DIT IS EEN COMMERCIËLE BIJLAGE VAN NBTC HOLLAND MARKETING BIJ NRC HANDELSBLAD

Leiden , een tijdschrift vol moed pag 2 -3

Den Haag Mondriaan, een man met lef pag 4-5

Gelderland Van der Leck, echt abstract werd het nooit pag 5-6

Utrecht/Amersfoort Leve De Stijl! pag 7-8

Noord-Nederland Hoe Van Doesburg onder de blokkwast verdween pag 8-9

Noord-Brabant Mondriaan tot Dutch Design pag 10-11 gehoor bij een aantal andere kunstenaars, wel Openlucht Museum De Lakenhal, onder wie Piet Mondriaan, Bart van der gecureerd door Winkler en Van Dijk. Daar Een tijdschrift vol moed Leck, , Peter Alma en wordt het schilderij ‘Compositie in staat, Vilmos Huszár. Samen ontwierpen ze een tweede lijn’ (1917) van Mondriaan in 3D In Leiden richtte honderd nieuwe beeldtaal, waarin strakke, zwarte nagebouwd, de strepen worden muren lijnen en de heldere, primaire kleuren waarna hedendaagse kunstenaars uit de jaar geleden het tijdschrift De Stijl op. ‘Het was geel, rood en blauw de boventoon voer- Verenigde Staten, Australië en Europa meer dan een tijdschrift, het leidde tot de nieuwe den. Hun missie reikte ver; kunst, meu- hun werk zullen vertonen op de monu- bels en kleding, maar ook theeserviezen, mentale artwalls. ordening van de wereld.’ briefpapier, wachtkamers van doktoren - alles moest anders. Dat had Van Doesburg nooit gedacht, toen hij begin 1917 de eerste regels in Met een voorschot van zeshonderd meer verhalen en gedichten, al deed hij En het werd ook anders. het tijdschrift De Stijl schreef, op een gulden richtte Theo van Doesburg in 1917 dat laatste onder pseudoniem. steenworp afstand van datzelfde Pieters- het tijdschrift De Stijl op. Van Doesburg Hoewel De Stijl wereldberoemd werd, tel- kerkhof. woonde op dat moment in Leiden, aan De Stijl mocht dan een tijdschrift zijn, het de het tijdschrift maar weinig abonnees. het Kort Galgewater, en legde binnen werd al gauw een stroming, een bewe- Per keer werden er zo’n driehonderd Openlucht Museum De Lakenhal; en buiten de stad contact met gerenom- ging, een denkschool. Directeur Meta exemplaren gedrukt. Maar die driehon- Honderd jaar ná De Stijl. De Stijl is zonder twijfel de belangrijkste bijdrage ke en functionele ontwerp van hun voorgangers meerde kunstenaars en wetenschappers. Knol van Museum De Lakenhal in Leiden derd tijdschriften zwierven wel door heel 2 juni – 27 augustus van Nederland aan de cultuur van de twintigste een ‘extra laag’ van optimisme, een knipoog en Hij schilderde zelf ook en schreef onder noemt het een levensopvatting. ‘De Stijl Europa, waar ze gretig werden doorgege- is moed, vooruitgangsdrift, omwenteling, ven. De Stijl was in vele opzichten zijn tijd www.leiden.nl/deStijl eeuw. Wat begon als de naam van een tijdschrift, droge humor. de integratie van kunst in het leven. Van ver vooruit en dat gold zeker ook voor het Doesburg wilde elk ding, elke vorm, elke tijdschrift, dat als een soort hedendaags werd uiteindelijk een icoon van moderniteit over kleur als een entiteit behandelen. Dat be- blog fungeerde, waarop vooruitstreven- de hele wereld. In 2017 vieren we dat deze In deze bijlage vindt u verhalen over De Stijl, de tekent dat je niets zomaar voor lief neemt. de kunstenaars hun interesses met vele Het leidde tot een nieuwe ordening van mensen uit de hele wereld deelden. wereldberoemde avant-garde kunstbeweging belangrijkste leden (Van Doesburg, Van der Leck, de wereld.’ Die samenwerking, gecombineerd met precies honderd jaar geleden werd opgericht. Mondriaan en Rietveld) en hun belangrijkste Dat de wereld opnieuw moest worden het lef dat Van Doesburg cs. aan de dag geordend, daarvan was Van Doesburg legden, inspireert ook hedendaagse kun- werken. Over ‘Victory Boogie Woogie’ natuurlijk, doordrongen geraakt tijdens de Eerste stenaars, zoals Guido Winkler en Iemke De kunstenaars van De Stijl ontwikkelden een het laatste werk van Mondriaan, maar ook over Wereldoorlog. Van Doesburg, die onder van Dijk. Zij werken nog steeds volgens andere in was gemobiliseerd, de geometrisch abstracte principes die Theo van tijdloze stijl waarin het draaide om dynamiek en het kleurenpalet van Van Doesburg dat onder de raakte ontgoocheld door de verhalen van door De Stijl werden uitgevonden. Ook de vele Belgische vluchtelingen. De nieu- corresponderen ze met elkaar en maken Doesburg schoonheid, om vooruitgang en optimisme. Zij blokkwast verdween. En we laten zien hoe Dutch we tijd moest daarom een optimistische ze tentoonstellingen waarbij de kunst, net geloofden dat nieuwe kunst kon leiden tot een Designers met Rietvelds lattenstoel aan de haal tijd worden, besloot hij. Voortaan stond als ten tijde van De Stijl, in de koffer mee Theo van Doesburg, wiens echte internationale samenwerking, op basis reist. naam Christian Emile Marie Küpper moderne en betere samenleving. Alles moest gingen. van een universele, visuele taal, centraal. luidde, werd geboren in 1883 Museum De Lakenhal is in 2017 gesloten in Utrecht. In zijn beginjaren als anders en alles werd anders. Van Doesburg – hij was schrijver, redac- vanwege een grootschalige restauratie beeldend kunstenaar schilderde hij Ook de minder bekende leden Peter Alma en Cover De Stijl jaargang 1, nummer 2. December 1917 teur en eindredacteur ineen – vond al snel en uitbreiding, maar presenteert in 2017 vooral landschappen, om daarna over te stappen op portretten. Met hun ideeën en ontwerpen maakten zij de Vilmos Huszár komen aan bod. En natuurlijk Rond 1912 begon Van Doesburg recensies te schrijven voor diverse weg vrij voor ontwerpers die na hen kwamen. In laten we de invloed op hedendaagse ontwerpers tijdschriften en raakte hij gaande- wezen legden ze de basis voor het design van als Hella Jongerius, Piet Hein Eek en Maarten weg in de ban van het abstracte werk van de Russische kunstenaar nu. Vooruitgang en optimisme, een betere Baas zien. Kadinsky. wereld; het zijn precies de thema’s waar het In 1916 ontmoette hij Piet Mond- huidige Dutch Design zich mee bezighoudt. De Treed binnen in een wereld die u, inderdaad, van riaan, wiens werk hij een half jaar eerder voor het eerst had gezien. In Dutch Designers introduceren bovenop het strak- Mondriaan tot Dutch Design meeneemt. datzelfde jaar ontwierp hij zijn eer- ste glas-in-loodraam, in opdracht van de architect J.J.P. Oud. Een jaar later richtte hij het tijdschrift De Stijl op. Binnen de vele opdrachten vallen zijn zestien middenstands- woningen in Drachten op; het kleurgebruik daar stuitte op veel weerstand.

