w proszenie do współpracy, pani dr Renacie Białowieży – Piotrowi Kusakowi, Sebastia- Krzyściak-Kosińskiej za koordynację pro- nowi Rytelewskiemu, Michałowi Połeciowi i jektu „Badania wybranych grup grzybów, Pawłowi Kuniewiczowi, a także Państwu Lu- organizmów grzybopodobnych oraz śluzow- mirowi, Miluše, Veronice, Petrowi i Pavlowi ców na powierzchniach badawczych Bia- Fukala. Dziękujemy także Panu Mikołajowi łowieskiego Parku Narodowego oraz Pusz- Jaganowowi za wskazanie stanowiska Clito- czy Białowieskiej w 2015 r.” finansowanego pilus cystidiatus.

LITERATURA Anonymous 1968. Compte-rendu du IV-eme Congres des Mycologues Europeens. Warszawa 1966. Acta Mycol. 4: 181-196. BAKYS R., VASAITIS R., BARKLUND P., IHRMARK K., STENLID J. 2009. Investigations concerning the role of Chalara fraxinea in declining Fraxinus excelsior. Plant Pathol. 58, 2: 284-292. BARAL H.-O. 2015. Vital taxonomy and ecology of Ascomycetes (with special regard to inoperculate discomycetes). Key to European species of Lachnum. Dostęp: 01.10.2015. [www.ascofrance.com/ uploads/forum_file/5572.doc]. Błoński F. 1889. Spis roślin zarodnikowych zebranych lub zanotowanych w lecie w r. 1888 w pusz- czach: Białowieskiej, Świsłockiej i Ladzkiej. In: Błoński F., Drymmer K. (Eds.). Sprawozdanie z wycieczki botanicznej, odbytej do Puszczy Białowieskiej, Ladzkiej i Świsłockiej w 1888 roku. Pam. Fizjogr. 9: 63-115. Błoński F., Drymmer K., Ejsmond A. 1888. Sprawozdanie z wycieczki botanicznej odbytej do Puszczy Białowieskiej w lecie 1887 r. Pam. Fizjogr. 8: 59-155. Bujakiewicz A. 1994. Macrofungi in the alder forests of the Białowieża National Park. Mycol. Helv. 6, 2: 57-76. Bujakiewicz A. 2003. Puszcza Białowieska ostoją rzadkich i zagrożonych grzybów wielkoowocnikowych. Par. nar. Rez. Przyr. 22, 3: 323-346. Bujakiewicz A. 2004. Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego. In: WOŁO- SZYN B. W., JAWORSKI A., SZWAGRZYK J. (Eds.). Babiogórski Park Narodowy. Monografia Przyrodnicza: 215-257. Bujakiewicz A. 2011. Macrofungi in the Alnetum incanae association along Jaworzyna and Skawica river valleys Western Carpathians. Pol. Bot. J. 56, 2: 267-285. Bujakiewicz A., Chlebicki A., Chmiel M., Cieśliński S., Czyżewska K., Faliński J.B., Glanc K., Głowacki Z., Klama H., Komorowska H., Lisiewska M., Majewski T., Mrozińska T., Mułenko W., Sadowska B., Skirgiełło A., Załuski T., Żarno- wiec J. 1992. Check-list of cryptogamous and seminal plant species recorded during the period 1987-1991 on the permanent plot V-100 (Project CRYPTO). In: Faliński J.B., Mułenko W.

