Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska W Białymstoku O Stanie Środowiska Na Terenie Powiatu Łomżyńskiego Za Rok 2012

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łomży Dział Monitoringu Środowiska

18-402 Łomża, ul. Akademicka 20 tel. (86) 218-21-69; fax: 218-28-93; e-mail:[email protected]

Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu łomżyńskiego za rok 2012

Łomża, listopad 2013

Spis treści:

Wstęp...... 3

1. Stan czystości i ochrona wód...... 5

1.1. Presje- Źródła zanieczyszczenia wód ………...... 5 1.2. Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych...... 13 1.3. Przeciwdziałania – Działalność kontrolna…...... 16 . 1.4. Wody podziemne...... 21

2. Powietrze...... 22

2.1. Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza ……..…………………...... 22 2.2. Stan - Monitoring imisji...... 23 2.3. Przeciwdziałania – Działalność kontrolna ……...... 25

3. Gospodarka odpadami...... 27

3.1. Presje- Ilość wytworzonych odpadów.....………………………..…...... …...27 3.2. Stan - Składowiska odpadów……...... …………………………...... ….……..29 3.3. Stan – Odpady niebezpieczne...... 31 3.4. Reakcje - Działalność kontrolna...... 31

4. Promieniowanie elektromagnetyczne /PEM/………..………..……...... ……..…39

4.1. Presje – Źródła emisji PEM……………………………………...... ……..……39 4.2. Stan – Pomiary kontrolne PEM……………………………...... ………………40 4.3. Przeciwdziałania………...... ……41

5. Hałas...... 42

5.1. Hałas drogowy………...... ……………………………………...... ……..……42 5.2. Hałas przemysłowy…….....…………...... ……………...... ………………45 5.3. Przeciwdziałania………...... ……45

6. Ochrona środowiska przed poważnymi awariami...... 46

7. Działalność kontrolna WIOŚ...... 52

7.1. Kontrole kompleksowe.……………………………………………………………………………….48 7.2. Kontrole problemowe………………………………………………………………………………….49 7.3. Kontrole interwencyjne……………………………………………………………………………….50

Powiat łomżyński - położony jest w zachodniej części województwa podlaskiego. Powierzchnia całkowita wynosi 1353,93km2, co stanowi 6,71% woj. podlaskiego. Ludność – 52 169 osób (4,4% ludności województwa) – GUS, 2012. Pod względem geograficznym powiat znajduje się na teryto- rium makroregionu Niziny Północnomazowieckiej, w skład którego wcho- dzą trzy mezoregiony: Międzyrzecze Łomżyńskie, Równina Kurpiowska oraz Dolina Dolnej Narwi .

Jednostki samorządowe powiatu łomżyńskiego – dane GUS za 2012r. Gminy wiejsko-miejskie: Powierzchnia [km2] Ludność

Jedwabne 159 5612 Nowogród 101 4176 Gminy wiejskie: Łomża 207 10813 Miastkowo 115 4337

Piątnica 220 10771 Przytuły 71 2180 Śniadowo 163 5580 Wizna 133 4312 Zbójna 186 4388

Sieć osadniczą tworzy 269 miejscowości, w tym 2 miasta i 267 wsi zorganizowanych w 270 sołectw. Większość mieszkańców powiatu (92,5%) zamieszkuje na wsi, a tylko niecałe 8% w miastach. Dominującą formą mieszkalnictwa na terenie powiatu jest zabudowa jednorodzinna i zagrodowa. Powiat łomżyński zaliczany jest do regionów typowo rolniczych. W przemyśle dominują natomiast przedsiębiorstwa z branży rolno - spożyw- czej, budowlanej i drzewnej. Do największych zakładów branży spożywczej należą SCANDIC FOOD Sp. z o.o. w Chojnach Starych oraz Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy.

Atrakcje przyrodnicze

Powiat łomżyński jest atrakcyjny turystycznie. Występują tu tereny o szczególnych walorach krajobrazowych m.in. strefy przykrawędziowe wysoczyzn morenowych. Przyczyniają się do tego znaczne wysokości oraz silnie urozmaicona rzeźba: głęboko wcięte doliny, wzgórza i załomy. Duża zmienność warunków termiczno – wilgotno- ściowych wpływa na zróżnicowany charakter szaty roślinnej. Z uwagi na niski stopień zanieczyszczenia cały obszar znajduje się na obszarze Zielonych Płuc Polski. Teren powiatu łomżyńskiego jest obszarem cennym przyrodniczo, a atrakcyjne i czyste środowisko naturalne tworzy doskonałe warunki dla rozwoju turystyki. Około 26% powierzchni powiatu stanowią obszary unikalnej przyrody objęte różnymi formami ochrony prawnej. Tereny praw- nie chronione obejmują 35 261,3 ha ( w 2011 roku - 35161,7 ha)(GUS,2012). Obszary parków narodowych obej- mują 351 ha; rezerwaty to 639,2 ha ( w 2011 roku -540,7 ha), parki krajobrazowe zajmują powierzchnię 7353,5 ha, a obszary chronionego krajobrazu obejmują 27 439,6 ha powierzchni . Wyznaczonych tu też zostało 84 ha użytków ekologicznych. (dane GUS,2012). Powierzchnia terenów chronionych wzrosła w stosunku do roku 2011 o tereny objęte ochrona rezerwatową w gminie Łomża.

Walory przyrodnicze i krajobrazowe oraz historia i kultura północnego Mazowsza wpływają na. atrak- cyjność turystyczną powiatu, wyróżnić tu można:

- Biebrzański Park Narodowy;

- Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi - utworzony w 1994 roku w celu zachowania zalewowych terenów doliny Narwi;

- Obszar Chronionego Krajobrazu Równiny Kurpiowskiej i Doliny Dolnej Narwi;

- Lasy Pniewskie;

- Lasy Czerwonego Boru;

- rzeki Biebrza, Narew i Pisa stanowiące z dopływami szlaki turystyki wodnej i miejsca rekreacji;

- Rezerwaty Przyrody:

 Kaniston - typu leśnego, utworzony w 1984 roku w celu zachowania zwartego, naturalnego komplek- su olsów w Puszczy Kurpiowskiej.

 Kalinowo - typu leśnego, utworzony w 1989 roku w zachowania fragmentu lasu grądowego w prze- łomowym odcinku rzeki Narwi.

 Czarny Kąt - typu leśnego, utworzony w 1989 roku w celu zachowania zbiorowisk boru brusznicowego i czernicowego charakterystycznego dla Puszczy Kurpiowskiej.

 Łokieć - typu leśnego, utworzony w 1989 roku w celu zachowania w stanie naturalnym zbiorowisk torfowisk typu niskiego i wysokiego oraz naturalnych zbiorowisk leśnych charakterystycznych dla Puszczy Kurpiowskiej.

 Rycerski Kierz - typu leśnego, utworzony w 1989 roku w celu zachowania niezwykle rzadkiego grądu czyśćowego oraz dąbrowy świetlistej.

 Wielki Dział - typu leśnego, utworzony w 1990 roku w celu zachowania w stanie naturalnym zbiorowisk typu łęgowego mieszczącego się w Dolinie Narwi.

Natura 2000 Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny najważniejsze dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich ga- tunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony war- tości przyrodniczych Europy. Natura 2000 to program utworzenia w krajach Unii Europejskiej wspólnego systemu (sieci) obszarów objętych ochroną przyrody. Podstawą dla tego programu jest unijna Dyrektywa Ptasia, Dyrektywa Siedliskowa oraz szereg innych rozporządzeń i dokumentów wykonawczych. Postanowieniem Usta- wy o ochronie przyrody wprowadzającej obszar Natura 2000 na terenie powiatu łomżyńskiego utworzono: 1. SOO (Specjalne Obszary Ochrony)  Dolina Biebrzy  Przełomowa Dolina Narwi 2. OSO (Obszary Specjalnej Ochrony)  Dolina Dolnej Narwi  Ostoja Biebrzańska  Przełomowa Dolina Narwi

1. Stan czystości i ochrona wód

1.1. Presje - Źródła zanieczyszczeń wód Dominujące presje wywierane przez człowieka na środowisko wodne to: - pobór wód na różne cele; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń wraz ze ściekami komunalnymi, przemysłowymi oraz wodami pochłod- niczymi; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń ze źródeł rolniczych (nieprawidłowe nawożenie, brak skanalizowania terenów wiejskich, hodowlane fermy wielkotowarowe); - zmiany morfologiczne i hydrologiczne wynikające z inwestycji w dziedzinie regulacji rzek (melioracje), czy energetyki.

Pobór i zużycie wody W 2012 roku w powiecie łomżyńskim pobrano na potrzeby gospodarki narodowej i ludności 3020,9 dam3 wody (dane GUS). Do 2010 roku pobór wody systematycznie się zwiększał, a od roku 2010 utrzymuje się na podobnym poziomie. W 2012 roku najwięcej wody w powiecie zużyto na eksploatację sieci wodociągowej (1660,9 dam3). Zużycie wody w przemyśle w kolejnych latach było podobne i w 2012 roku wyniosło 703 dam3. W rolnictwie i leśnictwie zużyto w 2012 roku 657 dam3 wody.

Zużycie wody w powiecie łomżyńskim w latach 2002-2012 - dane GUS

3 500,0 3 000,0 2 500,0

2 000,0

dam3 1 500,0 1 000,0 500,0 0,0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

ogółem przemysł rolnictwo i leśnictwo eksploatacja sieci wodociągowej

Najwyższe zużycie wody na eksploatację sieci wodociągowej występowało w gminach: Piątnica i Łom- ża, gdzie sieć wodociągowa jest najlepiej rozwinięta, w stosunku do pozostałych miejscowości powiatu. 84% całkowitego zużycia wody na cele przemysłowe w powiecie łomżyńskim występowało w gminie Piątnica, co związane jest z działaniem Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Piątnicy. Zużycie wody na cele rolnicze i leśne najwyższe było w gminie Przytuły (657 dam3).

Zagadnienia związane z zaopatrzeniem Długość sieci wodociągowej w pow. łomżyńskim - dane GUS w wodę realizowane są indywidualnie km przez poszczególne jednostki samorządu 1 000,0 lokalnego z ujęć głębinowych poprzez 800,0 lokalną, najczęściej gminną, sieć wodo- 600,0 ciągową. W minionym 10-cioleciu dłu- 400,0 gość sieci wodociągowej systematycznie 200,0 rosła i w 2012 roku wynosiła 824,5 km. 0,0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Najdłuższą sieć posiadają gminy: Piątni- w odociągi ca i Łomża.

Wodociągi - długość czynnej sieci rozdzielczej w km – dane GUS Jednostka terytorialna 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Powiat łomżyński 719,6 739,5 744,7 753,4 790,5 801,1 824,5 Jedwabne – miasto i gmina 31,4 31,4 31,4 31,5 31,5 31,5 54,3 Jedwabne - miasto 15,3 15,3 15,3 15,4 15,4 15,4 15,1 Jedwabne - obszar wiejski 16,1 16,1 16,1 16,1 16,1 16,1 39,2 Łomża - gmina 139,5 141,4 142,9 145,3 145,1 145,9 146,1 Miastkowo - gmina 86,4 86,4 86,4 87,2 87,3 87,3 87,3 Nowogród 39,1 52,0 52,2 52,5 52,5 52,8 52,9 Nowogród - miasto 11,8 13,1 13,2 13,5 13,5 13,8 13,9 Nowogród - obszar wiejski 27,3 38,9 39,0 39,0 39,0 39,0 39,0 Piątnica - gmina 151,8 153,7 156,1 161,2 161,2 161,6 161,6 Przytuły- gmina 59,5 59,5 60,6 60,6 60,6 60,6 60,6 Śniadowo- gmina 116,8 117,1 117,1 117,1 117,1 126,2 126,2 Wizna- gmina 69,4 72,3 72,3 72,3 72,3 72,3 72,3 Zbójna- gmina 25,7 25,7 25,7 25,7 62,9 62,9 63,2 Według danych GUS w 2011 roku (brak danych za rok 2012) tylko 74,3 % ludności powiatu miało dostęp do czynnej sieci wodociągowej. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, najwięcej osób korzysta z wodociągów w gminie Łomża (96,2%), nieco mniej w gminach: Nowogród (87,8%), Piątnica (86,7%) i Śniadowo (85%), a najmniej w gminach: Zbójna (43,4%) i Jedwabne (35,7%).

Ludność korzystająca z sieci wodociągowej w osobach - dane GUS Jednostka terytorialna 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat łomżyński 36 340 36 740 37 026 37 122 37 391 37 896 38 764 Jedwabne – miasto i gmina 1 978 1 979 1 976 1 970 2 015 2 018 2 006 Jedwabne - miasto 1 501 1 503 1 508 1 495 1 538 1 545 1 504 Jedwabne - obszar wiejski 477 476 468 475 477 473 502 Łomża - gmina 9 476 9 579 9 711 9 684 9 727 9 927 10 403 Miastkowo - gmina 2 525 2 521 2 547 2 577 2 605 2 637 2 688 Nowogród 3 411 3 435 3 476 3 504 3 503 3 504 3 667 Nowogród - miasto 1 865 1 876 1 913 1 934 1 939 1940 2 045 Nowogród - obszar wiejski 1 546 1 559 1 563 1 570 1 564 1564 1 622 Piątnica - gmina 9 072 9 039 9 139 9 140 9 229 9 272 9 334 Przytuły- gmina 1 392 1 386 1 371 1 374 1 377 1 370 1 420 Śniadowo- gmina 4 727 4 751 4 731 4 718 4 767 4 752 4 746 Wizna- gmina 2 215 2 494 2 510 2 572 2 563 2 564 2 594 Zbójna- gmina 1 544 1 556 1 565 1 583 1 605 1 852 1 906

Emisja ścieków

W powiecie łomżyńskim ilość Ścieki odprow adzane do w ód i oczyszczane w pow . łomżyńskim - dane GUS ścieków odprowadzanych do wód w 1 200,0 2012 roku , po raz pierwszy od wielu lat 1 000,0

800,0 była niższa jak w roku poprzednim. W

600,0 2012r. z terenu powiatu odprowadzono dam3 400,0 do wód lub do ziemi łącznie 979 dam3 200,0

0,0 ścieków komunalnych i przemysłowych 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 wymagających oczyszczenia, z czego

ścieki odprowadzane ogółem ścieki oczyszczane razem 100% oczyszczono (GUS,2012).

Ścieki przemysłowe i komunalne wymagające oczyszczenia, odprowadzane Dominującym sposobem oczyszczania do wód lub do ziemi w pow. łomżyńskim w latach 2003-2011 - dane GUS ścieków jest ich oczyszczanie biologiczne,

1 200 przy czym od 2005 roku przeważa

1 000 oczyszczanie z podwyższonym usuwa- 800 niem biogenów (związków azotu i fosfo- 600 dam3 ru), co przyczynia się do ograniczenia an- 400

200 tropopresji na środowisko wodne. Doty-

0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 czy to oczywiście tylko terenów skanali-

ocz. mechanicznie ocz. biologicznie ocz. z podw. us. biogenów nieoczyszczane zowanych.

W powiecie łomżyńskim sieć Długość sieci kanalizacyjnej w pow. łomżyńskim - dane GUS kanalizacyjna jest niestety znacznie krót-

km sza od sieci wodociągowej. Od lat kana- 100,0 lizacja jest rozbudowywana bardzo po-

80,0 woli. W 2012 roku rozbudowano kanali-

60,0 zację o niecałe 6 km i tylko w gminach: Jedwabne i Wizna. Łącznie w powiecie 40,0 łomżyńskim w 2012 roku funkcjonowało 20,0 82 km sieci kanalizacyjnej. 0,0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

kanalizacja

Najdłuższą sieć kanalizacyjną mają gminy: Łomża i Piątnica, natomiast gminy wiejskie – Zbójna, Przytuły i Miastkowo są całkowicie nieskanalizowane .

Kanalizacja - długość czynnej sieci kanalizacyjnej w km - dane GUS Jednostka terytorialna 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Powiat łomżyński 58,8 69,5 68,4 68,7 68,7 76,4 82,0 Jedwabne 6,4 6,4 6,4 6,6 6,6 6,6 8,1 Jedwabne - miasto 6,4 6,4 6,4 6,6 6,6 6,6 8,1 Łomża - gmina 19,4 24,4 24,4 24,4 24,4 24,4 24,4 Nowogród – miasto i gmina 6,4 6,4 6,4 6,5 6,5 6,5 6,5 Nowogród - miasto 6,4 6,4 6,4 6,5 6,5 6,5 6,5 Piątnica - gmina 12,8 12,8 15,2 15,2 15,2 22,9 22,9 Śniadowo - gmina 3,8 9,5 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 Wizna - gmina 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 14,1

Sieć w odociągow a i kanalizacyjna [km] w pow . łomżyńskim w 2012r. - GUS Zbójna-gmina Wizna-gmina Śniadowo-gmina Przytuły-gmina Piątnica-gmina Nowogród - obszar wiejski Nowogród - miasto Nowogród - gmina Miastkowo-gmina Łomża-gmina Jedwabne - obszar wiejski Jedwabne - miasto Jedwabne-gmina Powiat łomżyński

0,0 100,0 200,0 300,0 400,0 500,0 600,0 700,0 800,0 900,0 w odociągi kanalizacja km

Kanalizacja obsługuje zaledwie niecałe 19% mieszkańców powiatu łomżyńskiego. W stosunku do liczby miesz- kańców największy procent obsługuje kanalizacja w gminie Nowogród - 46% i są to tylko mieszkańcy samego Nowogrodu. Nieco ponad 20% mieszkańców korzysta z kanalizacji w gminach: Piątnica (24,2%), Łomża (23%) i Wizna (22,2%). W pozostałych skanalizowanych gminach (Jedwabne i Śniadowo) liczba ta nie przekracza 20 %. (dane GUS za 2011r.- brak danych za 2012r.)

Kanalizacja - ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w osobach – dane GUS Jednostka terytorialna 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat łomżyński 7 459 8 287 8 662 8 815 9113 9886 Jedwabne – miasto i gmina 901 906 900 965 967 948 Jedwabne - miasto 901 906 900 965 967 948 Jedwabne - obszar wiejski 0 0 0 0 0 0 Łomża - gmina 1 535 2 283 2 272 2 293 2357 2468 Miastkowo - gmina 0 0 0 0 0 0 Nowogród – miasto i gmina 1 487 1 518 1 536 1 538 1712 1925 Nowogród - miasto 1 487 1 518 1 536 1 538 1712 1925 Nowogród - obszar wiejski 0 0 0 0 0 0 Piątnica - gmina 1 906 1 923 2 187 2 204 2210 2603 Przytuły - gmina 0 0 0 0 0 0 Śniadowo - gmina 704 727 825 881 931 983

Wizna - gmina 926 930 942 934 936 959 Zbójna - gmina 0 0 0 0 0 0

Nie wszystkie miejscowości gminne w powiecie łomżyńskim posiadają oczyszczalnie ścieków. Nie posiada- ją ich gminy: Miastkowo, Przytuły i Zbójna. Istniejące oczyszczalnie obsługują tylko niecałe 10,9 tys. mieszkańców powiatu tj. niecałe 21%. Ze względu na bardzo słabo rozbudowaną sieć kanalizacyjną, głównie na terenach wiejskich, znaczna ilość ścieków gromadzona jest w nie zawsze dokładnie uszczelnionych lub wcale nie uszczelnionych szambach, skąd zanieczyszczenia mogą przenikać i zanieczyszczać wody podziemne. Ponadto cześć nieczy- stości wywożona jest na łąki, pola lub wylewana do rowów, skąd trafia do środowiska wodnego.

W 2012 roku, wg danych GUS, w powiecie łomżyńskim funkcjonowało 9 oczyszczalni ( w 2011 -8) w tym: 5 oczyszczalni ścieków komunalnych i 4 przemysłowe. Łączna przepustowość oczyszczalni komunalnych i przemy- słowych w 2012 roku wyniosła 3512 m3/dobę ( w 2011 roku - 2 836 m3/dobę) (GUS,2012). Wszystkie oczyszczalnie to oczyszczalnie mechaniczno –biologiczne, w tym dwie oczyszczalnie tj. oczyszczalnia mleczarska w Piątnicy oraz oczyszczalnia komunalna w Śniadowie posiadają podwyższony stopień usuwania substancji biogennych. Oczysz- czalnie odprowadzają ścieki głównie do wód powierzchniowych i tylko w niewielkim stopniu do ziemi. Odbiorni- kiem największej ilości ścieków z oczyszczalni: w Piątnicy, Wiźnie, i Nowogrodzie, jest rzeka Narew. Ewidencja WIOŚ obejmuje łącznie 18 oczyszczalni (łącznie z oczyszczalnią komunalną w Łomży). Zestawienie oczyszczalni wraz z wynikami prowadzonych w 2012 roku kontroli zawiera podrozdział „Przeciwdziałania – działalność kontrolna”).

Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków - dane GUS Jednostka terytorialna 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Powiat łomżyński 6 965 8 282 8 967 9 100 9 283 10 572 10 877 Jedwabne – miasto i gmina 1 540 1 553 1 557 1 590 1 594 1602 1700 Jedwabne - miasto 1 540 1 553 1 557 1 590 1 594 1602 1700 Łomża - gmina 1 030 1 570 1 650 1 880 1 920 2260 2260 Nowogród – miasto i gmina 1 021 1 025 1 035 1 212 1 230 1242 1253 Nowogród - miasto 1 021 1 025 1 035 1 212 1 230 1242 1253 Piątnica - gmina 1 474 1 734 1 980 1 928 2 028 2828 2864 Śniadowo - gmina 500 900 960 990 1 011 1040 1200 Wizna - gmina 1 400 1 500 1 785 1 500 1 500 1600 1600

W powiecie łomżyńskim w 2012 roku odprowadzono do środowiska, głównie do wód powierzchniowych, 333dam3 oczyszczonych ścieków komunalnych. Ilość odprowadzanych ścieków komunalnych w 2012 roku była po raz pierwszy nieznacznie niższa niż w roku poprzednim.

Ścieki komunalne odprowadzane do wód i oczyszczane w pow. łomżyńskim - dane GUS

350,0 300,0 250,0 200,0

dam3 150,0 100,0 50,0 0,0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

ścieki odprowadzone ogółem ścieki oczyszczone razem

Najwięcej ścieków komunalnych (67,3%) odprowadzono do Narwi z gmin Łomża i Piątnica.

Ścieki komunalne w 2012 roku w dam3/rok- dane GUS

oczyszczane łącznie z wodami infil- Jednostka terytorialna odprowadzane ogółem oczyszczane razem tracyjnymi i ściekami dowożonymi

Powiat łomżyński 333,0 143 333 Jedwabne – miasto i gmina 26,0 28 26 Jedwabne - miasto 26,0 28 26 Łomża - gmina 96,0 0 96 Nowogród – miasto i gmina 26,0 31 26 Nowogród - miasto 26,0 31 26 Piątnica - gmina 128,0 13 128 Śniadowo- gmina 30,0 36 30 Wizna- gmina 27,0 35 27

Ładunki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych odprow adzanych w pow . Ładunki zanieczyszczeń odprowadzane ze ścieka- łomżyńskim do w ód pow ierzchniow ych [kg/r] - dane GUS mi komunalnymi do wód powierzchniowych, wy- 16 000 14 000 rażone w 3 podstawowych wskaźnikach zanie- 12 000 10 000 czyszczenia tj. BZT5, ChZT i zawiesina, są znaczne, 8 000 6 000 chociaż w ostatnich latach systematycznie maleją. 4 000 2 000 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

BZT5 ChZT zaw iesina

Ładunki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych po oczyszczeniu w 2012r. - dane GUS BZT5 ChZT zawiesina Jednostka terytorialna [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] Powiat łomżyński 1222 7594 1725 Jedwabne miasto i gmina 314 1482 279 Jedwabne - miasto 314 1482 279 Nowogród – miasto i gmina 53 1328 155 Nowogród - miasto 53 1328 155 Piątnica - gmina 94 229 57 Śniadowo - gmina 163 1697 276 Wizna - gmina 598 2858 958

Do rzek z oczyszczalni odprowadzany jest również znaczny ładunek związków biogennych tj. związków azotu i fosforu. Niestety faktyczne wielkości odprowadzanych ładunków nie są znane, co wynika z prawnego zwolnie- nia mniejszych oczyszczalni (od roku 2005) z badania tych związków w oczyszczanych ściekach. W powiecie łomżyńskim obowiązku badania związków biogennych nie posiada żadna oczyszczalnia komunalna. Taki zapis prawny spowodował zaprzestanie przez zarządzających mniejszymi oczyszczalniami strącania w oczyszczanych ściekach związków biogennych. Może się to odbić bardzo niekorzystnie na jakości wód do których ścieki oczyszczane są odprowadzane, szczególnie w przypadku jeżeli odbiornikiem ścieków są cieki o niewielkim przepływie. Prowadzona w poprzednich latach polityka ochrony wód poprzez nakładanie na oczyszczalnie ob-

owiązku redukcji biogenów zaowocowała wyraźnym spadkiem stężeń, głównie związków fosforu, we wszystkich badanych przez WIOŚ rzekach. Przez wiele lat fosforany były jednym z głównych wskaźników obniżających jakość wód do wartości pozaklasowych, ostatnio ich stężenia przeważnie nie przekraczają granic I i II klasy czy- stości. Niestety obowiązujące obecnie regulacje prawne, w tym również „samokontrola” tj. automonitoring podmiotów emitujących zanieczyszczenia do środowiska, mogą doprowadzić do powrotu problemu z utrzyma- niem dobrej jakości wód.

Ilość ścieków przemysłowych odprowadzanych w powiecie łomżyńskim do 2011 roku systematycznie wzrastała. W 2012 roku po raz pierwszy od wielu lat ilość ścieków odprowadzanych i oczyszczanych była niższa niż w roku poprzednim i wynosiła 653 dam3. W 2011 roku odprowadzono 675 dam3 ścieków.

Ścieki przemysłowe odprowadzane do wód i oczyszczane w pow. łomżyńskim - dane GUS

700 600 500 400

dam3 300 200 100 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

ścieki odprowadzone ogółem ścieki oczyszczone razem

94% ścieków przemysłowych z terenu całego powiatu odprowadzanych jest z OSM Piątnica i są one oczyszczane z biologicznie z podwyższonym usuwaniem biogenów. Pozostałe ścieki są oczyszczane biologicznie.

Ścieki przemysłowe odprowadzane i oczyszczane razem w dam3 - dane GUS Jednostka terytorialna 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Powiat łomżyński 277 314 329 365 411 463 523 584 668 646 Łomża - gmina 40 33 22 23 31 26 26 30 38 33 Piątnica - gmina 234 279 305 340 378 435 495 552 628 611 Śniadowo - gmina 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Ładunki zanieczyszczeń w ściekach przemysłow ych odprow adzanych w pow . łomżyńskim do w ód pow ierzchniow ych [kg/r] - dane GUS

70000 Ładunki BZT5 i zawiesiny odprowadzane ze ście- 60000 50000 kami przemysłowymi głównie do Narwi, są 40000 30000 znacznie wyższe jak w ściekach komunalnych, 20000 ale w ostatnich latach maleją. (GUS,2012). 10000

0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

BZT5 ChZT zaw iesina

suma jonów chlor- BZT5 ChZT zawiesina Jednostka terytorialna ków i siarczanów [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] [kg/rok] Powiat łomżyński 5559 34664 12439 7821 Łomża 177 1424 325 7821 Piątnica 5380 33212 12107 0 Śniadowo 2 28 7 0

Ładunki zanieczyszczeń biogennych w ściekach przemysłow ych odprow adzanych w pow . łomżyńskim do w ód pow ierzchniow ych [kg/r] - dane GUS Ładunek związków biogennych odprowadza-

8000 nych do wód ze ściekami przemysłowymi w 7000 6000 2012 roku był wyraźnie niższy niż w latach po- 5000 4000 przednich. Większość, bo aż 91% ładunków azo- 3000 2000 tu i 99,8% fosforu w ściekach przemysłowych w 1000 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2012 roku pochodziło z oczyszczalni mleczar-

azot ogólny fosfor ogólny skiej w Piątnicy.

azot ogólny fosfor ogólny Jednostka terytorialna [kg/rok] [kg/rok] Powiat łomżyński 2280 1164 Łomża 201 2 Piątnica 2079 1162

Osady ściekowe.

Osady ściekowe wytworzone w oczyszczalniach Niekorzystnym, „ubocznym”, zjawiskiem zwią- na terenie pow. łomżyńskiego - dane GUS zanym z procesem oczyszczania ścieków jest

400 powstawanie na oczyszczalniach osadów ście- 350 300 kowych. W powiecie łomżyńskim ilość osadów z 250 200

tony oczyszczalni komunalnych jest niewielka i 150 100 utrzymuje się w kolejnych latach na podobnym 50 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2 011 2 012 poziomie. Znacznie wyższa jest natomiast ilość oczyszczalnie przemysłowe oczyszczalnie komunalne osadów na oczyszczalniach przemysłowych. W 2011 roku na oczyszczalniach komunalnych powstało łącznie 44 tony osadów. 22 tony zostały składowane, o osadach z oczyszczalni w Jedwabnem i Wiźnie – brak danych. Na oczyszczalniach przemysłowych powstało łącznie 297 ton z czego większość - 99% - na oczyszczalni mleczarskiej w Piątnicy. Osady z oczyszczalni przemysłowych w 99% zostały wykorzystane w rolnictwie. (GUS,2012).

1.2. Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych

W związku z wprowadzeniem przepisów prawnych mających na celu dostosowanie prawodawstwa polskiego do wymogów Unii Europejskiej, zasady badań i oceny jakości wód powierzchniowych ulegają ciągłym zmianom. Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U.2011 nr 257 poz.1545), a jej weryfikację wykonano zgodnie z „Wytycznymi dla wo- jewódzkich inspektoratów ochrony środowiska w sprawie : - wykonania weryfikacji oceny jednolitych części wód powierzchniowych (rzek, zbiorników zaporowych, wód przejściowych i przybrzeżnych) za lata 2010 i 2011, - sporządzenia oceny dla JCW ww. kategorii za rok 2012”. Punkty monitoringowe ustanawiane są na zamknięciach jednostek, wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Go- spodarki Wodnej, zwanych Jednolitymi Częściami Wód (JCW). Monitoring JCW prowadzi się w sposób umożli- wiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności elementów jakości i parame- trów wskaźnikowych dla elementów biologicznych, hydromorfologicznych, fizykochemicznych i chemicznych. W 2012 roku na terenie powiatu łomżyńskiego badaniami w ramach monitoringu wód powierzchniowych objęto:

 Narew w punktach pomiarowo-kontrolnych Strękowa Góra i Nowogród (powyżej ujścia Pisy)  Pisę w punkcie pomiarowo-kontrolnym w m. Morgowniki;  Biebrzę w punkcie pomiarowo-kontrolnym w m. Burzyn-Rutkowskie  Dopływ z Rzadkowa w punkcie pomiarowo-kontrolnym w m. Piątnica;  Łomżyczkę na odcinku ujściowym;  Lepacką Strugę w punkcie pomiarowo-kontrolnym w m. Szablak;

Omówienie wyników badań rzek:

NAREW jest prawostronnym dopływem Wisły I rzędu o powierzchni zlewni 75175,2 km2. Długość całkowita rzeki wynosi 484 km, w tym długość odcinka płynącego na terenie Polski 455 km. Rzeka bierze początek na terenie Białorusi w bagnach wschodniego skraju Puszczy Białowieskiej. Zlewnię górnej Narwi stanowią tereny stosunkowo słabo uprzemysłowione o charakterze typowo rolniczym oraz duże obszary leśne. Przy granicy białoruskiej zlokalizowano zbiornik zaporowy Siemianówka, pełniący obecnie funkcje rekreacyjne. Znaczna długość rzeki na terenie woj. podlaskiego objęta jest ochroną w ramach Narwiańskiego Parku Narodowego oraz Parku Krajobra- zowego Doliny Narwi, leżącego w powiecie łomżyńskim.

Ocena jakości wód rzeki Narew – w m. Strękowa Góra – ocena stanu rzeki wpływającej na teren powiatu łomżyńskiego. • Ocena stanu ekologicznego – w 2012 roku ocenę stanu ekologicznego oparto na podstawie wszystkich czte- rech wymaganych wskaźników biologicznych tj. fitoplanktonu (IFPL), makrofitów (MIR), makrobezkręgowców bentosowych (MMI) oraz wskaźniku ichtiologicznym (IBI). Najniższą (IV) klasę przypisano wskaźnikom: indeksu makrobezkręgowców bentosowych i ichtiologicznemu, co zadecydowało o zaliczeniu wody do słabego stanu ekologicznego, pomimo, że wartości stężeń średniorocznych wszystkich zbadanych wskaźników fizykochemicznych wskazywały na dobry stan ekologiczny. • Ocena stanu chemicznego – stan chemiczny, badany w pełnym wymaganym zakresie wskaźników, oceniony został jako dobry. • STAN WÓD – oceniony ze składowej stanu ekologicznego i stanu chemicznego oceniono jako zły. • Stan sanitarny - rzeki był umiarkowany, średnioroczna ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 1 709

Ocena jakości wód rzeki Narew – w m. Nowogród (powyżej ujścia Pisy) • Ocena stanu ekologicznego – w 2012 roku ocenę stanu ekologicznego oparto na podstawie wszystkich czte- rech wymaganych wskaźników biologicznych tj. fitoplanktonu (IFPL), makrofitów (MIR), makrobezkręgowców bentosowych (MMI) oraz ryb (IBI). Najniższą (IV) klasę przypisano wskaźnikowi ichtiologicznemu (IBI), co zade- cydowało o zaliczeniu wody do słabego stanu ekologicznego, pomimo, że wartości stężeń średniorocznych wszystkich zbadanych wskaźników fizykochemicznych wskazywały na dobry stan ekologiczny. • Ocena stanu chemicznego stan chemiczny badany w pełnym zakresie wskaźników, oceniony został jako dobry. • STAN WÓD – ze składowej ocen stanu ekologicznego i stanu chemicznych oceniony został jako zły. • Stan sanitarny – był dobry, średnioroczna ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 542, i by- ła znacznie niższa niż w roku 2011 (3 220).

ŁOMŻYCZKA jest III-rzędowym, lewostronnym dopływem Narwi o długości 16,4 km i powierzchni zlewni 74km2. Rzeka uchodzi do Narwi na 200,8km. W środkowym biegu przepływa przez Łomżę, gdzie jest odbiornikiem wód opadowych z kanalizacji deszczowej obejmującej ok. 2/3 obszaru miasta. Ocena jakości wód Łomżyczki– ppk ujście – Grobla Jednaczewska – rzeka uznana przez RZGW Warszawa za rzekę silnie zmienioną dla której ocenia się potencjał a nie stan ekologiczny • Ocena potencjału ekologicznego - wskaźnikiem biologicznym służącym do oceny potencjału ekologicznego rzeki był w 2012 roku wskaźnik okrzemkowy wyliczany na podstawie badania fitobentosu. Na jego podstawie określono III klasę ze względu na elementy biologiczne. Przekroczenie średniorocznego stężenia fosforanów powyżej wartości określonej rozporządzeniem dla stanu dobrego zaklasyfikowało wodę do potencjału poniżej dobrego. Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem składowa dwóch wymienionych wyżej elementów klasyfikuje badaną JCW do umiarkowanego potencjału ekologicznego. • Ocena stanu chemicznego - badany w rozszerzonym zakresie wskaźników oceniony został jako poniżej stanu dobrego. O obniżeniu klasyfikacji zadecydowało przekroczenie wartości dopuszczalnych w zakresie tylko jednego wskaźnika tj. sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu . • STAN WÓD - ze składowej potencjału ekologicznego i stanu chemicznego oceniony zgodnie z obowiązujący- mi przepisami sklasyfikowano jako zły. • Stan sanitarny - był umiarkowany, średnioroczna ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 1322 i była zdecydowanie lepsza jak notowana w roku 2011 (40 563).

DOPŁYW Z RZADKOWA jest III-rzędowym, niewielkim prawostronnym dopływem Narwi. Długość rzeki wynosi 6,58 km, a wielkość zlewni to 14,85 km2. Rzeka uchodzi do Narwi na 203,5 km jej biegu. Ciek jest odbiornikiem ścieków z oczyszczalni Zespołu Szkół w Marianowie oraz wód pochłodniczych i deszczowych z OSM w Piątnicy. • Ocena stanu ekologicznego – w 2012 roku na podstawie zbadanego wskaźnika MMI (Makrobezkręgowce bentosowe), określono umiarkowany stan elementów biologicznych. Przekroczenie wartości określonych roz- porządzeniem dla stanu dobrego, średniorocznych stężeń: azotu Kjeldahla oraz fosforanów zakwalifikowało wodę do stanu poniżej dobrego. Pozostałe wartości średnioroczne wskaźników fizykochemicznych oraz fenoli z grupy specyficznych substancji syntetycznych i niesyntetycznych mieściły się w klasie bardzo dobrej i dobrej. Składowa dwóch wymienionych wyżej elementów klasyfikuje badaną JCW do umiarkowanego stanu ekologicznego. • Ocena stanu chemicznego – stan chemiczny, badany w rozszerzonym zakresie wskaźników, oceniony został jako poniżej stanu dobrego. O obniżeniu klasyfikacji zadecydowało przekroczenie wartości dopuszczalnych w zakresie tylko jednego wskaźnika z grupy substancji priorytetowych, tj. sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu . • STAN WÓD - ze składowej ocen stanu ekologicznego i stanu chemicznego oraz zgodnie z obowiązującymi przepisami sklasyfikowano jako zły. • Stan sanitarny – był umiarkowany, średnioroczna ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 5081 i była znacznie niższa niż notowana w roku 2011 - 47 015.

STRUGA LEPACKA jest III-rzędowym, lewostronnym dopływem Narwi o długości 18,5 km i powierzchni zlewni ok. 50 km2. Rzeka uchodzi do Narwi na 185,8 km jej biegu. Odprowadza ona do Narwi wody odsiąkowe z obiek- tów łąkarskich, na które odprowadzane są ścieki technologiczne, socjalno-bytowe i wody pochłodnicze z Przed- siębiorstwa Przemysłu Spożywczego „PEPEES” S.A. w Łomży. Ścieki oczyszczane są na 2 obiektach łąkarskich: Mątwica-Kupiski i Kupiski-Jednaczewo, pełniących funkcje biologicznych oczyszczalni ścieków. Ścieki produkcyjne PEPEES, nie zawierają żadnych niebezpiecznych substancji. Wchodzące w ich skład substancje organiczne, rozkładając się, powodują przede wszystkim, obniżenie zawartości tlenu w wodzie.

• Ocena stanu ekologicznego - wskaźnikiem biologicznym służącym do oceny stanu ekologicznego rzeki był MIR (Makrofitowy Indeks Rzeczny), na którego podstawie określono III klasę dla elementów biologicznych. Prze- kroczenia wartości średniorocznych określonych dla stanu dobrego stężeń: azotu Kjeldahla i fosforanów po- twierdziły ocenę stanu ekologicznego jako stan umiarkowany. Pozostałe wartości wskaźników fizykochemicznych oraz fenoli z grupy specyficznych substancji syntetycznych i niesyntetycznych mieściły się w klasie bardzo dobrej i dobrej. • Ocena stanu chemicznego - stan chemiczny, badany w rozszerzonym zakresie wskaźników, oceniony został jako dobry. • STAN WÓD – wyliczony ze składowej ocen stanu ekologicznego i stanu chemicznego oceniony został jako zły. • Stan sanitarny - był dobry, średnioroczna ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 328, w 2011 roku było to 7987 bakterii coli /100 ml.

PISA jest prawostronnym dopływem Narwi III-rzędu. Długość całkowita rzeki wynosi 142,2 km (łącznie ze szla- kiem żeglownym Wielkich Jezior Mazurskich), w tym 50,8 km dolnego odcinka rzeki znajduje się na terenie woj. podlaskiego. Powierzchnia całkowita zlewni wynosi 4499,8 km2. Obszar części zlewni pod nazwą Puszcza Piska (PLB280008) jest obszarem chronionym Natura 2000. Fragment tego obszaru jest położony na terenie woj. podlaskiego. W zlewni Pisy, na terenie województwa znajdują się dwa większe dopływy Turośl (Kanał Turośl) i Skroda. • Ocena stanu ekologicznego – w 2012 roku klasę elementów biologicznych oceniono na podstawie wszystkich wymaganych elementów biologicznych tj. fitobentosu (IO), makrofitów (MIR), makrobezkręgowców bentosowych (MMI) oraz wskaźnik ichtiologiczny. Wskaźnik fitobentosowy mieścił się w I klasie, wskaźniki: MIR i MMI – sklasyfikowano w II klasie. O obniżeniu klasyfikacji zadecydował wskaźnik ichtiologiczny EFI kwalifikujący się do IV klasy. Średnioroczne wartości wszystkich badanych wskaźników fizykochemicznych mieściły się w klasie bardzo dobrej i dobrej. Z powyższych ocen określono słaby stan ekologiczny. • Ocena stanu chemicznego - stan chemiczny, badany w rozszerzonym zakresie wskaźników, oceniony został jako poniżej stanu dobrego. O obniżeniu klasyfikacji zadecydowało przekroczenie wartości dopuszczalnych w zakresie tylko jednego wskaźnika z grupy substancji priorytetowych, tj. sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu . • STAN WÓD – ze składowej ocen stanu ekologicznego i stanu chemicznego oceniony został jako zły. • Stan sanitarny - był dobry, średnioroczna ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 914 i była jeszcze lepsza jak w roku 2011 - 1 443.

BIEBRZA jest prawobrzeżnym dopływem Narwi o długości ok. 165km, powierzchnia dorzecza wynosi 7051km². Biebrza ma swoje źródła na południe od Nowego Dworu, uchodzi do Narwi w okolicy Wizny. Biebrzę charaktery- zuje asymetria dorzecza, bardziej rozwinięte jest dorzecze prawobrzeżne. Biebrza i jej dorzecze stanowi najwięk- szy w Polsce region bagien. Jest to miejsce występowania wielu rzadkich zbiorowisk roślinnych oraz gatunków zwierząt, zwłaszcza ptaków. Dolina rzeki jest lęgowiskiem ptaków związanych ze środowiskiem bagiennym. Większość tego terenu jest objęta ochroną ‐ znajduje się w Biebrzańskim Parku Narodowym.