Van Doesburg kreeg navolging binnen de Duitse school voor Ê Leiden beeldende kunsten Bauhaus, maar zijn karakter verhinderde dat hij Een huis op papier daadwerkelijk tot de school toetrad. Van Doesburg was een uitgespro- ken persoonlijkheid. Hoewel hij aan astma leed, overleed hij in 1931 aan hebben, in de vorm van een eeuwigdu- een plotselinge hartstilstand, 47 rend optimisme, indachtig de kunstenaars jaar oud. Dansen op Mondriaan van De Stijl. Of, zoals artistiek leider Koek zegt: ‘Nu staat er vooral zwaarte en angst Kun je op het gedachtegoed van Mondriaan op het toneel. Maar wij brengen graag dansen, kun je je in een Japanse tuin wanen bij schoonheid, empathie en omarming.’ een Van der Leck? Bij muziektheatergezelschap De Veenfabriek & Okapi; Leiden & Den Haag. De Veenfabriek en Okapi denken ze van wel. feb, mei en okt Van Doesburg, Van der Leck en ken schetste van nieuwe muziek in een www.leiden.nl/deStijl Mondriaan; ze maakten jaren geleden al nieuwe ruimte. Over de bar bijvoorbeeld grote indruk op Paul Koek, artistiek leider schreef Mondriaan: ‘In de bar is die kin- van het in Leiden gevestigde nationale derlijke beleving welke de tegenwoordige muziektheaterensemble De Veenfabriek. maatschappijmensen in al hun gewichtig-

Zouden de sprookjes van Theo van heid ten enenmale missen.’ Prototype Maison d’Artiste (2003), Mick Eekhout Doesburg kunnen worden vertaald naar een toneeltekst; kunnen de schilderijen Hoewel het gaat om drie ‘onderzoeken’, van Piet Mondriaan worden veranderd in zullen ze een gemeenschappelijk deler Theo van Doesburg in military service, ca 1915 muziek?

Samen met muziekensemble Okapi en studenten van T.I.M.E, de masterspecia- lisatie muziektheater van het Koninklijk Conservatorium Den Haag, gaat de Veen- fabriek reflecteren op het gedachtegoed van De Stijl. Zo zullen ze instrumenten bouwen, waaronder toongeneratoren, synthesizers en sirenes, om zo de ge- dachten van Mondriaan over neo-plasti- sche muziek vorm te geven.

Het onderzoek en het repeteren, kortom, het hele proces om drie verschillende voorstellingen te maken die gedurende vier aaneengesloten dagen plaatsvinden in het Gemeentemuseum in Den Haag, wordt overigens niet langer buiten het zicht van het publiek gehouden. Sterker, van datzelfde publiek wordt verwacht dat het meedenkt en meedoet. Op die manier willen Koek cs. het proces van het maken In 1922 ontmoette Van Doesburg de van het buitenhuis en de schetsen van de kleurschetsen, heeft het ontwerp een Openlucht Museum De Lakenhal; delen met de bezoekers. ‘We moeten de bouwkundestudent Cornelis van eengezins- en atelierwoning werden wel- iconische waarde binnen de architectuur- Het Gerecht. Maison d’Artiste. conventionele manier van werken, die Eesteren, die net de befaamde Prix de iswaar twee keer tentoongesteld in Parijs, wereld en is het een inspiratiebron voor 2 juni – 27 augustus bestaat uit gesloten repetities en daarna Rome-prijs had gewonnen en zodoende maar kwamen nooit van het papier af. vele kunstenaars en ontwerpers. Op het openbare uitvoeringen, achter ons durven door Oost- en Centraal-Europa reisde. Gerecht, naast het Leidse Pieterskerkhof, www.leiden.nl/deStijl laten’, aldus Koek. Open die deuren dus. Samen ontwierpen ze drie gebouwen: Dat gold ook voor het Maison d’Artiste. wordt in de zomer van 2017 het prototype een cultuurcentrum, ‘Hotel Particulier’ Ondanks het feit dat het Maison d’Artiste van 4 x 4 x 4 meter (schaal 1:5) getoond Dat is ook in de geest van Mondriaan, genaamd, een eengezinswoning nooit is uitgevoerd, de maquette verlo- dat in 2003 werd vervaardigd door prof. gestoeld op zijn manifest ‘En zoo is de (‘Maison Particulière’) en een atelier- ren is gegaan en er niets meer rest dan Mick Eekhout i.s.m. studenten van de Jazz in de Bar’, waarin hij de kenmer- woning (‘Maison d’Artiste’). De maquette enkele zwart-wit foto’s en een aantal Technische Universiteit Delft. 2 3 Piet Mondriaan en Bart van der Leck De uitvinding van een nieuwe kunst

Wie bedacht die wereldberoemde kleurencombinatie Ë Den Haag van rood, geel en blauw? In het voorjaar van 2017 vinden bezoekers het antwoord op deze vraag in het Gemeente- museum Den Haag. De tentoonstelling ‘Piet Mondriaan en Bart van der Leck – De uitvinding van een nieuwe kunst’ stelt deze twee belangrijke schilders van De Stijl centraal. schilderijen te maken. Tijdens een bezoek Iemand die leefde voor de schilderkunst en die, om het allemaal niet nodeloos aan Nederland brak de Eerste Wereldoor- 11 februari – 24 mei Een man met lef log uit, waardoor hij niet terugkeerde naar te compliceren, zo veel mogelijk uit zijn Parijs. In die tijd kwam hij in contact met omgeving en zijn denken bande wat niet Theo van Doesburg en Bart van der Leck. ter zake deed. Zo kon hij werken aan een Piet Mondriaan is het bekendste lid van De Stijl. Een Zo ontstond de kunstbeweging De Stijl, schilderkunst zoals hij die voor zich zag.’ met een rotsvast geloof in nieuwe kunst nieuwe biografie werpt een ander licht op de man. die zou leiden tot een moderne en betere Piet Mondriaan overleed in 1944. En hoe- samenleving. wel de eeuw pas op de helft was, schre- De architectuur en interieurs van De Stijl Rembrandt, Van Gogh, Mondriaan. Het niet met zekerheid zeggen, maar het is ven de internationale kranten: ‘Een van zijn de drie grote Nederlandse kunste- wel zeer waarschijnlijk. Dat een van Toen Mondriaan in 1919 terugging naar de grootste kunstenaars van de twintigste De kunstenaars van De Stijl legden de basis voor het naars. Maar wat weten we werkelijk van ’s Nederlands grootste kunstenaars dan Parijs, werd zijn werk steeds abstracter. eeuw is overleden’. design van nu. Zonder dat iedereen zich dat realiseert, hen? toch het etiket kluizenaar kreeg opge- Er ontstonden fricties tussen de leden van voelen we de invloed van De Stijl in onze manier van leven. plakt, heeft te maken met perceptie, De Stijl. Verwonderlijk is dat niet; de leden Gemeentemuseum Den Haag; De indeling van onze woonkamer bijvoorbeeld, zou zonder Neem Mondriaan. Er bestaan diverse schrijft Janssen. ‘Sinds mensenheugenis van De Stijl waren ieder op zich ‘quite deze kunstenaars heel anders zijn geweest. Daarom or- opvattingen over hem, die vaak zijn inge- wordt de uitzonderlijk goede kunstenaar a character’. Maar één ding kon ze niet De ontdekking van Mondriaan Amsterdam | Parijs | Londen | New York. Mondriaan in atelier (1942), Fotograaf: Arnold Newman, RKD Den Haag ganiseert het Gemeentemuseum in Den Haag de tentoon- geven door zijn geometrisch-abstracte op die manier beschreven. Het wonder worden ontzegd: lef. stelling ‘De architectuur en interieurs van De Stijl’. werk dat, grof gezegd, vooral uit rechte van het bijzondere kunstwerk kan immers 3 juni – 24 september lijnen, vierkante vlakken en primaire alleen maar tot stand komen als de kun- Terug in Parijs dreigde de wereld hem www.gemeentemuseum.nl/ 10 juni – 27 september kleuren bestaat. Dat moet dan haast wel stenaar zich terugtrekt uit de wereld.’ opnieuw te overweldigen. In 1938 vluchtte een steile, stijve man zijn, gespeend van hij voor het oprukkende nazisme van mondriaan2017 & humor en sociale contacten. Maar Mondriaan omarmde de wereld Parijs naar Londen, om in 1940 opnieuw www.denhaag.com/nl/mondriaan-stijl wel degelijk. En omgekeerd, de wereld op de vlucht te slaan, naar New York Maar wie de nieuwe biografie over omarmde hem ook. Geboren in 1872, zijn ditmaal. Mondriaan leest, van de hand van conser- vader was hoofdonderwijzer en teken- vator Hans Janssen van het Gemeente- leraar, zijn moeder huisvrouw, stond hij Daar zou hij uiteindelijk zijn beroemd- De ontdekking van Mondriaan. museum Den Haag, ziet een heel andere als 28-jarige letterlijk op de rand van een ste werk maken, later ‘Victory Boogie Amsterdam | Parijs | Londen | New York man. Mondriaan was geen kluizenaar nieuwe eeuw, die de bloedigste eeuw in Woogie’ genoemd. Dat schilderij lijkt het maar een levendige, sprankelende man Europa zou worden. Het zou zijn geloof in gevolg van complexe denksystemen. Het is tijd voor een groots eerbetoon aan Mondriaan. In die goed kon dansen, die naar concerten een andere, optimistischere en vooral be- Toch, toen Janssen leven en werk van een grote overzichtstentoonstelling laat het Gemeente- en vernissages ging. Hij had er een neus tere samenleving alleen maar versterken. Mondriaan onderzocht, stuitte hij vooral museum Den Haag driehonderd kunstwerken uit alle fases voor om op het goede moment op de op zaken als kwastharen, bindmiddel en van Mondriaans oeuvre zien. Dat levert een tijdreis door de goede plek te zijn, zowel in Amsterdam, Werkte hij aan het begin van de verf. ‘Mondriaan was voor alles een moderne kunst én door Mondriaans leven in Amsterdam, Parijs, Londen als New York. nieuwe eeuw nog vooral figuratief schilder. Iemand die keek en keek en Parijs, Londen en New York op. – minder bekend zijn Mondriaans keek, die ontvankelijk was en die, Was hij bij het eerste optreden van landschapschilderijen –, na op een empirische manier, al zijn 3 juni – 24 september Josephine Baker in Parijs in 1925 of bij de 1911, hij was inmiddels naar gedachten alleen maar toetste jamsessies van Thelonious Monk in New Parijs gereisd, begon aan wat hij zag. Mondriaan York in 1941? Biograaf Janssen kan het hij steeds abstractere was een praktisch mens.

