Formalno - Prawnym

z dnia 15 stycznia2016r. Zatwierdzony przez ..

UCHWALANR . RADY MIEJSKIEJ WSKWIERZYNIE

z dnia 2016 r.

w sprawie przyjęcia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Na podstawie art. 17 i art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 20011'. Prawo ochrony środowiska ( Dz. U. 2013 poz. 1232 ze zm. ) uchwala się, co następuje: § l. Przyjmuje się Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015 - 2020 z perspektywą do 2024 roku wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku w brzmieniu określonym w załączniku Nr I i Nr 2 do niniejszej uchwały.

§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Skwierzyny. § 3. Traci moc uchwała NR XVIII I56/12 Rady Miejskiej w Skwierzynie z dnia 26 stycznia 20121'. w sprawie przyjęcia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2018. § 4. I. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 2. Uchwała podlega poddaniu do publicznej wiadomości poprzez ogłoszenie w Biuletynie Informacji publicznej Urzędu Miejskiego wSkwierzynie.

Przewodnicząca Rady Miejskiej

Zofia Zawłocka

Za zgodność pod względem formalno - prawnym

Id: JDBQL-NXOVP-JTUSC-BZRXR-BTMUE. Projekt Strona I Uzasadnienie Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015 2020 z perspektywą do 2024 roku został sporządzony jako realizacja. obowiązków gminy wynikających z przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.), dotyczących sporządzania gminnych programów ochrony środowiska. Zgodnie z art. 17 ust. I w/w ustawy organ wykonawczy gminy, w celu realizacji polityki' ochrony środowiska, sporządza gminne programy ochrony środowiska, uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 20091'. Nr 84, poz. 712 ze zm.). Mając na uwadze zmianę przedmiotowej ustawy, ogłoszonej w Dz. U. z 20141'., poz. 1101 organ wykonawczy gminy sporządza Program Ochrony Środowiska, a nie dokonuje aktualizacji istniejącego programu. Przedłożony Program stanowi kontynuację przyjętych założeń określonych w poprzednim Programie Ochrony Środowiska uchwalonym w 2012 roku, uchwala oraz dokonuje aktualizacji wskazanych zadań i priorytetów, które wynikają z nowych wymogów w zakresie ochrony środowiska naturalnego oraz nowych uwarunkowań społecznych i gospodarczych. Na podstawie art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1235 ze zm.) organy administracji opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów mają obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tych dokumentów, w ramach której sporządza się prognozę oddziaływania na środowisko projektów w/w dokumentów. Mając na uwadze powyższe dla projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku została sporządzona Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku. Zgodnie z art. 54 ust. 1, art. 57 ust. 1 pkt 2 i 58 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 3 października 20081'. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tj. Dz.U. Z 2013r.,poz.1235 ze zm.) projekt Programu ochrony środowiska wraz z Prognozą został przekazany do zaopiniowania przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. i Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gorzowie Wlkp. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. wyraził swoje stanowisko w piśmie o sygnaturze WOOŚ-I.410.318.2015.DT z dnia 19 listopada 2015r. Lubuski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Gorzowie Wlkp. opinią sanitarną o sygnaturze NZ.9022.584.2015/2016.KJ z dnia 8 stycznia 20161'. pozytywnie zaopiniował projekt Programu ochrony' środowiska wraz z Prognozą w zakresie wymagań higienicznych i zdrowotnych. Na podstawie art. 17 ust. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.) gminne projekty programów ochrony środowiska podlegają zaopiniowaniu przez organ wykonawczy powiatu. Zarząd Powiatu w Międzyrzeczu postanowieniem o sygnaturze OS.0022.2.2015.JA z dnia 27.11.20151'. pozytywnie zaopiniował projekt Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku. Uzgodnienia i opinie w/w organów zostały uwzględnione przy opracowywaniu ostatecznej wersji Programu Ochrony Środowiska. Zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 20081'. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( tekst jednolity Dz.U.z2013r. poz. 1235 ze zm. ) wdniach l1.05.2015r. - 11.06.20151'. oraz 18.11.201-51'. - 11.12.20151'. Burmistrz Skwierzyny zapewnił mieszkańcom udział w opracowywaniu dokumentu Programu Ochrony Środowiska oraz Prognozy Oddziaływania na Środowisko poprzez poddanie go konsultacjom społecznym. Obwieszczenia informujące o możliwości składania uwag i wniosków zostały zamieszczone na tablicy ogłoszeń Urzędu Miejskiego w Skwierzynie oraz w Biuletynie Informao]! Publicznej Urzędu. W trakcie opracowywania Programu Ochrony Środowiska nie wpłynęły uwagi i wnioski od społeczeństwa w powyższym zakresie. Zgodnie z art. 18 ust. I ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.) gminne programy ochrony środowiska uchwala rada gminy. W świetle powyższego podjęcie przedmiotowej uchwały należy uznać za zasadne.

Id: JDBQL-NXOVP-JTUSC-BZRXR-BTMUE. Projekt Strona I Gmina Skwierzyna

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SKWIERZYNA NA LATA 2015-2020 Z PERSPEKTYWĄ DO 2024 ROKU

Skwierzyna, 2015 rok

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SKWIERZYNA NA LATA 2015-2020 Z PERSPEKTYWĄ DO 2024 ROKU

ZAMAWIAJĄCY:

Gmina Skwierzyna ul. Rynek 1 66-440 Skwierzyna [email protected]

WYKONAWCA:

TERRA PROJEKT Danuta Mazurczak, Joanna Witkowska s.c. Ul. Zamkowa 4a/1 62-070 Dąbrówka tel. +48 692 290 324, +48 883 855 117 [email protected], www.terraprojekt.pl

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Spis treści: Wykaz skrótów ...... 6 1. WSTĘP ...... 8 2. STRESZCZENIE ...... 8 3. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PROGRAMU ...... 12 3.1. Spójność z dokumentami strategicznymi i programowymi ...... 12 3.2. Nadrzędne dokumenty strategiczne ...... 12 3.2.1. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności .... 12 3.2.2. Strategia Rozwoju Kraju 2020 ...... 13 3.2.3. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”...... 14 3.2.4. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” ...... 15 3.2.5. Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) ...... 15 3.2.6. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020...... 15 3.2.7. Strategia „Sprawne Państwo 2020” ...... 17 3.2.8. Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 ...... 17 3.2.9. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010-2020: regiony, miasta, obszary wiejskie ...... 18 3.2.10. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 ...... 18 3.2.11. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 ...... 18 3.2.12. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku ...... 19 3.3. Dokumenty sektorowe ...... 19 3.3.1. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych ...... 19 3.3.2. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014...... 19 3.3.3. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 ...... 20 3.3.4. Regionalny Program Operacyjny - Lubuskie 2020 ...... 21 3.3.5. Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030...... 21 3.4. Dokumenty o charakterze programowym/wdrożeniowym ...... 22 3.4.1. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 ...... 22 3.4.2. Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019 ...... 23 3.4.3. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do 2020 roku ...... 25 3.4.4. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Międzyrzeckiego na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021 ...... 27 3.4.5. Aktualizacja Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Skwierzyna na lata 2007-2015 ...... 28 3.5. Nadrzędny cel Programu ochrony środowiska ...... 29 4. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY...... 29 4.1. Położenie geograficzne i demografia ...... 29 4.2. Położenie fizycznogeograficzne ...... 33 4.3. Klimat ...... 33 4.4. Infrastruktura techniczna ...... 34 4.4.1. Komunikacja ...... 34 4.4.2. Zaopatrzenie mieszkańców w gaz ...... 34 4.4.3. Zaopatrzenie mieszkańców w energię elektryczną i energię cieplną ...... 35 5. OCENA STANU ŚRODOWISKA GMINY SKWIERZYNA ...... 35 5.1. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego ...... 35 5.1.1. Jakość powietrza ...... 37 5.2. Odnawialne źródła energii ...... 39 5.2.1. Energia wiatru ...... 40 5.2.2. Energia wodna ...... 40 5

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

5.2.3. Energia słoneczna ...... 40 5.2.4. Energia geotermalna ...... 41 5.2.5. Biomasa i biogaz ...... 41 5.3. Klimat akustyczny...... 42 5.4. Pola elektromagnetyczne ...... 44 5.5. Zasoby i jakość wód ...... 45 5.5.1. Zasoby wodne ...... 45 5.5.2. Jakość wód ...... 46 5.6. Gospodarka wodno-ściekowa ...... 50 5.6.1. Sieć wodociągowa ...... 50 5.6.2. Sieć kanalizacyjna ...... 51 5.6.3. Oczyszczalnie ścieków...... 52 5.7. Zasoby geologiczne ...... 53 5.8. Gleby ...... 54 5.9. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów ...... 55 5.9.1. Odpady komunalne – ilość, rodzaj i sposób zagospodarowania ...... 55 5.9.2. Istniejący system gospodarki odpadami ...... 57 5.9.3. Instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów ...... 58 5.10. Zasoby przyrodnicze ...... 59 5.11. Obszary Natura 2000 ...... 63 5.12. Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów ...... 66 5.13. Leśnictwo ...... 66 5.13.1. Stan zdrowotny i sanitarny lasów ...... 67 5.14. Tereny zieleni urządzonej ...... 68 5.15. Adaptacja do zmian klimatu i nadzwyczajne zagrożenia środowiska ...... 69 5.16. Edukacja i świadomość ekologiczna mieszkańców ...... 71 6. EFEKTY REALIZACJI DOTYCHCZASOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 72 7. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW ŚROWISKOWYCH ...... 90 8. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ZADANIA I WSKAŹNIKI ...... 97 9. SYSTEM INSTYTUCJI ZAANGAŻOWANYCH W REALIZACJĘ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 125 10. PROCEDURY MONITORINGU, PRZEGLĄDU STOPNIA REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ JEGO AKTUALIZACJA ...... 125 11. WYKAZ INTERESARIUSZY ZAANGAŻOWANYCH W PRACE NAD PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 126 Spis tabel...... 126 Spis rysunków ...... 127 Spis wykresów ...... 127

Wykaz skrótów BDL GUS – Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego EMAS - (ang. Eco Management and Audit Scheme) System Ekozarządzania i Audytu GDOŚ – Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska GDDKiA - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GIOŚ - Główny Inspektorat Ochrony Środowiska GUS – Główny Urząd Statystyczny w Warszawie GZWP – Główny Zbiornik Wód Podziemnych IUNG – Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach KPOŚK – Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie OOŚ – oceny oddziaływania na środowisko OSChR - Okręgowa Stacja Chemiczno - Rolnicza

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

OSO – Obszary specjalnej ochrony ptaków PM2,5 - pył zawieszony o granulacji do 2,5 μm PM10 – pył zawieszony o granulacji do 10 μm POIiŚ – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko PPIS - Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny PROW – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich RDOŚ – Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska RLM – równoważna liczba mieszkańców RZGW - Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej SOO – Specjalne obszary ochrony siedlisk UE – Unia Europejska WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WWA – wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

1. WSTĘP Program ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku został opracowany zgodnie z art.17 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, ze zm.), który zobowiązuje gminy do opracowania i uchwalania Programu ochrony środowiska uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych do realizacji ochrony środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. W związku z ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 1101) politykę ekologiczną państwa, zgodnie z którą opracowywane były programy ochrony środowiska, zastąpiono polityką ochrony środowiska, która m.in. winna być prowadzona za pomocą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. Zgodnie z art. 14 ust. 1. Polityka ochrony środowiska jest prowadzona na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2014 r., poz. 1649).

Program ochrony środowiska, po zaopiniowaniu przez Radę Powiatu uchwalany jest przez Radę Miejską w Skwierzynie.

Poprzedni dokument został przyjęty uchwałą nr XVII/156/12 Rady Miejskiej w Skwierzynie z dnia 26 stycznia 2012 roku w sprawie przyjęcia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2018.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” zwany w dalszej części dokumentu Programem, został sporządzony zgodnie z „Wytycznymi do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska”. W pierwszym etapie dokonano oceny stanu środowiska na terenie gminy oraz przeprowadzono analizę SWOT dla każdego komponentu środowiska. Przeanalizowano efekty realizacji dotychczasowego Programu ochrony środowiska. Następnie określono cele, kierunki interwencji i zadania na podstawie zdefiniowanych wcześniej zagrożeń i problemów dla poszczególnych elementów środowiska. W formie tabelarycznej przestawiono harmonogram rzeczowo-finansowy, w którym zaproponowano konkretne zadania do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska, określono jednostkę odpowiedzialną za realizację zadania, szacunkowe koszty oraz źródła finansowania. Określono również mechanizmy prawno-ekonomiczne oraz zasady monitorowania i przeglądu stopnia realizacji celów przyjętych w Programie.

Charakterystykę gminy oraz diagnozę stanu środowiska naturalnego na terenie Gminy Skwierzyna sporządzono głównie na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Zielonej Górze (WIOŚ), Starostwa Powiatowego w Międzyrzeczu oraz Urzędu Miejskiego w Skwierzynie. Do opracowania wykorzystano również dane uzyskane z niżej wymienionych jednostek:  Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego,  Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim (RDOŚ),  Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu (RZGW),  Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Międzyrzeczu (PSSE),  Okręgowa Stacja Chemiczno - Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim (OSCHR),  Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze (LZMiUW),  Nadleśnictwa: Karwin, Międzychód i Skwierzyna,  Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Zielonej Górze,  Zarząd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze (ZDW). Dane o stanie środowiska naturalnego podane są według stanu na dzień 31 grudnia 2013 roku, tam gdzie było możliwe podane zostały dane bardziej aktualne.

2. STRESZCZENIE Podstawą prawną niniejszego opracowanie jest art.17 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.), który zobowiązuje gminy do opracowania i uchwalania Programu ochrony środowiska uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych niezbędnych do realizacji ochrony środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

W pierwszej części opracowania przedstawiono podstawę prawną i strukturę opracowania oraz wskazano metodykę sporządzania niniejszego opracowania. Omówione zostały uwarunkowania środowiskowe wynikające z dokumentów strategicznych szczebla krajowego, wojewódzkiego jak i lokalnego oraz wypisano przyjęte cele. Wyznaczony został nadrzędny cel Programu oraz zostały określone cele i kierunki interwencji, dzięki którym zostanie zachowany dobry stan środowiska, a tam gdzie jest konieczne nastąpi poprawa tego stanu. Poniżej przedstawiono przyjęte cele oraz przypisane do nich kierunki interwencji. : Cel: Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza Kierunki interwencji:  Poprawa jakości powietrza,  Przejście na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach,  Termomodernizacje budynków Cel: Ograniczanie emisji zanieczyszczeń ze środków transportu Kierunki interwencji:  Modernizacja transportu w kierunku transportu przyjaznego dla środowiska Cel: Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy Kierunki interwencji:  Rozwój odnawialnych źródeł energii Cel: Zmniejszenie oddziaływania hałasu i promieniowania elektromagnetycznego Kierunki interwencji:  Ochrona mieszkańców przed hałasem,  Ochrona przed ponadnormatywnym promieniowaniem elektromagnetycznym Cel: Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych Kierunki interwencji:  Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych,  Zagospodarowanie cieków wodnych, Cel: Powszechny dostęp do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej Kierunki interwencji:  Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki,  Rozbudowa infrastruktury oczyszczania ścieków, w tym realizacja programów sanitacji Cel: Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych Kierunki interwencji:  Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin ze złóż Cel: Ochrona i zapewnienie właściwego sposobu użytkowania powierzchni ziemi Kierunki interwencji:  Ochrona gleb oraz rekultywacja terenów degradowanych Cel: Racjonalna gospodarka odpadami Kierunki interwencji:  Ograniczenie ilości odpadów trafiających bezpośrednio na składowisko oraz zmniejszenie uciążliwości odpadów,  Likwidacja azbestu Cel: Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i promocja zasób przyrodniczych Kierunki interwencji:  Kształtowanie systemu obszarów chronionych,  Promocja walorów przyrodniczych i zrównoważony rozwój turystyki,  Tworzenie zielonej infrastruktury na terenie gminy,  Trwale zrównoważona gospodarka leśna Cel: Przeciwdziałanie awariom i zagrożeniom środowiska Kierunki interwencji:  Rozwój systemów ostrzegania i reagowania w sytuacji zjawisk ekstremalnych, Ochrona przed powodzią i skutkami suszy Cel: Zwiększanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy Kierunki interwencji:  Pobudzenie u mieszkańców odpowiedzialności za otaczające środowisko i wyeliminowanie negatywnych zachowań

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Cel: Udostępnianie informacji o środowisku Kierunki interwencji: Ocena stanu środowiska i weryfikacja przyjętych celów

Dla każdego kierunku interwencji zaplanowano działania inwestycyjne lub nie inwestycyjne, których realizacja pozwoli na osiągnięcie zaplanowanych celów. Zadania zostały przedstawione w harmonogramie, obejmują lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku. Przy każdym zadaniu podano szacunkowe koszty oraz potencjalne źródła finansowania. Należy pamiętać, że zarówno koszt danej inwestycji jak i jej finansowanie może ulec zmianie ze względów budżetowych lub dostępnych środków finansowych inwestorów.

Przeanalizowano i opisano stan środowiska naturalnego na terenie gminy Skwierzyna. W pierwszej części opisano ogólną charakterystykę gminy, w tym położenie geograficzne, strukturę użytkowania gruntów. Przedstawiono aktualną sytuację demograficzną oraz przeanalizowano jej zmiany w ciągu ostatnich 4 lat. Opisano również gospodarkę gminy, liczbę podmiotów gospodarczych oraz stopę bezrobocia i liczbę zarejestrowanych bezrobotnych na terenie gminy i porównano to do sytuacji w powiecie i województwie. Pokrótce omówiono rolnictwo na terenie gminy, przestawiając liczbę gospodarstw rolnych oraz największe atrakcje turystyczne. Położenie fizycznogeograficzne gminy mieści się w obrębie dwóch makroregionów. Północna część gminy leży w zasięgu Pojezierza Wielkopolskiego a pozostała część w zasięgu Pradoliny Toruńsko – Eberswaldzkiej, przy ujściu rzeki Obry do Warty. Szczegółowo charakteryzowano obydwa makroregiony. Krótko opisano klimat panujący na terenie gminy.

Przez teren gminy przebiegają ważne drogi, zarówno drogi krajowe (nr 24 i S3), drogi wojewódzkie (nr 159 i 199) oraz sześć dróg powiatowych i liczne drogi gminne. Opisano funkcjonującą i dostępną dla mieszkańców infrastrukturę techniczną, w tym sieć gazową, sieć elektryczną i sieć ciepłowniczą.

W drugiej części opisano stan środowiska przyrodniczego na terenie gminy. Omówiono zanieczyszczenia powietrza i podzielono je ze względu na pochodzenie. Emisja punktowa, która pochodzi z zakładów przemysłowych. Wypisano zakłady przemysłowe i wielkość emisji na podstawie wydanych decyzji i pozwoleń. Emisja powierzchniowa pochodzi z lokalnych kotłowni i indywidualnych pieców grzewczych. Emisja ta jest głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza i charakteryzuje się zmiennością sezonową, w okresie zimowym jest zdecydowanie wyższa niż w okresie letnim. Główną przyczyną powstawania tej emisji jest stosowanie węgla słabej jakości oraz spalanie śmieci i innych nienadających się do tego celu przedmiotów. Emisja liniowa pochodzi z ruchu komunikacyjnego i zależy od intensywności ruchu na drogach przebiegających przez teren gminy. Należy przypuszczać, że na terenie gminy emisja ta ma również duże znaczenie, gdyż ruch pojazdów na drogach jest duży, a corocznie rejestrowana jest coraz większa liczba samochodów. Przeanalizowano jakość powietrza na terenie gminy. Według podziału województwa na strefy, Gmina Skwierzyna należy do strefy lubuskiej. Klasyfikację stref wykonano ze względu na ochronę zdrowia i ochronę roślin. W 2014 roku w strefie tej, ze względu na ochronę zdrowia, stwierdzono przekroczenia dopuszczalnego poziomu dla pyłu zawieszonego PM10, benzo(a)pirenu i ozonu. W klasyfikacji ze względu na ochronę roślin został przekroczony poziom ozonu. Przekroczenie danego zanieczyszczenia powoduję klasyfikowanie strefy w kategorii C, co oznacza konieczność wyznaczenia obszarów przekroczeń i zakwalifikowania strefy do opracowania programów ochrony powietrza. W wyniku rocznej oceny jakości powietrza, Sejmik Województwa Lubuskiego uchwałą nr XLVI552/14 z dnia 24 marca 2014 roku przyjął Program ochrony powietrza dla strefy lubuskiej.

W rozdziale dotyczącym klimatu akustycznego przedstawiono wyniki badań wykonane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Badania nie były prowadzone na terenie gminy, a najbliższy punkt pomiarowy znajdował się w Międzyrzeczu i Przytocznej. Zarówno w Międzyrzeczu jak i w Przytocznej stwierdzono przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu dla pory dnia i pory nocnej.

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wykonał w 2014 roku pomiary poziomu pól elektromagnetycznych. Punkt pomiarowy znajdował się w Skwierzynie przy ul. 2-go Lutego. Wynik pomiaru wynosił 0,82 V/m, czyli norma (7 V/m) nie została przekroczona.

W kolejnym rozdziale opisano zasoby wodne, zużycie wody na potrzeby ludności. Na terenie gminy jest rozwinięta sieć rzeczna, brak jest jezior. Omówiono również wody podziemne. WIOŚ

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” przeprowadził badanie wód powierzchniowych i podziemnych. Wody powierzchniowe badane były ostatni raz w 2012 roku w 2 punktach - Obra od wpływu do Zb. Bledzew do ujścia i Warta od Kamionki do Obry. Stan tych wód określono jako zły. Sklasyfikowano stan chemiczny poniżej stanu dobrego, potencjał ekologiczny jako umiarkowany i słaby, a elementy hydromorfologiczne jako poniżej potencjału dobrego. Przebadano również osady denne w latach 2011-2012, w 3 punktach i sklasyfikowano je jako niezanieczyszczone. Natomiast wody podziemne badano w 2012 roku w m. Murzynowo. W przebadanym punkcie stwierdzono wody zadowalającej jakości (klasa III). W m. Murzynowo przekroczone zostały wartości wskaźników: jonu amonowego, manganu i żelaza.

Gospodarka wodno-ściekowa na terenie gminy przedstawia się następująco: sieć wodociągowa z przyłączami ma długość 73,6 km, gmina zwodociągowana jest w 94%. Natomiast długość sieci kanalizacyjnej z przyłączami wynosi 43,1 km, a gmina skanalizowana jest w 74,3%. Sieć kanalizacyjna dostępna jest tylko dla mieszkańców Skwierzyny. Natomiast obszary wiejskie wyposażone są w zbiorniki bezodpływowe lub przydomowe oczyszczalnie ścieków. Ludność gminy zaopatrywana jest w wodę z 8 ujęć, każde ujęcie posiada stację uzdatniania wody. Na terenie gminy funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków w Skwierzynie, która obsługuje mieszkańców miasta oraz dowożone są do niej nieczystości ciekłe z innych miejscowości. Bezpośrednim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Warta.

Obecnie na terenie gminy nie ma złóż kopalin z których odbywa się wydobycie. Według „Bilansu zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2014 rok” na terenie gminy znajduje się 5 złóż kopalin, z czego trzy złoża rozpoznane są szczegółowo, a na dwóch złożach wydobycie zostało zaniechane. Na terenie gminy znajdują się złoża piasków i żwirów, piasków kwarcowych i surowców ilastych ceramiki budowlanej.

Na terenie gminy przeprowadzono badania gleb na zawartość w makroelementy, określono odczyn i potrzeby wapnowania. Z przeprowadzonych badań wynika, że na terenie gminy przeważały użytki rolne o glebach kwaśnych, natomiast najmniej było gleb zasadowych. W przypadku wapnowania, przeważały gleby, których wapnowanie jest zbędne. Dominowały gleby o średniej zawartości fosforu, niskiej zawartości potasu i bardzo niskiej zawartości magnezu.

Gospodarka odpadami komunalnymi opiera się o zapisy z Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Wielkopolskiego. Gmina Skwierzyna należy do Regionu III gospodarki odpadami. Według danych z Urzędu Miejskiego w Skwierzynie na terenie gminy w 2014 roku odebrano 3 830,3 Mg odpadów. Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne odebrano w największej ilości i stanowiły w 2014 roku 53,6% ogólnej masy odebranych odpadów. Gmina osiągnęła poziom recyklingu następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w 2013 roku w wysokości 16,5%, a w 2014 roku - 17,6%. W 2014 roku z terenu gminy selektywnie odebrano odpady komunalne ulegające biodegradacji w ilości 145,06 Mg. Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania wynosił 33,7%.

Obszary prawnie chronione na terenie gminy zajmują powierzchnię 5124,94 ha, co stanowi 18% powierzchni gminy. Na terenie gminy znajdują się:  dwa obszary chronionego krajobrazu: „4-Dolina Warty i Dolnej Noteci” i „8A-Dolina Obry”,  rezerwat przyrody „Bagno Leszczyny”,  Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Kijewickie Kerki”,  11 użytków ekologicznych,  28 pomników przyrody. Na terenie gminy wyznaczono również obszary Natura 2000. Są to dwa obszary mające znaczenie dla Wspólnoty i jeden obszary specjalnej ochrony ptaków:  PLH080032 Bory Chrobotkowe Puszczy Noteckiej  PLH080041 Skwierzyna  PLB300015 Puszcza Notecka

Według danych z GUS w 2014 roku na terenie gminy było 19 071,48 ha lasów, z czego 94,2% to lasy będące na obszarach wiejskich. Lesistość gminy wynosiła 67% i była zdecydowanie wyższa niż wskaźnik dla województwa lubuskiego (49,2%) i dla kraju (29,4%). Lasy administrowane są przez trzy

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” nadleśnictwa: Skwierzyna, Karwin i Międzychód. Przedstawiono stan zdrowotny lasów oraz jakie występują zagrożenia.

Dla rzek Warty i Obry przepływających przez teren miasta i gminy Skwierzyna zostały sporządzone mapy zagrożenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego, na których zostały przedstawione „obszary szczególnego zagrożenia powodzią”. Na terenie gminy występują wały przeciwpowodziowe oraz inne urządzenia przeciwpowodziowe. Podczas ostatniego przeglądu jesiennego w 2013 r. stwierdzono, że wały przeciwpowodziowe mają liczne uszkodzenia wywołane głównie przez zwierzęta. Ich stan oceniono jako „mogący zagrażać” bezpieczeństwu.

Mieszkańcy gminy uczestniczyli w edukacji ekologicznej, która była organizowana przez Urząd Miejski w Skwierzynie, nadleśnictwa a także przez jednostki oświatowe: szkoły, przedszkola, pozarządowe organizacje i fundacje ekologiczne, firmy i instytucje.

W kolejnej części opracowania przedstawiono tabelarycznie wyniki realizacji zadań zaplanowanych w poprzednim Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2018. Analiza zrealizowanych zadań dotyczy lat 2013-2014.

W celu uporządkowania informacji zebranych w wyniku dokonanej analizy aktualnego stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Skwierzyna oraz innych zebranych w trakcie prac danych i informacji przeprowadzono analizą SWOT. Analiza SWOT jest narzędziem, dzięki któremu można przeanalizować i rozpoznać silne i słabe strony, a także istniejące i potencjalne szanse i zagrożenia płynące z szerokiej gamy czynników. Analizie poddano 11 obszarów interwencji. Omówiono główne problemy środowiskowe oraz przedstawiono działania naprawcze.

W tabeli przedstawiono przyjęte w Programie obszary interwencji, cele, kierunki interwencji oraz konkretne zadania. Do każdego zadania wyznaczono wskaźnik monitoringu realizacji.

Wymieniono również instytucje zaangażowane w realizację Programu, procedury monitoringu oraz wykaz interesariuszy zaangażowanych w prace nad Programem

Niniejszy dokument uwzględnia najważniejsze uwarunkowania środowiskowe wynikające z opracowań strategicznych, określa konieczne inwestycje oraz szacunkowe koszty niezbędne do ich wykonania, wskazuje realizatorów poszczególnych działań, a tym samym stanowi politykę ekologiczną Gminy Skwierzyna.

3. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PROGRAMU

3.1. Spójność z dokumentami strategicznymi i programowymi Zgodnie z art. 14 ust. 1. ustawy Prawo ochrony środowiska polityka ochrony środowiska prowadzona jest na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2014r., poz. 1649). W niniejszym opracowaniu uwzględniono przyjęte cele z nadrzędnych dokumentów strategicznych, z dokumentów sektorowych oraz z dokumentów o charakterze programowym/wdrożeniowym.

3.2. Nadrzędne dokumenty strategiczne

3.2.1. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności Dokument ten został przyjęty uchwałą nr 16 Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2013 roku. Jest dokumentem określającym główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju. Stanowi najszerszy i najbardziej ogólny element nowego systemu zarządzania rozwojem kraju. Celem głównym dokumentu jest poprawa jakości życia Polaków mierzona zarówno wskaźnikami jakościowymi, jak i wartością oraz tempem wzrostu PKB w Polsce. Wyodrębniono trzy obszary strategiczne, w każdym z obszarów zostały określone strategiczne cele rozwojowe. Cele strategiczne uzupełnione są sprecyzowanymi kierunkami interwencji. Dla ochrony środowiska ważne są następujące cele: 12

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

 Cel 7 – Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska o Kierunek interwencji – Modernizacja infrastruktury i bezpieczeństwo energetyczne, o Kierunek interwencji – Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych, o Kierunek interwencji – Realizacja programu inteligentnych sieci w elektroenergetyce, o Kierunek interwencji – Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarządzaniu zużyciem energii, o Kierunek interwencji – Stworzenie zachęt przyspieszających rozwój zielonej gospodarki, o Kierunek interwencji – Zwiększenie poziomu ochrony środowiska,  Cel 8 – Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych o Kierunek interwencji – Rewitalizacja obszarów problemowych w miastach, o Kierunek interwencji – Stworzenie warunków sprzyjających tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwiększaniu mobilności zawodowej na linii obszary wiejskie – miasta, o Kierunek interwencji – Zrównoważony wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego zapewniający bezpieczeństwo żywnościowe oraz stymulujący wzrost pozarolniczego zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, o Kierunek interwencji – Wprowadzenie rozwiązań prawno-organizacyjnych stymulujących rozwój miast,  Cel 9 – Zwiększenie dostępności terytorialnej Polski o Kierunek interwencji – Udrożnienie obszarów miejskich i metropolitarnych poprzez utworzenie zrównoważonego, spójnego i przyjaznego użytkownikom systemu transportowego.

3.2.2. Strategia Rozwoju Kraju 2020 Dokument został przyjęty uchwałą Rady Ministrów w dniu 25 września 2012 roku. Jest elementem nowego systemu zarządzania rozwojem kraju. Strategia przedstawia scenariusz rozwojowy wynikający m.in. z diagnozy barier i zagrożeń oraz z analizy istniejących potencjałów, jak też możliwości sfinansowania zaprojektowanych działań. Wytycza obszary strategiczne, w których koncentrować się będą główne działania oraz określa, jakie interwencje są niezbędne w perspektywie średniookresowej w celu przyspieszenia procesów rozwojowych. W dokumencie wyszczególniono trzy obszary strategiczne, do których przypisano konkretne cele. Z punktu widzenia ochrony środowiska istotne są następujące obszary i cele strategiczne  Obszar strategiczny I. Sprawne i efektywne państwo o Cel I.1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem a) Priorytetowy kierunek interwencji I.1.5. Zapewnienie ładu przestrzennego, o Cel I.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela a) Priorytetowy kierunek interwencji I.3.3. Zwiększenie bezpieczeństwa obywatela,  Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka o Cel II.2. Wzrost wydajności gospodarki a) Priorytetowy kierunek interwencji II.2.3. Zwiększenie konkurencyjności i modernizacja sektora rolno-spożywczego, o Cel II.5. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych a) Priorytetowy kierunek interwencji II.5.2. Upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych, o Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko a) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.1. Racjonalne gospodarowanie zasobami, b) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.2. Poprawa efektywności energetycznej, c) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.3. Zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii, d) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.4. Poprawa stanu środowiska, e) Priorytetowy kierunek interwencji II.6.5. Adaptacja do zmian klimatu, o Cel II.7. Zwiększenie efektywności transportu a) Priorytetowy kierunek interwencji II.7.1. Zwiększenie efektywności zarządzania w sektorze transportowym, 13

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

b) Priorytetowy kierunek interwencji II.7.2. Modernizacja i rozbudowa połączeń transportowych, c) Priorytetowy kierunek interwencji II.7.3. Udrożnienie obszarów miejskich,  Obszar strategiczny III. Spójność społeczna i terytorialna o Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych a) Priorytetowy kierunek interwencji III.2.1. Podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych, o Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych a) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.1. Tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i finansowych dla realizacji działań rozwojowych w regionach, b) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.2. Wzmacnianie ośrodków wojewódzkich, c) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich, d) Priorytetowy kierunek interwencji III.3.4. Zwiększenie spójności terytorialnej.

3.2.3. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko” Dokument przyjęty uchwałą nr 58 Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2014 roku. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko” jest jedną z 9 zintegrowanych strategii rozwoju. Stanowi ramy strategiczne dla dalszych prac programowych i wdrożeniowych, dotyczących w szczególności zagadnień adaptacji do zmian klimatu, ochrony zasobów naturalnych i środowiska przyrodniczego, jak również bezpieczeństwa i efektywności energetycznej. Głównym celem Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę. W dokumencie sformułowano 3 cele szczegółowe i kierunki interwencji. Poniżej przedstawiono te, które mają wpływ na kształtowanie polityki ochrony środowiska.  Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska o Kierunek interwencji 1.1. Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin, o Kierunek interwencji 1.2. Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody, o Kierunek interwencji 1.3. Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna, o Kierunek interwencji 1.4. Uporządkowanie zarządzania przestrzenią,  Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię o Kierunek interwencji 2.1. Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii, o Kierunek interwencji 2.2. Poprawa efektywności energetycznej, o Kierunek interwencji 2.6. Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii, o Kierunek interwencji 2.7. Rozwój energetyczny obszarów podmiejskich i wiejskich, o Kierunek interwencji 2.8. Rozwój systemu zaopatrywania nowej generacji pojazdów wykorzystujących paliwa alternatywne,  Cel 3. Poprawa stanu środowiska o Kierunek interwencji 3.1. Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki, o Kierunek interwencji 3.2. Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne, o Kierunek interwencji 3.3. Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki, o Kierunek interwencji 3.4. Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych, o Kierunek interwencji 3.5. Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

3.2.4. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” Główny cele Strategii to wysoce konkurencyjna gospodarka (innowacyjna i efektywna) oparta na wiedzy i współpracy. W dokumencie wyodrębniono cele szczegółowe, do których przypisano kierunki działań. Wśród celów wpisujących się w ochronę środowiska należy wymienić:  Cel 1: Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki o Kierunek działań 1.2. Koncentracja wydatków publicznych na działaniach prorozwojowych i innowacyjnych a) Działanie 1.2.3. Identyfikacja i wspieranie rozwoju obszarów i technologii o największym potencjale wzrostu, b) Działanie 1.2.4. Wspieranie różnych form innowacji, c) Działanie 1.2.5. Wspieranie transferu wiedzy i wdrażania nowych/nowoczesnych technologii w gospodarce (w tym technologii środowiskowych), o Kierunek działań 1.3. Uproszczenie, zapewnienie spójności i przejrzystości systemu danin publicznych mające na względzie potrzeby efektywnej i innowacyjnej gospodarki a) Działanie 1.3.2. Eliminacja szkodliwych subsydiów i racjonalizacja ulg podatkowych,  Cel 3: Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców o Kierunek działań 3.1. Transformacja systemu społeczno-gospodarczego na tzw. „bardziej zieloną ścieżkę”, zwłaszcza ograniczanie energo- i materiałochłonności gospodarki, a) Działanie 3.1.1. Tworzenie warunków dla rozwoju zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej, b) Działanie 3.1.2. Podnoszenie społecznej świadomości i poziomu wiedzy na temat wyzwań zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu, c) Działanie 3.1.3. Wspieranie potencjału badawczego oraz eksportowego w zakresie technologii środowiskowych, ze szczególnym uwzględnieniem niskoemisyjnych technologii węglowych (CTW), d) Działanie 3.1.4. Promowanie przedsiębiorczości typu „business & biodiversity”, w szczególności na obszarach zagrożonych peryferyjnością, o Kierunek działań 3.2. Wspieranie rozwoju zrównoważonego budownictwa na etapie planowania, projektowania, wznoszenia budynków oraz zarządzania nimi przez cały cykl życia a) Działanie 3.2.1. Poprawa efektywności energetycznej i materiałowej przedsięwzięć architektoniczno-budowlanych oraz istniejących zasobów, b) Działanie 3.2.2. Stosowanie zasad zrównoważonej architektury.

3.2.5. Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) Dokument został przyjęty uchwałą Rady Ministrów 22 stycznia 2013 roku. Jest to dokument, który wyznacza najważniejsze kierunki rozwoju transportu w Polsce. Strategia dotyczy wszystkich sektorów transportu: drogowego, kolejowego, lotniczego, morskiego i wodnego śródlądowego, miejskiego oraz intermodalnego. W Strategii uwzględniono jeden cel strategiczny istotny w kształtowaniu ochrony środowiska:  Cel strategiczny 1. Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego o Cel szczegółowy 1. Stworzenie nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury transportowej, o Cel szczegółowy 4. Ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko.

3.2.6. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020 Dokument został przyjęty uchwałą Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2012 roku. Głównym celem opracowania jest określenie kluczowych kierunków rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa w perspektywie do 2020 r., a tym samym właściwe adresowanie zakresu interwencji publicznych finansowanych ze środków krajowych i wspólnotowych. W zakres ochrony środowiska wpisują się następujące cele szczegółowe:  Cel szczegółowy 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

o Priorytet 2.1. Rozwój infrastruktury gwarantującej bezpieczeństwo energetyczne, sanitarne i wodne na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 2.1.1. Modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej, b) Kierunek interwencji 2.1.2. Dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii elektrycznej, c) Kierunek interwencji 2.1.3. Rozbudowa i modernizacja ujęć wody i sieci wodociągowej, d) Kierunek interwencji 2.1.4. Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków, e) Kierunek interwencji 2.1.5. Rozwój systemów zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, f) Kierunek interwencji 2.1.6. Rozbudowa sieci przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego, o Priorytet 2.2. Rozwój infrastruktury transportowej gwarantującej dostępność transportową obszarów wiejskich a) Kierunek interwencji 2.2.1. Rozbudowa i modernizacja lokalnej infrastruktury drogowej i kolejowej, b) Kierunek interwencji 2.2.2. Tworzenie powiązań lokalnej sieci drogowej z siecią dróg regionalnych, krajowych, ekspresowych i autostrad, c) Kierunek interwencji 2.2.3. Tworzenie infrastruktury węzłów przesiadkowych, transportu kołowego i kolejowego, o Priorytet 2.5. Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 2.5.1. Rozwój infrastruktury wodno-melioracyjnej i innej łagodzącej zagrożenia naturalne,  Cel szczegółowy 3. Bezpieczeństwo żywnościowe o Priorytet 3.2. Wytwarzanie wysokiej jakości, bezpiecznych dla konsumentów produktów rolno‐spożywczych a) Kierunek interwencji 3.2.2. Wsparcie wytwarzania wysokiej jakości produktów rolno‐spożywczych, w tym produktów wytwarzanych metodami integrowanymi, ekologicznymi oraz tradycyjnymi metodami produkcji z lokalnych surowców i zasobów oraz produktów rybnych, o Priorytet 3.4. Podnoszenie świadomości i wiedzy producentów oraz konsumentów w zakresie produkcji rolno‐spożywczej i zasad żywienia a) Kierunek interwencji 3.4.3. Wsparcie działalności innowacyjnej ukierunkowanej na zmiany wzorców produkcji i konsumpcji,  Cel szczegółowy 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich o Priorytet 5.1. Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 5.1.1. Ochrona różnorodności biologicznej, w tym unikalnych ekosystemów oraz flory i fauny związanych z gospodarką rolną i rybacką, b) Kierunek interwencji 5.1.2. Ochrona jakości wód, w tym racjonalna gospodarka nawozami i środkami ochrony roślin, c) Kierunek interwencji 5.1.3. Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwiększanie retencji wodnej, d) Kierunek interwencji 5.1.4. Ochrona gleb przed erozją, zakwaszeniem, spadkiem zawartości materii organicznej i zanieczyszczeniem metalami ciężkimi, e) Kierunek interwencji 5.1.5. Rozwój wiedzy w zakresie ochrony środowiska rolniczego i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich i jej upowszechnianie, o Priorytet 5.2. Kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem ochrony krajobrazu i ładu przestrzennego a) Kierunek interwencji 5.2.1. Zachowanie unikalnych form krajobrazu rolniczego, b) Kierunek interwencji 5.2.2. Właściwe planowanie przestrzenne, c) Kierunek interwencji 5.2.3. Racjonalna gospodarka gruntami, o Priorytet 5.3. Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom (mitygacji) a) Kierunek interwencji 5.3.1. Adaptacja produkcji rolnej i rybackiej do zmian klimatu, b) Kierunek interwencji 5.3.2. Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie i całym łańcuchu rolno‐żywnościowym, c) Kierunek interwencji 5.3.3. Zwiększenie sekwestracji węgla w glebie i biomasie wytwarzanej w rolnictwie,

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

d) Kierunek interwencji 5.3.4. Badania w zakresie wzajemnego oddziaływania rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa na zmiany klimatu, e) Kierunek interwencji 5.3.5. Upowszechnianie wiedzy w zakresie praktyk przyjaznych klimatowi wśród konsumentów i producentów rolno‐spożywczych, o Priorytet 5.4. Zrównoważona gospodarka leśna i łowiecka na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 5.4.1. Racjonalne zwiększenie zasobów leśnych, b) Kierunek interwencji 5.4.2. Odbudowa drzewostanów po zniszczeniach spowodowanych katastrofami naturalnymi, c) Kierunek interwencji 5.4.3 Zrównoważona gospodarka łowiecka służąca ochronie środowiska oraz rozwojowi rolnictwa i rybactwa, d) Kierunek interwencji 5.4.4. Wzmacnianie publicznych funkcji lasów, o Priorytet 5.5. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 5.5.1. Racjonalne wykorzystanie rolniczej i rybackiej przestrzeni produkcyjnej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, b) Kierunek interwencji 5.5.2. Zwiększenie dostępności cenowej i upowszechnienie rozwiązań w zakresie odnawialnych źródeł energii wśród mieszkańców obszarów wiejskich.

3.2.7. Strategia „Sprawne Państwo 2020” Dokument został przyjęty uchwałą Rady Ministrów z dnia 12 lutego 2013 roku. W Strategii tej wyznaczone cele i kierunki interwencji mają charakter horyzontalny i koncentrują się na podniesieniu skuteczności oraz efektywności funkcjonowania administracji publicznej (rządowej i samorządowej) i skutecznej realizacji przez nią zadań oraz świadczenia usług publicznych. Strategia koncentruje się także na przygotowaniu i wdrożeniu zmian systemowych, organizacyjnych i zarządczych, aby osiągnąć pozytywne zmiany służące podniesieniu konkurencyjności państwa i jego rozwoju przy równoczesnym wzroście zaangażowania obywateli w proces rządzenia, zapewniając dostęp do swoich zasobów informacyjnych. W zakresie ochrony środowiska należy wymienić następujące cele:  Cel 3. Skuteczne zarządzanie i koordynacja działań rozwojowych o Kierunek interwencji 3.2. Skuteczny system zarządzania rozwojem kraju a) Przedsięwzięcie 3.2.1. Wprowadzenie mechanizmów zapewniających spójność programowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego, b) Przedsięwzięcie 3.2.2. Zapewnienie ładu przestrzennego, c) Przedsięwzięcie 3.2.3. Wspieranie rozwoju wykorzystania informacji przestrzennej z wykorzystaniem technologii cyfrowych,  Cel 5. Efektywne świadczenie usług publicznych o Kierunek interwencji 5.2. Ochrona praw i interesów konsumentów a) Przedsięwzięcie 5.2.3. Wzrost świadomości uczestników obrotu o przysługujących konsumentom prawach oraz stymulacja aktywności konsumenckiej w obszarze ochrony tych praw, o Kierunek interwencji 5.5. Standaryzacja i zarządzanie usługami publicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem technologii cyfrowych a) Przedsięwzięcie 5.5.2. Nowoczesne zarządzanie usługami publicznymi,  Cel 7. Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego o Kierunek interwencji 7.5. Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego a) Przedsięwzięcie 7.5.1. Usprawnienie działania struktur zarządzania kryzysowego.

3.2.8. Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 Dokument został uchwalony przez Radę Ministrów dnia 9 kwietnia 2013 roku. Strategia określa warunki funkcjonowania i sposoby rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego, podnoszące jego efektywność i spójność w perspektywie średniookresowej. Wśród celów wpisujących się w ochronę środowiska należy wymienić:  Cel 3. Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego o Priorytet 3.1. Zwiększanie odporności infrastruktury krytycznej a) Kierunek interwencji 3.1.3. Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania energetyki jądrowej w Polsce,

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

 Cel 4. Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa o Priorytet 4.1. Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa narodowego a) Kierunek interwencji 4.1.1. Wzmocnienie relacji między rozwojem regionalnym kraju a polityką obronną, b) Kierunek interwencji 4.1.2. Koordynacja działań i procedur planowania przestrzennego uwzględniających wymagania obronności i bezpieczeństwa państwa, c) Kierunek interwencji 4.1.3. Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpieczeństwa, d) Kierunek interwencji 4.1.4. Wspieranie ochrony środowiska przez sektor bezpieczeństwa.

3.2.9. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010-2020: regiony, miasta, obszary wiejskie Dokument został przyjęty przez Radę Ministrów dnia 13 lipca 2010 roku. Dokument wyznacza cele polityki rozwoju regionalnego, w tym wobec obszarów wiejskich i miejskich, oraz definiuje ich relacje w odniesieniu do innych polityk publicznych o wyraźnym terytorialnym ukierunkowaniu. Wśród przyjętych celów ważne dla ochrony środowiska są:  Cel 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów o Kierunek działań 1.2. Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi a) Działanie 1.2.1. Zwiększanie dostępności komunikacyjnej wewnątrz regionów, b) Działanie 1.2.2. Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych, c) Działanie 1.2.3. Pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich, o Kierunek działań 1.3. Budowa podstaw konkurencyjności województw – działania tematyczne a) Działanie 1.3.5. Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagrożenia naturalne, Działanie 1.3.6. Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego  Cel 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych o Kierunek działań 2.2. Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe a) Działanie 2.2.3. Zwiększanie dostępności i jakości usług komunikacyjnych, b) Działanie 2.2.4. Usługi komunalne i związane z ochroną środowiska, o Kierunek działań 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, o Kierunek działań 2.5. Zwiększanie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich na obszarach o najniższej dostępności.

3.2.10. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 Dokument został przyjęty przez Radę Ministrów dnia 18 czerwca 2013 roku. Głównym celem SRKL jest rozwijanie kapitału ludzkiego poprzez wydobywanie potencjałów osób w taki sposób, by mogły w pełni uczestniczyć w życiu społecznym, politycznym i ekonomicznym na wszystkich etapach życia. Jeden cel nawiązuje do ochrony środowiska:  Cel szczegółowy 4. Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywności systemu opieki zdrowotnej o Kierunek interwencji – kształtowanie zdrowego stylu życia poprzez promocję zdrowia, edukację zdrowotną oraz prośrodowiskową oraz działania wspierające dostęp do zdrowej i bezpiecznej żywności.

3.2.11. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 Dokument został przyjęty przez Radę Ministrów dnia 26 marca 2013 roku. Strategia opiera się na przekonaniu, iż kapitał społeczny jest ważnym czynnikiem rozwoju kraju, wymagającym wzmocnienia.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Podejmowane działania powinny przyczyniać się do wzrostu wzajemnego zaufania Polaków i sprzyjać poprawie zaufania do instytucji i organów państwa. Jeden cel nawiązuje do ochrony środowiska:  Cel szczegółowy 4. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego o Priorytet Strategii 4.1. Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójności społecznej a) Kierunek działań 4.1.2. Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz krajobrazu.

3.2.12. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Dokument określa podstawowe kierunki polityki energetycznej. Są nimi:  poprawa efektywności energetycznej,  wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,  dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej,  rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,  rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,  ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Wśród celów określonych w Polityce energetycznej Polski do 2030 roku, które kształtują politykę energetyczną gminy należy wymienić: 1. Cele w zakresie wzrostu bezpieczeństwa dostaw paliw i energii:  rozbudowa systemu przesyłowego i dystrybucyjnego gazu ziemnego. 2. Cele w zakresie rozwoju wykorzystania OZE:  wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych,  Zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach 3. Cele w zakresie ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko:  ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego,  ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych.

3.3. Dokumenty sektorowe

3.3.1. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone zostały w szczególności w dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku, dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. W Traktacie Akcesyjnym przewidziano, że przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone ww. dyrektywie będą w Polsce w pełni obowiązywały od 31 grudnia 2015 r., do tego czasu:  wszystkie aglomeracje ≥ 200RLM muszą być wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków o efekcie oczyszczania uzależnionym od wielkości oczyszczalni,  aglomeracje <2000 RLM wyposażone w dniu wejścia polski do unii w systemy kanalizacyjne powinny posiadać do tego terminu oczyszczalnie zapewniające odpowiednie oczyszczanie,  zakłady przemysłu rolno-spożywczego o wielkości > 4000 RLM są zobowiązane do redukcji zanieczyszczeń biodegradowalnych). Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) określa działania, które będą podejmowane do końca okresu przejściowego, wynegocjowanego dla tej dyrektywy tj. do końca 2015 roku. Program stanowi spis przedsięwzięć zaplanowanych do realizacji w zakresie zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych (budowy, rozbudowy i/lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej) w aglomeracjach w celu prawidłowego i uporządkowanego procesu implementacji dyrektywy 91/271/EWG.