Ocena jakości wód rzeki Biebrzy – ppk Burzyn- Rutkowskie – odcinek ujściowy do Narwi • Ocena stanu ekologicznego - w 2012 roku zbadano trzy wymagane przepisami wskaźniki biologiczne służące do oceny stanu ekologicznego rzeki tj. fitoplankton (IFPL), indeks makrofitowy - MIR oraz makrobezkręgowce bentosowe (MMI). Na ujściowym odcinku Biebrzy nie badano wskaźnika ichtiologicznego. Najniżej (w III klasie) sklasyfikowano wskaźnik bentosowy (MMI) i to on właśnie zadecydował o umiarkowanej jakości wody. Nato- miast zbadane stężenia wskaźników fizykochemicznych nie przekroczyły wartości określonych dla stanu dobrego. Ostatecznie stan ekologiczny zakwalifikowano do stanu umiarkowanego. • Ocena stanu chemicznego - w 2012 roku zbadano pełną listę wymaganych prawem substancji priorytetowych w jakości wód. Na podstawie tych badań stan chemiczny oceniono jako dobry. W 2009 roku przeprowadzona ocena wypadła bardzo niekorzystnie. Aż trzy wskaźniki z grupy badanych substancji szczególnie szkodliwych wykraczały poza normy wyznaczone dla dobrego stanu wód. Były to wskaźniki z grupy węglowodorów aroma- tycznych (benzo(a)piren; suma benzo(b)fluorantenu i benzo(k)fluorantenu oraz suma benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu. • Ocena stanu wód – zgodnie z obowiązującą metodyką gdy stan ekologiczny nie osiągnął stanu bardzo dobrego bądź dobrego, tylko umiarkowany, a stan chemiczny oceniono jako dobry – stan wód ocenia się jako zły.

• Stan sanitarny rzeki był bardzo dobry, średnia ilość bakterii grupy coli typu fekalnego w 100 ml wynosiła 108

Wnioski:

Stan ekologiczny największej rzeki badanej na terenie powiatu tj. Narwi w obu punktach pomiarowych tj. po- wyżej ujścia Biebrzy w Strękowej Górze i powyżej ujścia Pisy - w Nowogrodzie, w 2012 roku oceniono jako słaby w 5 stopniowej skali (od stanu bardzo dobrego, poprzez dobry, umiarkowany, słaby do złego). W roku 2011 oceniono go jako dobry. Wyraźna różnica w klasyfikacji wynika z uwzględnienia w bieżącej ocenie nowo wpro- wadzonego wskaźnika ichtiologicznego. Podobną sytuację stwierdzono w Pisie, gdzie również stan ekologiczny oceniono jako słaby, wyłącznie ze względu na wskaźnik ichtiologiczny. Wskaźnik ten w całym kraju spowodował obniżenie oceny jakości zbadanych wód, nie korelując z pozostałymi badanymi wskaźnikami biologicznymi i fi- zykochemicznymi, wymaga on więc jeszcze sprawdzenia oraz weryfikacji. Stan ekologiczny ujściowych odcin- ków Biebrzy, Strugi Lepackiej i Dopływu z Rzadkowa oraz potencjał ekologiczny Łomżyczki oceniono jako umiarkowany. W stosunku do roku 2011 poprawił się stan ekologiczny Dopływu z Rzadkowa, który oceniono wtedy jako zły.

Badania stanu chemicznego w 2012 roku prowadzone w pełnym zakresie substancji priorytetowych wykazały: w Narwi - na całym odcinku, Biebrzy – na odcinku ujściowym i Strudze Lepackiej - dobry stan chemiczny. W Pisie, Łomżyczce i Dopływie z Rzadkowa, podobnie jak w latach poprzednich stwierdzono podwyższone warto- ści sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aroma- tycznych –WWA, przy jednoczesnym braku zidentyfikowanych źródeł emisji do środowiska, obniżając tym sa- mym ocenę stanu chemicznego wód do stanu poniżej dobrego.

Ocena końcowa stanu wód we wszystkich badanych rzekach wskazuje na stan zły. Wynika to z rygorystycznej zasady, że o ocenie decyduje najgorszy stwierdzony wskaźnik jakości wody. Jest to bardzo niekorzystna sytuacja świadcząca o trudnościach w osiągnięciu założonego w Ramowej Dyrektywie Wodnej celu osiągnięcia w roku 2015 dobrego stanu wód.

1.3. Przeciwdziałania - Działalność kontrolna

W marcu 2009 roku weszło w życie nowe Rozporządzenie MŚ z dnia 28 stycznia 2009r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzeniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. 2009 Nr 27 poz. 169). Zarządzają- cy oczyszczalniami mają obowiązek wykonywania badań próbek ścieków z częstotliwością i w zakresie określo- nym w pozwoleniach wodnoprawnych. Inspektorzy WIOŚ w czasie kontroli prowadzą analizę wyników badania ścieków przedstawioną przez zarządzającego oczyszczalnią i na tej podstawie określają, czy warunki pozwolenia w zakresie ilości i jakości ścieków zostały dotrzymane.

Wykaz źródeł zanieczyszczeń wód powierzchniowych na terenie powiatu łomżyńskiego wg danych za 2012 rok

Miejscowość, Lp Typ oczyszczalni Uwagi nazwa zakładu miasto Łomża (odbiornik bezpośredni – rz. Narew) 1. Miejskie Przedsiębiorstwo Wo- mechaniczno-biologiczna Stan formalno-prawny w zakresie oczyszczania i odprowa- dociągów i Kanalizacji w Łomży reaktory biologiczne A i B (każdy dzania ścieków jest uregulowany. Zakład posiada pozwole- z dwoma ciągami technologicz- nie wodnoprawne ważne do 25 maja 2017r. nymi) komora defosfatacji, zagęszczacz osadu nadmiernego W okresie 01.2012r. - 06.2013 zakład nie był kontrolowany ROS; instalacja do oczyszczania i pod kątem przestrzegania przepisów zawartych w pozwole- wykorzystania biogazu, instala- niu wodnoprawnym. cja do współspalania biomasy Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska po przepro- oraz suszu osadowego wadzeniu analizy badań automonitoringowych odprowadzanych ścieków z zakładu nie stwierdził nieprawidłowości w tym zakresie. 2. Przedsiębiorstwo Przemysłu obiekt oczyszczania ścieków w Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwo- Spożywczego "PEPEES" S.A. w warunkach glebowych Kupiski –- lenie wodnoprawne na odprowadzanie ścieków do rzeki Łomży Jednaczewo pełniący rolę biolo- Narew ważne do 31.10.2022r. gicznej oczyszczalni ścieków z usuwaniem azotu i fosforu W lutym 2012 roku skontrolowano przedłożone do WIOŚ pomiary ilości i jakości odprowadzonych ścieków oraz ilość obiekt oczyszczania ścieków w pobranej wody w II półroczu 2011 roku. Nie stwierdzono warunkach glebowych Mątwica przekroczeń. - Kupiski pełniący rolę biologicz- W styczniu 2013r. skontrolowano przedłożone do WIOŚ nej oczyszczalni ścieków z usu- pomiary ilości i jakości odprowadzonych ścieków oraz ilość waniem azotu i fosforu pobranej wody w II półroczu 2012 roku. Nie stwierdzono przekroczeń. Ścieki z bieżącej produkcji i zbiornika retencyjnego zakład okresowo kierował do nawadniania obiektów łąkarskich wody opadowe odprowadzane Kupiski – Jednaczewo i Mątwica - Kupiski. do Łomżyczki Zakład posiada zamontowany separator wraz z komorą osadnikowo-przelewową stanowiący układ podczyszczający, co stanowi rozwiązanie problemu oczyszczania wód opadowych odprowadzanych do Łomżyczki.

W dn. 22.05.- 31.05.2013r. przeprowadzono kontrolę sprawdzającą realizację obowiązków wynikających z ko- nieczności przeciwdziałania poważnym awariom oraz prze- pisów dot. substancji i prep. chemicznych REACH (przeprowadzono wizje lokalną i poddano analizie opracowanie: Ocena stanu technicznego i bezpieczeństwa zbiornika retencyjnego ścieków ) – nie stwierdzono naruszeń. 3. Miasto Łomża Kolektory wód opadowych z Stan formalno-prawny uregulowany. Miasto posiada po- Łomży – 27 szt. zwolenie wodnoprawne ważne do 31.05.2015r. Z czego: 22 do Łomżyczki – w 2 brak Dwukrotnie przeprowadzone w 2012 roku badania wód separatorów opadowych z kolektora W19 uchodzącego do Łomżyczki ul. 5 do Narwi – 1 bez separatora. Poznańska przy ul. Spokojnej nie wykazały przekroczenia wartości dopuszczalnych określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Nie stwierdzono przekroczeń substancji ropo- pochodnych i zawiesiny. Kolektory z separatorami o wydaj- ności poniżej 300l/s, odprowadzające wody opadowe z Łomży, nie posiadają wymogu prowadzenia badań. m. Wizna (odbiornik bezpośredni - rz. Narew) 4. Oczyszczalnia Gminy Wizna mechaniczno-biologiczna Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada nowe oczyszczalnia ścieków typu SBR z pozwolenie wodnoprawne ważne do 31.03.2023. bioreaktorem typu BIOGESR, ze W 2012 roku zakład nie był kontrolowany. Kontrola będzie stacją dawkowania PIX i urzą- przeprowadzona po upłynięciu roku obowiązywania nowe- dzeniem DRAIMAD do odwad- go pozwolenia wodnoprawnego. niania osadu. m. Marianowo (odbiornik bezpośredni – Dopływ z Rzadkowa - dopływ Narwi) 5. Oczyszczalnia ścieków przy Ze- mechaniczno-biologiczna, Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwo- spole Szkół im. chor. Jana Szy- złoże zraszane lenie wodnoprawne ważne do 30 kwietnia 2016r. mańskiego w Marianowie W trakcie przeprowadzonej 01.02.2011r. i 08.02.2011r. kontroli stwierdzono, że w badanych okresach tj. 25.05.2008 - 24.05.2009 i 25.05.2009-24.05.2010 obowią- zywania pozwolenia wodnoprawnego została wykonana

wymagana ilość badań prób ścieków. Na podstawie wyni- ków badania ścieków stwierdzono w pierwszym okresie przekroczenia dopuszczalnych wartości wskaźników zanie- czyszczeń w zakresie zawiesiny ogólnej, a w drugim okresie stwierdzono przekroczenie wskaźnika BZT5. Kontrolowane- mu podmiotowi naliczono administracyjną karę pieniężną. W 2012 roku podmiot nie był kontrolowany. m. Piątnica -(odbiornik bezpośredni – rz. Narew) 6. Okręgowa Spółdzielnia oczyszczalnia mechaniczno- Stan formalno-prawny uregulowany pozwoleniem wodno- Mleczarska w Piątnicy biologiczna prawnym ważnym do 26.12.2022

Podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 20.01. i 03.02.2012r. w zakresie gospodarki wodno-ściekowej oraz realizacji inwestycji rozbudowy oczyszczalni ścieków stwierdzono, że: 1/zakład nie prowadzi rejestru ilości pobieranej wody z poszczególnych studni głębinowych; 2/ częstotli- wość poboru prób ścieków do badań w okresie od 05.01.2010r. do 06.04.2010r. i od 28.01.2011r. do 26.04.2011r. była niezgodna z pozwoleniem wodno prawnym; 3/ przekroczono dopuszczalną ilość wody pobieranej ze studni głębinowych w 2011r.; 4/ przekroczono warunki pozwolenia zintegrowanego dot. ilości i składu ścieków odprowadzanych z oczyszczalni do rz. Narew w okresach 14.11.2009-13.11.2010r. (przekroczenie dop. wartości na- stępujących wskaźników zanieczyszczeń: BZT5 , zawiesina ogólna) i 14.11.2010 – 13.11.2011r. (przekroczenie dop. wartości następujących wskaźników zanieczyszczeń: fosfor ogólny). Wydano zarządzenia pokontrolne oraz decyzje o karze za: 1/ pobór wody w 2011r.; 2/ przekroczone parametry zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach w 2010r. i 2011r. •Decyzją Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska odroczono karę przekroczenia warunków pozwolenia za 2010r. oraz za 2011r. do dn. 31.12.2012r. w związku z rozbudową i modernizacją oczyszczalni ścieków. •kontrola interwencyjna przeprowadzona w dn. 08.08. i 14.08.2012r. w związku z zanieczyszczeniem rzeki w pobliżu oczyszczalni nie wykazała nieprawidłowości. Na podstawie analizy wyników badań próbek wody pobranych powyżej i poniżej wylotu ścieków nie stwierdzono wpływu odprowadzanych ścieków na jakość wody w rzece. •kontrola przeprowadzona w dn. 04.12. i 07.12. 2012r. wy- kazała przekroczenie warunków pozwolenia zintegrowanego w zakresie ilości i składu ścieków odprowadzanych do rz. Narwi w okresie 14.11.2010 – 13.11.2011r. (przekroczenie dop. wartości w zakresie fosforu ogólnego). Decyzją Podla- skiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska odroczono karę za przekroczenia warunków pozwolenia (ilość i jakość ścieków za 2011r.) do dn. 31.12.2012r. •kontrola przeprowadzona w dn.16.01. i 24.01. 2013r. po zrealizowaniu inwestycji rozbudowy oczyszczalni ścieków nie wykazała naruszeń i nieprawidłowości w kontrolowanym okresie 07.12.2011r. – 06.12.2012r. w zakresie ilości i jako- ści odprowadzanych ścieków. Decyzją Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dn. 07.02.2013r. zmniejszono nałożone wcze- śniej decyzjami kary pieniężne o sumę środków wydatkowanych na realizacje rozbudowy i modernizacji oczyszczalni ścieków.

kolektor wód deszczowych i Kontrola WIOŚ przeprowadzona 12-21.01.2011 wykazała, że pochłodniczych uchodzący do w 2010 roku zakład przebudował kanalizację deszczową ze Dopływu z Rzadkowa zaopa- zmianą urządzeń podczyszczających na tej kanalizacji bez trzony w separator typu BBT30 powiadomienia organu wydającego pozwolenie zintegrowane. Wydano zarządzenie pokontrolne zobowiązujące za- kład do wystąpienia z wnioskiem o zmianę pozwolenia zintegrowanego. 7 12.2011 r. zakład uzyskał nowe pozwolenie zintegrowane, w którym ujęte zostały warunki odprowadzania wód opadowych z terenu zakładu. Pozwolenie nie zawiera obowiązku prowadzenia badania wód opadowych.

m. Jedwabne (odbiornik bezpośredni - rów melioracyjny dopływ Jedwabnianki, dopływ Narwi) 7. Komunalny Zakład Budżetowy - mechaniczno-biologiczna, Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada nowe oczyszczalnia gminna Jedwabne typ EKOBLOK I pozwolenie wodnoprawne ważne do 31.08.2022r. EKOBLOK 500 W trakcie przeprowadzonej w dniach- 18.07-27.08.2012r. kontroli spełniania wymagań zawartych w pozwoleniu wodnoprawnym za okres od 21.03.2008 do 20.03.2012r. stwierdzono brak wymaganej ilości badań oraz przekroczenia w zakresie stężeń dopuszczalnych w zakresie BZT5 i zawiesiny. Podmiotowi wymierzono karę pieniężną za stwierdzone przekroczenia warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. W dniach 29.07.2013, 31.07.2013 i 05.08.2013 WIOŚ przeprowadził oględziny oczyszczalni. Stwierdzono, że ścieki odprowadzane odpływem awaryjnym (ulewne desz- cze, roztopy) do kolektora są nieopomiarowane. Przepły- womierz rejestruje tylko ilości ścieków oczyszczonych. Wy- dano zarządzenie pokontrolne nakazujące usunięcie nie- prawidłowości. Został o no wykonane. m. Nowogród (odbiornik bezpośredni- rz. Narew) 8. Komunalny Zakład Budżetowy – mechaniczno-biologiczna, Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwo- oczyszczalnia gminna Nowogród reaktor typu SBR typu BIOVAC z lenie wodnoprawne ważne do 31.01.2021r. redukcją fosforu i stacją odwadniania osadu DRAIMAD W trakcie przeprowadzonej 13.05.2011 i 17.05.2011r. kontroli stwierdzono, że w badanych okresach tj. 13.05.2008 - 12.05.2009 i 13.05.2009-12.05.2010 obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego została wykonana wymagana ilość badań prób ścieków i w obu badanych okresach ścieki speł- niały wymagania zawarte w pozwoleniu wodnoprawnym. W 2012 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana. m. Mikołajki ( odbiornik bezpośredni – rów melioracyjny, dopływu rzeki Bździążek) 9. Gmina Łomża - oczyszczalnia biologiczna typu BIOCLER Stan formalno-prawny uregulowany. Pozwolenie wodno- wiejska w Mikołajkach prawne ważne do 31.12.2014r.

•W wyniku kontroli przeprowadzonej w dn. 20.07. i 26.07.2012r. stwierdzono, że dla okresów: 31.12.2009- 30.12.2010r. i 31.12.2010-30.12.2011r. jakość ścieków nie spełnia warunków określonych pozwoleniem wodnoprawnym w zakresie wskaźników zanieczyszczeń: BZT5 , ChZTCr , zawiesina ogólna – naliczono karę pieniężną za 2010r.. Od- prowadzana ilość ścieków w powyższych okresach nie prze- kraczała wartości dopuszczalnych pozwoleniem. Gmina Łomża realizuje modernizację i rozbudowę oczyszczalni ścieków w związku z tym odroczono termin płatności kary do 31.03.2013r. •Podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 30.01. i 01.02.2013r. naliczono karę za przekroczenia jakości ście- ków w roku 2011 oraz stwierdzono, że jakość ścieków w kolejnym okresie tj. 31.12.2011r. – 30.12.2012r. spełniała wymagania określone w pozwoleniu wodno prawnym. Ilość odprowadzanych ścieków z oczyszczalni nie przekraczała ilości ustalonej w pozwoleniu wodno prawnym. Gmina Łomża realizuje modernizację i rozbudowę oczyszczalni ścieków zgodnie z harmonogramem w związku z tym odroczono termin płatności kary do 31.03.2013r. •W wyniku kontroli przeprowadzonej w dn. 18.04. i 25.04.2013r. stwierdzono, że zakończono rozruch technolo- giczny urządzeń zmodernizowanej i przebudowanej oczyszczalni ścieków; w pobranej w dniu kontroli próbie ścieków nie zostały przekroczone dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń określonych pozwoleniem. Gmina Łomża uzyskała decyzję zmniejszającą kary pieniężne o sumę środków własnych wydatkowanych na modernizacje oczyszczalni. m. Chojny Stare (odbiornik bezpośredni – rz. Krzywa Noga dopływ Narwi) 10. „SCANDIC FOOD” mechaniczno-biologiczna Stan formalno-prawny uregulowany. Pozwolenie wodno- Sp. Z o.o. 2 x Bioblok MU 50 prawne ważne do 28.02.2019.