Ë Gelderland

ontwerpen voor borden en vazen. Na- de waarheid nooit helemaal los gelaten, tuurlijk in de kleuren rood, geel en blauw, zoals Mondriaan wel deed.’ Echt abstract werd maar ook maakte hij gebruik van grijs op een witte ondergrond. Ondanks haar grote bewondering voor de man was Helene Kröller-Müller niet altijd het nooit Als er al het gevaar bestond zijn artis- van Van der Leck gecharmeerd. Als ze ’s tieke vrijheid te verliezen, dan heeft Van ochtends in huize de Vijver op een stoeltje der Leck dat niet gezien, of niet willen met gebogen lijnen gaat zitten, dat even Victory Boogie Woogie (1942-1944) Helene Kröller-Müller sloeg Bart van der Leck zien, want in 1914 trad hij zelfs in dienst te voren nog heftig door de kunstenaar is van de firma Wm H. Müller & Co. Voor bekritiseerd, schrijft ze aan haar vertrou- hoger aan dan Mondriaan. ‘Zijn werk is zoo het hoofdkantoor in Den Haag ontwierp weling: ‘Van der Leck uitte gisteren nog hij een groot glas-in-loodraam, voor het zijn tegenzin tegen zijn gebogen lijnen, modern, zo eenvoudig als ik het elders nooit zag.’ kantoor in Londen maakte hij mozaïeken maar ik moet zeggen, mijn lichaam is ook De 7 meest en voor de interieurs van de woonhuizen, niet vierkant en waar staat geschreven dat Zij was een mecenas. Hij noemde eerste opdrachten, naar Algiers, ‘om het waaronder het jachthuis Sint Hubertus op zich zelf iedere gebogen lijn een zonde zichzelf, met gevoel voor ironie, haar mijnwezen te bestuderen en er naar eigen nabij het huidige Kröller-Müller Museum, is. Voor Van der Leck misschien, voor een gestelde vragen over ‘verversbaas’. In 1912 kreeg Bart van inzicht iets van te maken’. Zo krijgt Van maakte hij kleurontwerpen. ander niet.’ der Leck zijn eerste toelage van Helene der Leck ‘30 gulden in de week voor zijn Kröller-Müller, op voorspraak van haar huishouden, vrije eenvoudige reis, verblijf, Hoewel Kröller-Müller ook werk van Piet Kröller-Müller Museum; Victory Boogie Woogie adviseur Hendrik Bremmer. desnoods een jaar lang, maar al wat hij Mondriaan aankocht, kreeg ze hoe langer De mecenas en de ‘verversbaas’, maakt in dien tijd is voor ons. Hij was er hoe meer moeite met de abstractie van Helene Kröller-Müller en Bremmer had de vrouw van de steenrijke blij mee (…) en greep het aanbod aan zijn schilderijen. Het leidde ertoe dat ze Bart van der Leck. Directeur Benno Tempel van het zakenman overtuigd van het kunnen van met beide handen.’ een van Mondriaans werken van de hand 14 oktober – 2 april de schilder, die hij omschreef als ‘de Van deed. ‘Helaas’, zegt directeur Lisette Gemeentemuseum Den Haag geeft antwoord: Gogh van de twintigste eeuw’. Helene De toelage leidde tot een ruzie binnen Pelsers van het Kröller-Müller Museum en www.geldersestreken.nl/ Kröller-Müller toonde zich onder de indruk De Stijl, met name tussen Mondriaan en in haar stem kun je de spijt horen. Over mondriaan-tot-dutch-design Wanneer is de ‘Victory Wat stelt het voor? Van welk materiaal is het Waarom moeten we dit - niet alleen van zijn werk maar ook van Van Doesburg enerzijds en Van der Leck Van der Leck zegt ze: ‘Hij heeft nooit de Boogie Woogie’ gemaakt? de man zelf. ‘Een paar pittige glinsterende anderzijds. Die laatste zou zijn artistieke stap gezet naar echte abstractie, heeft 1 3 5 gemaakt? 7 schilderij kennen? oogjes staan in zijn bol, hij heeft een sterk vrijheid hebben verkocht aan de hoogst kakement dat kracht verraadt’, schreef ze biedende. Het is onduidelijk of Kröl- ‘Tussen 1942 en 1944, het is Mondriaans ‘Sommigen menen dat het de plattegrond ‘Mondriaan heeft de lijnen met houts- ‘‘Victory Boogie Woogie’ is een van de be- laatste doek. Hij wist dat hij doodging; hij van New York is. Ik vind dat te makkelijk. in een brief aan haar vertrouweling Sam ler-Müller haar protégé ook daadwerkelijk kool getrokken en gebruikte vervolgens langrijkste kunstwerken van de twintigste van Deventer. beperkingen oplegde – twee kunsthistori- had last van bronchitus. Toen hij in 1940 Wel is Mondriaan bij het maken van dit olieverf en tape naast elkaar. Die tape kon eeuw, een icoon van de moderne tijd, van van Engeland naar Amerika vluchtte, zat schilderij beïnvloed door de stad; ‘Victory ci bestuderen momenteel de correspon- hij indertijd wel in Amerika krijgen, niet in de vrijheid en van de abstracte kunst. Een De toelage gaf Kröller-Müller het recht dentie. hij de hele tijd aan dek, omdat hij zijn Boogie Woogie’ vangt het karakter van Nederland.’ afbeelding kan nooit de dynamiek van dit koffer met teksten en schildersmaterialen New York en diens energie.’ om als eerste het werk van Van der Leck doek weergeven, je moet ervoor staan en te kopen, een recht waarvan ze gretig Wel liep de ruzie zo hoog op dat Van der niet mee naar beneden mocht nemen. het zelf ontdekken.’ Eenmaal in Amerika had hij een zware gebruik maakte. Tussen 1912 en 1918 Leck in 1918 De Stijl verliet. In de daarop longontsteking.’ Verf en plakband, dat schafte ze zo’n 42 schilderijen en 400 volgende jaren zou hij zich toeleggen op Waar zien we New York kunnen wij ook! Gemeentemuseum Den Haag; tekeningen van hem aan. Aan Van Deven- wat meer toegankelijke kunst. Zo maakte dan in terug? 6 Mondriaan & De Stijl. ter schrijft ze over één van Van der Lecks hij, naast schilderijen en tekeningen, ook 4 heel 2017 Dus we kijken naar een ‘Veel kunstenaars die in die tijd reisden, ‘Ik sprak eens een gepensioneerde laatste ademtocht? kampten met heimwee. Mondriaan echter, postbode, die schilderde ook. Hij had een www.gemeentemuseum.nl/ 2 doek met van die genummerde kleurvak- mondriaan2017 omarmde New York. Hij ging naar clubs Bart van der Leck, Batavier Line (1916) ‘Je ziet het gevecht om het doek op tijd waar hij naar jazzmuziek luisterde en met jes en daar bracht hij dan de correspon- af te krijgen. Desondanks blaakt het van jonge meiden danste. Die dynamiek, zo derende verf op aan. Dat deed Mondriaan optimisme. Vergelijk dat maar eens met eigen aan New York, zie je met name in ook, zei ik, alleen had hij geen ontwerp, een van de laatste werken van Van Gogh, de kleuren terug. Eigenlijk beweegt alles geen lijnen, geen kleuren, geen nummers. Korenveld met kraaien. Dat is donker, in dit schilderij. Als ik ervoor sta, kan ik Hij werkte op intuïtie. Ik vergelijk het wel duister. Maar van ‘Victory Boogie Woogie’ eenvoudig niet stil blijven staan!’ eens met een geniaal doelpunt van Johan word je vrolijk.’ Cruijff. Dat kon hij ook niet van tevoren bedenken. Tsja, zei de postbode, als je het zo bekijkt, is het wel kunst.’ 4 5 Ë Utrecht & Amersfoort