46 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

(Eds.). Cryptogamous plants in the forest communities of Białowieża National Park, Phytocoeno- sis 4 (N.S.), Archiv. Geobot. 3: 1-48. Bujakiewicz A., KujawA A. 2010. Grzyby wielkoowocnikowe wybranych rezerwatów przyrody Puszczy Białowieskiej. Parki nar. Rez. Przyr. 29, 1: 3-26. Chmiel M. A. 2006. Checklist of Polish larger Ascomycetes. In: Mirek Z. (Ed.). Biodiversity of Po- land. Vol. 8. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków. Chmiel M., Sadowska B. 1994. Grzyby koprofilne w zbiorowiskach leśnych Białowieskiego Parku Narodowego. Fragm. Flor. Geobot. Pol. 1: 107-131. CONSIGLIO G., SETTI L. 2008. Il genere Crepidotus in Europa. A.M.B. Fondazione, Centro Studi Micologici, Trento. CORNER E.J.H. 1950. A monograph of Clavaria and allied genera. Oxford University Press, London. CORRIOL G., MOREAU P.-A. 2007. Agaricus (Annularia) fenzlii redécouvert dans les Pyrénées. Notes sur le genre Chamaeota en Europe. Persoonia 19, 2: 233-250. DOMAŃSKI S. 1967. Specyfika mikoflory nadrzewnej Białowieskiego Parku Narodowego ze szczegól- nym uwzględnieniem grzybów z rzędu Aphyllophorales. Sylwan 111, 1: 17-27. Domański Z. 1997. Nowe stanowiska rzadkich i interesujących grzybów w Polsce. Warszawa (wyda- ne nakładem własnym autora). EICHLER B. 1902. Przyczynek do flory grzybów okolic Międzyrzeca. Wszechświat 21, 5: 76-77. Gierczyk B., Chachuła P., Karasiński D., Kujawa A., Kujawa K., Pachlewski T., Snowarski M., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Wójtowski M. 2009. Grzyby wielkoowocnikowe polskich Bieszczadów. Część I. Parki nar. Rez. Przyr. 28, 3: 3-100. Gierczyk B., Kujawa A., Pachlewski T., Szczepkowski A., Wójtowski M. 2011. Rare species of the genus Coprinus Pers. s. lato. Acta Mycol. 46, 1: 27-73. Gierczyk B., Szczepkowski A., Kujawa A. 2013. XVIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowie- skiej. Parki nar. Rez. Przyr. 32, 2: 88-112. Gierczyk B., Szczepkowski A., Kujawa A., Karasiński D. 2014a. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej. Przegl. Przyr. 25, 1: 3-36. GIERCZYK B., KUJAWA A., SZCZEPKOWSKI A. 2014b. New to Poland species of the broadly defined genus Coprinus (Basidiomycota, Agaricomycotina). Acta Mycol. 46, 2: 159-188. GIERCZYK B., KUJAWA A., ŚLUSARCZYK T. 2014c. Pluteus albineus (Basidiomycota) - a new species for Poland. Pol. Bot. J. 59, 1: 145-148. Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A. 2015. XX Jubileuszowa Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej. Przeg. Przyr. 26, 1: 11-29. GUMIŃSKA B. 2006. Atlas grzybów Pienińskiego Parku Narodowego. Pieniński Park Narodowy, Krościenko n/D. Halama M., Romański M. 2010. Grzyby makroskopijne (macromycetes). In: Krzysztofiak L. (Ed.). Śluzowce Myxomycetes, grzyby Fungi i mszaki Bryophyta Wigierskiego Parku Narodowego. Przyroda Wigierskiego Parku Narodowego. Seria naukowa. Stowarzyszenie „Człowiek i Przyroda”. Suwałki: 87-201. JAKLITSCH W. M. 2009. European species of Hypocrea. Part I. The green-spored species. Stud. Mycol. 63: 1-91. JANČOVIČOVÁ S., TOMŠOVSKÝ M., URBAN A., KRISAI-GREILHUBER I. 2014. New records and epitypification ofCrepidotus malachioides (Crepidotaceae, Agaricales). Sydowia 66, 1: 79-97. JAROSZEWICZ B. 1996. Grzyby (Mycota) Puszczy Białowieskiej – gatunki zgromadzone na II Wysta- wie Grzybów Puszczy Białowieskiej. Parki nar. Rez. przyr. 15: 47-53. Karpiński J. J. 1949. Materiały do bioekologii Puszczy Białowieskiej. Prace IBL 56, A. KARASIŃSKI D. 2014. Puszczańskie rarytasy. Białowieski Park Narodowy, Białowieża. Karasiński D., Kujawa A., Szczepkowski A., Wołkowycki M. 2010. Plan ochrony gatun- ków grzybów. W: Plan Ochrony Białowieskiego Parku Narodowego na lata 2011-2030. Białowieski Park Narodowy, Białowieża. Maszynopis.