W trakcie przeprowadzonej w dniach 17-31.10.2013r. kontroli stwierdzono, że w badanych okresach tj. 01.03.2011- 29.02.2012 i 01.03.2012-28.02.2013r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego została wykonana wymagana ilość badań prób ścieków. Warunki zawarte w pozwoleniu wodnoprawnym dotyczące jakości jak i ilości odprowadza-

nych ścieków zostały dotrzymane. Urządzenia oczyszczalni były sprawne . m. Śniadowo (odbiornik bezpośredni – rów melioracyjny dopływ Muzgi dopływ rz. Ruź dopływ Narwi) 11. Oczyszczalnia komunalna w mechaniczno-biologiczna z re- Stan formalno-prawny uregulowany. Pozwolenie wodno- Śniadowie dukcją fosforu i stacją odwad- prawne ważne do 31.12.2018. niania osadu DRAIMAD W trakcie kontroli przeprowadzonej w dn. 28.01. i 07.02.2013r. stwierdzono, że w okresach obowiązywania pozwolenia wodno prawnego: •21.01.2010r. - 20.01.2011r.;21.01.2011r. – 20.01.2012r., 21.01.2012r. – 20.01.2013r. nie zostały przekroczone dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń określo- nych w pozwoleniu wodnoprawnym oraz nie została prze- kroczona dopuszczalna ilość odprowadzanych ścieków. m. Śniadowo (odbiornik bezpośredni – rów melioracyjny do rz. Muzga dopływ rz. Ruź dopływ Narwi) 12. Oczyszczalnia Przedsiębiorstwa mechaniczno-biologiczna typu Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwo- Produkcji Betonów „PREFBET” MINI BLOK lenie wodnoprawne ważne do 30.04.2015r. Sp. z o.o. W trakcie przeprowadzonej w dniach 25.04-09.05.2012r. kontroli stwierdzono, że w badanych okresach tj. od 01.05.2007-30.04.2012 obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego została wykonana wymagana ilość badań prób ścieków. Warunki zawarte w pozwoleniu wodnoprawnym dotyczące jakości jak i ilości odprowadzanych ścieków zosta- ły dotrzymane. Kontrola wykazała, że urządzenia pracujące na oczyszczalni są sprawne pod względem eksploatacyjnym. m. Jeziorko (odbiornik rów melioracyjny dopływ rz. Pokrzywki) 13. Oczyszczalnia zakładu-chłodni mechaniczno-biologiczna ze Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwo- AXO Daniel Bałdyga złożem obrotowym, filtrem lenie wodnoprawne ważne do 30.04.2018. gruntowymi i stawem biolo- 07.07.2009 roku podmiot poinformował o zaprzestaniu gicznym odprowadzania ścieków do środowiska związane ze znacznym zmniejszeniem zużycia wody. Ścieki odprowadzane do ziemi: m. Rydzewo – drenażem rozsączającym do ziemi 1. Szkoła Podstawowa w Rydzewie oczyszczalnia z osadnikiem gnil- Stan formalno-prawny uregulowany. Podmiot posiada po- - Oczyszczalnia szkolna Gminy nym typu EPURBLOK 5000 CYL z zwolenie wodnoprawne ważne do 31.12.2020. Miastkowo drenażem rozsączającym. W latach 2011- 2012 podmiot nie był kontrolowany. m. Pniewo - drenażem rozsączającym do ziemi 2. Oczyszczalnia szkolna Pniewo Przebudowana oczyszczalnia Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwo- mechaniczno-biologiczna typu lenie wodnoprawne ważne do 31.12.2020. Bioclar EG-25 z drenażem rozsą- Przeprowadzono przebudowę oczyszczalni ścieków. Końco- czającym wy odbiór i przekazanie do użytku nastąpiło w czerwcu 2011r. 25.01.2011r. podmiot uzyskał nowe pozwolenie wodnoprawne. W 2012 roku podmiot nie był kontrolowany. m. Morgowniki – poprzez studnię chłonną do ziemi 3. Oczyszczalnia dla Nadleśnictwa Oczyszczalnia mechaniczno - Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwo- Nowogród w Morgownikach – biologiczna typu BIOPAN 75 lenie wodnoprawne ważne do 30.10.2015. Osadzie Leśnej Kontrola przeprowadzona w dniach 19.06.2013-27.06.2013 wykazała, że w okresie objętym kontrolą tj. 10.11.2009r. - 09.11.2011 obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego podmiot wykonał wymaganą prawem ilość badań ścieków , a także nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń. m. Jankowo Mlodzianowo – drenażem rozsaczającym do ziemi 4. Oczyszczalnia Ośrodka Wypo- Oczyszczalnia mechaniczno- Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwo- czynku Świątecznego w Janko- biologiczna typu BIOMOP z dre- lenie wodnoprawne ważne do 31.05.2015. wie Młodzianowie nażem rozsączającym W 2011 i 2012roku podmiot nie był kontrolowany. W sezo- nie letnim 2013 roku ośrodek był nieczynny. m. Dobry Las – poprzez filtr roślinny do ziemi 5. Oczyszczalnia ścieków przy Szko- Oczyszczalnia naturalna: 2 Szkoła posiada pozwolenie wodno prawne ważne do le Podstawowej w Dobrym Lesie osadniki gnilne, przepompow- 31.05.2019r. nia, filtr roślinny, denitryfikacyj- Podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 30.11. i ne złoże korzeniowe 11.12.2012r. w okresie objętym kontrolą tj. 09.06.2009r. – 08.06.2012r. nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej, dobowej ilości ścieków ustalonej w pozwoleniu wodnoprawnym; obowiązek dotyczący wykonywania analiz jako- ściowych ścieków nie mógł być wykonywany ze względu na bardzo małą ilość powstających ścieków.

Podstawowym działaniem w zakresie ochrony wód w powiecie łomżyńskim jest kontrola nad prawidło- wym działaniem oczyszczalni ścieków i rozbudowa sieci kanalizacyjnej w powiązaniu z siecią wodociągową. W związku z niewielkim stopniem skanalizowania powiatu istotną sprawą jest budowa szczelnych, wybieralnych zbiorników z zapewnieniem kontrolowanego wywozu ścieków dla mieszkańców i obiektów nie objętych zbio- rowym systemem oczyszczania ścieków. Pożądanym działaniem gmin byłoby opracowanie pełnej ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków w poszczególnych gminach oraz wdrożenie harmonogramu wywozu nieczystości płynnych łącznie z opracowaniem i wdrożeniem systemu kar za niedotrzymanie harmonogramu wywozu. Na terenie powiatu znajduje się ponad 500 wysoko towarowych gospodarstw rolnych o skoncentro- wanej produkcji zwierzęcej, które produkują w dużej ilości gnojowicę. Nawóz ten niewłaściwie przechowywany i wykorzystywany stanowi potencjalne zagrożenie dla wód powierzchniowych i podziemnych. Stwarza on rów- nież bardzo znaczną uciążliwość odorową.

Celem nadrzędnym wszystkich działań , wynikającym z transpozycji prawa wspólnoty europejskiej do prawodawstwa polskiego, jest osiągnięcie do 2015 roku dobrego stanu wód w Polsce.

1.4 Wody podziemne

Wody podziemne są zasobem naturalnym, który powinien być szczególnie chroniony przed pogorszeniem stanu i zanieczyszczeniem chemicznym. Ich zasoby muszą pokrywać potrzeby człowieka, a także część z nich musi pozostać nienaruszona, z uwagi na konieczność utrzymywania ekosystemów lądowych zależnych od wody. Naj- częstszymi źródłami zanieczyszczeń wód podziemnych są wycieki z nieizolowanych wysypisk odpadów, z baz paliwowych i stacji sprzedaży paliw do pojazdów samochodowych. Na terenach silnie uprzemysłowionych głównym zanieczyszczeniem są siarczany, z kolei na terenach rolniczych są to azotany i fosforany pochodzące z nawożenia i nieskanalizowanych terenów wiejskich. Wody podziemne są głównym źródłem zaopatrzenia powiatu łomżyńskiego w wodę do celów komunalnych i przemysłowych. Zużycie wody w powiecie na potrzeby gospodarki narodowej i ludności wyniosło w 2012 roku 3020,9 dam3 wody. Najwięcej wody w powiecie (prawie 55%) zużyto na eksploatację sieci wodocią- gowej (1660,9 dam3). Zużycie wody w przemyśle wyniosło 703 dam3 (23%) . W rolnictwie i leśnictwie zużyto w 2012 roku 657 dam3 wody, co stanowi ok. 22% całkowitego zużycia. (dane GUS z roku 2012). Najwyższe jest zu- życie wody w gospodarstwach domowych i w kolejnych latach systematycznie rośnie.

Woda dostarczona i zużyta w gospodarstwach domowych [dam3]- dane GUS Jednostka terytorialna 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Powiat łomżyński 1294,5 1339,1 1403,2 1428,9 1456,6 1460,5

Monitoring wód podziemnych Wydzielenie Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) i przeprowadzenie wstępnej oceny ich stanu zosta- ło dokonane w 2004 roku przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG). Państwowy Instytut Geologiczny, na zlecenie GIOŚ, prowadzi monitoring jakości wód podziemnych w sieci piezometrów wyznaczonych we wszystkich

JCWPd. W 2009 i w 2011 roku badania prowadzone były w JCWPd zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu wód do 2015 roku. Na terenie województwa podlaskiego, nie wydzielono JCWPd zagrożonych nie osiągnię- ciem dobrego stanu ilościowego wód podziemnych do 2015 roku. W 2010 roku PIG przeprowadził badania stanu chemicznego w ramach monitoringu diagnostycznego w pozostałych JCWPd. Badania powtórnie wykonano w roku 2012. Monitoring diagnostyczny wód podziemnych na terenie powiatu- łomżyńskiego zrealizowany został w jednym punkcie pomiarowym: punkt nr 1232 leżący w Śniadowie w granicach JCWPd nr 51 . Ocenę stanu chemicznego wody oparto na Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr 143 poz. 896). Wyniki badań wody pobranej z ujęcia wód głębinowych (55m) z terenów o charakterze przemysłowym, wskazują na jej dobrą jakość ( II klasa). Żaden z badanych wskaźników nie przekroczył granicy II klasy. Wyniki szczegółowe zawarte są na stronie WIOŚ Białystok: www.wios.bialystok.pl→Publikacje.

2. Powietrze 2.1 Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza

Podstawowymi źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza w powiecie łomżyńskim są nieliczne ciepłownie komunalne i przemysłowe oraz rozproszone źródła emisji z sektora komunalno-bytowego. W powiecie, wg danych GUS, występuje tylko 12 kotłowni i 3 km sieci cieplnej przesyłowej (dane GUS, 2011r. – brak danych za 2012r.) Powszechnymi nośnikami energii cieplnej w gospodarstwach domowych powiatu łomżyńskiego są przede wszystkim paliwa stałe: drewno, trociny i węgiel. Według danych GUS największa ilość zanieczyszczeń gazowych w roku 2012 przypadła na dział wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę. Wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie łomżyńskim wg GUS w latach 2008-2012 utrzymywała się na podobnym poziomie i w 2012r. wyniosła 15 9486 ton, co stanowi zaledwie 1,0 % emisji gazowej w woj. podlaskim. Naj- większy udział w emisji zanieczyszczeń gazowych miał dwutlenek węgla.

Emisja zanieczyszczeń gazowych do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w 2012 roku [Mg/rok]- dane GUS ogółem (bez dwu- niezorganizo- dwutlenek tlenki tlenek dwutlenek Jednostka terytorialna tlenku węgla) wana siarki azotu węgla węgla

Powiat łomżyński 35 0 11 16 8 15 913

PODLASKIE 8 029 1 2 783 2 749 2 139 1 471 973

Znacznie niższa była emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych (GUS,2012)

Emisja głównych rodzajów zanieczyszczeń pyłowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w 2012r. [Mg / rok] - dane GUS węglowo-grafitowe, sa- ogółem ze spalania paliw krzemowe dza

2011 2012 2011 2012 2011 2012 2011 2012 Jednostka terytorialna

Powiat łomżyński 2 2 2 2 0 0 0 0

PODLASKIE 977 919 726 685 17 12 10 7

Największą emisję zanieczyszczeń gazowych wykazało Przedsiębiorstwo Produkcji Betonów "PREFBET" W Śnia- dowie, a pyłowych Zespół Szkół w Marianowie.

Wielkość emisji zanieczyszczeń z zakładów w powiecie łomżyńskim (dane: baza opłat Urzędu Marszałkowskiego za 2012r.). Nazwa zakładu Emisja zanieczyszczeń w 2012r. [Mg/rok]

SO2 NO2 CO CO2 pył Benzo- (a)piren Wspólnota Mieszkaniowa w Jedwabnem 0,375 0,04686 2,1087 93,72 0,5986 0,00065604 Zakład Mięsny Podgórze 1,153 0,28583 7,94619 305,8625 1,6517 0,00198402 „Scandic Food" sp. z o.o. w Warszawie 1,088 0,20394 6,1182 271,92 2,7872 0,00190344 (kotłownia w Chojnych Starych) Przedsiębiorstwo Produkcji Betonów "PREFBET" W Śniadowie 11,294 8,903976 7,030824 6829,2 2,1479 0,0052032 Zespół Szkół w Marianowie 3,191 0,3395 15,2775 679 7,2108 0,004753

Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska 0,148 7,4106167 0,84505313 9083,338 0,0924 - w Piątnicy - 0,068894 2,527 - 1,0307 - RYMEROL S.C. w Miastkowie Suma 17,716 17,3326167 45,13846713 17409,0405 16,049 0,0155217

2.2. Stan - Monitoring imisji (na podstawie „Oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref woj. podlaskiego w 2012r.)

W 2012r. na terenie powiatu łomżyńskiego nie wykonywano pomiarów imisji zanieczyszczeń powietrza. Zgodnie z kryteriami wyznaczonymi ze względu na ochronę zdrowia ludzi przeprowadzono za rok 2012 ocenę jakości powietrza w powiecie łomżyńskim, należącym do strefy podlaskiej*. * w założeniach do projektu ustawy o zmianie ustawy – prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (przygotowywanych w związku z planowaną transpozycją do prawa polskiego, Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy) przyjmuje się, że od stycznia 2011r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w ocenach jakości powietrza będzie obowiązywał nowy podział kraju na strefy. Ocena za rok 2011 wykonana zo- stała więc w nowym układzie stref, w którym strefę stanowią: - aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys., - miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100tys., - pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100tys. miesz kańców.

Wykaz istniejących powiatów oraz strefy utworzone na potrzeby oceny jakości powietrza na terenie wojewódz- twa podlaskiego.

Nazwa strefy Kod strefy Nazwy powiatów, z których składa się strefa

strefa podlaska PL2002 1. powiat białostocki 2. powiat grajewski 3. powiat łomżyński 4. powiat kolneński 5. powiat zambrowski 6. powiat wysokomazowiecki 7. powiat augustowski 8. powiat suwalski 9. powiat sejneński 10. powiat moniecki 11. powiat sokólski 12. powiat hajnowski 13. powiat bielski 14. powiat siemiatycki 15. powiat miasta Łomża 16. powiat miasta Suwałki aglomeracja podlaska PL2001 1. powiat miasta Białystok

Ocenę jakości powietrza i klasyfikację stref za 2012r. wykonano na podstawie wyników pomiarów otrzymanych z 6 stacjonarnych stacji pomiarowych: w aglomeracji białostockiej (2 stacje tła miejskiego i 1 stacja podmiejska), w Łomży (1 stacja tła miejskiego), w Suwałkach (1 stacja tła miejskiego) oraz 1 stacja tła wiejskie- go, zlokalizowana w Borsukowiźnie, do oceny narażenia ekosystemów (reprezentatywna dla województwa). Badania zanieczyszczenia powietrza uzupełniono o obiektywne metody szacowania emisji. W klasyfikacji strefy za 2012r. uwzględniono również wyniki wykonanych w latach wcześniejszych pomiarów wskaźnikowych (meto- da pasywna). W roku 2012 dla strefy podlaskiej – kryterium ochrona zdrowia - przyjęto dla:

 zanieczyszczeń (SO2, NO2 , benzenu, tlenku węgla i ołowiu) najwyższą klasę wynikową A, gdzie wiel- kości mierzonych zanieczyszczeń powietrza nie przekraczają dopuszczalnych wartości,  zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM 10 – najwyższą klasę wynikową A, gdzie wielko- ści mierzonego zanieczyszczenia powietrza nie przekraczają dopuszczalnych wartości,  zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM 2,5 – najniższą klasę wynikową C, gdzie wielkości mierzonego zanieczyszczenia powietrza przekraczają dopuszczalne wartości powiększone o margines tolerancji dla 2012r. Obszarem przekroczeń jest miasto Łomża,  zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM 2,5 – najniższą klasę wynikową C, gdzie wielkości mierzonego zanieczyszczenia powietrza przekraczają poziom docelowy dla 2012r. Obszarem przekroczeń jest miasto Łomża.

Klasyfikacja stref z uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych oraz docelowych określonych dla zanieczyszczeń powietrza – ochrona zdrowia. Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych substancji w strefie

Nazwa strefy 1/ 2/ SO2 NO2 PM 10 PM 2,5 PM 2,5 CO Benzen Pb

Strefa A A A C* C* A A A podlaska * obszar przekroczeń: miasto Łomża 1/ przekroczenie poziomu dopuszczalnego + margines tolerancji, 2/ przekroczenie poziomu docelowego Pełne informacje dot. klasyfikacji stref zawiera „Ocena poziomów substancji i klasyfikacja stref woj .podlaskiego w 2012r.” dostępna na : www.wios.bialystok.pl. 2.3. Przeciwdziałania - Działalność kontrolna

Na terenie powiatu łomżyńskiego nie występują duże źródła emitujące zanieczyszczenia do powietrza. W ewidencji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łomży, na terenie powiatu łomżyńskiego znajduje się ok. 20 podmiotów, które objęte są kontrolą w zakresie przestrzegania norm w zakresie ochrony powietrza. Kontrole prowadzone są z częstotliwością co 1-4 lata. Są to głównie niewielkie kotłownie emitujące zanieczyszczenia powstałe w wyniku spalania paliw: węgla, oleju opa- łowego, gazu ziemnego i drewna. Największe z nich, posiadające decyzje zezwalające na wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł energetycznych, to: -kotłownia PPB „PREFBET” Sp. z o.o. w Śniadowie, -kotłownia Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Piątnicy, W powiecie łomżyńskim znajdują się również zakłady, z terenu których emitowane są zanieczyszczenia powstające w procesach technologicznych. Są to głównie zakłady rzemieślnicze – warsztaty samochodowe z lakierniami, stolarnie itp. emitujące niewielkie ilości zanieczyszczeń gazowych i pyłowych. Największymi zakła- dami emitującymi zanieczyszczenia z procesów technologicznych są: - PPB „PREFBET” sp. z o.o. w Śniadowie (produkcja wyrobów z betonu komórkowego - występuje emisja py- łów wapiennych, cementowych i mineralnych). - „RYMEROL” w Rybakach – emisja lotnych składników lakierów - „SONAROL„ Sp. J. Najda, Jedwabne, Zakład Produkcji Styropianu w Jeziorku – emisja lotnych związków organicznych z procesu produkcji styropianu

Kontrolowane przez Delegaturę WIOŚ obiekty charakteryzują się różnym stopniem oddziaływania na środowi- sko. W przypadku kotłowni są to obiekty o niewielkiej mocy. Są one przeważnie zwolnione z obowiązku posia- dania pozwolenia na wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza. Największymi zakładami znajdującymi się na terenie powiatu są:

PPB „PREFBET” Sp. z o.o. w Śniadowie Kotłownia PPB „PREFBET” w Śniadowie jest największą kotłownią zasilaną węglem kamiennym, zloka- lizowaną na terenie powiatu łomżyńskiego. Wyposażona jest w 2 kotły parowe typu OKR-5 (w tym jeden zmo- dernizowany w 2008 roku). Na potrzeby zakładu wystarcza praca jednego kotła (zmodernizowanego) o wydaj- ności 7 Mg pary/godz.. Roczne zużycie miału węglowego nie przekracza 3500 Mg. Jest to jedyna kotłownia, na

terenie powiatu łomżyńskiego, wyposażona w urządzenia służące do ochrony atmosfery – cyklony bateryjne oraz instalację odsiarczania spalin i pulsacyjne filtry workowe za instalacja odsiarczającą. W związku ze spala- niem paliwa o niskiej zawartości siarki nie zachodzi potrzeba eksploatacji instalacji odsiarczającej wraz z filtrami pulsacyjnymi. Zakład zobowiązany jest, zgodnie z posiadanym pozwoleniem na emisję, do 2-krotnych w ciągu roku pomiarów ze źródeł energetycznych. Pomiary przeprowadzone w 2012 roku na zlecenie zakładu przez laboratorium zewnętrzne, posiadające akredytację PCA, nie wykazały przekroczeń emisji dopuszczalnych. Ze względu na spalanie węgla o zawartości siarki poniżej 0,3% standardy emisyjne SO2 są dotrzymywane i nie zachodziła potrzeba uruchamiania instalacji odsiarczającej spaliny. Poza kotłownią eksploatowane są w zakładzie instalacje, z których emitowane są zanieczyszczenia py- łowe (pyły: mineralne, cementowe i wapienne). W/w instalacje wyposażone są pulsacyjne filtry tkaninowe o wysokiej skuteczności odpylania. Filtry wymieniane są systematycznie na wszystkich eksploatowanych instalacjach. W pozwoleniu nie został nałożony obowiązek wykonywania pomiarów emisji ze źródeł technologicznych. W 2012 roku Delegatura WIOŚ w Łomży nie przeprowadzała kontroli zakładu w zakresie ochrony powietrza.

Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy Na terenie OSM w Piątnicy znajduje się kotłownia, zasilana gazem ziemnym, pracująca na potrzeby technologiczne i grzewcze spółdzielni (wybudowana w latach 2010-2011). W kotłowni zainstalowane są: - kocioł parowy typu VITOMAX 200 HS o mocy 5,2 MW - kocioł parowy typu TURBOMAT RN-HD o mocy 2,6 MW, oraz 2 agregaty kogeneracyjne typu Caterpilar G3512E o mocy po 1,8 MW. W 2012 roku Delegatura WIOŚ w Łomży nie prowadziła kontroli w zakresie ochrony powietrza.

„RYMEROL” Wytwórnia Wyrobów z Drewna Mirosław i Marek Laskowski w Rybakach Zakład eksploatuje kotłownię wyposażoną w 3 kotły typu: wodne typu UKS-130 i UKS-75 oraz parowy typu UKS-60. Kotły współpracują z instalacjami zgazowującymi drewno AZSO-50 i AZSO-100. W kotłowni spala- ne są odpady drzewne. Spalanych jest ok. 200 Mg odpadów drzewnych w ciągu roku. Kocioł UKS-130 pracuje na potrzeby zasilania w ciepło komory do suszenia drewna, a pozostałe na potrzeby c.o. i c.w.u. Poza zanieczyszczeniami powstającymi ze spalania paliw, z terenu zakładu emitowane są lotne związki organiczne z lakierni zakładowej wyposażonej w 2 kabiny lakiernicze natryskowe i 1 ścianę natryskową. Kabiny i ściana natryskowa wyposażone są w kurtyny wodne ograniczające emisję stałych cząstek wchodzących w skład stosowanych lakierów. W lakierni stosowane są lakiery nitrocelulozowe i chemoutwardzalne oraz odpowiednie rozcieńczalniki. W 2012 roku kontrola była przeprowadzona w październiku. Kontrolowana jednostka posiada pozwolenie na emisję zanieczyszczeń do powietrza wydane Starostę Powiatowego w Łomży dla źródeł technologicznych – Decyzja z dnia 2.10.2006, znak. ROŚB.7644/3/06, ważna

do 30.09.2016. Decyzja dotyczy emitorów lakierni i linii transportu pneumatycznego (nie jest wymagane pozwolenie dla kotłowni). Nie został nałożony w w/w decyzji obowiązek prowadzenia pomiarów emisji.