Rietveld Schröderhuis

Gerrit Rietveld was meubelmaker en de woning sober zijn; ze wilde leven en tuur. Maar waar eens de polder was, is nu architect. Zijn eerste complete archi- niet geleefd worden, zei ze. En ze wilde een vierbaansautoweg met een viaduct. tectonisch ontwerp was het Rietveld los van de grond wonen, waar ze zich Schröderhuis in Utrecht, dat hij in 1924 vrijer voelde. En dus ontwierp Rietveld Centraal Museum; ontwierp voor de weduwe Truus Schröder een woonvertrek vol uitgekiende vlakken Rietveld Schröderhuis. Wandschildering van Peter Alma in het Amstelstation, 1939 Wandschildering en haar drie kinderen. Het huis werd in op de eerste verdieping, met licht van heel 2017, januari 1925 opgeleverd. Aan de buiten- alle kanten, en uitzicht over het polder- extra geopend op vrijdagavonden kant domineerden de kleuren wit en grijs, landschap. Die transparantie en ruimte Overtuigd communist aan de binnenkant kwamen de kleuren ontdekte Rietveld eerder in zijn meube- van 17u tot 21u rood, geel, blauw en zwart er bij. Truus lontwerpen, waaronder zijn beroemde Peter Alma (1886 – 1969) was een beel- houwkunst) tentoonstellingen en Socialis- Schröder wenste dicht bij elkaar te leven lattenleun stoel. www.destijlutrechtamersfoort.nl dend kunstenaar, overtuigd communist tische Kunst Heden in het Stedelijk in het huis; Rietveld stelde daarom voor en idealist. Hij leerde Piet Mondriaan museum in Amsterdam. de muren weg te laten en schuifdeuren Rietveld trok na de dood van zijn echt- kennen in Parijs, waar beiden in hetzelf- te ontwerpen, zodat een grote gemeen- genote in 1958 in bij Truus Schröder. Hij de ateliercomplex woonden. Ze deelden Geëngageerde kunst maakte hij, ontdaan schappelijke leefruimte voor de weduwe woonde er tot zijn dood in 1964. Schröder een gezamenlijke missie, namelijk kunst van alle opsmuk, zijn maatschappelijke en haar kinderen ontstond – een revolu- bleef er nog jaren wonen, tot ook zij er maken voor een nieuwe, betere wereld, betrokkenheid stond altijd voorop. In het tionair idee. stierf, in 1985. Veel is er sinds 1925 ver- en vonden met hun opvattingen gehoor jaar dat we het honderdjarig bestaan van anderd, en veel ook niet. Nog altijd is het bij De Stijl, maar Alma vertrok op een De Stijl vieren, brengt Museum Arnhem Schröder had uitgesproken ideeën over Rietveld Schröderhuis een toonbeeld van gegeven moment. Hij vond de abstracte voor het eerst sinds vijftig jaar een mu- hoe ze wilde wonen, maar bovenal moest vooruitstrevende, optimistische architec- vormtaal onbegrijpelijk voor de gewone seaal overzicht van Peter Alma, die zijn Rietveld Schröderhuis. Ontworpen door Gerrit Thomas Rietveld (1888- man. leven wijdde aan het creëren van kunst 1964), 1924. Image & copyright: Centraal Museum, Utrecht/Ernst Moritz voor de samenleving. 2009-07 In de jaren daarna ontwikkelde hij een eigen, figuratieve stijl waarin hij, daartoe Museum Arnhem; aangespoord door de Russische revolutie, Peter Alma. vooral socialistische onderwerpen als de Pionier van moderne sociale kust. Mondriaanhuis arbeider, het kapitalisme en de revolutie tot 19 maart behandelde. Zijn werk in het Amstel- Piet Mondriaan werd aan de Kortegracht kennis met Mondriaans iconische werk, verwerven met zwarte lijnen en vlakken in station in Amsterdam laat zien hoe zeer www.geldersestreken.nl/ 11 in Amersfoort geboren en bracht er spirituele vorming, interesses en vrienden. rood, geel en blauw, begon zijn carrière hij in de arbeider geloofde. mondriaan-tot-dutch-design zijn kinderjaren door. Na het vertrek van Een video-installatie toont de artistieke met landschapsschilderijen; grazende de familie Mondriaan herinnerde er niets ontwikkeling van de kunstenaar. kalfjes bijvoorbeeld, in een sappige groene Alma stond aan de wieg van verschillende aan de wereldberoemde schilder, tot de weide. belangrijke initiatieven zoals de A.S.B. architect Leo Heidenrijk en zijn vrouw Cis In zijn atelier aan de Rue du Départ 26 (Architectuur, Schilderkunst en Beeld- er in 1994 het Mondriaanhuis van maak- in Parijs maakte Mondriaan in de jaren Mondriaanhuis Amersfoort; ten en het openstelden voor publiek. twintig van de vorige eeuw veel van zijn De Wereld van Piet Mondriaan. abstracte composities. Dat atelier is in vanaf 7 maart Op dit moment ondergaat het museum Amersfoort op ware grootte nagebouwd. Ambtsketen van de burgemeester van Harderwijk. Ontworpen en vervaardigd door Vilmos Huszár eind 1956 Ambtsketen van de burgemeester Harderwijk. Ontworpen en vervaardigd door Vilmos een grootscheepse verbouwing. Op 7 En in de nieuwe zaal ‘New York’ van het www.destijlutrechtamersfoort.nl maart 2017, de geboortedag van Mondriaanhuis gaat het over de laatste Mondriaan, gaat het vernieuwde jaren van zijn leven en de totstandkoming Mondriaanhuis weer open. Bezoekers van zijn meesterwerk, ‘Victory Boogie De grote onbekende reizen dan door het leven van Mondriaan: Woogie’. Ten slotte mag de bezoeker een van Amersfoort naar Winterswijk en van eigen kunstwerk creëren. Amsterdam via Parijs en Londen naar New Vilmos Huszár (1884 – 1960) was niet Eind jaren twintig liet hij een atelier- York, waar hij in 1944 overlijdt. Ook toont het Mondriaanhuis zijn vroege alleen beeldend kunstenaar, hij was woning bouwen in het dorp Hierden, werken. Die vroege werken zijn wellicht ook tekenaar, beeldhouwer, grafisch –, vlakbij Harderwijk, waar hij tot zijn dood Tijdens deze ‘reis’ maken bezoekers niet wat u verwacht. De man die faam zou Atelier van Mondriaan in Parijs, Mondriaanhuis Amersfoort. Foto: Mike Bink reclame – en industrieel ontwerper. En hij bleef wonen. was betrokken bij de oprichting van het tijdschrift De Stijl, al besloot ook hij zijn In het kader van het jubileumjaar van Bloeiend boompje eigen weg te gaan, net als Peter Alma. De Stijl organiseert het Stadsmuseum Harderwijk een brede tentoonstelling Huszár werd in 1884 geboren in met het werk van Huszár, die ook wel ‘Bloeiend boompje’ is een typisch werk mooi zien hoe de kunstenaar zocht naar Boedapest, Hongarije en kwam rond de naar de onfortuinlijke bijnaam ‘de grote Rietveld in Utrecht van Bart van der Leck waarin hij de her- de juiste expressie en verhoudingen. eeuwwisseling in Nederland terecht, waar onbekende van de Stijl’ luistert. In de kenbaarheid van de voorstelling tot een hij in aanraking kwam met het kubisme. tentoonstelling is een aantal schilderijen Gerrit Rietveld was dan meubelmaker, dementie activeert middels zijn serious minimum terugbrengt. Hij maakte in 1921 De voorstudies bevinden zich al lange tijd Niet lang daarna ontmoette hij enkele uit particulier eigendom te zien, die nooit een aantal tekeningen en schilderijen in de collectie van het Kröller-Müller architect en lid van De Stijl, hij was boven- game de Tovertafel. toekomstige leden van De Stijl, onder wie eerder tentoongesteld werden. Gast- al een ‘veranderaar’. Een man die, net als waarop hij een bloeiend appelboompje Museum. De twee schilderijen zijn recent Theo van Doesburg en Bart van der Leck conservator is Sjarel Ex, Huszár-kenner abstraheerde tot een compositie van verkregen uit de nalatenschap van enkele de andere leden van De Stijl, geloofde dat Ook in de stad zelf, in de gebouwen, de en zo raakte hij betrokken bij de oprich- en directeur van het Rotterdamse alles anders moest. Hij stond niet alleen straten, de gevellijsten, is Rietveld nog rode, blauwe en gele geometrische vlak- nazaten van het echtpaar Kröller en de ting van het tijdschrift. Hij begon zich Boijmans van Beuningen. ken. De verschillende studies laten heel zoon van Sam van Deventer. voor nieuwe abstracte vormen maar ook altijd aanwezig. Want veranderingen meer toe te leggen op abstracte kunst, voor een nieuwe samenleving, met een beklijven – die van Rietveld in ieder geval zoals een geometrisch glas-in-loodraam Stadsmuseum Harderwijk; utopisch geloof in de toekomst. De opvat- wel. en ontwierp het eerste logo voor het Huszár van de Stijl. tingen van toen inspireren de gamechan- tijdschrift De Stijl. Later nam hij deel aan 20 mei – 3 september gers van nu in Utrecht. Utrecht; diverse internationale tentoonstellingen Rietveld wandelroute en Fietstocht ‘De en organiseerde hij mede de Dada-tour- www.geldersestreken.nl/ Sinds Rietvelds aanwezigheid in de Dom- nee in 1923. mondriaan-tot-dutch-design Stijl in Utrecht: Rietvelds architectuur’. stad geldt Utrecht als een broedplaats heel 2017 voor tal van creatieve ontwikkelingen. ‘Kinderen van Rietveld’ zijn onder anderen www.destijlutrechtamersfoort.nl Robin Berg, een vernieuwende onderne- mer die zijn wijk Lombok van duurzame energie voorziet, en Sjoerd Wennekes die met zijn team ouderen met vergevorderde