3.3.2. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 Krajowy plan gospodarki odpadami jest nadrzędnym dokumentem w zakresie gospodarki odpadami, z którym muszą być zgodne plany gospodarki odpadami opracowywane na niższych szczeblach

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” administracji. Celem KPGO 2014 jest osiągnięcie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni realizowane są zasady gospodarki odpadami, a w szczególności hierarchia postępowania z odpadami czyli po pierwsze zapobieganie powstawaniu odpadów, a następnie przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku, unieszkodliwianie, przy czym najmniej pożądanym sposobem ich zagospodarowanie jest składowanie.

Główne cele strategiczne wynikające z KPGO to:  uniezależnienie wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju,  zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska,  zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów,  wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów,  utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach, i gospodarce odpadami (BDO),

KPGO formułuje również dodatkowe cele szczegółowe dla poszczególnych grup odpadów. W przypadku odpadów komunalnych są to:  objęcie 100% mieszkańców systemem zbiórki odpadów komunalnych najpóźniej do 2015 r.,  objęcie 100% mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r.,  zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania, aby nie było składowanych: o w 2013 r. więcej niż 50%, masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. o w 2020 r. więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.  zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do poziomu maks. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r.,  przygotowanie do ponownego wykorzystania i recykling materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie minimum 50% ich masy wytworzonej do 2010 roku.

3.3.3. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Niniejszy program stanowi ramy interwencji dla prowadzenia działań wpisujących się w cel rozwoju zrównoważonego określony w głównym dokumencie kierunkowym dla Polityki Spójności – Strategia Europa 2020. Zgodnie z tym dokumentem działania wynikające z POIŚ2014-2020 będą zmierzać do budowy podstaw gospodarki niskoemisyjnej, promowania dostosowania do zmiany klimatu, ochrony środowiska naturalnego i wspierania efektywności wykorzystywania zasobów oraz promowania zrównoważonego transportu i usuwania niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych. Struktura programu składa się z czterech głównych celów tematycznych tworzących podstawowe obszary interwencji (gospodarka niskoemisyjna, adaptacja do zmian klimatu, ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów, transport zrównoważony i bezpieczeństwo energetyczne) oraz w ograniczonym zakresie komplementarnych działań dotyczących kluczowych elementów infrastruktury ochrony zdrowia oraz dziedzictwa kulturowego. Działania realizowane w ramach programu zostały dobrane tak, aby w największym stopniu przyczyniały się do osiągnięcia celu głównego, tj. wsparcia gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej. Poniżej przedstawiono osie priorytetowe oraz priorytety inwestycyjne, które będą miały wpływ na ochronę środowiska:  I Oś priorytetowa – Zmniejszenie emisyjności gospodarki o (4.i.) wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, o (4.ii.) promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach, o (4iii.) wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym o (4.v.) promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu;  II Oś priorytetowa – Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu: o (5.ii.) wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami. o (6.i.) inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie; o (6.ii.) inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych, określonych przez państwa członkowskie; o (6.iii.) ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program „Natura 2000” i zieloną infrastrukturę o (6.iv.) podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i propagowanie działań służących zmniejszeniu hałasu.

3.3.4. Regionalny Program Operacyjny - Lubuskie 2020 Jest nadrzędnym dokumentem, który będzie realizował politykę spójności na obszarze województwa lubuskiego w perspektywie finansowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020. Program realizuje cele województwa określone w zaktualizowanej Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 z dnia 19 listopada 2012 roku, zgodnie z kluczowymi kierunkami rozwoju regionu, poprzez wdrażanie projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego. Ogółem na realizację RPO-L2020 zaangażowanych zostanie 1 066 976 116,00 euro. Na kwotę tę składa się 651 814 747 euro ze środków EFFR, 255 114 946 euro ze środków EFS oraz 160 046 423,00 euro wkładu krajowego (publicznego i prywatnego), który został oszacowany na poziomie minimalnym - 15%. W ramach programu określono 10 osi priorytetowych, wśród tych związanych z ochroną środowiska należy wymienić:  oś priorytetowa 3 – gospodarka niskoemisyjna,  oś priorytetowa 4 – środowisko i kultura,  oś priorytetowa 5 – transport.

3.3.5. Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 Program ochrony środowiska nawiązuje również do dokumentu opracowywanego przez Ministerstwo Środowiska dotyczącego „Strategicznego Planu Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030”. Głównym celem Strategii jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa w warunkach zmian klimatu. Plan zakłada następujące kierunki działań w odniesieniu do poszczególnych sektorów (z zaznaczeniem uszczegółowienia ich i wdrożenia na poziomie regionalnym i lokalnym): 1. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska:  dostosowanie sektora gospodarki wodnej do zmian klimatu;  dostosowanie sektora energetycznego do zmian klimatu;  ochrona różnorodności biologicznej i gospodarka leśna w kontekście zmian klimatu;  adaptacja do zamian klimatu w gospodarce przestrzennej i budownictwie;  zapewnienie funkcjonowania skutecznego systemu ochrony zdrowia w warunkach zmian klimatu. 2. Skuteczna adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich:  stworzenie lokalnych systemów monitorowania i ostrzegania przed zagrożeniami;  organizacyjne i techniczne dostosowanie działalności rolniczej i rybackiej do zmian klimatu.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

3. Rozwój transportu w warunkach zmian klimatu:  wypracowywanie standardów konstrukcyjnych uwzględniających zmiany klimatu,  zarządzanie szlakami komunikacyjnymi w warunkach zmian klimatu. 4. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu:  monitoring stanu środowiska i systemy wczesnego ostrzegania w kontekście zmian klimatu (miasta i obszary wiejskie),  miejska polityka przestrzenna uwzględniająca zmiany klimatu. 5. Stymulowanie innowacji sprzyjających adaptacji do zmian klimatu:  promowanie innowacji na poziomie działań organizacyjnych i zarządczych sprzyjających adaptacji do zmian klimatu;  budowa systemu wsparcia polskich innowacyjnych technologii sprzyjających adaptacji do zmian klimatu. 6. Kształtowanie postaw społecznych sprzyjających adaptacji do zmian klimatu:  zwiększenie świadomości odnośnie ryzyka związanego ze zjawiskami ekstremalnymi i metodami ograniczania ich wpływu;  ochrona grup szczególnie narażonych przed skutkami niekorzystnych zjawisk klimatycznych.

3.4. Dokumenty o charakterze programowym/wdrożeniowym

3.4.1. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 jest załącznikiem do uchwały nr XXXII/319/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 listopada 2012 roku. Stanowi najważniejszy dokument samorządu województwa, określający kierunki rozwoju regionalnego i wskazujący obszary szczególnej interwencji. Łączy w sobie diagnozę stanu regionu, stojące przed nim wyzwania rozwojowe i aspiracje jego mieszkańców. Strategia jest planem postępowania władz regionalnych, tak w procesie zarządzania województwem, jak i w inicjowaniu oraz rozwijaniu mechanizmów współpracy pomiędzy samorządem terytorialnym, sferą biznesową i mieszkańcami województwa. Uwzględnienie w Strategii dokumentów planistycznych szczebla międzynarodowego i krajowego gwarantuje skorelowanie procesów rozwojowych województwa lubuskiego z podstawowymi założeniami europejskiej i krajowej polityki rozwoju regionalnego. Celem głównym strategii rozwoju województwa lubuskiego jest wykorzystanie potencjałów województwa lubuskiego do wzrostu jakości życia, dynamizowania konkurencyjnej gospodarki, zwiększenia spójności regionu oraz efektywnego zarządzania jego rozwojem. Cel główny zostanie osiągnięty poprzez realizację czterech celów strategicznych. Zapisane działania, które pośrednio lub bezpośrednio kształtują politykę ochrony środowiska Gminy Górzyca mieszczą się w następujących celach strategicznych: Cel strategiczny – Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka regionalna Cel operacyjny 1.5 – Rozwój subregionalnych i lokalnych ośrodków miejskich Subregionalnym i lokalnym ośrodkom miejskim zapewnione zostanie wsparcie w zakresie rozwoju funkcji gospodarczych, podnoszenia jakości usług publicznych, modernizacji infrastruktury oraz prowadzenia programów rewitalizacji, szczególnie na słabo wykorzystywanych obecnie terenach powojskowych i poprzemysłowych. Cel operacyjny 1.6 – Udoskonalanie oraz rozbudowa infrastruktury energetycznej i ochrony środowiska Na terenie województwa stworzone zostaną wysokosprawne systemy energetyczne, zapewniające bezpieczeństwo energetyczne i optymalne wykorzystanie niezbędnych surowców oraz infrastruktury, tj. pełne i bezawaryjne zaopatrzenie mieszkańców i podmiotów gospodarczych w energię elektryczną, ciepło, gaz ziemny i paliwa. W gospodarce i budownictwie zastosowane zostaną rozwiązania energooszczędne, pozwalające na ograniczenie zużycia energii i obniżenie wielkości emisji substancji zanieczyszczających do powietrza. Gospodarowanie zasobami energetycznymi będzie odbywać się w sposób racjonalny, ze szczególnym uwzględnieniem zwiększenia efektywności, np. w obiektach użyteczności publicznej. Wzrośnie wykorzystanie źródeł energii odnawialnej. Konieczne będzie podjęcie działań na rzecz dostosowania do zmian klimatycznych. Poprawie ulegną także systemy zaspokajania potrzeb ludności oraz gospodarki regionu w zakresie dostaw wody w wymaganej ilości oraz o właściwych parametrach, tj. dostęp do sieci wodociągowej w miejscach zamieszkania lub podejmowania działalności gospodarczej; zapewnienie skutecznych i efektywnych systemów zbierania i oczyszczania ścieków (budowa, przebudowa i remont sieci kanalizacji zbiorczej oraz oczyszczalni ścieków), tworzenie sprawnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi w oparciu o regionalne zakłady zagospodarowania odpadów, wspieranie działań w zakresie zapobiegania 22

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” i ograniczania wytwarzania odpadów komunalnych, wdrażanie technologii odzysku, w tym recyklingu, wdrażania technologii ostatecznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych, a także likwidacji zagrożeń wynikających ze składowania odpadów. Cel operacyjny 1.6 – Rozwój potencjału turystycznego województwa Rozbudowana zostanie baza turystyczna, szczególnie ta o podwyższonym standardzie. Intensywnie promowane będą atrakcyjne, zintegrowane produkty turystyczne związane z lokalnymi zasobami, np. dziedzictwem kulturowym, przyrodniczym, historycznym. Rozwój turystyki będzie uwzględniać działania międzyregionalne podejmowane wspólnie z sąsiednimi województwami (np. tworzenie wspólnych szlaków tematycznych, infrastruktury wodnej itp.). Cel operacyjny 1.7 – Poprawa jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej Wśród głównych zadań należy wymienić m.in. wsparcie wytwarzania i promocji żywności wysokiej jakości (w tym produktów tradycyjnych), wzmocnienie powiązań produkcji rolniczej z przetwórstwem, marketingiem i dystrybucją, czy budowanie sprawnego i nowoczesnego doradztwa rolniczego. Cel strategiczny – Wysoka dostępność transportowa i teleinformatyczna Cel operacyjny 2.1 – Budowa nowej i modernizacja istniejącej infrastruktury komunikacyjnej Do 2020 r. znacząco zmodernizowana, a częściowo także rozbudowana zostanie infrastruktura drogowa. Szczególne znaczenie będzie mała poprawa bezpieczeństwa oraz minimalizacja uciążliwości dróg dla mieszkańców. Odnowiony zostanie tabor kolejowy, a najważniejsze linie kolejowe będą modernizowane. Szczególna uwaga poświęcona zostanie pozostałym gałęziom transportu, dla rozwoju których województwo posiada dogodne warunki - transport lotniczy i wodny. Poza tym będzie się dbało również o spójność komunikacyjną, szczególnie pomiędzy sieciami transportowymi o znaczeniu międzynarodowym i regionalnym. Cel operacyjny 2.2 – Usprawnienie systemu transportu publicznego Podjęcie działań mających na celu poprawę jakości obsługi komunikacyjnej ludności, czyli m.in. zapewnienie odpowiedniego taboru i działań organizacyjnych, pozwalających na optymalizację istniejących i uruchomienie nowych połączeń komunikacyjnych oraz usprawnienie transportu w aglomeracjach miejskich i obszarach podmiejskich. Istotne będą także przedsięwzięcia na rzecz zmniejszenia obciążeń środowiska oraz uciążliwości dla mieszkańców związanych z transportem, poprzez zwiększanie udziału transportu publicznego w ruchu osobowym oraz przez stałe zwiększanie udziału transportu kombinowanego i kolejowego w przewozach. Cel strategiczny – Społeczna i terytorialna spójność regionu Cel operacyjny 3.5 – Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Zasadniczym celem stanie się bardziej intensywne włączenie tych obszarów w procesy rozwojowe regionu i kraju. Do 2020 r. częściowo przezwyciężony zostanie problem utrudnionego dostępu bądź też ograniczony wachlarz usług publicznych, z jakich mogą skorzystać mieszkańcy obszarów wiejskich. Jednym z ważnych mechanizmów zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich będzie poprawa dostępności, w tym komunikacyjnej do regionalnych i powiatowych ośrodków administracyjnych. Cel operacyjny 3.6 – Wsparcie budowy oraz modernizacji systemów i infrastruktury zapobiegania zagrożeniom W obliczu stałego narażenia województwa lubuskiego na szereg negatywnych skutków wynikających m.in. z uwarunkowań pogodowych (np. długotrwałe opady lub susze) podejmowane będą działania dążące do zwiększania bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, przeciwpożarowego oraz minimalizacji skutków suszy. Podejmowane będą projekty i programy mające na celu przeciwdziałanie klęskom żywiołowym oraz m.in. ograniczenie lokalizacji zabudowy mieszkaniowej i użyteczności publicznej na terenach zalewowych.

3.4.2. Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019 Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019 jest załącznikiem do uchwały nr XXI/185/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 12 marca 2012 roku. Za cel nadrzędny Programu przyjęto „Zrównoważony rozwój województwa lubuskiego uwzględniający poprawę i właściwe wykorzystanie środowiska naturalnego”. Do osiągnięcia tego celu ustalono priorytety do których zdefiniowano cele strategiczne (długoterminowe do 2019 roku) oraz cele operacyjne (krótkoterminowe do roku 2015). 1. Priorytet – zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Cel strategiczny – kontynuacja działań związanych z poprawą jakości powietrza

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Cele operacyjne:  Wdrożenie i realizacja założeń programów służących ochronie powietrza,  Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych. 2. Priorytet – gospodarka wodna Cel strategiczny – osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz ochrona przeciwpowodziowa Cele operacyjne:  Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych,  Dobra jakość wód użytkowych i racjonalizacja ich wykorzystywania,  Zwiększenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami powodzi,  Przywrócenie i ochrona ciągłości ekologicznej rzek. 3. Priorytet – gospodarka odpadami Cel strategiczny – stworzenie systemu gospodarki odpadami, zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju oraz hierarchią sposobów postępowania z odpadami Cele operacyjne:  Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB,  Zwiększenie udziału odzysku, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska,  Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów,  Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów. 4. Priorytet – ochrona przyrody i krajobrazu Cel strategiczny – ochrona, odtworzenie i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej i georóżnorodności Cele operacyjne:  Pogłębianie wiedzy o zasobach przyrodniczych województwa,  Stworzenie organizacyjnych i prawnych warunków i narzędzi dla ochrony przyrody,  Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub odtworzenie właściwego stanu ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagrożonych,  Ochrona i odtworzenie różnorodności biologicznej systemów leśnych,  Zmiana struktury gatunkowej i wiekowej lasów, odnowienie uszkodzonych ekosystemów leśnych,  Edukacja leśna społeczeństwa, dostosowanie lasów do pełnienia zróżnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych,  Identyfikacja zagrożeń lasów i zapobieganie ich skutkom. 5. Priorytet – ochrona przed hałasem Cel strategiczny – zmniejszenie uciążliwości hałasu poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu obowiązujących standardów Cele operacyjne:  Monitoring hałasu i ocena stopnia narażenia mieszkańców województwa na ponadnormatywny hałas,  Ograniczenie uciążliwości akustycznej dla mieszkańców. 6. Priorytet – ochrona przed polami elektromagnetycznymi Cel strategiczny – ochrona przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych Cele operacyjne:  Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poniżej wartości dopuszczalnych. 7. Priorytet – odnawialne źródła energii Cel strategiczny – ograniczenie zużycia energii oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii Cele operacyjne:  Zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. 8. Priorytet – przeciwdziałanie poważnym awariom przemysłowym Cel strategiczny – ograniczenie ryzyka wystąpienia poważanych awarii przemysłowych oraz minimalizacja ich skutków Cele operacyjne:  Minimalizacja ryzyka wystąpienia poważnych awarii,

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

 Minimalizacja skutków wystąpienia poważnych awarii. 9. Priorytet – kopaliny Cel strategiczny – zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi Cele operacyjne:  Minimalizacja strat w eksploatowanych złożach oraz ochrona środowiska przed negatywnym oddziaływaniem przemysłu wydobywczego. 10. Priorytet – degradacja powierzchni ziemi i gleb Cel strategiczny – ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem oraz rekultywacja terenów zdegradowanych Cele operacyjne:  Zagospodarowanie powierzchni ziemi zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju,  Inwentaryzacja i rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych,  Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej. 11. Priorytet – współpraca transgraniczna Cel strategiczny – prowadzenie wspólnych, transgranicznych działań związanych z ochroną środowiska i ochroną przeciwpowodziową Cele operacyjne:  Realizacja działań z zakresu ochrony środowiska i ochrony przeciwpowodziowej w ramach podpisanych umów o współpracy transgranicznej. 12. Priorytet – edukacja ekologiczna Cel strategiczny – propagowanie właściwych zachowań i postaw dotyczących środowiska naturalnego Cele operacyjne:  Promowanie właściwych zachowań w zakresie zużycia i zanieczyszczeń wody, gospodarki odpadami oraz ochrony powietrza,  Rozwijanie działań z zakresu edukacji ekologicznej na obszarach cennych przyrodniczo,  Stworzenie warunków dla rozwoju bazy edukacji ekologicznej.

3.4.3. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do 2020 roku Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do 2020 roku jest załącznikiem nr 1 do uchwały nr XXX/280/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10 września 2012 roku. Dokument został opracowany w celu uporządkowania zagadnień związanych z systemem gospodarki odpadami w województwie lubuskim oraz z zarządzaniem tym systemem. Plan wskazuje cele do osiągnięcia dla poszczególnych rodzajów odpadów, działania konieczne do realizacji tych celów oraz przedstawia ogólny zarys funkcjonowania całego systemu na terenie województwa. Nadrzędnym cele planu jest: „Stworzenie systemu gospodarki odpadami opartego na hierarchii sposobów postępowania z odpadami komunalnymi”. Aby osiągnąć cel nadrzędny sformułowano cele dla poszczególnych rodzajów odpadów: Odpady komunalne, w tym ulegające biodegradacji: Cel 1 - Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych oraz systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 1 lipca 2013 r. Cel 2 - Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów:  w 2013 r. nie więcej niż 50%,  w 2020 r. nie więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Cel 3 - Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r. Cel 4 - Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, (papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło) z gospodarstw domowych oraz odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 r. Odpady zawierające PCB: Cel 1 - Likwidowanie odpadów zawierających PCB o stężeniu poniżej 50 ppm. Oleje odpadowe: Cel 1 - Utrzymanie odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35%.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Odpady medyczne i weterynaryjne: Cel 1 - Podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych w okresie do 2022 r., uwzględniającej segregację odpadów u źródła powstawania, zmniejszając tym samym ilości odpadów innych niż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych. Zużyte baterie i akumulatory: Cel 1 - Rozbudowa systemu zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych pozwalająca na osiągnięcie następujących poziomów zbierania:  25% poziom zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych do 2012 r.,  40% poziom zbierania masy wprowadzonych baterii i akumulatorów przenośnych do 2016 r. Cel 2 - Utrzymanie wydajności recyklingu z 2011 r. na poziomie nie mniejszym niż:  co najmniej 75% masy zużytych baterii i akumulatorów niklowo-kadmowych,  co najmniej 50% masy pozostałych zużytych baterii i akumulatorów. Cel 3 - Utrzymanie poziomów wydajności recyklingu – co najmniej 65% masy zużytych baterii i akumulatorów poprzez dążenie do pełnego wykorzystania mocy przerobowych zakładów przetwarzania zużytych baterii i akumulatorów. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny: Cel 1 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytego sprzętu powstałego z wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego:  poziomu odzysku w wysokości 80% masy zużytego sprzętu,  poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 75% masy zużytego sprzętu. Cel 2 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytego sprzętu powstałego z małogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego, sprzętu oświetleniowego, narzędzi elektrycznych i elektronicznych z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych, zabawek, sprzętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrządów do nadzoru i kontroli:  poziomu odzysku w wysokości 70% masy zużytego sprzętu,  poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 50% masy zużytego sprzętu. Cel 3 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytych gazowych lamp wyładowczych – poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytych lamp w wysokości co najmniej 80% masy tych zużytych lamp. Cel 4 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości osiągnięcie poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok. Pojazdy wycofane z eksploatacji: Cel 1 - Osiągnięcie minimalnych poziomów odzysku i recyklingu odniesione do masy pojazdów przyjętych do stacji demontażu w skali roku:  85% i 80% do końca 2014 r.,  95% i 85% od dnia 1 stycznia 2015 r. Odpady zawierające azbest: Cel 1 - Sukcesywne osiąganie celów określonych w przyjętym w dniu 15 marca 2010 r. przez Radę Ministrów „Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” w okresie od 2012 r. do 2032 r. Zbędne środki bojowe i odpady materiałów wybuchowych: Cel 1 - W okresie do 2022 r. zakłada się sukcesywne zagospodarowanie materiałów odpadów wybuchowych poprzez kontynuację dotychczasowego sposobu zagospodarowania zbędnych środków bojowych. Zużyte opony: Cel 1 - Utrzymanie w perspektywie do 2022 r. dotychczasowego poziomu odzysku na poziomie co najmniej 75%, a recyklingu na poziomie co najmniej 15%. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej: Cel 1 - Osiągnięcie do 2020 r. poziomu 70% wagowo przygotowania do ponownego użycia, recyklingu oraz innych form odzysku materiałów budowlanych i rozbiórkowych. Komunalne osady ściekowe: Cel 1 - Ograniczenie w perspektywie do 2022 r., składowania osadów ściekowych z uwzględnieniem ograniczenia od 2013 r. składowania tych odpadów, które nie spełniają wymagań prawnych Cel 2 - Zwiększenie w perspektywie do 2022 r. ilości komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed wprowadzeniem do środowiska oraz osadów przekształcanych metodami termicznymi, jak również wykorzystania osadów do rekultywacji. Cel 3 - Maksymalizacja, w perspektywie do 2022 r., stopnia wykorzystania substancji biogennych 26

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” zawartych w osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa sanitarnego i chemicznego oraz środowiskowego. Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne: Cel 1 - Zmniejszenie masy składowanych odpadów do poziomu nie więcej niż 40% masy wytworzonych odpadów do roku 2022. Odpady opakowaniowe: Cel 1 - Osiągnięcie do roku 2014 poziomów odzysku i recyklingu odpadów powstałych z opakowań oraz utrzymanie poziomów w latach następnych:  opakowania razem: 60% odzysku*, 55% recyklingu,  opakowania z tworzyw sztucznych: 22,5% recyklingu,  opakowania z aluminium: 50% recyklingu,  opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej: 50% recyklingu,  opakowania z papieru i tektury: 60% recyklingu,  opakowania ze szkła gospodarczego poza ampułkami: 60% recyklingu,  opakowania z drewna: 15% recyklingu. Odpady z wybranych gałęzi gospodarki odpadami, których zagospodarowanie stwarza problemy: Cel 1 - Zwiększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku. Cel 2 - Zwiększenie udziału odpadów unieszkodliwianych poza składowaniem.

3.4.4. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Międzyrzeckiego na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021 Celem opracowania Programu ochrony środowiska jest stworzenie spójnej polityki ekologicznej powiatu. Nadrzędny cel sformułowano jako długotrwały, zrównoważony rozwój powiatu, w którym kwestie ochrony środowiska są rozważane z kwestiami rozwoju społecznego i gospodarczego. Na podstawie aktualnego stanu środowiska na terenie powiatu oraz kierując się uwarunkowaniami zewnętrznymi (obowiązujące akty prawne) i wewnętrznymi (lokalne opracowania planistyczne i strategiczne, stan środowiska przyrodniczego) dokonano wyboru priorytetów ekologicznych. W ramach wyodrębnionych priorytetów wyznaczono cele zmierzające do osiągnięcia poprawy stanu środowiska, czemu mają służyć zaproponowane zadania. Cele wyznaczają stan, jaki należy osiągnąć w określonym horyzoncie czasowym. Natomiast zaproponowane przedsięwzięcia pomogą przyczynić się do poprawy stanu środowiska oraz zachować wysokie walory tam, gdzie nie są przekroczone dopuszczalne normy.

Obszary priorytetowe: I. Dalsza poprawa stanu środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego; II. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, III. Edukacja ekologiczna mieszkańców i zarządzanie środowiskiem

W celu realizacji założeń polityki ekologicznej we wszystkich obszarach priorytetowych wyznaczono następujące cele długoterminowe do 2021 r.

I. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego Cele długoterminowe do 2021 r. I.1. Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza Cele krótkoterminowe do 2017 r. 1. Wdrażanie i realizacja założeń programów służących ochronie powietrza 2. Ograniczanie emisji ze środków transportu 3. Zwiększenie efektywności energetycznej 4. Zwiększenie wykorzystania energii odnawialnej

I.2. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz ochrona przed powodzią 1. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych, 2. Ochrona przed skutkami powodzi,

I.3. Racjonalna gospodarka odpadami

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

1. Uzyskanie zakładanych w KPGO poziomów odzysku i recyklingu dla poszczególnych rodzajów odpadów 2. Likwidacja azbestu

I.4. Zmniejszenie oddziaływania hałasu i promieniowania elektromagnetycznego 1. Ograniczenie uciążliwości akustycznej dla mieszkańców 2. Minimalizacja oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka i środowisko

II. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych Cele długoterminowe do 2021 r. II.1. Ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych 1. Kształtowanie systemu obszarów chronionych powiatu w ciągłości z terenami otaczającymi, w sposób umożliwiający realizację chronionych systemów przyrodniczych w skali regionu i kraju 2. Promocja walorów przyrodniczych i zrównoważony rozwój turystyki

II.2. Ochrona lasów 1. Ochrona lasów ich powierzchni i spójności 2. Dostosowanie lasów do pełnienia zróżnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych,

II.3. Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, 1. Racjonalne wykorzystanie zasobów gleb 2. Racjonalne wykorzystanie kopalin 3. Racjonalne wykorzystywanie wód,

III. Edukacja ekologiczna mieszkańców i zarządzanie środowiskiem Cele średniookresowe do 2021 r. III.1. Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu 1. Pobudzenie u mieszkańców odpowiedzialności za otaczające środowisko i wyeliminowanie negatywnych zachowań

III.2. Ochrona przed skutkami poważnej awarii 1. Przeciwdziałanie skutkom awarii i walka z klęskami żywiołowymi

3.4.5. Aktualizacja Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Skwierzyna na lata 2007-2015 Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Skwierzyna jest średniookresowym dokumentem planistycznym wykazującym najważniejsze kierunki rozwoju Gminy Skwierzyna. Główny cel został sformułowany w następującym brzmieniu: „Gmina Skwierzyna. Obszar zintegrowanej społeczności sprzyjający rozwojowi małej i średniej przedsiębiorczości oraz turystyce w oparciu o naturalne walory krajobrazowe, zasoby naturalne i tradycje kulturalne. Bezpieczna gmina z dobrze zorganizowaną infrastrukturą oświatową i pełną ofertą możliwości zapewniających sukcesywny wzrost poziomu życia mieszkańców”. W Strategii zaproponowano określone cele szczegółowe mające w pozytywny sposób wpłynąć na walory przyrodnicze gminy. Cele wraz z kierunkami działania zostały podzielone na obszary strategiczne. Obszary strategiczne są najistotniejszymi polami działania gminy, jednocześnie wytyczają kierunki prac na najbliższe lata. Działalność gminy Skwierzyna koncentrować będzie się na pięciu obszarach:  infrastruktura,  gospodarka,  przestrzeń,  społeczność,  ekologia.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

3.5. Nadrzędny cel Programu ochrony środowiska Nadrzędnym celem Programu ochrony środowiska jest dalszy, zrównoważony rozwój gminy oraz stworzenie spójnej polityki środowiskowej. Opracowanie oraz uchwalenie dokumentu przez Radę Miejską pozwoli na wypełnienie ustawowego obowiązku oraz przyczyni się do poprawy i uporządkowania zarządzania środowiskiem na terenie gminy. Podjęte działania wpłyną na długotrwałą poprawę jakości środowiska naturalnego i podniesienie jakości życia jego mieszkańców.

Aby osiągnąć wyznaczony nadrzędny cel niezbędne jest przeprowadzenie oceny stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Skwierzyna, zdiagnozowanie głównych problemów ekologicznych oraz sposobów ich rozwiązania. W tym celu zaproponowano konkretny harmonogram działań łącznie ze źródłami ich finansowania.

4. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY

4.1. Położenie geograficzne i demografia Gmina Skwierzyna położona jest w województwie lubuskim, w północnej części powiatu międzyrzeckiego. Graniczy z sześcioma innymi gminami:  od zachodu z gminą Deszczno,  od północy z gminą Santok i gminą Drezdenko,  od wschodu z gminą Międzychód,  od południa z gminą Przytoczna i gminą Bledzew.

Rysunek 1 Położenie Gminy Skwierzyna na tle powiatu

Według danych ewidencyjnych gmina zajmuje powierzchnię 28 481 ha (co stanowi 20,5% powierzchni powiatu), z czego miasto Skwierzyna zajmuje 3 589 ha. W skład gminy wchodzi miasto Skwierzyna i siedem sołectw: Dobrojewo, Gościnowo, Murzynowo, Krobielewko, Świniary, Trzebiszewo i Wiejce.

Na terenie gminy najwięcej gruntów zajmują grunty leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia (69,6%). Użytki rolne zajmują 24,2% powierzchni gminy, z czego najwięcej jest gruntów ornych. Grunty zabudowane i zurbanizowane stanowią 2,7% powierzchni gminy, natomiast grunty pod wodami zajmują powierzchnię 1,2%. Szczegółowa charakterystyka użytkowania gruntów w Gminie Skwierzyna została przedstawiona w tabeli poniżej. 29

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Tabela 1 Struktura użytkowania gruntów w Gminie Skwierzyna w 2014 roku Użytki rolne

Pozostałe grunty

(pod

Grunty leśne

Grunty zabudowaniami, oraz pod podwórzami, zadrzewione i

ogólna wodami drogi i inne

Sady stwiska trwałe

Razem zakrzewione

grunty użytkowe

Powierzchnia Łąki trwałe Jednostka

Grunty orneGrunty oraz nieużytki administracyjna ha Obszar 3589 1728 933 4 492 232 1183 82 596 miasta Obszar 24892 5162 2904 6 1142 905 18641 252 837 wiejski Gmina 28481 6890 3837 10 1634 1137 19824 334 1433 Skwierzyna Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego Gminę Skwierzyna w 2014 roku zamieszkiwało 12 404 osób. W poszczególnych miejscowościach liczbę zameldowanych mieszkańców przedstawia poniższa tabela.

Tabela 2 Liczba mieszkańców zameldowanych w poszczególnych miejscowościach – stan na koniec 2013 roku Liczba mieszkańców Lp. Miejscowość zameldowanych 1 Dobrojewo 96 2. Gościnowo 279 3. Kijewice 31 4. Krobielewko 137 5. Murzynowo 866 6. Murzynowo-Łomno 47 7. Nadziejewki 2 8. Nowy Dwór 32 9. Rakowo 34 10. Skrzynica 24 11. Skwierzyna 9870 12. Świniary 417 13. Trzebiszewo 636 14. Warcin 34 15. Wiejce 79 RAZEM 12585 Źródło: Urząd Miejski w Skwierzynie.

Gmina Skwierzyna w ciągu ostatnich 4 lat notuje systematyczny spadek ludności. W stosunku do roku 2011 liczba ludności zmniejszyła się o 1,7% (tj. o 217 mieszkańców). Zarówno w mieście jak i na obszarach wiejskich liczba mieszkańców zmniejszyła się. Na zmiany w strukturze ludności przyczynił się ujemny przyrost naturalny -0,3/1000 mieszkańców (w powiecie międzyrzeckim wynosił 0,5/1000 mieszkańców), a przede wszystkim ujemne saldo migracji -40 osób. Kobiety w gminie stanowiły nieco ponad połowę (51,2%) ludności. Współczynnik feminizacji (określający liczbę kobiet na 100 mężczyzn) ukształtował się na poziomie 105, co oznacza, że w gminie jest więcej kobiet.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Tabela 3 Liczba ludności wg faktycznego miejsca zamieszkania w latach 2011-2014 Jednostka Liczba ludności w latach administracyjna 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok Obszar miasta 9969 9941 9869 9805 Obszar wiejski 2652 2660 2608 2599 Gmina Skwierzyna 12621 12601 12477 12404 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Wykres 1 Liczba ludności Gminy Skwierzyna wg faktycznego miejsca zamieszkania w latach 2011-2014 (źródło: Bank Danych Lokalnych GUS)

Wskaźnik gęstości zaludnienia jest nieco wyższy niż dla powiatu międzyrzeckiego (42 os/km2) i wynosi 44 os/km2.

Z danych GUS wynika, że w 2014 roku 17,3% ludności gminy stanowiły osoby w wieku przedprodukcyjnym, 65,4% w wieku produkcyjnym, a 17,3% w wieku poprodukcyjnym. Z roku na rok spada liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, wzrasta przede wszystkim liczba osób w grupie poprodukcyjnej. Wyraźna jest tendencja starzenia się społeczeństwa.

Gmina dla inwestorów przygotowała w południowej części miasta Regionalny Park Przemysłowy. Jest to 9,66 hektarów uzbrojonego terenu, przeznaczonego pod wszelkiego rodzaju działalność produkcyjną i usługową. Dzięki włączeniu go w obręb Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej potencjalni inwestorzy mogą liczyć na wiele ulg i udogodnień. Działki pod inwestycje przeznaczone są m.in. pod zabudowę produkcyjną z dopuszczeniem usług, w tym wielkopowierzchniowych obiektów handlowych. Skwierzyński Regionalny Park Przemysłowy to doskonałe miejsce na rozwinięcie biznesowych skrzydeł, którego rewelacyjne położenie w bezpośrednim sąsiedztwie drogi szybkiego ruchu S3 oraz skrzyżowania głównych szlaków komunikacyjnych w odległości 25 km (S3-A2) stanowi niewątpliwy atut brany pod uwagę podczas podejmowania decyzji o inwestowaniu. Działki zostały uzbrojone w sieć wodną, kanalizacyjną i elektryczną.

Na koniec 2014 roku funkcjonowało 1 269 podmiotów gospodarczych, jest to o 17 podmiotów mniej niż rok wcześniej. Ponad 86% wszystkich podmiotów gospodarczych działała na terenie miasta, a 14% na obszarach wiejskich. W sektorze prywatnym działało 96,2% podmiotów.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Tabela 4 Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON w 2014 roku Sektor publiczny Sektor prywatny Osoby Państwowe i Jednostka fizyczne Spółdzielnie, samorządowe Spółki Spółki administracyjna Ogółem Ogółem prowadzące fundacje, jedn. prawa handlowe handlowe działalność stowarzyszenia budżetowego gospodarczą Gmina 48 26 4 1221 870 76 57 Skwierzyna Źródło: Główny Urząd Statystyczny.

Na koniec 2014 roku bezrobocie w Powiecie Międzyrzeckim wynosiło 19,4% i było niższe o 3,8% niż rok wcześniej. Bezrobocie systematycznie spada od 2012 roku. Podobną tendencję spadkową odnotowano w skali wojewódzkiej i krajowej. Bezrobocie w powiecie jest w dalszym ciągu wyższe niż średnie bezrobocie w Polsce oraz w województwie lubuskim. Było 3 981 bezrobotnych, z czego 50,2% stanowiły kobiety.

Tabela 5 Stopa bezrobocia w latach 2011-2014 w Powiecie Międzyrzeckim na tle kraju i województwa lubuskiego Stopa bezrobocia [%] Jednostka terytorialna 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok Polska 12,5 13,4 13,4 11,5 Województwo lubuskie 15,4 15,8 15,7 12,8 Powiat Międzyrzecki 20,8 23,6 23,2 19,4 Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Międzyrzeczu i Wojewódzki Urząd Pracy w Zielonej Górze.

W Gminie Skwierzyna na koniec 2014 roku było 840 bezrobotnych, z czego 49,2% stanowiły kobiety. Prawie 70% bezrobotnych mieszka w mieście Skwierzyna. W porównaniu do roku 2013 liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 270 osób.

Tabela 6 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec grudnia 2014 roku Jednostka administracyjna Liczba zarejestrowanych bezrobotnych Miasto Skwierzyna 592 Gmina Skwierzyna 258 Miasto i Gmina Skwierzyna 850 Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Międzyrzeczu.

Pod względem użytkowania terenu w gminie dominują grunty leśne, a użytki rolne w przestrzeni całej gminy zajmują powierzchnię 6 890 ha (stanowiąc 24,2% powierzchni gminy). Ostatnie dane dotyczące rolnictwa pochodzą z 2010 roku (Narodowy spis rolny) i wówczas na terenie gminy funkcjonowało 465 gospodarstw rolnych. Dominowały małe gospodarstwa rolne poniżej 1 ha, które stanowiły ponad 40% wszystkich gospodarstw.

Tabela 7 Ilość gospodarstw rolnych na terenie gminy Skwierzyna Gospodarstwa rolne ogółem <1 ha 1-5 ha 5-10 ha 10-15 ha >15 ha [szt.] 465 187 115 47 41 75 Źródło: Główny Urząd Statystyczny.

Gmina Skwierzyna to „zielona perełka” północnej części województwa lubuskiego. Lasy zajmują niemal 68 % jej powierzchni a Puszcza Notecka to nie tylko największy w skali całej Polski kompleks leśny, ale też miejsce, gdzie występują wydmy śródlądowe, których wysokość przekracza nawet 40 m (Wielka Sowa – 42 m wys. względnej i 93 m n.p.m.). Przez Gminę Skwierzyna przebiega sieć oznakowanych szlaków rowerowych, która łączy wszystkie miejscowości w Gminie i umożliwia turystom odbywanie wycieczek na odległość nieprzekraczającą, przy wycieczce całodziennej 50 km. Stworzona sieć szlaków rowerowych, łączy się z siecią szlaków w gminach sąsiednich, a nawet daje możliwość połączenia jej, poprzez szlaki ponadregionalne, z województwem wielkopolskim i zachodniopomorskim a poprzez międzynarodową trasę R1 i szlak

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” transgraniczny z Brandenburgią w Niemczech. Dużą atrakcją regionu są spływy kajakowe po Obrze i Warcie, cztery szlaki do uprawiania nordic walking oraz zabytki architektury.

4.2. Położenie fizycznogeograficzne Gmina Skwierzyna leży na pograniczu dwóch makroregionów. Północna część gminy leży w zasięgu Pojezierza Wielkopolskiego a pozostała część w zasięgu Pradoliny Toruńsko – Eberswaldzkiej, przy ujściu rzeki Obry do Warty.

Pradolina Toruńsko – Eberswaldzkiej dzieli się na pięć mezoregionów z czego jeden – Kotlina Gorzowska leży na terenie gminy. Kotlina Gorzowska jest największym mezoregionem Pradoliny Toruńsko-Ebeswaldzkiej, szlakiem odpływu na zachód wód lodowcowo-rzecznych w subfazie krajeńsko-wąbrzeskiej oraz w fazie pomorskiej. Od północy graniczy z wysoczyzną Równiny Gorzowskiej, Pojezierzem Dobiegniewskim, Równiną Drawską i pojezierzem Wałeckim, od południa z Pojezierzem Łagowskim i Pojezierzem Poznańskim, od wschodu z Pojezierzem Chodzieskim, na zachodzie łączy się z Kotliną Freienwaldzką. Długość Kotliny Gorzowskiej dochodzi do 120 km, szerokość do 35 km, a powierzchnia obejmuje 3.740 kilometrów kwadratowych. W jej skład wchodzą 4 submezoregiony, a mianowicie: Dolina Dolnej Noteci od wielkiego zakrętu poniżej Gwdy do połączenia z Wartą, Obornicka Dolina Warty poniżej ujścia Wełny i ujścia Noteci, Dolina Dolnej Warty od ujścia Noteci po dolinę Odry (Kotlinę Freienwaldzką), wreszcie wysoki, tarasowy poziom lodowcowo-rzeczny pomiędzy dolinami Warty i Noteci - Międzyrzecze Warty i Noteci.

Natomiast Pojezierze Wielkopolskie dzieli się na sześć mezoregionów, z czego jeden – Pojezierze Poznańskie leży na terenie gminy. Pojezierze Poznańskie graniczy z Bruzdą Zbąszyńską na zachodzie i Poznańskim Przełomem Warty na wschodzie. Średnio teren wznosi się na wysokość 75- 100 m n.p.m. W części północnej mezoregionu znajdują się równoleżnikowe moreny czołowe fazy poznańskiej zaś na południowym zachodzie przebiega południkowo glacjotektoniczny Wał Lwówecko- Rakoniewicki. Unikatowy krajobraz polodowcowy z licznymi jeziorami rynnowymi, pagórkami morenowymi oraz rozległymi kompleksami leśnymi.

Rysunek 2 Położenie gminy na tle jednostek fizyczno-geograficznych (źródło: www.geoportal.gov.pl)

4.3. Klimat Według regionalizacji klimatycznej R. Gumińskiego (1951 r.) powiat międzyrzecki położony jest w obrębie dwóch dzielnic Dzielnicy nadnoteckiej i Dzielnicy zachodniej. Klimat tu panujący ma charakter przejściowy pomiędzy klimatem kontynentalnym, a oceanicznym. Średnie roczne

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” temperatury oscylują w granicach +8ºC i należą do najwyższych w kraju. Duże nasłonecznienie, znacznie mniejsza niż w pozostałych regionach liczba dni mroźnych sprawiają, iż klimat jest łagodny, cieplejszy i bardziej wilgotny. Klimat charakteryzuje się krótką i łagodną zimą, oraz długim i ciepłym latem, dzięki czemu okres wegetacji roślin jest dłuższy niż w centralnej i wschodniej Polsce.

4.4. Infrastruktura techniczna

4.4.1. Komunikacja Przez teren gminy przebiegają ważne szlaki komunikacyjne, takie jak: drogi krajowe, wojewódzkie i powiatowe. Drogi krajowe:  droga krajowa nr 24 – Pniewy – Kostrzyn – o długości 763 m,  droga ekspresowa S3 – Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra – o długości 6137 m.

Drogi wojewódzkie:  droga wojewódzka nr 159 – Nowe Polichno – Skwierzyna – o długości 13,25 km,  droga wojewódzka nr 199 – Skwierzyna – Świniary – Wiejce – Międzychód – o długości 21,54 km.

Drogi powiatowe:  droga powiatowa nr 1295F – Lubniewice – Bledzew – Skwierzyna - 1+803 km,  droga powiatowa nr 1322F – Skwierzyna – Krasne Dłusko – granica województwa – 2+798 km,  droga powiatowa nr 1349F – Trzebiszewo – Rakowo – Skwierzyna – 6+978 km,  droga powiatowa nr 1350F – Stary Dworek – Skwierzyna – 4+462 km,  droga powiatowa nr 1351F – Stare Polichno – Murzynowo – 6+952 km,  droga powiatowa 1352F – Osetnica – Gościnowo – Dobrojewo – 5+410 km.

Sieć ww. dróg uzupełniona jest również licznymi drogami gminnymi.

Na terenie gminy znajdują się także linie kolejowe:  nr 363 Międzychód – Skwierzyna – o długości całkowitej 30,302 km,  nr 367 Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski - o długości całkowitej 74,002 km.

4.4.2. Zaopatrzenie mieszkańców w gaz Według danych GUS ogólna długość czynnej sieci gazowej na terenie gminy systematycznie wzrasta, w 2013 roku wynosiła 69 900 m i w stosunku do 2011 roku była dłuższa o 25 346 m. Do poszczególnych budynków w 2013 roku wykonanych było 583 sztuk przyłączy gazu, w porównaniu z rokiem 2011 było ich więcej o 15 sztuki. W 2013 roku z sieci gazowej korzystało 13,4% ludności gminy.

Tabela 8 Sieć gazowa na terenie gminy w latach 2011-2013 Rok Wyszczególnienie Jednostka 2011 2012 2013 Długość czynnej sieci ogółem m 44554 69806 69900 Długość czynnej sieci przesyłowej m 15478 39978 39978 Długość czynnej sieci rozdzielczej m 29076 29828 29922 Czynne przyłącza do budynków szt. 568 575 583 mieszkalnych i niemieszkalnych Odbiorcy gazu Gosp. domowe 562 582 597 Odbiorcy gazu ogrzewający Gosp. domowe 514 524 524 mieszkania gazem

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Rok Wyszczególnienie Jednostka 2011 2012 2013 Ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 1602 1641 1672 Ludność korzystająca z sieci gazowej % 12,7 13,0 13,4 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

W 2013 roku mieszkańcy zużyli 631,9 tys. m3 gazu, jest to o 23,9% mniej niż w roku 2011 ze względu na wysokie koszty eksploatacji. Jeden mieszkaniec korzystający z gazu w 2013 roku zużył 377,9 m3 gazu.

4.4.3. Zaopatrzenie mieszkańców w energię elektryczną i energię cieplną Przez obszar powiatu międzyrzeckiego przebiegają linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia, tj.: linia 400 kV Poznań Plewiska - Krajnik oraz linia 220 KV Gorzów – Leśniów Wielki. Energia elektryczna przesyłana jest z głównych punktów zasilania (tzw. GPZ) zlokalizowanych na terenie powiatu. Przesyłem i dystrybucją energii elektrycznej na terenie powiatu międzyrzeckiego zajmuje się spółka ENEA S.A. Na terenie gminy Skwierzyna w 2013 roku było 3517 odbiorców energii elektrycznej, ilość ta w porównaniu z rokiem 2011 zmniejszyła się. Zużycie energii elektrycznej z roku na rok zmniejsza się, a w 2013 roku wynosiło 7825 MWh.

Tabela 9 Energia elektryczna na terenie gminy w latach 2011-2013 Rok Wyszczególnienie Jednostka 2011 2012 2013 Odbiorcy energii elektrycznej na niskim szt. 3557 3546 3517 napięciu Zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu MWh 8046 7995 7825 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Głównym dostawcą energii cieplnej dla gminy Skwierzyna jest Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Skwierzynie, który zarządza 14 kotłowniami o łącznej mocy zamówionej przez odbiorców, tj.: 6,302 MW. Pozostałe gospodarstwa domowe ogrzewane są poprzez kotłownie lokalne lub indywidualne paleniska głównie opalane węglem, olejem opałowym, koksem lub drewnem.

5. OCENA STANU ŚRODOWISKA GMINY SKWIERZYNA

5.1. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Ze względu na rodzaj emitowanych substancji, zanieczyszczenia powietrza można podzielić na gazowe oraz pyłowe. Gazowe zanieczyszczenia, takie jak: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla, benzen, lotne związki organiczne, mają wpływ na jakość powietrza w skali lokalnej i regionalnej. Natomiast emisja do atmosfery takich zanieczyszczeń, jak: dwutlenek węgla, metan, tlenki azotu, mogą w skali globalnej mieć wpływ na efekt cieplarniany.

Działalność człowieka oraz procesy naturalne powodują przedostawanie się do powietrza atmosferycznego różnych substancji. Podstawowe źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza związane z działalnością człowieka to:  emisja punktowa (energetyka zawodowa, przemysłowa oraz procesy produkcyjne),  emisja powierzchniowa (emisja z sektora bytowego),  emisja liniowa (emisja komunikacyjna).

Rozkład przestrzenny emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie województwa jest nierównomierny. Największe ilości zanieczyszczeń emitowane są na obszarach powiatów gęsto zaludnionych i uprzemysłowionych. Duży wpływ na jakość powietrza, szczególnie w miastach, ma tzw. emisja niska, ze źródeł takich jak: paleniska domowe, małe kotłownie, warsztaty rzemieślnicze. 35

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wielkość tej emisji jest trudna do oszacowania: wynosi od kilku do kilkunastu procent ogółu emisji na terenach o rozwiniętej sieci ciepłowniczej oraz do kilkudziesięciu procent - na obszarach, których nie obejmują centralne systemy ciepłownicze, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Jej oddziaływanie odzwierciedla się wzrostem stężeń zanieczyszczeń gazowych i pyłu zawieszonego w sezonie grzewczym. W miastach i w rejonach tras o dużym natężeniu ruchu coraz większy problem, ze względu na emisję zanieczyszczeń do powietrza oraz emisję hałasu, stanowi komunikacja samochodowa. W wyniku spalania paliw w silnikach samochodowych do atmosfery przedostają się zanieczyszczenia gazowe: tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek węgla i węglowodory aromatyczne (szczególnie benzen) oraz pyły zawierające m.in. związki: ołowiu, kadmu, niklu i miedzi.

Emisja punktowa Emisja punktowa to emisja pochodząca ze zorganizowanych źródeł w wyniku energetycznego spalania paliw i przemysłowych procesów technologicznych. W wyniku energetycznego spalania paliw ze źródeł punktowych powstają zanieczyszczenia, które ze względu na sposób wprowadzania do powietrza (wysokość emitora oraz prędkość wylotowa gazów), oddziałują na stan jakości powietrza zwykle w mniejszym stopniu niż spalanie paliw w indywidualnych systemach grzewczych. W Gminie Skwierzyna występują zakłady przemysłowe z procesami technologicznymi, które emitują pewne ilości substancji do powietrza atmosferycznego. Emisja zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych zlokalizowanych na obszarze gminy odbywa się na podstawie aktualnie obowiązujących decyzji o dopuszczalnej emisji, które zostały zestawione w poniższej tabeli.