„SONAROL„ Sp. J. Najda, Jedwabne, Zakład Produkcji Styropianu w Jeziorku

W zakładzie eksploatowana jest linia do produkcji styropianu, w skład której wchodzą: spieniarka o wyd. 1 Mg/godz., forma do bloków o poj. 3,6 m3, linia do cięcia bloków i pakowarka. Para na potrzeby linii technologicznej wytwarzana jest w kotle parowym typu RUMIA HTO-100, zasila- nym gazem płynnym. Zużycie gazu ok. 200 Mg rocznie. Kontrolowana jednostka posiadała pozwolenie na wprowadzanie do powietrza zanieczyszczeń gazowych – styrenu z emitora E2 – wydane przez Starostę Łomżyńskiego – Decyzja z dnia 15.07.2005 znak: ROŚB.7644/3/03 ważna do 1 czerwca 2013 roku. W pozwoleniu zakład zobowiązany jest do 1-krotnych pomiarów emisji w ciągu roku. Pomiary przeprowadzone przez laboratorium posiadające akredytację PCA nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych emisji zanieczyszczeń. W marcu 2012 roku Delegatura WIOŚ w Łomży nie prowadziła kontroli zakładu w zakresie ochrony powietrza.

3. Gospodarka odpadami

3.1. Presje – Ilość wytwarzanych odpadów

Odpady przemysłowe Sektor przemysłowy w powiecie łomżyńskim zdominowany jest głównie przez przetwórstwo rolno – spożywcze, z przewagą przemysłu mleczarskiego. Struktura powstających odpadów przemysłowych ze względu na ich po- chodzenie przedstawia się następująco:  odpady z rolnictwa, sadownictwa, hodowli, leśnictwa oraz przetwórstwa żywności,  odpady nieorganiczne z procesów termicznych,  odpady z przetwórstwa drewna oraz papieru, tektury, płyt i mebli,  odpady z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczani ścieków i gospodarki wodnej,  odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz drogowych.

Na terenie powiatu łomżyńskiego nie funkcjonuje żadne stałe składowisko odpadów przemysłowych.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego ilość odpadów przemysłowych wytworzonych w powiecie łomżyńskim w 2012 roku wyniosła ok. 87,1 tys. ton , co stanowi około 6 % ogólnej ilości odpadów wytworzonych i nagromadzonych w województwie podlaskim. Podobnie jak w latach poprzednich 100% wytworzonych odpadów poddane zostało procesom odzysku.

Odpady przemysłowe wytworzone (źródło:GUS) Ogółem [tys. Mg/r] Jednostka terytorialna 2009 2010 2011 2012

Powiat łomżyński 178,5 125,4 88,4 87,1

PODLASKIE - ogółem 737,9 713,5 707,6 1 393,3

Odpady komunalne W związku ze specyfiką analizowanego terenu (teren o charakterze rolniczym), bez uciążliwego dla środowiska przemysłu, w powiecie powstają głównie odpady komunalne. Tabela poniżej przedstawia ilość zebranych, zmieszanych odpadów komunalnych w powiecie łomżyńskim i poszczególnych gminach na tle woje- wództwa podlaskiego w latach 2009-2012, wg danych GUS.

Odpady komunalne zmieszane, zebrane w latach 2010-2012 (dane GUS). Ogółem w Mg Jednostka terytorialna 2010 2011 2012

Powiat łomżyński 6 952,72 8 203,41 7 616,59

Jedwabne 483,56 501,21 455,97

Jedwabne - miasto 297,5 308,62 261,04

Jedwabne - obszar wiejski 186,06 192,59 194,93

Łomża 1 941,47 3 142,85 2 925,05

Miastkowo 1 437,05 830,88 823,42

Nowogród 493,65 452,66 430,42

Nowogród - miasto 417,89 350,74 331,37

Nowogród - obszar wiejski 75,76 101,92 99,05

Piątnica 1 473,25 1 795,30 1 545,52

Przytuły 91,30 101,55 97,10

Śniadowo 698,21 762,73 791,44

Wizna 170,06 357,80 286,10

Zbójna 164,17 258,43 261,57

PODLASKIE - ogółem 232 576,08 236 957,61 229 048,12

Zgodnie z założeniami Wojewódzkiego Programu Gospodarki Odpadami (WPGO) system gospodarowania odpadami komunalnymi w powiecie łomżyńskim oparty jest o regionalny zakład zagospodarowania odpadów – Zakład Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Czartorii.

Według „Powiatowego planu gospodarki odpadami na lata 2011-2014 dla powiatu łomżyńskiego z perspek- tywą na lata 2015-2018” na terenie powiatu łomżyńskiego zostaną przyjęte następujące kierunki działań w celu ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów oraz ich negatywnego oddziaływania na środowisko:

. wdrożenie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów poprzez realizację elementów Zakładu Zagospodarowania Odpadów (ZZO) Czartoria, . likwidacja nieleglnych miejsc składowania odpadów, . promocja wykorzystania opakowań ulegających biodegradacji wśród mieszkańców gminy, . zmniejszenie masy składowanych odpadów, . promocja biologicznych, przydomowych oczyszczalni ścieków w terenie zabudowy rozproszonej. Na terenie powiatu łomżyńskiego zostaną podjęte następujące kierunki działań wspomagających pra- widłowe postępowanie z odpadami w zakresie, zbiórki, transportu oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych: . nadzór nad podmiotami, które posiadaja zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbierania i transporu odpadów od mieszkańców powiatu, . rozwój systemu ewidencji odpadów komunalnych wytwarzanych, zbieranych, poddawanych odzyskowi i unieszkodliwianiu na terenie powiatu, . wprowadzenie selektywnego zbierania i odbierania (zgodnie z zapisami WPGO) następujących frakcji odpadów komunalnych:

- odpady zielone z parków i ogrodów, - papier i tektura, - odpady opakowaniaowe ze szkła w podziale na szkło bezbarwne i kolorowe, - tworzywa sztuczne i metale, - zużyte baterie i akumulatory, - zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, - przterminowane leki, - chemikalia, - meble i inne odpady wielkogabarytowe, - odpady budowlano – remontowe. . zapewnienie transportu zebranych selektywnie odpadów w sposób uniemożliwiający ich zmieszanie, . egzekwowanie obowiązków w zakresie odzysku i recyklingu, . zapewnienie współpracy z organizacjami odzysku, . utworzenie ZZO Czartoria, . promocja odzysku i unieszkodliwania odpadów z jednoczesnym zmniejszeniem ilości odpadów unieszkodliwianych poprzez składowanie, . zachęcanie inwestorów do realizacji inwestycji w sposóg zgodny z założeniami planów gospodarki odpadami kązdego szczebla.

SCHEMAT SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI W POWIECIE ŁOMŻYŃSKIM (źródło: Plan gospodarki odpadami na lata 2011-2014 dla pow. łomżyńskiego z perspektywą na lata 2015-2018)

STRUMIEŃ ODPADÓW Z TERENU POWIATU ŁOMŻYŃSKIEGO

DZIAŁANIA ADMINISTRACYJNE, EDUKACYJNE, INFORMACYJNE, TECHNICZNE I ORGANIZACYJNE, MAJĄCE NA CELU REDUKCJĘ ILOŚCI POWSTAJĄCYCH ODPADÓW NA TERENIE POWIATU ŁOMŻYŃSKIEGO

WYDZIELANIE WYDZIELANIE KOMPOSTOWANIE ODPADÓW ODPADÓW BIOODPADÓW I OSADÓW NIEBEZPIECZNYCH UŻYTKOWYCH, ŚCIEKOWYCH Z Z KOMUNALNYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW ODZYSK SUROWCÓW KOMUNALNYCH WTÓRNYCH, RECYKLING odpady nie- surowce odpady z odpady bezpieczne wtórne waloryzacji odpady balastowe nieaktywne

ZAKŁADY WYKORZYSTUJĄCE LUB ZAKŁADY UNIESZKODLIWIAJĄCE WYKORZYSTUJĄ ODPADY NIEBEZPIECZNE DEPONOWANIE ODPADÓW NA CE SUROWCE SKŁADOWISKU WTÓRNE

3.2. Stan - Składowiska odpadów

Od dnia 1 stycznia 2013 wszystkie odpady komunalne zmieszane o kodzie 20 03 01 należy kierować do regio- nalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) zapewniających mechaniczno-biologiczne

przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielanie ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku. Gospodarka odpadami w województwie podlaskim opiera się na wskazanych w WPGO na lata 2012 - 2017 re- gionach gospodarki odpadami (RGO). Odpady komunalne zmieszane, odpady z pielęgnacji terenów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczone do składowania mogą być zagospodaro- wywane tylko i wyłącznie w ramach danego regionu. W każdym RGO wyznacza się instalacje regionalne, instalacje zastępcze oraz stacje przeładunkowe.

W województwie podlaskim wydzielono cztery regiony gospodarki odpadami (RGO):Centralny, Południowy, Północny i Zachodni. W ramach tych regionów wydzielono obszary objęte projektami finansowanymi w ramach POIiŚ (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko). Region Zachodni obejmuje 45 gmin zamieszkałych przez 329 300 osób (stan na 2011 r.)

W Zachodnim Regionie Gospodarowania Odpadami wydzielono dwa obszary: a) Obszar Czartoria (168 122 mieszkańców), b) Obszar Czerwony Bór (161 178 mieszkańców).

Powiat łomżyński według tego podziału należy do → Regionu Zachodniego → Obszaru Czartoria.

Składowiska nie spełniające wymagań wynikających z przepisów ochrony środowiska prawa krajowego jak i wspólnotowego z dniem 31.06. 2012 roku zostały zamknięte. Składowiska: w Piątnicy (dla gm. Piątnica) i w Ma- łachowie (dla gm. Wizna) zamknięte zostały w 2009r.; składowisko w Piankach (dla gm. Zbójna) oraz stara komora składowiska w Czartorii - zamknięte zostały z dn. 31.06.2012r.; Burmistrz Nowogrodu jako zarządzający składowiskiem odpadów w Nowogrodzie otrzymał decyzję wyrażającą zgodę na jego zamknięcie z dn. 4 paź- dziernika 2013r. (DIS-V.7241.2.6.2013) wydaną przez Marszałka Województwa Podlaskiego.

Główną instalacją do przetwarzania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych na terenie Obszaru Czartoria jest oddany do użytkowania Zakład Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów (ZPiUO) w Czartorii. Instala- cjami zastępczymi dla nowej komory składowiska w ZPiUO w Czartorii w wypadku awarii, bądź innej przyczyny, z powodu której główna instalacja nie może przyjmować odpadów, są: - Składowisko Odpadów Komunalnych w m. Ratowo – Piotrowo (gmina Śniadowo) – przeznaczone do zamknię- cia do końca 2014r., - Składowisko Odpadów Komunalnych w Korytkach Borowych (gmina Jedwabne) – przeznaczone do zamknię- cia do końca 2014r.. Na terenie powiatu łomżyńskiego nie są przewidziane stacje przeładunkowe współpracujące z instalacją w Czartorii.

W skład nowej instalacji ZPiUO w Czartorii wchodzą: - nowo wybudowana kwatera do unieszkodliwiania odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, - stara kwatera – w trakcie rekultywacji, - kwatery do unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest, - system ujmowania odcieków, - system ujmowania gazu składowiskowego, - instalacje pomocnicze oraz pozostałe obiekty niezbędne do prawidłowego funkcjonowania instalacji.

Dokładny opis ZPiUO zawiera podrozdział 3.4.Reakcje – Przeciwdziałania.

3.3. Stan – Odpady niebezpieczne wg Wojewódzkiego Systemu Odpadowego – baza prowadzona przez Marszałka Województwa Podlaskiego

Szczególna uwaga Inspekcji Ochrony Środowiska zwrócona jest na odpady niebezpieczne, ze względu na ich największe negatywne oddziaływanie na środowisko w przypadku niewłaściwego postępowania przy zagospo- darowaniu bądź utylizacji.

W roku 2012 WIOŚ nie zbierał danych na temat wytwarzania i zagospodarowywania odpadów niebezpiecznych w województwie podlaskim. Dane w zakresie odpadów, w tym niebezpiecznych, zbiera, zgodnie z kom- petencjami, Marszałek Województwa Podlaskiego. Według danych Wojewódzkiego Systemu Odpadowego: → W roku sprawozdawczym 2012 w bazie WSO (Wojewódzki System Odpadowy) zgromadzono informacje o 45 wytwórcach odpadów niebezpiecznych z terenu powiatu łomżyńskiego. → Do największych wytwórców odpadów niebezpiecznych należą: - Przedsiębiorstwo Handlowo – produkcyjne AGRO-ROLNIK Sp. z o.o w Śniadowie - 2,8530 Mg, - AXO D. Bałdyga w Jeziorku - 1,2600 Mg. → Na terenie powiatu łomżyńskiego wytworzono w sumie 14,1398 Mg odpadów niebezpiecznych, zebrano 37,3740 Mg, odzyskano w instalacjach 28,7290 Mg. → Największą grupę odpadów stanowiły: - odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki weterynaryjnej, - mieszanina odpadów z piaskowników i odwadniania olejów w separatorach, - zużyte i przepracowane oleje silnikowe i przekładniowe, - odpady powstające przy demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji. → Proces odzysku w instalacjach dotyczył odpadu: zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy. Prowa- dziły go firmy : - Stacja Paliw i Usługi Transportowe J. Łada, Wizna. Zbieranie odpadów prowadziło 5 firm. Najwięcej zebrały i przekazały do unieszkodliwienia bądź odzysku: - Stacja Paliw i Usługi Transportowe J. Łada, Wizna, - P. U. MODEN w Modzelach Skudoszach, - P.H.U. STRUGA w Kupiskach Starych.

3.4. Reakcje - Działalność kontrolna

Delegatura WIOŚ w Łomży skontrolowała następujące instalacje do składowania odpadów: 1. Składowisko odpadów komunalnych w Czartorii dla miasta Łomży i gminy Miastkowo. Składowisko, administrowane przez MPGKiM-ZB w Łomży, zlokalizowane jest na gruntach wsi Czartoria i Korytki Leśne w gminie Miastkowo. Kontrola w dn. 26.01.2012 – 17.02.2012, w związku z pismem z dn. 21.11.2011r. z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku, przeprowadzona została w sprawie wydania zgody na zamknięcie składowiska odpadów w Czartorii – Korytkach, gmina Miastkowo oraz zatwierdzenia sposobu jego rekultywacji. Obowiązek rekultywacji składowiska spoczywa na zarządzają- cym MPGKiM ZB w Łomży. Przyjmowanie odpadów na składowisko zakończono z dn. 21.03.2011r.

Kontrola nie wykazała naruszeń i nieprawidłowości.

2. Zakład Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Czartorii (ZPiUO) Zakład administrowany jest przez MPGKiM-ZB.. Przedmiotem działalności MPGKiM-ZB w Łomży jest unieszkodliwianie odpadów ( proces D-5 zgodnie z załącznikiem nr 6 do ustawy z dn. 27 kwietnia 2001r.). Za- kład posiada pozwolenie zintegrowane wydane przez Zarząd Województwa Podlaskiego w Białymstoku w dniu 28.02.2011r. znak DIS-V.7222.1.1.2011. ze zmianą w decyzji znak DIS-V.7222.1.8.2011 z dn. 13.04.2011r. na eksploatację działającego od 21.03.2011r. Zakładu Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Czartorii, w którego skład wchodzi instalacja do składowania odpadów, z wyłączeniem odpadów obojętnych, o zdolności przyjmowania ponad 10Mg odpadów na dobę i całkowitej pojemności ponad 25 000 Mg. Nowe składowisko zlokalizowane jest na gruntach wsi Czartoria i Korytki Leśne w gminie Miastkowo Dokładny opis zrealizowanej inwestycji, elementów wchodzących w jej skład oraz instalacje pomocni- czych, obiektów i urządzenia towarzyszących zawiera „Informacja... o stanie środowiska w m. Łomża w 2011r.” Zakład obsługuje miasto Łomżę oraz gminy powiatu łomżyńskiego ziemskiego. Istnieje również możliwość dołą- czenia do projektowanego ZPiUO innych jednostek administracji samorządowej.

W dniach 08-11.06.2012r. WIOŚ Delegatura w Łomży przeprowadziła kontrolę interwencyjną w ZPiUO w związku z informacją o zanieczyszczeniu terenu przyległego do składowiska i ZPiUO w Czartorii. Stwierdzono, że w okolicy sortowni wystąpiło zanieczyszczenie resztkami lotnej frakcji odpadów (folia) nawianej przez wiatr z terenu kontrolowanej instalacji. Uznano, że głównym źródłem emisji może być koniec linii sortowania odpa- dów, pomimo zabezpieczenia jej siatką ochronną oraz gumowymi fartuchami. Magazynowany w pobliżu, na otwartym terenie surowy kompost zawiera również rozdrobnione fragmenty folii. Przesiewanie kompostu od- bywa się na otwartej przestrzeni, co może skutkować wywiewaniem opakowań z tworzyw sztucznych z instalacji. Wobec zarządzającego składowiskiem zastosowano pouczenie.

Monitoring składowiska odpadów: 1. Na zamkniętym składowisku odpadów badania monitoringowe zarządzający składowiskiem prowadzi w oparciu o: - badanie wielkości opadu atmosferycznego – na podstawie danych ze stacji meteorologicznej w Białymstoku oraz na podstawie własnej stacji – pomiary prowadzone 1 x dziennie, - badanie poziomu i składu chemicznego wód podziemnych w 4 piezometrach – 2 x na rok - badanie objętości i składu chemicznego wód odciekowych – 2 x na rok, - badanie składu gazu składowiskowego ze studzienek odgazowujących (monitoring niepełny: zarządzający nie prowadzi monitoringu emisji gazu składowiskowego) – 2 x na rok, - badanie osiadania powierzchni składowiska w oparciu o repery – 1 x na rok. W 2012 roku WIOŚ przeprowadził ocenę jakości wody z piezometrów na składowisku odpadów komunalnych w Czartorii zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryte- riów i sposobu oceny stanu wód podziemnych /Dz. U. Nr 143 poz. 896/. Zgodnie z tym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje 5 klas jakości wód podziemnych (I-V). Klasy jakości wód podziemnych I, II i III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny. Próbki do badań pobrano z piezometrów 2 razy w roku. W pobranych próbkach przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn, pH, przewodnictwo właściwe, kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA).

Ocenę stanu chemicznego wód podziemnych pobranych z piezometrów w 2012r. przedstawia tabela : Składowisko Odpadów Komunalnych w Czartorii - Korytkach Leśnych Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 Piezometr 4 (dobudo- (odpływ) (odpływ) (odpływ) wany w 2011r.- do- pływ) Klasa czystości V V V II Decydujące wskaźniki Przewodnictwo Przewodnictwo Przewodnictwo Ogólny węgiel właściwe właściwe właściwe organiczny Ogólny węgiel Ogólny węgiel Ogólny węgiel organiczny organiczny organiczny Stan chemiczny SŁABY SŁABY SŁABY DOBRY

W 2012r. o słabym stanie wody w piezometrach 1-3 decydowały dwa wskaźniki: przewodnictwo właściwe bę- dące miarą przedostawania się do wód związków mineralnych oraz ogólny węgiel organiczny (OWO) świadczą- cy o znacznej koncentracji związków organicznych w wodach podziemnych. W całym cyklu pomiarowym po- mierzone wartości tych wskaźników wielokrotnie przekraczały dopuszczalne normy. W 2011r. powyżej skła- dowiska został wybudowany piezometr nr 4, na kierunku dopływu wód podziemnych. Badania wód podziemnych z tego piezometru wykazały dobry stan chemiczny wód podziemnych: wszystkie badane parametry mieści- ły się w granicach I klasy czystości, tylko OWO i przewodność elektrolityczna charakteryzowały wartości II klasy czystości . W badaniach prowadzonych w latach 2008-2012 należy zauważyć stale pogarszającą się jakość wód podziemnych w piezometrach, ze względu na wysokie wartości przewodnictwa i OWO. Zawartość metali ciężkich w wodach podziemnych jest niska, nie przekracza wartości charakterystycznych dla II klasy czystości i nie wpływa na klasyfikację. W wodzie pobranej ze studzienki odciekowej stwierdzono wysokie wartości przewodnictwa właściwego wska- zującego na zawartość jonów mineralnych oraz wysoką wartość ogólnego węgla organicznego świadczącą o du- żej zawartości w wodzie odciekowej związków organicznych. Ze względu na brak stosownego rozporządzenia dotyczącego oceny wód odciekowych nie przeprowadzono szczegółowej analizy i oceny tych wód. O niskiej jakości wód podziemnych, stwierdzonej w piezometrach zlokalizowanych na składowisku odpadów komunalnych w m. Czartoria – Korytki, Delegatura WIOŚ w Łomży poinformowała Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Białymstoku. Zarządzający posiada decyzję Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku znak: DIŁ.7023.6.5.2011.JZ2 z dn. 01.08.2011r. określającą zakres i harmo- nogram działań niezbędnych do ustalenia przyczyn zmian obserwowanych parametrów oraz możliwych zagro- żeń dla środowiska, w związku ze stwierdzoną słabą jakością wody podziemnej w piezometrach, wskazującą na możliwość wystąpienia lub powstania zagrożeń do środowiska podczas eksploatacji składowiska w Czartorii. Niezbędne działania to: - wybudowanie piezometru powyżej składowiska, na kierunku spływu wód podziemnych (P4 – dobudowany w 2011r. ocena w powyższej tabeli), - kontynuacja prowadzenia badań wód podziemnych z piezometrów 1 raz w kwartale, - prowadzenia badań osiadania powierzchni składowiska w oparciu o repery, - wykonanie pisemnej analizy wpływu składowiska odpadów na stan czystości wód podziemnych.