47 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

KARASIŃSKI D., KUJAWA A., GIERCZYK B., ŚLUSARCZYK T., SZCZEPKOWSKI A. 2015. Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego. Kampinoski Park Narodowy, Izabelin- Lublin. Knudsen H., Vesterholt J. (Eds.). 2012. Funga Nordica. Agaricoid, boletoid, clavarioid, cyphel- loid and gastroid genera. Nordsvamp, Copenhagen. KOWALSKI T. 2009. Rozprzestrzenienie grzyba Chalara fraxinea w aspekcie procesu chorobowego jesionu w Polsce. Sylwan 10: 668-674. KOWALSKI T., BIAŁOBRZESKI M., OSTAFIŃSKA A. 2013. The occurrence of Hymenoscyphus pseu- doalbidus apothecia in the leaf litter of Fraxinus excelsior stands with ash dieback symptoms in southern Poland. Acta Mycol. 48, 2: 135-146. KRAJ W., ZAREK M., KOWALSKI T. 2012. Genetic variability of Chalara fraxinea, dieback cause of European ash (Fraxinus excelsior L.). Mycol. Progress 11: 37-45. KUJAWA A. 2009a. Macrofungi of wooded patches in the agricultural landscape. I. Species diversity. Acta Mycol. 44, 1: 49-75. KUJAWA A. 2009b. Grzyby wielkoowocnikowe. W: OKOŁÓW C., KARAŚ M., BOŁBOT A. (Eds.) Białowieski Park Narodowy. Poznać – Zrozumieć – Zachować. Białowieski Park Narodowy, Bia- łowieża: 87-110. Kujawa A. 2015. Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej (wersja: styczeń 2015). In: Snowarski M. Atlas grzybów Polski. Dostęp: 30.09.2015. [http://www.grzyby.pl/grzyby-makroskopijne-Polski-w-literaturze-mikologicznej.htm]. KUJAWA A., WRZOSEK M., DOMIAN G., KĘDRA K., SZKODZIK J., RUDAWSKA M., LESKI T., KARLIŃSKI L., PIETRAS M., GIERCZYK B., DYNOWSKA M., ŚLUSARCZYK D., KAŁUCKA I., ŁAWRYNOWICZ M. 2012. Preliminary studies of fungi in the Biebrza National Park (NE Po- land). II. Macromycetes. Acta Mycol. 47, 2: 235-264. KUJAWA A., GIERCZYK B. 2013. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011. Przegl. Przyr. 24, 2: 3-44. KUJAWA A., ŚLUSARCZYK T. 2013. Opracowanie projektów planów ochrony Parku Narodowego „Ujście Warty” oraz obszaru Natura 2000 PLC 080001 „Ujście Warty”. Zadanie: Inwentaryzacja zasobów grzybów wielkoowocnikowych. Sprawozdanie z inwentaryzacji grzybów wielkoowocnikowych Parku Narodowego „Ujście Warty” Maszynopis. ŁUSZCZYŃSKI J. 2008. Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist. Wyd. Uniwersy- tetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego. Kielce. MALYSZHEVA E., MOROZOVA O., ZVYAGINA E. 2007. New records of the annulate Pluteus in European and Asian Russia. Acta Mycol. 42, 2: 153-160. MELZER A. 2015. Psathyrella. Dostęp: 01.10.2015. [http://www.vielepilze.de/selten/psat/epsat.html]. Moser M. 1978. Fungorum Rariorum Icones Coloratae. Pars VII. J. Cramer Verlag, Vaduz. Mycobank 2015. The MycoBank engine and related databases. Dostęp: 30.09.2015. [http://www. mycobank.org]. Nespiak A. 1956. Grzyby kapeluszowe w zespołach leśnych Puszczy Białowieskiej (Komunikat wstęp- ny). Fragm. Flor. Geobot. 2, 2: 134-135. Nespiak A. 1959. Studia nad udziałem grzybów kapeluszowych w zespołach leśnych na terenie Bia- łowieskiego Parku Narodowego. Monogr. Bot. 8: 3-141. NiemelÄ T. 2013. Grzyby poliporoidalne Puszczy Białowieskiej. Klucz do oznaczania wraz z opisami gatunków. Białowieski Park Narodowy, Białowieża. NOORDELOOS M. E. 2004. Entoloma s.l. Supplemento. Fungi Europaei 5A. Edizioni Candusso, Alas- sio. PETERSEN R. H., HUGHES K. W. 1997. A new species of Pleurotus. Mycologia 89, 1: 173-180. Piątek M., SETA D., SZCZEPKOWSKI A. 2004. Notes on Polish polypores 5. Synopsis of the genus Spongipellis. Acta Mycol. 39, 1: 25-32.

48 Gierczyk B., Kujawa A., Szczepkowski A., Ślusarczyk T., Kozak M., Mleczko P. – XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej...