Tabela 10 Wielkość emisji substancji do powietrza na podstawie wydanych decyzji

Rodzaj Emisja roczna L.p. Nazwa Zakładu substancji [Mg/r]

Decyzje Starosty Międzyrzeckiego Aceton 1,29 Butan-2-on 0,715 4-metylopentan-2-on 0,641 Etylobenzen 1,011 1. KAGOS Sp. z o.o. Zakład w Skwierzynie Ksylen 1,225 Octan butylu 7,257 Octan etylu 0,55 Toluen 0,552 Węglowodory alifat. 0,217 2. MOTA ENGIL CENTRAL EUROPE S.A. pył pm10 3,813 Wytwórnia Mas Bitumicznych w Skwierzynie dwutlenek siarki 11,000 dwutlenek azotu 14,400 tlenek węgla 18,200 fenol 0,001 benzo(a)piren 7.7E-0007 węglowodory aromatyczne 0,005 3. Z.P.H.U."DREWEX" Henryk Pawlaczyk w aceton 0,1261 Skwierzynie butan-1-ol 0,0865 ksylen 0,0344 octan butylu 0,0692 octan etylu 0,0829 toluen 0,1806 Decyzje Marszałka Województwa Lubuskiego 4. Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., dwutl. siarki 8,981960 Skwierzyna dwutl. azotu 4,941436 tlenek węgla 35,351076 benzo(a)piren 0,008977 dwutl.węgla 1681,589972 pył 13,085916 sadza 0,237081 p.ze spal.pal 0,344790 amoniak 6,156 5. Ferma Drobiu Michał Waligórski, Skwierzyna pył zawieszony PM10 1,636 Źródło: Starostwo Powiatowe w Międzyrzeczu, Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Emisja powierzchniowa Głównym źródłem emisji powierzchniowej (tzw. niskiej emisji) są lokalne kotłownie i indywidualne paleniska domowe. Ze względu na to, że większość „niskich” źródeł ciepła zasilanych jest wciąż węglem słabej jakości, emisja ta ma decydujący wpływ na zanieczyszczenie powietrza w województwie, w tym również na terenie gminy Skwierzyna, a ich udział wśród pozostałych źródeł emisji jest wiodący. Odzwierciedleniem niskiej emisji jest wzrost stężeń zanieczyszczeń gazowych i pyłu zawieszonego w sezonie grzewczym. Ograniczenie niskiej emisji polega na stopniowej likwidacji kotłowni wyposażonych w stare, wyeksploatowane kotły opalane węglem. Do najważniejszych przyczyn wysokiej emisji pyłów i benzo(a)pirenu do powietrza zaliczyć należy również spalanie odpadów w paleniskach domowych. Proceder ten jest trudny do kontrolowania i sankcjonowania. Wielkość tej emisji jest trudna do oszacowania. Wynosi od kilku do kilkunastu procent ogółu emisji na terenach o rozwiniętej sieci ciepłowniczej oraz kilkudziesięciu procent na obszarach wiejskich. Jej działanie odzwierciedla się wzrostem stężeń dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego w sezonie grzewczym. Zmiana nośnika ciepła, dzięki wykorzystywaniu paliw powodujących dużo mniejszą emisję pyłu, prowadzi do redukcji stężeń pyłu na obszarze, gdzie zlokalizowane są źródła „niskiej emisji”. Wymiana kotłów węglowych na nowoczesne, niskoemisyjne kotły węglowe opalane węglem: groszek, orzech, brykiety umożliwia redukcję stężenia pyłu PM10 poprzez redukcję emisji pyłu dzięki poprawie sprawności i parametrów procesu spalania.

Emisja liniowa Emisja liniowa to emisja pochodząca z ruchu komunikacyjnego. Zalicza się tu zarówno transport drogowy i kolejowy, jak i wodny (śródlądowy i morski). Największe zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz zdrowia ludzi stwarza transport drogowy. Obszarami najbardziej narażonymi na emisję liniową są tereny miejskie, gdzie często główne drogowe ciągi komunikacyjne prowadzą przez ich centra, powodując znaczne pogorszenie jakości powietrza atmosferycznego. Istotny wpływ na wzrost emisji z transportu drogowego ma wzrost liczby pojazdów zarejestrowanych w ostatnich latach. W wyniku spalania paliw w silnikach samochodowych do atmosfery przedostają się zanieczyszczenia gazowe: tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek węgla i węglowodory aromatyczne (szczególnie benzen) oraz pyły zawierające m.in. związki: ołowiu, kadmu, niklu i miedzi.

Przez teren gminy przebiegają ważne ciągi komunikacyjne: drogi krajowe nr S3 i 24, drogi wojewódzkie nr 159 i 199 oraz sześć dróg powiatowych. Z uzyskanych pomiarów z 2010 roku wynika, że natężenie ruchu na drogach krajowych przebiegających przez teren gminy było duże i wynosiło od 10 tys. do 14,8 tys. pojazdów na dobę, a udział pojazdów ciężarowych był dość znaczny i wynosił nawet do 24%. Na drogach wojewódzkich ruch pojazdów był nieco mniejszy i wynosił od 0,3 tys. do 4,0 tys. pojazdów na dobę, z czego pojazdy ciężarowe stanowiły około 7%.1 Natężenie ruchu na drogach przebiegających przez teren gminy będzie rosnąć ponieważ corocznie rejestruje się coraz większą liczbę pojazdów. Opierając się na danych powiatowych w 2013 roku, według danych GUS, na terenie powiatu było zarejestrowanych 42,8 tys. pojazdów samochodowych tj. o 3% więcej niż rok wcześniej.

Ważnym czynnikiem wpływającym na ograniczenie emisji liniowej jest poprawa stanu technicznego pojazdów oraz poprawa stanu technicznego dróg, która ma wpływ na zmniejszenie wielkości emisji wtórnej pyłu PM10 z unosu i emisji ze ścierania. Dodatkowo ograniczenie oddziaływania emisji komunikacyjnej można osiągnąć poprzez częściowe wyprowadzenie ruchu samochodowego poza tereny zabudowane, aby nie kumulować emisji liniowej i powierzchniowej.

5.1.1. Jakość powietrza Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze opracował ocenę roczną jakości powietrza w województwie lubuskim dotyczącą roku 2014 zgodnie z podziałem województwa na strefy: miasto Gorzów Wlkp., miasto Zielona Góra i strefa lubuska (w której zlokalizowana jest gmina Skwierzyna). Podstawą prawną oceny jakości powietrza atmosferycznego jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz.1232 z późn. zm.) oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1031), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz. 914) oraz rozporządzenie Ministra

1 dane z Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Zarządu Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze. 37

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032).

Roczna ocena jakości powietrza pozwoliła uzyskać informacje na temat stężeń: dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, tlenku węgla, benzenu, pyłu zawieszonego PM2,5, pyłu zawieszonego PM10, benzo(a)pirenu, arsenu, kadmu, niklu, ołowiu i ozonu. Uzyskane informacje umożliwiły sklasyfikować strefy w oparciu o przyjęte kryteria, ustanowione ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin, tj. poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, poziomy docelowe, poziomy celów długoterminowych dla ozonu, poziomy alarmowe oraz poziomy informowania dla niektórych substancji w powietrzu.

Wynikiem oceny dla wszystkich substancji podlegających ocenie na terenie strefy jest zaliczenie strefy do jednej z poniżej wymienionych klas:  klasa A – jeżeli stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych albo poziomów docelowych;  klasa B – jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych, powiększonych o margines tolerancji;  klasa C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne, powiększone o margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne, albo przekraczają poziomy docelowe. W przypadku poziomów celów długoterminowych dla ozonu przyjęto następujące oznaczenie klas:  klasa D1 – jeżeli stężenia ozonu nie przekraczają poziomu celu długoterminowego;  klasa D2 – jeżeli stężenia ozonu przekraczają poziom celu długoterminowego.

Ocenę jakości powietrza w województwie lubuskim wykonano w oparciu o wyniki badań imisji zanieczyszczeń powietrza przeprowadzonych w 2014 roku. W ocenie wykorzystano wyniki pomiarów z 7 stałych stacji monitoringu powietrza, w tym: 6 stacji wykonujących pomiary automatyczne i manualne i 1 wykonującej jedynie pomiary manualne.

Wyniki klasyfikacji jakości powietrza w strefie lubuskiej z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin przedstawiono w poniższych tabelach.

W strefie lubuskiej stwierdzono ponadnormatywną liczbę przekroczeń dopuszczalnego 24-godzinnego poziomu stężenia pyłu drobnocząsteczkowego PM10 w powietrzu (wynoszącą 35 dni w roku). Wyniki badań stężenia benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 w powietrzu, wskazują na przekroczenie poziomu docelowego (1 ng/m3) określonego dla benzo(a)pirenu. Przekroczony został również poziom celu długoterminowego określony dla ozonu. Należy dodać, że według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu termin osiągnięcia poziomu celu długoterminowego w powietrzu określono na 2020 rok.

Tabela 11 Klasa strefy lubuskiej w 2014 roku – kryteria dla ochrony zdrowia Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń – ochrona zdrowia Nazwa O O strefy SO NO CO C H 3 3 PM10 PM2,5 Pb As Cd Ni BaP 2 2 6 6 (dc) (dt) Strefa A A A A A D2 C A A A A A C lubuska Źródło: „Roczna ocena jakości powietrza w województwie lubuskim na podstawie badań imisji wykonanych w 2014 rok” WIOŚ Zielona Góra.

Klasyfikacji pod kątem ochrony roślin dokonano na podstawie wyników pomiarów zanieczyszczeń powietrza ze stacji w Smolarach Bytnickich. Stacja ta została wskazana jako stacja tła regionalnego, funkcjonująca w sieci monitoringu powietrza pod kątem oceny narażenia ekosystemów. Stacja zlokalizowana jest na terenie szkółki leśnej w Smolarach Bytnickich, w gminie Bytnica.

Przekroczony został poziom celu długoterminowego, określony dla ozonu ze względu na ochronę roślin w oparciu o wynik modelowania. Według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu termin osiągnięcia poziomu celu długoterminowego dla ozonu w powietrzu określono na 2020 rok.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Tabela 12 Klasa strefy lubuskiej w 2014 roku – kryteria dla ochrony roślin Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń – ochrona roślin Strefa SO2 NOx O3 (dc) O3 (dt) Strefa lubuska A A A D2 Źródło: „Roczna ocena jakości powietrza w województwie lubuskim na podstawie badań imisji wykonanych w 2014 rok” WIOŚ Zielona Góra.

Zaliczenie strefy do klasy C dla danego zanieczyszczenia oznacza konieczność wyznaczenia obszarów przekroczeń i zakwalifikowania strefy do opracowania programów ochrony powietrza. Obowiązek określania programów ochrony powietrza wynika z art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 z późn. zm.). Programy określa się dla stref, w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji lub poziom docelowy. Programy mają na celu osiągnięcie dopuszczalnych poziomów i poziomów docelowych substancji w powietrzu.

W wyniku rocznej oceny jakości powietrza, Sejmik Województwa Lubuskiego uchwałą nr XLVI552/14 z dnia 24 marca 2014 roku przyjął Program ochrony powietrza dla strefy lubuskiej.

W gminach strefy lubuskiej, w których stwierdzono przekroczenie poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu oraz dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM10, konieczne jest prowadzenie systemowych działań prowadzących do redukcji emisji zanieczyszczeń z indywidualnych systemów grzewczych, tzw. „niskiej emisji”. Poprzez realizację tych działań zredukowana zostanie również emisja innych zanieczyszczeń powietrza, w tym arsenu. Oprócz zadań, których efektem będzie redukcja emisji ze źródeł powierzchniowych należy również podejmować działania wspomagające w zakresie redukcji emisji punktowej czy emisji liniowej. Podstawowymi działaniami wskazanymi do realizacji na terenie całej strefy lubuskiej są:  Obniżenie emisji z indywidualnych systemów grzewczych poprzez stworzenie systemu zachęt do ich likwidacji lub wymiany na niskoemisyjne (realizacja poprzez Programy ograniczania niskiej emisji – PONE lub Programy Gospodarki Niskoemisyjnej – PGN).  Modernizacja i rozwój sieci gazowych, ciepłowniczych w celu umożliwienia większej liczbie ludności wykorzystania tego niskoemisyjnego źródła ciepła.  Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników niepowodujących nadmiernej emisji zanieczyszczeń z indywidualnych systemów grzewczych oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miast ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie oraz zwiększenie powierzchni terenów zielonych (nasadzanie drzew i krzewów).  Działania prewencyjne na poziomie wydawania decyzji środowiskowych. Uwzględnianie konieczności ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza szczególnie pyłu zawieszonego, benzo(a)pirenu oraz arsenu) na etapie wydawania decyzji środowiskowych.  Kontrola gospodarstw domowych w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi.  Działania promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje).

Dokumentem, który wyznacza kierunki dla gminy na lata 2014-2020 w zakresie działań inwestycyjnych i nie inwestycyjnych związanych z redukcją emisji gazów cieplarnianych, efektywności energetycznej oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii jest Plan gospodarki niskoemisyjnej. Plan gospodarki niskoemisyjnej jest dokumentem o znaczeniu strategicznym. Dokument ten obejmuje tematykę gospodarki energią w mieście, jej efektywnego wykorzystania oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych we wszystkich sektorach lokalnej gospodarki. Rolą Planu gospodarki niskoemisyjnej jest wspieranie realizacji ogólnopolskich działań na rzecz osiągnięcia celów pakietu klimatyczno – energetycznego do roku 2020. Stanowi również podstawę w celu ubiegania się o dofinansowanie zewnętrzne na termomodernizację budynków użyteczności publicznej. Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Skwierzyna został przyjęty uchwałą nr IX/53/15 Rady Miejskiej w Skwierzynie z dnia 21 maja 2015 roku.

5.2. Odnawialne źródła energii Podstawowe kierunki Polityki energetycznej Polski do 2030 roku oraz wynikającego z niej Krajowego planu działania w zakresie OZE (KPD OZE) zakładają m.in. poprawę efektywności energetycznej oraz 39

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Polityka zakłada zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii:  co najmniej do poziomu 15% do 2020 roku i dalszy wzrost w latach następnych,  10% udział biopaliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji do 2020 roku.

Pozyskiwanie energii ze źródeł niekonwencjonalnych, takich jak energia wiatru, energia słoneczna, energia wodna, biomasa czy biogaz jest, oprócz wdrażanych programów ochrony powietrza, jedną z form przeciwdziałania zanieczyszczeniu powietrza. Argumentem przemawiającym na korzyść wykorzystania odnawialnych źródeł energii jest położenie geograficzne województwa, które daje możliwości rozwoju energii wiatrowej, słonecznej, wodnej i geotermalnej. Dużym potencjałem w produkcji energii charakteryzuje się biomasa.

5.2.1. Energia wiatru Znaczna część obszaru województwa lubuskiego leży w rejonie korzystnym i dość korzystnym, jeżeli chodzi o warunki wiatrowe dla budowy siłowni. Obecnie przeważa tendencja projektowania parków wiatrowych o łącznej mocy na poziomie kilkudziesięciu megawatów, z siłowniami posadowionymi na masztach o wysokości 100 m, gdzie dla obszaru województwa lubuskiego średnioroczne prędkości wiatru osiągają wartości od 6,6 do 7,8 m/s (teren otwarty).

Obecnie na terenie gminy Skwierzyna nie ma żadnej farmy wiatrowej.

5.2.2. Energia wodna Potencjał hydroenergetyczny województwa lubuskiego wg możliwości technicznych szacowany jest na 1 544 GWh/rok, w tym największy na Odrze Środkowej i Nysie Łużyckiej.

Podjęcie decyzji o rozwoju energetyki wodnej na danym obszarze powinno być poprzedzone analizą lokalnych warunków przyrodniczych. Składa się na nią m.in. ocena zasobów wodnych, ocena warunków geomorfologicznych pod kątem piętrzenia wody oraz wstępna ocena warunków geologicznych. Analizę należy wykonać również w przypadku odtwarzania obiektów energetyki wodnej. Znajomość środowiska przyrodniczego pozwala na podjęcie właściwych decyzji technicznych i jest pomocna w sporządzeniu rachunku ekonomicznego przedsięwzięcia. Obok wpływu zbiornika retencyjnego powstałego w wyniku piętrzenia wody na poprawę stosunków wodnych i na lokalne środowisko naturalne, uwzględnić należy również niewymierne korzyści społeczne takie, jak wzrost atrakcyjności turystycznej okolicy, możliwość budowy obiektów rekreacyjnych, bazy noclegowej itp.

Na terenie gminy Skwierzyna nie ma elektrowni wodnych.

5.2.3. Energia słoneczna Średnia gęstość energii słonecznej na terenie województwa lubuskiego wynosi w zachodnio – północnej części oraz południowo – wschodniej do 996 kWh/m² rocznie, natomiast w pozostałej części województwa do 1022 kWh/m² rocznie. Średnie nasłonecznienie w województwie wynosi około 1600 godzin na rok. Około 80% całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada na 6 miesięcy sezonu wiosenno-letniego.

Kolektory słoneczne są najpowszechniejszym sposobem wykorzystania energii słonecznej. Są urządzeniami służącymi do zamiany energii słonecznej na energię cieplną, lecz z uwagi na ww. warunki klimatyczne umożliwiają pokrycie maksymalnie 70÷80% potrzeb wymaganej energii dla wytworzenia c.w.u. Optymalnym rozwiązaniem jest połączenie kolektora poprzez zasobnik ciepłej wody użytkowej z kotłem gazowym lub pompą ciepła. Energia słoneczna może być również przekształcona w energię elektryczną w procesie fotowoltaicznym. Ogniwa fotowoltaiczne wykorzystywane są przede wszystkim w systemach wolnostojących, montowanych na obszarach oddalonych od sieci elektrycznej.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

5.2.4. Energia geotermalna Wszystkie gminy znajdujące się na obszarze województwa lubuskiego posiadają warunki geologiczne i zasobowe pozwalające na wykorzystanie energii wód termalnych. Temperatura wód na głębokości około 2 000 m sięga miejscami powyżej 100ºC (np. Pszczew, Trzciel 110ºC), jednak w głównej mierze nie przekracza80ºC (np. Szprotawa, Żagań– ok. 80ºC, Świebodzin, Bledzew – ok. 50ºC). Główne ośrodki występowania gorących wód termalnych zlokalizowane są w północno-zachodniej części województwa, przy granicy z województwem zachodniopomorskim.

Obecnie na terenie gminy Skwierzyna energia geotermalna nie jest wykorzystywana.

5.2.5. Biomasa i biogaz Biomasa to stałe lub ciekłe substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej i leśnej oraz przemysłu przetwarzającego ich produkty, a także części pozostałych odpadów, które ulegają biodegradacji. Do celów energetycznych najczęściej stosowane są następujące postacie biomasy:  drewno odpadowe w leśnictwie i przemyśle drzewnym,  rośliny energetyczne z upraw celowych (plantacje energetyczne),  zieleń miejska,  słoma zbożowa, słoma z roślin oleistych lub roślin strączkowych oraz siano,  biopaliwa płynne (np. oleje roślinne, rzepakowy biodiesel, bioetanol z gorzelni i agrorafinerii),  oraz biogaz pozyskiwany z instalacji przeróbki gnojowicy, osadów ściekowych i wysypisk komunalnych. Z szacunkowych obliczeń wynika, że potencjał energetyczny województwa lubuskiego w zakresie wykorzystania biomasy wynosi łącznie: 420 TJ/rok − potencjalna wielkość rocznej produkcji energii cieplnej, 74 MW − potencjalna wielkość mocy cieplnej.

Biogaz powstaje w wyniku beztlenowej fermentacji odpadów organicznych na składowisku odpadów, odpadów zwierzęcych w gospodarstwach rolnych, odpadów z przemysłu rolno-spożywczego i osadów ściekowych w oczyszczalni ścieków.

Na terenie gminy energia z biomasy i biogazu obecnie nie jest wykorzystywana.

Ograniczenia wykorzystania energii odnawialnej Wykorzystanie energii odnawialnej nie powoduje zanieczyszczeń, ogranicza emisję gazów cieplarnianych, a jednak powoduje pewne problemy i nie pozostaje bez negatywnego wpływu na środowisko.

Podstawowymi zidentyfikowanymi barierami rozwoju energetyki wiatrowej w województwie lubuskim są:  utrudnione warunki wyprowadzenia mocy związane ze słabo rozwiniętą strukturą sieci 110 kV oraz kosztami i utrudnieniami w realizacji linii WN,  mocno rozwinięta w województwie sieć obszarów chronionych (w tym Natura 2000 oraz inne obszary przyrodniczo wartościowe),  rozbudowane i długotrwałe procedury administracyjne przygotowania inwestycji tego typu (3÷4 lat),  brak szczegółowych badań lokalnych warunków wiatrowych (kilkuletnich), które należy wykonać przed przystąpieniem do realizacji inwestycji.

Wykluczenia rozwoju energetyki wiatrowej w gminie Skwierzyna z uwagi na uwarunkowania przestrzenne:  obszary Natura 2000 i inne obszary chronione,  lasy,  układy dolinne rzek,  tereny zabudowane,  strefy rolno-leśne,  ograniczenia społeczne – niechęć przed wiatrakami w sąsiedztwie,

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Zgodnie z „Tymczasowymi wytycznymi dotyczącymi oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze” elektrowni wiatrowe nie należy lokalizować w odległości mniejszej niż 200 m od granicy lasu i niebędących lasem skupisk drzew o powierzchni 0,1 ha lub większej oraz odległości mniejszej niż 200 m od brzegów zbiorników i cieków wodnych wykorzystywanych przez nietoperze.

Ograniczeniem dla rozwoju energetyki z pozyskiwania biomasy, biogazu i biopaliw tak jak w przypadku energetyki wiatrowej mogą być obszary objęte ochroną prawną. Rozwój jest także uwarunkowany występowaniem i możliwością pozyskiwania zasobów surowcowych, ograniczony jest czynnikami ekonomicznymi oraz administracyjnymi.

Ograniczeniem dla lokalizowania kolektorów słonecznych i instalacji fotowoltaicznych jest jedynie ich miejsce usytuowania na obiekcie. W przypadku dużych powierzchni instalacji przemysłowych niezbędne jest ich umieszczenie w gminnych dokumentach planistycznych.

Ograniczeniem dla pozyskania energii geotermalnej są w głównej mierze wysokie koszty wierceń.

5.3. Klimat akustyczny Dominującym źródłem hałasu w województwie lubuskim jest ruch drogowy. Istotnym źródłem hałasu są też zakłady przemysłowe. Pozostałe źródła takie jak transport szynowy czy lotniska mają dużo mniejszą skalę oddziaływania.

W roku 2012 nastąpiła znacząca zmiana przepisów odnoszących się do dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku pochodzącego od ruchu komunikacyjnego. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r., poz. 112) wprowadzone zostały nowe, znacznie wyższe poziomy dopuszczalne, które zostały przedstawione w poniższej tabeli.

Tabela 13 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r., poz. 112) Dopuszczalny poziom hałasu w dB Drogi lub linie kolejowe

LAeq D LDWN przedział LAeq N Przedział czasu LN przedział czasu przedział czasu L.p Rodzaj terenu czasu odniesienia odniesienia równy odniesienia odniesienia równy wszystkim porom równy 8 równy 16 wszystkim nocy godzinom godzinom dobom w roku a. Strefa ochronna „A” uzdrowiska 1. 50 45 50 45 b. Tereny szpitali poza miastem 2. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym 61 56 64 59 pobytem dzieci i młodzieży c. Tereny domów opieki społecznej d. Tereny szpitali w miastach 3. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b. Tereny zabudowy zagrodowej 65 56 68 59 c. Tereny rekreacyjno- wypoczynkowe d. Tereny mieszkaniowo-usługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast 4. 68 60 70 65 powyżej 100 tys. mieszkańców Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r., poz. 112).

W 2014 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze nie prowadził pomiarów hałasu na terenie gminy Skwierzyna. Ostatnie tego typu badania były przeprowadzone w 2012 i 2011

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” roku, a najbliższe punkty pomiarowe znajdowały się w Międzyrzeczu i w m. Przytoczna. Pomiary poziomu hałasu na terenie powiatu wykonane zostały w ramach badań monitoringowych.

Na terenie miasta Międzyrzecz w 2012 roku poziom hałasu zmierzono w dwóch punktach: przy ul. Waszkiewicza 55 (droga gminna) i przy ul. Poznańskiej 38 (droga wojewódzka nr 137). Punkty pomiarowe zlokalizowano w otoczeniu zabudowy jedno i wielorodzinnej.

Tabela 14 Wyniki pomiaru hałasu komunikacyjnego w Międzyrzeczu w 2012 r. Poziom Poziom Natężenie Natężenie Droga Punkt hałasu Norma hałasu Norma ruchu ruchu pomiarowy w porze [dB] w porze [dB] poj./h poj./h dnia [dB] nocy [dB] Międzyrzecz, ul. Gminna 62,1 65 126 54,9 56 7 Waszkiewicza 55 Wojewódzka Międzyrzecz, ul. 66,5 65 562 58,0 56 49 nr 137 Poznańska 38 Źródło: WIOŚ Zielona Góra.

Wyniki pomiarów odniesiono do normy dla terenów mieszkaniowo-usługowych, która dla pory dnia wynosi 65 dB, dla pory nocy 56 dB (Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz. 826 z późniejszymi zmianami). Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono przekroczenie poziomu dopuszczalnego przy ul. Poznańskiej w porze dnia o 1,5 dB, natomiast w porze nocy o 2 dB. Pomiary hałasu przy ul. Waszkiewicza nie wykazały przekroczeń.

W 2011 roku pomiary hałasu komunikacyjnego wykonano w m. Przytoczna przy ul. Głównej 1 i Głównej 30. Punkty pomiarowe zlokalizowano w otoczeniu zabudowy jedno i wielorodzinnej.

Tabela 15 Wyniki pomiaru hałasu komunikacyjnego w m. Przytoczna w 2011 r. Poziom Poziom hałasu Norma Norma Natężenie hałasu Norma Norma Natężenie Droga Punkt w porze stara nowa ruchu w porze stara nowa ruchu pomiarowy dnia [dB] [dB] poj./h nocy [dB] [dB] poj./h [dB] [dB] Krajowa Przytoczna, 67,7 98 69,7 60 65 372 50 56 nr 24 ul. Główna 1 68,1 101 Przytoczna, Krajowa ul. Główna 71,3 60 65 221 65,6 50 56 66 nr 24 30 Źródło: WIOŚ Zielona Góra.

Wyniki pomiarów odniesiono do starej normy dla terenów mieszkaniowo-usługowych, która dla pory dnia wynosiła 60 dB, dla pory nocy 50 dB. Odnosząc się do nowych wskaźników dopuszczalny poziom dźwięku przy ul. Głównej 1 został przekroczony o 4,7 dB w porze dziennej, w porze nocnej o 11,7 i 12,1 dB w porze nocnej. Przy ul. Głównej 30 dopuszczalny poziom dźwięku został przekroczony o 6,3 dB w porze dziennej i o 9,6 dB w porze nocnej.

W roku 2012 w ramach realizacji obowiązków zarządzających drogami wynikających z art. 179 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, wykonane zostały mapy akustyczne obszarów położonych w otoczeniu odcinków dróg o ruchu powyżej 3 mln pojazdów rocznie, tj. dla dróg krajowych nr 3 i 24 przebiegających przez teren gminy. Poniżej zestawiono odcinki drogi nr 24 i 3 przebiegające przez teren gminy Skwierzyna, dla których sporządzono mapy akustyczne.

Tabela 16 Wykaz odcinków dróg na terenie gminy Skwierzyna, dla których sporządzono mapy akustyczne Nr drogi Kilometraż odcinka Długość odcinka Nazwa odcinka krajowej początku końca [km] 24 Przytoczna - Skwierzyna 39,968 44,847 4,879 24 Przytoczna - Skwierzyna 44,847 49,298 4,451 24 Przytoczna - Skwierzyna 49,298 54,343 5,045 3 Deszczno - Skwierzyna 196,521 199,835 3,315 3 Deszczno - Skwierzyna 199,835 204,164 4,329 43

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Nr drogi Nazwa odcinka Kilometraż odcinka Długość odcinka krajowej3 Skwierzyna /Przejście/ 204,164 207,634 3,470 [km] 3 Skwierzyna /Przejście/ 207,634 210,066 2,432 3 Skwierzyna -Międzyrzecz 210,066 211,700 1,634 (Obwodnica) Węzeł Północny 3 Skwierzyna -Międzyrzecz 211,700 215,714 4,014 (Obwodnica) Węzeł Północny 3 Skwierzyna -Międzyrzecz 215,714 221,730 6,016 (Obwodnica) Węzeł Północny 3 Skwierzyna -Międzyrzecz 221,730 224,283 2,553 (Obwodnica) Węzeł Północny 3 Skwierzyna -Międzyrzecz 224,283 226,176 1,893 (Obwodnica) Węzeł Północny Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Zielonej Górze.

5.4. Pola elektromagnetyczne Pola elektromagnetyczne są to pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku oraz metody sprawdzania i wyznaczania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych są określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883 z 2003 r.), natomiast Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku określa sposób wyboru punktów pomiarowych, ich ilość na terenie województwa oraz sposób prezentacji wyników. Zgodnie z ww. rozporządzeniem wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego dla zakresu częstotliwości od 3 MHz do 3000 MHz (dla miejsc dostępnych dla ludności) nie powinny przekraczać 7 [V/m].

Do podstawowych sztucznych źródeł emisji pól elektromagnetycznych do środowiska zaliczamy:  nadajniki GSM/UMTS,  nadajniki RTV,  linie i stacje elektroenergetyczne,  urządzenia radiolokacyjne i radionawigacyjne. Oprócz sztucznych źródeł promieniowania występują jeszcze źródła naturalne: promieniowanie słoneczne i promieniowanie ziemskie. Nie stanowią one jednak dla nas zagrożenia, gdyż organizm ludzki przystosował się do nich na drodze ewolucji.

Wśród instalacji emitujących pola elektromagnetyczne na terenie gminy znajdują się:  linie elektroenergetyczne  stacje bazowe telefonii komórkowej: o Skwierzyna, ul. Poznańska 5 - strunobetonowy maszt własny – T-Mobile, Orange, ul. Poznańska - wieża ciśnień przy skrzyżowaniu – Orange, Plus, Play, ul. 2 Lutego - wieża kościoła – Plus, ul. Sikorskiego 8- T-Mobile, Orange, o Wiejce 11 - betonowy słup własny – T-Mobile, Orange, o Trzebiszewo ul. Główna 2 - maszt własny Orange, o Trzebiszewo, ul. Rakowiecka 4 - maszt własny T-Mobile, o Trzebiszewo, przy tartaku SAMARTAK – Plus, o Murzynowo – ul. Sportowa 4 (cegielnia) – maszt własny – Plus, T-mobile.

W 2014 roku badania poziomów pól elektromagnetycznych przeprowadzono były w 45 punktach pomiarowych na obszarze województwa lubuskiego. Przeprowadzone badania rozpoczęły kolejny, trzyletni cykl monitoringowy, w którym powtórzono pomiary dla tych samych lokalizacji, co w latach 2008 oraz 2011. Pomiary monitoringowe pola elektromagnetycznego prowadzone są zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645).

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Punkt pomiarowy znajdował się w Skwierzynie przy ul. 2-go Lutego. W 2008 roku wyniki pomiaru wynosiły <0,8 V/m, w 2011 roku – 0,77 V/m, a w 2014 roku – 0,82 V/m. Wartości te były znacznie poniżej wartości dopuszczalnej (7 V/m), określonej w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych oraz sposobu sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).

5.5. Zasoby i jakość wód Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ma służyć przede wszystkim:  zaspokojeniu zapotrzebowania na wodę ludności, rolnictwa i przemysłu,  ochronie wód i ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym,  poprawie jakości wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka,  zmniejszeniu zanieczyszczenia wód podziemnych,  zmniejszeniu skutków powodzi i suszy.

W 2013 roku zużycie wody na potrzeby ludności na terenie gminy kształtowało się na poziomie 392,7 dam3 i było niższe niż w 2010 roku o 7,3%. Na ogólny spadek zużycia wody w gminie przyczyniło się zmniejszone zapotrzebowanie w przemyśle i na eksploatację sieci wodociągowej. Zużycie wody w gospodarstwach domowych w badanym okresie spadło o 32,7 dam3.

Tabela 17 Zużycie wody w latach 2010 i 2013 Zużycie wody Jednostka 2010 2013 ogółem 459,2 426,0 przemysł 24,0 7,0 dam3 eksploatacja sieci wodociągowej 435,2 419,0 eksploatacja sieci wodociągowej - gospodarstwa domowe 360,0 392,7 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Średnie zużycie wody w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy kształtowało się w 2014 roku na poziomie 30,1 m3 i było wyższe od zużycia wody w 2011 roku o 2,2 m3.

5.5.1. Zasoby wodne Wody powierzchniowe System hydrograficzny Gminy Skwierzyna składa się z systemu rzecznego, a grunty pod wodami zajmują 334 ha, co stanowi 1,17 % powierzchni gminy. Brak jezior na terenie Gminy Skwierzyna rekompensuje w pewnym stopniu obecność kilkudziesięciu starorzeczy i dołów rzecznych, odciętych w wyniku prac regulacyjnych od głównego koryta Warty i Obry. Obraz wód stojących uzupełnia kilka sztucznych, znacznie głębszych akwenów – wyrobisk po eksploatacji surowców ceramicznych położonych w kierunku wschodnim od Murzynowa. Oś hydrograficzną gminy stanowi rzeka Warta. W granicach gminy znajduje się 38,5 km jej dolnego biegu tj. w przybliżeniu, od wysokości Osetnicy do Stryszewa. Granica Gminy Skwierzyna biegnie środkiem jej głównego nurtu. Uregulowane koryto rzeki stanowi tutaj szlak żeglowny o szerokości 40 m (szerokość całkowita koryta sięga około 60-75m), zaopatrzone jest w ostrogi (tamy poprzeczne), a głębokość tranzytowa wynosi od 0,9 m przy SNW do 1,60 m przy SWW. Drugim pod względem wielkości ciekiem opisywanej jednostki administracyjnej jest rzeka Obra. W granicach Gminy Skwierzyna znajduje się przejściowy odcinek rzeki o długości 4,9 km, począwszy od wysokości Oberskiego Młyna. Obra uchodzi do Warty w 89,32 km w jej lewym brzegu. Szerokość koryta Obry oscyluje w granicach 8-15 m, a głębokość 0,8-1,6 m. Ponadto w obrębie Gminy Skwierzyna znajdują się podstawowe cieki melioracji administrowane przez Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze. Cieki przepływające przez teren gminy zostały zestawione w poniższej tabeli.

Tabela 18 Wykaz cieków przepływających przez obszar gminy Długość ogólna Nazwa cieku Kilometraż [m] Warta 78+500-117+000 38500

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Długość ogólna Nazwa cieku Kilometraż [m] Rzeka Obra 0+000-4+940 4940 Kanał Świniarski 0+000-7+440 7440 Kanał Trzebiszewski 0+000-10+800 10800 Kanał Skwierzynka 0+000-4+300 4300 Kanał Dobrojewo 1+500-6+140 4640 Kanał Gościnowo 0+000-6+700 6700 Kanał Polichno Stare 2+000-8+540 6540 Źródło: Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu.

Wody podziemne Na terenie gminy Skwierzyna, zasoby wód podziemnych o znaczeniu użytkowym występują w utworach czwartorzędowych oraz trzeciorzędowych co związane jest głównie występowaniem na terenie gminy Głównego Zbiornika Wód Podziemnych. Wody z tych utworów są podstawowym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę do picia i na potrzeby gospodarcze w gminie. Rozpoznane i zatwierdzone zasoby tych wód są znaczne i zaspakajają w całości zapotrzebowanie na wodę zarówno odbiorców indywidualnych, jak również jednostki prowadzące działalność gospodarczą. Gmina Skwierzyna położona jest w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Poziemnych Nr 138 o nazwie Pradolina Toruń – Eberswalde (Noteć). Zasoby dyspozycyjne oszacowano na 400 tys. m3/d, a średnia głębokość wynosi 30 m. Przedmiotowy zbiornik jest zbiornikiem czwartorzędowym w pradolinach.

Zgodnie z podziałem na jednolite części wód podziemnych, gmina znajduje się w obrębie JCWPd nr 36, 42 i 61. Jednolite części wód podziemnych są podstawowymi, jednostkowymi obszarami ochrony i gospodarowania wodami podziemnymi, które wyznaczono dla warstw wodonośnych o porowatości i przepuszczalności umożliwiającej pobór znaczący dla zaopatrzenia ludności w wodę, lub w których ma miejsce przepływ podziemny o natężeniu znaczącym dla utrzymania pożądanego, dobrego stanu wód powierzchniowych i ekosystemów lądowych.

Rysunek 3 Jednolite części wód podziemnych na terenie gminy (źródło: www.epsh.pgi.gov.pl)

5.5.2. Jakość wód Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) określa zasady gospodarowania wodą w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Na jej podstawie wszystkie kraje członkowskie zobowiązane

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” są do osiągnięcia do końca roku 2015 dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych.

W Ramowej Dyrektywie Wodnej wyznaczono następujące cele środowiskowe dla wód powierzchniowych:  zapobieganie pogorszaniu się stanu wszystkich części wód powierzchniowych,  ochrona i poprawa wszystkich sztucznych i silnie zmienionych części wód w celu osiągnięcia dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód powierzchniowych najpóźniej w ciągu 15 lat od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy,  wdrażanie koniecznych środków w celu stopniowego redukowania zanieczyszczenia substancjami priorytetowymi i zaprzestanie lub stopniowe eliminowanie emisji, zrzutów i strat niebezpiecznych substancji priorytetowych.

Zgodnie z RDW podstawową jednostkę gospodarowania wodami stanowią tzw. jednolite części wód (JCW). Zarządzanie wodami musi uwzględniać uwarunkowania wynikające z dokonanego podziału na jednolite części wód. Z tego powodu monitoring jest realizowany w jednolitych częściach wód. Prawo wodne dzieli JCW na jednolite części wód powierzchniowych (JCWP) i jednolite części wód podziemnych (JCWPd). Jednolitą częścią wód powierzchniowych jest oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak: jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, sztuczny zbiornik wodny, struga, strumień, potok, rzeka, kanał lub ich części, a także fragment morskich wód wewnętrznych, przejściowych lub przybrzeżnych. Jednolite części wód dzielimy na naturalne oraz silnie zmienione, których charakter został w znacznym stopniu zmieniony w następstwie fizycznych przeobrażeń, będących wynikiem działalności człowieka, lub sztuczne, powstałe w wyniku działalności człowieka. Podział ten znajduje swoje odzwierciedlenie w klasyfikacji jakości wód – dla naturalnych jednolitych części wód określa się ich stan ekologiczny, podczas gdy dla silnie zmienionych i sztucznych – potencjał ekologiczny.

Na terenie gminy Skwierzyna wyznaczono 8 jednolitych części wód powierzchniowych, które zestawiono w poniższej tabeli.

Tabela 19 Jednolite Części Wód Powierzchniowych na terenie gminy Jednolita Część Wód Powierzchniowych Europejski kod JCWP RZEKI

Dopływ z Murzynowa PLRW60001718792

Gościmka PLRW600017188969

Kanał Goszczanowski PLRW600023188972

Kanał Postomski do Lubniewki PLRW600017189619

Noteć od Kanału Goszczanowskiego do Otoka PLRW600021188979

Obra od wpływu do Zb. Bledzew do ujścia PLRW60000187899

Warta od Kamionki do Obry PLRW60002118779

Warta od Obry do Noteci PLRW60002118799

Źródło: RZGW Poznań.

Transpozycji przepisów RDW do prawodawstwa polskiego dokonano przede wszystkim poprzez ustawę Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 z późn. zm.) oraz rozporządzenia wykonawcze. Ustawa ta stanowi podstawę prawną i merytoryczną do realizacji Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie badania wód powierzchniowych.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Badania jakości wód powierzchniowych prowadzone były w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Zakres i częstotliwość badań ustalono na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 roku w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. Nr 258, poz. 1550). Rozporządzenie określa również rodzaje monitoringu oraz kryteria wyznaczania punktów pomiarowo-kontrolnych w jednolitych częściach wód. Ocena została wykonana w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. Nr 257 poz. 1545) oraz Wytyczne GIOŚ. Na ocenę stanu wód składa się ocena stanu ekologicznego (dla naturalnych JCW) lub potencjału ekologicznego (dla silnie zmienionych lub sztucznych JCW) oraz ocena stanu chemicznego.

Rzeki Procedura dziedziczenia oceny, to przeniesienie wyników oceny elementów biologicznych (z dokładnością do pojedynczego elementu), fizykochemicznych, hydromorfologicznych oraz chemicznych na kolejny rok w przypadku, gdy dana jcwp nie była objęta monitoringiem. Dziedziczenie oceny jest procesem aktualizacji wykonanej oceny o wyniki uzyskane w kolejnym roku realizacji monitoringu wód powierzchniowych. Ostatnie badania na terenie gminy Skwierzyna były wykonane w 2012 roku, w dwóch punktach pomiarowo-kontrolnych.

Tabela 20 Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych płynących w 2012 roku Nazwa ocenianej JCW Obra od wpływu do Zb. Bledzew do ujścia Warta od Kamionki do Obry Nazwa punktu pomiarowo- Obra - m. Skwierzyna Warta - m. Skwierzyna kontrolnego Typ abiotyczny Mała i średnia rzeka na obszarze będącym Wielka rzeka nizinna pod wpływem procesów torfotwórczych Silnie zmieniona lub tak tak sztuczna JCW Program monitoringu diagnostyczny diagnostyczny Klasa elementów III IV biologicznych Klasa elementów I I hydromorfologicznych Klasa elementów PPD PPD fizykochemicznych Klasa elementów fizykochemicznych – specyficzne II II zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne Potencjał ekologiczny Umiarkowany Słaby Czy JWC występuje na Tak Tak obszarze chronionym? Potencjał ekologiczny w ppk monitoringu obszarów Umiarkowany Słaby chronionych Stan chemiczny PSD_sr PSD_sr Stan JCW ZŁY ZŁY PPD – poniżej potencjału dobrego PSD_sr – poniżej stanu dobrego – przekroczone stężenia średnioroczne Źródło: Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych na obszarze województwa lubuskiego badanych w 2013 roku z uwzględnieniem dziedziczenia ocen z lata 2010-2012 – WIOŚ Zielona Góra.

Badane JCW należą do wód silnie zmienionych w związku z czym oceniany jest ich potencjał ekologiczny (na podstawie elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych).

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” zadecydowały badania makrofitów. Stan elementów fizykochemicznych oceniono poniżej potencjału dobrego a elementów fizykochemicznych specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych w JCW oceniono jako dobry (II klasa). Ze względu na umiarkowany potencjał ekologiczny oraz stan chemiczny poniżej stanu dobrego JCW jej stan oceniono jako zły.

Potencjał ekologiczny JCW Warta od Kamionki do Obry oceniono jako słaby (IV klasa). Ocena elementów biologicznych przeprowadzona została w oparciu o wyniki badań 4 elementów: fitoplanktonu, makrofitów, makrobezkręgowców bentosowych oraz ichtiofauny. O ocenie zadecydowały wyniki badania ichtiofauny oraz fitoplanktonu. Stan elementów fizykochemicznych oceniono jako poniżej potencjału dobrego, a elementów fizykochemicznych specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych jako słaby (IV klasa). Ze względu na słaby potencjał ekologiczny oraz stan chemiczny poniżej stanu dobrego JCW jej stan oceniono jako zły

Osady denne rzeczne Badania osadów dennych rzek i jezior w Polsce wykonywane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska od 1990 i mają na celu obserwację zawartości potencjalnie szkodliwych metali (arsen, bar, cynk, chrom, kadm, kobalt, miedź, nikiel, ołów, rtęć, srebro, stront i wanad) oraz trwałych zanieczyszczeń organicznych – wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), polichlorowanych bifenyli (PCB) i pestycydów chloro organicznych – w osadach powstających współcześnie w rzekach i jeziorach. Sieć monitoringu osadów rzecznych znajduje się wzdłuż najdłuższych rzek oraz przy ujściach rzek dłuższych niż 60 km. Do badań osadów jeziornych wybierane są jeziora wytypowane przez Inspekcje Ochrony Środowiska w danym roku. Na terenie gminy osady denne były przebadane w 3 punktach, w których osady zakwalifikowano jako niezanieczyszczone.

Tabela 21 Klasyfikacja osadów dennych rzek wg badań z lat 2011-2012 Klasyfikacja wg Klasa Ocena Rok Rzeka Miejscowość rozporządzenia* geochemiczna biogeochemiczna 2011 Warta Skwierzyna Niezanieczyszczone II PEC 2012 Obra Skwierzyna Niezanieczyszczone I PEC 2012 Warta Skwierzyna Niezanieczyszczone II PEC *Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony PEC- stężenia zanieczyszczeń powyżej którego występuje sporadyczne szkodliwe oddziaływanie na organizmy Źródło: Stan środowiska w województwie lubuskim w latach 2011-2012, WIOŚ 2013.

Wody podziemne Obecnie przedmiotem badań monitoringowych jakości wód podziemnych są jednolite części wód podziemnych (JCWPd). Pojęcie to zostało wprowadzone przez Ramową Dyrektywę Wodną. Oznacza ono określoną objętość wód podziemnych w obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych.

Ramowa Dyrektywa Wodna przewiduje dla wód podziemnych następujące główne cele środowiskowe:  zapobieganie dopływowi lub ograniczenia dopływu zanieczyszczeń do wód podziemnych,  zapobieganie pogarszaniu się stanu wszystkich części wód podziemnych,  zapewnienie równowagi pomiędzy poborem a zasilaniem wód podziemnych,  wdrożenie działań niezbędnych dla odwrócenia znaczącego i utrzymującego się rosnącego trendu stężenia każdego zanieczyszczenia powstałego wskutek działalności człowieka.

Dobry stan wód podziemnych oznacza stan osiągnięty przez część wód podziemnych, jeżeli zarówno jej stan ilościowy jak i chemiczny jest określony, jako co najmniej „dobry”.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

W 2014 i 2013 roku wody podziemne na terenie gminy Skwierzyna nie były badane. Ostatnie tego typu badania były wykonane w 2012 roku. Badania jakości wód podziemnych prowadzone były w ramach monitoringu diagnostycznego i zostały wykonane przez Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Sieć obejmowała 54 punkty pomiarowe w województwie. Na terenie gminy znajdował się jeden punkt pomiarowo-kontrolny w m. Murzynowo. Ocena jakości wód została wykonana w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). W przebadanym punkcie stwierdzono wody zadowalającej jakości (klasa III). W m. Murzynowo przekroczone zostały wartości wskaźników: jonu amonowego, manganu i żelaza.

Tabela 22 Wyniki monitoringu wód podziemnych w 2012 roku Wskaźniki w Klasa granicach Użytkowanie jakości Miejscowość Gmina JCWPd Stratygrafia stężeń III terenu wody w klasy punkcie jakości Murzynowo Skwierzyna 42 Q zabudowa wiejska III NH4, Mn, Fe Q - pokłady czwartorzędowe Źródło: Monitoring jakości wód podziemnych województwa lubuskiego w 2012 r. - WIOŚ Zielona Góra.

5.6. Gospodarka wodno-ściekowa

5.6.1. Sieć wodociągowa Według danych z ZWiK Sp. z o.o. w Skwierzynie długość sieci wodociągowej z przyłączami na terenie gminy w 2014 roku wynosiła 73,6 km. Liczba przyłączy wodociągowych wynosiła 1679 sztuk. Gmina zwodociągowana była w 94%. W porównaniu do roku wcześniejszego długość sieci wodociągowej wzrosła o 700 m, a przyłączy było o 13 sztuk więcej. W tabeli poniżej przedstawiono szczegółowe dane dotyczące sieci wodociągowej.

Tabela 23 Sieć wodociągowa na terenie gminy w latach 2013-2014 liczba długość sieci długość sieci stopień ilość mieszkańców stan techniczny wodociągowej wodociągowej zwodociągowania jakość przyłączy podłączonych do urządzeń z przyłączami bez przyłączy gminy wód sieci wodociągowych km km szt. % os. 2013 rok 11795 z ogółu 72,9 62,9 1666 93,9 12566 mieszkańców dobra dobry 2014 rok 11683 z ogółu 73,6 63,5 1679 94,0 12431 mieszkańców dobra dobry Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Skwierzynie.

Stan wodociągów oceniany jest jako dobry, a jakość dostarczanej wody spełnia wymagania rozporządzenia w sprawie jakości wód przeznaczonych do spożycia przez ludzi. Zbiorowe zaopatrzenie ludności gminy opiera się na wodzie pochodzącej z ujęć podziemnych z utworów czwartorzędowych. Ludność zaopatrywana jest w wodę do spożycia przez 8 ujęć. Wszystkie ujęcia posiadają stację uzdatniania wody. W 2014 roku pobór wody wynosił 684,1 tys. m3 i był niższy o 5,2% w porównaniu do roku 2013, gdzie całkowity pobór wody wynosił 721,4 tys. m3.

Tabela 24 Ujęcia wody na terenie gminy

wydajność miejscowości pobór wody pobór wody stacja miejsce ujęcia liczba ujęcia obsługiwane na koniec na koniec stratygrafia uzdatniania wody studni wody przez 2013 r. 2014 r. 3 wody 3 3 [m /h] wodociąg [tys.m ] [tys. m ]

Skwierzyna ul. czwartorzęd Gorzowska 4 200 Tak Skwierzyna 610 ,4 596,9

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Skwierzyna ul. Tak Skwierzyna ul. Pola Pola Międzyrzeckie 2 10 Międzyrzeckie 9,1 5,6 Skwierzyna ul. Tak Skwierzyna ul. Międzychodzka 1 18 Międzychodzka 1,2 1,6 Murzynowo ul. Tak Murzynowo, Przedszkolna 2 26 Kijewice 48,5 31,2 Trzebiszewo 2 21 Tak Trzebiszewo 31,2 32,3 Świniary 2 18 Tak Świniary 16,3 11,5 Krobielewko 1 18 Tak Krobielewko 4,2 4,4 Warcin 1 3 Tak Warcin 0,5 0,6 Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Skwierzynie.