MPGKiM ZB w Łomży pismem ZPiUO/4186/2011 z dn. 16.11.2011r. przedłożył analizę wpływu składowiska na stan czystości wód podziemnych z uwzględnieniem ilości zgromadzonych odpadów w poszczególnych miejscach składowiska w okolicy piezometrów. Zarządzający składowiskiem wyjaśnia, że na wyraźne zanieczyszczenie wód podziemnych wskazują wyniki badań tych wód przeprowadzane od 2008r. Brak wyników badań jakości tych wód z okresu poprzedzającego okres rozpoczęcia eksploatacji składowiska (1991-1998 sektory od I-VII) uniemożliwia dokonanie oceny skali tych zmian. Na taki stan rzeczy wpłynęły: brak właściwego uszczelnienia dna składowiska w sektorach od I do VII oraz system składowania odpadów. Jako przyczynę wskazano również, dużą ilość wód opadowych oraz ich spływ z kwatery X. Wysokość składowania oraz system składowania jest zgodny z dokumentacją techniczną, która wskazuje na deponowanie odpadów do wysokości 131-133 n.p.m. Biorąc pod uwagę powyższe wnioski MPGKiM Zakład Budżetowy w Łomży: - zwiększy częstotliwość wywozu odcieków z uszczelnionych kwater VIII – X ze składowiska na oczyszczalnię ścieków, - przystąpi do rekultywacji składowiska polegającej na uszczelnieniu wierzchowiny kwater oraz odprowadzeniu wód opadowych.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku pismem WSI.510.22.2011.jb z dn. 28.03.2012r. , po przeanalizowaniu wszystkich dokumentów, postanowiła odmówić wszczęcia postępowania administracyjnego w związku ze zgłoszeniem możliwości wystąpienia szkody w środowisku spowodowanej działaniem składowi- ska odpadów komunalnych zlokalizowanego na gruntach wsi Czartoria i Korytki (gm. Miastkowo). RDOŚ w Bia- łymstoku uznał zebrane dowody za wystarczające do wydania, zgodnie z art. 24 ust.7 ustawy o zapobieganiu

szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007r. Nr 75, poz. 493 ze zm.), postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego uznając, że na danym terenie nie doszło do szkody w środowisku.

2. Na eksploatowanym obecnie składowisku wchodzącym w skład nowej instalacji zarządzający prowadzi badania monitoringowe w oparciu o: - badanie wielkości opadu atmosferycznego – na podstawie danych ze stacji meteorologicznej w Białymstoku oraz na podstawie własnej stacji – pomiary prowadzone 1 x dziennie, - badanie poziomu i składu chemicznego wód podziemnych w 4 piezometrach – 1x kwartał - badanie objętości i składu chemicznego wód odciekowych – 1x kwartał, - badanie składu gazu składowiskowego ze studzienek odgazowujących (monitoring niepełny: zarządzający nie prowadzi monitoringu emisji gazu składowiskowego), - badanie osiadania powierzchni składowiska w oparciu o repery – 1 x rok.

W 2012 roku WIOŚ przeprowadził ocenę jakości wody z piezometrów na składowisku odpadów komunalnych w Czartorii zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych /Dz. U. Nr 143 poz. 896/. Zgodnie z tym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje 5 klas jakości wód podziemnych (I-V). Klasy jakości wód podziemnych I, II i III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny. Próbki do badań pobrano z piezometrów 4 razy w roku (zachowując częstotliwość prowadzonych badań 1x kwartał). W pobranych próbkach przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn, pH, przewodnictwo właściwe, kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopier- ścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Ocenę stanu chemicznego wód podziemnych pobranych z piezometrów w 2012r. przedstawia tabela : Składowisko Odpadów Komunalnych w Czartorii - Korytkach Leśnych Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 Piezometr 4 Klasa czystości III II III II Stan chemiczny DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY

W 2012r. stwierdzono dobry stan chemiczny wód podziemnych w piezometrach. Wszystkie badane parametry w roku pomiarowym charakteryzowały się wielkościami charakterystycznymi dla klas I – III.

Według przedłożonego przez MPGKiM ZB w Łomży sprawozdania (stan na koniec I kwartału 2013r.): 1. Do ZPiUO w Czartorii odpady komunalne dowoziły firmy: - Zakład Oczyszczania Miasta i Transportu MPGKiM ZB w Łomży, - MPO Sp. z o.o. Białystok, - MPK Sp. z o.o. Ostrołęka, - Usługi komunalne „BŁYSK” w Łomży, - PUK Kolno, - Zakład usługowy „WINPOL” S.C. Łomża, - ZGKiM Stawiski, - Urząd Gminy Grabowo, - „Czyścioch” Białystok, - Zakład Komunalny Radziłów, - WINAT Łomża, - VEOLIA Ostrołęka, - MPWiK Łomża, - KZB Nowogród, - KZB Jedwabne, - PHU EKO-WIMA Łomża. 2. Odpady powstające w trakcie segregacji odpadów komunalnych przekazane zostały firmom: - Skup Surowców Wtórnych Zambrów, - Stora Enso Poland S.A. Ostrołęka, - WIATREX Sp. z o.o. Warszawa, - PAPC S.A. Kraków, - KRYNICKI RECYKLING S.A. Olsztyn

3. Składowisko odpadów komunalnych w Ratowie Piotrowie dla gmin Łomża i Śniadowo.

Gmina Łomża eksploatuje składowisko odpadów w Ratowie-Piotrowie (dla gmin Łomża i Śniadowo) zgodnie z wymaganymi decyzjami administracyjnymi. Zarządzającym składowiskiem, zgodnie z odpowiednią umową, są „Wodociągi Wiejskie” Spółka z o.o. w Łomży. Kierownikiem składowiska jest pracownik Spółki, posiadający świadectwo kwalifikacji, w zakresie składowania odpadów, wydane przez Wojewodę Podlaskiego (nr 006 z dnia 4 lipca 2002r). Dokładny opis składowiska (lokalizację, decyzje administracyjne, rodzaje prowadzonej działalno- ści, stan techniczny i opis eksploatacji) zawiera „Informacja o stanie środowiska …. w 2011r.” • Podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 21.03. i 30.03.2012r. stwierdzono niedopełnienie obowiązku wykonywania badań emisji gazu składowiskowego przed 2012r.Jak wynikało z wyjaśnień złożonych przez kierownika składowiska, badań emisji nie prowadzono, ze względu na jej znikomą wielkość. Obowiązek badań emisji jest realizowany od początku roku 2012. W związku z powyższymi okolicznościami, odstąpiono od stosowania kary grzywny za brak realizacji ww. ob- owiązku. W stosunku do kierownika składowiska zastosowano pouczenie. • Podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 22.03. i 29.03.2013r. ustalono, że: - przyjmowanie odpadów na składowisko zakończono w dn. 31.12. 2012r., - według Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami składowisko w Ratowie Piotrowie funkcjonuje jako skła- dowisko zastępcze do końca 2017r., - Wójt Gminy Łomża w marcu 2013r. wystąpił z wnioskiem do Marszałka Województwa Podlaskiego o wyraże- nie zgody na zamknięcie składowiska. Z uwagi na brak decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowi- ska odpadów sporządzonej zgodnie z art. 129 ustawy o odpadach (Dz. U. z 2013r. poz.21) postanowieniem wy- danym przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego w Białymstoku (DIS-V.7241.2.2.2013 z dn. 25.03.2013) postępowanie zostało zawieszone, - zarządzający składowiskiem prowadzi w pełnym zakresie jego monitoring jak dla składowiska w fazie eksploa- tacyjnej do czasu uzyskania decyzji o zamknięcie składowiska, - zarządzający sporządzał i przekazywał Marszałkowi Województwa zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości zbieranych odpadów i o sposobach gospodarowania nimi oraz zbiorcze zestawienie danych o korzystaniu ze środowiska. Nie stwierdzono naruszeń i nieprawidłowości.

Monitoring składowiska prowadzony jest w oparciu o badania: - wielkości opadu atmosferycznego (dane przesyłane przez IMGW Dział Służby Pomiarowo – obserwacyjnej w Białymstoku), - poziomu wód podziemnych oraz parametrów wskaźnikowych w wodach podziemnych pobranych z piezome- trów (1x kwartał), - objętości i składu wód odciekowych, - osiadania powierzchni składowiska w oparciu o ustalone repery (raz w roku), - składu masy zeskładowanych odpadów oraz ich struktury (raz w roku). - w zakresie składu gazu składowiskowego.

Stan chemiczny wód podziemnych za 2012 rok w piezometrach zlokalizowanych na składowisku przedstawiono w tabeli. SOK w Ratowie Piotrowie – gmina Śniadowo Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 Klasa czystości I I I Stan chemiczny DOBRY DOBRY DOBRY

W roku 2012 w badanych piezometrach stwierdzono dobry stan wód charakterystyczny dla I klasy czystości. Nie stwierdzono podwyższonych wartości metali ciężkich i ogólnego węgla organicznego. Prowadzone badania nie wykazują zmian parametrów, mogących świadczyć o negatywnym wpływie obiektu na środowisko. W wodzie pobranej ze studzienek odciekowych na składowiskach stwierdzono wysokie wartości przewodnictwa właściwego wskazującego na zawartość jonów mineralnych oraz wysoką wartość ogólnego węgla organicznego świadczącą o dużej zawartości w wodzie odciekowej związków organicznych. Ze względu na brak stosownego rozporządzenia dotyczącego oceny wód odciekowych nie przeprowadzono szczegółowej analizy i oceny tych wód.

4. Składowisko odpadów komunalnych w Nowogrodzie (gmina Nowogród). Zarządzającym składowiskiem jest Komunalny Zakład Budżetowy w Nowogrodzie. Kontrola przeprowadzona w dn. 21-22.03.2012r. w zakresie eksploatacji oraz przestrzegania wymogów prawa ochrony środowiska na gminnym składowisku odpadów komunalnych. Stwierdzone naruszenia i nieprawidłowości: - brak systemu drenażu odcieków oraz zbiornika do gromadzenia odcieków, - brak instalacji do odprowadzania gazu składowiskowego, - brak pasa zieleni wokół składowiska.

Podlaski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał decyzję znak: DIŁ.7023.231.1.2012.JZ z dn. 30.03.2012r. orzekającą wstrzymać od dnia 30.06.2012r. użytkowanie instalacji do składowania odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w m. Nowogród zarządzanej przez Gminę Nowogród.

Zarządzający składowiskiem pismem KZB.7000.29.2012 z dn. 13.04.2012r. skierowanym do Głównego Inspekto- ratu Ochrony Środowiska w Warszawie odwołał się od decyzji WIOŚ. Główny Inspektor Ochrony Środowiska uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji (decyzja GIOŚ DIiO-420/165/2012/kjp z dn. 02.07.2013r.). Ponowne rozpatrywanie sprawy przez organ I instancji (WIOŚ) jest bezprzedmiotowe, gdyż właściciel składowiska wystąpił z wnioskiem o zamknięcie składowiska.

Kontrola przeprowadzona w dniach 01.08. i 20.08.2013r. na wniosek Podlaskiego Urzędu Marszałkowskiego oceniająca stan bieżący w związku ze złożonym wnioskiem o zamknięcie składowiska wykazała: - stan i wyposażenie składowiska bez zmian, - odpady na składowisko dowożone były do 31.12.2012r., - od stycznia do czerwca 2013r. odpady zebrane przez KZB w Nowogrodzie z terenu gminy Nowogród dowożo- ne były do Zakładu Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Miastkowie, - od 01.07.2013r. odbiorem odpadów z terenu gminy zajmuje się firma z Zambrowa z siedzibą w Łomży: Usługi komunalne „Błysk” M. Marczyk, Zambrów i wywozi je do Zakładu Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Miastkowie, - zarządzający sporządzał i przekazywał Marszałkowi Województwa zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości zbieranych odpadów i o sposobach gospodarowania nimi oraz zbiorcze zestawienie danych o korzystaniu ze środowiska. Marszałek Województwa Podlaskiego decyzją DIS-V.7241.2.6.2013 z dn. 04.10.2013r. wyraził zgodę na za- mknięcie składowiska w Nowogrodzie z terminem zakończenia rekultywacji – 31.07.2015r.

Monitoring składowiska w Nowogrodzie prowadzony jest w oparciu o badania: - wielkości opadu atmosferycznego (codzienne wydruki pomiarów ze stacji meteorologicznej RDLP Białystok Nowogród (Morgowniki), - poziomu wód podziemnych oraz parametrów wskaźnikowych w wodach podziemnych pobranych z piezome- trów (1x na kwartał), - osiadania powierzchni składowiska w oparciu o ustalone repery (raz w roku), - składu masy zeskładowanych odpadów oraz ich struktury (raz w roku).

Nie prowadzi się badań: - w zakresie emisji i składu gazu składowiskowego, - objętości i składu wód odciekowych.

Stan chemiczny wód podziemnych za 2012 rok w piezometrach zlokalizowanych na składowisku przedstawiono w tabeli. Składowisko Odpadów Komunalnych w Nowogrodzie Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 Rzędna terenu 127,08 Rzędna terenu 126,8 Rzędna terenu 126,41 Klasa czystości II V I Wskaźniki decydujące przewodnictwo właściwe, ogólny węgiel organiczny Stan chemiczny DOBRY SŁABY DOBRY

W 2012r. w piezometrach 1 i 3 stwierdzono dobry stan wód charakterystyczny dla I i II klasy czystości. W pie- zometrze 2 stwierdzono słaby stan chemiczny wód ze względu na wysoką zawartość przewodnictwa właściwe- go oraz ogólnego węgla organicznego (V klasa czystości). Świadczy to obecności dużych ilości zarówno związ- ków nieorganicznych oraz związków organicznych w wodzie pobranej z tego piezometru. We wszystkich piezometrach nie stwierdzono obecności metali ciężkich. Wszystkie otrzymane stężenia metali były bardzo niskie i przyjmowały wartości poniżej granicy oznaczalności lub charakterystyczne były dla I klasy czystości.

5. Składowisko odpadów komunalnych w Korytkach Borowych dla gminy Jedwabne. Zarządzającym składowiskiem jest Komunalny Zakład Budżetowy w Jedwabnem. Stan formalno-prawny w zakresie eksploatacji składowiska jest uregulowany. Zgodnie z Planem Gospodarowania Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2012-2017 składowisko funkcjonuje jako składowisko zastępcze do czasu uzyskania decyzji o zamknięciu składowiska do końca 2017 roku. W okresie: styczeń 2012 – listopad 2013 przeprowadzono kontrole składowiska:

•Podczas kontroli przeprowadzonej w dniach 18.07.-27.08.2012r. w zakresie eksploatacji gminnego składowi- ska odpadów stwierdzono, że: - na składowisko dowożone są odpady z terenu gminy Jedwabne oraz gminy Przytuły, - na składowisku deponowane są odpady wymienione w pozwoleniu, - ewidencja odpadów prowadzona jest w biurze zakładu w oparciu o rejestr dowożonych odpadów oraz po- twierdzenie przyjęcia, - zakład sporządza i przekazuje Marszałkowi Województwa zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości zbieranych odpadów i o sposobach gospodarowania nimi, - zestawienia za korzystanie ze środowiska są sporządzane prawidłowo, a opłaty naliczane terminowo. - nie przestrzega się założeń instrukcji eksploatacji w zakresie składowania odpadów - odpady przywożone na składowisko nie były plantowane i przesypywane izolacyjną warstwą gleby,

Stwierdzone naruszenia i nieprawidłowości: - brak rozplantowania dowożonych odpadów oraz przesypywania ich warstwą izolacyjną ziemi. W wyniku kontroli nie zastosowano sankcji w drodze pouczenia, grzywny w drodze mandatu. Wydano zarządzenia pokontrolne dot. prawidłowej eksploatacji składowiska.

• Podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 22.03. i 08.04.2013r. ustalono, że: - wszystkie odpady odbierane z terenu gminy przez Komunalny Zakład Budżetowy w Jedwabnem wywożone są na gminne składowisko odpadów w Korytkach Borowych, - zarządzający sporządzał i przekazywał Marszałkowi Województwa zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości zbieranych odpadów i o sposobach gospodarowania nimi oraz zbiorcze zestawienie danych o korzystaniu ze środowiska. - nie prowadzono pomiarów emisji gazu składowiskowego oraz jego składu, - kwartalne sprawozdania podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli zawierały błędy,

W wyniku stwierdzonych naruszeń i nieprawidłowości: - wydano zarządzenia pokontrolne, wystąpiono z pismem do Burmistrza Miasta Jedwabne informującym o wynikach przeprowadzonej kontroli oraz wydano decyzję w sprawie wymierzenia kary pieniężnej. Zarządzający składowiskiem poinformował Delegaturę WIOŚ w Łomży o wykonaniu zarządzeń pokontrolnych.

• Podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 29.07. i 05.08.2013r. ustalono, że: - składowisko jest nieczynne, zamknięte, ogrodzone, - odpady zostały splantowane lecz w dalszym ciągu nie przysypano ich warstwą izolacyjną ziemi, - odpady z terenu gminy wywożone są do Zakładu Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Czartorii, - posegregowane odpady przekazane będą firmie WIKLAN sp. z o.o. z Nowogrodu do października 2013r. Stwierdzone naruszenia i nieprawidłowości: - brak przesypywania odpadów warstwą izolacyjną ziemi. Wydano zarządzenia pokontrolne.

Monitoring składowiska prowadzony jest w oparciu o badania: - opadu atmosferycznego, - poziomu i stanu chemicznego wód podziemnych pobieranych z piezometrów na składowisku, - objętości oraz składu chemicznego wód odciekowych,

- przebiegu osiadania powierzchni składowiska na podstawie zamontowanych reperów, - struktury i składu masy deponowanych odpadów. Nie prowadzi się: - badań wielkości emisji i składu gazu składowiskowego.

Ocenę stanu chemicznego wód podziemnych za 2012 rok w piezometrach zlokalizowanych na składowisku przedstawiono w tabeli. Składowisko Odpadów Komunalnych w Korytkach Borowych – gmina Jedwabne Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 Klasa czystości II II III Stan chemiczny DOBRY DOBRY DOBRY

W 2012r. we wszystkich badanych piezometrach stwierdzono dobry stan chemiczny wód podziemnych. Zawartość metali ciężkich była niska (poniżej granicy oznaczalności), jedynie wartości cynku charakterystyczne były dla II klasy czystości. Przewodnictwo właściwe będące miarą przedostawania się do wód związków mineralnych mieściło się w granicach II klasy czystości. W wodzie pobranej ze studzienki odciekowej na składowiskach stwierdzono wysokie wartości przewodnictwa właściwego wskazującego na zawartość jonów mineralnych oraz wysoką wartość ogólnego węgla organicznego świadczącą o dużej zawartości w wodzie odciekowej związków organicznych. Ze względu na brak stosownego rozporządzenia dotyczącego oceny wód odciekowych nie przeprowadzono szczegółowej analizy i oceny tych wód.

6. Składowisko odpadów komunalnych w Piankach dla gminy Zbójna. Właścicielem składowiska odpadów jest gmina Zbójna. Opis kontroli przeprowadzonej w dniach 21- 22.03.2012r. zawarty jest w „Informacji…” za rok poprzedni. Podlaski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał decyzję znak: DIŁ.7023.299.2.2012.EŻ z dn. 30.03.2012r. orzekającą wstrzymać od dnia 30.06.2012r. użytkowanie instalacji do składowania odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w m. Pianki zarządzanej przez Gminę Zbójna.

Monitoring składowiska w Piankach prowadzony jest w oparciu o badania: - wielkości opadu atmosferycznego za pomocą deszczomierza, odczyty wielkości opadu odnotowywane są w rejestrze raz dziennie, - poziomu wód podziemnych oraz ich składu, - składu wód odciekowych, - struktury i składu masy składowanych odpadów prowadzone raz w roku.

Nie prowadzi się badań: - przebiegu osiadania powierzchni składowiska w oparciu o ustalone repery, - gazu składowiskowego ze względu na brak instalacji odgazowującej.

Ocenę stanu chemicznego wód podziemnych w 2012 roku w piezometrach zlokalizowanych na składowisku przedstawiono w tabeli . Składowisko Odpadów Komunalnych w Piankach – gmina Zbójna Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 Rzędna terenu 108,33m n.p.m. Rzędna terenu 107,58m n.p.m. Rzędna terenu 108,25m n.p.m. Klasa czystości II I I Stan chemiczny DOBRY DOBRY DOBRY W roku 2012 w wodach podziemnych z badanych piezometrów stwierdzono: - we wszystkich piezometrach dobry stan wód charakterystyczny dla I i II klasy czystości. Nie stwierdzono podwyższonych wartości przewodnictwa właściwego, metali ciężkich i ogólnego węgla organicznego.

