1 Bezoekerscentrum Dwingelderveld Aan de zuidkant van het Nationaal Park staat het bezoekerscentrum. In het centrum vindt u informatie over het heidelandschap, een winkel met 1 2 streekproducten en natuurboeken en een gezellige koffiehoek. Buiten is Beilenvoor kinderen van alles te doen! Het bezoekerscentrum is het ideale start- punt voor uw tochten over de hei. openingstijden: 1 april tot 1 november en in alle schoolvakanties Het Dwingelderveld A28 dagelijks geopend van 10.00 tot 17:00 uur. Kijk voor meer informatie en actuele openingstijden op de Oldendiever in één oogopslag website. adres: Benderse 22, 7963 RA Ruinen; Adressen tel. 0522-472 951 secretariaat regionaal landschap TER HORSTER drents-friese grensstreek ZAND 2 Natuurpoort Spier Postbus 122, 9400 AC . Lheebroeker Ecoduct zand Dit is dé uitgelezen plek - met ruime T: 0592-365555; E: dwingelderveld@ parkeermogelijkheden - om uw .nl; I: www.nationaalpark-

Havezathe tochten door het Dwingelderveld te dwingelderveld.nl Oldengaerde Natuurpoort Spier starten. Bij de natuurpoort kunnen staatsbosbeheer Lheeder Zand kinderen naar hartenlust spelen. In Achter ‘t Zaand 2a, 7991 NG Spier de Boslounge kunt u terecht voor een Dwingeloo. T 0521-596600; Noordenveld 2 Wijsterhapje en een drankje, evenals voor I: www.staatsbosbeheer.nl Radiotelescoop kaarten en folders. natuurmonumenten Familiepad peningstijden: In het hoogseizoen Benderse 22, 7963 RA Ruinen. Noordenveld dagelijks geopend. Indien gesloten, T: 0522-472951; I: www.natuurmonu- Vogelobservatiehut kunt u terecht bij restaurant Van der menten.nl Dwingeloosche Heide Holtveen Valk. NP DWINGELDERVELD Vogelobservatiewand adres: Oude Postweg 12, 9417 TG Spier; tel. (0593) 564800

Anserdennen Kraloërheide

Theehuys Anserdennen Benderse Nationaal Park Dwingelderveld maakt deel uit van een netwerk van 20 Ansen nationale parken in Nederland. 1 Bezoekerscentrum Dwingelderveld Pesse Olde Posthuus Twitteren over het Dwingelderveld: Gebruik #Dwingelderveld. Vragen en opmerkingen kunt u kwijt via @Dwingelderveld of @ BCDwingelderveld Ruinen

Colofon Grafische verzorging en cartografie: Provincie Drenthe Tekst en fotografie: Provincie Drenthe, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten

© Secretariaat Regionaal Landschap Drents-Friese Grensstreek, 2017 Stelt u zich eens voor, een vrijwel onafzienbare heide- Samenwerking Nat gebied Openbaar vervoer Uitzichtpunten Met paard en wagen vlakte met aan de horizon de middeleeuwse kerktoren van In het Dwingelderveld werken Staatsbosbeheer en Vanaf het NS-station Beilen Vanaf de beide fietspaden dwars 60 kilometer bewegwijzerde Ruinen. Deze grandioze heide is het grootste en belang- Natuurmonumenten nauw samen bij het beheer van de natuur. Het Nationaal Park rijdt een bus via Spier (halte over de heide hebt u vrijwel ruiterpaden en huifkarroutes. rijkste natte heidegebied van West-Europa. Deze heide Het Nationaal Park is onderdeel van het Regionaal Landschap is van oudsher een Natuurpoort) en Lhee naar rondom ongestoord uitzicht, Andere paden zijn niet toeganke- is samen met bossen en vennen in 1991 aangewezen als Drents-Friese Grensstreek, waarin ook de grote natuurge- nat heidegebied. Veel Dwingeloo, dwars door het zonder storende bebouwing. Aan lijk voor paarden. Nationaal Park en in 2013 als Natura 2000-gebied, onder- bieden Nationaal Park Drents-Friese Wold en het Oerlandschap paden kunnen vooral in Nationaal Park. En vanaf stations het einde van de weg Achter ’t deel van het Europese netwerk van de meest waardevolle Holtingerveld zijn opgenomen. het najaar en de winter en kunt u met Zaand in Lhee is een prachtig Vogels kijken natuurgebieden van Europa. erg nat zijn. Laarzen of de bus naar Ruinen. Van daar is uitzichtspunt over het herstelde ●● Vogelkijkhut bij de Beheer waterdichte schoenen het 30 minuten (2 km) lopen door Noordenveld ingericht (ook Davidsplassen (verrekijker Heide vol leven Heideschapen horen op de heide. Zij vreten het gras tussen de zijn dan zeker nodig. In een prachtig landschap naar het toegankelijk in een rolstoel). Op aanwezig) Dop- en struikheide zijn de twee meest kenmerkende planten heideplanten op. Twee kuddes Drentse heideschapen zwerven het bezoekerscentrum bezoekerscentrum aan de rand de geluidswal langs de A28 is een ●● Vogelkijkwand aan het van het heidelandschap. Dopheide is roze en staat vooral op met een herder over de heide. Een derde kudde graast binnen aan de Benderse in van het park. In de zomer rijdt er prachtige uitkijktoren gebouwd fietspad langs het Holtveen natte plekken, terwijl struikheide droge gebieden paars kleurt. een raster, net als tientallen runderen. Samen houden de Ruinen kunt u gratis een busje op en neer van Ruinen met zicht over een herstelde Ook zeldzaamheden als klokjesgentiaan en beenbreek horen er grazers de heide open en mooi. Het beheer wordt aangevuld laarzen lenen! naar het bezoekerscentrum. Meer heideslenk vol leven. De toren Actief in de natuur thuis. U kunt zo’n 220 soorten vogels ontdekken, evenals nog met maaien en plaggen. In de bossen streven de beheerders informatie over openbaar vervoer: ligt op 1,3 km vanaf Natuurpoort ●● Natuurkrant voor de tientallen soorten vlinders en bijna alle Nederlandse reptielen te naar gevarieerd, zo natuurlijk mogelijk bos. Door selectief te 0900-9292 of via www.9292ov.nl. Spier en is zowel lopend als op gebieden Dwingelderveld, vinden. Topsoorten zijn kraanvogel, heideblauwtje en adder. kappen ontstaat hier en daar nieuw, spontaan bos. Akkers en de fiets te bereiken. Holtingerveld en Drents- graslanden worden op extensieve wijze beheerd, goed voor Parkeren Friese Wold met alle activi- Dennenbossen planten en dieren die hier thuis horen. Kijk maar eens op de ●● Langs de hoofdroutes door Wandelen teiten (gratis) Vanaf het einde van de 19e eeuw is de heide in het noordoos- Ruiner- en Anseres en langs de Benderse. het park zijn voldoende ●● 70 kilometer uitgezette ●● Beschreven fietsroute van 30 telijke deel van het huidige Nationaal Park bebost. De naald- parkeermogelijkheden (zie de rondwandelingen verdeeld km (gratis) bossen worden afgewisseld door struwelen van jeneverbes, Grote veranderingen kaart): over 14 routes ●● Jaarlijks ruim 200 natuurex- intieme heideveldjes en verscholen vennen. Kijk maar eens in het In de afgelopen 10 jaar zijn grote veranderingen doorgevoerd, ●● Aan de rand van Ruinen – ●● 2 verharde wandelpaden: cursies en kinderactiviteiten Lheeder- en Lheebroekerzand. De vennen, zoals het Zandveen gericht op duurzaam herstel van het heidelandschap. De water- Buitencentrum De Poort aan Familiepad Spier (2,3 km – ●● Demonstraties en het Diepveen, vormen het leefgebied voor watervogels zoals huishouding is zo ingericht dat de oorspronkelijke, vochtige de Kloosterweg start: Natuurpoort Spier) en schapendrijven de dodaars en veel libellen. heide weer een duwtje in de rug krijgt. In het Noordenveld, ●● Bij het Bezoekerscentrum aan Familiepad Noordenveld (1,5 Kloosterveld en Anserveld is de bemeste bovengrond deels de Benderse in Ruinen – 2,5 km; start: parkeerplaats Met uw hond onderweg Wat is een Nationaal Park? verwijderd om planten en dieren van de heide meer ruimte te Tips ●● Bij de Natuurpoort Spier – Achter ’t Zaand) In alle gebieden: honden altijd Nationale parken vormen een mondiaal netwerk van belangrijke geven. Inmiddels bloeien klokjesgentiaan en dopheide er volop. vlakbij afslag 29 aan de A28 ●● Nordic Walking-route van aan de lijn. Op een drietal natuurgebieden die een speciaal kwaliteitskeurmerk hebben Ook zijn ooit dichtgeschoven vennen en slenken hersteld. De Bereikbaarheid ●● Bij het zwembad van 12,4 km. Start bij bezoekers- plekken zijn losloopgebieden gekregen. Nederland heeft twintig nationale parken. Kerntaak asfaltweg die de heide in tweeën splitste is vervangen door een Het Nationaal Park Dwingelderveld ligt Dwingeloo aan het Anserpad centrum Dwingelderveld voor honden. In losloopgebieden van een Nationaal Park is het beheer en ontwikkelen van de prachtig fietspad. Dat is de rust enorm ten goede gekomen. De tussen de dorpen Ruinen, Dwingeloo ●● Parkeerplaats Achter ’t Zaand ●● Trailrunroutes vanaf het honden onder appèl houden, natuur. Niet alleen voor ons, maar ook voor de generaties na kraanvogels zijn er blij mee! en Spier. U kunt het Dwingelderveld aan het Familiepad en op 300 bezoekerscentrum aan de niet van de paden af en niet laten ons. U bent van harte welkom om het gebied te ontdekken via de bereiken via deze dorpen. meter van de schaapskooi en Benderse (23 km) en het zwemmen in vennen. Hou altijd vele fiets- en wandelpaden, op ruiterroutes en in de bezoekers- zwembad Dwingeloo (15 km) rekening met andere bezoekers! centra. Ook de omgeving van het Dwingelderveld is prachtig en uitermate geschikt om van te genieten! Op de fiets Teken ●● 40 kilometer fietspad In de natuur komen teken voor ●● ANWB-fietsroute vanaf die besmet kunnen zijn met station Hoogeveen (41 km) een virus of bacterie. Loop ●● Diverse ATB-routes daarom niet met blote armen en benen door begroeiing. Gebruik een insecten werend middel. Controleer na uw bezoek uw lichaam op teken en verwijder zo snel mogelijk met een pincet of tekentang.

Kijk op www.nationaalpark- dwingelderveld.nl voor actuele informatie over activiteiten en ontwikkelingen.