5.6.2. Sieć kanalizacyjna Według danych z ZWiK Sp. z o.o. w Skwierzynie długość sieci kanalizacyjnej z przyłączami na terenie gminy w 2014 roku wynosiła 43,1 km. Liczba przyłączy kanalizacyjnych wynosiła 1031 sztuk. Podobne parametry były rok wcześniej. Sieć kanalizacyjna dostępna jest tylko dla mieszkańców miasta Skwierzyna. Obszary wiejskie nie posiadają kanalizacji. W związku z tym stopień skanalizowania gminy 2014 roku wynosił 74,3%. W tabeli poniżej przedstawiono szczegółowe dane dotyczące sieci kanalizacyjnej.

Tabela 25 Sieć kanalizacyjna na terenie gminy w latach 2013-2014

liczba miejscowości długość sieci z długość sieci stopień mieszkańców ilość przyłączy podłączone do przyłączami bez przyłączy skanalizowania podłączonych do sieci kanalizacji ogółem kanalizacyjnej

km km szt. % os. 2013 rok 8730 z ogółu m. Skwierzyna 43,1 43,1 1031 69,5 12566 mieszkańców 2014 rok 8680 z ogółu 43,1 35,9 1031 74,3 12431 mieszkańców m. Skwierzyna Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Skwierzynie.

Sieć kanalizacyjna dostępna jest tylko dla mieszkańców miasta Skwierzyna. Obszary wiejskie nie posiadają kanalizacji. W związku z tym stopień skanalizowania gminy 2014 roku wynosił 74,3%.

Dysproporcje pomiędzy długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej stwarzają niebezpieczeństwo zanieczyszczenia środowiska ściekami nienależycie gromadzonymi lub niedostatecznie oczyszczonymi. Największe różnice zauważane są na terenach wiejskich.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013 r. poz. 1399 ze zm.) gminy mają obowiązek prowadzenia ewidencji zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli częstotliwości i sposobu pozbywania się komunalnych osadów ściekowych. Według stanu na wrzesień 2015 roku przydomowych oczyszczalni ścieków było 52 sztuki, a zbiorników bezodpływowych – 749 sztuk (dane są aktualizowane).

Do zawarcia umów na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych uprawnione są następujące podmioty:  ZGK Sp. z o.o. ul. Chrobrego 5, 66-440 Skwierzyna,  WC SERWIS Sp. z o.o., S.K. , ul. Szybowa 2, 41-808 Zabrze,  TIMS –Przedsiębiorstwo Usługowo –Handlowe Mieczysław Sawicki, ul. Gorzowska 22A, 66- 440 Skwierzyna,  Wywóz Nieczystości Płynnych, ul. Gorzowska 40, 66-431 Santok,  Spółdzielnia Mieszkaniowa „ Jowita”, ul. Podgórna 8, 66-350 Bledzew,  TOI –TOI Polska Sp. z o.o., ul. Płochocińska 29, 03-044 Warszawa,  Przedsiębiorstwo Produkcyjno –Usługowo –Handlowe „ KOLIBER” Kazimierz Witek, ul. Leśna 3a, 66-440 Skwierzyna,  ASENTRANS Wywóz Nieczystości Ciekłych Marcin Raniewicz,ul. Świetlana 2, 66-400 Gorzów Wlkp.

5.6.3. Oczyszczalnie ścieków Na terenie gminy funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków w Skwierzynie, która obsługuje mieszkańców miasta oraz dowożone są do niej nieczystości ciekłe z innych miejscowości. Z roku na rok zwiększa się liczba mieszkańców obsługiwana przez czyszczalnię. Bezpośrednim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Warta. W 2014 roku oczyszczono 672 374 m3 ścieków, jest to o 15,7% mniej niż rok wcześniej.

Tabela 26 Oczyszczalnia ścieków w Skwierzynie - parametry liczba mieszkańców Ilość ścieków korzystających z rodzaj przepustowość Rok 3 RLM oczyszczonych oczyszczalni oczyszczalni [m /dobę] 3 [m ] [os.] 2013 rok 9691 797227 biologiczna 2500 14585 2014 rok 9709 672374 Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Skwierzynie.

Jakość ścieków dopływających do oczyszczalni oraz jakość ścieków oczyszczonych wypływających z oczyszczalni przedstawia poniższa tabela.

Tabela 27 Średnie roczne wskaźniki w ściekach dopływających do oczyszczalni i odpływających z oczyszczalni ścieków średnie roczne wartości wskaźników za rok 2013 wskaźnik w ściekach w ściekach dopływających do odpływających z oczyszczalni oczyszczalni BZT5 201,0 4,87 ChZT 649,5 33,50 zawiesina ogólna 258,0 5,25 azot ogólny - - fosfor ogólny - - Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Skwierzynie.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

środowiska wodnego przed ich niekorzystnymi skutkami. KPOŚK jest dokumentem strategicznym, w którym oszacowano potrzeby i określono działania na rzecz wyposażenia aglomeracji miejskich i wiejskich, o RLM większej od 2 000, w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków komunalnych. Program koordynuje działania gmin i przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych w realizacji infrastruktury sanitacji na ich terenach. Ustanowionym terminem do osiągnięcia założonych w Programie celów jest rok 2015. Na terenie gminy utworzono aglomerację Skwierzyna – RLM 10 269, utworzona na podstawie uchwały nr V/54/15 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 16 marca 2015 roku. W skład aglomeracji wchodzi miejscowość Skwierzyna. Aglomerację obsługuje oczyszczalnia biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów w Skwierzynie o przepustowości 2100 m3/dobę, co roku oczyszcza 653 tys. m3 ścieków. Bezpośrednim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Warta. Oczyszczalnia obsługuje 8365 mieszkańców. W celu osiągnięcia wymagań KPOŚK planuje się dalszą budowę sieci kanalizacyjnej.

5.7. Zasoby geologiczne W rejonie gminy występują niewielkie złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej, piaski i żwiry oraz piaski kwarcowe. Obecnie eksploatacja nie jest prowadzona na żadnym złożu. Według „Bilansu zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2014 rok” na terenie gminy znajduje się 5 złóż kopalin, z czego trzy złoża rozpoznane są szczegółowo, a na dwóch złożach wydobycie zostało zaniechane. Szczegółowy wykaz złóż kopalin przedstawia poniższa tabela.

Tabela 28 Wykaz złóż kopalin (wg stanu 31 grudnia 2014 roku) Zasoby Geologiczne Wydobycie Typ złoża Nazwa złoża Przemysłowe bilansowe tys. Mg Złoża o zasobach rozpoznanych szczegółowo Piaski i żwiry Nowa Skwierzynka 435 - - Piaski Murzynowo 4823 - - kwarcowe Surowce ilaste ceramiki Skwierzyna Gaj III 503 - - budowlanej Złoża, z których wydobycie zostało zaniechane Surowce ilaste Murzynowo 1928 - - ceramiki budowlanej Skwierzyna Gaj I, Gaj II 24 - - Źródło: „Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2014 r.” Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy.

Na terenie gminy są grunty, które wymagają przeprowadzenia rekultywacji. Do zadań właściciela/użytkownika posiadającego koncesję na eksploatację kopaliny ze złoża należy obowiązek wykonania rekultywacji złoża, na swój koszt. Ponadto rekultywacja musi być wykonana zgodnie z decyzją o kierunku rekultywacji złoża, którą wydaje Starosta. Na terenie gminy Skwierzyna 12,58 ha gruntów wymaga rekultywacji.

Tabela 29 Wykaz gruntów do rekultywacji Nazwisko i imię, Położenie nazwa zakładu Powierzchnia Uwagi Lp. działki Nr działki (właściciela, [ha] Nazwa obrębu użytkownika) 1 Wojewoda Lubuski Murzynowo 19/11, 6,69 grunty 19/12 poeksploatacyjne po nieistniejących już Gorzowskich 53

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Nazwisko i imię, Położenie nazwa zakładu Powierzchnia Uwagi Lp. działki Nr działki (właściciela, [ha] Nazwa obrębu użytkownika) Zakładach Ceramiki Budowlanej 2 BUDINSTAL Sp. z Murzynowo 19/15 ok. 2,00 koncesja na o.o. wydobywanie iłów wydana na obszar 4,40 ha 3 Gorzowskie Zakłady miasto 3/1, 3/2, 1,72 grunty leśne, na Ceramiki Skwierzyna-1 3/4 2,17 których nigdy nie Budowlanej w (dawniej rozpoczęto wydobycia Skwierzynie 422/5) tylko została zdjęta (HART-MANN Sp. z warstwa próchniczna o.o.) Źródło: Starostwo Powiatowe w Międzyrzeczu.

5.8. Gleby Pokrywa glebowa Gminy Skwierzyna odpowiada jej głównym utworom powierzchniowym. W gminie przeważają gleby bielicowe, pochodzenia nieorganicznego. Są to głównie piaski i piaski słabo gliniaste. Dominującymi glebami są gleby kompleksu żytnio – ziemniaczanego. Słaba jakość gleb wymusza strukturę zasiewów, a w zasiewach przeważają zboża. Plony najczęściej wykorzystywane są na własne potrzeby gospodarstw. Pod względem walorów produkcyjnych przeważają gleby o średniej (klasa IV) i małej wartości (klasy V do VI). Klasa III obejmuje tylko do kilku procent powierzchni użytkowanej rolniczo, natomiast relatywnie bardzo duży jest udział gleb najmniej urodzajnych (V -VI z klasy) sięgający do 49% i więcej przestrzeni rolniczej. Te najsłabsze gleby, głównie wytworzone z piasków luźnych, albo słabo gliniastych, odznaczają się dużą przepuszczalnością, kwaśnym odczynem, małą zawartością próchnicy i słabo rozwiniętym kompleksem sorpcyjnym.

Badania odczynu gleby, zasobności w makroelementy oraz potrzeb wapnowania na terenie gminy Skwierzyna zostały przeprowadzone przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Gorzowie Wielkopolskim. W latach 2010-2011 przebadano 185 próbek z 412,47 ha powierzchni przebadanych użytków rolnych.

Z przeprowadzonych badań wynika, że na terenie gminy przeważały użytki rolne o glebach kwaśnych, natomiast najmniej było gleb zasadowych. W przypadku wapnowania, przeważały gleby, których wapnowanie jest zbędne.

Tabela 30 Odczyn i potrzeby wapnowania gleb na terenie gminy, na podstawie wykonanych badań w 2010 i 2011 roku Powierzchnia przebadana Ilość Odczyn (pH) Potrzeby wapnowania użytków próbek rolnych ha sztuk bkw kw lkw ob zas K P W O Z 185 16 71 55 38 5 22 39 32 34 58 412,47 100% 9% 38% 30% 20% 3% 12% 21% 17% 18% 32% Odczyn: bkw – bardzo kwaśny, kw – kwaśny, lkw – lekko kwaśny, ob – obojętny, zas – zasadowy. Potrzeby wapnowania: K – konieczne, P – potrzebne, W – wskazane, O – ograniczyć, Z – zbędne. Źródło: Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp.

W 2010 roku gleby na gruntach ornych charakteryzowały się średnią zawartością fosforu, potasu i magnezu. Natomiast w 2011 roku dominowały gleby o średniej zawartości fosforu, niskiej zawartości potasu i bardzo niskiej zawartości magnezu.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Tabela 31 Zasobność gleb w makroelementy, na podstawie badań z 2010 i 2011 roku Ilość Zawartość fosforu – ilość Zawartość potasu – ilość Zawartość magnezu – ilość próbek próbek próbek próbek sztuk BN N Ś W BW BN N Ś W BW BN N Ś W BW 185 4 13 72 51 45 25 67 60 30 3 26 36 68 28 27 100% 2% 7% 39% 28% 24% 14% 36% 32% 16% 2% 14% 19% 37% 15% 15% Zawartość: BN – bardzo niska, N – niska, Ś – średnia, W – wysoka, BW – bardzo wysoka. Źródło: Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp.

Nadmierne zakwaszenie gleb powoduje niekorzystne skutki dla rolnictwa oraz ochrony środowiska przyczyniając się m.in. do obniżenia plonów, pogorszenia ich jakości i większego ich zanieczyszczenia. W glebach kwaśnych występuje większe wypłukiwanie pierwiastków i związków chemicznych, które trafiają do wód gruntowych, a dalej wgłębnych, a także powierzchniowych powodując ich zanieczyszczenie. Aktywacja metali ciężkich wzrasta więc wraz ze wzrostem zakwaszenia. Wapno ma wszechstronny i korzystny wpływ na właściwości fizykochemiczne, chemiczne i biologiczne gleb. Wpływa na poprawę ich żyzności, umożliwia uzyskiwanie wysokich plonów oraz efektywne wykorzystanie składników mineralnych azotu, fosforu i potasu z nawozów. Zawartość fosforu przyswajalnego w glebie decyduje o wielkości i jakości plonów, a także o wykorzystaniu pozostałych składników. W warunkach gleb zakwaszonych przechodzi on w formy niedostępne dla roślin i znacznie zmniejsza się jego przyswajalność. Niedobór magnezu podczas wzrostu roślin powoduje spadek jakości i obniżenie plonów.

5.9. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów System gospodarowania odpadami w województwie lubuskim został opisany w „Planie gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do 2020 roku”. Plan został opracowany na podstawie nowelizacji ustawy z dnia 1 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011r. Nr 152, poz. 897), w której art. 15 mówi, że sejmik województwa jest obowiązany uchwalić, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, zaktualizowany wojewódzki plan gospodarki odpadami. Plan jest realizacją przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21), która wprowadziła obowiązek opracowania planów gospodarki odpadami i ich aktualizacji nie rzadziej niż raz na 6 lat, przy czym z realizacji planów gospodarki odpadami należy sporządzać sprawozdania, obejmujące okres 3 lat. Plan został przyjęty uchwałą nr XXX/280/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10 września 2012 roku. Wraz z uchwaleniem Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami Sejmik Województwa Lubuskiego podjął uchwałę w sprawie jego wykonania – uchwała nr XXX/281/12 z dnia 10 września 2012 roku w sprawie wykonania Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do 2020 roku. Uchwała ta następnie została zmieniona uchwałą nr XXXIII/351/12 z dnia 19 grudnia 2012 roku. Uchwała w sprawie wykonania Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami jest aktem prawa miejscowego. Określa regiony gospodarki odpadami komunalnymi i regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych w poszczególnych regionach gospodarki odpadami oraz instalacje przewidziane do zastępczej obsługi tych regionów. Gmina Skwierzyna wpisuje się w region III gospodarki odpadami komunalnymi województwa wielkopolskiego. System gospodarowania odpadami w województwie wielkopolskim został opisany w „Planie gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2012-2017”. Plan został przyjęty uchwałą nr XXV/440/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 27 sierpnia 2012 roku.

5.9.1. Odpady komunalne – ilość, rodzaj i sposób zagospodarowania Zgodnie z art. 3, ust. 1, pkt 7 ustawy o odpadach (Dz. U. 2013 r., poz. 21 z późn. zm.), odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Ustawa o odpadach ogranicza zatem odpady komunalne, mogące powstać na terenie gminy, do odpadów wytworzonych w:  gospodarstwach domowych,

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

 obiektach infrastruktury (tj. handel, usługi, zakłady rzemieślnicze, zakłady produkcyjne w części socjalnej, targowiska, szkolnictwo i inne). Zgodnie z Krajowym planem gospodarki odpadami 2014 w strumieniu odpadów komunalnych wyróżnia się odpady kuchenne ulegające biodegradacji, odpady zielone (odpady z pielęgnacji i utrzymania zieleni miejskiej i ogródków przydomowych tj., trawa, gałęzie, liście itp.), papier i tekturę, tworzywa sztuczne, szkło, metale, odzież, tekstylia, odpady niebezpieczne oraz odpady wytwarzane nieregularnie tj.: odpady wielkogabarytowe. Ponadto w strumieniu odpadów komunalnych znajduje się również: zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz odpady remontowo – budowlane.

Według danych z Urzędu Miejskiego w Skwierzynie na terenie gminy w 2013 roku odebrano 3 092,1 Mg odpadów, a w 2014 roku – 3 830,3 Mg, tj. o 19,3% więcej odpadów niż rok wcześniej. Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne odebrano w największej ilości i stanowiły w 2013 roku 94,3%, a w 2014 roku – 53,6% ogólnej masy odebranych odpadów. Skład odebranych odpadów został przedstawiony w tabeli poniżej.

Tabela 32 Ilość i rodzaj odebranych odpadów z terenu gminy Skwierzyna w latach 2013-2014 Rodzaje odebranych odpadów Ilość odebranych odpadów masa [Mg] rodzaj kod 2013 rok 2014 rok Opakowania z papieru i tektury 15 01 01 - 6,9 Opakowania z tworzyw sztucznych 15 01 02 21,9 55,8 Opakowania ze szkła 15 01 07 19,0 26,0 Odpady betonu oraz gruz betonowy 17 01 01 - 11,2 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów 17 01 07 - 109,4 wyposażenia inne niż wymienione w 17 01 06 Inne nie wymienione odpady 17 01 82 - 8,4 Szkło budowlane 17 02 02 - 3,4 Tworzywa sztuczne 17 02 03 - 49,2 Materiały izolacyjne 17 06 04 - 5,4 Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu inne 17 09 04 1,6 42,0 niż wymienione w 17 09 01, 17 09 02 i 17 09 03 Inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów inne niż wymienione w 19 19 12 12 - 1126,1 12 11 Papier i tektura 20 01 01 - 2,1 Szkło 20 01 02 - 11,0 Odpady ulegające biodegradacji 20 02 01 1,4 56,6 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 20 03 01 2916,0 2055,0 Odpady z czyszczenia ulic 20 03 03 76,0 62,1 Odpady wielkogabarytowe 20 03 07 44,5 142,5 Odpady komunalne niewymienione 20 03 99 11,7 57,2 OGÓŁEM 3092,1 3830,3 Źródło: Urząd Miejski w Skwierzynie.

Zgodnie z powyższym zestawieniem ogólna Ilość odbieranych odpadów wzrosła, co może świadczyć o szczelniejszym systemie oraz dokładniejszej ewidencji odpadów.

W wyniku prowadzonego recyklingu tj. odzysku, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach, na terenie gminy Skwierzyna w 2014 roku poddano recyklingowi 206,85 Mg odpadów, tj. więcej o 34,5% więcej odpadów niż w 2013 roku. Gmina osiągnęła poziom recyklingu następujących frakcji odpadów 56

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w 2013 roku w wysokości 16,5%, a w 2014 roku - 17,6%. W poniższej tabeli przedstawiono szczegółowy wykaz odpadów poddanych recyklingowi.

Tabela 33 Ilość i rodzaj odpadów komunalnych poddanych recyklingowi w 2013 i 2014 roku Masa odpadów poddana recyklingowi Rodzaj odpadu Kod odpadu [Mg] 2013 rok 2014 rok Opakowania z papieru i tektury 15 01 01 7,6 21,55 Opakowania z tworzyw sztucznych 15 01 02 5,2 41,13 Opakowania z metalu 15 01 04 0 1,2 Opakowania ze szkła 15 01 07 10,1 25,57 Papier i tektura 20 01 01 0,2 2,1 Szkło 20 01 02 0 6,1 Tworzywa sztuczne 20 01 39 0,3 0 Odpady papieru, metali, tworzyw ex 20 01 99 112,0 110,4 sztucznych, szkła Razem 135,4 206,85 Źródło: Urząd Miejski w Skwierzynie.

W 2014 roku z terenu gminy selektywnie odebrano odpady komunalne ulegające biodegradacji w ilości 145,06 Mg, tj. o 59,2% więcej niż w 2013 roku. Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania wynosił w 2013 roku 30,5%, natomiast w 2014 roku wzrósł do poziomu 33,7%. Ilości i rodzaje odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, które nie zostały przekazane do składowania na składowisku odpadów przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 34 Ilość i rodzaj odpadów komunalnych ulegających biodegradacji nieprzekazanych do składowania na składowisku odpadów w 2013 i 2014 roku Rodzaje odebranych odpadów komunalnych Masa odpadów ulegających biodegradacji [Mg] Rodzaj Kod 2013 rok 2014 rok Opakowania z papieru i tektury 15 01 01 14,4 21,73 Papier i tektura 20 01 01 3,2 2,10 Odpady kuchenne ulegające 20 01 08 7,9 10,28 biodegradacji Odpady ulegające biodegradacji 20 02 01 33,7 110,95 RAZEM 59,2 145,06 Źródło: Urząd Miejski w Skwierzynie.

5.9.2. Istniejący system gospodarki odpadami Dnia 1 lipca 2011 r. sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 25 lipca 2011 r. nr 152, poz. 897). W świetle zmian w ustawie, mieszkańcy nie są już zobowiązani do samodzielnego zawierania umów z firmami odbierającymi odpady. Tym samym gminy przejęły obowiązki nad zorganizowaniem systemu gospodarki odpadami. Gminy mogą również egzekwować od firm odpowiednią jakość usług. Ustawa weszła w życie z początkiem 2012 r., jednakże z określonymi okresami przejściowymi dla poszczególnych rozwiązań. Podmioty, które mogą odbierać odpady z terenu Gminy Skwierzyna to:  Zakład Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o. ul. Chrobrego 5, 66-440 Skwierzyna,  „ZARABSKI” Leszek Zarabski , 66-400 Gorzów Wlkp. ul. Tkacka 7,  ENERIS Surowce S.A. Oddział w Gorzowie Wlkp., ul. Podmiejska 19, 66-400 Gorzów Wlkp.,  ELEKTROSYSTEM S. J. Józef i Szymon Giejbo, ul. Piłsudskiego 29, 66-440 Skwierzyna,  „LAGUNA” sp. z o.o., Ul. Nabrzeżna 21, 66-400 Gorzów Wlkp.,

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

 „Zakład Usług Komunalnych” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Chrobrego 3, 69- 200 Sulęcin,  Zakład Utylizacji Odpadów „Clean City” Sp. z o.o., Ul. Piłsudskiego 2, 64-400 Międzychód,  Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „NIEWIADOMSKI” Władysław Niewiadomski ul. Pamiątkowa 32, 66-300 Międzyrzecz,  Tonsmeier zachód sp. z o.o., ul. Szosa Bytomska 1, 67-100 Kiełcz,  Przedsiębiorstwo Wielobranżowe LS –PLUS Sp. z o.o., 62-064 Plewiska, ul. Szałwiowa 34A/2,  Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Zabrzu, ul. Lecha 10, 41-800 Zabrze,  Wrocławskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania ALBA S.A., ul. Ostrowskiego 7, 53-238 Wrocław,  Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych TRANS-KOM Sp. z o.o., ul. Dojazd 30, 60-631 Poznań.

Odbiorem odpadów oraz zagospodarowaniem odpadów komunalnych odbieranych od właścicieli nieruchomości obecnie zajmuje się ZGK Sp. z o.o. ul. Chrobrego 5, Skwierzyna.

Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach należy zorganizować punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK), do których mieszkańcy mogą bezpłatnie pozbyć się odpadów problemowych. Na terenie gminy funkcjonuje punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych przy Zakładzie Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., ul. Chrobrego 5, 66-440 Skwierzyna. Punkt czynny jest w godz. poniedziałek-piątek: 7:00 –15:00, sobota: 10:00 –18:00. Ponadto w ramach PSZOK ustawione są pojemniki na szkło, plastik i papier w Skwierzynie przy ulicy: Mostowej, Dąbrowskiego, Ratuszowej, Gimnazjalnej, Dworcowej, Rzeźnickiej, Traugutta, Sobieskiego, Teatralnej, Demokratycznej, Żeromskiego, Bledzewskiej, Sportowej, Krótkiej, Os. Grunwald, Os. LWP, Plac Kościuszki, Konopnickiej, ul. Jana XXIII , Os. Leśne, ul. Arciszewskiego. Natomiast na obszarach wiejskich: Murzynowo - ul. Kościelna, Trzebiszewo - ul. Główna 2 punkty, ul. Spokojna, Gościnowo - przy drodze powiatowej, Świniary - przy drodze wojewódzkiej 2 punkty, Krobielewko- przy drodze wojewódzkiej, Wiejce - przy drodze wojewódzkiej.

PSZOK przyjmuje następujące odpady: budowlane i poremontowe pochodzące z drobnych robót niewymagających pozwolenia na budowę, wielkogabarytowe, ulegające biodegradacji, leki, farby, tusze, kleje, żywice inne niż niebezpieczne, opakowania z metali, środki ochrony roślin, sorbenty i materiały filtracyjne, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne, odzież oraz materiały.

Na terenie całej gminy szacuje się, że 90% mieszkańców złożyło deklaracje o wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Spośród mieszkańców gminy, którzy złożyli deklarację 30% zadeklarowało prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów.

5.9.3. Instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów Według Planu gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2012-2017 Gmina Skwierzyna należy do III regionu gospodarki odpadami. Region III obsługiwany jest przez następujące regionalne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych:  instalację do produkcji paliw alternatywnych - Zakład Utylizacji Odpadów Clean City Sp. z o.o. ul. Piłsudskiego 2, 64-400 Międzychód,  zakład odzysku odpadów obejmującego kompostownię odpadów, instalację suchej fermentacji w pryzmach energetycznych z produkcją biogazu wraz z jego energetycznym wykorzystaniem i węzła odzysku odpadów budowlanych - Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Adam Mulik, Zakład Recyklingu w m. Dęborzyce,  instalacja do produkcji paliwa alternatywnego w gm. Lwówek, m. Józefów – obsługiwana przez "Alkom" z Poznania.

Odpady unieszkodliwiane są na składowisku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w m. Mnichy, gm. Międzychód. Instalacją zastępczą jest składowisko odpadów komunalnych w Piotrkówku, gm. Szamotuły.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Na terenie gminy Skwierzyna nie ma czynnych składowisk odpadów. Zamknięte składowisko odpadów komunalnych znajduje się w Skwierzynie przy ul. Międzyrzeckiej. Składowisko jest zrekultywowane i objęte monitoringiem.

5.10. Zasoby przyrodnicze Podstawowymi aktami prawa z zakresu ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz ochrony i kształtowania środowiska na terytorium Polski są ustawy: z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r., poz. 1651) oraz z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2013 r., poz. 1232 z późn. zm.). W pierwszym z wymienionych aktów ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody,  dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów,  roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową,  zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia,  siedlisk przyrodniczych,  siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów,  tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt,  krajobrazu,  zieleni w miastach i wsiach,  zadrzewień.

Z kolei ochrona środowiska w myśl Prawa ochrony środowiska oznacza: podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na:  racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,  przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,  przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.

Obszary prawnie chronione na terenie gminy zajmują powierzchnię 5124,94 ha, co stanowi 18% powierzchni gminy.

Obszary chronionego krajobrazu (OChK) Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. (Art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz. U. z 2013r. poz. 627, ze zm.)

Na terenie gminy znajdują się dwa obszary chronionego krajobrazu:  „4-Dolina Warty i Dolnej Noteci” obszar o powierzchni 33.888 ha położony m.in. w gminach: Przytoczna 2 007 ha, Skwierzyna 4 954 ha,  „8A-Dolina Obry” obszar o powierzchni 10 092 ha położony w całości w gminach: Bledzew 4 834 ha, Międzyrzecz 4 769 ha, Pszczew 357 ha, Skwierzyna 132 ha;

Utworzone zostały na podstawie: Rozporządzenia Nr 3 Wojewody Lubuskiego z dnia 17 lutego 2005 roku w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego Nr 9 poz. 172, ze zm. Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2006 r. Nr 54 poz. 1189; Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2008 r. Nr 91 poz. 1373; Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2009 r. Nr 4 poz. 99); Uchwały Nr LVII/579/2010 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 25 października 2010 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego Nr 113 poz. 1820 z dn. 10.12.2010 r.); Uchwały Nr XVII/157/11 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 grudnia 2011 roku zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 13 stycznia 2012 r. poz. 98); Uchwały Nr XXXIII/352/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 grudnia 2012 roku zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 24 grudnia 2012 r. poz. 2867); Uchwały Nr XXXIX/457/13 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 2 lipca 2013 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 9lipca 2013 r. poz. 1728), Uchwała Nr XLV/534/14 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 24 lutego 2014r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 3 marca 2014r., poz. 564). 59

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Rezerwaty przyrody Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Przedmiotem ochrony może być całość przyrody na terenie rezerwatu lub szczególne jej składniki - fauna, flora lub obiekty przyrody nieożywionej.

Na terenie gminy został utworzony rezerwat przyrody „Bagno Leszczyny”, który w całości położony jest na terenie gminy Skwierzyna o powierzchni 4,04 ha; utworzony w 2009 r. na podstawie Zarządzenie Nr 18/2009 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 1 września 2009 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 99 poz. 1326 z dnia 09.09.2009 r.). Jest rezerwatem torfowiskowym. Na znacznym obszarze wykształcony jest zespół torfowiska wysokiego (mszar wysokotorfowiskowy) Sphagnetum magellanici w dwóch podzespołach. Tego typu zbiorowisko posiada umiejętność gromadzenia i przechowywania wody opadowej, co wynika z masowej obecności mchów torfowców Sphagnum. Jest to zespół o stosunkowo niewielkiej liczbie stanowisk i podlega ochronie z listy Natura 2000. W obniżeniach w obrębie Sphagnetum magellanici wykształcają się fragmenty torfowiska przejściowego. Celem ochrony jest zachowanie zbiorowisk roślinności torfowiskowej – zespołu torfowiska wysokiego z charakterystyczną fizjonomią i budową kępkowo-dolinkową wraz z całym zróżnicowanym bogactwem roślinności runa.

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy To fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne. Na terenie gminy jest jeden Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Kijewickie Kerki” – w całości położony na terenie gminy Skwierzyna o powierzchni 302,48 ha; utworzony w 2007 r. na podstawie Uchwały Nr X/83/07 Rady Miejskiej w Skwierzynie z dnia 28 września 2007 r. w sprawie utworzenia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 123 poz. 1630 z dnia 15 listopada 2007 r.) Uchwały Nr XXX/234/09 Rady Miejskiej w Skwierzynie z dnia 4 czerwca 2009 r. w sprawie zmiany Rady Miejskiej w Skwierzynie w sprawie utworzenia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Kijewickie Kerki” (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 83 poz. 1107 z dn. 29.07.2009 r.). Objęty ochroną ze względu na walory widokowe i estetyczne.

Użytki ekologiczne To zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Na terenie gminy występuje 11 użytków ekologicznych.

Tabela 35 Użytki ekologiczne na terenie gminy Powierzchnia Obowiązująca Lp. Nazwa Opis Opis lokalizacji [ha] podstawa prawna 1 Świniary 4,99 N-ctwo Karwin L- ctwo Lipki Wielkie oddz. 138j, 139h 2 Dobrojewo 0,77 N-ctwo Karwin L- ctwo Gościnowo Ochrona oddz. 144m. 3 Puszcza 1,36 ekosystemów N-ctwo Karwin L- R.W.L. Nr 5 z 2002 r. mających znaczenia ctwo Liki Wielkie (Dz.U.Woj.Lub. Nr dla zachowania oddz. 162h 44, poz. 554) 4 Bagno 3,9 różnorodnych typów N-ctwo Karwin L- siedlisk. ctwo Liki Wielkie oddz. 188g, 189h. 5 Małe Łąki 6,09 N-ctwo Karwin L- ctwo Kalinówek oddz. 251f, 252c, 253d,f, 254a,f.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Powierzchnia Obowiązująca Lp. Nazwa Opis Opis lokalizacji [ha] podstawa prawna 6 Między Liniami 0,75 Skarb Państwa N- ctwo Międzychód L- ctwo leszczyny oddz. 186g. 7 Bagno 4,60 Skarb Państwa N- ctwo Międzychódl _ctwo Leszczyny oddz. 68c. 8 Leszczyny 0,59 Skarb Państwa N- ctwo Międzychód oddz. 245j. 9 Bagno przy 11,01 N-ctwo Skwierzyna torach L-ctwo Trzebiszewo oddz. 155g. 10 Staw Raby 0,84 N-ctwo Skwierzyna, R.W.L. Nr 1 z 2004 r. zlokalizowany w (Dz.U.Woj.Lub.Nr 3 oklicy rozlewiska poz. 68) Warty 11 Bagienko 2,40 Torfowisko N-ctwo Międzychód Uchwała Nr Zamyślin miedzywydmowe. L-ctwo Zamyślin XXX/236/09 Rady Ochrona obszaru oddz. leśny 432d, Miejskiej w przed 432f Skwierzynie z dnia uszkodzeniem lub 4.06.2009 r. (Dz. zniszczeniem. Urzęd. Woj. Lub. Nr 83 poz. 1108 z dn. 29.07.2009 r.) Źródło: RDOŚ w Gorzowie Wlkp.

Pomniki przyrody Są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. (Art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627, ze zm.) Na terenie gminy znajduje się 28 pomników przyrody.

Tabela 36 Pomniki przyrody na terenie gminy Obowiązująca Obwód na Wysokość Lp. Nazwa podstawa Opis lokalizacji wysokości 1,5 m [m] prawna [cm] 1 Skupienie drzew – 2 szt. R.W.L Nr 14 z 28 N-ctwo Skwierzyna, 400, 480 ok 24 Dęby szypułkowe lutego 2006. obr. leśny Dz.U.Woj.Lub. Nr Skwierzyna, L-ctwo 14 poz. 338 z dn. Skwierzyna, oddz. 7.03.2006 r./ 295 d.

2 Skupienie drzew - 2 szt. R.W.L Nr 46 z 19 N-ctwo Międzychód, 485, 320 ok 25 Dąb szypułkowy maja 2006 r. obr. leśny /Dz.U.Woj.Lub. Krobielewko, L-ctwo Nr 38 poz. 846 z Zawarcie, oddz. 419 dn. 5.06.2006 r./ g.

3 Dąb szypułkowy N-ctwo Międzychód, 450 26 obr. leśny Krobielewko, L-ctwo Zawarcie, oddz. 419 h.

4 Skupienie drzew – 2 szt. N-ctwo Międzychód, 700, 430 ok 34 Dęby szypułkowe obr. leśny Krobielewko, L-ctwo Nowy Dwór, oddz.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Obowiązująca Obwód na Wysokość Lp. Nazwa podstawa Opis lokalizacji wysokości 1,5 m [m] prawna [cm] 491 o. Rosną między Świniarami a Nowym Dworem na dole skarpy przy dawnym cmentarzu ewangelickim.

5 Dąb szypułkowy Rośnie na terenie 620 ok 18 cmentarza komunalnego w Gościnowie.

6 Dąb szypułkowy Rośnie ok. 800 m na 642 ok 19 wschód od Gościnowa i ok. 500 m na południe od asfaltowej drogi Gościnowo- Dobrojewo 7 Skupienie drzew – 3 szt. R.W.L Nr 14 z 28 Rosną na dziedzińcu 390, 410, 450 ok 30 Platany klonolistne lutego 2006. Szkoły Podstawowej /Dz.U.Nr 14 poz. w Murzynowie 338 z dn. 7.03.2006 r. 2006r/

8 Skupienie drzew – 3 szt. R.W.L Nr 14 z 28 Rosną w rzędzie przy 380, 490, 495 od 25 do Dęby szypułkowe lutego 2006. ogrodzeniu w 30 Dz.U.Woj.Lub. Nr zachodniej części 14 poz. 338 z dn. dziedzińca Szkoły 7.03.2006r Podstawowej 9 Skupienie drzew- 26 szt. uchwała nr Rosną na wale 400-640 23-30 dębów szypułkowych XIII/119/07 Rady przeciwpowodziowym Miejskiej w i w międzywalu rzeki Skwierzynie z Warty 10 Skupienie drzew- 15 szt. dnia 10.12.2007 r. Rosną na wale 200, 513 20-35 wiązów pospolitych /Dz.U.Woj.Lub. przeciwpowodziowym Nr 6 poz. 156 z i w międzywalu rzeki dn. 16.01.2008 r./ Warty 11 Skupienie drzew - 17 szt. N-ctwo Karwin obręb 120, 270 23-35 o długości ok. 200 m Murzynowo oddz. modrzewi 334b,c,d 12 Aleja drzew 301 obiektów uchwała Nr rosną przy drodze 150-400 20 XVIII/156/08 rady Murzynowo-Dębiniec Miejskiej w (Osetnica) Skwierzynie z dnia 29.04.2008 r. (Dz.U.Woj. Lub. Nr 55 poz. 1001 z dn. 18.06.2008 r.)

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Obowiązująca Obwód na Wysokość Lp. Nazwa podstawa Opis lokalizacji wysokości 1,5 m [m] prawna [cm] południe od trasy Zamyśłin-Wiejce 16 Dąb szypułkowy N-ctwo Międzychód, 420 27 rośnie ok. 300 m na południe od trasy Zamyśłin-Wiejce 17 Lipa drobnolistna N-ctwo Międzychód, 535 17 rośnie ok. 4 km na płd.-zach. Od wsi Lubiatów 18 Lipa drobnolistna N-ctwo Międzychód, 395 22 rośnie przy wsi Wiejce 19 Jałowiec pospolity N-ctwo Międzychód, 51 10 rośnie ok.. 2 km na północ od trasy Skrzynica-Nowy Dwór 20 Dąb szypułkowy N-ctwo Międzychód, 435 36 rośnie przy pałacu w Nowym Dworze 21 Skupienie drzew- 2 szt. N-ctwo Międzychód, 255, 230 33, 32 Grab zwyczajny rośnie przy pałacu w Nowym Dworze 22 Klon zwyczajny N-ctwo Międzychód, 330 21 rośnie przy pałacu w Nowym Dworze 23 Klon jawor N-ctwo Międzychód, 300 27 rośnie ok.. 800 m na płd.-zach. od wsi Nowy Dwór 24 Lipa drobnolistna N-ctwo Międzychód, 400 37 rośnie ok. 1 km na płd.-zach. od wsi Nowy Dwór 25 Kon zwyczajny N-ctwo Międzychód, 280 24 rośnie ok. 1,5 km na płd.-zach. od wsi Nowy Dwór 26 Skupienie drzew - 2 szt. N-ctwo Międzychód, 385, 345 29, 31 Wiąz szypułkowy rosną ok. 3 km na płn.-zach. od Skwierzyny 27 Dąb szypułkowy N-ctwo Międzychód, 330 28 rośnie ok. 3 km na płn.-zach. od Skwierzyny 28 Dąb szypułkowy N-ctwo Międzychód, 440 30 rośnie ok. 3 km na płn.-zach. od Skwierzyny Źródło: RDOŚ w Gorzowie Wlkp.

5.11. Obszary Natura 2000 Obszary Natura 2000 to najmłodsza z form ochrony przyrody, wprowadzona w 2004 r. w Polsce jako jeden z obowiązków związanych z przystąpieniem do Unii Europejskiej. Obszary Natura 2000 powstają we wszystkich państwach członkowskich tworząc Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000. Głównym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin i zwierząt, które uważa się za cenne (znaczące dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy) i zagrożone wyginięciem w skali całej Europy. Cel ten ma być realizowany poprzez wyznaczenie i objęcie ochroną obszarów, na których te

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” gatunki i siedliska występują. Działania w zakresie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej flory i fauny mają służyć zachowaniu lub odtworzeniu różnorodności biologicznej Europy, co jest jednym z priorytetów działalności Unii Europejskiej. Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków i dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów:  obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),  specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) / obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OZW). Dyrektywa ptasia nakazuje państwom członkowskim podjęcie szczególnych działań ochronnych dla gatunków ptaków istotnych dla Europy. Jednym z obowiązków jest ustanowienie obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO), których przedmiotami ochrony są ptaki oraz ich siedliska. W ramach ptasich obszarów Natura 2000 chroni się gatunki ptaków zagrożonych wyginięciem (ujętych w Załączniku 1 dyrektywy ptasiej) jak również regularnie występujące gatunki ptaków wędrownych (również te niewymienione w Załączniku 1 dyrektywy ptasiej), które w czasie swych corocznych wędrówek odpoczywają lub zatrzymują się w krajach Unii Europejskiej. OSO wyznaczane są indywidualnie przez państwa członkowskie Unii Europejskiej zarówno w części kontynentalnej jak i na obszarach morskich. W dyrektywie siedliskowej natomiast jako cele ochrony wymienione zostały wymagające działań ochronnych typy siedlisk przyrodniczych o znaczeniu dla całej Unii Europejskiej oraz wybrane cenne gatunki roślin i zwierząt (poza ptakami). Miejsca ich ochrony wyznacza się jako specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). W przypadku SOO, każde państwo członkowskie opracowuje i przedstawia Komisji Europejskiej listę leżących na jego terytorium obszarów kwalifikujących pod względem przyrodniczym, odpowiadających gatunkowo i siedliskowo wymogom zawartym w dyrektywie siedliskowej. Po przedłożeniu listy obszary są wartościowane i selekcjonowane. Kluczowym elementem tej procedury jest seminarium biogeograficzne, podczas którego ocenia się kompletność sieci dla każdego z gatunków i siedlisk. Następnie Komisja Europejska zatwierdza te obszary w drodze decyzji jako „obszary mające znaczenie dla Wspólnoty” – OZW. Od tego momentu nabierają one statusu obszarów Natura 2000 i podlegają ochronie w ramach prawa wspólnotowego. Po wyznaczeniu ich odpowiednim aktem prawa krajowego przyjmują nazwę specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO). Zarządzanie obszarami „siedliskowymi” i „ptasimi” przez jednostkę sprawującą nadzór nad obszarem Natura 2000 w Polsce odbywa się za pomocą planów zadań ochronnych i planów ochrony.

Na terenie gminy Skwierzyna wyznaczono dwa obszary mające znaczenie dla Wspólnoty i jeden obszary specjalnej ochrony ptaków.2

PLH080032 Bory Chrobotkowe Puszczy Noteckiej obszar o całkowitej powierzchni 2309 ha, częściowo położony na terenie gminy Skwierzyna, składa się z 5 kompleksów leśnych (1 - 230, 87 ha; 2 - 310,11 ha; 3 - 891,95 ha; 4 - 538,64 ha; 5 - 348,37 ha) położonych na terenie Nadleśnictw Karwin i Międzychód. Granice poszczególnych kompleksów poprowadzono wzdłuż istniejących granic wydzieleń leśnych. Bory Puszczy Noteckiej w zachodniej części Międzyrzecza Warciańsko- Noteckiego rozwijają się na luźnych piaskach pochodzenia sandrowego z udziałem wydmowego. Teren jest płaski lub (miejscami - na lokalnych wyniesieniach wydmowych) sfalowany. Poziom wód gruntowych jest bardzo niski. Brak jest cieków wodnych. Jedynie w kompleksie nr 5 oprócz zbiorowisk borowych znajduje się łąka i torfowisko. Na zdecydowanej większości swojej powierzchni Obszar stanowi mozaikę boru chrobotkowego Cladonio-Pinetum i suboceanicznego boru świeżego Leucobryo-Pinetum. Cladonio-Pinetum rozwinięty jest w kilku postaciach: typowej (suchej) – z bezwzględną dominacją w runie chrobotków z podrodzaju Cladina (C. arbuiscula, C. arbuscula ssp. mitis, C. rangiferina), nadających charakterystyczny siwy (szarawy) odcień dna lasu oraz żyznej (mszystej) - z całym zestawem i dużą ilościowością charakterystycznych taksonów chrobotków Cladonia sp.div., bez wyraźnej dominacji chrobotków o siwym lub białawym zabarwieniu, za to z większym udziałem chrobotków o plechach zielonych lub oliwkowych, w tym C. gracilis, C. furcata i in. a także z wyraźnym udziałem mchów właściwych. Warstwa zielna jest bardzo słabo rozwinięta. Na terenie ostoi występuje jeden gatunek ssaka - wilk szary - z II załącznika Dyrektywy Siedliskowej. Na obszarze (w poszczególnych jego kompleksach) skoncentrowane są najpełniej wykształcone fragmenty boru chrobotkowego Cladonio-Pinetum na terenie zachodniej (lubuskiej) części Puszczy

2 http://natura2000.gdos.gov.pl 64

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Noteckiej. Jest to zbiorowisko, którego powierzchnie, szczególnie na obszarach sandrowych, systematycznie zmniejszają się, przekształcając się w bór świeży Leucobryo-Pinetum. Zespół jest właściwie wykształcony zarówno pod względem fizjonomii jak i składu gatunkowego, szczególnie warstwy mszysto-porostowej. Zagrożeniem dla obszaru mogą być: ewentualne nawożenie mineralne stosowane w gospodarce leśnej może w dłuższej perspektywie spowodować użyźnienie podłoża, co wywoła nadmierny rozwój mszaków i roślin zielnych i stopniowe eliminowanie z runa porostów, a tym samym zatracanie cech Cladonio-Pinetum; specyfika środowiska (przede wszystkim mała wilgotność podłoża i warstwy przyziemnej) czyni obszar - bardziej niż inne zbiorowiska leśne - podatnym na wybuch i łatwe rozprzestrzenianie się pożarów oraz monokultury sosnowe ze znikomym udziałem drzew liściastych (brzoza) są narażone na gradację owadzich szkodników.

PLH080041 Skwierzyna obszar w całości położony na terenie gminy Skwierzyna pow. 0,3 ha. Na strychu i na wieży kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja Biskupa w Skwierzynie żyje jedna z większych kolonii nocka dużego w Polsce północnej. Dolot umożliwiają dwa niewielkie okienka w szczycie dachu. Nie wyznaczono obszaru żerowiskowego dla kolonii, choć należy sądzić, że ważne żerowiska znajdują się w dolinach Noteci i Warty. Zagrożeniem kolonii mogą być: nie właściwy remont kościoła, brak regularnego usuwania odchodów nietoperzy, oświetlenie bryły kościoła w porze nocnej.

PLB300015 Puszcza Notecka obszar o powierzchni 178255,8 ha, położony częściowo na terenie gminy Skwierzyna. Obszar stanowi zwarty, jednolity kompleks leśny w międzyrzeczu Noteci i Warty, części pradoliny Eberswaldsko-Toruńskiej. Jest to równina akumulacyjna w znacznym stopniu przekształcona przez wiatry, który usypały tu, największy w Polsce, zespół wydm śródlądowych, o wysokości 20-30 m, a maksymalnie dochodzący do 98 m npm. W środkowej części obszaru uformowały się wały o przebiegu południkowym, leżące w odległości 500-600 m od siebie. W części wschodniej wydmy mają kształt paraboliczny. Wydmy pokryte są monotonnym, jednowiekowym lasem, głównie sosnowym (92%), posadzonym tu po wielkiej klęsce w okresie międzywojennym, spowodowanej pojawieniem się szkodników owadzich. Pozostałości drzewostanów naturalnych są chronione w rezerwatach np. w rezerwacie Cegliniec. Na terenie ostoi znajduje się ponad 50, raczej płytkich jezior pochodzenia wytopiskowego, zwykle z grubą warstwą mułu i zakwitami glonów. W zagłębieniach terenu lub na brzegach jezior utrzymują się także torfowiska, na ogół w pewnym stopniu przekształcone. Występuje co najmniej 30 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 2% populacji krajowej bielika (PCK), kani czarnej (PCK) i kani rudej (PCK) oraz co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: bąk (PCK), podgorzałka (PCK), puchacz (PCK), rybołów (PCK), trzmielojad, gągoł, nurogęś; w stosunkowo wysokiej liczebności występuje bocian czarny, błotniak stawowy, ortolan i żuraw. W okresie zimy występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego bielika. Ogromny obszar leśny (jeden z największych w centralnej i północnej Polsce); ostoja rzadkich i zagrożonych gatunków roślin, ptaków i ssaków, w tym prawnie chronionych w Polsce. Jest to jedyna w ostatnich latach, stała ostoja wilka w zachodniej Polsce. Występuje tu 9 gatunków storczyków. Zagrożenia spowodowane są głównie przez wypalanie roślinności, zaniechanie dotychczasowego użytkowania rolnego, wylewanie ścieków, czyszczenie stawów i usuwanie mułu dennego, składowanie odpadów organicznych, gradacje szkodników i pożary, wyrąb drzew, usuwanie martwego drewna z lasu, lokalizacja i eksploatacja składowisk odpadów niekomunalnych, płoszenie ptaków, niszczenie gniazd, penetrowanie siedlisk, polowanie w terminach niedozwolonych.

Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 4 maja 2015 roku został ustanowiony plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Bory Chrobotkowe Puszczy Noteckiej PLH 080032. Zarządzeniem nr 27/2013 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 8 października 2013 roku został ustanowiony plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Skwierzyna PLH 080041. Natomiast zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 3 marca 2014 roku został ustanowiony plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Puszcza Notecka PLB300015.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Rysunek 4 Obszary Natura 2000 na terenie gminy (źródło: geoportal.gov.pl)

5.12. Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów Na terenie powiatu występuje wiele gatunków chronionych rzadkich roślin i zwierząt. Do najciekawszych roślin należą: zimoziół północny, widłak cyprysowy, turzyca strunowa, podkolan biały, listera jajowata, i pióropusznik strusi. Z roślin na uwagę zasługują storczyki, które występują na terenach podmokłych. Można znaleźć również pełnika europejskiego, jak również wawrzynka wilcze łyko. Ze świata zwierząt do takich rzadkości należą: muchołówka mała, pliszka górska, wąsatka, bielik, bocian czarny, orlik krzykliwy, kania ruda, bąk, gniewosz plamisty, wydra i wiele innych. Znajdują się tu także stanowiska miejsc lęgowych ptaków prawnie chronionych, objętych ochroną strefową, w tym orła bielika. W obrębie Puszczy Noteckiej spotkać można wiele gatunków roślin chronionych np.: buławnika czerwonego, rosiczkę okrągłolistną, kłoć wiechowatą, storczyka szerokolistnego, paprotkę zwyczajną, barwinek pospolity, grzybienie białe, grążel żółty, pomocnika baldaszkowatego oraz dużo innych rzadkich i cennych roślin. W bardziej spokojnych i niedostępnych zakątkach gnieździ się tu wiele gatunków ptaków drapieżnych takich jak rybołowy, bieliki, kanie czarne i rude, błotniaki. Występują również bociany czarne, kormorany, żurawie, łabędzie, czaple oraz typowe dla borów ptaki śpiewające jak skowronki borowe, lelki, zięby. Z płazów i gadów wymienić należy żmiję zygzakowatą, zaskrońca, kumaka nizinnego, wszystkie gatunki ropuch. Na większych oczkach śródleśnych bytuje traszka grzebieniasta. Z ssaków chronionych najliczniejsza jest populacja bobra, który stał się gatunkiem ekspansywnym. Spotkać też można wydry.