Leve De Stijl In de tentoonstelling ‘Rietvelds Meester- Rietveld, die door zijn vader tot klassiek laat u de ontwikkeling van Gerrit Rietveld werk; Leve De Stijl’ vertelt het Centraal meubelmaker werd geschoold. Daarna zien en leidt u daarna naar het Rietveld Museum Utrecht het verhaal van het volgde hij tekenlessen in de avonduren. Schröderhuis, waarna u ten slotte zelf aan

Bloeiend boompje, studie (1921). Bart van der Leck 1876 - 1958. Rietveld Schröderhuis dat sinds 2000 als Rond de eeuwwisseling begon hij te expe- de slag mag, in de werkplaats die de ex- eerste woonhuis op de Unesco Werelderf- rimenten, op zoek naar modernisering en positie afsluit. Kunstenaar David Bade ziet goedlijst staat. eenvoud. Dat resulteerde uiteindelijk in de het ontwerp van het Schröderhuis als een wereldberoemde lattenstoel. liefdesklus. Hij gaat met de bezoekers De expositie vertelt bekende maar ook ‘klussen’ aan een nieuw Schröderhuis. Zo onbekende verhalen over het huis. Dat In de jaren twintig was Utrecht al een wordt er langzaam een nieuw kunstwerk bijna overal in het huis gordijnen hingen levendige, creatieve stad. Rietveld had opgebouwd, waarin de verlangens van de en kussentjes lagen. Het oogde dus lang vooral contact met andere kunstenaars bezoeker terugkomen. Uiteindelijk zal dit niet zo strak als nu. Dat de opdracht- die ‘Stijlachtige’ periodes doormaakten, werk deel uitmaken van de collectie van geefster Truus Schröder het liefst aan de onder wie Willem van Leusden, Willem het Centraal Museum. eettafel in de hoek bij het hoekraam zat. Maas en Jo Uiterwaal. Dat kranten en tijdschriften over de hele Centraal Museum Utrecht; wereld over het huis schreven, in de jaren Rietvelds experimenten bleven niet on- Rietvelds Meesterwerk; Leve de Stijl! twintig, maar dat in de Utrechtse kranten, opgemerkt. Zijn vriend Robert van ‘t Hoff 4 maart – 11 juni voor zover we weten, niets verscheen. introduceerde hem bij Theo van Doesburg en daarmee bij De Stijl. De expositie www.destijlutrechtamersfoort.nl Ook volgen we de ontwikkeling van Gerrit ‘Rietvelds Meesterwerk. Leve De Stijl’

Bloeiend boompje II (1921). Bart van der Leck Rood-blauwe leunstoel (1918), Gerrit Rietveld. Collectie Centraal 1876 - 1958. Bloeiend boompje I (1921). Bart van der Leck 1876 - 1958. Museum, Utrecht. Image & copyrights CMU/ Ernst Moritz 6 7 Kleur in De Stijl in de tropen KAdE Op Curaçao ontwierp Rietveld een tehuis voor gehandicapte kinderen en de centrale trap in een De drie primaire kleuren rood, geel en blauw zijn archetypisch voor De Stijl. Toch villa. is er meer reikwijdte binnen het kleurge- bruik van de Stijlleden dan wordt gedacht. Barnett Newman, ‘Who’s Afraid of Red, Yellow In de jaren dertig emigreerde de Rotter- ontwerp, tekeningen, schetsen en brieven and Blue III,’ (1967). Collectie Stedelijk Museum damse huisarts Chris Engels naar van Rietveld, tegen de achtergrond van de Kunsthal KAdE zoomt daar op in én trekt Amsterdam. C/o Pictoright lijnen door naar het heden, via het ab- Curaçao. Engels’ goede vriend Willem uitvergrote foto’s van de vervallen villa. stract expressionisme en de naoorlogse Sandberg, toenmalig directeur van het concrete kunst naar hedendaagse kunste- Barnett Newman Stedelijk Museum, logeerde enkele malen Bent u toch een beetje bij Gerrit Rietveld naars die kleur als zelfstandig element (1905-1970), Who’s Afraid of bij het echtpaar Chris en Lucila Engels. in de tropen. onderzoeken. Red, Yellow and Blue. Olafur Eliasson, Sua fogueira Cósmica (2011). Toen Engels hem vroeg naar een goede architect voor een tehuis voor gehandi- Museum Dr8888; Newman maakte grote schilderijen die Olafur Eliasson (1967), capte kinderen, het Mgr. Verriet Instituut, De Stijl en expressionisme in de tropen, bestonden uit enkele kleurvlakken, die zevenpuntige lichtster prees Sandberg Gerrit Rietveld aan. Sandberg, Rietveld, Chris en Lucila hij laag voor laag aanbracht. Aanvankelijk Engels op Curacao. gaf hij weinig ruimte aan primaire kleuren, Zo kon het gebeuren dat Rietveld op de Eliasson houdt zich voornamelijk bezig stoep van de Curaçaose villa stond. In de 9 juli – 17 september