W wodzie pobranej ze studzienek odciekowych na składowiskach stwierdzono wysokie wartości przewodnictwa właściwego wskazującego na zawartość jonów mineralnych oraz wysoką wartość ogólnego węgla organicznego świadczącą o dużej zawartości w wodzie odciekowej związków organicznych. Ze względu na brak stosow-

nego rozporządzenia dotyczącego oceny wód odciekowych nie przeprowadzono szczegółowej analizy i oceny tych wód.

→ Monitoring składowisk nieeksploatowanych: - Składowisko odpadów komunalnych dla gminy Wizna Monitoring składowiska prowadzony jest w oparciu o: - badania wielkości opadu atmosferycznego, - badania poziomu wód podziemnych - badanie przebiegu osiadania powierzchni składowiska - badanie struktury i składu masy składowanych odpadów, w celu określenia powierzchni i objętości zajmowa- nej przez odpady oraz struktury składowanych odpadów.

Ocenę stanu chemicznego wód podziemnych w 2012r w piezometrach. zlokalizowanych na składowisku przedstawiono w tabeli. Składowisko Odpadów Komunalnych w Wiźnie – gmina Wizna Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 Klasa czystości I II II Stan chemiczny DOBRY DOBRY DOBRY W roku 2012 w badanych piezometrach stwierdzono dobry stan wód charakterystyczny dla I i II klasy czystości. Nie stwierdzono podwyższonych wartości metali ciężkich i ogólnego węgla organicznego. Prowadzone badania nie wykazują zmian parametrów, mogących świadczyć o negatywnym wpływie obiektu na środowisko.

- Składowisko odpadów dla gminy Piątnica w Piątnicy Włościańskiej. Monitoring składowiska w 2012 roku nie był prowadzony.

4. Promieniowanie elektromagnetyczne- PEM

4.1 Presje- Źródła emisji PEM Promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) w tym promieniowanie niejonizujące zaliczane jest obecnie do podstawowych rodzajów zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Promieniowanie niejonizujące to emisja energii elektromagnetycznej w postaci pól elektromagnetycznych, wywoływana zmianami rozkładów ładunków elektrycznych w układach materialnych, której absorpcja w organizmach żywych może wywoływać efekty biologiczne, nie powodując jednak jonizacji atomów i cząsteczek tych organizmów. Najpowszechniej występującymi instalacjami będącymi źródłami PEM, które mają istotny wpływ na ogólny poziom pól w środowisku są linie elektroenergetyczne oraz instalacje radiokomunikacyjne, takie jak stacje bazowe telefonii komórkowej oraz stacje nadawcze radiowe i telewizyjne. Szczegółowe zasady pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku określa Rozporządzenie Mini- stra Środowiska z 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów (Dz.U. Nr 192, poz. 1883). Badania prowadzi się dla dwóch rodzajów terenów:

- przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, - miejsc dostępnych dla ludności.

Sprawdzenia dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku doko- nuje się metodą pomiaru pól elektromagnetycznych w środowisku w otoczeniu instalacji wytwarzających takie

pola i porównując otrzymane wyniki pomiarów z wartościami dopuszczalnymi parametrów fizycznych pól elektromagnetycznych określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega również na wykonaniu pomiarów przez inne podmioty. Przepisy prawne stanowią, że prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia emitującego pola elekromagnetyczne, które są przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko, są obowiązani do wykonania pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku bezpośrednio po rozpoczęciu użytkowania oraz każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instalacji.

W roku 2011 pomiary prowadzono wg wytycznych określonych przez Rozporządzenie Ministra Środo- wiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. Nr 221 poz. 1645)

4.2. Stan – Pomiary kontrolne pól elektromagnetycznych - PEM

Od 2004 roku WIOŚ prowadzi inwentaryzację źródeł promieniowania na obszarze województwa podlaskiego. W bazie WIOŚ wg stanu na dzień 31.12.2006 r. zewidencjonowane były 452 podmioty będące źródłami emisji. W większości są to stacje bazowe radiolinii telefonii komórkowej oraz stacje nadawcze radiowo- telewizyjne. Ponadto znajdują się tu także obiekty i urządzenia radiokomunikacyjne, radiolokacyjne i radionawigacyjne, systemy radiowego dostępu abonenckiego SRDA oraz sieć elektroenergetyczna 400kV. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku od 2012 roku realizuje kolejny program badań pól elektromagnetycznych. Program ten zakłada skoncentrowanie pomiarów na obszarach dostępnych dla lud- ności tj. w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys. oraz w po- zostałych miastach i na terenach wiejskich. Zakres prowadzenia badań obejmował pomiary natężenia składo- wej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości, co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. W 2012 roku WIOŚ przeprowadził pomiary w 45 punktach pomiarowych rozmieszczonych równomier- nie na terenie województwa. Badania wykonano za pomocą miernika do pomiaru pola elektromagnetycznego NMB 550 nr B-0781 oraz sondy EF-0391 A-0886 o zakresie częstotliwości 100 kHZ – GHz. W każdym z 45 punk- tów wykonano 2 –godzinny pomiar z częstotliwością próbkowania 1s. Na terenie powiatu łomżyńskiego wyty- powano do badań kolejne dwa punkty pomiarowe: na rynku w Śniadowie i w Jedwabnem, w centrum miej- scowości. Wyniki pomiarów za lata 2008- 2012 zestawiono w poniższej tabeli:

Lokalizacja punktu kontrolnego Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól % elektromagnetycznych promieniowania elektromagnetycznego przy wartości użyciu sondy EP-300 dopuszczalnej V/m 2008r. Nowogród, rynek 0,24 3,4 Miastkowo 0,34 4,8 2009r. Jedwabne ul. Jana Pawła II 12 0,19 2,7 Śniadowo, centrum , ul. Rynek 4 0,29 4,1 2010r. Wizna, centrum, park koło Banku Spół- 0,11 1,6 dzielczego 2011r. Nowogród, Park Miejski 0,15 2,1 Miastkowo, centrum miejscowości 0,17 2,4

2012r. Śniadowo, centrum, ul. Rynek 4 <0,1 <1 Jedwabne, ul. Jana Pawła II 12 0,1 1

Na podstawie przeprowadzonych pomiarów należy stwierdzić, że: w badanych w 2012 roku punktach pomiarowych, jak również w punktach badanych w latach poprzednich, w powiecie łomżyńskim, nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Wielkości zbadane w 2012 roku były niższe niż badane w tych samych punktach w 2009 roku. Zmierzone wartości składowej elektrycznej, w większości punktów pomiarowych w województwie podlaskim, stanowiły poniżej 10% normy dopuszczalnej. Pomimo wzrostu liczby uruchamianych nadajników na obszarze województwa, nie obserwuje się wzrostu zmierzonych wartości pól elektromagnetycznych. Prowa- dzone w 45 punktach pomiarowych w województwie podlaskim badania, nie wykazały, w żadnym z badanych stanowisk przekroczeń dopuszczalnej wartości składowej elektrycznej (7 V/m) .

4.3. Przeciwdziałania

Oddziaływanie pola elektromagnetycznego na organizm człowieka jest trudne do ustalenia, gdyż czło- wiek nie posiada – podobnie jak w przypadku promieniowania jonizującego – receptorów, które ostrzegałyby go o jego istnieniu. Na dodatek skutki promieniowania nie są natychmiastowe. Skutki oddziaływania pola elektromagnetycznego na zdrowie człowieka to stosunkowo nowe zjawisko w dzisiejszym świecie. Jednoznaczne stwierdzenie wpływu, a szczególnie szkodliwego oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka jest obecnie trudne do ustalenia (brak odpowiednich, długofalowych badań). Każdy organizm reaguje indywidualnie i posiada różną odporność na działanie tego rodzaju promieniowania. Warto wspomnieć, że pomimo dużej liczby badań doświadczalnych, nie udało się do tej pory ujednolicić koncepcji do- tyczących mechanizmów działania pól elektromagnetycznych na organizmy i ich elementy. Ważnym czynnikiem mającym wpływ na oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka są parametry tego pola, a także inne czynniki wynikające z warunków w których dochodzi do kontaktu człowieka z tym po- lem. Do istotnych parametrów należy zaliczyć: odległość od źródła pola oraz sumaryczny czas oddziaływania różnych źródeł. Ten drugi czynnik, w miarę wzrostu ilości źródeł promieniowania elektromagnetycznego w na- szym otoczeniu, staje się coraz bardziej istotny. Bowiem nawet jeśli z każdego ze źródeł będziemy korzystali krótko, ale będzie ich coraz więcej, to sumaryczny czas oddziaływania może okazać się nieobojętny dla naszego organizmu, szczególnie w przypadku ciągłego narażenia na promieniowanie w domach mieszkalnych. Przebywanie w pobliżu urządzeń będących emiterami promieniowania elektromagnetycznego, może mieć trudne do przewidzenia konsekwencje. Ponieważ jednoznaczna odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka w różnych warunkach jest szko- dliwe, nie jest obecnie możliwa, konieczna jest szczególna ostrożność i rozwaga organów decyzyjnych przy wydawaniu pozwoleń na lokalizację nowych źródeł emisji PEM na terenach gęsto zaludnionych.

5.Hałas

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 106 poz. 826) określa 4 grupy źródeł hałasu. Są to drogi lub linie kolejowe; starty , lą- dowania i przeloty statków powietrznych; linie elektroenergetyczne oraz pozostałe obiekty i działalność będące źródłem hałasu. Na terenie powiatu łomżyńskiego podstawowym źródłem uciążliwości hałasowej są drogi i w niewielkim stopniu hałas przemysłowy. Hałas komunikacyjny jest w województwie podlaskim, a także w powiecie łomżyńskim wyraźnie narastającym problemem. Uciążliwość dla ludności i środowiska tego rodzaju ha- łasu wyraźnie wzrosła wraz ze wzrostem wskaźnika presji motoryzacji, wiążącego gęstość sieci drogowej, natę- żenie ruchu i potencjalną liczbę ludności narażoną na oddziaływanie ze strony transportu. Efekty stosowanych obecnie środków technicznych zmierzających do przeciwdziałania temu zjawisku są niezadowalające. Stosowa- ne ekrany akustyczne posiadają niewielką skuteczność i są naprawdę efektywne tylko w ich najbliższym sąsiedz- twie. Niewielkie są możliwości w zakresie obniżenia hałaśliwości pojazdów, zmiany nawierzchni dróg czy poprawy płynności ruchu. W zmniejszeniu tego rodzaju uciążliwości akustycznej główną rolę odgrywają obecnie rozwiązania planistyczne, sporządzane na etapie tworzenia nowych planów zagospodarowania przestrzennego, wskazujące prawidłowe, nie kolidujące ze sobą lokalizacje infrastruktury: przemysłu, dróg i osiedli mieszkanio- wych. W powiecie łomżyńskim najbardziej narażone na uciążliwość hałasową są miejscowości leżące przy głównym ciągu komunikacyjnym prowadzącym ruch tranzytowy w stronę granicy wschodniej tj. przy drodze krajowej nr 61. Na tej trasie, w 2012 roku WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży, w ramach działań monitorin- gowych, przeprowadziła pomiary hałasu komunikacyjnego w Piątnicy. Oprócz tego pomiary przeprowadzono w Przytułach przy drodze wojewódzkiej 668.

5.1 Hałas drogowy

Pomiary hałasu drogowego wykonano zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 roku w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 140, poz. 824). oraz wytycznymi Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Uregulowania prawne dotyczące zagadnienia ochrony przed hałasem zawiera ustawa Prawo ochrony środowiska. Według tej ustawy ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycz- nego środowiska poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie oraz zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826), w którym wartości poziomów dopuszczalnych są zależne od rodzaju źródeł emisji, funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren oraz od pory dnia i nocy. 1 października 2012 roku weszło w życie nowe rozporządzenie Ministra Środowiska zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. 2012 Nr 0, poz.

1109). Zmiana ta dotyczy podwyższenia dopuszczalnych poziomów hałasu w trzech kategoriach rodzaju terenu. Zmienione poziomy dopuszczalne przedstawiono w tabeli pogrubioną czcionką.

Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłą‐ czeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N , które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby oraz LDWN i LN, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem.

Dopuszczalny poziom hałasu w dB / Dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku Lp. Przeznaczenie terenu Drogi lub linie kolejowe Pozostałe obiekty i działalność będące źródłem hałasu LAeqD/ LDWN LAeqN/ LN LAeqD/ LDWN LAeqN/ LN 1. a) Strefa ochronna „A” uzdrowiska 50 /50 45 / 45 45 / 45 40 / 40 b) Tereny szpitali poza miastem 50/50 45/45 45/45 40/40 2. a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 55 / 55 50 / 50 50 / 50 40 / 40 b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży 61 / 64 56 / 59 50 / 50 40 / 40 c) Tereny domów opieki społecznej d) Tereny szpitali w miastach 3. a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i za- 60 /60 50 / 50 55 / 55 45 / 45 mieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy zagrodowej 65 / 68 56 / 59 55 / 55 45 / 45 c) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe d) Tereny mieszkaniowo-usługowe 4. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. 65 / 65 55 / 55 55 / 55 45 / 45 mieszkańców 68 / 70 60 / 65 55 / 55 45 / 45

OMÓWIENIE WYNIKÓW badania POZIOMÓW HAŁASU w Piątnicy

W 2012 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku przeprowadził badania ha- łasu komunikacyjnego w Piątnicy. Celem badań było określenie uciążliwości akustycznej drogi krajowej nr 61 biegnącej przez Piątnicę ulicą Stawiskowską. Punkt pomiarowy ustalono przy ulicy Stawiskowskiej 32. W Piątnicy wykonano program pomiarowy dla poziomów krótkookresowych. Wykonany program pomiarowy ma zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby.

Na podstawie wykonanych pomiarów stwierdzono, że w Piątnicy poziom LAeqD tj. dla pory dnia od 6.00 do 22.00 wyniósł 72,7dB , co przekraczało dopuszczalne normy o 12,7dB, natomiast poziom hałasu dla pory nocnej LAeqN wyniósł 68,2 dB, co dało przekroczenie normy aż o 18,2dB. (Przekroczenia wyliczono dla poziomów dopuszczalnych obowiązujących w dniu pomiaru). Podczas pomiarów prowadzono również rejestrację natężenia ruchu pojazdów, z wyodrębnieniem po- jazdów ciężkich. Natężenie ruchu pojazdów w Piątnicy ul. Stawiskowska 32 w 2012r. Nazwa punktu Data pomiaru Liczba pojazdów Liczba pojazdów % udział w ruchu pojazdów na dobę ciężkich na dobę ciężkich ul. Stawiskowska 32 29-30.08.2012 13 406 3990 30

Z przeprowadzonych badań wynika, że natężenie ruchu na ulicy Stawiskowskiej w Piątnicy jest bardzo duże i wynosi ok. 4,9 mln. pojazdów rocznie. Duży jest też udział w strumieniu ruchu pojazdów ciężarowych szczególnie uciążliwych akustycznie (30%). Udział tych pojazdów w ogólnym ruchu w porze nocnej jest jeszcze

wyższy i stanowi prawie 44%, a w godzinach porannych od 4.00 do 6.00 przewyższał nawet ruch pojazdów lek- kich. Rozkład natężenia ruchu w Piątnicy w poszczególnych godzinach w porze dziennej i nocnej, w dni zwy- kłe , przedstawia niżej zamieszczony wykres.

800 700

Omó- 600 wienie wyni- ków badania 500 pozio- mów hałasu 400 komu- nika- cyjnego 300 w Przy- tułach 200 100

0 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18 18-19 19-20 20-21 21-22 22-23 23-24 24-1 1-2 2-3 3-4 4-5 5-6

pojazdy lekkie pojazdy ciężkie

W 2012 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku przeprowadził badania ha- łasu komunikacyjnego w Przytułach. Celem badań było określenie uciążliwości akustycznej drogi wojewódzkiej nr 668 biegnącej przez miejscowość ulicą Supską. Punkt pomiarowy ustalono przy ulicy Supskiej 28 ( na wy- sokości Szkoły Podstawowej).

Na podstawie wykonanych pomiarów wskaźników LAeqD oraz LAeqN stwierdzono, że w Przytułach hałas komunikacyjny był na dość niskim poziomie i dla pory dnia LAeqD wyniósł 60,2 dB , a dla pory nocnej LAeqN - 53,9 dB. Mimo niezbyt wysokiego poziomu hałasu stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych dla pory dnia o 5,2 dB, a dla pory nocy 3,9 dB. Poziomy dopuszczalne były tu niższe ze względu na rodzaj otaczającej zabudowy (Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży). (Przekroczenia wyliczono dla poziomów dopuszczalnych obowiązujących w dniu pomiaru). Podczas pomiarów prowadzono również rejestrację natężenia ruchu pojazdów, z wyodrębnieniem po- jazdów ciężkich. Natężenie ruchu pojazdów w Przytułach ul. Supska 28 w 2012r. Nazwa punktu Data pomiaru Liczba pojazdów Liczba pojazdów ciężkich na % udział w ruchu na dobę dobę pojazdów ciężkich ul. Supska 28 27-28.09.2012 1563 197 12,6

Z przeprowadzonych badań wynika, że natężenie ruchu na ulicy Supskiej w Przytułach jest umiarko- wane, wynosi niecałe 571 tys. pojazdów rocznie. Niezbyt duży jest udział w strumieniu ruchu pojazdów cięż- kich (niecałe 13%) i są to głównie maszyny rolnicze. Bardzo niewielki, wręcz znikomy, jest udział tych pojaz- dów w ogólnym, również niewielkim, ruchu w porze nocnej. Rozkład natężenia ruchu w Przytułach w poszczególnych godzinach w porze dziennej i nocnej, w dni zwykłe , przedstawia niżej zamieszczony wykres.

200

180

160

140

120

100 80 60 40

0 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18 18-19 19-20 20-21 21-22 22-23 23-24 24-1 1-2 2-3 3-4 4-5 5-6

pojazdy lekkie pojazdy ciężkie

5.2. Hałas przemysłowy

Hałas przemysłowy nie stwarza w powiecie łomżyńskim większych problemów. Systemy lokalizacji nowych inwestycji i sporządzania ocen ich oddziaływania na środowisko, kontroli i egzekucji nałożonych kar pozwalają na znaczne ograniczenia zasięgu rozprzestrzeniania tego rodzaju hałasu. Ważne jest również to, że dla źródeł hała- su przemysłowego, ze względu na ich stosunkowo niewielkie wymiary, istnieje wiele prostych możliwości ograniczenia emisji do środowiska przez zastosowanie skutecznych rozwiązań technicznych takich jak: tłumiki, obu- dowy dźwiękochłonne, zwiększenie izolacyjności akustycznej ścian czy stolarki okiennej pomieszczeń, w których pracują hałasujące maszyny. ■ Kontrole planowe : 1. Usługi Koparko-Spycharko Transport Ciężarowy Handel Obwoźny Materiałami Budowlanymi i Artykułami Spożywczymi i Przemysłowymi Roman Maksiński, Stara Łomża p/Szosie, ul. Parkowa 26, 18-400 Łomża Kontrola przeprowadzona została w dn. 26 - 27.06.2012r. w celu sprawdzenia dotrzymywania standardów akustycznych związanych działalności prowadzoną na terenie posesji w Starej Łomży p/Szosie przy ul. Parkowa 26. Nie stwierdzono uciążliwości.

■ Kontrole interwencyjne: W związku z brakiem zgłoszeń kontroli interwencyjnych nie prowadzono. 5.3. Przeciwdziałania

Rozwiązaniem problemu nadmiernego i bardzo uciążliwego hałasu drogowego w przypadku niewielkich miej- scowości może być budowa ekranów akustycznych przy uciążliwych akustycznie ciągach komunikacyjnych. Problem nadmiernego hałasu w Piątnicy, będzie wyeliminowany po wybudowaniu obwodnicy Łomży, wypro- wadzającej ruch tranzytowy także poza Piątnicę. Niestety, ze względów niedopatrzeń formalnych wydanie decyzji środowiskowej dla budowy obwodnicy Łomży zostało wstrzymane, co znacznie opóźni rozpoczęcie jej budowy .

6 . Ochrona środowiska przed poważnymi awariami

Awarie zagrażające środowisku na terenie powiatu łomżyńskiego, mogą nastąpić zarówno w obiektach przemysłowych zlokalizowanych na terenie powiatu ziemskiego oraz poza nim -szczególnie na terenie Łomży. Zagrożenia takie mogą również powstać w wyniku wypadków kolejowych i drogowych z udziałem cy- stern i autocystern przewożących materiały niebezpieczne, a także na skutek rozszczelnień rurociągów trans- portujących gaz ziemny.

Identyfikacja potencjalnych źródeł awarii i analiza zagrożeń środowiska substancjami chemicznymi.

Delegatura WIOŚ w Łomży prowadzi "Rejestr potencjalnych sprawców poważnych awarii". W rejestrze tym znajdują się aktualnie cztery jednostki położone na terenie powiatu.