Piątek M. 2005a. Amylocystis lapponica (Romell) Singer. W: Wojewoda. W. (Ed.). Atlas of the geographical distribution of fungi in Poland. 3. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 5-8. PIĄTEK M. 2005b. Skeletocutis odora (Sacc.) Ginns. W: WOJEWODA. W. (Ed.). Atlas of the geographical distribution of fungi in Poland. 3. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 103-106. PILÁT A. 1950. Contribution to the knowledge of the Hymenomycetes of Białowieża virgin forest in Poland. Stud. Bot. Čechosl. 11: 145-173. QUELOZ V., GRÜNIG C.R., BERNDT R., KOWALSKI T., SIEBER T.N., HOLDENRIEDER O. 2011. Cryptic speciation in Hymenoscyphus albidus. Forest Path. 41: 133-142. RAITVIIR A. 2002. A revision of the genus Dasyscyphella (Hyaloscyphaceae, Helotiales). Pol. Bot. J. 47, 2: 227-241. ROBERTS P. 1995. British Tremella species I: Tremella aurantia & T. mesenterica. Mycologist 9, 3: 110- 114. Roniker A. 2012. Fungi of the Sarnia Skała massif in the Tatra Mountains (Poland). Pol. Bot. Stud. 28: 1-293. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 w sprawie ochrony gatunkowej grzybów. Dz. U. z 2014, poz. 1408. SAMUELS G.J., ROSSMAN A.Y., CHAVERRI P., OVERTON B.E., PÕLDMAA K. 2006. Hypocreales of the Southeastern United States: an identification guide. Centraalbureau voor Schimmelcultures, Utrecht. SKIRGIEŁŁO A. 1960. Wiosenne miseczniaki Białowieży. Mon. Bot. 10, 2: 3-19. SKIRGIEŁŁO A. 1972. Materiały do poznania rozmieszczenia geograficznego grzybów wyższych w Europie. IV. Acta Mycol. 8, 2: 191-218. SKIRGIEŁŁO A. 1998. Macromycetes of oak-hornbeam forests in the Białowieża National Park – mo- nitoring studies. Acta Mycol. 33, 2: 171-189. Szczepkowski A., Kujawa A., Karasiński D., Gierczyk B. 2008. Grzyby zgromadzone na XIV Wystawie Grzybów Puszczy Białowieskiej. Parki nar. Rez. Przyr. 27, 4: 115-133. SZCZEPKOWSKI A., KUJAWA A., HALAMA M. 2013. Volvariella bombycina (Schaeff.) Singer in Po- land: notes on its ecology, distribution and conservation status. Pol. J. Environ. Stud. 22, 1: 41-51. ŚLUSARCZYK T. 2012. Lasy robiniowe ostoją rzadkich i zagrożonych grzybów wielkoowocnikowych. Przegl. Przyr. 23, 2: 11-41. WILGA M. S. 2011. A teraz grzyby… . Pismo Politechniki Gdańskiej 5: 47-50. Wojewoda W. 2003. Checklist of Polish larger Basidiomycetes. In: Mirek Z. (Ed.). Biodiversity of Poland. Vol. 7. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków. Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Pol- sce. In: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (Eds.). Red list of plants and fungi in Poland. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków: 53-70.

Summary At the 21st Exhibition of Fungi of the Białowieża Forest 103 taxa of macrofungi were presented. During the exhibition preparations 14 taxa new to Poland (Acrospermum pallidulum, Bolbitius lacteus, Clitopilus cystidiatus, Crepidotus malachioides, C. malachius var. malachius, Dasyscyphella montana, Hypocrea strictipilosa, Lachnum clavigerum, L. „subpudicellum”, L. „subreynoutriae”, L. subvirgineum, Mycena algeriensis, Psathyrella praecox, Thecotheus crustaceus) and a further 36, so far not known from Bialowieża Forest, were found.

49 Przegląd Przyrodniczy XXVI, 3 (2015)

Adresy autorów:

Błażej Gierczyk Wydział Chemii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ul. Umultowska 89b, 61-614 Poznań e-mail: [email protected]

Anna Kujawa Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN ul. Bukowska 19, 60-809 Poznań e-mail: [email protected]

Andrzej Szczepkowski Zakład Mikologii i Fitopatologii Leśnej, Katedra Ochrony Lasu i Ekologii, Wydział Leśny SGGW, ul. Nowoursynowska 159, 02-779 Warszawa e-mail: [email protected]

Tomasz Ślusarczyk os. Widok 15/23, 66-200 Świebodzin e-mail: [email protected]

Maciej Kozak Instytut Botaniki UJ ul. Lubicz 46, 31-512 Kraków e-mail: [email protected]

Piotr Mleczko Instytut Botaniki UJ ul. Lubicz 46, 31-512 Kraków e-mail: [email protected]