maar toen hij tussen 1966 en 1970 vier Stroomzigt, bibliotheek boven (2011). Foto: Museum Dr8888 Villa met spectrale kleuren: de kleuren (en schilderijen in de serie ‘Who’s Afraid of daarop volgende weken ontwierp hij de kleurervaringen) die ontstaan bij het www.visit-wethenorth.nl Red, Yellow and Blue’ maakte, liet hij de Piero Manzoni, Achrome (1958). centrale trap in de villa en de kleuren voor Collectie Van Abbemuseum opbreken van licht en projecties. Sinds expressiviteit van de primaire kleuren toe. de kinder- en woonkamer. Het tehuis voor zeven jaar maakt de kunstenaar schilde- gehandicapte kinderen bouwde hij op Piero Manzoni, (1933 – 1963), rijen waarin hij iedere gradatie van die ingenieuze wijze op de wind, zodat het er Achrome geprojecteerde kleuren in verf probeert te altijd koel is. vangen, om zo een nieuwe ‘kleurkaart’ te Manzoni maakte met zijn Achromes creëren. In Kunsthal KAdE toont Elias- Op het moment dat directeur Paulo schilderijen die vrij waren van kleur. Hij son een installatie met combinaties van Martina van Museum D8888 villa Stroom- probeerde een zo’n neutraal mogelijk primaire – en secundaire kleuren. zigt betrad, in 2013, was het echtpaar al oppervlak te creëren, dat nergens aan lang overleden. Het pand stond op dat refereert en geen associaties oproept. moment al jaren leeg. Martina’s verbazing Theo van Doesburg, interieur grote feestzaal Het gaat om een oppervlak dat niets an- was dan ook groot toen hij een bijna volle- L’Aubette, Straatsburg (1928) reconstructie ders is dan een kleurloos oppervlak, een Katja Mater (1979) dig interieur aantrof . Boeken, servies, 1968. Collectie Van Abbemuseum, Eindhoven. oppervlak dat er gewoon is. meubels, waaronder een Rietveldstoel Foto: Peter Cox Mater manipuleert kleuren, schildert ze – alles stond (en staat) er nog. De rode, over, laat de camera draaien in plaats gele en blauwe verf hing er in vellen van Theo van Doesburg van de kleurschijf, bouwt alle mogelijke de muren. (1883 – 1931), Maquette Aubette variaties aan kleurschijven of speelt met de vlakverdeling binnen de schijf. Mater Terug in Nederland richtte hij daarom een Van Doesburg ziet kleur als fenomeen; zal van begin maart tot half april een resi- stichting op, met als doel van de villa een kleur en licht vullen elkaar aan. Om deze dency hebben in het Van Doesburghuis in museum te maken en de collectie van reden erkent hij ook meerdere kleuren. Meudon bij Parijs. Zij zal speciaal voor de het kunstenaarsechtpaar te behouden. Behalve rood, geel, blauw, wit, zwart en tentoonstelling een nieuw werk maken. De tentoonstelling in Drachten schenkt grijs maakt Van Doesburg ook gebruik aandacht aan de collectie van Chris en van de secundaire kleuren groen, paars Lucila Engels, die beiden exposities en oranje. Voor het gebouw Aubette in Kunsthal KAdE; hebben gehad in het Stedelijk Museum Straatsburg ontwierp hij onder meer de De Kleuren van De Stijl. Amsterdam. Daarnaast toont het museum grote feestzaal en de ciné-dancing. Kunst- 6 mei – 3 september hal KAdE toont maquette en ontwerpte- keningen. www.destijlutrechtamersfoort.nl

Een blauwe bedsprei Van Doesburg had zijn eerste grote op- Ë Noord-Nederland dracht in Drachten, Van der Leck had zijn laatste grote opdracht in het na- En er is licht bijgelegen Eelde. De luchtvaartschool, Dutch Design staat voor minimalisme, waar onder anderen koning Willem-Al- innovatie, onconventionele oplossingen exander leerde vliegen, is het laatste en een gevoel voor humor. De ontwerpers kunstwerk van een Stijlkunstenaar op ontlenen hun basisvormen, zoals vierkan- het gebied van architectuur. Van der Onder de blokkwast ten en cirkels, aan De Stijl - hoewel ze er, Leck begon in 1953, het gebouw werd dat moet gezegd, speelser mee omgaan. opgeleverd in 1956. Mede daardoor ontberen hun ontwerpen de meer calvinistische strengheid die De In de luchtvaartschool kon Van der verdwenen Leck, zegt directeur Paulo Martina Stijl kenmerkt. van Museum Dr8888, eindelijk al zijn In Drachten verdween Van Doesburgs kleuren- Als het gaat om lampen, om licht, ideeën over kleur en architectuur ten ontwierpen de leden van De Stijl mini- uitvoer brengen. ‘Wat Van Doesburg pallet onder de blokkwast. Nu worden de oude malistische armaturen waarin de lampen in Drachten deed, deed Van der Leck zelf de constructie vormden. Weg met de in Eelde. Hij werkte op basis van ge- lagen verf afgekrabd tot de oorspronkelijke decoratieve lamp met lampenkap op een lijkwaardigheid met de architect en de verflaag. traditionele Chinese vaas! De huidige ge- tuinontwerper.’ neratie Nederlandse ontwerpers schuwt een verwijzing naar de eerder verfoeide De bouwtekeningen deelde hij in in In Leiden mag Van Doesburg zich dan de zestien middenstandswoningen een voorbeelden echter niet. kleurvlakken en die vlakken liet hij op hebben bekwaamd, in Drachten voltooi- echtpaar komen wonen dat de woning in ware grootte maken. Vervolgens ging de hij zijn werk. Daar kreeg hij in 1921 oude luister heeft hersteld. De kleuren In Keramiekmuseum Princessehof in ... Cable Light hij in het gebouw op een stoel zitten zijn eerste grote opdracht. Hij mocht rood, geel en blauw zijn op hun oorspron- Leeuwarden laat een aantal ontwerpers en liet hij de vlakken voor de muren de kleurschema’s voor zestien midden- kelijke plek op de muren aangebracht, ze zien hoe ze keramiek en licht combi- houden, waarna hij weer ging zitten Floris Wubbe schilfert porselein op on- Patrick Hartog zoekt een nieuwe oplos- schetsen. En niet alleen bepaalde hij standswoningen in de Torenstraat in hebben een Rietveld stoel staan, eten er neren. Die twee lijken niet voor elkaar conventionele wijze met een gasbrander sing voor de in hoogte verstelbare lamp Drachten ontwerpen. Vol optimisme ging gezeten op Gispen stoelen. En met hulp bestemd, tot het licht door het porselein de kleur van de muren en de meubels, af, wat het doorschijnende effect van het in de vorm van een keramische verwijzing maar ook die van de bedden, ja, zelfs Van Doesburg aan de slag; hij ontwierp van de stichting Van Doesburg-Rinsema- Cees Rienks de Boer en Theo van Doesburg, Oosterstraat Drachten (1921) heen schijnt. Ja, dan is er werkelijk licht. materiaal versterkt. naar een meerpaal. de woningen in de kleuren rood, geel en huis gaat het Museum D8888 nummer van de bedspreien. blauw. Ook voor binnen ontwierp hij de drie in originele staat terugbrengen. De Keramiekmuseum Princessehof kleuren. oude lagen verf en behang worden afge- Rijksluchtvaartschool Eelde; Design#2: licht, Leeuwarden. diverse tentoonstellingen. krabd tot de oorspronkelijke verflaag. 4 februari – 5 november Het kleurgebruik is opzienbarend, zeker april – permanent voor die tijd, waarin sombere aardekleu- Zo is Van Doesburg weer meer zichtbaar www.princessehof.nl ren overheersten. Dat vonden ook de in Drachten. www.visit-wethenorth.nl bewoners uiteindelijk. In de loop der jaren werden de muren overgeschilderd - en verdween Van Doesburgs kleurenpalet Museum Dr8888; onder de blokkwast. De Stijl in Drachten – Theo van Doesburg, kleur in architectuur. En daar bleef het niet bij. 16 april – 25 juni Tegenover de middenstandshuizen stond www.visit-wethenorth.nl de Rijkslandbouwwinterschool en daar ontwierp Van Doesburg in dezelfde tijd de glas-in-loodramen en de kleuren. De directeur echter, vond de kleuren (oranje, groen en paars) te afleidend voor de studenten, dus die werden aan de binnen- Count Z Terra Ducit kant niet doorgevoerd. De glas-in-lood- ramen en het buitenwerk zijn nog wel te Ontwerpduo Kranen/Gille geeft zijn Eveneens van Kranen/Gille: een licht- zien. En dat is bijzonder, want de meeste gestroomlijnde keramische voet een installatie bestaande uit keramische glas-in-loodramen zijn niet meer op hun clowneske uitstraling door een bijzondere tegels, old skool koperen verbindingen en oorspronkelijke plek te zien, maar zijn selectie van lampen. LED-verlichting. De installatie van 10 bij 2 ondergebracht in musea. meter vormt een lichtgevend landschap bij nacht. Alsof je bij heldere hemel over