Rejestr zawiera podstawowe, na bieżąco aktualizowane informacje: - określenie potencjalnego sprawcy, - nazwę substancji potencjalnie zagrażającej, - magazynowane ilości, - rodzaj odbiornika zanieczyszczeń, - odległości od obszaru specjalnie chronionego, - informacje o kontrolach i stwierdzonych nieprawidłowościach, - działaniach inwestycyjnych i modernizacyjnych w zakresie poprawy bezpieczeństwa.

Niebezpieczne substancje chemiczne w zakładach przemysłowych

1. "POLSKI GAZ" Spółka z o.o. w Warszawie Terminal w Śniadowie Zakład ten z maksymalnym potencjałem magazynowym, wynoszącym 270 Mg gazu propan-butan, utrzymywany jest w rejestrze potencjalnych sprawców awarii, pomimo zaprzestania magazynowania gazu. Spółka „POLSKI GAZ” zaprzestała z magazynowania gazu w zbiornikach podziemnych na terenie Terminalu w Śniadowie. Zbiorniki zostały opróżnione. Pismem WZ-5586/12/10 z dnia 22 czerwca 2010r, Zastępca Podlaskie- go Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, poinformował o skreśleniu tego zakładu z listy zakładów o dużym bądź zwiększonym ryzyku powstania awarii przemysłowej. Ze względu na istniejący poten- cjał magazynowy, Terminal umieszczono w rejestrze potencjalnych sprawców awarii, w kategorii zakładów po- zostałych. Obiekt pozostaje, pod stałym nadzorem Inspekcji Ochrony Środowiska oraz Państwowej Straży Po- żarnej. Ostatnia kontrola w Zakładzie przeprowadzona została we wrześniu 2012r. Kontrola wykazała, że w latach 2010 – 2012 magazynowania gazu nie prowadzono.

2. Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy -amoniak w instalacji chłodniczej: -ok. 5 Mg -kwas azotowy -ok. 3 Mg -wodorotlenek sodu -ok. 10 Mg Podstawowym źródłem zagrożenia jest amoniakalna instalacja chłodnicza. W przypadku wystąpienia awarii z udziałem amoniaku, w zależności od jej miejsca oraz wielkości emisji, może nastąpić zanieczyszczenie powietrza, w stopniu stwarzającym zagrożenie dla ludności, również poza granicami zakładu. Zagrożenie to jest poważne ze względu na znaczną gęstość zaludnienia w sąsiedztwie zakładu, szczególnie od strony północnej i wschodniej. Awaria związana z uwolnieniem się kwasu azotowego lub wodorotlenku sodu może spowodować zanieczyszczenie gleby i wód podziemnych, a w przypadku przedostania się tych substancji do kanalizacji deszczowej, także wód rzeki Narwi. W 2012 roku na terenie zakładu nie wystąpiły zdarzenia o charakterze poważ- nych awarii.

3. “SCANDIC FOOD” Sp. z o.o. w Warszawie, Zakład w Chojnach Starych

- amoniak w instalacji chłodniczej: -ok. 4000 kg Podstawowym źródłem zagrożenia jest amoniakalna instalacja chłodnicza. W przypadku wystąpienia awarii z udziałem amoniaku, w zależności od jej miejsca oraz wielkości emisji, może nastąpić zanieczyszczenie powietrza, również poza granicami zakładu, co może stanowić zagrożenie dla mieszkańców wsi Chojny Stare. Ostatnia kontrola w zakresie ochrony środowiska przed awariami przeprowadzona została w Zakła- dzie w marcu 2012r. Kontrola obejmowała lata 2010 i 2011. Podczas kontroli nie stwierdzono nieprawidłowo- ści.

4. AXO Daniel Bałdyga Chłodnia w Jeziorku - amoniak w instalacji chłodniczej: -ok. 4000 kg Podstawowym źródłem zagrożenia jest amoniakalna instalacja chłodnicza. W przypadku wystąpienia awarii z udziałem amoniaku, w zależności od jej miejsca oraz wielkości emisji, może nastąpić zanieczyszczenie powietrza, poza granicami zakładu, co może spowodować zagrożenie dla mieszkańców wsi Jeziorko, a szczegól- nie mieszkańców najbliżej położonego gospodarstwa. Ostatnia kontrola w zakresie ochrony środowiska przed awariami przeprowadzona została w marcu 2012 roku. Nieprawidłowości nie stwierdzono.

Mogilnik przeterminowanych środków ochrony roślin (zlikwidowany) Teren zlikwidowanego mogilnika (Zbójna – Dębniki), znajduje się pod stałym nadzorem służb ochrony środowiska. Już w 2000 roku zainstalowano 9 piezometrów do kontroli jakości wód podziemnych i rozpoczę- to badania monitoringowe celem obserwacji oddziaływania mogilnika na te wody. Badania prowadzone w latach 2001-2009 oraz w roku 2011 na obecność w wodzie DDT nie wykazały ewentualności przenikania do śro- dowiska. Kolejne badania, zgodnie z ustaleniami ze Starostwem Powiatowym w Łomży, będą wykonywane co 5 lat.

Transport: Poważne źródło zagrożenia na terenie powiatu łomżyńskiego, oceniane nawet na większe niż pocho- dzące od obiektów stacjonarnych, mogą stwarzać katastrofy kolejowe oraz wypadki drogowe środków transportu, przewożących materiały niebezpieczne. Szczególnie groźne są awarie w rejonach przepraw mostowych na trasach drogowych i kolejowych, ponieważ grożą one bezpośrednim skażeniem rzek. Przez teren powiatu łomżyńskiego wiodą trasy tranzytowe prowadzące ruch , w dużej mierze pojazdów ciężkich, w stronę granicy wschodniej. Sieć drogową w powiecie tworzą drogi: - powiatowe o długości ok. 780,2 km (drogi o nawierzchni twardej), - wojewódzkie o długości ok. 115 km, - gminne o długości ok. 756,4 km drogi o nawierzchni twardej i drogi o nawierzchni gruntowej), - krajowe o długości ok. 110 km , w tym droga nr 61 Ostrołęka - Łomża –Augustów, o bardzo dużym natę- żeniu ruchu. Inspekcja WIOŚ corocznie uczestniczy w kontroli przewozów substancji niebezpiecznych prowadzonych na drogach woj. podlaskiego przez Policję i Inspekcję Transportu Drogowego.

Gazociągi: Do źródeł zagrożenia na terenie powiatu łomżyńskiego należy zaliczyć gazociągi tranzytowe oraz sieci i instalacje gazowe.

Gazociąg tranzytowy Wyszków - Białystok z odgałęzieniem do Łomży trasa - Zambrów - Puchały – Łomża /długość - 28,115 km, przekrój - Dn= 200 mm, ciśnienie - pn= 6,4 MPa/. Powiat łomżyński należy do nielicznych powiatów w województwie podlaskim, który posiada podłączenie do sieci gazowej. Długość czynnej sieci gazowej w 2011 roku wynosiła 27,48 km (nieznacznie wzrosła w stosunku do roku 2009- 26,9 km), długość czynnej sieci przesyłowej – 16,2 km, a czynnej sieci rozdzielczej – 11,28 km (dane GUS,2011 brak danych za rok 2012). Sieć gazowa biegnie na terenie dwóch gmin: Gminy Łomża i Gminy Piątnica. Do sieci gazowej przyłączone są 163 gospodarstwa domowe : 85 w Gminie Łomża i 78 w Gminie Piątnica (GUS,2011). W 2012 roku w powiecie łomżyńskim nie notowano zdarzeń o charakterze awarii związanych z sie- cią gazową.

7. Działalność kontrolna WIOŚ

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku prowadzi ewidencję podmiotów oddziały- wujących na środowisko, w szczególności w zakresie możliwości wystąpienia przekroczenia norm dopuszczalnych emisji. W kolejnych latach, w związku ze znacznym wzrostem zadań statutowych inspekcji ochrony środo- wiska, systematycznie rośnie ilość podmiotów kontrolowanych przez WIOŚ. W rejestrze Delegatury WIOŚ w Łomży w 2012r. znajdowało się 121 podmiotów z terenu powiatu łomżyńskiego, kontrolowanych w związku z ich oddziaływaniem na środowisko. W roku 2012 przeprowadzono 35 kontroli: 1 kontrolę kompleksową, 23 kontrole problemowe i 11 kontroli interwencyjnych. W trakcie przeprowadzonych kontroli tylko w 14 przypadkach nie stwierdzono żadnych nieprawidło- wości (w trakcie: 12 kontroli problemowych i 2 kontroli interwencyjnych). W pozostałych kontrolowanych podmiotach najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: nieuregulowane sprawy dot. gospodarki odpadami oraz nieuregulowane sprawy dot. gospodarki ściekowej. Kontrole interwencyjne dotyczyły problemów z go- spodarką odpadami, w tym z zagospodarowywaniem gnojowicy oraz z zanieczyszczeniem rzek. Większość z tych kontroli okazała się zasadna. W celu wyeliminowania nieprawidłowości, przeważnie wydawano zarządzenia pokontrolne i dokony- wano pouczenia, naliczono też administracyjne kary pieniężne oraz mandaty. W związku z występującymi nie- prawidłowościami, stosowano również powiadomienia właściwych organów.

7.1. Kontrole kompleksowe

1. Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 20.01. i 03.02.2012r. w zakresie gospodarki wodno-ściekowej oraz realizacji inwestycji rozbudowy oczyszczalni ścieków stwierdzono, że: 1/zakład nie prowadzi rejestru ilości pobieranej wody z poszczególnych studni głębinowych; 2/ częstotliwość poboru prób ścieków do badań w okresie od 05.01.2010r. do 06.04.2010r. i od 28.01.2011r. do 26.04.2011r. była niezgodna z pozwoleniem wodnoprawnym; 3/ przekroczono dopuszczalną ilość wody pobieranej ze studni głębinowych w 2011r.; 4/ przekroczono warunki pozwolenia zintegrowanego dot. ilości i składu ścieków odprowadzanych z oczyszczalni do rz. Narew w okresach 14.11.2009-13.11.2010r. (przekroczenie dop. wartości następujących wskaźników zanieczyszczeń: BZT5 , zawiesina ogólna) i 14.11.2010 – 13.11.2011r. (przekroczenie dop. wartości następujących wskaźników zanieczyszczeń: fosfor ogólny). Wydano zarządzenia pokontrolne oraz decyzje o karze za: 1/ pobór wody; 2/ odprowadzanie ścieków. Dokładny opis przeprowadzonych kontroli zawiera rozdział dot. zrzutów zanieczyszczeń do wód.

7.2. Kontrole problemowe

Kontrole problemowe przeprowadzono w następujących zakresach:

→ w zakresie gospodarki wodno – ściekowej: 1. Urząd Gminy w Piątnicy – kontrola przeprowadzona w dn. 27.03. i 17.04. 2012r. wykazała przekroczenie ilo- ści dopuszczalnej pobieranej wody z ujęcia w Piątnicy, brak pozwolenia wodno prawnego na odprowadzanie wód popłucznych oraz brak pomiarów wydajności studni i poziomu zwierciadła wody na trzech ujęciach: w Piątnicy, Drozdowie i Jeziorku; wydano: 1/ zarządzenia pokontrolne, 2/ decyzje o karze za pobór wód głębino- wych powyżej dozwolonej ilości. 2. PREFBET Przedsiębiorstwo Produkcji Betonów w Śniadowie - podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 25.04. i 09.05.2012r. nie stwierdzono nieprawidłowości. 3. Ubojnie R. Rytel, Podgórze – kontrola w dn. 27.04.2012r.wykazała brak umieszczania w zbiorczym zestawie- niu danych o odpadach wszystkich wytworzonych rodzajów odpadów, brak pozwolenia wodno prawnego na wprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych będących własnością innego podmiotu; wydano zarządze- nia pokontrolne oraz udzielono instruktażu. 4. Gmina Łomża, Oczyszczalnia Ścieków w Mikołajkach - W wyniku kontroli przeprowadzonej w dn. 20.07. i 26.07.2012r. stwierdzono, że dla okresów: 31.12.2009-30.12.2010r. i 31.12.2010-30.12.2011r. jakość ścieków nie spełnia warunków określonych pozwoleniem wodnoprawnym w zakresie wskaźników zanieczyszczeń: BZT5 , ChZTCr, zawiesina ogólna – naliczono karę pieniężną za 2010r.. Odprowadzana ilość ścieków w powyższych okresach nie przekraczała wartości dopuszczalnych pozwoleniem. Gmina Łomża realizuje modernizację i rozbu- dowę oczyszczalni ścieków w związku z tym odroczono termin płatności kary do 31.03.2013r. 5. Gmina Zbójna - Oczyszczalnia przy Szkole w Dobrym Lesie – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 30.11.2012r. nie stwierdzono nieprawidłowości. 6. Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 04.12. i 07.12.2012r. stwierdzono niedotrzymanie warunków pozwolenia zintegrowanego w zakresie ilości i składu ścieków odprowadzanych do rz. Narwi w okresie 14.11.2010 – 13.11.2011r. (przekroczenie dop. wartości na- stępujących wskaźników zanieczyszczeń: fosfor ogólny.; wydano decyzję o karze za odprowadzanie ścieków. 7. Zakład masarniczy M. Kuzia, Kupiski – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 27.12. i 31.12.2012r. stwierdzono nieuregulowany stan formalnoprawny w zakresie gospodarki wodno – ściekowej, stosowanie niewłaści- wych formularzy zbiorczego zestawienia danych o odpadach; wydano zarządzenia pokontrolne.

→ w zakresie gospodarki odpadami: 1. Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Zakład Budżetowy w Łomży, Składo- wisko w Czartorii – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 26.01. i 17.02.2012r. nie stwierdzono nieprawi- dłowości. 2. Urząd Gminy w Zbójnej – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 21-22.03.2012r. na składowisku gminnym stwierdzono brak instalacji do odprowadzania gazu składowiskowego; wydano decyzję o wstrzymaniu użytko- wania składowiska z dn. 30.06.2012r. 3. Komunalny Zakład Budżetowy w Nowogrodzie - podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 21-22.03.2012r. na składowisku gminnym stwierdzono brak: drenażu odcieków, instalacji do odprowadzania gazu składowisko- wego, pasa zieleni o wymaganej szerokości; wydano decyzję o wstrzymaniu użytkowania składowiska z dn. 30.06.2012r. 4. Urząd Gminy w Łomży – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 21.03. i 30.03. 2012r. na gminnym składo- wisku odpadów w Ratowie Piotrowie stwierdzono brak prowadzenia wymaganych badań emisji gazu składowi- skowego; zastosowano pouczenie. 5. REDOS Sp. z o.o. w Warszawie, Zakład Produkcyjny w Jeziorku – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 23.05. i 05.06.2012r. nie stwierdzono nieprawidłowości. 6. PHU AUTO-SERWIS A. Staniórski, Cydzyn Stary – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 20.06.2012r. nie stwierdzono nieprawidłowości. 7. Komunalny Zakład Budżetowy w Jedwabnem – kontrola przeprowadzona w dn. 18.07.2012r. wykazała nie- prawidłową eksploatacje składowiska odpadów w Korytkach Borowych; wydano zarządzenie pokontrolne. 8. Gospodarstwo Rolne Ferma Drobiu w Kalinowie – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 17.08.2012r. nie stwierdzono nieprawidłowości.

→ w zakresie spełniania obowiązków wynikających z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach:

1. Gmina Miastkowo – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 04.10.2012r. nie stwierdzono nieprawidłowo- ści. 2. Gmina Przytuły – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 26.11.2012r. nie stwierdzono nieprawidłowości.

→ w zakresie przestrzegania wymagań ochrony środowiska w rolnictwie: 1. Gospodarstwo Rolne w Starych Konopkach gm. Śniadowo – kontrola przeprowadzona w dn. 13.09.2012r. wykazała brak dokumentów potwierdzających wywóz ścieków bytowych na oczyszczalnię. Wystąpiono do Wój- ta Gminy Śniadowo z pismem zawiadamiającym o wynikach kontroli.

→ w zakresie poważnych awarii: 1. SCANDIC FOOD Sp. z o.o. w Warszawie, Zakład Produkcyjny w Chojnach Starych – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 06.03. i 08.03. 2012r. nie stwierdzono nieprawidłowości. 2. AXO D. Bałdyga, Jeziorko – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 12.03. i 15.03. 2012r. nie stwierdzono nieprawidłowości. 3. POLSKI GAZ S.A. Baza w Śniadowie – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 27.09.2012r. nie stwierdzono nieprawidłowości.

→ w zakresie spełniania wymagań przez stacje demontażu pojazdów: 1. Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe MAG A. Grabowski, Jedwabne – kontrola przeprowadzona w dn. 07.05.2012r. wykazała błędy w prowadzeniu ewidencji odpadów oraz w sprawozdaniu o recyklingu pojazdów; wydano zarządzenia pokontrolne. 2. PHU „AUTO SERWIS” A. Staniórski, Cydzyn Stary – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 08.11. i 13.11.2012r. nie stwierdzono nieprawidłowości.

7.3. Kontrole interwencyjne:

Kontrole interwencyjne przeprowadzono w następujących zakresach:

→ w zakresie gospodarki wodościekowej: 1. Zanieczyszczenie rzeki Narew w Nowogrodzie –na wniosek Urzędu Miasta w Nowogrodzie dot. zanieczyszczenia Narwi 13.06.2012r. przeprowadzono kontrolę z poborem prób powyżej i poniżej Nowogrodu . Badania wykazały dobrą jakość wody w rzece. 2. Urząd Gminy w Łomży, ujęcie wody w Jarnutach – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 15.06. i 19.06. 2012r. stwierdzono wypływ zanieczyszczeń ze stacji uzdatniania w Jarnutach do Strugi Lepackiej. Stwierdzono również, że gmina nie posiada pozwolenia wodno prawnego na odprowadzanie ścieków z hydroforni; wydano zarządzenie pokontrolne oraz pouczono przedstawiciela zakładu eksploatującego hydrofornię o konieczności zabezpieczenia urządzeń przed wyciekiem paliwa i płynów eksploatacyjnych. 3. Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy – w wyniku kontroli przeprowadzonej 08.08. i 14.08.2012r. po zgłoszeniu dotyczącym zanieczyszczenia Narwi w pobliżu oczyszczalni ścieków. Zbyt późne powiadomienie WIOŚ nie pozwoliło na stwierdzenie zanieczyszczenia w rzece.

→ w zakresie gospodarki odpadami: 1. MPGKiM Zakład Budżetowy w Łomży, Zakład Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Czartorii – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 08.06. i 11.06.2012r. stwierdzono rozwiewanie odpadów poza teren ZPiUO; zastosowano pouczenie. 2. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „GOSK-KRUSZ” Zakład Produkcji Kruszywa w Drogoszewie, gm. Miast- kowo - przeprowadzona w dn. 15.10. i 22.10. 2012r. kontrola wykazała brak zezwolenia na odzysk odpadów budowlanych oraz nieprawidłowe postępowanie z odpadami; wystosowano wystąpienie do Wójta Gminy Miastkowo zawiadamiające o wynikach kontroli oraz wszczęto postępowanie w sprawie wymierzenia kary za brak decyzji na odzysk odpadów.

→ w zakresie postępowania z nawozami naturalnymi w gospodarstwie rolnym: 1. Zgłoszenie dotyczące wylewania gnojowicy na pole w m. Rakowo Boginie – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 28.02.2012r. w związku z anonimowym zgłoszeniem telefonicznym dot. wywożenia gnojowicy na pole w okresie objętym zakazem; nie ustalono sprawcy.

2. Gospodarstwo Rolne, Stare Ratowo – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 27.04.2012r. stwierdzono wylewanie gnojowicy w strefie ochronnej ujęcia wody; wydano zarządzenie pokontrolne oraz wystąpiono do Komunalnego Zakładu Budżetowego w Śniadowie z pismem z ustaleniami kontroli. 3. Gospodarstwo Rolne, Stare Sierzputy – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 09.11.2012r. stwierdzono wyciek gnojówki na przyległy teren; wydano zarządzenie pokontrolne.

→ w zakresie uciążliwości prowadzonej działalności: 1. Przedsiębiorstwo Handlowe A. Trzaska, Jedwabne – podczas kontroli przeprowadzonej w dn. 06.08. i 09.08. 2012r. nie stwierdzono nieprawidłowości

→ w zakresie awarii: 1. Wyciek oleju napędowego z samochodu do środowiska – W dn. 16.12.2012r. w wyniku zdarzenia na drodze nr 63 w miejscowości Ratowo Piotrowo nastąpił wyciek oleju napędowego z baku samochodu do śro- dowiska; Strażacy Jednostki Ratowniczej PSP w Łomży usunęli zanieczyszczenia z drogi w czasie akcji ratowniczej. 2. Zanieczyszczenie jezdni w wyniku awarii w transporcie w m. Ratowo Piotrowo – w dn. 24.05.2012r. w wyniku wypadku drogowego na drodze w m. Ratowo Piotrowo wystąpiło zanieczyszczenie jezdni granulatem poli- styrenu służącego do produkcji styropianu. Miejsce zdarzenia zostało zabezpieczone i oczyszczone, nie stwierdzono negatywnego wpływu na środowisko.

Kontrole dotyczące gospodarki ściekowej, ochrony powietrza, gospodarki odpadami i hałasu bardziej szczegó- łowo ujęto w rozdziałach dotyczących tych zagadnień.

Sporządzono: Zatwierdzono: Dział Monitoringu Środowiska mgr inż. Waldemar Gołaszewski Delegatura w Łomży WIOŚ Białystok Kierownik Delegatury w Łomży