5.13. Leśnictwo Według Banku Danych Lokalnych GUS w 2014 roku na terenie gminy było 19 071,48 ha lasów, z czego 94,2% to lasy będące na obszarach wiejskich. Lesistość gminy wynosiła 67% i była zdecydowanie wyższa niż wskaźnik dla województwa lubuskiego (49,2%) i dla kraju (29,4%). Blisko 99,7% były to lasy publiczne. W tabeli poniżej przedstawiono szczegółowe dane na temat lasów.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Tabela 37 Leśnictwo na terenie gminy w 2014 roku Jednostka Lasy ogółem Lasy publiczne Lasy prywatne Lesistość administracyjna ha % Obszar miasta 1098,00 1091,00 7,00 30,6 Obszar wiejski 17973,48 17920,48 53,00 72,2 Gmina Skwierzyna 19071,48 19011,48 60,00 67,0 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

Lasy na terenie gminy administrowane są przez trzy nadleśnictwa: Skwierzyna, Karwin i Międzychód.

Dominują lasy wielofunkcyjne z przeważającym udziałem sosny. Dominującym typem siedliskowym jest bór świeży.

Część gruntów leśnych na terenie gminy nie stanowi własności Skarbu Państwa. Nadzór nad nimi zgodnie z ustawą o lasach sprawuje Starosta. Lasy niestanowiące własności Skarbu Państwa objęte są inwentaryzacją lub uproszczonym planem urządzenia lasów.

Na terenie poszczególnych Nadleśnictw, część lasów została uznana jako lasy ochronne, w tym:  Nadleśnictwo Skwierzyna – lasy ochronne o łącznej powierzchni 1439,83 ha, w tym lasy wodochronne, glebochronne, cenne dla obronności, stanowiące ostoje zwierząt, stanowiące element cennej przyrody rodzimej oraz znajdujące się w granicach miast. Zostały powołane decyzją Ministra Środowiska z dnia 26.04.2007 roku nr DLOPiK-L-lp-0233-8/07.  Nadleśnictwo Karwin – lasy ochronne o łącznej powierzchni 4 124,98 ha, powołane decyzją DLP-I-612-15/21280/15/ŁP z dnia 08.06.2015 roku.

Nadleśnictwa w ramach swej działalności prowadzą zalesienia i odnowienia lasów. Efektem prowadzonych działań jest powstanie nowej uprawy leśnej, jednak zalesiając wprowadzany jest las na grunt, który wcześniej lasem nie był. Zalesienie gruntów zwłaszcza niskich klas bonitacyjnych podnosi ich wartość ekonomiczną, zwiększa udział lasów, a ściśle określone sposoby zakładania upraw leśnych i dobór gatunków drzew, wpływają korzystnie na zwiększenie bioróżnorodności.

Prace odnowieniowe polegają na ponownym wprowadzeniu roślinności leśnej na gruncie będącym niedawno również lasem. W latach 2011-2014 na terenie Nadleśnictw prowadzone były tylko odnowienia lasów na powierzchni 215,88 ha.

Tabela 38 Powierzchnia odnowień lasu na terenie gminy Skwierzyna w latach 2011-2014 Powierzchnia odnowień lasu [ha] Lp. Nadleśnictwo 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok 1. Nadleśnictwo Skwierzyna 9,03 5,14 5,51 2,20 2. Nadleśnictwo Karwin 43,72 60,37 53,46 36,45 3. Nadleśnictwo Międzychód b.d b.d b.d b.d Ogółem 52,75 65,51 58,97 38,65 Źródło: Nadleśnictwa.

5.13.1. Stan zdrowotny i sanitarny lasów Na stan zdrowotny i sanitarny lasów wpływają różne czynniki, określane jako stresowe, które powodują niekorzystne zmiany w zasobach leśnych. Występujące zagrożenia można podzielić na trzy grupy:  zagrożenia abiotyczne – czynniki atmosferyczne (anomalie pogodowe), właściwości gleby (żyzność, wilgotność), warunki fizjograficzne,  zagrożenia biotyczne – szkodniki owadzie, choroby grzybicze, nadmierne występowanie roślinożernych ssaków,  zagrożenia antropogeniczne – zanieczyszczenie powietrze, wód, gleby, przekształcanie powierzchni ziemi, pożary, kłusownictwo i niewłaściwa gospodarka leśna.

Nadleśnictwo Skwierzyna

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Siedliska borowe i zwarty kompleks monokultur sosnowych zagrożone są ze strony szkodników owadzich. Głównymi szkodnikami są brudnica mniszka, barczatka sosnówka, strzygonia choinówka, poproch cetyniak oraz zwójki. Dużym zagrożeniem dla lasów nadleśnictwa są pożary. Działając w systemie ochrony przeciwpożarowej nadleśnictwo dysponuje dwoma punktami obserwacyjnymi wyposażonymi w kamery, samochodem rozpoznawczo gaśniczym oraz wykorzystuje Systemy Informacji Przestrzennej podczas ewentualnych akcji gaśniczych

Nadleśnictwo Karwin Z czynników biotycznych największe zagrożenie w ostatnich latach stwarza zwierzyna płowa Dominującym rodzajem uszkodzeń jest spałowanie i zgryzanie, a najczęstszym sprawcą szkód jest jeleń. Co kilka lat na terenie nadleśnictwa ma miejsce gradacja- czyli masowy pojaw szkodników owadzich. Najczęściej przyczyną gradacji są populacje: brudnicy mniszki, barczatki sosnówki, strzygoni choinówki, poprocha cetyniaka i boreczników. Ochrona przed szkodliwymi owadami polega na ciągłej obserwacji i prognozowaniu m.in. poprzez rozwieszanie pułapek feromonowych do odłowu szkodników - na podstawie ilości szkodnika można określić czy nie nastąpił wzrost populacji. Dopóki panuje w lesie równowaga ekologiczna nie zachodzi konieczność ingerencji leśników w środowisko. W celu utrzymania równowagi ekologicznej zakładane są remizy - dla sprzymierzeńców lasu: ptaków, płazów, gadów, drobnych ssaków i pająków. Wokół rozwiesza się sztuczne gniazda lęgowe i noclegowe dla ptaków i nietoperzy. Dopiero gdy te metody zawiodą i wystąpi gradacja zagrażająca dużym kompleksom, leśnicy przystępują do zabiegów ratunkowych poprzez opryski samolotowe. Z czynników abiotycznych największe zagrożenie dla Nadleśnictwa Karwin stwarzają: susze oraz niski poziom wód gruntowych. Niedobór wody na terenie nadleśnictwa jest w części rekompensowany przez budowę sztucznych zbiorników wodnych, wykorzystując do tego celu naturalne obniżenia terenu. Z czynników antropogenicznych największe zagrożenie stanowi zaśmiecanie lasu. W przyszłości bardzo dużym zagrożeniem dla lasów mogą być szyby i rurociągi związane z eksploatacją złóż ropy naftowej i gazu ziemnego.

Nadleśnictwo Międzychód Największe zagrożenia naszych lasów wynikają z usytuowania większości z nich na terenach Puszczy Noteckiej. Niekorzystny układ warunków siedliskowych oraz monotypizacja wielkich obszarów leśnych zdominowanych przez jednowiekowe drzewostany sosnowe sprawiają, że wykazują one dużą predyspozycję do rozwoju czynników patogenicznych, głównie szkodników owadzich. Już w latach 1922-25 puszczę dotknęła gradacja strzygoni choinówki, konsekwencją czego było zniszczenie i wycięcie 75% powierzchnia leśnej. Poważne straty powstały również w latach 1980-89 na skutek żeru brudnicy mniszki, poprocha cetyniaka, barczatki sosnówki i przypłaszczka granatka. Od dłuższego czasu trwa w puszczy bardzo niekorzystny proces obniżania się poziomu wód gruntowych. Powtarzają się cyklicznie inne zjawiska niosące zniszczenia w lasach. Obecnie w każdej dziedzinie gospodarki leśnej (z uwzględnieniem uwarunkowań ekonomicznych i wymagań społeczeństwa) podejmuje się odważne działania zmierzające do stopniowego przywracania równowagi biologicznej i zwiększania naturalnej oporności drzewostanów na czynniki szkodotwórcze.

5.14. Tereny zieleni urządzonej Zieleń pełni istotne funkcje na obszarach zurbanizowanych, takie jak: funkcja ekologiczna, udział w wymianie gazowej, wpływ na obieg wody, na warunki wilgotnościowe powietrza, rola filtracyjna, ochronna, izolacyjna, funkcja zdrowotna, wypoczynkowa, dydaktyczna i wychowawcza.

Według danych GUS w 2014 roku na terenie gminy był jeden park spacerowo-wypoczynkowy, 6 zieleńców, 9 cmentarzy oraz lasy gminne o łącznej powierzchni 15 ha. W tabeli poniżej przedstawiono powierzchnie terenów zieleni urządzonej w gminie.

Tabela 39 Tereny zieleni urządzonej w 2014 roku Parki, zieleńce i tereny Cmentarze Lasy gminne Jednostka administracyjna zieleni osiedlowej ha Gmina Skwierzyna 14,16 10,70 15,00 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

5.15. Adaptacja do zmian klimatu i nadzwyczajne zagrożenia środowiska Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej przygotował „Wstępną ocenę ryzyka powodziowego (WORP)”, która jest pierwszym z czterech dokumentów planistycznych wymaganych Dyrektywą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa). Celem wstępnej oceny ryzyka powodziowego jest wyznaczenie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, czyli obszarów, na których istnieje znaczące ryzyko powodziowe lub na których wystąpienie dużego ryzyka jest prawdopodobne. Wstępną ocenę wykonuje się w oparciu o dostępne lub łatwe do uzyskania informacje. W ramach WORP zostały zidentyfikowane znaczące powodzie historyczne, jak również powodzie, które mogą wystąpić w przyszłości (tzw. powodzie prawdopodobne), które stanowiły podstawę do wyznaczenia obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi.

Dla rzek Warty i Obry przepływających przez teren miasta i gminy Skwierzyna zostały sporządzone mapy zagrożenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego, na których zostały przedstawione „obszary szczególnego zagrożenia powodzią”. Mapy te zostały podane do publicznej wiadomości 15 kwietnia 2015 roku poprzez przekazanie ich właściwym dyrektorom urzędów żeglugi śródlądowej, właściwym wojewodom, marszałkom województwa, starostom, wójtom (burmistrzom, prezydentom miast) oraz właściwym komendantom wojewódzkim i powiatowym Państwowej Straży Pożarnej. Szczegółowe mapy dostępne są na stronie mapy.isok.gov.pl. Dla terenu miasta i gminy Skwierzyna poza opracowanymi mapami zagrożenia i ryzyka powodziowego dla prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi 10%, 1% i 0,2%, zostały także opracowane mapy całkowitego zniszczenia wału przeciwpowodziowego dla prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi 1%.3

Na terenie gminy występują wały przeciwpowodziowe oraz inne urządzenia przeciwpowodziowe, które administrowane są przez Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze – Inspektorat w Międzyrzeczu.

Tabela 40 Wykaz wałów przeciwpowodziowych na terenie gminy Obszar Lp Ciek i nazwa doliny Nazwa odcinka , Kilometry cieku od Kilometry Długość Obręb chronion . chronionej symbol - do wału od - do /m/ y /ha/ Warta Dol. Polichno St. - Osetnica- 1 Murzynowo 74+500 – 85+600 0+000-7+850 7850 3395,00 Murzynowo Murzynowo Vb Warta Dol. Polichno St. - Murzynowo – 2 Murzynowo 86+400 – 88+400 0+000-2+540 2540 45,00 Murzynowo Skwierzyna Vc Trzebiszewo – 3 Warta Dol. Borek- Rakowo Murzynowo 79+850 – 88+200 0+000-7+800 7800 1540,00 Rakowo VIb Warta Dol. Świniary- nowy Świniary, Świniary- Nowy 4 96+000 – 106+300 0+000-11+000 11000 1770,00 Dwór Nowy Dwór Dwór VIIIa 5 Warta Dol. Skrzynica Skrzynica Skrzynica IXa 107+200 - 109+300 0+000-1+950 1950 40,00 6 Warta Dol. Krobielewko Krobielewko Krobielewko Xa 109+700 – 113+300 0+000-3+550 3550 120,00 7 Warta Dol. Wiejce Wiejce Wiejce XIa 114+100 – 115+600 0+000-1+500 1500 40,00 Warta Dol. Skwierzyna- Skwierzyna- 8 Skwierzyna 92+200 – 98+400 0+000-4+800 4800 1050 Krasne Dłusko Chełmsko XIIa Źródło: Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze – Inspektorat w Międzyrzeczu.

Tabela 41 Wykaz innych urządzeń przeciwpowodziowych

Lp. Nazwa, numer i symbol Typ Obręb Obiekt Kilometr

Przepust wałowy Kanał Odcinek XIIa Skwierzyna – 1 przepust Skwierzyna km wału –4+600 Skwierzynka Chełmsko

Przepust wałowy Kanał Odcinek VIIIa Świniary-Nowy 2 przepust Świniary km wału 11+400 Świniarski Dwór

3 Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu. 69

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Lp. Nazwa, numer i symbol Typ Obręb Obiekt Kilometr

Przepust wałowy Kanał Odcinek VIb Trzebiszewo- 3 przepust Trzebiszewo km wału 7+700 Trzebiszewski Rakowo

budowla Odcinek XIIa Skwierzyna – 4 śluza wałowa z klapą Skwierzyna km wału –4+600 spustowa Chełmsko

budowla Odcinek VIIIa Świniary-Nowy 5 śluza z klapą Świniary km wału 11+400 spustowa Dwór

budowla Odcinek VIb Trzebiszewo- 6 śluza wałowa z klapą Trzebiszewo km wału 7+700 spustowa Rakowo

Źródło: Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze – Inspektorat w Międzyrzeczu.

Wały wybudowane zostały na początku XX wieku. Podczas ostatniego przeglądu jesiennego w 2013 r. stwierdzono liczne uszkodzenia wałów wywołane głównie przez zwierzęta. Ich stan oceniono jako „mogący zagrażać” bezpieczeństwu. Wykaz przedstawiono w poniższej tabeli.40990

Tabela 42 Stan techniczny urządzeń przeciwpowodziowych Stan techniczny wałów Rzeka, symbol wału, (bezpieczeństwa) -długość wału (m) Lp. Rodzaj uszkodzeń (lokalizacja) miejscowość mogący nie zagrażający zagrażać zagrażający 1 V b Osetnica-Murzynowo - 7850 - Dziury zwierzęce Uszkodzenia spowodowane 2 V c Murzynowo-Skwierzyna - 2540 - przez zwierzęta Uszkodzenia spowodowane 3 VIII a Świniary-Nowy Dwór - 11000 - przez zwierzęta Uszkodzenia spowodowane 4 IX a Skrzynica - 1950 - przez zwierzęta Nierówności na ławie 5 X Krobielewko - 3550 - przywałowej, koleiny na koronie wału Uszkodzenia spowodowane 6 XI Wiejce - 1500 - przez zwierzęta Uszkodzenia spowodowane 7 VI b Trzebiszewo-Rakowo - 7800 - przez zwierzęta Uszkodzenia spowodowane 8 XII a Skwierzyna-Chełmsko - 4800 - przez zwierzęta Źródło: Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze – Inspektorat w Międzyrzeczu.

Rolę odbiorników nadmiaru wody na obszarach użytków rolnych pełnią również rowy melioracyjne. Łączna długość rowów melioracyjnych na terenie gminy wynosi 177 220 m. Powierzchnia gruntów zmeliorowanych wynosi 1 692 ha, natomiast zdrenowanych – 32 ha. Rowy melioracyjne pełnią bardzo ważną rolę w regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz w ochronie użytków rolnych przed powodziami ze względu na prawidłowe funkcjonowanie niezbędna jest ich konserwacja co najmniej dwa razy do roku tj. wiosną i jesienią. Brak konserwacji rowów melioracyjnych może doprowadzić do podtopień oraz całkowitego ich zaniku. Właściwa melioracja gruntów rolniczych przynosi w bardzo krótkim czasie wymierne korzyści dla wszystkich. Prawidłowe stosunki wodne w glebie dają poprawę plonów, natomiast dobrze rozwinięta eksploatacja melioracji podstawowej i szczegółowej zapobiega zalewaniu gruntów. Działania związane z naprawą systemów melioracyjnych i drenarskich mogą również nieść negatywne skutki. Mogą wiązać się z osuszaniem terenów chronionych w tym siedlisk przyrodniczych czy siedlisk roślin i zwierząt chronionych. Szczególne zagrożenie stwarza to dla lasów bagiennych i zarośli łęgowych występujących w dolinach rzecznych. Zaniechanie wykaszania i wypasu jest natomiast dodatkowym czynnikiem przyspieszającym to zjawisko.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Według informacji Lubuskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze, powierzchnia gruntów ornych wymagających odbudowy lub modernizacji wynosi 716 ha, natomiast powierzchnia użytków zielonych – 976 ha.

Susza to długotrwały okres bez opadów atmosferycznych lub nieznacznym opadem w stosunku do średnich wieloletnich wartości i wysoką temperaturą. Prowadzi do znacznego wyczerpania zasobów wodnych. Podobnie jak powódź zaliczana jest do zjawisk katastrofalnych. Susza powoduje przesuszenie gleby, zmniejszenie lub całkowite zniszczenie upraw, zmniejszenie zasobów wody pitnej, a także zwiększone prawdopodobieństwo katastrofalnych pożarów.

Do oceny zagrożenia suszą w Polsce został utworzony Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej (SMSR), który na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB) w Puławach. System ten ma za zadanie wskazać obszary, na których potencjalnie wystąpiły straty spowodowane suszą dla poszczególnych upraw. Określa się klimatyczny bilans wodny, czyli różnicę pomiędzy opadem atmosferycznym mierzonym standardowo na stacjach meteorologicznych a ewapotranspiracją potencjalną.

W 2014 roku na terenie gminy przeprowadzono pomiary w 13 okresach raportowania. W żadnym okresie nie stwierdzono ryzyka wystąpienia suszy.

W sytuacji zagrożenia suszą, przeciwdziałać można przez monitorowanie bilansów wodnych gleb umożliwiające rozpoznanie skali i przestrzennego występowania suszy glebowej. Należy ukierunkować działania na tworzenie oczek wodnych, lokalnych mokradeł oraz wykorzystywać wody opadowe poprzez gromadzenie ich i wykorzystanie do podlewania zieleni urządzonej.

5.16. Edukacja i świadomość ekologiczna mieszkańców Edukacja ekologiczna ma na celu podnoszenia świadomości i wiedzy społeczeństwa na temat ochrony środowiska naturalnego. Kształtowanie właściwych postaw przynosi korzyści zarówno dla zdrowia ludzi jak i dla środowiska naturalnego. Edukację ekologiczną należy rozpowszechniać już wśród najmłodszych aby móc ją kontynuować jak najdłużej.

W Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do 2019 roku problematyka edukacji społeczeństwa w dziedzinie ekologii, ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju zajmuje znaczące miejsce. W województwie lubuskim edukacja ekologiczna mocno się rozwija. W związku z tym, jako wskazania do działań w zakresie edukacji ekologicznej, można wymienić:  poszerzenie oferty szkoleń, warsztatów i spotkań nt. korzyści płynących z dbania o środowisko, w tym korzyści ekonomicznych, skierowanych do dorosłych mieszkańców województwa lubuskiego,  zwiększenie ilości szkoleń i warsztatów dla pracowników urzędów gmin, powiatów i innych urzędów oraz przedsiębiorców w zakresie występowania gatunków i siedlisk przyrodniczych, procedury oceny oddziaływania na środowisko i innych procedur prawnych w ochronie środowiska,  zwiększenie stopnia wykorzystania środków publicznych na cele związane z edukacją ekologiczną, poprzez prowadzenie szkoleń dotyczących możliwości pozyskiwania funduszy na działania edukacyjne,  zwiększenie dostępu do informacji o środowisku oraz do szerszego uczestnictwa mieszkańców w procesach konsultacji społecznych decyzji dotyczących środowiska oraz opiniowanych dokumentów strategicznych,  organizowanie spotkań i warsztatów z mieszkańcami i przedsiębiorcami na temat możliwości rozwoju obszarów objętych programem natura 2000,  kontynuowanie zadań związanych z edukacją przyrodniczą, zwiększając jednak ilość zajęć dotyczących obszarów natura 2000,  zamieszczanie jak najbardziej aktualnych informacji, publikacji itp. na stronach internetowych jednostek z zakresu ochrony środowiska i edukacji ekologicznej,  wzmacnianie potencjału organizacji pozarządowych prowadzących działalność związaną z edukacją ekologiczną,

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

 położenie większego nacisku na współpracę międzysektorową w zakresie edukacji ekologicznej, np. opracowywanie wspólnych programów edukacji ekologicznej, udział lub wspólne organizowanie konferencji i seminariów w tym temacie itp.,  kontynuowanie pozostałych prowadzonych do tej pory działań.

Edukacja ekologiczna w Gminie Skwierzyna prowadzona jest przez Urząd Miejski w Skwierzynie, nadleśnictwa a także przez jednostki oświatowe: szkoły, przedszkola, pozarządowe organizacje i fundacje ekologiczne, firmy i instytucje.

Urząd Miejski w Skwierzynie organizuje coroczne, cyklicznie akcje polegające na grabieniu liści kasztanowców zaatakowanych przez szrotówka kasztanowcowiaczka. W ramach sprzątania świata zorganizowano akcję pn. „Czysta Skwierzyna – piękna Gmina”. Łącznie podczas akcji zebrano 5,70 Mg odpadów, w tym: 1,8 Mg odpady biodegradowalnych; 3,9 Mg odpadów komunalnych zmieszanych. Dodatkowo posadzono 28 drzew z gatunku dąb, lipa. W związku ze znowelizowaną ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Urząd Miejski przygotował ulotkę informacyjną dotyczącą nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.

Nadleśnictwa z terenu gminy aktywnie uczestniczą w edukacji ekologicznej mieszkańców.

Nadleśnictwo Karwin prowadzi zajęcia w izbie edukacji leśnej w Dobrojewie dla dzieci i młodzieży oraz bierze udział w imprezach plenerowych tj. Święto Warty i dożynki gminne.

Nadleśnictwo Skwierzyna bierze czynny udział w edukacji przyrodniczej społeczeństwa poprzez prowadzenie prelekcji dla dzieci i młodzieży oraz udział i współorganizację imprez masowych i wydarzeń. Do najważniejszych należą: święto Warty, grabienie liści kasztanowca, rajd Szlakiem Bobrów, konkurs przyrodniczo-łowiecki, rajd katyński i dni kariery.

6. EFEKTY REALIZACJI DOTYCHCZASOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA Jednym z elementów aktualizacji i opracowania niniejszego Programu jest uwzględnienie oceny osiągnięcia celów ekologicznych wskazanych w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2018. Poniżej przedstawiono ocenę realizacji celów i kierunków działań ekologicznych do roku 2014 na terenie gminy. Wymienione cele miały być realizowane poprzez działania o charakterze inwestycyjnym i nieinwestycyjnym, prowadzące do eliminacji lub ograniczenia natężenia oddziaływania czynników zagrażających zasobom środowiska naturalnego oraz do odtwarzania użytkowanych zasobów. W latach 2013-2014 zostały zrealizowane zadania inwestycyjne oraz pozainwestycyjne przedstawione w poniższej tabeli.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Tabela 43 Raport z wykonania Programu ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2018 za lata 2013- 2014 Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] CEL 1: OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO ORAZ RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW Zadanie ciągłe. Urząd Gminy zajmuje się systematycznym Utrzymanie czystości sprzątaniem przystanków autobusowych ( wiaty przystankowe w miejscach o oraz teren wokół przystanków ). Porządkowane są również Gmina 2013-2014 Wg potrzeb Budżet Gminy większym natężeniu tereny w obrębie obiektów użyteczności publicznej . Corocznie Skwierzyna turystycznym sadzone są kwiaty przy tych obiektach, jak również wzdłuż głównych dróg oraz przy gminnych placach. Budżet Gminy Systematycznie wykonywano prace porządkowe w zakresie Wg potrzeb

utrzymania w czystości i porządku cmentarzy na terenie gminy Dotacja Dotacja z Bieżąca ochrona Skwierzyna. z budżetu Gmina budżetu obszarów i obiektów W ramach umowy porozumienia pomiędzy Gminą Skwierzyna i 2013-2014 państwa Skwierzyna państwa prawnie chronionych Wojewodą Lubuskim w sprawie utrzymania grobów i cmentarzy 2013- 4.000,00zł ( Wojewoda wojennych corocznie był porządkowany cmentarz wojenny przy 2014r. Lubuski) ul. 61. Brygady w Skwierzynie. 4.000,00zł

Wprowadzenie Ochrona środowiska odpowiednich przyrodniczego procedur i rozwój systemu lokalizacyjnych obszarów W okresie sprawozdawczym nie zostały wprowadzone chroniących obszary chronionych procedury lokalizacyjne chroniące obszary przyrodniczo cenne Gmina przyrodniczo cenne x x x przed przeinwestowaniem, przy wykorzystaniu inwentaryzacji Skwierzyna przed przyrodniczej gminy przeinwestowaniem, przy wykorzystaniu inwentaryzacji przyrodniczej gminy Rozwój prac inwentaryzacyjnych w zakresie oceny stanu i W okresie sprawozdawczym nie podejmowano uchwał o rozpoznawania utworzeniu nowych form ochrony przyrody na terenie Gminy Gmina zagrożeń Skwierzyna. Istniejące użytki ekologiczne na terenie Gminy x x x Skwierzyna różnorodności Skwierzyna – 8 , zostały ustanowione w 2002 roku przez biologicznej Wojewodę Lubuskiego. (wykonanie nowych i aktualizacja

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] istniejących waloryzacji przyrodniczych) Systematycznie wykonywano prace porządkowe w zakresie utrzymania w czystości i porządku parków i skwerów Utrzymanie i rozwój zlokalizowanych na terenie Gminy Skwierzyna ( koszenie wraz z śródmiejskich, w tym bieżącym usuwaniem nieczystości ) . W I i IV kwartale Gmina 2013-2014 Wg potrzeb Budżet Gminy osiedlowych terenów wykonywane były przycinki pielęgnacyjne drzew oraz wycinki Skwierzyna zieleni drzew suchych i zagrażających bezpieczeństwu ludzi. W 2013 r. dokonano nowych nasadzeń drzew na terenie miasta Skwierzyna (park Waszkiewicza, ul. Słowackiego, ul. Sportowa). Tworzenie nowych W okresie sprawozdawczym nie utworzono nowych form Gmina form ochrony przyrody x x x ochrony przyrody. Skwierzyna na terenie gminy Generalna Budowa przejść dla Dyrekcja Budowa trzech przejść dla zwierząt w ramach budowy drogi zwierząt nad trasami Dróg 2011-2014 22 959 245,0 KFD, POIiŚ komunikacyjnymi i ekspresowej S3 odcinek Gorzów Wlkp. - Międzyrzecz przepławek dla ryb Krajowych i Autostrad Zalesianie nowych Lasy terenów, z Państwowe, uwzględnieniem Na terenie gminy w latach 2013-2014 nie prowadzono zalesień Lasy x x x uwarunkowań nowych terenów Prywatne, przyrodniczo– Podmioty krajobrazowych prywatne Prowadzenie Nadleśnictwo waloryzacji Waloryzacja przyrodnicza obszarów leśnych prowadzona przez Karwin 2013-2014 w.b Środki własne przyrodniczej leśniczych i podleśniczych, podczas prac leśnych. Nadleśnictwo Racjonalne obszarów leśnych Skwierzyna użytkowanie Zwiększenie ilości i lasów W decyzjach zezwalających na wycinkę drzew właściciele powierzchni nieruchomości są zobowiązani do wykonania nowych nasadzeń zadrzewień na drzew. terenach rolniczych Gmina Zgodnie z decyzją Starostwa Powiatowego – zadania x x x oraz rozszerzenie Skwierzyna wynikające z inwentaryzacji lasu ( pielęgnacja, przebudowa zakresu leśnej drzewostanu, pielęgnacja gleby, młodników, trzebież wczesna i rekultywacji terenów późna ) zdegradowanych Tworzenie spójnych Nadleśnictwo Zadanie realizowane na bieżąco 2013-2014 b.d Środki własne kompleksów leśnych Skwierzyna

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] szczególnie w obszarze korytarzy ekologicznych i wododziałów Ochrona zieleni dolin rzecznych, terenów Gmina Zadanie ciągłe x Wg potrzeb Budżet Gminy torfowiskowych i Skwierzyna źródliskowych Stały monitoring Monitoring środowiska leśnego (monitoring występowania Nadleśnictwo 2013 27 741,85 środowiska leśnego w szkodników liściożernych sosny, przeciwdziałanie i Środki własne Karwin 2014 23 275,10 celu przeciwdziałania zapobieganie pożarom). stanom niepożądanym Nadleśnictwo Zadanie realizowane na bieżąco 2013-2014 147 000,0 Środki własne (pożary, choroby, Skwierzyna szkody przemysłowe Zapewnienie lasom i zadrzewieniom właściwego znaczenia w planowaniu Działanie obejmujące specjalne obsadzenia strefy ekotonowej Nadleśnictwo 2013-2014 13 000,0 Środki własne przestrzennym, w tym na granicy rolno-leśnej Skwierzyna kształtowaniu granicy rolno-leśnej i ochronie krajobrazu Opracowanie i wdrażanie Regionalnego Nie dotyczy x x x x Programu Operacyjnego Polityki Leśnej Państwa CEL 2: OCHRONA GLEB I ZŁÓŻ KOPALIN Ochrona i Gmina wprowadzanie Skwierzyna, zadrzewień Środki własne W decyzjach zezwalających na wycinkę drzew właściciele właściciele śródpolnych i 2013-2014 x jednostek nieruchomości, zarządcy dróg zobowiązani byli do wykonania gruntów, Ochrona gleb przed przydrożnych realizujących nowych nasadzeń drzew zarządcy degradacją spełniających rolę dróg, przeciwerozyjną Podjęcie działań Zwiększenie wiedzy rolników i osób uprawiających ziemię na ODR, Stacja Środki własne ochronnych gleb temat właściwości gleb i ich prawidłowej uprawy. Chemiczno - 2013-2014 x jednostek przed erozja oraz Rolnicza realizujących,

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] procesami Informacja dla mieszkańców – strona internetowa. Informacja środki zakwaszenia przekazywana na zebraniach wiejskich. pomocowe UE Zwiększenie wiedzy rolników i osób uprawiających ziemię na Promocja stosowania temat właściwości gleb i ich prawidłowej uprawy. dobrych praktyk ODR, Bez ponoszenia 2013-2014 x rolniczych na terenie ARiMR kosztów. Informacja dla mieszkańców – strona internetowa. Informacja gminy przekazywana na zebraniach wiejskich. Rozwój systemu Badania odczynu gleby, zasobności w makroelementy oraz Stacja monitorowania gleb potrzeb wapnowania na terenie gminy Skwierzyna były Chemiczno- 2013-2014 b.d Środki własne oraz kontrola jakości przeprowadzone przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Rolnicza gleb Gorzowie Wielkopolskim Wspieranie i Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców Informacja Bez ponoszenia promowanie rolnictwa dla mieszkańców – strona internetowa. Informacja ODR 2013-2014 x kosztów. ekologicznego przekazywana na zebraniach wiejskich. Zwiększenie ilości izolacyjnych pasów zieleni wzdłuż dróg. Gmina Ochrona gleb przed Środki własne Skwierzyna. negatywnym W decyzjach zezwalających na wycinkę drzew właściciele 2013-2014 x jednostek Zarządcy wpływem transportu i nieruchomości, zarządcy dróg zobowiązani są do wykonania realizujących dróg. infrastruktury nowych nasadzeń drzew. transportowej Zakup samochodu ratownictwa ekologicznego wraz z Starostwo 2014 72 009,30 Budżet Powiatu wyposażeniem dla PSP Powiatowe Bieżąca rekultywacja terenów poeksploatacyjnych, Gmina Bieżący monitoring. 2013-2014 x Budżet Gminy nielegalnych wyrobisk Skwierzyna i zapobieganie ich powstawaniu Na terenie Gminy Skwierzyna zlokalizowany jest zrekultywowany teren po składowisku odpadów przy ul. Racjonalne Międzyrzeckiej o łącznej pow. 4,26 ha. Powyższy teren jest w gospodarka Rekultywacja fazie poeksploatacyjnej. Zgodnie z decyzją Starosty Gmina 2013- 4.745,04zł surowcami składowiska odpadów 2013-2014 Budżet Gminy Międzyrzeckiego na terenie składowiska w okresie co 6 Skwierzyna 2014- 3.050,40zł mineralnymi w Skwierzynie miesięcy wykonywane są pomiary poziomu wód podziemnych, badania składu wód oraz kontrola osiadania powierzchni składowiska w oparciu o ustalone repery Uwzględnienie w planach Gmina zagospodarowanie Zadanie realizowane na bieżąco wg. potrzeb. x x Budżet Gminy Skwierzyna przestrzennego wszystkich znanych 76

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] złóż w granicach ich udokumentowania wraz z zapisami o ochronie ich obszarów przed trwałym zainwestowaniem Kontrola w zakresie wykonywania postanowień Starostwo Coroczne oględziny wszystkich zakładów górniczych 2013-2014 625,0 Budżet Powiatu udzielanych koncesji Powiatowe oraz eliminacja nielegalnych koncesji CEL 3: OCHRONA WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH ORAZ KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH Budowa nowych oraz Budowa sieci wodociągowej: 1. 35 000,0 Zadanie sukcesywna wymiana 1. w Murzynowie ul. Przedszkolna, Leśna - długość 334 mb. , nr: i renowacja 2. w Skwierzynie ul. Przemysłowa, Ceglana Góra –I etap – 353 2. 37 480,0 Środki własne ZWIK Sp. z 1. 2013 r. wyeksploatowanych mb. ZWiK o. o. 2. 2014 r. odcinków sieci 3. w Skwierzynie w rejonie ul. Międzyrzeckiej-strefa 3. 97 329,0 3. 2014 r. wodociągowej gospodarcza – 265 mb. Wyposażenie aglomeracji (o równoważnej liczbie mieszkańców równej i powyżej 2.000) w ZWIK Sp. z 0 x x x Poprawa jakości wód systemy kanalizacji o. o. i osiągnięcie dobrego zbiorczej zgodnie z stanu wód Krajowym Programem powierzchniowych Oczyszczania i podziemnych Ścieków Budowa nowych odcinków sieci ZWIK Sp. z 2013 r. kanalizacja sanitarna w ul. Garncarskiej w Skwierzynie – Środki własne kanalizacji sanitarnej o. o. 2013 r. 12 1951,0 długość 156 mb. ZWiK oraz deszczowej na Gmina

obszarze Gminy Skwierzyna Skwierzyna Wspieranie budowy indywidualnych Gmina systemów Nie zrealizowano x x x Skwierzyna oczyszczania ścieków,

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] w miejscach gdzie niemożliwa jest lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa sieci kanalizacyjnej Wspieranie budowy szczelnych zbiorników na gnojowicę i/lub gnojówkę oraz płyt Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców. obornikowych w ODR, PJW 2013-2014 x x Informacja przekazywana na zebraniach wiejskich gospodarstwach rolnych prowadzących hodowlę i chów zwierząt Poprawa i modernizacja systemów Gmina Nie zrealizowano x x x odprowadzania Skwierzyna ścieków z dróg gminnych Prowadzenie kontroli Bieżący monitoring. ZWiK x x x zrzutu ścieków Kontrole oczyszczalni ścieków w Skwierzynie WIOŚ 2013-2014 340,0 Środki własne przemysłowych i kontrola wyników badań oczyszczonych ścieków Starostwo komunalnych na 2013-2014 b.d Budżet Powiatu odprowadzanych do wód lub do ziemi Powiatowe terenie gminy

Ujęcie w planach zagospodarowania Gmina Zadanie realizowane na bieżąco wg. potrzeb. x x x przestrzennego Skwierzyna terenów zalewowych

Ochrona przed „Wał p.powodziowy obiekt XII a Skwierzyna - Chełmsko 0+000- powodzią 4+800 (gm. Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie LZMiUW 2013 13 633,35 Budżet państwa Modernizacja i zakrzaczeń utrzymywania w „Wał p.powodziowy obiekt XIa Wiejce 0+000-1+500 (gm. dobrym stanie LZMiUW 2013 5 224,09 Budżet państwa Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie zakrzaczeń technicznym wałów „Wał p.powodziowy obiekt Xa Krobielewko 0+000-3+550 (gm. przeciwpowodziowych LZMiUW 2013 10 418,62 Budżet państwa Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie zakrzaczeń „Wał p.powodziowy obiekt IX a Skrzynica 0+000-1+950 (gm. LZMiUW 2013 7 353,10 Budżet państwa 78

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie zakrzaczeń „Wał p.powodziowy obiekt VIIa Świniary-Nowy Dwór 0+000- 11+000 (gm. Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie LZMiUW 2013 26 629,47 Budżet państwa zakrzaczeń „Wał p.powodziowy obiekt Vc Murzynowo- Skwierzyna 0+000 - 2+540 (gm. Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie LZMiUW 2013 8 367,58 Budżet państwa zakrzaczeń „Wał p.powodziowy obiekt Vb Osetnica -Murzynowo 0+000- 7+850 (gm. Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie LZMiUW 2013 21 826,83 Budżet państwa zakrzaczeń „Wał p.powodziowy rzeki Warty obiekt Vb Osetnica Murzynowo LZMiUW 2013 17 459,73 Budżet państwa (gm. Skwierzyna)” - zabudowa osuwisk „Wał p.powodziowy rzeki Warty obiekt VI b Trzebiszewo- LZMiUW 2013 10 005,14 Budżet państwa Rakowo (gm. Skwierzyna)” - zabudowa osuwisk „Wał p.powodziowy obiekt VI b Trzebiszewo- Rakowo 0+420- LZMiUW 2013 11 332,63 Budżet państwa 0+430 (gm. Skwierzyna)” - naprawa korony i skarpy wału „Wał p.powodziowy obiekt VI b Trzebiszewo-Rakowo 0+000- 7+800 (gm.Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie LZMiUW 2013 22 223,21 Budżet państwa zakrzaczeń „Wał p.powodziowy obiekt XII a Skwierzyna - Chełmsko 0+000- 4+800 (gm. Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie LZMiUW 2014 18 481,94 Budżet państwa zakrzaczeń „Wał p.powodziowy obiekt XIa Wiejce 0+000-1+500 (gm. LZMiUW 2014 7148,10 Budżet państwa Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie zakrzaczeń „Wał p.powodziowy obiekt Xa Krobielewko 0+000-3+550 (gm. LZMiUW 2014 14 238,50 Budżet państwa Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie zakrzaczeń „Wał p.powodziowy obiekt IX a Skrzynica 0+000-1+950 (gm. LZMiUW 2014 10 224,66 Budżet państwa Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie zakrzaczeń „Wał p.powodziowy obiekt VIIa Świniary-Nowy Dwór 0+000- 11+000 (gm. Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie LZMiUW 2014 35 636,84 Budżet państwa zakrzaczeń „Wał p.powodziowy obiekt Vc Murzynowo- Skwierzyna 0+000 - 2+540 (gm. Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie LZMiUW 2014 8 375,75 Budżet państwa zakrzaczeń „Wał p.powodziowy obiekt Vb Osetnica -Murzynowo 0+000- 7+850 (gm. Skwierzyna)” - wykaszanie porostów, usuwanie LZMiUW 2014 25 872,76 Budżet państwa zakrzaczeń Wał p.powodziowy obiekt VI b Trzebiszewo-Rakowo 0+000- LZMiUW 2014 25 189,59 Budżet państwa 7+800 (gm.Skwierzyna)

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] Gmina Zadanie realizowane na bieżąco w miarę potrzeb. x x x Skwierzyna „Kanał Skwierzynka km 0+000 - 4+300 (gm. Skwierzyna)” - LZMiUW 2013 27 698,37 Budżet państwa koszenie, odmulanie „Kanał Trzebiszewski km 0+000-10+800 (gm Skwierzyna)” - LZMiUW 2013 44 953,49 Budżet państwa koszenie, odmulanie, usuwanie tam bobra „Kanał Skwierzynka km 0+130 (gm.Skwierzyna)” - udrażnianie LZMiUW 2013 227,03 Budżet państwa przepustu rurowego „Kanał Polichno Stare km 4+770 (gm.Skwierzyna)” - wymiana LZMiUW 2013 6 887,16 Budżet państwa rur w przepuście „Kanał Polichno Stare km 2+000 - 8+450 (gm.Skwierzyna)” - LZMiUW 2013 67 863,92 Budżet państwa koszenie,odmulenie „Kanał Trzebiszewski km 0+000-10+800 (gm Skwierzyna)” - LZMiUW 2013 12 269,74 Budżet państwa usuwanie tam bobra „Kanał Gościnowo km 0+000-6+700 (gm.Skwierzyna)” - LZMiUW 2013 68 845,31 Budżet państwa Współpraca gminy z koszenie, odmulenie zarządcami urządzeń „Kanał Dobrojewo km 1+500-6+140 (gm.Skwierzyna)” - LZMiUW 2013 64 410,08 Budżet państwa wodnych w zakresie koszenie,odmulenie inwentaryzacji, „Kanał Trzebiszewski km 3+425 (gm Skwierzyna)” - LZMiUW 2013 4 558,65 Budżet państwa odbudowy i regulacji zabezpieczenie skarpy przy moście oraz prawidłowa „Kanał Dobrojewo km 1+500-6+140 (gm.Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 1 353,89 Budżet państwa eksploatacja usuwanie tam bobra systemów melioracji „Kanał Trzebiszewski 0+000-10+800 (gm.Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 1 692,36 Budżet państwa podstawowej i usuwanie tam bobra szczegółowej „Kanał Polichno Stare km 2+000-8+540 (gm.Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 1 353,89 Budżet państwa usuwanie tam bobra „Kanał Gościnowo km 0+000-6+700 (gm.Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 1 015,41 Budżet państwa usuwanie tam bobra „Kanał Gościnowo km 3+560; 3+560-6+700 (gm.Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 3 313,13 Budżet państwa udrażnianie przepustu, usuwanie tam bobra „Kanał Świniarski km 0+000-7+440 (gm. Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 30 559,39 Budżet państwa wykoszenie, hakowanie „Kanał Polichno Stare km 2+000 - 8+450 (gm.Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 57 031,04 Budżet państwa koszenie, wygrabienie, odmulenie, rozplantowanie „Kanał Trzebiszewski km 0+000-10+800 (gm.Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 53 004,72 Budżet państwa wykoszenie, hakowanie, odmulenie „Kanał Skwierzynka hm 0+000 - 4+300 (gm. Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 29 953,82 Budżet państwa wykoszenie, wygrabienie, odmulenie „Kanał Dobrojewo 1+500-6+140 (gm.Skwierzyna)” - wykoszenie, LZMiUW 2014 64 553,99 Budżet państwa

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] odmulenie, usunięcie tam bobra „Kanał Gościnowo 0+000-6+700 (gm. Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 68 929,36 Budżet państwa wykoszenie, odmulenie, rozplantowanie, usunięcie krzaków „Polichno Stare 3+500-6+500 (gm. Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 9 850,53 Budżet państwa usuwanie tam bobra „Kanał Trzebiszewski km 0+500 - 8+050 (gm. Skwierzyna)” - LZMiUW 2014 7 696,76 Budżet państwa usuwanie tam bobra CEL 4: POPRAWA JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Przebudowa drogi gminnej - ulicy Marysieńki w Skwierzynie. Gmina 2014 248 995,28 śr. własne Przebudowa nawierzchni dróg gminnych w Skwierzynie - ulic: Skwierzyna 2014 722 745,20 NPPDL Przemysłowej, Demokratycznej i Roosevelta Przebudowa drogi powiatowej nr 1351F wraz z kanalizacją 50% środki deszczową w m. Murzynowo Etap I od km 0+000 do km 0+555 własne, 50% Program Wieloletni pn. Zarząd Dróg „Narodowy Powiatowych Program w 2014 1 949 000,0 Przebudowy Międzyrzecz Dróg Lokalnych u - Etap II : Redukcja Bezpieczeństwo zanieczyszczeń -Dostępność- Systematyczna transportu kołowego Rozwój” poprawa poprzez modernizację Przebudowa nawierzchni drogi powiatowej 1349F- Rakowo- Zarząd Dróg jakości powietrza ciągów Trzebiszewo Powiatowych komunikacyjnych na w 2014 68 517,0 środki własne terenie gminy Międzyrzecz u Wykonanie przejścia dla pieszych oraz infrastruktury 15% środki towarzyszącej na ul. Kościelnej w Murzynowie własne, 85% Projekt KIK 76 – Zarząd Dróg „Bezpieczeństw Powiatowych o w ruchu w 2013 695 000,0 drogowym” Międzyrzecz współfinansowa u ny ze Szwajcarsko – Polskiego Programu 81

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] Współpracy Budowa dróg dojazdowych na terenie Regionalnego Parku Przemysłowego w Skwierzynie wraz z przebudową odcinka 2013 244 640,85 LRPO Budowa dróg drogi krajowej nr 3 - Etap I. Gmina

publicznych gminnych Skwierzyna 2014 1 195 552,69 LRPO Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej poprzez budowę dróg dojazdowych na terenie parku przemysłowego w Skwierzynie Współpraca gminy z zarządcami dróg krajowych, wojewódzkich i Gmina powiatowych w Zadanie realizowane na bieżąco wg potrzeb x x x Skwierzyna zakresie wyznaczania potrzeb modernizacji ciągów komunikacyjnych Wsparcie budowy infrastruktury rowerowej; budowa nowych tras W okresie sprawozdawczym wytyczono i oznakowano trakt rowerowych i rowerowy wraz z wykonaniem elementów małej architektury modernizacja przebiegający przez tereny sołeckie - od Murzynowa do Gmina Budżet Gminy, istniejących, w tym Krobielewka. Ponadto w okresie sprawozdawczym utrzymywano 2013 18.204,00 Skwierzyna Środki PROW wyłączenie tras w czystości i porządku wszystkie trasy rowerowe na terenie rowerowych poza Gminy Skwierzyna. pasy dróg samochodowych, budowa parkingów dla rowerów Eliminowanie węgla jako paliwa w kotłowniach komunalnych na rzecz Zmiana sposobu użytkowania budynku użyteczności publicznej Gmina 2013 x x paliw niskoemisyjnych – Urząd Miejski w Skwierzynie ( z węglowego na gazowe ) Skwierzyna (drewno, wierzba energetyczna, gaz, olej opałowy Zwiększenie Gmina świadomości Zadanie ciągłe realizowane na bieżąco wg potrzeb x x x Skwierzyna społeczeństwa w

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] zakresie potrzeb i możliwości ochrony powietrza, w tym oszczędności energii i stosowania alternatywnych źródeł energii Wspieranie działań Gmina Zadanie ciągłe realizowane na bieżąco wg potrzeb. x x x inwestycyjnych w Skwierzyna zakresie ochrony Naprawa cząstkowa nawierzchni bitumicznych za pomocą Starostwo 123 430,50 powietrza na terenie 2013 środki ZDP remontera Powiatowe (cały powiat) gminy Rozbudowa sieci Zarządca gazowej na obszarze Nie zrealizowano x x x sieci Gminy Skwierzyna Kontrola Przeprowadzanie kontroli w przedsiębiorstwach, w zakresie przedsiębiorstw w emisji pyłów i gazów do powietrza, przez Wojewódzki WIOŚ 2013-2014 1800,0 Środki własne zakresie emisji pyłów i Inspektorat Ochrony Środowiska gazów do powietrza

Wspieranie budowy Zadanie ciągłe realizowane na bieżąco wg potrzeb. nowych Gmina x x x alternatywnych źródeł Skwierzyna

energii

Modernizacja istniejących kotłowni Spełnienie wymagań zakładowych celem Zakłady brak danych x x x prawnych w zakresie ich dostosowania do przemysłowe jakości powietrza spełnienia wymogów ochrony środowiska Ograniczenie emisji ze źródeł punktowych WIOŚ, obiektu Użytkownicy energetycznego brak danych środowiska, x x x spalania Zakłady paliw poprzez kontrolę przemysłowe instalacji oraz wprowadzanie

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] nowoczesnych technik spalania paliw i stosowanie wysokoparowych urządzeń odpylających

Gmina Konsekwentne Zadanie ciągłe realizowane na bieżąco wg potrzeb. x x x Skwierzyna wdrażanie krajowych programów redukcji środki Domu Realizacja Programów Ochrony Powietrza dla strefy lubuskiej - Starostwo emisji 2014 3 131,65 Dziecka termomodernizacja - wymiana 2 okien Powiatowe w Skwierzynie Modernizacja, hermetyzacja i automatyzacja Przedsiębior procesów brak danych x x x cy technologicznych w zakładach na terenie gminy Wdrożenie nowoczesnych technologii w zakładach, przyjaznych Gmina x x x środowisku oraz Zadanie ciągłe realizowane na bieżąco wg potrzeb. Skwierzyna systemów zarządzania środowiskiem (ISO 14001 Promocja wspierania rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz technologii zwiększających Gmina Zadanie ciągłe realizowane na bieżąco wg potrzeb. x x x efektywne Skwierzyna wykorzystanie energii i zmniejszające materiałochłonność gospodarki

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] Działania w celu zwiększenia rozwoju Zadanie ciągłe realizowane na bieżąco wg potrzeb. Gmina wykorzystania energii x x x Skwierzyna ze źródeł Odnawialnych CEL 5: POPRAWA KLIMATU AKUSTYCZNEGO Integrowanie opracowań planistycznych z problemami

zagrożenia hałasem – WIOŚ x x x przestrzeganie Bieżący monitoring odległości lokalizacji obiektów mieszkaniowych od pasa drogowego Wyznaczenie stref ochronnych wokół przedsiębiorstw, w Gmina obrębie których nie Zadanie ciągłe realizowane na bieżąco wg potrzeb. x x x Skwierzyna należy lokalizować Zmniejszenie budynków zagrożenia mieszkalnych (MPZP) mieszkańców Wprowadzanie pasów ponadnormatywnym zieleni pełniących hałasem funkcję ekranów Gmina akustycznych w Zadanie ciągłe realizowane na bieżąco wg potrzeb. x x x Skwierzyna miejscach szczególnie obciążonych hałasem komunikacyjnym Modernizacja i renowacja nawierzchni dróg zakładowych i Gmina Zadanie ciągłe realizowane na bieżąco wg potrzeb. x x x dojazdowych do Skwierzyna zakładu w celu obniżenia emisji hałasu Dokonanie Monitoring klimatu akustycznego w 2013 i 2014 roku nie był WIOŚ, x x x rozpoznania klimatu prowadzony na terenie gminy