Het kan ook anders. Zo is in een van Stijlkamer Thijs Rinsema. Museum Dr8888, met uitzicht op ezel de polder vliegt. 8 9 Overige tentoonstellingen

De Pont museum; Ë Noord-Brabant Themarondleiding: Waar zouden we zijn zonder Mondriaan? heel 2017 www.depont.nl

STRP Biënnale; Senses & Sensors, Reis in 10 stappen Strijp-S in Eindhoven. 24 maart – 2 april van De Stijl naar www.strp.nl

Het Noordbrabants Museum; Dutch Design De industriële natuur van Kranen/Gille. Hedendaagse Nederlandse ontwerpers 11 februari – 14 mei maken wereldwijd furore met hun www.hetnoordbrabantsmuseum.nl ontwerpen onder de noemer ‘Dutch Design’. Net als De Stijl voert Dutch Design het Textielmuseum, Tilburg; vooruitgangsdenken aan, waardoor de Switch | Dutch Design on beweging inmiddels net zo bepalend is voor Phone Bloks, Dave Hakkens the Move. het internationale designlandschap als De tot 12 maart Stijl ooit was. Maak je eigen reis in het design Van Gogh-Roosegaarde fietspad in Eindhoven. Foto: Studio Roosegaarde Een mooier model, een gebrekkige batterij, een barst in het www.textielmuseum.nl district van Nederland. 9 schermpje. Altijd een reden om uw mobiele telefoon te ver- Theo van Doesburg, ontwerp interieur grote feestzaal van L'Aubette in Voor ontwerper Daan Roosegaarde gaat slimme mobiliteit vangen. Heus? Dave Hakkens ontwikkelde voor zijn afstuderen Straatsburg, (1928) reconstructie 1968, schaal 1 ; 5. Collectie Van Abbe- 6 niet over slimme technologie in de auto, maar over de weg aan de Design Academy Eindhoven het concept phone-blocks. Maarten Baas, Where There's Smoke Red and blue chair (Rietveld). museum, foto Peter Cox waarover die auto’s moeten rijden. Een slimme weg die aangeeft Een telefoon waarvan de componenten als legostenen bij elkaar Foto: Maarten van Houten of het vriest of dat je de batterij van je elektrische voertuig moet kunnen worden gepuzzeld en naar believen kunnen worden Theo van Doesburg ontwierp het beroemde cinema en opladen. We moeten nog even wachten voor het zover is. Maar gecomponeerd of vervangen. Hakkens ontwerp is een concept Zou het een statement zijn van oud Dutch Design Week 3 danslokaal Aubette, in Straatsburg, tussen 1926 en 1928. we kunnen wel al over een voorproefje rijden, over het fietspad - niet bedoeld om uit te voeren, wel om mensen aan het denken 10 Ambassadeur Maarten Baas om Rietvelds rood blauwe Het was zijn eerste poging om schilderkunst, architectuur, sculp- van de toekomst. zetten en de industrie uit te dagen. Inmiddels zit hij bij de grote stoel af te branden? Hij deed het niet om zich te ontworstelen tuur en design in één object te verenigen. Het Van Abbemuseum telefoniebedrijven aan tafel. aan het gedachtegoed van de meester. Net als de leden van De neemt het schaalmodel nu als uitgangspunt en gaat de invloed Eindhoven/Nuenen; Stijl gaan de ontwerpers van Dutch Design op zoek naar een van De Stijl in de afgelopen eeuw na. Van Gogh Roosegaarde fietspad. Eindhoven; manier om design voor iedereen toegankelijk te maken. Door World Design Event. ontwerpen te maken die mensen raken, hen laten nadenken, van heel 2017 schoonheid laten genieten of die onze toekomst bevragen. Van Abbemuseum; vrij toegankelijk 21 oktober – 29 oktober www.ddw.nl Van Abbe en De Stijl, Eindhoven. Ontdek Design waar het bedacht en gemaakt wordt: vanaf 24 juni www.visitbrabant.nl/mondriaantodutchdesign www.vanabbemuseum.nl

ADVERTENTIE

Mal Clapchair. Bron: Mal Furniture

Nee, geen originele Rietveld. Wel een originele Bob Copray. 1 Met een knipoog naar de rood blauwe stoel van de meester. Design Academy Eindhoven. Foto: Sjoerd Eickmans Rietvelds oeuvre was een zoektocht naar hoe we beter kunnen wonen, werken, leven. Daarom zijn zijn ontwerpen vandaag de dag nog altijd actueel. Nog altijd zoeken we naar hoe we beter, In 1993 gooide Droog Design hoge ogen in Milaan met een slimmer en vooral aangenamer kunnen wonen. 7 selectie van eigenzinnige jonge Nederlandse designtalenten die zouden uitgroeien tot iconen. Dutch Design was geboren. Dat velen van hen ook verbonden waren aan Design Academy Eindhoven heeft er mede toe geleid dat nog steeds veel buiten- landse studenten in Eindhoven neerstrijken om ‘Dutch Design’ Werk voor een betere wereld (1918). Peter Alma. te studeren. Collectie Museum Helmond Eindhoven; Van Mondriaan tot Dutch Design Lezing De Stijl De ontwerpers en kunstenaars van De Stijl kwamen in hun Dutch Design Week 4 werk op voor de arbeider in een tijd waarin hij weinig rech- 21 oktober – 29 oktober Ook bij de Vrije Academie! Van Mondriaan ten had, de lonen laag waren en het werk zwaar en lang was. www.ddw.nl Museum Helmond toont werk van o.a. Peter Alma, Bart van der Van Mondriaan tot zigzagstoel. tot Dutch Design Leck, Lou Loeber, Johan van Hell en andere Stijlgenoten. Van blauw, geel, rood tot Museum Helmond; Rietveldpaviljoen. U weet genoeg, In het Land Werk voor een betere wereld. dit is De Stijl. 100 jaar geleden 4 april – 3 september Laat u door de Vrije Academie langs opgericht met leden als www.museumhelmond.nl de hoogtepunten van het De Stijl-jaar Piet Mondriaan, Gerrit Rietveld De Ploeg fabriek Bergeijk exterieur en Bart van der Leck. gidsen. Het hele jaar in Den Haag, Rotterdam, Alkmaar, Den Bosch, De voormalige fabriek van weverij De Ploeg. Ontworpen 2 door Gerrit Rietveld. Landschapsarchitecte Mien Ruys ont- Amsterdam, Velp, Utrecht, wierp het bijbehorende Ploegpark. Zo lieten zij zien dat ontwer- Eindhoven, Amersfoort & Zwolle. pen over meer gaat dan uiterlijke vorm; het gaat over het vorm- geven van een wereld waarin we graag leven. Tegenwoordig biedt de fabriek onderdak aan een bedrijf dat tentoonstellingen maakt en unieke stukken produceert voor bekende Nederlandse Studiedag ontwerpers. Lezing Piet Mon driaan De Stijl De Ploeg in Bergeijk; speciaal geopend van Atelier Piet Hein Eek, Eindhoven. Foto: Atelier Piet Hein Eek en Bart van der Leck 1 april – 31 december In het Land www.rietveldbergeijk.nl Je kan als ontwerper wachten tot de opdrachtgevers naar in het Gemeentemuseum Tijdens de studiedag leert u De Stijl van 8 je toekomen of je kunt je eigen toekomst maken. Rietveld deed dat al, maar het was uit de mode geraakt tot de Dutch Het Gemeentemuseum wijdt een a tot z kennen. De leden en hun ideeën, New Alphabet, Wim Crouwel. Collectie MOTI - Breda Designers het weer oppikten. Waarom wachten op de industrie tentoonstelling aan de werken de baanbrekende ontwerpen en de enorme als we het zelf ook kunnen? De wereldbekende Eindhovense ontwerper Piet Hein Eek is daar een mooi voorbeeld van. Door van Mondriaan en Van der Leck. invloed op latere schilders, architecten Ontwerper Wim Crouwel ontwikkelde in 1967 het New materiaal, techniek en ambacht, of liever gezegd, door wat er is Kom naar de lezing ín het museum en ontwerpers. Het hele jaar in Leiden, 5 Alphabet, de eerste letter die zonder tussenstappen op een als uitgangspunt te nemen voor zijn ontwerpen en niets weg te drukplaat kon worden geflitst. Een ongekende innovatie die ook gooien, heeft Eek een plek gecreëerd waar alles wat hij bedacht op zaterdag 25 februari Rood-blauwe leunstoel (1918), Gerrit Rietveld. Amsterdam, Amersfoort, Den Haag, Collectie Centraal Museum, Utrecht. meteen veel stof deed opwaaien in ontwerperskringen. En dat heeft ook gemaakt wordt. of zondag 2 april. Image & copyrights CMU/ Ernst Moritz Utrecht, Nijmegen, Den Haag & Otterlo. was precies ook Crouwels bijbedoeling: waar moet de toekomst van ontwerpen over gaan? Over het Ontwerp van de toekomst… Atelier Piet Hein Eek; Eindhoven, Graphic Design Festival Breda hele jaar geopend 22 september – 22 oktober www.pietheineek.nl www.gdfb.nl www.VrijeAcademie.nl/Stijl 10 11 Leeuwarden Leeuwarden Drachten Eelde Eelde Drachten Winterswijk Arnhem OtterloÊEde Apeldoorn Harderwijk Amersfoort Utrecht Harderwijk Apeldoorn Amersfoort Leiden Leiden Den Haag OtterloÊEde Den Haag Utrecht

