Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łomży Dział Monitoringu Środowiska 18-402 Łomża, ul. Akademicka 20 tel. (86) 218-21-69; fax: 218-28-93; e-mail:[email protected] Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu łomżyńskiego za rok 2012 Łomża, listopad 2013 Spis treści: Wstęp........................................................................................................................3 1. Stan czystości i ochrona wód....................................................................................5 1.1. Presje- Źródła zanieczyszczenia wód ……….........................................................5 1.2. Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych...................................................13 1.3. Przeciwdziałania – Działalność kontrolna…......................................................16 . 1.4. Wody podziemne.............................................................................................21 2. Powietrze...............................................................................................................22 2.1. Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza ……..…………………........................22 2.2. Stan - Monitoring imisji....................................................................................23 2.3. Przeciwdziałania – Działalność kontrolna …….................................................25 3. Gospodarka odpadami...........................................................................................27 3.1. Presje- Ilość wytworzonych odpadów.....………………………..…......................…...27 3.2. Stan - Składowiska odpadów…….......………………………….........................….……..29 3.3. Stan – Odpady niebezpieczne..........................................................................31 3.4. Reakcje - Działalność kontrolna........................................................................31 4. Promieniowanie elektromagnetyczne /PEM/………..………..……....................……..…39 4.1. Presje – Źródła emisji PEM……………………………………............................……..……39 4.2. Stan – Pomiary kontrolne PEM……………………………..........................………………40 4.3. Przeciwdziałania……….................................................................................……41 5. Hałas.......................................................................................................................42 5.1. Hałas drogowy………..........……………………………………............................……..……42 5.2. Hałas przemysłowy…….....…………..........…………….............................………………45 5.3. Przeciwdziałania……….................................................................................……45 6. Ochrona środowiska przed poważnymi awariami..................................................46 7. Działalność kontrolna WIOŚ...................................................................................52 7.1. Kontrole kompleksowe.……………………………………………………………………………….48 7.2. Kontrole problemowe………………………………………………………………………………….49 7.3. Kontrole interwencyjne……………………………………………………………………………….50 2 Powiat łomżyński - położony jest w zachodniej części województwa pod- laskiego. Powierzchnia całkowita wynosi 1353,93km2, co stanowi 6,71% woj. podlaskiego. Ludność – 52 169 osób (4,4% ludności województwa) – GUS, 2012. Pod względem geograficznym powiat znajduje się na teryto- rium makroregionu Niziny Północnomazowieckiej, w skład którego wcho- dzą trzy mezoregiony: Międzyrzecze Łomżyńskie, Równina Kurpiowska oraz Dolina Dolnej Narwi . Jednostki samorządowe powiatu łomżyńskiego – dane GUS za 2012r. Gminy wiejsko-miejskie: Powierzchnia [km2] Ludność Jedwabne 159 5612 Nowogród 101 4176 Gminy wiejskie: Łomża 207 10813 Miastkowo 115 4337 Piątnica 220 10771 Przytuły 71 2180 Śniadowo 163 5580 Wizna 133 4312 Zbójna 186 4388 Sieć osadniczą tworzy 269 miejscowości, w tym 2 miasta i 267 wsi zorganizowanych w 270 sołectw. Większość mieszkańców powiatu (92,5%) zamieszkuje na wsi, a tylko niecałe 8% w miastach. Dominującą formą mieszkalnictwa na terenie powiatu jest zabudowa jednorodzinna i zagrodowa. Powiat łomżyński zaliczany jest do regionów typowo rolniczych. W przemyśle dominują natomiast przedsiębiorstwa z branży rolno - spożyw- czej, budowlanej i drzewnej. Do największych zakładów branży spożywczej należą SCANDIC FOOD Sp. z o.o. w Chojnach Starych oraz Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy. Atrakcje przyrodnicze Powiat łomżyński jest atrakcyjny turystycznie. Występują tu tereny o szczególnych walorach krajobrazowych m.in. strefy przykrawędziowe wysoczyzn morenowych. Przyczyniają się do tego znaczne wysokości oraz silnie urozmaicona rzeźba: głęboko wcięte doliny, wzgórza i załomy. Duża zmienność warunków termiczno – wilgotno- ściowych wpływa na zróżnicowany charakter