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] akustycznego ze wskazaniem terenów szczególnie narażonych na emisję hałasu Monitorowanie natężenia ruchu i poziomu hałasu WIOŚ, wzdłuż głównych Monitoring klimatu akustycznego w 2013 i 2014 roku nie był GDDiKA, x x x szlaków prowadzony na terenie gminy Zarządcy komunikacyjnych dróg przechodzących przez teren powiatu Systematyczna kontrola zakładów przemysłowych zwłaszcza tych Kontroli nie przeprowadzono WIOŚ x x x zlokalizowanych w pobliżu jednostek osadniczych lub na ich terenie CEL 6: OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM Uwzględnienie w MPZP zagadnień pola Przez teren gminy przebiega linia przesyłowa wysokiego elektromagnetyczneg napięcia 220 kV, linia elektroenergetyczna 400 kV oraz o elektroenergetyczna linie napowietrzne 15 kV. Pozostałe linie Gmina x x x (pozostawienie w średniego i niskiego napięcia to głównie linie napowietrzne. Na Skwierzyna sąsiedztwie linii terenie gminy Skwierzyna zlokalizowane są również stacje wysokich napięć bazowe telefonii komórkowej. Ochrona przed wolnych przestrzeni) promieniowaniem Budowa i elektromagnetyczny modernizacja sieci m elektroenergetycznyc h na terenie gminy uwzględnieniem ich Gmina Nie zrealizowano x x x małokonfliktowych Skwierzyna lokalizacji oraz likwidacja sieci na potrzeby nowych uzbrojeń terenu

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] Przestrzeganie granic stref ochronnych zgodnie z ocenami Właściciele brak danych x x x oddziaływania na obiektów środowisko dla urządzeń nadawczych Identyfikacja i kontrole zagrożeń Kontrole automonitoringowe stacji bazowych telefonii promieniowania komórkowej i monitoring PEM w środowisku. elektromagnetyczneg WIOŚ 2013-2014 800,0 Środki własne W 2014 roku wykonano pomiary przy ul. 2-go Lutego w o Skwierzynie, otrzymany wyniki to 0,82 V/m na terenie Gminy Skwierzyna Prowadzenie rejestru o terenach, na których odnotowano przekroczenia dopuszczalnych pól Nie odnotowano przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych WIOŚ x x x elektromagnetycznych w miejscach dostępnych dla ludności i przeznaczonych pod zabudowę Podnoszenie świadomości społeczeństwa o Zadanie ciągłe realizowane na bieżąco wg potrzeb. Gmina x x x źródłach i stopniu Skwierzyna oddziaływania pól elektromagnetycznych CEL 7: AWARIE PRZEMYSŁOWE Wspieranie Wojewoda, współpracy z Ograniczenie ryzyka Marszałek, właściwymi służbami W latach 2013-2014 na terenie gminy nie wystąpiły poważne wystąpienia GIOŚ, x x x w zakresie awarie poważnych WIOŚ, PSP, przeciwdziałania awarii i ograniczenie Policja poważnym awariom skutków dla ludzi, Informowanie i Urząd środowiska ostrzeganie Komunikaty na stronach internetowych Wojewódzki 2013-2014 b.d Środki własne społeczeństwa o KW Policji,

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] zagrożeniach PSP, WIOŚ CEL 8: EDUKACJA EKOLOGICZNA Informowanie mieszkańców gminy o Prowadzenie strony internetowej z podstawowymi informacjami Od stanie środowiska w Gmina bez ponoszenia dotyczącymi nowego systemu gospodarowania odpadami i kwietnia x gminie i działań Skwierzyna kosztów sposobami selektywnej zbiórki odpadów. 2013r. podejmowanych na rzecz jego ochrony Prowadzenie działań Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców Gmina Zadanie bez ponoszenia x z zakresu edukacji Informacja– strona internetowa. Skwierzyna ciągłe kosztów ekologicznej na Nadleśnictwo 2013 17 531,02 terenach cennych Edukacja leśna Środki własne Karwin 2014 28 558,64 przyrodniczo dofinansowanie Kampania edukacyjna w zakresie sposobu gospodarowania i Gmina 2013 rok 2.626,05 z WFOŚiGW segregacji odpadów – ulotki i plakaty dla mieszkańców gminy Skwierzyna Zielona Góra Starostwo Powiatowe Seminarium pt. „Prawidłowe gospodarowanie i bezpieczne realizacja 2013 b.d Środki unijne usuwanie wyrobów zawierających azbest” Federacja Rozwój systemu Zielonych edukacji ekologicznej Gaja Starostwo Szkolenie: „Wpływ fosforanów na eutrofizację zbiorników Powiatowe wodnych” realizacja Środki unijne, Realizacja działań 2013 b.d Wystawy banerowe: „Formy ochrony przyrody” oraz Federacja Budżet Powiatu edukacyjnych w „Gospodarka odpadami” Zielonych gminie Gaja Zadanie: 1. Coroczne wycieczki ze szkół na terenie oczyszczalni 1. Ciągłe Zadanie: ścieków. ZWIK Sp. z 1. 0,00 2. Urządzenie w szkołach i przedszkolach „dnia mycia rąk” - o. o. Środki własne 2. 2014 2. 1000,0 przekazanie mydełek z logo ZWiK ZWiK Nadleśnictwo bierze czynny udział w edukacji przyrodniczej poprzez prowadzenie prelekcji dla dzieci i młodzieży oraz udział i współorganizację imprez masowych i wydarzeń. Do Nadleśnictwo 2013-2014 12 000,0 Środki własne najważniejszych należą: Święto Warty, grabienie liści Skwierzyna kasztanowca, rajd Szlakiem Bobrów, konkurs przyrodniczo- łowiecki, rajd katyński i dni kariery Współpraca władz Udział w ogólnopolskiej akcji grabienia i utylizacji liści Gmina 2013-2014 500,0 Środki własne 88

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Jednostki Poniesione Lata Źródła Kierunek działania Zadanie ekologiczne Opis przedsięwzięcia Realizujące koszty realizacji finansowania Zadanie [PLN] lokalnych ze szkołami, kasztanowców zaatakowanych przez szrotówka Skwierzyna, przedstawicielami kasztanowcowiaczka– akcja cykliczna (coroczna) Placówki środowiska Oświatowe naukowego, Starostwo Konkurs „Młodzież zapobiega pożarom” 2013-2014 2 000,0 Budżet Powiatu zakładami pracy i Powiatowe pozarządowymi organizacjami w celu Starostwo wykorzystanie Powiatowe zawody sportowo-pożarnicze drużyn OSP 2013-2014 8 000,0 Budżet Powiatu Powiatowe różnorodnych form edukacji ekologicznej

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

7. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW ŚROWISKOWYCH W celu uporządkowania informacji zebranych m.in. w wyniku dokonanej analizy aktualnego stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Skwierzyna oraz innych zebranych w trakcie prac danych i informacji posłużono się analizą SWOT. Analiza SWOT jest narzędziem, dzięki któremu można przeanalizować i rozpoznać silne i słabe strony, a także istniejące i potencjalne szanse i zagrożenia płynące z szerokiej gamy czynników. W poniższej tabeli przedstawiono strategiczne czynniki, istotnie wpływające w dalszych rozdziałach Programu na formułowanie celów, kierunków i zadań zmierzających do poprawy stanu środowiska na terenie gminy Skwierzyna. W wyniku analizy określono mocne i słabe strony Gminy (czynniki wewnętrzne), a na tej podstawie wyznaczono szanse i zagrożenia (czynniki zewnętrzne), rozpatrując je nie tylko pod kątem ochrony środowiska, lecz także w kontekście czynników społeczno – gospodarczych związanych pośrednio lub bezpośrednio ze środowiskiem, kierując się nadrzędną zasadą zrównoważonego rozwoju, na której założeniach opiera się niniejszy Program.

Tabela 44 Obszar interwencji: Powietrze MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne)  brak przemysłu silnie  niewystarczający poziom wykorzystania zanieczyszczającego powietrze, OZE,  duże zalesienie terenu gminy,  niewystarczające wyposażenie w  bardzo dobrze rozwinięta sieć szlaków infrastrukturę gazowniczą, rowerowych,  brak monitoringu stanu powietrza na terenie gminy,  spalanie w piecach domowych odpadów i węgla złej jakości,  rosnący ruch komunikacyjny na drogach przebiegających przez teren gminy, SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne)  rosnąca popularność i dostępność  zbyt małe wykorzystanie gazu do celów nowych technologii wykorzystujących grzewczych, odnawialne źródła energii,  napływające zanieczyszczenia powietrza  wprowadzenie wymagań dla węgla z gmin ościennych, spalanego w domowych paleniskach,  wsparcie finansowe dla działań związanych z likwidacją „niskiej emisji”,  realizacja założeń Planów ochrony powietrza,  dalsza rozbudowa ścieżek rowerowych,  planowane termomodernizacje budynków użyteczności publicznej,

Tabela 45 Obszar interwencji: klimat akustyczny MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne)  prowadzone w zakładach kontrole  duże natężenie ruchu na drogach poziomu hałasu;, przebiegających przez teren gminy,  pasy zadrzewień przy drogach,  brak monitoringu poziomu hałasu  poprawa stanu technicznego dróg, komunikacyjnego, SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne)  podjęcie działań zmniejszających hałas  wzrastający ruch pojazdów, samochodowy (stosowanie cichych  zły stan techniczny pojazdów, nawierzchni, dźwiękoszczelnych okien, działania organizacyjne itp.),  realizacja założeń Programów ochrony środowiska przed hałasem, 90

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

 planowane budowy i remonty dróg,

Tabela 46 Obszar interwencji: pola elektromagnetyczne MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne)  prowadzone pomiary natężenie pola  mała świadomość społeczeństwa na elektromagnetycznego, temat źródeł, zasięgu oraz oddziaływań  brak przekroczeń dopuszczalnych pól elektromagnetycznych, poziomów natężenia promieniowania elektromagnetycznego, SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne)  monitoring pozwalający na wykrycie  wzrastająca ilość urządzeń emitujących ponadnormatywne stężenie pole elektromagnetyczne, promieniowania,  niepełna wiedza na temat oddziaływania pól elektromagnetycznych na zdrowie ludzi,

Tabela 47 Obszar interwencji: zasoby i jakość wód MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne)  spadające zużycia wody na potrzeby  występowanie JCWP o złym stanie, ludności,  Istniejące punkty monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych, SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne)  prowadzenie akcji edukacyjnej  zanieczyszczenie rzeki Warty i Obry, propagującej optymalizację zużycia wody,  punktowe i obszarowe źródła  eliminowanie nieuzasadnionego zanieczyszczeń wód powierzchniowych i wykorzystania wód podziemnych do podziemnych stanowiące głównie celów przemysłowych, zanieczyszczenia spływające z pól, szczególnie w okresach po nawożeniu gruntów rolnych,  możliwość przeniknięcia zanieczyszczeń do poziomów wodonośnych wskutek niewłaściwej eksploatacji ujęć wód podziemnych,  awarie i wypadki mogące spowodować emisję niebezpiecznych substancji do środowiska gruntowego,  wpływ zanieczyszczeń spoza terenu gminy na stan czystości wód,

Tabela 48 Obszar interwencji: gospodarka wodno-ściekowa MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne)  wysoki poziom zwodociągowania gminy,  brak kanalizacji na obszarach wiejskich,  dobry stan urządzeń wodociągowych,  odprowadzanie bezpośrednio do gruntu  dobra jakość wody wodociągowej, wód opadowych i roztopowych,  wszystkie ujęcia wyposażone są w stację  duża ilość zbiorników bezodpływowych, uzdatniania wody,  sprawna kanalizacja w mieście Skwierzyna;  wyposażenie nieruchomości w przydomowe oczyszczalnie ścieków, SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne)

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

 rozbudowa sieci kanalizacyjnej na  nieszczelne zbiorniki bezodpływowe terenach wiejskich, powodujące skażenie wód podziemnych,  kontrola i likwidacja nieszczelnych zbiorników bezodpływowych,  realizacja założeń KPOŚK,

Tabela 49 Obszar interwencji: zasoby geologiczne MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne)  rekultywacja terenów po eksploatacji  bliskie położenie terenów kopalin, mieszkaniowych SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne)  możliwość rozpoczęcia eksploatacji złóż  nielegalna eksploatacja kopalin, o zasobach rozpoznanych szczegółowo,  niebezpieczeństwo obniżenia poziomu wód i zakłócenia stosunków hydrologicznych,

Tabela 50 Obszar interwencji: gleby MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne)  brak zanieczyszczeń WWA i metalami  słaba jakość gleb, ciężkimi,  przewaga gleb o średniej i małej wartości,  występowanie gleb podatnych na degradację,  zakwaszenie gleb, SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne)  rozwój rolnictwa ekologicznego,  niewłaściwe stosowanie nawozów  stosowanie racjonalnej gospodarki sztucznych i środków ochrony roślin w nawozami sztucznymi, rolnictwie,  szkolenia rolników w zakresie dobrych  wypłukiwanie pierwiastków i związków praktyk rolnych, chemicznych z gleb powodując zanieczyszczenie wód podziemnych i powierzchniowych,

Tabela 51 Obszar interwencji: gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne)  zamknięte i zrekultywowane składowisko  niski procent mieszkańców prowadzi odpadów komunalnych w m. Skwierzyna, selektywną zbiórkę odpadów,  funkcjonujący PSZOK na terenie gminy,  duże ilości wyrobów azbestowych,  sprawny system odbioru i zagospodarowania odpadów,  edukacja ekologiczna mieszkańców w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami, SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne)  uzyskanie odpowiednich poziomów  brak środków finansowych na usuwanie odzysku i recyklingu założonych w azbestu, KPGO,

Tabela 52 Obszar interwencji: zasoby przyrodnicze MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne)  wysoka lesistość oraz udział lasów  niskie zróżnicowanie gatunkowe lasów, uznanych za ochronne, przewaga sosny nad innymi gatunkami

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

 różnorodne formy ochrony przyrody, drzew,  występowanie obszarów Natura 2000 na  wysoka podatność lasów na degradację terenie gminy, ze strony szkodników leśnych,  wysokie walory przyrodnicze,  szkody w drzewostanach wyrządzane  liczne szlaki turystyczne, piesze i przez huraganowe wiatry i susze, rowerowe,  szkody wyrządzane przez zwierzynę łowną (głównie przez sarny i jelenie) w postaci zgryzania upraw leśnych,  duże zagrożenie pożarowe lasów, SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne)  rozwój turystyki pieszej i rowerowej,  niekontrolowany rozwój turystyki i  rozwój agroturystyki, rekreacji na terenach cennych przyrodniczo,  wzrastający ruch turystyczny, zaśmiecanie lasów, postępująca urbanizacja i rozwój komunikacji,

Tabela 53 Obszar interwencji: adaptacja do zmian klimatu i nadzwyczajne zagrożenia środowiska MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne)  sporządzone mapy zagrożenia  duże ryzyko powodziowe, powodziowego oraz mapy ryzyka  stan wałów przeciwpowodziowych powodziowego, określony jako „mogący zagrażać  występowanie wałów i innych urządzeń bezpieczeństwu”, przeciwpowodziowych,  niewystarczająca retencja wód opadowych i roztopowych,  niewielka świadomość społeczna w zakresie ochrony klimatu,  niewystarczające środki finansowe na realizację działań, SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne)  stosowanie nowych rozwiązań w budowie  zagrożenie wystąpienia powodzi, urządzeń wodnych,  wzrost częstości i intensywności  zwiększanie skali sztucznej retencji ekstremalnych stanów pogodowych, wodnej,  zmiany klimatu i anomalie klimatyczne  remonty wałów i innych urządzeń wpływające na warunki życia niektórych przeciwpowodziowych w celu lepszej gatunków roślin i zwierząt, ochrony mieszkańców gminy przed  proces ocieplania i zwiększanie ryzyka powodzią, suszy sprzyjające rozwojowi chorób i szkodników w tym także gatunków inwazyjnych,  wzrost zapotrzebowania na wodę do nawodnień w okresach suszy oraz wzrost częstości występowania intensywnych opadów w okresie letnim i zwiększenia potrzeb odwadniania,  brak wystarczających środków finansowych na realizację zadań,

Tabela 54 Obszar interwencji: edukacja i świadomość ekologiczna mieszkańców MOCNE STRONY SŁABE STRONY (czynniki wewnętrzne) (czynniki wewnętrzne)  realizacja edukacji ekologicznej przez  niewystarczająca edukacja ekologiczna, Gminę,  niewystarczające nakłady finansowe na  wzrost roli i znaczenia edukacji edukację ekologiczną w stosunku do ekologicznej w różnych obszarach życia potrzeb, 93

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

społeczno – gospodarczego,  współpraca między placówkami przy organizacji imprez, uroczystości, akcji ekologicznych, SZANSE ZAGROŻENIA (czynniki zewnętrzne) (czynniki zewnętrzne)  systematyczne podnoszenie kompetencji  niska świadomość ekologiczna z zakresu edukacji ekologicznej społeczeństwa, nauczycieli,  niski poziom zrozumienia mieszkańców  wdrożenie Programu Ochrony dla przepisów ochrony środowiska, Środowiska na lata 2015-2020,  konsumpcyjny styl życia i utrwalające się  pozyskiwanie środków zewnętrznych na negatywne nawyki np. spalanie odpadów, edukację ekologiczną, zaśmiecanie lasów,

Przedstawione wnioski w zakresie poszczególnych komponentów, pomogą wyznaczyć cele i kierunki interwencji w Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna.

Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Ocena jakości powietrza przeprowadzona z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia wykazała, iż w strefie lubuskiej wystąpiły przekroczenia pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu, których stężenia wykazywały sezonowe wahania. W sezonie grzewczym wielkości stężeń obu substancji były bardzo wysokie, natomiast w okresie letnim znacznie niższe. Ich głównym źródłem są przestarzałe, niskoenergetyczne paleniska domowe ogrzewane paliwami stałymi często złej jakości. Na poziomy stężeń zanieczyszczeń ma wpływ także emisja liniowa (transport drogowy). Ponadto gmina znajduje się w strefie dla której nie są spełnione wymagania określone dla dotrzymania poziomu celu długoterminowego dla wartości ozonu (120 μg/m3), który ma zostać osiągnięty w 2020 r. Zanieczyszczenia przemysłowe mogą być istotne w przypadku nie stosowania się do obowiązujących wymagań prawnych.

Działania W celu zmniejszenia emisji niskiej pochodzącej z domowych palenisk i obiektów użyteczności publicznej, powinno się dążyć do zmiany systemów grzewczych, wykonania termomodernizacji budynków, rozbudowy sieci gazowej, tam gdzie istnieje możliwość - podłączanie do sieci ciepłowniczej, a także promować stosowanie alternatywnych źródeł ciepła (pompy ciepła, kolektory słoneczne, itp.) W celu zachęcenia mieszkańców gminy do zmiany nośników na bardziej przyjazne środowisku, należy realizować kampanie edukacyjne na temat szkodliwości niskiej emisji oraz informować o możliwościach finansowania działań termomodernizacyjnych i odnawialnych źródeł energii. W zakresie transportu i komunikacji najważniejsze kierunki działań to: budowa funkcjonalnego i spójnego układu drogowego, dalsza poprawa stanu technicznego dróg i ulic, budowa sieci bezpiecznych dróg rowerowych. Podjęte działania przyczynią się do ograniczenia emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych pochodzących ze środków transportu. Należy realizować działania inwestycyjne i nie inwestycyjne zaplanowane w Planie gospodarki niskoemisyjnej.

Odnawialne źródła energii Z uwagi na uwarunkowania klimatyczne, gospodarcze i przestrzenne, zwłaszcza rozwój obszarów mieszkalnych, należy sprzyjać rozwojowi małych indywidualnych instalacji wykorzystujących OZE (instalacje fotowoltaiczne, kolektory słoneczne, pompy ciepła). W przypadku realizacji większych przedsięwzięć (tj. elektrownie wiatrowe i farmy fotowoltaiczne) obszary pod rozwój odnawialnych źródeł energii powinny zostać wyznaczone w dokumentach planistycznych gminy. Obecnie na terenie gminy w małym stopniu wykorzystuje się odnawialne źródła energii, jednak w najbliższej perspektywie możliwy jest jej rozwój. Należy dążyć do osiągnięcia założonych poziomów zużycia energii odnawialnej – co najmniej 15% do końca 2020 r. Na poziomie gminy działania te

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” polegać będą na podnoszeniu poziomu świadomości mieszkańców oraz stworzeniu dogodnych warunków lokalizacyjnych dla potencjalnych inwestorów. Należy zaznaczyć, że realizacja inwestycji związanych z odnawialnymi źródłami energii musi odbywać się z dużą ostrożnością i poszanowaniem środowiska naturalnego. Należy również uwzględniać przepisy prawne, zapisy w zawarte w opiniach i konsultacjach oraz należy przeprowadzić analizę wpływu lokalizacji oraz funkcjonowania inwestycji na zdrowie i życie ludzi oraz środowisko naturalne.

Gospodarka wodno-ściekowa Problemem jest nieprawidłowe pozbywanie się ścieków przez właścicieli nieruchomości posiadających nieszczelne zbiorniki bezodpływowe. Niewłaściwa eksploatacja tego rodzaju urządzeń i instalacji prowadzi do emisji zanieczyszczeń do gruntu i wód. Jednym z problemów jest również wyrównanie dysproporcji pomiędzy liczbą ludności korzystającą z wodociągu i ludności korzystającej z kanalizacji, zwłaszcza na terenach wiejskich. Nieoczyszczone ścieki komunalne trafiają do wód lub do ziemi powodując ich zanieczyszczenie. Również wprowadzanie oczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych wiąże się ze zwiększaniem ich trofii (żyzności), a co za tym idzie pogorszeniem jakości wód, co wpływa na zły stan fizykochemiczny i biologiczny wód płynących, przejawiający się słabym stanem wód płynących. Negatywny wpływ na wody mają również tereny rolnicze, gdzie stosowane są nawozy. Gmina Skwierzyna położona jest w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Poziemnych Nr 138 o nazwie Pradolina Toruń – Eberswalde (Noteć). Zasoby dyspozycyjne oszacowano na 400 tys. m3/d, a średnia głębokość wynosi 30 m. Przedmiotowy zbiornik jest zbiornikiem czwartorzędowym w pradolinach.

Zwiększone zapotrzebowanie na wodę na cele konsumpcyjne prowadzi do zwiększonego korzystania z zasobów wodnych, co w powiązaniu z występującymi na tym obszarze warunkami atmosferycznymi, zwłaszcza niskimi opadami może prowadzić do nadmiernej eksploatacji zasobów wód pitnych oraz stwarza potrzebę podnoszenia świadomości w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą. Silny rozwój mieszkalnictwa wpływa na ilość wody retencjonowanej w glebie. Wody opadowe i roztopowe z terenów utwardzonych i zabudowanych trafiają często do sieci kanalizacyjnej bądź bezpośrednio do cieków wodnych. Przyczynia się do zmniejszenia ilości wody zasilającej wody podziemne, a co za tym idzie zmniejszenia zasobów tych wód.

Działania W celu poprawy stanu środowiska wodnego działania powinny się koncentrować na dalszej kontroli częstotliwości opróżniania zbiorników bezodpływowych oraz egzekucji obowiązku przyłączania nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej. Dodatkowo – kontynuowanie budowy kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w celu zwiększenia dostępności mieszkańców do kanalizacji. W celu zmniejszenia zapotrzebowania na wodę należy zachęcać mieszkańców do instalowania systemów gromadzenia i wykorzystania wody deszczowej do podlewania ogrodów. W dalszym ciągu niezbędna jest modernizacja i rozbudowa systemu zaopatrzenia ludności w wodę oraz zapewnienie najwyższej jakości wód powierzchniowych i podziemnych. Przy realizacji tych inwestycji należy uwzględniać nakazy, zakazy i ograniczenia związane z położeniem gminy w granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 138 – Pradolina Toruń- Eberswalde, które zostały określone w ustawach i rozporządzeniach.

Gospodarka odpadami Największym wyzwaniem dla gminy jest osiągnięcie odpowiednich poziomów odzysku surowców, zgodnie z zapisami w planach gospodarki odpadami oraz wywiązywanie się z nałożonych na gminę obowiązków określonych w ustawie o odpadach i w ustawie o utrzymaniu porządku i czystości. Ze względu na ilość wyrobów azbestowych oraz wysokie koszty związane z usuwaniem tych odpadów niezbędna jest pomoc finansowa przez udzielanie dotacji z funduszy ochrony środowiska. Tempo usuwania wyrobów azbestowych jest zbyt wolne i termin całkowitego wyeliminowania wyrobów azbestowych jest zagrożony.

Adaptacja do zmian klimatu Na terenie powiatu wyznaczono obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi od strony rzeki Warty i Obry. W skutek intensywnych opadów może dojść do podtopień obszarów znajdujących się w obniżeniach. Obszary zagrożone są chronione przez urządzenia przeciwpowodziowe ale ich stan techniczny może zagrażać bezpieczeństwu mieszkańców. Ze względu na zmiany klimatu coraz częściej występują susze wpływające na niedobór wód w glebach użytkowanych rolniczo. Odbiorem nadmiaru wody oraz utrzymaniem odpowiedniego poziomu wilgoci w gruntach rolniczych służą rowy

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” melioracyjne, których stan techniczny często jest niezadowalający, a przez wieloletnie zaniedbania nie spełniają już swej roli.

Działania W celu utrzymania prawidłowych stosunków wodnych niezbędne są regularne prace konserwacyjne na rowach melioracyjnych, ciekach naturalnych oraz budowa zbiorników pełniących funkcje małej retencji.

Ochrona przyrody Głównymi zagrożeniami dla przyrody są: zanieczyszczenia powietrza, zanieczyszczenia wód powierzchniowych, zła gospodarka wodna, nielegalne wycinanie roślin, „dzikie wysypiska odpadów”, rozwój infrastruktury i mieszkalnictwa, kłusownictwo, nieprawidłowa gospodarka leśna, zmiany użytkowania gruntów, nadmierna presja turystyczna. Problemem może być niedostateczna wiedza na temat stanu drzew pomnikowych, co może skutkować nie wykonaniem niezbędnych prac pielęgnacyjnych i w konsekwencji doprowadzić do utraty walorów przyrodniczych. Zagrożeniem dla stanu zachowania walorów krajobrazowych są przede wszystkim chaotyczne, intensywne procesy inwestycyjne. Presja urbanizacji, w szczególności na tereny otaczające miasta oraz na tereny atrakcyjne przyrodniczo – również te prawnie chronione, przyczynia się często do degradacji walorów krajobrazowych. Zmiany w krajobrazie następują również na terenach wiejskich, głównie poprzez wprowadzanie obcej dla tego krajobrazu nowej zabudowy o charakterze miejskim.

Działania Niezbędne jest całościowe ujmowanie w procedurze planowania przestrzennego gminy i dokumentach planistycznych problematyki ochrony przyrody, w tym gatunków chronionych. Stan drzew będących pomnikami przyrody winien być zdiagnozowany, a drzewa w zależności od potrzeb poddane zabiegom pielęgnacyjnym, zapewniającym ich utrzymanie w odpowiednim stanie fitosanitarnym. W dalszym ciągu należy utrzymać, ale też wzbogacić o nowe obszary zieleni urządzonej, zwłaszcza wzdłuż ulic i dróg, a także poza granicami miasta. Zakłada się ochronę istniejących zadrzewień, zalesień, pastwisk, łąk położonych głównie wzdłuż cieków wodnych i rzek oraz istniejących śródpolnych siedlisk przyrodniczych. Ustala się ochronę terenów zielonych jako korytarzy ekologicznych do ochrony rodzimej fauny i flory.

Hałas Największe zagrożenie hałasem oraz emisją spalin ze strony systemu komunikacyjnego na terenie gminy Skwierzyna występuje wzdłuż dróg krajowych nr 24 i S3, w mniejszym stopniu dotyczy to dróg wojewódzkich i powiatowych. Wymienione drogi cechują się dużym natężeniem ruchu, co wpływa na pogorszenie klimatu akustycznego na przyległych obszarach zurbanizowanych. Utrzymanie odpowiednich wartości hałasu w środowisku będzie możliwe, gdy wykorzystywane zostaną wystarczające rozwiązania techniczne.

Działania Konieczna jest dalsza modernizacja istniejących dróg, organizacja ruchu oraz proponowanie alternatywnych rozwiązań komunikacyjnych takich jak transport zbiorowy (kolejowy i autobusowy) i rowerowy, uspokajanie ruchu w centrum miasta. Przy projektowaniu budowy ścieżek rowerowych należy pamiętać o zapewnieniu pieszym odpowiedniej szerokości chodnika.

Promieniowanie elektromagnetyczne Liczba urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne bardzo szybko wzrasta, dlatego istotna jest kontrola wpływających zgłoszeń i wyników pomiaru promieniowania elektromagnetycznego. Występujące konflikty związane z rozwojem instalacji wytwarzających promieniowanie elektromagnetyczne powinny być uwzględniane w zapisach w studium i planach zagospodarowania przestrzennego gminy.

Ochrona gleb i kopalin Największym zagrożeniem dla gleb są nielegalne wysypiska odpadów oraz procesy przekształcania gruntów rolnych pod zabudowę w związku z rozbudową zabudowy mieszkaniowej. Z uwagi na eksploatację kopalin działania mogą dotyczyć racjonalnego wydobycia oraz przywracania terenu do stanu naturalnego po zakończonej eksploatacji.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Edukacja ekologiczna Problemem może być brak poszanowania dla środowiska wśród jego użytkowników oraz obojętność w stosunku do zagrożeń środowiska. Jednak za pośrednictwem Internetu, nawet niewielkim kosztem można zorganizować ciekawe akcje edukacyjne, które podniosą poziom świadomości mieszkańców.

8. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ZADANIA I WSKAŹNIKI

Aktualny stan środowiska i przewidywane jego zmiany w aspekcie planowanego dalszego rozwoju wymuszają konieczność zrównoważonego rozwoju poprzez realizację przedsięwzięć proekologicznych. Istotnym problemem jest dokonanie zobiektywizowanego wyboru celów oraz kierunków interwencji.

Zadania i cele w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w Programie ochrony środowiska pozostają w ścisłej korelacji z zadaniami wyznaczonymi w programach ochrony środowiska na szczeblu wyższym oraz uwzględniają cele zawarte w innych strategiach, programach i dokumentach programowych do realizacji ochrony środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

Cele długoterminowe wyznaczają stan jaki należy osiągnąć w 2024 r., są identyfikowane na podstawie analizy obszarów problemowych występujących na terenie gminy. Powinny być mierzalne, realistyczne i terminowe.

Realizacja założeń Programu ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna to poprawa stanu środowiska. Zmiany wartości wskaźników i mierników charakteryzujących elementy środowiska będą stanowiły wymierny efekt realizacji założeń Programu.

Cele i kierunki interwencji wyznaczone w Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna to:

Cel: Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza Kierunki interwencji:  Poprawa jakości powietrza,  Przejście na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach,  Termomodernizacje budynków

Cel: Ograniczanie emisji zanieczyszczeń ze środków transportu Kierunki interwencji:  Modernizacja transportu w kierunku transportu przyjaznego dla środowiska

Cel: Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy Kierunki interwencji:  Rozwój odnawialnych źródeł energii

Cel: Zmniejszenie oddziaływania hałasu i promieniowania elektromagnetycznego Kierunki interwencji:  Ochrona mieszkańców przed hałasem,  Ochrona przed ponadnormatywnym promieniowaniem elektromagnetycznym

Cel: Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych Kierunki interwencji:  Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych,  Zagospodarowanie cieków wodnych,

Cel: Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych Kierunki interwencji:

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

 Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin ze złóż

Cel: Ochrona i zapewnienie właściwego sposobu użytkowania powierzchni ziemi Kierunki interwencji:  Ochrona gleb oraz rekultywacja terenów zdegradowanych

Cel: Racjonalna gospodarka odpadami Kierunki interwencji:  Ograniczenie ilości odpadów trafiających bezpośrednio na składowisko oraz zmniejszenie uciążliwości odpadów,  Likwidacja azbestu

Cel: Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i promocja zasób przyrodniczych Kierunki interwencji:  Kształtowanie systemu obszarów chronionych,  Promocja walorów przyrodniczych i zrównoważony rozwój turystyki,  Tworzenie zielonej infrastruktury na terenie gminy,  Trwale zrównoważona gospodarka leśna

Cel: Przeciwdziałanie awariom i zagrożeniom środowiska Kierunki interwencji:  Rozwój systemów ostrzegania i reagowania w sytuacji zjawisk ekstremalnych,  Ochrona przed powodzią i skutkami suszy

Cel: Zwiększanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy Kierunki interwencji:  Pobudzenie u mieszkańców odpowiedzialności za otaczające środowisko i wyeliminowanie negatywnych zachowań

Cel: Udostępnianie informacji o środowisku Kierunki interwencji:  Ocena stanu środowiska i weryfikacja przyjętych celów

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Tabela 55 Cele, kierunki interwencji i zadania Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Osiągnięcie Poprawa jakości Liczba przekroczeń w Przekroczenia 0 wymaganych powietrza strefie (dot. wartości dwóch Prowadzenie 1. standardów substancji w powietrzu) parametrów: monitoringu WIOŚ jakości pył PM10 i powietrza powietrza B(a)P

Osiągnięcie zakładanych n.d n.d Realizacja zadań Gmina w POP celów poprawy wskazanych w Skwierzyna, jakości powietrza pod programach ochrony przedsiębiorstwa 2 względem zmniejszenia powietrza (POP) energetyczne, emisji PM10, administratorzy i benzo(a)pirenu właściciele budynków, zarządcy dróg Liczba i rodzaj  Program n.d Kompleksowe dokumentów ochrony uwzględnianie w strategicznych środowiska strategicznych uwzględniających dla Gminy dokumentach gminy 3 tematykę ochrony Skwierzyna, zagadnień ochrony Gmina powietrza  Plan powietrza, w tym w Skwierzyna

gospodarki zakresie Powietrzeklimat i niskoemisyj benzo(a)pirenu i nej pyłu zawieszonego PM10 Przejście na Liczba wymienionych b.d. b.d. Modernizacja gospodarkę systemów grzewczych systemów Gmina 4 niskoemisyjną we grzewczych i Skwierzyna, wszystkich sektorach eliminacja niskiej właściciele emisji w obiektach nieruchomości budowlanych Liczba wymienionych b.d. b.d. Modernizacja 5 Gmina opraw świetlnych oświetlenia Skwierzyna ulicznego 6 Długość sieci gazowej 69,9 km n.d Rozwój sieci Polska Spółka gazowniczej Gazownictwa

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Termomodernizacje Wykonanie zadania. 0 Termomodernizacja 7 budynków Poniesione koszty Ośrodka Sportu i Gmina 210 000,0 Rekreacji w Skwierzyna Skwierzynie Wykonanie zadania. 0 Termomodernizacja 8 Poniesione koszty 5 300 000 Zespołu Gmina ,0 Edukacyjnego w Skwierzyna Skwierzynie Wykonanie zadania. 0 Termomodernizacja 9 Poniesione koszty Centrum Gmina 200 000,0 Kształcenia Skwierzyna Praktycznego Wykonanie zadania. 0 Termomodernizacja 10 Gmina Poniesione koszty 800 000,0 Zespołu Szkół Skwierzyna Technicznych Wykonanie zadania. 0 Termomodernizacja 11 Poniesione koszty Bursy Zespołu Szkół Gmina 800 000,0 Technicznych w Skwierzyna Skwierzynie Wykonanie zadania. 0 Termomodernizacja 12 Gmina Poniesione koszty 700 000,0 Skwierzyńskiego Skwierzyna Ośrodka Kultury Wykonanie zadania. 0 Termomodernizacja 13 Gmina Poniesione koszty 120 000,0 Centrum Edukacji w Skwierzyna Świniarach Wykonanie zadania. 0 Termomodernizacja 14 Poniesione koszty budynku głównego Gmina 300 000,0 Gimnazjum im. Skwierzyna Władysława Jagiełły Wykonanie zadania. 0 Termomodernizacja 15 Poniesione koszty sali gimnastycznej Gmina 350 000,0 przy Gimnazjum im. Skwierzyna Władysława Jagiełły Ograniczanie Modernizacja Długość ścieżek 129 km n.d Budowa ścieżek 16 Gmina emisji transportu w kierunku rowerowych rowerowych na Skwierzyna zanieczyszczeń transportu terenie gminy

100

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J ze środków przyjaznego dla Ilość zorganizowanych b.d n.d Promowanie transportu środowiska kampanii informacyjnych, korzystania z poniesione koszty komunikacji 17 zbiorowej, rowerów i Gmina środków transportu Skwierzyna wykorzystujących napędy przyjazne środowisku Liczba wykonanych n.d n.d Gmina 18 Poprawa stanu remontów dróg Skwierzyna, technicznego dróg zarządcy dróg Zwiększenie Rozwój odnawialnych Liczba zorganizowanych b.d. 1 /rok Promocja bezpieczeństw źródeł energii kampanii odnawialnych źródeł a energii oraz 19 Gmina energetyczneg edukacja w zakresie Skwierzyna o gminy zwiększenia efektywności energetycznej Liczba instalacji OZE na 1 n.d Wspieranie terenie gminy przedsięwzięć 20 związanych z Gmina wykorzystaniem Skwierzyna odnawialnych źródeł energii

101

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Zmniejszenie Ochrona b.d. n.d Ograniczenie hałasu oddziaływania mieszkańców przed w miejscach hałasu i hałasem występowania promieniowani szczególnych a uciążliwości elektromagnety akustycznych dla cznego mieszkańców

poprzez: budowę Ilość rozpisanych ekranów przetargów na akustycznych, Gmina 21 modernizację/przebudowę stosowanie mat Skwierzyna, dróg, które uwzględniają antywibracyjnych, zarządcy dróg takie zapisy wykopów, tuneli, tworzenie pasów zieleni przy głównych trasach komunikacyjnych, zwiększenie izolacyjności akustycznej budynków Wykonanie zadania. 0 Przebudowa Generalna Poniesione koszty skrzyżowania z Dyrekcja Dróg 22 11 203 00 drogą krajową nr 24 Krajowych i 0,0 a drogą krajową nr Autostrad Klimat akustyczny i Klimat pola elektromagnetyczne i akustyczny 22, w km 64+000- Oddział Zielona 69+335 Góra Wykonanie zadania. 0 Przebudowa Generalna Poniesione koszty skrzyżowania z Dyrekcja Dróg 23 9 240 000 drogą krajową nr 24 Krajowych i ,0 a drogą krajową nr Autostrad 22, w km 59+600- Oddział Zielona 64+000 Góra

102

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Wykonanie zadania. 0 Generalna Poniesione koszty Remont drogi Dyrekcja Dróg 24 2 470 560 Wierzbno- Krajowych i ,0 Przytoczna w km Autostrad 34+000-37+000 Oddział Zielona Góra Wykonanie zadania. 0 Generalna Poniesione koszty Remont drogi Dyrekcja Dróg 25 4 092 894 Przytoczna- Krajowych i ,0 Chełmsko w km Autostrad 43+000-47+970 Oddział Zielona Góra Wykonanie zadania. 0 Przebudowa Generalna Poniesione koszty skrzyżowania z Dyrekcja Dróg 26 10 416 00 drogą krajową nr 24 Krajowych i 0,0 a drogą krajową nr Autostrad 22, w km 54+640- Oddział Zielona 69+600 Góra Wykonanie zadania. 0 Generalna Remont drogi Poniesione koszty Dyrekcja Dróg granica 27 3 070 906 Krajowych i województwa – ,0 Autostrad Wierzbno w km Oddział Zielona 30+271-34+000 Góra Wykonanie zadania. 0 Przebudowa Generalna Poniesione koszty skrzyżowania drogi Dyrekcja Dróg krajowej nr 24 z 28 1 636 000 Krajowych i drogą powiatową nr ,0 Autostrad F1327 Goraj – Oddział Zielona Lubikowo w km Góra 37+500-38+000 Wykonanie zadania. 0 Modernizacja drogi Zarząd Dróg 29 Poniesione koszty 3 000 000 wojewódzkiej nr 159 Wojewódzkich w ,0 (Skwierzyna – droga Zielonej Górze woj. nr 158)

103

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Wykonanie zadania. 0 Rozbiórka i budowa Poniesione koszty nowego mostu wraz z mostem objazdowym przez rzekę Wartę w m. Zarząd Dróg 30 22 500 00 Skwierzyna w ciągu Wojewódzkich w 0,0 drogi wojewódzkiej Zielonej Górze nr 159, Nowe Polichno – Skwierzyna w km 13+423 Wykonanie zadania. 0 Przebudowa drogi Poniesione koszty polegająca na remoncie mostu drogowego nad Zarząd Dróg 31 6 100 000 terenem zalewowym Wojewódzkich w ,0 rz. Warta w ciągu Zielonej Górze drogi woj. nr 159 w km 11+960 w m. Skwierzyna (estakada) Wykonanie zadania. 0 Przebudowa drogi Zarząd Dróg 32 Poniesione koszty powiatowej 1349F 50 000,0 Powiatowy w na odcinku Rakowo- Międzyrzeczu Trzebiszewo Wykonanie zadania. 0 Przebudowa drogi Poniesione koszty powiatowej nr 1351F na odcinku o długości 375 m wraz Zarząd Dróg 33 1 068 643 z kanalizacją Powiatowy w ,0 deszczową w m. Międzyrzeczu Murzynowo. Etap II w km 0+555 – 0+930

104

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Wykonanie zadania. 0 Odnowa Poniesione koszty zabezpieczenia antykorozyjnego elementów stalowych oraz kompleksowa wymiana Zarząd Dróg 34 285 729,0 drewnianego Powiatowy w pomostu i dyliny Międzyrzeczu jezdni mostu JNI01028772 na rzece Obrze w m. Skwierzyna w ciągu drogi powiatowej nr 1349F Wykonane zadania. 0 b.d Przebudowa i 35 Gmina Poniesione koszty budowa dróg Skwierzyna gminnych Ochrona przed Poziom pól ul. 2-go Lutego n.d Wykonywanie ponadnormatywnym elektromagnetycznych w w Skwierzynie 36 pomiarów pól promieniowaniem punkcie pomiarowym wartość – 0,82 WIOŚ elektromagnetyczny elektromagnetycznym V/m ch Osiągnięcie i Poprawa jakości wód a) udział jednolitych a) 0% a) 1 utrzymanie powierzchniowych i części wód (JCW) o b) 0% 0 dobrego stanu podziemnych stanie/potencjale c) 0% 0

wód dobrym i bardzo % powierzchniow dobrym (%) b) 1 37 ych i b) udział JCW o stanie 0 Monitoring wód WIOŚ podziemnych chemicznym dobrym 0 powierzchniowych (%) % c) udziału JCW o stanie c) 1 dobrym (%) 0 0 Zasobywód i jakość % Klasa jakości wód III klasa (m. n.d 38 Monitoring wód podziemnych w badanym Murzynowo) WIOŚ podziemnych punkcie

105

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Zagospodarowanie Wykonane inwestycje nad b.d n.d Odbudowa i 39 cieków wodnych rzeką Wartą zagospodarowanie Gmina nadbrzeża rzeki Skwierzyna Warty Powszechny Zapewnienie dostępu Długość sieci 63,5 km n.d Remont i budowa dostęp do sieci do czystej wody dla wodociągowej bez nowych sieci i wodociągowej i społeczeństwa przyłączy urządzeń 40 Gmina kanalizacyjnej i gospodarki wodociągowych dla Skwierzyna poprawy jakości i parametrów wody pitnej Rozbudowa Długość sieci 35,9 km n.d Kontynuacja działań infrastruktury kanalizacyjnej bez organizacyjnych i

41 oczyszczania przyłączy planistycznych Gmina ścieków, w tym zmierzających do Skwierzyna realizacja programów skanalizowanie całej

sanitacji gminy ściekowa

- Liczba przydomowych 49 sztuk n.d Budowa Gmina 42 oczyszczalni ścieków przydomowych Skwierzyna, oczyszczalni właściciele ścieków nieruchomości Liczba przydomowych  52 szt. n.d

darka wodnodarka oczyszczalni ścieków i przydomowy o Prowadzenie zbiorników ch ewidencji zbiorników bezodpływowych oczyszczalni 43 Gosp bezodpływowych i Gmina ścieków, przydomowych Skwierzyna  749 szt. oczyszczalni zbiorników ścieków bezodpływo wych Liczba przeprowadzonych b.d n.d Kontrola zawartych kontroli umów na odbiór 44 Gmina zanieczyszczeń ze Skwierzyna zbiorników bezodpływowych

106

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Liczba przyłączy 1031 szt. n.d Likwidacja kanalizacyjnych zbiorników Gmina 45 bezodpływowych Skwierzyna, poprzez podłączanie właściciele się do sieci nieruchomości kanalizacyjnej Racjonalne Racjonalne i Ilość wydanych koncesji 0 n.d Ochrona wykorzystanie efektywne niezagospodarowan 46 Gmina zasobów gospodarowanie ych złóż kopalin w Skwierzyna naturalnych zasobami kopalin ze procesie planowania złóż przestrzennego Ilość wydanych decyzji 0 0 Eliminacja 47 Gmina administracyjnych nielegalnej Skwierzyna

Zasoby geologiczne eksploatacji kopalin Ochrona i Ochrona gleb oraz Liczba przeprowadzonych b.d n.d Rozpowszechnianie Gmina zapewnienie rekultywacja terenów szkoleń dobrych praktyk Skwierzyna, 48 właściwego degradowanych rolnych zgodnych z Instytucje sposobu zasadami rozwoju działające na użytkowania zrównoważonego rzecz rolnictwa powierzchni ziemi Powierzchnia terenów, na b.d. n.d Prowadzenie których przekroczono rejestru

standardy jakości zawierającego informacje o 49 GIOŚ, terenach na których Gleby GDOŚ stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby lub ziemi Łączna powierzchnia b.d n.d Rekultywacja gleb zrekultywowanych gruntów zdegradowanych lub 50 Właściciele (ha) zdewastowanych i gruntów przywracanie im walorów użytkowych

107

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Koszty poniesione na b.d 20 000,0 Rekultywacja rekultywacje składowiska zł zamkniętego 51 Gmina gminnego Skwierzyna składowiska odpadów Racjonalna Ograniczenie ilości a) % mieszkańców objętych a) 90% a) 100% Objęcie wszystkich gospodarka odpadów trafiających systemem odbioru b) 30% b) 100% mieszkańców odpadami bezpośrednio na odpadów 52 systemem odbioru Gmina składowisko oraz b) % mieszkańców odpadów oraz Skwierzyna zmniejszenie prowadzących selektywnego uciążliwości odpadów selektywną zbiórkę zbierania odpadów odpadów Liczba skontrolowanych 0 n.d Kontrola podmiotów podmiotów w zakresie prowadzących

odpadów gospodarki odpadami działalność w zakresie Gmina 53 odbierania, Skwierzyna,

gospodarka odpadami igospodarkaodpadami zbierania, WIOŚ

zapobieganiepowstawaniu transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów

108

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J a) poziom recyklingu i a) 17,6% Do 2020 przygotowania do b) 52,68% r.: ponownego użycia c) 33,7% a) ponad wybranych frakcji 50% odpadów: papier, b) ponad metale, tworzywa 70% sztuczne i szkło (% c) do 35% wagowo), b) poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi Minimalizacja 54 metodami innych niż Gmina składowanych niebezpieczne Skwierzyna odpadów odpadów budowlanych i rozbiórkowych (% wagowo), c) stopień redukcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska w stosunku do odpadów wytworzonych w 1995 r. (%) Liczba zlikwidowanych 0 na Likwidacja „dzikich 55 Gmina dzikich wysypisk bieżąco wysypisk” śmieci na Skwierzyna terenie gminy Likwidacja azbestu Ilość usuniętych wyrobów 0,0 Mg 449,13 Wsparcie finansowe Gmina azbestowych Mg w usuwaniu 56 Skwierzyna, wyrobów właściciele zawierających nieruchomości azbest

109

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Ochrona Kształtowanie Liczba i powierzchnia  2 obszary n.d Ochrona, rozwój i dziedzictwa systemu obszarów obszarów prawnie chronionego uporządkowanie przyrodniczego chronionych chronionych krajobrazu, systemu obszarów i promocja  1 rezerwat chronionych zasób przyrody, przyrodniczych  1 zespół przyrodniczo Gmina 57 - Skwierzyna, krajobrazow RDOŚ y,  11 użytków ekologiczny ch. Łączna powierzchnia 5124,94 ha Liczba wydanych decyzji b.d n.d Miejscowe Plany środowiskowych Zagospodarowania Przestrzennego 58 uwzględniające Gmina zachowanie Skwierzyna istniejących zasobów przyrodniczych Liczba przeprowadzonych b.d 1 Edukacja szkoleń szkolenie pracowników

w roku administracji publicznej oraz Gmina pozostałych Skwierzyna, 59 interesariuszy w RDOŚ, zakresie prawnych i organizacje przyrodniczych pozarządowe podstaw zarządzania obszarami Natura zasoby przyrodnicze 2000

110

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Promocja walorów Dla jakich obszarów brak Wszystkie Opracowanie przyrodniczych sporządzono koncepcję obszary koncepcji i zrównoważony zagospodarowania prawnie zagospodarowania Gmina 60 rozwój turystyki turystycznego chronione turystycznego dla Skwierzyna, na terenie obszarów nadleśnictwa gminy przyrodniczych prawnie chronionych Ilość ścieżek 11 n.d Budowa ścieżek przyrodniczych i szlaków przyrodniczych i Gmina 61 rowerowych wyznaczenie Skwierzyna, nowych szlaków nadleśnictwa rowerowych Tworzenie zielonej Tereny zieleni urządzonej 1 park n.d Utrzymanie zieleni w infrastruktury na w gminie spacerowo- mieście i na 62 terenie gminy wypoczynkowy obszarach wiejskich Gmina ; Skwierzyna 6 zieleńców, 9 cmentarzy. Trwale Liczba pożarów w danym b.d 0 63 Zapobieganie Nadleśnictwo zrównoważona roku pożarom lasów Karwin gospodarka leśna Przeciwdziałani Rozwój systemów Podjęte działania w n.d n.d Wypracowanie e awariom ostrzegania przypadku wystąpienia systemu szybkiego i zagrożeniom i reagowania w powodzi ostrzegania i 64 Gmina środowiska sytuacji zjawisk reagowania w Skwierzyna ekstremalnych przypadku zagrożenia powodzią Liczba przeprowadzonych b.d n.d Wykreowanie

środowiska szkoleń, akcji właściwych 65 informacyjnych dla zachowań Gmina mieszkańców społeczeństwa w Skwierzyna

nadzwyczajnezagrożenia sytuacji wystąpienia adaptacja do zmian klimatu iadaptacjazmian do klimatu awarii

111

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Ochrona przed Ilość zmodernizowanych b.d n.d Budowa nowych i powodzią i skutkami rowów melioracyjnych przebudowa 66 Gmina suszy istniejących rowów Skwierzyna melioracyjnych - melioracje wodne Wykonanie zadania. 0 b.d Kanał Świniarski w Poniesione koszty km 0+000-7+440 Lubuski Zarząd Usuwanie namułów; Melioracji i 67 wykaszanie roślin z Urządzeń brzegów; usuwanie Wodnych w roślin pływających i Zielonej Górze korzeniących się w dnie. Wykonanie zadania. 0 b.d Kanał Trzebiszewski Poniesione koszty w km 0+000-10+800 Usuwanie namułów; Lubuski Zarząd wykaszanie roślin z Melioracji i 68 brzegów; usuwanie Urządzeń roślin pływających i Wodnych w korzeniących się w Zielonej Górze dnie; rozbiórka tam bobrowych. Zwiększanie Pobudzenie u Ilość zorganizowanych b.d n.d Edukacja Gmina świadomości mieszkańców akcji edukacyjnych mieszkańców gminy Skwierzyna, 69 ekologicznej odpowiedzialności za w zakresie zagrożeń Media, mieszkańców otaczające wynikających z Organizacje gminy środowisko i rosnącego zjawiska pozarządowe wyeliminowanie niskiej emisji

negatywnych Ilość zorganizowanych b.d n.d Prowadzenie

e zachowań akcji edukacyjnych działań dotyczących możliwości Gmina wykorzystania Skwierzyna, 70 alternatywnych Media, źródeł energii oraz Organizacje poszanowania pozarządowe energii (np. kampanii, szkoleń, Działania edukacyjn konferencji. itp.)

