De Stijl, Een Tijdschrift Vol Moed Mondriaan, Een Man Met Lef Van
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
DIT IS EEN COMMERCIËLE BIJLAGE VAN NBTC HOLLAND MARKETING BIJ NRC HANDELSBLAD Leiden De Stijl, een tijdschrift vol moed pag 2 -3 Den Haag Mondriaan, een man met lef pag 4-5 Gelderland Van der Leck, echt abstract werd het nooit pag 5-6 Utrecht/Amersfoort Leve De Stijl! pag 7-8 Noord-Nederland Hoe Van Doesburg onder de blokkwast verdween pag 8-9 Noord-Brabant Mondriaan tot Dutch Design pag 10-11 gehoor bij een aantal andere kunstenaars, wel Openlucht Museum De Lakenhal, onder wie Piet Mondriaan, Bart van der gecureerd door Winkler en Van Dijk. Daar Een tijdschrift vol moed Leck, Gerrit Rietveld, Peter Alma en wordt het schilderij ‘Compositie in staat, Vilmos Huszár. Samen ontwierpen ze een tweede lijn’ (1917) van Mondriaan in 3D In Leiden richtte Theo van Doesburg honderd nieuwe beeldtaal, waarin strakke, zwarte nagebouwd, de strepen worden muren lijnen en de heldere, primaire kleuren waarna hedendaagse kunstenaars uit de jaar geleden het tijdschrift De Stijl op. ‘Het was geel, rood en blauw de boventoon voer- Verenigde Staten, Australië en Europa meer dan een tijdschrift, het leidde tot de nieuwe den. Hun missie reikte ver; kunst, meu- hun werk zullen vertonen op de monu- bels en kleding, maar ook theeserviezen, mentale artwalls. ordening van de wereld.’ briefpapier, wachtkamers van doktoren - alles moest anders. Dat had Van Doesburg nooit gedacht, toen hij begin 1917 de eerste regels in Met een voorschot van zeshonderd meer verhalen en gedichten, al deed hij En het werd ook anders. het tijdschrift De Stijl schreef, op een gulden richtte Theo van Doesburg in 1917 dat laatste onder pseudoniem. steenworp afstand van datzelfde Pieters- het tijdschrift De Stijl op. Van Doesburg Hoewel De Stijl wereldberoemd werd, tel- kerkhof. woonde op dat moment in Leiden, aan De Stijl mocht dan een tijdschrift zijn, het de het tijdschrift maar weinig abonnees. het Kort Galgewater, en legde binnen werd al gauw een stroming, een bewe- Per keer werden er zo’n driehonderd Openlucht Museum De Lakenhal; en buiten de stad contact met gerenom- ging, een denkschool. Directeur Meta exemplaren gedrukt. Maar die driehon- Honderd jaar ná De Stijl. De Stijl is zonder twijfel de belangrijkste bijdrage ke en functionele ontwerp van hun voorgangers meerde kunstenaars en wetenschappers. Knol van Museum De Lakenhal in Leiden derd tijdschriften zwierven wel door heel 2 juni – 27 augustus van Nederland aan de cultuur van de twintigste een ‘extra laag’ van optimisme, een knipoog en Hij schilderde zelf ook en schreef onder noemt het een levensopvatting. ‘De Stijl Europa, waar ze gretig werden doorgege- is moed, vooruitgangsdrift, omwenteling, ven. De Stijl was in vele opzichten zijn tijd www.leiden.nl/deStijl eeuw. Wat begon als de naam van een tijdschrift, droge humor. de integratie van kunst in het leven. Van ver vooruit en dat gold zeker ook voor het Doesburg wilde elk ding, elke vorm, elke tijdschrift, dat als een soort hedendaags werd uiteindelijk een icoon van moderniteit over kleur als een entiteit behandelen. Dat be- blog fungeerde, waarop vooruitstreven- de hele wereld. In 2017 vieren we dat deze In deze bijlage vindt u verhalen over De Stijl, de tekent dat je niets zomaar voor lief neemt. de kunstenaars hun interesses met vele Het leidde tot een nieuwe ordening van mensen uit de hele wereld deelden. wereldberoemde avant-garde kunstbeweging belangrijkste leden (Van Doesburg, Van der Leck, de wereld.’ Die samenwerking, gecombineerd met precies honderd jaar geleden werd opgericht. Mondriaan en Rietveld) en hun belangrijkste Dat de wereld opnieuw moest worden het lef dat Van Doesburg cs. aan de dag geordend, daarvan was Van Doesburg legden, inspireert ook hedendaagse kun- werken. Over ‘Victory Boogie Woogie’ natuurlijk, doordrongen geraakt tijdens de Eerste stenaars, zoals Guido Winkler en Iemke De kunstenaars van De Stijl ontwikkelden een het laatste werk van Mondriaan, maar ook over Wereldoorlog. Van Doesburg, die onder van Dijk. Zij werken nog steeds volgens andere in Utrecht was gemobiliseerd, de geometrisch abstracte principes die Theo van tijdloze stijl waarin het draaide om dynamiek en het kleurenpalet van Van Doesburg dat onder de raakte ontgoocheld door de verhalen van door De Stijl werden uitgevonden. Ook de vele Belgische vluchtelingen. De nieu- corresponderen ze met elkaar en maken Doesburg schoonheid, om vooruitgang en optimisme. Zij blokkwast verdween. En we laten zien hoe Dutch we tijd moest daarom een optimistische ze tentoonstellingen waarbij de kunst, net geloofden dat nieuwe kunst kon leiden tot een Designers met Rietvelds lattenstoel aan de haal tijd worden, besloot hij. Voortaan stond als ten tijde van De Stijl, in de koffer mee Theo van Doesburg, wiens echte internationale samenwerking, op basis reist. naam Christian Emile Marie Küpper moderne en betere samenleving. Alles moest gingen. van een universele, visuele taal, centraal. luidde, werd geboren in 1883 Museum De Lakenhal is in 2017 gesloten in Utrecht. In zijn beginjaren als anders en alles werd anders. Van Doesburg – hij was schrijver, redac- vanwege een grootschalige restauratie beeldend kunstenaar schilderde hij Ook de minder bekende leden Peter Alma en Cover De Stijl jaargang 1, nummer 2. December 1917 teur en eindredacteur ineen – vond al snel en uitbreiding, maar presenteert in 2017 vooral landschappen, om daarna over te stappen op portretten. Met hun ideeën en ontwerpen maakten zij de Vilmos Huszár komen aan bod. En natuurlijk Rond 1912 begon Van Doesburg recensies te schrijven voor diverse weg vrij voor ontwerpers die na hen kwamen. In laten we de invloed op hedendaagse ontwerpers tijdschriften en raakte hij gaande- wezen legden ze de basis voor het design van als Hella Jongerius, Piet Hein Eek en Maarten weg in de ban van het abstracte werk van de Russische kunstenaar nu. Vooruitgang en optimisme, een betere Baas zien. Kadinsky. wereld; het zijn precies de thema’s waar het In 1916 ontmoette hij Piet Mond- huidige Dutch Design zich mee bezighoudt. De Treed binnen in een wereld die u, inderdaad, van riaan, wiens werk hij een half jaar eerder voor het eerst had gezien. In Dutch Designers introduceren bovenop het strak- Mondriaan tot Dutch Design meeneemt. datzelfde jaar ontwierp hij zijn eer- ste glas-in-loodraam, in opdracht van de architect J.J.P. Oud. Een jaar later richtte hij het tijdschrift De Stijl op. Binnen de vele opdrachten vallen zijn zestien middenstands- woningen in Drachten op; het kleurgebruik daar stuitte op veel weerstand. Van Doesburg kreeg navolging binnen de Duitse school voor Ê Leiden beeldende kunsten Bauhaus, maar zijn karakter verhinderde dat hij Een huis op papier daadwerkelijk tot de school toetrad. Van Doesburg was een uitgespro- ken persoonlijkheid. Hoewel hij aan astma leed, overleed hij in 1931 aan hebben, in de vorm van een eeuwigdu- een plotselinge hartstilstand, 47 rend optimisme, indachtig de kunstenaars jaar oud. Dansen op Mondriaan van De Stijl. Of, zoals artistiek leider Koek zegt: ‘Nu staat er vooral zwaarte en angst Kun je op het gedachtegoed van Mondriaan op het toneel. Maar wij brengen graag dansen, kun je je in een Japanse tuin wanen bij schoonheid, empathie en omarming.’ een Van der Leck? Bij muziektheatergezelschap De Veenfabriek & Okapi; Leiden & Den Haag. De Veenfabriek en Okapi denken ze van wel. feb, mei en okt Van Doesburg, Van der Leck en ken schetste van nieuwe muziek in een www.leiden.nl/deStijl Mondriaan; ze maakten jaren geleden al nieuwe ruimte. Over de bar bijvoorbeeld grote indruk op Paul Koek, artistiek leider schreef Mondriaan: ‘In de bar is die kin- van het in Leiden gevestigde nationale derlijke beleving welke de tegenwoordige muziektheaterensemble De Veenfabriek. maatschappijmensen in al hun gewichtig- Zouden de sprookjes van Theo van heid ten enenmale missen.’ Prototype Maison d’Artiste (2003), Mick Eekhout Doesburg kunnen worden vertaald naar een toneeltekst; kunnen de schilderijen Hoewel het gaat om drie ‘onderzoeken’, van Piet Mondriaan worden veranderd in zullen ze een gemeenschappelijk deler Theo van Doesburg in military service, ca 1915 muziek? Samen met muziekensemble Okapi en studenten van T.I.M.E, de masterspecia- lisatie muziektheater van het Koninklijk Conservatorium Den Haag, gaat de Veen- fabriek reflecteren op het gedachtegoed van De Stijl. Zo zullen ze instrumenten bouwen, waaronder toongeneratoren, synthesizers en sirenes, om zo de ge- dachten van Mondriaan over neo-plasti- sche muziek vorm te geven. Het onderzoek en het repeteren, kortom, het hele proces om drie verschillende voorstellingen te maken die gedurende vier aaneengesloten dagen plaatsvinden in het Gemeentemuseum in Den Haag, wordt overigens niet langer buiten het zicht van het publiek gehouden. Sterker, van datzelfde publiek wordt verwacht dat het meedenkt en meedoet. Op die manier willen Koek cs. het proces van het maken In 1922 ontmoette Van Doesburg de van het buitenhuis en de schetsen van de kleurschetsen, heeft het ontwerp een Openlucht Museum De Lakenhal; delen met de bezoekers. ‘We moeten de bouwkundestudent Cornelis van eengezins- en atelierwoning werden wel- iconische waarde binnen de architectuur- Het Gerecht. Maison d’Artiste. conventionele manier van werken, die Eesteren, die net de befaamde Prix de iswaar twee keer tentoongesteld in Parijs, wereld en is het een inspiratiebron voor 2 juni – 27 augustus bestaat uit gesloten repetities en daarna Rome-prijs had gewonnen en zodoende maar kwamen nooit van het papier af. vele kunstenaars en ontwerpers. Op het openbare uitvoeringen, achter ons durven door Oost- en Centraal-Europa reisde. Gerecht, naast het Leidse Pieterskerkhof, www.leiden.nl/deStijl laten’, aldus Koek. Open die deuren dus. Samen ontwierpen ze drie gebouwen: Dat gold ook voor het Maison d’Artiste. wordt in de zomer van 2017 het prototype een cultuurcentrum, ‘Hotel Particulier’ Ondanks het feit dat het Maison d’Artiste van 4 x 4 x 4 meter (schaal 1:5) getoond Dat is ook in de geest van Mondriaan, genaamd, een eengezinswoning nooit is uitgevoerd, de maquette verlo- dat in 2003 werd vervaardigd door prof.