szaty roślinnej. Z uwagi na niski stopień zanieczyszczenia cały obszar znajduje się na obszarze Zielonych Płuc Polski. Teren powiatu łomżyńskiego jest obszarem cennym przyrodniczo, a atrakcyjne i czyste środowisko naturalne tworzy doskonałe warunki dla rozwoju turystyki. Około 26% po- wierzchni powiatu stanowią obszary unikalnej przyrody objęte różnymi formami ochrony prawnej. Tereny praw- nie chronione obejmują 35 261,3 ha ( w 2011 roku - 35161,7 ha)(GUS,2012). Obszary parków narodowych obej- mują 351 ha; rezerwaty to 639,2 ha ( w 2011 roku -540,7 ha), parki krajobrazowe zajmują powierzchnię 7353,5 ha, a obszary chronionego krajobrazu obejmują 27 439,6 ha powierzchni . Wyznaczonych tu też zostało 84 ha użytków ekologicznych. (dane GUS,2012). Powierzchnia terenów chronionych wzrosła w stosunku do roku 2011 o tereny objęte ochrona rezerwatową w gminie Łomża. 3 Walory przyrodnicze i krajobrazowe oraz historia i kultura północnego Mazowsza wpływają na. atrak- cyjność turystyczną powiatu, wyróżnić tu można: - Biebrzański Park Narodowy; - Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi - utworzony w 1994 roku w celu zachowania zalewowych terenów doliny Narwi; - Obszar Chronionego Krajobrazu Równiny Kurpiowskiej i Doliny Dolnej Narwi; - Lasy Pniewskie; - Lasy Czerwonego Boru; - rzeki Biebrza, Narew i Pisa stanowiące z dopływami szlaki turystyki wodnej i miejsca rekreacji; - Rezerwaty Przyrody: Kaniston - typu leśnego, utworzony w 1984 roku w celu zachowania zwartego, naturalnego komplek- su olsów w Puszczy Kurpiowskiej. Kalinowo - typu leśnego, utworzony w 1989 roku w zachowania fragmentu lasu grądowego w prze- łomowym odcinku rzeki Narwi. Czarny Kąt - typu leśnego, utworzony w 1989 roku w celu zachowania zbiorowisk boru brusznicowego i czernicowego charakterystycznego dla Puszczy Kurpiowskiej. Łokieć - typu leśnego, utworzony w 1989 roku w celu zachowania w stanie naturalnym zbiorowisk torfowisk typu niskiego i wysokiego oraz naturalnych zbiorowisk leśnych charakterystycznych dla Puszczy Kurpiowskiej. Rycerski Kierz - typu leśnego, utworzony w 1989 roku w celu zachowania niezwykle rzadkiego grądu czyśćowego oraz dąbrowy świetlistej. Wielki Dział - typu leśnego, utworzony w 1990 roku w celu zachowania w stanie naturalnym zbioro- wisk typu łęgowego mieszczącego się w Dolinie Narwi. Natura 2000 Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny najważniejsze dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich ga- tunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony war- tości przyrodniczych Europy. Natura 2000 to program utworzenia w krajach Unii Europejskiej wspólnego sys- temu (sieci) obszarów objętych ochroną przyrody. Podstawą dla tego programu jest unijna Dyrektywa Ptasia, Dyrektywa Siedliskowa oraz szereg innych rozporządzeń i dokumentów wykonawczych. Postanowieniem Usta- wy o ochronie przyrody wprowadzającej obszar Natura 2000 na terenie powiatu łomżyńskiego utworzono: 1. SOO (Specjalne Obszary Ochrony) Dolina Biebrzy Przełomowa Dolina Narwi 2. OSO (Obszary Specjalnej Ochrony) Dolina Dolnej Narwi Ostoja Biebrzańska Przełomowa Dolina Narwi 4 1. Stan czystości i ochrona wód 1.1. Presje - Źródła zanieczyszczeń wód Dominujące presje wywierane przez człowieka na środowisko wodne to: - pobór wód na różne cele; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń wraz ze ściekami komunalnymi, przemysłowymi oraz wodami pochłod- niczymi; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń ze źródeł rolniczych (nieprawidłowe nawożenie, brak skanalizowania terenów wiejskich, hodowlane fermy wielkotowarowe); - zmiany morfologiczne i hydrologiczne wynikające z inwestycji w dziedzinie regulacji rzek (melioracje), czy energetyki. Pobór i zużycie wody W 2012 roku w powiecie łomżyńskim pobrano na potrzeby gospodarki narodowej i ludności 3020,9 dam3 wody (dane GUS). Do 2010 roku pobór wody systematycznie się zwiększał, a od roku 2010 utrzymuje się na podobnym poziomie. W 2012 roku najwięcej wody w powiecie zużyto na eksploatację sieci wodociągowej (1660,9 dam3). Zużycie wody w przemyśle w kolejnych latach było podobne i w 2012 roku wyniosło 703 dam3. W rolnictwie i leśnictwie zużyto w 2012 roku 657 dam3 wody. Zużycie wody w powiecie łomżyńskim w latach 2002-2012 - dane GUS 3 500,0 3 000,0 2 500,0 2 000,0 dam3 1 500,0 1 000,0 500,0 0,0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ogółem przemysł rolnictwo i leśnictwo eksploatacja sieci wodociągowej Najwyższe zużycie wody na eksploatację sieci wodociągowej występowało w gminach: Piątnica i Łom- ża, gdzie sieć wodociągowa jest najlepiej rozwinięta, w stosunku do pozostałych miejscowości powiatu. 84% całkowitego zużycia wody na cele przemysłowe w powiecie łomżyńskim występowało w gminie Piątnica, co związane jest z działaniem Okręgowej