’s-Hertogenbosch Arnhem Breda Winterswijk Tilburg Oisterwijk ’s-Hertogenbosch Oisterwijk Helmond Breda Eindhoven Tilburg Helmond Bergeijk Eindhoven Bergeijk www.mondriaantotdutchdesign.nl Ë Evenementen

Jachthuis Sint Hubertus; Kunsthal KAdE Amersfoort; Leiden Een speciale themarondleiding. De Kleuren van De Stijl. Noord-Brabant 2 januari – 31 maart 6 mei – 3 september Scheltema; Eindhoven; Bart van der Leck. CODA Museum; Rietveldpaviljoen Amersfoort; STRP Biënnale Senses & Sensors. 6 feb - 5 mrt ADO Speelgoed en de Stijl. De Stijl voorbij. Gerrit Rietveld en 24 maart – 2 april 15 januari – 28 mei de jaren vijftig. Hooglandse kerk; 13 september 2017 – 8 januari 2018 Breda; Piet Mondriaan. Museum Arnhem; Graphic Design Festival Breda. 8 mei - 4 jun Stijlloos, realisme versus abstractie. Centraal Museum Utrecht; 22 september – 22 oktober 18 februari – 7 mei DROOG: Ontdek het begin van Dutch Design. Leidse Schouwburg; 23 september – 3 december Eindhoven; Dada Veldtocht. Museum Villa Mondriaan; Dutch Design Week & World Design Event. 25 – 29 sep & 1 okt Figuratie in Stijl. 21 – 29 oktober 3 maart – 3 september Achmea-gebouw; Noord-Nederland Eindhoven; Theo van Doesburg. Kröller–Müller Museum; City Designtour. 2 okt – 31 okt Arp: The Poetry of Forms. Museum Dr8888; heel 2017 20 mei – 17 september Galerie LUMC; César Domela: De Stijl in kunst en typografie. Het Noordbrabants Museum; Hedendaagse kunst geïnspireerd Stadsmuseum Harderwijk; 28 januari – 2 april Made in Brabant: Kranen/Gille. door De Stijl Huszár van de Stijl. Keramiekmuseum Princessehof; 11 feb – 14 mei 11 mei – 2 september 20 mei – 3 september Design#2: licht. TextielMuseum; Hooglandse Kerkgracht, voorterrein LUMC Verschillende locaties in Arnhem 4 februari – 5 november Switch | Dutch Design on the move en Achmeagebouw; Centrum en Modekwartier; Rijksluchtvaartschool Eelde; 1990 - 2015. ‘Raakvlakken’ Beelden in Leiden. Fashion + Design Festival Arnhem. Diverse tentoonstellingen. 19 maart 2016 – 12 maart 2017 18 mei – 6 augustus 1 juni – 2 juli vanaf april – permanent Museum Helmond; Openlucht Museum De Lakenhal: Nederlands Openluchtmuseum; Museum Dr8888; Werk voor een betere wereld. Het Gerecht; De Stijl als onderdeel van de De Stijl in Drachten – 4 april – 3 september Maison d’Artiste. Nederlandse Canon. Theo van Doesburg, kleur in architectuur 2 juni – 27 augustus Vanaf september 2017 De Ploeg fabriek Bergeijk; 16 april – 25 juni Rietveldsafari. Openlucht Museum De Lakenhal: Kröller-Müller Museum; Van Doesburg-Rinsemahuis; april – 31 december Pieterskerkhof; De mecenas en de ‘verversbaas’. Opening. ‘s-Hertogenbosch; Beleef De Stijl in de Openlucht. Helene Kröller-Müller en 1 juni – permanent 100 jaar ná De Stijl. Bart van der Leck. Shine: Liquid Life. 2 juni – 27 augustus 14 oktober 2017 – 2 april 2018 Museum Dr8888; 1 – 4 juni De Stijl en expressionisme in de tropen, Van Abbemuseum Eindhoven; Sandberg, Rietveld, Chris en Lucila Engels Van Abbe en De Stijl. op Curaçao. 24 juni – 31 december Den Haag Utrecht/Amersfoort 9 juli – 17 september Oisterwijk; Gemeentemuseum Den Haag; Centraal Museum Utrecht; Museum Dr8888 & Studiobezoek Sundaymorning@ekwc. Mondriaan & De Stijl. Het Rietveld Schröderhuis. Rijksluchtvaartschool Eelde; heel 2017 heel 2017 heel 2017 De Stijl en constructivisme in Noord-Nederland ’s-Hertogenbosch; Gemeentemuseum Den Haag; Utrecht; 30 september 2017 – 7 januari 2018 Cor Unum Ceramics studiobezoek. Piet Mondriaan en Bart van der Leck. Fietstocht ‘De Stijl in Utrecht: heel 2017 De uitvinding van een nieuwe kunst. Rietvelds architectuur’. Museum Dr8888 & 11 februari – 21 mei heel 2017 Rijksluchtvaartschool Eelde; Design denying the mainstream. Gemeentemuseum Den Haag; Utrecht; 30 september 2017 – 7 januari 2018 De ontdekking van Mondriaan. Rietveld Wandelroute. Amsterdam | Parijs | Londen | New York. heel 2017 3 juni – 24 september Centraal Museum Utrecht; COLOFON Gemeentemuseum Den Haag; Rietvelds Meesterwerk; Leve de Stijl! Dit is een commerciële bijlage van NBTC Holland marketing. De inhoud van De architectuur en interieurs van De Stijl 4 maart – 11 juni deze bijlage valt niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie van 10 juni – 17 september Mondriaanhuis Amersfoort; NRC Handelsblad/nrc.next. De wereld van Piet Mondriaan. 7 maart – permanent Samenstelling Concept & ontwerp Gelderland Citymarketing Amersfoort Studio van Onna & Slot Zuylen in Oud–Zuilen; Den Haag Marketing Laureline Foulidis Museum Arnhem; Rietveld in Slot Zuylen. Leiden Marketing Peter Alma. Vernieuwing aan de Vecht. Museum Dr8888 Pionier van moderne sociale kunst. 22 april – 24 september Toerisme Utrecht Wijzigingen in teksten 24 december 2016 – 19 maart 2017 VisitBrabant alsmede drukfouten Toerisme Gelderland voorbehouden NBTC Holland Marketing

12