112

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Ilość zorganizowanych b.d n.d Prowadzenie akcji edukacyjnych działań podnoszących Gmina wiedzę z zakresu Skwierzyna, 71 właściwej Media, gospodarki Organizacje odpadami (np. pozarządowe szkolenia, konferencje, kampanie) Ilość zorganizowanych b.d n.d Propagowanie akcji edukacyjnych zachowań Gmina sprzyjających Skwierzyna, 72 oszczędzaniu wody Media, przez działania Organizacje edukacyjno- pozarządowe promocyjne Ilość zorganizowanych b.d n.d Prowadzenie akcji edukacyjnych działań mających na celu podnoszenie świadomości w zakresie wpływu na Gmina jakość wód Skwierzyna, 73 nieprawidłowej Media, gospodarki Organizacje ściekowej w pozarządowe domostwach i gospodarstwach rolnych (np. spotkania, prelekcje, szkolenia)

113

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Wskaźnik Obszar Właściciel lp. Cel Kierunek interwencji Wartość Wartość Zadania Ryzyka interwencji Nazwa zadania bazowa docelowa A B C D E F G H I J Udostępnianie Ocena stanu Nr i data uchwały Program informacji o środowiska i ochrony środowisku weryfikacja przyjętych środowiska dla Opracowanie i celów Gminy uchwalenie 74 Gmina Skwierzyna na Programu ochrony Skwierzyna lata 2015- środowiska dla 2020 z Gminy Skwierzyna perspektywą do 2024 roku Nr i data uchwały Raport z wykonania Opracowanie i Programu upublicznienie co 2 ochrony lata raportów z 75 Gmina środowiska dla realizacji programu Skwierzyna Gminy ochrony środowiska Skwierzyna za dla Gminy lata 2013- Skwierzyna 2014

Osiągnięcie zakładanych celów możliwe będzie dzięki realizacji przedsięwzięć zaplanowanych przez Gminę Skwierzyna oraz inne jednostki realizujące działania w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy. Wyznaczone terminy realizacji poszczególnych zadań ekologicznych ujętych w harmonogramie mogą zostać przesunięte ze względów budżetowych.

W Programie zostały uwzględnione:  zadania własne gminy, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy;  zadania koordynowane - pozostałe zadania, związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków gminy, przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla gminnego, powiatowego, wojewódzkiego i centralnego).

W poniższej tabeli przedstawiono szczegółowy harmonogram realizacji działań na terenie gminy Skwierzyna na lata 2015-2024

114

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Tabela 56 Harmonogram działań na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Szacunkowe koszty realizacji zadania

Instytucja Dodatkowe odpowiedzialna Źródła Lp. Zadanie informacje za realizację 2021- RAZEM finansowania o zadaniu

Obszar 2015 2016 2017 2018 2019 2020

2024 [zł] interwencji

A B C D E F G H I J K L M N Prowadzenie monitoringu 1 WIOŚ w.b Środki własne powietrza Gmina Budżet Gminy, Skwierzyna, środki własne przedsiębiorstwa właścicieli, Realizacja zadań wskazanych energetyczne, zarządców 2 w programach ochrony b.d administratorzy i zakładów, powietrza (POP właściciele fundusze unijne, budynków, NFOŚiGW, zarządcy dróg WFOŚiGW Kompleksowe uwzględnianie w strategicznych dokumentach gminy zagadnień ochrony

Gmina 3 powietrza, w tym w zakresie b.d Budżet Gminy Skwierzyna benzo(a)pirenu, pyłu

zawieszonego PM10 oraz i klimat i arsenu Gmina Modernizacja systemów Skwierzyna, Budżet Gminy, 4 grzewczych i eliminacja niskiej b.d właściciele środki własne Powietrze emisji w obiektach budowlanych nieruchomości Modernizacja oświetlenia Gmina 5 500 000,0 Budżet Gminy ulicznego Skwierzyna Koszty zależą Polska Spółka 6 Rozwój sieci gazowniczej b.d środki własne od planów Gazownictwa inwestycyjnych Termomodernizacja Ośrodka Gmina 7 Sportu i Rekreacji w 210 000,0 Budżet Gminy Skwierzyna Skwierzynie Termomodernizacja Zespołu Urząd Miejski w 8 5 300 000,0 Budżet Gminy Edukacyjnego w Skwierzynie Skwierzynie 9 Termomodernizacja Centrum Gmina 200 000,0 Budżet Gminy Kształcenia Praktycznego Skwierzyna

115

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Szacunkowe koszty realizacji zadania

Instytucja Dodatkowe odpowiedzialna Źródła Lp. Zadanie informacje za realizację 2021- RAZEM finansowania o zadaniu

Obszar 2015 2016 2017 2018 2019 2020

2024 [zł] interwencji

A B C D E F G H I J K L M N 10 Termomodernizacja Zespołu Gmina 800 000,0 Budżet Gminy Szkół Technicznych Skwierzyna Termomodernizacja Bursy Gmina 11 Zespołu Szkół Technicznych w Skwierzyna 800 000,0 Budżet Gminy Skwierzynie Termomodernizacja Gmina 12 Skwierzyńskiego Ośrodka Skwierzyna 700 000,0 Budżet Gminy Kultury 13 Termomodernizacja Centrum Gmina 120 000,0 Budżet Gminy Edukacji w Świniarach Skwierzyna Termomodernizacja budynku Gmina 14 głównego Gimnazjum im. Skwierzyna 300 000,0 Budżet Gminy Władysława Jagiełły Termomodernizacja sali Gmina 15 gimnastycznej przy Gimnazjum Skwierzyna 350 000,0 Budżet Gminy im. Władysława Jagiełły 16 Budowa ścieżek rowerowych na Gmina 1 200 000,0 Budżet Gminy terenie gminy Skwierzyna Promowanie korzystania z komunikacji zbiorowej, rowerów 17 Gmina i środków transportu b.d Budżet Gminy Skwierzyna wykorzystujących napędy przyjazne środowisku Gmina 18 Poprawa stanu technicznego Budżet Gminy, Skwierzyna, b.d dróg środki własne zarządcy dróg Promocja odnawialnych źródeł Gmina 19 energii oraz edukacja w Skwierzyna w.b Budżet Gminy zakresie zwiększenia efektywności energetycznej Wspieranie przedsięwzięć Gmina 20 związanych z wykorzystaniem Skwierzyna b.d Budżet Gminy odnawialnych źródeł energii

116

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Szacunkowe koszty realizacji zadania

Instytucja Dodatkowe odpowiedzialna Źródła Lp. Zadanie informacje za realizację 2021- RAZEM finansowania o zadaniu

Obszar 2015 2016 2017 2018 2019 2020

2024 [zł] interwencji

A B C D E F G H I J K L M N

Ograniczenie hałasu w miejscach występowania szczególnych uciążliwości akustycznych dla mieszkańców poprzez: budowę ekranów Budżet Gminy, Gmina 21 akustycznych, stosowanie mat Środki własne, Skwierzyna, b.d antywibracyjnych, wykopów, Środki zarządcy dróg tuneli, tworzenie pasów zieleni zewnętrzne przy głównych trasach komunikacyjnych, zwiększenie izolacyjności akustycznej budynków Generalna Wymienione Przebudowa skrzyżowania z Dyrekcja Dróg zadania ujęte są 22 drogą krajową nr 24 a drogą Krajowych i 11 203 000,0 Budżet Państwa w planach krajową nr 22, w km 64+000- Autostrad Oddział GDDKiA. Ich 69+335 Zielona Góra realizacja Generalna związana jest ze Przebudowa skrzyżowania z Dyrekcja Dróg środkami 23 drogą krajową nr 24 a drogą Krajowych i 9 240 000,0 Budżet Państwa przyznanymi na krajową nr 22, w km 59+600- Autostrad Oddział ich realizację 64+000 Zielona Góra dlatego nie jest Generalna możliwe podanie Remont drogi Wierzbno- Dyrekcja Dróg terminu 24 Klimat akustyczny i Klimat pola elektromagnetyczne i akustyczny Przytoczna w km 34+000- Krajowych i 2 470 560,0 Budżet Państwa realizacji 37+000 Autostrad Oddział inwestycji. Zielona Góra Podane koszty Generalna dotyczą całości Remont drogi Przytoczna- Dyrekcja Dróg zaplanowanego 25 Chełmsko w km 43+000- Krajowych i 4 092 894,0 Budżet Państwa zadania 47+970 Autostrad Oddział Zielona Góra

117

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Szacunkowe koszty realizacji zadania

Instytucja Dodatkowe odpowiedzialna Źródła Lp. Zadanie informacje za realizację 2021- RAZEM finansowania o zadaniu

Obszar 2015 2016 2017 2018 2019 2020

2024 [zł] interwencji

A B C D E F G H I J K L M N Generalna Przebudowa skrzyżowania z Dyrekcja Dróg 26 drogą krajową nr 24 a drogą Krajowych i 10 416 000,0 Budżet Państwa krajową nr 22, w km 54+640- Autostrad Oddział 69+600 Zielona Góra Generalna Remont drogi granica Dyrekcja Dróg 27 województwa – Wierzbno w km Krajowych i 3 070 906,0 Budżet Państwa 30+271-34+000 Autostrad Oddział Zielona Góra Generalna Przebudowa skrzyżowania Dyrekcja Dróg 28 drogi krajowej nr 24 z drogą Krajowych i 1 636 000,0 Budżet Państwa powiatową nr F1327 Goraj – Autostrad Oddział Lubikowo w km 37+500-38+000 Zielona Góra Modernizacja drogi Inwestycje ujęte Zarząd Dróg Regionalny 29 wojewódzkiej nr 159 są w Planie Wojewódzkich w 3 000 000,0 Program (Skwierzyna – droga woj. nr inwestycji Zielonej Górze Operacyjny 158) priorytetowych Rozbiórka i budowa nowego planowanych do mostu wraz z mostem realizacji na objazdowym przez rzekę Wartę Zarząd Dróg Regionalny drogach 30 w m. Skwierzyna w ciągu drogi Wojewódzkich w 22 500 000,0 Program wojewódzkich w wojewódzkiej nr 159, Nowe Zielonej Górze Operacyjny ramach Polichno – Skwierzyna w km perspektywy 13+423 finansowej na lata 2014-2020. Przebudowa drogi polegająca Plan będzie na remoncie mostu drogowego Zarząd Dróg Regionalny aktualizowany w 31 nad terenem zalewowym rz. Wojewódzkich w 6 100 000,0 Program zależności od Warta w ciągu drogi woj. nr 159 Zielonej Górze Operacyjny potrzeb i w km 11+960 w m. Skwierzyna możliwości (estakada) finansowych

118

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Szacunkowe koszty realizacji zadania

Instytucja Dodatkowe odpowiedzialna Źródła Lp. Zadanie informacje za realizację 2021- RAZEM finansowania o zadaniu

Obszar 2015 2016 2017 2018 2019 2020

2024 [zł] interwencji

A B C D E F G H I J K L M N Przebudowa drogi powiatowej Zarząd Dróg 32 1349F na odcinku Rakowo- Powiatowy w 50 000,0 Środki własne Trzebiszewo Międzyrzeczu 50% środki własne, 50% program wieloletni pn. Przebudowa drogi powiatowej „Narodowy nr 1351F na odcinku o długości Zarząd Dróg 33 program 375 m wraz z kanalizacją Powiatowy w 1 068 643,0 przebudowy deszczową w m. Murzynowo. Międzyrzeczu dróg lokalnych – Etap II w km 0+555 – 0+930 Etap II – Bezpieczeństwo – Dostępność - Rozwój Odnowa zabezpieczenia antykorozyjnego elementów stalowych oraz kompleksowa Zarząd Dróg 34 wymiana drewnianego pomostu Powiatowy w 285 729,0 Środki własne i dyliny jezdni mostu Międzyrzeczu JNI01028772 na rzece Obrze w m. Skwierzyna w ciągu drogi powiatowej nr 1349F 35 Przebudowa i budowa dróg Gmina wg potrzeb Budżet Gminy 36 gminnych Skwierzyna

37 Wykonywanie pomiarów pól WIOŚ w.b Środki własne elektromagnetycznych 38 Monitoring wód

WIOŚ w.b Środki własne powierzchniowych

39 wód

jakość Monitoring wód podziemnych WIOŚ w.b Środki własne Zasoby i

119

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Szacunkowe koszty realizacji zadania

Instytucja Dodatkowe odpowiedzialna Źródła Lp. Zadanie informacje za realizację 2021- RAZEM finansowania o zadaniu

Obszar 2015 2016 2017 2018 2019 2020

2024 [zł] interwencji

A B C D E F G H I J K L M N W ramach 40 Odbudowa i zagospodarowanie Gmina planów Budżety Gminy nadbrzeża rzeki Warty Skwierzyna rozwoju Remont i budowa nowych sieci i W ramach 41 urządzeń wodociągowych dla Gmina planów Budżety Gminy poprawy jakości i parametrów Skwierzyna rozwoju wody pitnej Kontynuacja działań W ramach

42 organizacyjnych i Gmina planów Budżety Gminy planistycznych zmierzających Skwierzyna rozwoju do skanalizowanie całej gminy Gmina

ściekowa W ramach 43 - Budowa przydomowych Skwierzyna, planowanych Budżety Gminy oczyszczalni ścieków właściciele środków nieruchomości Prowadzenie ewidencji 44 zbiorników bezodpływowych i Gmina w.b Budżety Gminy przydomowych oczyszczalni Skwierzyna ścieków Kontrola zawartych umów na 45 Gospodarkawodno Gmina odbiór zanieczyszczeń ze w.b Budżety Gminy Skwierzyna zbiorników bezodpływowych Likwidacja zbiorników Gmina 46 bezodpływowych poprzez Skwierzyna, Budżety Gminy, b.d podłączanie się do sieci właściciele środki własne kanalizacyjnej nieruchomości

Ochrona 47 niezagospodarowanych złóż Gmina Budżety Gminy, w.b kopalin w procesie planowania Skwierzyna przestrzennego 48 Zasoby Eliminacja nielegalnej Gmina Budżety Gminy,

geologiczne b.d eksploatacji kopalin Skwierzyna

49 Rozpowszechnianie dobrych Gmina Budżety Gminy,

y b.d

Gleb praktyk rolnych zgodnych z Skwierzyna, środki własne

120

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Szacunkowe koszty realizacji zadania

Instytucja Dodatkowe odpowiedzialna Źródła Lp. Zadanie informacje za realizację 2021- RAZEM finansowania o zadaniu

Obszar 2015 2016 2017 2018 2019 2020

2024 [zł] interwencji

A B C D E F G H I J K L M N zasadami rozwoju Instytucje zrównoważonego działające na rzecz rolnictwa Prowadzenie rejestru zawierającego informacje o 50 terenach na których GIOŚ, w.b Środki własne stwierdzono przekroczenie GDOŚ standardów jakości gleby lub ziemi, Rekultywacja gleb zdegradowanych lub 51 Właściciele zdewastowanych i b.d Środki własne gruntów przywracanie im walorów użytkowych Rekultywacja zamkniętego Gmina 52 gminnego składowiska Skwierzyna 20 000,0 Budżet Gminy odpadów Objęcie wszystkich Gmina mieszkańców systemem 53 Skwierzyna odbioru odpadów oraz w.b Budżet Gminy

selektywnego zbierania

odpadów Kontrola podmiotów prowadzących działalność Gmina 54 w zakresie odbierania, Skwierzyna, w.b Budżet Gminy zbierania, transportu, odzysku i WIOŚ unieszkodliwiania odpadów 55 Minimalizacja składowanych Gmina w.b Budżet Gminy odpadów Skwierzyna 56 powstawaniu odpadów Likwidacja „dzikich wysypisk” Gmina W razie Budżet Gminy śmieci na terenie gminy Skwierzyna konieczności

57 gospodarkazapobieganie i odpadami Wsparcie finansowe w Gmina Budżet Gminy, b.d usuwaniu wyrobów Skwierzyna, NFOŚiGW,

121

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Szacunkowe koszty realizacji zadania

Instytucja Dodatkowe odpowiedzialna Źródła Lp. Zadanie informacje za realizację 2021- RAZEM finansowania o zadaniu

Obszar 2015 2016 2017 2018 2019 2020

2024 [zł] interwencji

A B C D E F G H I J K L M N zawierających azbest właściciele WFOŚiGW, nieruchomości Środki własne Ochrona, rozwój i Gmina 58 uporządkowanie systemu Skwierzyna, w.b Budżet Gminy obszarów chronionych RDOŚ

Miejscowe Plany Zagospodarowania 59 Gmina Przestrzennego uwzględniające w.b Budżet Gminy Skwierzyna zachowanie istniejących zasobów przyrodniczych Edukacja pracowników Gmina administracji publicznej oraz Skwierzyna, pozostałych interesariuszy w 60 RDOŚ, Budżet Gminy, zakresie prawnych i b.d organizacje środki własne przyrodniczych podstaw pozarządowe zarządzania obszarami Natura

2000 Opracowanie koncepcji

zasoby przyrodnicze zagospodarowania Gmina 61 Budżet Gminy, turystycznego dla obszarów Skwierzyna, b.d środki własne przyrodniczych prawnie nadleśnictwa chronionych Budowa ścieżek przyrodniczych Gmina 62 Budżet Gminy, i wyznaczenie nowych szlaków Skwierzyna, b.d środki własne rowerowych nadleśnictwa 63 Utrzymanie zieleni w mieście i Gmina 2015 rok – Budżet Gminy na obszarach wiejskich Skwierzyna 106 534,0 64 Nadleśnictwo 2015 rok - Zapobieganie pożarom lasów Środki własne Karwin 23 180,0 Wypracowanie systemu Gmina

65 szybkiego ostrzegania i Skwierzyna a a a b.d Budżet Gminy

ajne ajne reagowania w przypadku

klimatu i

do do zmian

zagrożeni

adaptacja nadzwycz zagrożeniaśrodowisk powodzią

122

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Szacunkowe koszty realizacji zadania

Instytucja Dodatkowe odpowiedzialna Źródła Lp. Zadanie informacje za realizację 2021- RAZEM finansowania o zadaniu

Obszar 2015 2016 2017 2018 2019 2020

2024 [zł] interwencji

A B C D E F G H I J K L M N Budowa nowych i przebudowa Gmina 66 istniejących rowów 2015 rok - Skwierzyna Budżet Gminy melioracyjnych - melioracje 50 000,0 wodne Kanał Świniarski w km 0+000- Lubuski Zarząd 7+440 Melioracji i 67 Usuwanie namułów; Urządzeń b.d Budżet Państwa wykaszanie roślin z brzegów; Wodnych w usuwanie roślin pływających i Zielonej Górze korzeniących się w dnie. Kanał Trzebiszewski w km 0+000-10+800 Usuwanie Lubuski Zarząd namułów; wykaszanie roślin z Melioracji i 68 brzegów; usuwanie roślin Urządzeń b.d Budżet Państwa pływających i korzeniących się Wodnych w w dnie; rozbiórka tam Zielonej Górze bobrowych. Wykreowanie właściwych W ramach 69 Gmina zachowań społeczeństwa w zarządzania Budżety Gminy Skwierzyna sytuacji wystąpienia awarii kryzysowego Edukacja mieszkańców gminy Gmina w zakresie zagrożeń Skwierzyna, Budżet Gminy, 70

wynikających z rosnącego Media, b.d Środki własne,

zjawiska niskiej emisji Organizacje Środki unijne pozarządowe Prowadzenie działań dotyczących możliwości Gmina , wykorzystania alternatywnych Skwierzyna, 71 Budżet Gminy, źródeł energii oraz Media, b.d Środki własne, poszanowania energii (np. Organizacje Środki unijne

kampanii, szkoleń, konferencji. pozarządowe działania edukacyjne itp.) 72 Prowadzenie działań Gmina Budżet Gminy, b.d podnoszących wiedzę z Skwierzyna, Środki własne,

123

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Szacunkowe koszty realizacji zadania

Instytucja Dodatkowe odpowiedzialna Źródła Lp. Zadanie informacje za realizację 2021- RAZEM finansowania o zadaniu

Obszar 2015 2016 2017 2018 2019 2020

2024 [zł] interwencji

A B C D E F G H I J K L M N zakresu właściwej gospodarki Media, Środki unijne odpadami (np. szkolenia, Organizacje konferencje, kampanie) pozarządowe Propagowanie zachowań Gmina sprzyjających oszczędzaniu Skwierzyna, Budżet Gminy, 73 wody przez działania Media, b.d Środki własne, edukacyjno-promocyjne Organizacje Środki unijne pozarządowe Prowadzenie działań mających na celu podnoszenie Gmina świadomości w zakresie wpływu Skwierzyna, Budżet Gminy, na jakość wód nieprawidłowej 74 Media, b.d Środki własne, gospodarki ściekowej w Organizacje Środki unijne domostwach i gospodarstwach pozarządowe rolnych (np. spotkania, prelekcje, szkolenia) Opracowanie i uchwalenie Gmina Budżet Gminy 75 Programu ochrony środowiska 10 000,0 Skwierzyna dla Gminy Skwierzyna Opracowanie i upublicznienie Gmina co 2 lata raportów z realizacji Budżet Gminy 76 Skwierzyna 5 000,0 programu ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna

124

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

9. SYSTEM INSTYTUCJI ZAANGAŻOWANYCH W REALIZACJĘ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA Nadrzędną zasadą realizacji niniejszego Programu powinna być realizacja wyznaczonych zadań przez określone jednostki. Z punktu widzenia Programu w realizacji poszczególnych zadań będą uczestniczyć:  podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu Programem (Gmina);  podmioty realizujące zadania Programu (Gmina, Powiat inne jednostki działające na danym terenie, realizujące swoje zadania);  podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty Programu (WIOŚ, PWIS, Urząd Marszałkowski itp.);  mieszkańcy gminy, jako główny podmiot odbierający wyniki działań Programu.

Koordynatorem realizacji Programu ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna jest Referat Komunalny i Ochrony Środowiska w Urzędzie Miejskim w Skwierzynie.

10. PROCEDURY MONITORINGU, PRZEGLĄDU STOPNIA REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ JEGO AKTUALIZACJA Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.), organ wykonawczy gminy jest zobowiązany sporządzać co dwa lata raporty z wykonania programów ochrony środowiska, które następnie przedstawia radzie gminy i przekazuje organowi wykonawczemu województwa.

Wdrażanie Programu ochrony środowiska powinno podlegać regularnej ocenie w zakresie:  efektywności wykonania zadań;  aktualności zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatności podjętych działań;  stopnia realizacji Programu w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań i przyjętych celów;  rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem;  przyczyn ewentualnych rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem;  niezbędnych modyfikacji Programu.

Dla prawidłowego przebiegu monitoringu realizacji celów i zadań Programu ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna niezbędna jest okresowa wymiana informacji pomiędzy gminą a powiatem i pozostałymi jednostkami organizacyjnymi, w zakresie stopnia zaawansowania realizacji poszczególnych zadań. Monitoring obejmuje dwa podstawowe rodzaje kontrolowania zmian, które najogólniej można określić jako:  monitoring ilościowy,  monitoring jakościowy.

Ujęcie ilościowe – obrazuje prognozę zmian konkretnych wielkości (wskaźników). Nie do wszystkich elementów środowiska da się przypisać wskaźniki (nie wszystkie dane są dostępne), aby dokonać prognozy ilościowej w niektórych elementach środowiska. Do prognozowania zmian wskaźników w przyszłości wykorzystano informacje o dynamice zmian tych wskaźników w przeszłości, nakładów w okresach poprzednich i planowanych do poniesienia (uwzględniono fakt, iż część zaplanowanych nakładów w poprzednim okresie nie została zrealizowana), oraz wymogi UE. Ujęcie jakościowe – dla zadań, dla których nie można prognozować określonych wskaźników lub jest to utrudnione, wykorzystano ocenę jakościową, która stanowi jednocześnie uzupełnienie do oceny ilościowej. Listę tę można ewentualnie w przyszłości uzupełnić o pojedyncze nowe wskaźniki dotyczące jakości środowiska. Wskazane byłoby także podanie, które wskaźniki służą do monitorowania konkretnych celów Programu.

125

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

11. WYKAZ INTERESARIUSZY ZAANGAŻOWANYCH W PRACE NAD PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA Interesariusze Programu to podmioty (osoby, grupy osób, społeczności, instytucje, organizacje), które uczestniczą w tworzeniu projektu Programu lub są bezpośrednio zainteresowane wynikami jego realizacji i eksploatacji. Interesariuszy można podzielić na wewnętrznych i zewnętrznych: Interesariuszami wewnętrznymi są:  Urząd Miejski w Skwierzynie (Rada Miejska, Referat Komunalny i Ochrony Środowiska) Interesariusze zewnętrzni:  Mieszkańcy Gminy,  Starostwo Powiatowe w Międzyrzeczu,  Przedsiębiorstwa z terenu Gminy,  instytucje publiczne działające na terenie Gminy Skwierzyna.

Spis tabel Tabela 1 Struktura użytkowania gruntów w Gminie Skwierzyna w 2014 roku ...... 30 Tabela 2 Liczba mieszkańców zameldowanych w poszczególnych miejscowościach – stan na koniec 2013 roku ...... 30 Tabela 3 Liczba ludności wg faktycznego miejsca zamieszkania w latach 2011-2014 ...... 31 Tabela 4 Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON w 2014 roku ...... 32 Tabela 5 Stopa bezrobocia w latach 2011-2014 w Powiecie Międzyrzeckim na tle kraju i województwa lubuskiego ...... 32 Tabela 6 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec grudnia 2014 roku ...... 32 Tabela 7 Ilość gospodarstw rolnych na terenie gminy Skwierzyna ...... 32 Tabela 8 Sieć gazowa na terenie gminy w latach 2011-2013 ...... 34 Tabela 9 Energia elektryczna na terenie gminy w latach 2011-2013 ...... 35 Tabela 10 Wielkość emisji substancji do powietrza na podstawie wydanych decyzji ...... 36 Tabela 11 Klasa strefy lubuskiej w 2014 roku – kryteria dla ochrony zdrowia ...... 38 Tabela 12 Klasa strefy lubuskiej w 2014 roku – kryteria dla ochrony roślin ...... 39 Tabela 13 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r., poz. 112) ...... 42 Tabela 14 Wyniki pomiaru hałasu komunikacyjnego w Międzyrzeczu w 2012 r...... 43 Tabela 15 Wyniki pomiaru hałasu komunikacyjnego w m. Przytoczna w 2011 r...... 43 Tabela 16 Wykaz odcinków dróg na terenie gminy Skwierzyna, dla których sporządzono mapy akustyczne ...... 43 Tabela 17 Zużycie wody w latach 2010 i 2013 ...... 45 Tabela 18 Wykaz cieków przepływających przez obszar gminy ...... 45 Tabela 19 Jednolite Części Wód Powierzchniowych na terenie gminy ...... 47 Tabela 20 Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych płynących w 2012 roku ...... 48 Tabela 21 Klasyfikacja osadów dennych rzek wg badań z lat 2011-2012...... 49 Tabela 22 Wyniki monitoringu wód podziemnych w 2012 roku ...... 50 Tabela 23 Sieć wodociągowa na terenie gminy w latach 2013-2014 ...... 50 Tabela 24 Ujęcia wody na terenie gminy ...... 50 Tabela 25 Sieć kanalizacyjna na terenie gminy w latach 2013-2014 ...... 51 Tabela 26 Oczyszczalnia ścieków w Skwierzynie - parametry ...... 52 Tabela 27 Średnie roczne wskaźniki w ściekach dopływających do oczyszczalni i odpływających z oczyszczalni ścieków...... 52 Tabela 28 Wykaz złóż kopalin (wg stanu 31 grudnia 2014 roku) ...... 53 Tabela 29 Wykaz gruntów do rekultywacji ...... 53 Tabela 30 Odczyn i potrzeby wapnowania gleb na terenie gminy, na podstawie wykonanych badań w 2010 i 2011 roku ...... 54 Tabela 31 Zasobność gleb w makroelementy, na podstawie badań z 2010 i 2011 roku...... 55 Tabela 32 Ilość i rodzaj odebranych odpadów z terenu gminy Skwierzyna w latach 2013-2014 ...... 56 Tabela 33 Ilość i rodzaj odpadów komunalnych poddanych recyklingowi w 2013 i 2014 roku ...... 57 Tabela 34 Ilość i rodzaj odpadów komunalnych ulegających biodegradacji nieprzekazanych do składowania na składowisku odpadów w 2013 i 2014 roku...... 57 Tabela 35 Użytki ekologiczne na terenie gminy ...... 60 Tabela 36 Pomniki przyrody na terenie gminy ...... 61 Tabela 37 Leśnictwo na terenie gminy w 2014 roku ...... 67 126

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku”

Tabela 38 Powierzchnia odnowień lasu na terenie gminy Skwierzyna w latach 2011-2014 ...... 67 Tabela 39 Tereny zieleni urządzonej w 2014 roku ...... 68 Tabela 40 Wykaz wałów przeciwpowodziowych na terenie gminy ...... 69 Tabela 41 Wykaz innych urządzeń przeciwpowodziowych ...... 69 Tabela 42 Stan techniczny urządzeń przeciwpowodziowych ...... 70 Tabela 43 Raport z wykonania Programu ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2018 za lata 2013-2014 ...... 73 Tabela 44 Obszar interwencji: Powietrze ...... 90 Tabela 45 Obszar interwencji: klimat akustyczny ...... 90 Tabela 46 Obszar interwencji: pola elektromagnetyczne ...... 91 Tabela 47 Obszar interwencji: zasoby i jakość wód ...... 91 Tabela 48 Obszar interwencji: gospodarka wodno-ściekowa ...... 91 Tabela 49 Obszar interwencji: zasoby geologiczne ...... 92 Tabela 50 Obszar interwencji: gleby ...... 92 Tabela 51 Obszar interwencji: gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów ...... 92 Tabela 52 Obszar interwencji: zasoby przyrodnicze ...... 92 Tabela 53 Obszar interwencji: adaptacja do zmian klimatu i nadzwyczajne zagrożenia środowiska ...... 93 Tabela 54 Obszar interwencji: edukacja i świadomość ekologiczna mieszkańców ...... 93 Tabela 55 Cele, kierunki interwencji i zadania ...... 99 Tabela 56 Harmonogram działań na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku ...... 115

Spis rysunków Rysunek 1 Położenie Gminy Skwierzyna na tle powiatu (źródło: www.gminy.pl) ...... 29 Rysunek 2 Położenie gminy na tle jednostek fizyczno-geograficznych (źródło: www.geoportal.gov.pl) ...... 33 Rysunek 3 Jednolite części wód podziemnych na terenie gminy (źródło: www.epsh.pgi.gov.pl) ...... 46 Rysunek 4 Obszary Natura 2000 na terenie gminy (źródło: geoportal.gov.pl)...... 66

Spis wykresów Wykres 1 Liczba ludności Gminy Skwierzyna wg faktycznego miejsca zamieszkania w latach 2011- 2014 (źródło: Bank Danych Lokalnych GUS) ...... 31

127

Gmina Skwierzyna

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SKWIERZYNA NA LATA 2015-2020 Z PERSPEKTYWĄ DO 2024 ROKU

Skwierzyna, 2015 r.

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SKWIERZYNA NA LATA 2015-2020 Z PERSPEKTYWĄ DO 2024 ROKU

ZAMAWIAJĄCY:

Gmina Skwierzyna ul. Rynek 1 66-440 Skwierzyna [email protected]

WYKONAWCA:

TERRA PROJEKT Danuta Mazurczak, Joanna Witkowska s.c. ul. Zamkowa 4a/1, 62-070 Dąbrówka tel. +48 692 290 324, +48 883 855 117 [email protected], www.terraprojekt.pl

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Spis treści: 1. Wstęp ...... 7 2. Informacje o zawartości, głównych celach Programu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami ...... 8 2.1. Zawartość Programu ...... 8 2.2. Główne cele Programu ...... 8 2.3. Powiązania Programu z innymi dokumentami ...... 9 3. Ocena zgodności Programu z celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym...... 16 4. Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy ...... 23 5. Metody analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania ...... 23 6. Istniejący stan środowiska na terenie gminy Skwierzyna ...... 28 6.1. Ogólna charakterystyka gminy...... 28 6.2. Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska ...... 28 6.2.1. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego ...... 28 6.2.2. Odnawialne źródła energii ...... 30 6.2.3. Zagrożenie hałasem ...... 30 6.2.4. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych ...... 31 6.2.5. Gospodarka wodno-ściekowa ...... 31 6.2.6. Zanieczyszczenie wód ...... 33 6.2.7. Zasoby złóż naturalnych oraz ochrona powierzchni ziemi ...... 36 6.2.8. Stan gleb ...... 37 6.2.9. Gospodarka odpadami ...... 38 6.2.10. Ochrona przyrody i krajobrazu ...... 40 6.2.11. Adaptacja do zmian klimatu i nadzwyczajne zagrożenia środowiska ...... 46 7. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu...... 48 8. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Programu, w szczególności dotyczących obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.) ...... 49 9. Identyfikacja i ocena przewidywanych znaczących oddziaływań na środowisko, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne ...... 50 10. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji Programu, w szczególności na cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru ...... 65 11. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyrobu oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy ...... 78 12. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko ...... 79 13. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ...... 79

Spis tabel: Tabela 1 Wskaźniki monitorowania Programu ...... 24 Tabela 2 Klasa strefy lubuskiej w 2014 roku – kryteria dla ochrony zdrowia ...... 29 Tabela 3 Klasa strefy lubuskiej w 2014 roku – kryteria dla ochrony roślin ...... 29 Tabela 4 Sieć wodociągowa na terenie gminy (wg stanu na 2014 rok)...... 31 Tabela 5 Sieć kanalizacyjna na terenie gminy (wg stanu na 2014 rok) ...... 32 Tabela 6 Oczyszczalnia ścieków w Skwierzynie – parametry (wg stanu na 2014 rok) ...... 32 Tabela 7 Średnie roczne wskaźniki w ściekach dopływających do oczyszczalni i odpływających z oczyszczalni ścieków...... 33 Tabela 8 Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych płynących w 2012 roku ...... 34 Tabela 9 Klasyfikacja osadów dennych rzek wg badań z lat 2011-2012...... 35 Tabela 10 Wyniki monitoringu wód podziemnych w 2012 roku ...... 35 Tabela 11 Wykaz złóż kopalin (wg stanu 31 grudnia 2014 roku) ...... 36 Tabela 12 Wykaz gruntów do rekultywacji ...... 37

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Tabela 13 Odczyn i potrzeby wapnowania gleb na terenie gminy, na podstawie wykonanych badań w 2010 i 2011 roku ...... 37 Tabela 14 Zasobność gleb w makroelementy, na podstawie badań z 2010 i 2011 roku...... 38 Tabela 15 Ilość i rodzaj odebranych odpadów z terenu gminy Skwierzyna w 2014 roku ...... 38 Tabela 16 Ilość i rodzaj odpadów komunalnych poddanych recyklingowi w 2014 roku ...... 39 Tabela 17 Ilość i rodzaj odpadów komunalnych ulegających biodegradacji nieprzekazanych do składowania na składowisku odpadów w 2014 roku ...... 39 Tabela 18 Użytki ekologiczne na terenie gminy ...... 41 Tabela 19 Pomniki przyrody na terenie gminy ...... 42 Tabela 20 Tereny zieleni urządzonej w 2014 roku ...... 46 Tabela 21 Wykaz wałów przeciwpowodziowych na terenie gminy ...... 46 Tabela 22 Wykaz innych urządzeń przeciwpowodziowych ...... 47 Tabela 23 Stan techniczny urządzeń przeciwpowodziowych ...... 47 Tabela 24 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zadań przewidzianych do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska ...... 52 Tabela 25 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań zadań w zakresie poprawy jakości powietrza ...... 69 Tabela 26 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań zadań w zakresie ochrony zasobów wód podziemnych i powierzchniowych ...... 74 Tabela 27 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań zadań w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych ...... 76 Tabela 28 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań zadań w zakresie zmniejszenie uciążliwości hałasu ...... 77

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

1. Wstęp Przedmiotem niniejszego opracowanie jest „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” zwana w dalszej części opracowania Prognozą.

Prognoza została przeprowadzona w celu określenia wpływu na środowisko założonych celów, kierunków interwencji oraz zadań przyjętych do realizacji w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna.

Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235) przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają projekty polityk, strategii, planów lub programów sektorowych, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Art. 51 ww. ustawy nakłada na organ opracowujący projekt dokumentu, obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko. Związane jest to z przeniesieniem do prawodawstwa polskiego postanowień Dyrektywy 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. Zgodnie z ustawą Prognoza powinna: zawierać:  Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami,  Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,  Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,  Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,  Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym, określać, analizować i oceniać:  Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu,  Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,  Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczących obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz.1220, z późn. zm.),  Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,  Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośredniego, pośredniego, wtórnego, skumulowanego, krótkoterminowego, średnioterminowego i długoterminowego, stałego i chwilowego oraz pozytywnego i negatywnego, na cele i podmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, w szczególności na: o różnorodność biologiczną, o ludzi, o zwierzęta, o rośliny, o wodę, o powietrze, o powierzchnię ziemi, o krajobraz, o klimat, o zasoby naturalne, o zabytki, o dobra materialne. z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy. Prognoza powinna przedstawiać:

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

 Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,  Biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru – rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Informacje zawarte w Prognozie powinny być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w procesie opracowywania projektów dokumentów z nim powiązanych.

2. Informacje o zawartości, głównych celach Programu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami

2.1. Zawartość Programu „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku” zwany w dalszej części dokumentu Programem, został sporządzony zgodnie z „Wytycznymi do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska”. W pierwszym etapie dokonano oceny stanu środowiska na terenie gminy oraz przeprowadzono analizę SWOT dla każdego komponentu środowiska. Przeanalizowano efekty realizacji dotychczasowego Programu ochrony środowiska. Następnie określono cele, kierunki interwencji i zadania na podstawie zdefiniowanych wcześniej zagrożeń i problemów dla poszczególnych elementów środowiska. W formie tabelarycznej przestawiono harmonogram rzeczowo-finansowy, w którym zaproponowano konkretne zadania do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska, określono jednostkę odpowiedzialną za realizację zadania, szacunkowe koszty oraz źródła finansowania. Określono również mechanizmy prawno-ekonomiczne oraz zasady monitorowania i przeglądu stopnia realizacji celów przyjętych w Programie.

2.2. Główne cele Programu W oparciu o diagnozę stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Skwierzyna wyznaczony został nadrzędny cel Programu, którym jest dalszy, zrównoważony rozwój gminy oraz stworzenie spójnej polityki środowiskowej. Zostały określone cele i kierunki interwencji, dzięki którym zostanie zachowany dobry stan środowiska, a tam gdzie jest konieczne nastąpi poprawa tego stanu. Poniżej przedstawiono przyjęte cele oraz przypisane do nich kierunki interwencji: Cel: Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza Kierunki interwencji:  Poprawa jakości powietrza,  Przejście na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach,  Termomodernizacje budynków Cel: Ograniczanie emisji zanieczyszczeń ze środków transportu Kierunki interwencji:  Modernizacja transportu w kierunku transportu przyjaznego dla środowiska Cel: Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy Kierunki interwencji:  Rozwój odnawialnych źródeł energii Cel: Zmniejszenie oddziaływania hałasu i promieniowania elektromagnetycznego Kierunki interwencji:  Ochrona mieszkańców przed hałasem,  Ochrona przed ponadnormatywnym promieniowaniem elektromagnetycznym Cel: Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych Kierunki interwencji:  Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych,  Zagospodarowanie cieków wodnych,

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Cel: Powszechny dostęp do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej Kierunki interwencji:  Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki,  Rozbudowa infrastruktury oczyszczania ścieków, w tym realizacja programów sanitacji Cel: Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych Kierunki interwencji:  Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin ze złóż Cel: Ochrona i zapewnienie właściwego sposobu użytkowania powierzchni ziemi Kierunki interwencji:  Ochrona gleb oraz rekultywacja terenów degradowanych Cel: Racjonalna gospodarka odpadami Kierunki interwencji:  Ograniczenie ilości odpadów trafiających bezpośrednio na składowisko oraz zmniejszenie uciążliwości odpadów,  Likwidacja azbestu Cel: Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i promocja zasób przyrodniczych Kierunki interwencji:  Kształtowanie systemu obszarów chronionych,  Promocja walorów przyrodniczych i zrównoważony rozwój turystyki,  Tworzenie zielonej infrastruktury na terenie gminy,  Trwale zrównoważona gospodarka leśna Cel: Przeciwdziałanie awariom i zagrożeniom środowiska Kierunki interwencji:  Rozwój systemów ostrzegania i reagowania w sytuacji zjawisk ekstremalnych, Ochrona przed powodzią i skutkami suszy Cel: Zwiększanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy Kierunki interwencji:  Pobudzenie u mieszkańców odpowiedzialności za otaczające środowisko i wyeliminowanie negatywnych zachowań Cel: Udostępnianie informacji o środowisku Kierunki interwencji:  Ocena stanu środowiska i weryfikacja przyjętych celów

2.3. Powiązania Programu z innymi dokumentami Realizacja celów i zadań zawartych w Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna wpisuje się w szereg dokumentów o charakterze programowym/wdrożeniowym, między innymi w:

Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 jest załącznikiem do uchwały nr XXXII/319/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 listopada 2012 roku. Stanowi najważniejszy dokument samorządu województwa, określający kierunki rozwoju regionalnego i wskazujący obszary szczególnej interwencji. Łączy w sobie diagnozę stanu regionu, stojące przed nim wyzwania rozwojowe i aspiracje jego mieszkańców. Strategia jest planem postępowania władz regionalnych, tak w procesie zarządzania województwem, jak i w inicjowaniu oraz rozwijaniu mechanizmów współpracy pomiędzy samorządem terytorialnym, sferą biznesową i mieszkańcami województwa. Uwzględnienie w Strategii dokumentów planistycznych szczebla międzynarodowego i krajowego gwarantuje skorelowanie procesów rozwojowych województwa lubuskiego z podstawowymi założeniami europejskiej i krajowej polityki rozwoju regionalnego. Celem głównym strategii rozwoju województwa lubuskiego jest wykorzystanie potencjałów województwa lubuskiego do wzrostu jakości życia, dynamizowania konkurencyjnej gospodarki, zwiększenia spójności regionu oraz efektywnego zarządzania jego rozwojem. Cel główny zostanie osiągnięty poprzez realizację czterech celów strategicznych. Zapisane działania, które pośrednio lub bezpośrednio kształtują politykę ochrony środowiska Gminy Skwierzyna mieszczą się w następujących celach strategicznych:

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Cel strategiczny – Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka regionalna Cel operacyjny 1.5 – Rozwój subregionalnych i lokalnych ośrodków miejskich Subregionalnym i lokalnym ośrodkom miejskim zapewnione zostanie wsparcie w zakresie rozwoju funkcji gospodarczych, podnoszenia jakości usług publicznych, modernizacji infrastruktury oraz prowadzenia programów rewitalizacji, szczególnie na słabo wykorzystywanych obecnie terenach powojskowych i poprzemysłowych. Cel operacyjny 1.6 – Udoskonalanie oraz rozbudowa infrastruktury energetycznej i ochrony środowiska Na terenie województwa stworzone zostaną wysokosprawne systemy energetyczne, zapewniające bezpieczeństwo energetyczne i optymalne wykorzystanie niezbędnych surowców oraz infrastruktury, tj. pełne i bezawaryjne zaopatrzenie mieszkańców i podmiotów gospodarczych w energię elektryczną, ciepło, gaz ziemny i paliwa. W gospodarce i budownictwie zastosowane zostaną rozwiązania energooszczędne, pozwalające na ograniczenie zużycia energii i obniżenie wielkości emisji substancji zanieczyszczających do powietrza. Gospodarowanie zasobami energetycznymi będzie odbywać się w sposób racjonalny, ze szczególnym uwzględnieniem zwiększenia efektywności, np. w obiektach użyteczności publicznej. Wzrośnie wykorzystanie źródeł energii odnawialnej. Konieczne będzie podjęcie działań na rzecz dostosowania do zmian klimatycznych. Poprawie ulegną także systemy zaspokajania potrzeb ludności oraz gospodarki regionu w zakresie dostaw wody w wymaganej ilości oraz o właściwych parametrach, tj. dostęp do sieci wodociągowej w miejscach zamieszkania lub podejmowania działalności gospodarczej; zapewnienie skutecznych i efektywnych systemów zbierania i oczyszczania ścieków (budowa, przebudowa i remont sieci kanalizacji zbiorczej oraz oczyszczalni ścieków), tworzenie sprawnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi w oparciu o regionalne zakłady zagospodarowania odpadów, wspieranie działań w zakresie zapobiegania i ograniczania wytwarzania odpadów komunalnych, wdrażanie technologii odzysku, w tym recyklingu, wdrażania technologii ostatecznego unieszkodliwiania odpadów komunalnych, a także likwidacji zagrożeń wynikających ze składowania odpadów. Cel operacyjny 1.7 – Rozwój potencjału turystycznego województwa Rozbudowana zostanie baza turystyczna, szczególnie ta o podwyższonym standardzie. Intensywnie promowane będą atrakcyjne, zintegrowane produkty turystyczne związane z lokalnymi zasobami, np. dziedzictwem kulturowym, przyrodniczym, historycznym. Rozwój turystyki będzie uwzględniać działania międzyregionalne podejmowane wspólnie z sąsiednimi województwami (np. tworzenie wspólnych szlaków tematycznych, infrastruktury wodnej itp.). Cel operacyjny 1.8 – Poprawa jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej Wśród głównych zadań należy wymienić m.in. wsparcie wytwarzania i promocji żywności wysokiej jakości (w tym produktów tradycyjnych), wzmocnienie powiązań produkcji rolniczej z przetwórstwem, marketingiem i dystrybucją, czy budowanie sprawnego i nowoczesnego doradztwa rolniczego. Cel strategiczny – Wysoka dostępność transportowa i teleinformatyczna Cel operacyjny 2.1 – Budowa nowej i modernizacja istniejącej infrastruktury komunikacyjnej Do 2020 r. znacząco zmodernizowana, a częściowo także rozbudowana zostanie infrastruktura drogowa. Szczególne znaczenie będzie mała poprawa bezpieczeństwa oraz minimalizacja uciążliwości dróg dla mieszkańców. Odnowiony zostanie tabor kolejowy, a najważniejsze linie kolejowe będą modernizowane. Szczególna uwaga poświęcona zostanie pozostałym gałęziom transportu, dla rozwoju których województwo posiada dogodne warunki - transport lotniczy i wodny. Poza tym będzie się dbało również o spójność komunikacyjną, szczególnie pomiędzy sieciami transportowymi o znaczeniu międzynarodowym i regionalnym. Cel operacyjny 2.2 – Usprawnienie systemu transportu publicznego Podjęcie działań mających na celu poprawę jakości obsługi komunikacyjnej ludności, czyli m.in. zapewnienie odpowiedniego taboru i działań organizacyjnych, pozwalających na optymalizację istniejących i uruchomienie nowych połączeń komunikacyjnych oraz usprawnienie transportu w aglomeracjach miejskich i obszarach podmiejskich. Istotne będą także przedsięwzięcia na rzecz zmniejszenia obciążeń środowiska oraz uciążliwości dla mieszkańców związanych z transportem, poprzez zwiększanie udziału transportu publicznego w ruchu osobowym oraz przez stałe zwiększanie udziału transportu kombinowanego i kolejowego w przewozach. Cel strategiczny – Społeczna i terytorialna spójność regionu Cel operacyjny 3.5 – Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Zasadniczym celem stanie się bardziej intensywne włączenie tych obszarów w procesy rozwojowe regionu i kraju. Do 2020 r. częściowo przezwyciężony zostanie problem utrudnionego dostępu bądź też ograniczony wachlarz usług publicznych, z jakich mogą skorzystać mieszkańcy obszarów wiejskich. Jednym z ważnych mechanizmów zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich będzie

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

poprawa dostępności, w tym komunikacyjnej do regionalnych i powiatowych ośrodków administracyjnych. Cel operacyjny 3.6 – Wsparcie budowy oraz modernizacji systemów i infrastruktury zapobiegania zagrożeniom W obliczu stałego narażenia województwa lubuskiego na szereg negatywnych skutków wynikających m.in. z uwarunkowań pogodowych (np. długotrwałe opady lub susze) podejmowane będą działania dążące do zwiększania bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, przeciwpożarowego oraz minimalizacji skutków suszy. Podejmowane będą projekty i programy mające na celu przeciwdziałanie klęskom żywiołowym oraz m.in. ograniczenie lokalizacji zabudowy mieszkaniowej i użyteczności publicznej na terenach zalewowych.

Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019 Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019 jest załącznikiem do uchwały nr XXI/185/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 12 marca 2012 roku. Za cel nadrzędny Programu przyjęto „Zrównoważony rozwój województwa lubuskiego uwzględniający poprawę i właściwe wykorzystanie środowiska naturalnego”. Do osiągnięcia tego celu ustalono priorytety do których zdefiniowano cele strategiczne (długoterminowe do 2019 roku) oraz cele operacyjne (krótkoterminowe do roku 2015). 1. Priorytet – zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Cel strategiczny – kontynuacja działań związanych z poprawą jakości powietrza Cele operacyjne:  Wdrożenie i realizacja założeń programów służących ochronie powietrza,  Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych. 2. Priorytet – gospodarka wodna Cel strategiczny – osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz ochrona przeciwpowodziowa Cele operacyjne:  Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych,  Dobra jakość wód użytkowych i racjonalizacja ich wykorzystywania,  Zwiększenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami powodzi,  Przywrócenie i ochrona ciągłości ekologicznej rzek. 3. Priorytet – gospodarka odpadami Cel strategiczny – stworzenie systemu gospodarki odpadami, zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju oraz hierarchią sposobów postępowania z odpadami Cele operacyjne:  Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB,  Zwiększenie udziału odzysku, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska,  Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów,  Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów. 4. Priorytet – ochrona przyrody i krajobrazu Cel strategiczny – ochrona, odtworzenie i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej i georóżnorodności Cele operacyjne:  Pogłębianie wiedzy o zasobach przyrodniczych województwa,  Stworzenie organizacyjnych i prawnych warunków i narzędzi dla ochrony przyrody,  Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub odtworzenie właściwego stanu ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagrożonych,  Ochrona i odtworzenie różnorodności biologicznej systemów leśnych,  Zmiana struktury gatunkowej i wiekowej lasów, odnowienie uszkodzonych ekosystemów leśnych,  Edukacja leśna społeczeństwa, dostosowanie lasów do pełnienia zróżnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych,  Identyfikacja zagrożeń lasów i zapobieganie ich skutkom.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

5. Priorytet – ochrona przed hałasem Cel strategiczny – zmniejszenie uciążliwości hałasu poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu obowiązujących standardów Cele operacyjne:  Monitoring hałasu i ocena stopnia narażenia mieszkańców województwa na ponadnormatywny hałas,  Ograniczenie uciążliwości akustycznej dla mieszkańców. 6. Priorytet – ochrona przed polami elektromagnetycznymi Cel strategiczny – ochrona przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych Cele operacyjne:  Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poniżej wartości dopuszczalnych. 7. Priorytet – odnawialne źródła energii Cel strategiczny – ograniczenie zużycia energii oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii Cele operacyjne:  Zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. 8. Priorytet – przeciwdziałanie poważnym awariom przemysłowym Cel strategiczny – ograniczenie ryzyka wystąpienia poważanych awarii przemysłowych oraz minimalizacja ich skutków Cele operacyjne:  Minimalizacja ryzyka wystąpienia poważnych awarii,  Minimalizacja skutków wystąpienia poważnych awarii. 9. Priorytet – kopaliny Cel strategiczny – zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi Cele operacyjne:  Minimalizacja strat w eksploatowanych złożach oraz ochrona środowiska przed negatywnym oddziaływaniem przemysłu wydobywczego. 10. Priorytet – degradacja powierzchni ziemi i gleb Cel strategiczny – ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem oraz rekultywacja terenów zdegradowanych Cele operacyjne:  Zagospodarowanie powierzchni ziemi zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju,  Inwentaryzacja i rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych,  Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej. 11. Priorytet – współpraca transgraniczna Cel strategiczny – prowadzenie wspólnych, transgranicznych działań związanych z ochroną środowiska i ochroną przeciwpowodziową Cele operacyjne:  Realizacja działań z zakresu ochrony środowiska i ochrony przeciwpowodziowej w ramach podpisanych umów o współpracy transgranicznej. 12. Priorytet – edukacja ekologiczna Cel strategiczny – propagowanie właściwych zachowań i postaw dotyczących środowiska naturalnego Cele operacyjne:  Promowanie właściwych zachowań w zakresie zużycia i zanieczyszczeń wody, gospodarki odpadami oraz ochrony powietrza,  Rozwijanie działań z zakresu edukacji ekologicznej na obszarach cennych przyrodniczo,  Stworzenie warunków dla rozwoju bazy edukacji ekologicznej.

Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do 2020 roku Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do 2020 roku jest załącznikiem nr 1 do uchwały nr XXX/280/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10 września 2012 roku. Dokument został opracowany w celu uporządkowania zagadnień związanych z systemem gospodarki odpadami w województwie lubuskim oraz z zarządzaniem tym systemem. Plan wskazuje cele do osiągnięcia dla poszczególnych rodzajów odpadów, działania konieczne do realizacji tych celów oraz przedstawia ogólny zarys funkcjonowania całego systemu na terenie województwa. Nadrzędnym cele planu jest: „Stworzenie systemu gospodarki odpadami opartego na

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

hierarchii sposobów postępowania z odpadami komunalnymi”. Aby osiągnąć cel nadrzędny sformułowano cele dla poszczególnych rodzajów odpadów: Odpady komunalne, w tym ulegające biodegradacji: Cel 1 - Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych oraz systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 1 lipca 2013 r. Cel 2 - Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów:  w 2013 r. nie więcej niż 50%,  w 2020 r. nie więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Cel 3 - Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r. Cel 4 - Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, (papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło) z gospodarstw domowych oraz odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 r. Odpady zawierające PCB: Cel 1 - Likwidowanie odpadów zawierających PCB o stężeniu poniżej 50 ppm. Oleje odpadowe: Cel 1 - Utrzymanie odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35%. Odpady medyczne i weterynaryjne: Cel 1 - Podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych w okresie do 2022 r., uwzględniającej segregację odpadów u źródła powstawania, zmniejszając tym samym ilości odpadów innych niż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych. Zużyte baterie i akumulatory: Cel 1 - Rozbudowa systemu zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych pozwalająca na osiągnięcie następujących poziomów zbierania:  25% poziom zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych do 2012 r.,  40% poziom zbierania masy wprowadzonych baterii i akumulatorów przenośnych do 2016 r. Cel 2 - Utrzymanie wydajności recyklingu z 2011 r. na poziomie nie mniejszym niż:  co najmniej 75% masy zużytych baterii i akumulatorów niklowo-kadmowych,  co najmniej 50% masy pozostałych zużytych baterii i akumulatorów. Cel 3 - Utrzymanie poziomów wydajności recyklingu – co najmniej 65% masy zużytych baterii i akumulatorów poprzez dążenie do pełnego wykorzystania mocy przerobowych zakładów przetwarzania zużytych baterii i akumulatorów. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny: Cel 1 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytego sprzętu powstałego z wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego:  poziomu odzysku w wysokości 80% masy zużytego sprzętu,  poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 75% masy zużytego sprzętu. Cel 2 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytego sprzętu powstałego z małogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego, sprzętu oświetleniowego, narzędzi elektrycznych i elektronicznych z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych, zabawek, sprzętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrządów do nadzoru i kontroli:  poziomu odzysku w wysokości 70% masy zużytego sprzętu,  poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 50% masy zużytego sprzętu. Cel 3 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytych gazowych lamp wyładowczych – poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytych lamp w wysokości co najmniej 80% masy tych zużytych lamp. Cel 4 - Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości osiągnięcie poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok. Pojazdy wycofane z eksploatacji: Cel 1 - Osiągnięcie minimalnych poziomów odzysku i recyklingu odniesione do masy pojazdów przyjętych do stacji demontażu w skali roku:  85% i 80% do końca 2014 r.,  95% i 85% od dnia 1 stycznia 2015 r. Odpady zawierające azbest:

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Cel 1 - Sukcesywne osiąganie celów określonych w przyjętym w dniu 15 marca 2010 r. przez Radę Ministrów „Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” w okresie od 2012 r. do 2032 r. Zbędne środki bojowe i odpady materiałów wybuchowych: Cel 1 - W okresie do 2022 r. zakłada się sukcesywne zagospodarowanie materiałów odpadów wybuchowych poprzez kontynuację dotychczasowego sposobu zagospodarowania zbędnych środków bojowych. Zużyte opony: Cel 1 - Utrzymanie w perspektywie do 2022 r. dotychczasowego poziomu odzysku na poziomie co najmniej 75%, a recyklingu na poziomie co najmniej 15%. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej: Cel 1 - Osiągnięcie do 2020 r. poziomu 70% wagowo przygotowania do ponownego użycia, recyklingu oraz innych form odzysku materiałów budowlanych i rozbiórkowych. Komunalne osady ściekowe: Cel 1 - Ograniczenie w perspektywie do 2022 r., składowania osadów ściekowych z uwzględnieniem ograniczenia od 2013 r. składowania tych odpadów, które nie spełniają wymagań prawnych Cel 2 - Zwiększenie w perspektywie do 2022 r. ilości komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed wprowadzeniem do środowiska oraz osadów przekształcanych metodami termicznymi, jak również wykorzystania osadów do rekultywacji. Cel 3 - Maksymalizacja, w perspektywie do 2022 r., stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa sanitarnego i chemicznego oraz środowiskowego. Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne: Cel 1 - Zmniejszenie masy składowanych odpadów do poziomu nie więcej niż 40% masy wytworzonych odpadów do roku 2022. Odpady opakowaniowe: Cel 1 - Osiągnięcie do roku 2014 poziomów odzysku i recyklingu odpadów powstałych z opakowań oraz utrzymanie poziomów w latach następnych:  opakowania razem: 60% odzysku*, 55% recyklingu,  opakowania z tworzyw sztucznych: 22,5% recyklingu,  opakowania z aluminium: 50% recyklingu,  opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej: 50% recyklingu,  opakowania z papieru i tektury: 60% recyklingu,  opakowania ze szkła gospodarczego poza ampułkami: 60% recyklingu,  opakowania z drewna: 15% recyklingu. Odpady z wybranych gałęzi gospodarki odpadami, których zagospodarowanie stwarza problemy: Cel 1 - Zwiększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku. Cel 2 - Zwiększenie udziału odpadów unieszkodliwianych poza składowaniem.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Międzyrzeckiego na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021 Celem opracowania Programu ochrony środowiska jest stworzenie spójnej polityki ekologicznej powiatu. Nadrzędny cel sformułowano jako długotrwały, zrównoważony rozwój powiatu, w którym kwestie ochrony środowiska są rozważane z kwestiami rozwoju społecznego i gospodarczego. Na podstawie aktualnego stanu środowiska na terenie powiatu oraz kierując się uwarunkowaniami zewnętrznymi (obowiązujące akty prawne) i wewnętrznymi (lokalne opracowania planistyczne i strategiczne, stan środowiska przyrodniczego) dokonano wyboru priorytetów ekologicznych. W ramach wyodrębnionych priorytetów wyznaczono cele zmierzające do osiągnięcia poprawy stanu środowiska, czemu mają służyć zaproponowane zadania. Cele wyznaczają stan, jaki należy osiągnąć w określonym horyzoncie czasowym. Natomiast zaproponowane przedsięwzięcia pomogą przyczynić się do poprawy stanu środowiska oraz zachować wysokie walory tam, gdzie nie są przekroczone dopuszczalne normy.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

W celu realizacji założeń polityki ekologicznej we wszystkich obszarach priorytetowych wyznaczono następujące cele długoterminowe do 2021 r.

I.3. Racjonalna gospodarka odpadami 1. Uzyskanie zakładanych w KPGO poziomów odzysku i recyklingu dla poszczególnych rodzajów odpadów 2. Likwidacja azbestu

II.2. Ochrona lasów 1. Ochrona lasów ich powierzchni i spójności 2. Dostosowanie lasów do pełnienia zróżnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych,

II.3. Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, 1. Racjonalne wykorzystanie zasobów gleb 2. Racjonalne wykorzystanie kopalin 3. Racjonalne wykorzystywanie wód,

III.2. Ochrona przed skutkami poważnej awarii 1. Przeciwdziałanie skutkom awarii i walka z klęskami żywiołowymi

Aktualizacja Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Skwierzyna na lata 2007-2015 Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Skwierzyna jest średniookresowym dokumentem planistycznym wykazującym najważniejsze kierunki rozwoju Gminy Skwierzyna. Główny cel został sformułowany w następującym brzmieniu: „Gmina Skwierzyna. Obszar zintegrowanej społeczności sprzyjający rozwojowi małej i średniej przedsiębiorczości oraz turystyce w oparciu

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

o naturalne walory krajobrazowe, zasoby naturalne i tradycje kulturalne. Bezpieczna gmina z dobrze zorganizowaną infrastrukturą oświatową i pełną ofertą możliwości zapewniających sukcesywny wzrost poziomu życia mieszkańców”. W Strategii zaproponowano określone cele szczegółowe mające w pozytywny sposób wpłynąć na walory przyrodnicze gminy. Cele wraz z kierunkami działania zostały podzielone na obszary strategiczne. Obszary strategiczne są najistotniejszymi polami działania gminy, jednocześnie wytyczają kierunki prac na najbliższe lata. Działalność gminy Skwierzyna koncentrować będzie się na pięciu obszarach:  infrastruktura,  gospodarka,  przestrzeń,  społeczność,  ekologia.

3. Ocena zgodności Programu z celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym Program ochrony środowiska jest zgodny także z dokumentami strategicznymi ustanowionymi na szczeblu europejskim i krajowym. Założenia tych dokumentów opisano poniżej.

Polityka ekologiczna w Unii Europejskiej Podstawowym dokumentem określającym cele ochrony środowiska na szczeblu Unii Europejskiej jest VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego. W dokumencie tym sprecyzowano cele polityki ochrony środowiska w zakresie czterech najważniejszych dziedzin:  zmiany klimatu;  przyroda i różnorodność biologiczna;  środowisko i zdrowie;  zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i odpadami.

System prawny Unii Europejskiej obejmuje szeroki zestaw przepisów z zakresu ochrony środowiska, których realizacja, w związku z trwającym procesem dostosowywania się Polski do wymogów unijnych, powinna także być traktowana jako priorytet. O ile VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego, podobnie jak poprzednie programy, spełni rolę katalizatora dla działalności organizacyjnej i legislacyjnej Wspólnoty w zakresie ochrony środowiska, to proces harmonizacji polskiego prawa i standardów środowiskowych z regulacjami unijnymi trwa już wiele lat i będzie w przyszłości przebiegać w drodze dalszej implementacji zapisów dyrektyw Unii Europejskiej. Najpoważniejsze konsekwencje dziś i w przyszłości dla ochrony środowiska, ale i dla funkcjonowania podmiotów gospodarczych, samorządów, administracji mają dyrektywy odnoszące się do:  standardów imisji SO2, NOx, pyłów zawieszonych i dopuszczalnych emisji tych substancji przez instalacje przemysłowe, energetyczne (w tym spalarnie odpadów) oraz transport,  zanieczyszczeń emitowanych przez silniki (samochodów, pociągów, samolotów),  jakości wody pitnej,  redukcji zanieczyszczeń wód powierzchniowych przez nawozy i pestycydy,  ochrony zasobów wodnych i ekosystemów od wody zależnych,  oczyszczania i odprowadzania ścieków,  instalacji do przerobu lub utylizacji odpadów,  gospodarowania odpadami przemysłowymi,  użytkowania i składania odpadów niebezpiecznych i toksycznych,  opakowań i gospodarki odpadami opakowaniowymi,  ograniczania różnych rodzajów hałasu,  zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń oraz zarządzania ryzykiem ekologicznym,  ochrony przyrody, w tym powstrzymania utraty różnorodności biologicznej, m. in. utworzenia europejskiej sieci obszarów Natura 2000.

Traktat Akcesyjny nawiązuje do priorytetów polityki środowiskowej Unii Europejskiej, ale w wielu przypadkach wykracza poza ten zakres. W dziedzinie zrównoważonego wykorzystania surowców, podstawowym problemem w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę jest mała dostępność wody o dobrej jakości. Perspektywicznym zagrożeniem mogą natomiast stać się zjawiska o charakterze

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

globalnym, z możliwym, wpływem zmian klimatycznych na dyspozycyjność zasobów wodnych. Zużycie nośników energii obniża się, lecz nie uda się osiągnąć wzrostu gospodarczego bez przyrostu zużycia energii. W odniesieniu do priorytetu dotyczącego różnorodności biologicznej będzie rosnąć nacisk na zwiększoną ochroną obszarów o znaczeniu wspólnotowym i włączanie cennych obszarów do europejskiej sieci Natura 2000. Przewiduje się konieczność ochrony obszarów wodno-błotnych oraz skutecznej rekultywacji terenów zdegradowanych. W przypadku priorytetu dotyczącego wpływu środowiska na zdrowie konieczne będzie dostosowanie emisji zanieczyszczeń powietrza do ostrych limitów emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu, amoniaku i pyłu zawieszonego z obiektów energetycznych, przemysłu i transportu drogowego. Konieczne będzie przestrzeganie limitów emisyjnych gazów cieplarnianych oraz węglowodorów z przeładunków paliw płynnych. Ze względu na wpływ zasobów wodnych na równoważenie rozwoju, zapewnienie poprawy jakości zasobów wód powierzchniowych i podziemnych oraz ekosystemów od wody zależnych należy uwzględnić wymagania związane z wdrażaniem ustaleń Ramowej Dyrektywy Wodnej.

Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności Dokument stanowi najszerszy i najbardziej ogólny element nowego systemu zarządzania rozwojem kraju. Celem głównym dokumentu jest poprawa jakości życia Polaków mierzona zarówno wskaźnikami jakościowymi, jak i wartością oraz tempem wzrostu PKB w Polsce. Wyodrębniono trzy obszary strategiczne, w każdym z obszarów zostały określone strategiczne cele rozwojowe. Cele strategiczne uzupełnione są sprecyzowanymi kierunkami interwencji. Z punktu widzenia niniejszego opracowania ważne są następujące cele:  Cel 7 – Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska o Kierunek interwencji – Modernizacja infrastruktury i bezpieczeństwo energetyczne, o Kierunek interwencji – Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych, o Kierunek interwencji – Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarządzaniu zużyciem energii, o Kierunek interwencji – Stworzenie zachęt przyspieszających rozwój zielonej gospodarki, o Kierunek interwencji – Zwiększenie poziomu ochrony środowiska,  Cel 8 – Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych o Kierunek interwencji – Rewitalizacja obszarów problemowych w miastach, o Kierunek interwencji – Zrównoważony wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego zapewniający bezpieczeństwo żywnościowe oraz stymulujący wzrost pozarolniczego zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, o Kierunek interwencji – Wprowadzenie rozwiązań prawno-organizacyjnych stymulujących rozwój miast,  Cel 9 – Zwiększenie dostępności terytorialnej Polski o Kierunek interwencji – Udrożnienie obszarów miejskich i metropolitarnych poprzez utworzenie zrównoważonego, spójnego i przyjaznego użytkownikom systemu transportowego. Wśród celów przyjętych w Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna, które są spójne z celami z Długookresową Strategią Rozwoju Kraju, należy wymienić:  Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza,  Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy,  Zmniejszenie oddziaływania hałasu i promieniowania elektromagnetycznego,  Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i promocja zasób przyrodniczych,  Zwiększanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy.

Strategia Rozwoju Kraju 2020 (SKR) Najważniejszy dokument w perspektywie średniookresowej, określający cele strategiczne rozwoju kraju do 2020 roku oraz 9 zintegrowanych strategii, służących realizacji założonych celów rozwojowych. Celem głównym strategii średniookresowej jest wzmocnienie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę życia ludności.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Dokonany w tym dokumencie wybór 3 obszarów strategicznych (Sprawne i efektywne państwo, Konkurencyjna gospodarka, Spójność społeczna i terytorialna) oraz poszczególnych celów i priorytetowych kierunków interwencji jest odpowiedzią na kluczowe wyzwania w najbliższym dziesięcioleciu, pozwalające na zintensyfikowanie procesów rozwojowych oraz uniknięcie dryfu rozwojowego.

Realizacja celów przyjętych w Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna wpisuje się w drugi obszar strategiczny SRK – Konkurencyjna gospodarka, w cel II.6 Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko. W celu tym zostały wyznaczone następujące priorytetowe kierunki interwencji publicznej:  racjonalne gospodarowanie zasobami Wspierane będą działania na rzecz zmniejszenia energochłonności i surowcochłonności gospodarki oraz zmniejszające obciążenia środowiskowe. W sytuacji ograniczonego dostępu do surowców naturalnych, szczególnie istotną kwestią dla zrównoważonego rozwoju staje się potrzeba wykorzystania surowców wtórnych. Zasoby przyrodnicze Polski są niewątpliwie jednym z jej bogactw, choć nadal niedocenionym. Zachowanie różnorodności biologicznej jest warunkiem spełnienia wymogów sprawiedliwości międzypokoleniowej, czyli zapewnienia dostępu do zasobów przyrody dla przyszłych pokoleń. Zasadniczym celem jest w tym zakresie zahamowanie spadku różnorodności biologicznej oraz zapewnienie właściwego stanu ochrony dla możliwie dużej liczby gatunków oraz siedlisk przyrodniczych. Podejmowane będą działania służące zachowaniu gruntów rolnych w gotowości do produkcji, przy równoczesnym uwzględnieniu wymogów środowiska oraz działania na rzecz optymalizacji bazy genetycznej produkcji roślinnej, zwierzęcej i rybackiej. Skuteczność działań w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami środowiska jest uwarunkowana zwiększeniem świadomości społeczeństwa oraz wymaga promowania ekologicznych zachowań Polaków poprzez prowadzenie właściwie ukierunkowanych i dobranych działań informacyjnych i edukacyjnych.  poprawa efektywności energetycznej Poprawie efektywności energetycznej służyć będzie zastosowanie dostępnych i sprawdzonych technologii w zakresie termomodernizacji budynków i sieci ciepłowniczych, co może spowodować oszczędności w końcowym zużyciu energii cieplnej rzędu 15-35% w stosunku do stanu sprzed modernizacji obiektu.  zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii Nastąpi wzrost udziału OZE w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku zgodnie z celem wyznaczonym dla Polski w pakiecie energetyczno-klimatycznym. Promowanie wykorzystania energetyki odnawialnej umożliwi podniesienie regionalnego bezpieczeństwa energetycznego i stworzenie warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach, a przez to do rozwoju słabiej rozwiniętych regionów, bogatych w zasoby energii odnawialnej.  poprawa stanu środowiska Czynnikami decydującymi o jakości środowiska są przede wszystkim: czystość powietrza, wód, gleb oraz właściwa gospodarka odpadami. W tych obszarach istnieją w dalszym ciągu kwestie wymagające regulacji i dostosowania do poziomu zgodnego ze strategicznymi kierunkami działań Unii Europejskiej. Istotne zatem będzie inwestowanie w ochronę wód i gospodarkę wodno-ściekową, gospodarkę odpadami czy ochronę powietrza a także podejmowanie działań umożliwiających dostosowanie uczestników rynku do wyzwań zrównoważonego rozwoju.  adaptacja do zmian klimatu Podjęte zostaną działania mające na celu zmniejszenie oddziaływania zjawiska suszy i zapobieganie stepowieniu. Konieczna jest redukcja ryzyka związanego z coraz częściej występującymi ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, w szczególności z podtopieniami i powodziami wzdłuż ciągów wodnych. Wszelkie działania mające na celu minimalizację ryzyka powodziowego będą zawarte w planach zarządzania ryzykiem powodziowym.

Wśród celów przyjętych w Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna, które są spójne z celami ze Strategii Rozwoju Kraju, należy wymienić:  Zwiększanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy,  Przeciwdziałanie awariom i zagrożeniom środowiska,  Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza,  Ograniczanie emisji zanieczyszczeń ze środków transportu,  Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy,  Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych  Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i promocja zasób przyrodniczych.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko” Głównym celem Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę. W dokumencie sformułowano 3 cele szczegółowe i kierunki interwencji. Poniżej przedstawiono te, które mają wpływ na kształtowanie polityki ochrony środowiska Gminy Skwierzyna.  Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska o Kierunek interwencji 1.1. Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin, o Kierunek interwencji 1.2. Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody, o Kierunek interwencji 1.3. Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna, o Kierunek interwencji 1.4. Uporządkowanie zarządzania przestrzenią,  Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię o Kierunek interwencji 2.1. Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii, o Kierunek interwencji 2.2. Poprawa efektywności energetycznej, o Kierunek interwencji 2.6. Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii, o Kierunek interwencji 2.7. Rozwój energetyczny obszarów podmiejskich i wiejskich,  Cel 3. Poprawa stanu środowiska o Kierunek interwencji 3.1. Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki, o Kierunek interwencji 3.2. Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne, o Kierunek interwencji 3.3. Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki, o Kierunek interwencji 3.5. Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy.

Cele z Programu, które są spójne z przedstawionymi powyżej należy wymienić:  Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych,  Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i promocja zasób przyrodniczych,  Przeciwdziałanie awariom i zagrożeniom środowiska,  Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy,  Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych  Powszechny dostęp do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,  Racjonalna gospodarka odpadami,  Zwiększanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy.

Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020 Głównym celem opracowania jest określenie kluczowych kierunków rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa w perspektywie do 2020 r., a tym samym właściwe adresowanie zakresu interwencji publicznych finansowanych ze środków krajowych i wspólnotowych. W zakres ochrony środowiska Gminy Skwierzyna wpisują się następujące cele szczegółowe:  Cel szczegółowy 2. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej o Priorytet 2.1. Rozwój infrastruktury gwarantującej bezpieczeństwo energetyczne, sanitarne i wodne na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 2.1.3. Rozbudowa i modernizacja ujęć wody i sieci wodociągowej, b) Kierunek interwencji 2.1.4. Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków, c) Kierunek interwencji 2.1.5. Rozwój systemów zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, d) Kierunek interwencji 2.1.6. Rozbudowa sieci przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego,

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

o Priorytet 2.2. Rozwój infrastruktury transportowej gwarantującej dostępność transportową obszarów wiejskich a) Kierunek interwencji 2.2.1. Rozbudowa i modernizacja lokalnej infrastruktury drogowej i kolejowej, b) Kierunek interwencji 2.2.2. Tworzenie powiązań lokalnej sieci drogowej z siecią dróg regionalnych, krajowych, ekspresowych i autostrad, o Priorytet 2.5. Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 2.5.1. Rozwój infrastruktury wodno-melioracyjnej i innej łagodzącej zagrożenia naturalne,  Cel szczegółowy 3. Bezpieczeństwo żywnościowe o Priorytet 3.2. Wytwarzanie wysokiej jakości, bezpiecznych dla konsumentów produktów rolno‐spożywczych a) Kierunek interwencji 3.2.2. Wsparcie wytwarzania wysokiej jakości produktów rolno‐spożywczych, w tym produktów wytwarzanych metodami integrowanymi, ekologicznymi oraz tradycyjnymi metodami produkcji z lokalnych surowców i zasobów oraz produktów rybnych, o Priorytet 3.4. Podnoszenie świadomości i wiedzy producentów oraz konsumentów w zakresie produkcji rolno‐spożywczej i zasad żywienia a) Kierunek interwencji 3.4.3. Wsparcie działalności innowacyjnej ukierunkowanej na zmiany wzorców produkcji i konsumpcji,  Cel szczegółowy 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich o Priorytet 5.1. Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 5.1.2. Ochrona jakości wód, w tym racjonalna gospodarka nawozami i środkami ochrony roślin, b) Kierunek interwencji 5.1.3. Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwiększanie retencji wodnej, c) Kierunek interwencji 5.1.4. Ochrona gleb przed erozją, zakwaszeniem, spadkiem zawartości materii organicznej i zanieczyszczeniem metalami ciężkimi, d) Kierunek interwencji 5.1.5. Rozwój wiedzy w zakresie ochrony środowiska rolniczego i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich i jej upowszechnianie, o Priorytet 5.2. Kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem ochrony krajobrazu i ładu przestrzennego a) Kierunek interwencji 5.2.1. Zachowanie unikalnych form krajobrazu rolniczego, b) Kierunek interwencji 5.2.2. Właściwe planowanie przestrzenne, c) Kierunek interwencji 5.2.3. Racjonalna gospodarka gruntami, o Priorytet 5.4. Zrównoważona gospodarka leśna i łowiecka na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 5.4.1. Racjonalne zwiększenie zasobów leśnych, b) Kierunek interwencji 5.4.2. Odbudowa drzewostanów po zniszczeniach spowodowanych katastrofami naturalnymi, c) Kierunek interwencji 5.4.4. Wzmacnianie publicznych funkcji lasów, o Priorytet 5.5. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich a) Kierunek interwencji 5.5.1. Racjonalne wykorzystanie rolniczej i rybackiej przestrzeni produkcyjnej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, b) Kierunek interwencji 5.5.2. Zwiększenie dostępności cenowej i upowszechnienie rozwiązań w zakresie odnawialnych źródeł energii wśród mieszkańców obszarów wiejskich. W związku z wyżej wymienionymi celami, w Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna określono cele:  Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy,  Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych  Powszechny dostęp do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,  Racjonalna gospodarka odpadami,  Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza  Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i promocja zasób przyrodniczych  Ochrona i zapewnienie właściwego sposobu użytkowania powierzchni ziemi

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Dokument określa podstawowe kierunki polityki energetycznej. Są nimi:

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

 poprawa efektywności energetycznej,  wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,  dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej,  rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,  rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,  ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Wśród celów określonych w Polityce energetycznej Polski do 2030 roku, które kształtują politykę energetyczną Gminy Skwierzyna należy wymienić: 1. Cele w zakresie wzrostu bezpieczeństwa dostaw paliw i energii:  rozbudowa systemu przesyłowego i dystrybucyjnego gazu ziemnego. 2. Cele w zakresie rozwoju wykorzystania OZE:  wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych,  Zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach 3. Cele w zakresie ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko:  ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego,  ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych.

W związku z wyżej wymienionymi celami, w Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna określono cel i kierunek interwencji: Cel - Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy Kierunki interwencji - Rozwój odnawialnych źródeł energii

Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone zostały w szczególności w dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku, dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. W Traktacie Akcesyjnym przewidziano, że przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone ww. dyrektywie będą w Polsce w pełni obowiązywały od 31 grudnia 2015 r., do tego czasu:  wszystkie aglomeracje ≥ 200RLM muszą być wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków o efekcie oczyszczania uzależnionym od wielkości oczyszczalni,  aglomeracje <2000 RLM wyposażone w dniu wejścia polski do unii w systemy kanalizacyjne powinny posiadać do tego terminu oczyszczalnie zapewniające odpowiednie oczyszczanie,  zakłady przemysłu rolno-spożywczego o wielkości > 4000 RLM są zobowiązane do redukcji zanieczyszczeń biodegradowalnych). Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) określa działania, które będą podejmowane do końca okresu przejściowego, wynegocjowanego dla tej dyrektywy tj. do końca 2015 roku. Program stanowi spis przedsięwzięć zaplanowanych do realizacji w zakresie zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych (budowy, rozbudowy i/lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej) w aglomeracjach w celu prawidłowego i uporządkowanego procesu implementacji dyrektywy 91/271/EWG.

Głównym celem Gminy Skwierzyna w realizacji założeń Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków komunalnych jest:  Powszechny dostęp do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej Cel ten będzie realizowany poprzez wyznaczone kierunki interwencji: o Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki, o Rozbudowa infrastruktury oczyszczania ścieków, w tym realizacja programów sanitacji.

Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 (KPGO 2014) Krajowy plan gospodarki odpadami jest nadrzędnym dokumentem w zakresie gospodarki odpadami, z którym muszą być zgodne plany gospodarki odpadami opracowywane na niższych szczeblach administracji. Celem KPGO 2014 jest osiągnięcie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni realizowane są zasady gospodarki odpadami, a w szczególności hierarchia postępowania z odpadami czyli po pierwsze zapobieganie powstawaniu odpadów, a następnie przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku, unieszkodliwianie, przy czym najmniej pożądanym sposobem ich zagospodarowanie jest składowanie.

W Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna ze względu na powyższe cele, formułowano cel „Racjonalna gospodarka odpadami”, do którego przypisano kierunki interwencji: ograniczenie ilości odpadów trafiających bezpośrednio na składowisko oraz zmniejszenie uciążliwości odpadów i likwidacja azbestu. Zaplanowano również działania edukcyjno-informacyjne mające na celu podniesienie świadomości ekologicznej z zakresu gospodarki odpadami oraz wsparcie finansowe działań związanych z usuwaniem azbestu.

Krajowy Program Oczyszczania Kraju z Azbestu (POKA) Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, będący aktualizacją dotychczas obowiązującego programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski (z 2002 r.), wyznacza następujące cele dotyczące azbestu:  usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest,  minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium kraju,  likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. Cele te realizowane powinny być przez następujące działania:  do 2012 r. przeprowadzenie pełnej i rzetelnej inwentaryzacji oraz ustalenie rozmieszczenia terytorialnego azbestu i wyrobów zawierających azbest,  utworzenie i uruchomienie elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej do monitoringu usuwania wyrobów zawierających azbest,  podjęcie prac legislacyjnych umożliwiających egzekwowanie obowiązków nałożonych na podmioty fizyczne i prawne oraz zasilanie danymi elektronicznego systemu monitorowania realizacji programu,  działania edukacyjno-informacyjne,  zadania w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest,  działania w zakresie oceny narażenia i ochrony zdrowia, w tym działalność Ośrodka Referencyjnego Badań i Oceny Ryzyka Zdrowotnego Związanych z Azbestem. W Programie wskazano również:

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

 możliwość składowania odpadów azbestowych na składowiskach podziemnych,  wdrażanie nowych technologii umożliwiających unicestwianie włókien azbestu,  pozostawianie w ziemi – w dopuszczonych prawem przypadkach – wyrobów azbestowych wycofanych z użytkowania.

W Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna do realizacji wyżej wymienionych celów zaplanowano działania polegające na wsparciu w usuwaniu wyrobów zawierających azbest.

4. Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy W Prognozie analizowano oddziaływanie zaproponowanych przedsięwzięć do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku na poszczególne komponenty środowiska, w tym na zdrowie człowieka, z uwzględnieniem zależności między tymi komponentami.

Zgodnie z zapisami ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, informacje zawarte w Prognozie zostały opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w procesie opracowywania projektów dokumentów z nim powiązanych.

Zakres i szczegółowość niniejszej Prognozy został uzgodniony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim – pismo z dnia 23 czerwca 2015 roku, nr WOOŚ- I.411.100.2015.DT oraz przez Lubuskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gorzowie Wielkopolskim – pismo z dnia 16 czerwca 2015 roku, nr NZ.9022.250.2015.PW.

Opracowując Program i Prognozę wykorzystano dane uzyskane z poniżej przedstawionych jednostek:  Urząd Miejski w Skwierzynie,  Starostwo Powiatowe w Międzyrzeczu,  Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego,  Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim (RDOŚ),  Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu (RZGW),  Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Międzyrzeczu (PSSE),  Okręgowa Stacja Chemiczno - Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim (OSCHR),  Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze (LZMiUW),  Nadleśnictwa: Karwin, Międzychód i Skwierzyna,  Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Zielonej Górze,  Zarząd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze (ZDW).

5. Metody analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania Ustala się, iż Prognoza powinna obejmować obszar Gminy Skwierzyna wraz z obszarami pozostającymi w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji zadań Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku. W związku z tym obszar objęty prognozą nie może być mniejszy od obszaru będącego przedmiotem tego dokumentu, co jest konieczne zważywszy na wzajemne powiązania poszczególnych elementów środowiska.

W celu dokonania obiektywnej weryfikacji i modyfikacji celów i zadań proponowanych w ramach Programu konieczne jest prowadzenie monitoringu, który dostarczy danych niezbędnych do realizacji tych działań. Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.), organ wykonawczy gminy jest zobowiązany sporządzać co dwa lata raporty z wykonania programów ochrony środowiska, które następnie przedstawia radzie gminy i przekazuje organowi wykonawczemu województwa.

Nadrzędną zasadą realizacji niniejszego opracowania powinna być realizacja wyznaczonych zadań przez określone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. Z punktu widzenia Programu w realizacji poszczególnych zadań będą uczestniczyć:  podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu Programem,

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

 podmioty realizujące zadania Programu,  podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty Programu,  mieszkańcy gminy, jako główny podmiot odbierający wyniki działań Programu.

Realizacja zadań przyjętych w Programie to poprawa stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Skwierzyna. Zmiany wartości wskaźników i mierników charakteryzujących elementy środowiska będą stanowiły wymierny efekt realizacji jego założeń.

Wdrażanie Programu powinno podlegać regularnej ocenie w zakresie:  efektywności wykonania zadań,  aktualności zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatności podjętych działań,  stopnia realizacji Programu w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań i przyjętych celów,  przyczyn rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem,  niezbędnych modyfikacji i aktualizacji Programu.

W Programie zostały określone zasady oceny i monitorowania efektów realizacji przyjętych celów. Zaproponowane wskaźniki ilościowe i jakościowe pozwolą określić stopień realizacji poszczególnych zaplanowanych działań i prognozować związane z tym zmiany w środowisku. W poniższej tabeli przedstawiono wskaźniki monitorowania realizacji Programu dla poszczególnych celów ekologicznych.

Tabela 1 Wskaźniki monitorowania Programu Wskaźnik Cel Kierunek interwencji Wartość Nazwa Wartość bazowa docelowa Osiągnięcie Liczba przekroczeń w Przekroczenia dwóch 0 wymaganych strefie (dot. wartości parametrów: standardów substancji w powietrzu) pył PM10 i jakości B(a)P powietrza Osiągnięcie n.d n.d zakładanych w POP celów poprawy jakości powietrza pod Poprawa jakości względem powietrza zmniejszenia emisji PM10, benzo(a)pirenu Liczba i rodzaj  Program ochrony n.d dokumentów środowiska dla strategicznych Gminy Skwierzyna, uwzględniających  Plan gospodarki tematykę ochrony niskoemisyjnej powietrza Przejście na gospodarkę Liczba wymienionych b.d. b.d. niskoemisyjną we systemów grzewczych wszystkich sektorach Liczba wymienionych b.d. b.d. opraw świetlnych Długość sieci gazowej 69,9 km n.d Termomodernizacje Wykonanie zadania w 0 budynków zakresie poniesione termomodernizacji koszty budynków. Poniesione koszty Ograniczanie Modernizacja transportu Długość ścieżek 129 km n.d emisji w kierunku transportu rowerowych zanieczyszczeń przyjaznego dla Ilość zorganizowanych b.d n.d ze środków środowiska kampanii transportu informacyjnych, poniesione koszty Liczba wykonanych n.d n.d remontów dróg Zwiększenie Rozwój odnawialnych Liczba b.d. 1 /rok bezpieczeństwa źródeł energii zorganizowanych energetycznego kampanii

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Wskaźnik Cel Kierunek interwencji Wartość Nazwa Wartość bazowa docelowa gminy Liczba instalacji OZE 1 n.d na terenie gminy Zmniejszenie Ochrona mieszkańców Ilość rozpisanych b.d. n.d oddziaływania przed hałasem przetargów na hałasu i modernizację/przebudo promieniowania wę dróg, które elektromagnetyc uwzględniają takie znego zapisy Wykonanie zadania w 0 zakresie przebudowy i poniesione remontów dróg. koszty Poniesione koszty Ochrona przed Poziom pól ul. 2-go Lutego w n.d ponadnormatywnym elektromagnetycznych Skwierzynie promieniowaniem w punkcie pomiarowym wartość – 0,82 V/m elektromagnetycznym

Osiągnięcie i Poprawa jakości wód a) udział jednolitych a) 0% a) 100% utrzymanie powierzchniowych i części wód (JCW) o b) 0% b) 100% dobrego stanu podziemnych stanie/potencjale c) 0% c) 100% wód dobrym i bardzo powierzchniowy dobrym (%) ch i b) udział JCW o stanie podziemnych chemicznym dobrym (%) c) udziału JCW o stanie dobrym (%) Klasa jakości wód III klasa (m. n.d podziemnych w Murzynowo) badanym punkcie Zagospodarowanie Wykonane inwestycje b.d n.d cieków wodnych nad rzeką Wartą Powszechny Zapewnienie dostępu do Długość sieci 63,5 km n.d dostęp do sieci czystej wody dla wodociągowej bez wodociągowej i społeczeństwa przyłączy kanalizacyjnej i gospodarki Rozbudowa infrastruktury Długość sieci 35,9 km n.d oczyszczania ścieków, w kanalizacyjnej bez tym realizacja programów przyłączy sanitacji Liczba przydomowych 49 sztuk n.d oczyszczalni ścieków Liczba przydomowych  52 szt. n.d oczyszczalni ścieków i przydomowych zbiorników oczyszczalni bezodpływowych ścieków,  749 szt. zbiorników bezodpływowych Liczba b.d n.d przeprowadzonych kontroli Liczba przyłączy 1031 szt. n.d kanalizacyjnych Racjonalne Racjonalne i efektywne Ilość wydanych 0 n.d wykorzystanie gospodarowanie koncesji zasobów zasobami kopalin ze złóż naturalnych Ilość wydanych decyzji 0 0 administracyjnych Ochrona i Ochrona gleb oraz Liczba b.d n.d zapewnienie rekultywacja terenów przeprowadzonych właściwego degradowanych szkoleń

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Wskaźnik Cel Kierunek interwencji Wartość Nazwa Wartość bazowa docelowa sposobu Powierzchnia terenów, b.d. n.d użytkowania na których powierzchni przekroczono ziemi standardy jakości Łączna powierzchnia b.d n.d zrekultywowanych gruntów (ha) Koszty poniesione na b.d 20 000,0 zł rekultywacje składowiska Racjonalna Ograniczenie ilości a) % mieszkańców a) 90% a) 100% gospodarka odpadów trafiających objętych systemem b) 30% b) 100% odpadami bezpośrednio na odbioru odpadów składowisko oraz b) % mieszkańców zmniejszenie uciążliwości prowadzących odpadów selektywną zbiórkę odpadów Liczba 0 n.d skontrolowanych podmiotów w zakresie gospodarki odpadami a) poziom recyklingu i a) 17,6% Do 2020 r.: przygotowania do b) 52,68% a) ponad 50% ponownego użycia c) 33,7% b) ponad 70% wybranych frakcji c) do 35% odpadów: papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło (% wagowo), b) poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych (% wagowo), c) stopień redukcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska w stosunku do odpadów wytworzonych w 1995 r. (%) Liczba zlikwidowanych 0 na bieżąco dzikich wysypisk Likwidacja azbestu Ilość usuniętych 0,0 Mg 449,13 Mg wyrobów azbestowych

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Wskaźnik Cel Kierunek interwencji Wartość Nazwa Wartość bazowa docelowa Ochrona Kształtowanie systemu Liczba i powierzchnia  2 obszary n.d dziedzictwa obszarów chronionych obszarów prawnie chronionego przyrodniczego i chronionych krajobrazu, promocja zasób  1 rezerwat przyrody, przyrodniczych  1 zespół przyrodniczo- krajobrazowy,  11 użytków ekologicznych. Łączna powierzchnia 5124,94 ha Liczba wydanych b.d n.d decyzji środowiskowych Liczba b.d 1 szkolenie w przeprowadzonych roku szkoleń Promocja walorów Dla jakich obszarów brak Wszystkie przyrodniczych sporządzono obszary prawnie i zrównoważony rozwój koncepcję chronione na turystyki zagospodarowania terenie gminy turystycznego Ilość ścieżek 11 n.d przyrodniczych i szlaków rowerowych Tworzenie zielonej Tereny zieleni 1 park spacerowo- n.d infrastruktury na terenie urządzonej w gminie wypoczynkowy; gminy 6 zieleńców, 9 cmentarzy. Trwale zrównoważona Liczba pożarów w b.d 0 gospodarka leśna danym roku Przeciwdziałanie Rozwój systemów Podjęte działania w n.d n.d awariom ostrzegania i reagowania przypadku wystąpienia i zagrożeniom w sytuacji zjawisk powodzi środowiska ekstremalnych Liczba b.d n.d przeprowadzonych szkoleń, akcji informacyjnych dla mieszkańców Ochrona przed powodzią Ilość b.d n.d i skutkami suszy zmodernizowanych rowów melioracyjnych Wykonanie zadania w 0 poniesione zakresie konserwacji i koszty utrzymania cieków. Poniesione koszty Zwiększanie Pobudzenie u Ilość zorganizowanych b.d n.d świadomości mieszkańców akcji edukacyjnych ekologicznej odpowiedzialności za mieszkańców otaczające środowisko i gminy wyeliminowanie negatywnych zachowań Udostępnianie Ocena stanu środowiska Nr i data uchwały Program ochrony informacji o i weryfikacja przyjętych środowiska dla Gminy środowisku celów Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku Nr i data uchwały Raport z wykonania Programu ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna za lata 2013-2014

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

6. Istniejący stan środowiska na terenie gminy Skwierzyna

6.1. Ogólna charakterystyka gminy Gmina Skwierzyna położona jest w województwie lubuskim, w północnej części powiatu międzyrzeckiego. Graniczy z sześcioma innymi gminami: od zachodu z gminą Deszczno, od północy z gminą Santok i gminą Drezdenko, od wschodu z gminą Międzychód, od południa z gminą Przytoczna i gminą Bledzew. Gmina zajmuje powierzchnię 28 481 ha (co stanowi 20,5% powierzchni powiatu), z czego miasto Skwierzyna zajmuje 3 589 ha. W skład gminy wchodzi miasto Skwierzyna i siedem sołectw: Dobrojewo, Gościnowo, Murzynowo, Krobielewko, Świniary, Trzebiszewo i Wiejce. Pod względem użytkowania gruntów najwięcej jest gruntów leśnych wraz z zadrzewieniami i zakrzewieniami (69,6%) oraz użytków rolnych, które zajmują 24,2% powierzchni gminy.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego Gminę Skwierzyna w 2014 roku zamieszkiwało 12 404 osób. Kobiety w gminie stanowiły nieco ponad połowę (51,2%) ludności. Wskaźnik gęstości zaludnienia wynosi 44 os/km2. W 2014 roku 17,3% ludności gminy stanowiły osoby w wieku przedprodukcyjnym, 65,4% w wieku produkcyjnym, a 17,3% w wieku poprodukcyjnym. Z roku na rok spada liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, wzrasta przede wszystkim liczba osób w grupie poprodukcyjnej. Wyraźna jest tendencja starzenia się społeczeństwa.

Przez teren gminy przebiegają ważne szlaki komunikacyjne, takie jak: drogi krajowe nr 24 i S3, wojewódzkie nr 159 i 199 oraz drogi powiatowe: nr 1295F, nr 1322F, nr 1349F, nr 1350F, nr 1351F i nr 1352F. Sieć ww. dróg uzupełniona jest również licznymi drogami gminnymi.

Według danych GUS ogólna długość czynnej sieci gazowej na terenie gminy w 2013 roku wynosiła 69 900 m. Do poszczególnych budynków wykonanych było 583 sztuk przyłączy gazu. Z sieci gazowej korzystało 13,4% ludności gminy. Na terenie gminy Skwierzyna w 2013 roku było 3517 odbiorców energii elektrycznej. Zużycie energii elektrycznej z roku na rok zmniejsza się, a w 2013 roku wynosiło 7825 MWh. Głównym dostawcą energii cieplnej dla gminy Skwierzyna jest Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Skwierzynie, który zarządza 14 kotłowniami o łącznej mocy zamówionej przez odbiorców, tj.: 6,302 MW. Pozostałe gospodarstwa domowe ogrzewane są poprzez kotłownie lokalne lub indywidualne paleniska głównie opalane węglem, olejem opałowym, koksem lub drewnem.

6.2. Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska

6.2.1. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Podstawą prawną oceny jakości powietrza atmosferycznego jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz.1232 z późn. zm.) oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1031), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz. 914) oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1032).

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

 klasa B – jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych, powiększonych o margines tolerancji;  klasa C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne, powiększone o margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne, albo przekraczają poziomy docelowe. W przypadku poziomów celów długoterminowych dla ozonu przyjęto następujące oznaczenie klas:  klasa D1 – jeżeli stężenia ozonu nie przekraczają poziomu celu długoterminowego;  klasa D2 – jeżeli stężenia ozonu przekraczają poziom celu długoterminowego.

Wyniki klasyfikacji jakości powietrza w strefie lubuskiej z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin przedstawiono w poniższych tabelach.

Tabela 2 Klasa strefy lubuskiej w 2014 roku – kryteria dla ochrony zdrowia Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń – ochrona zdrowia Nazwa O O strefy SO NO CO C H 3 3 PM10 PM2,5 Pb As Cd Ni BaP 2 2 6 6 (dc) (dt) Strefa A A A A A D2 C A A A A A C lubuska Źródło: „Roczna ocena jakości powietrza w województwie lubuskim na podstawie badań imisji wykonanych w 2014 rok” WIOŚ Zielona Góra.

Tabela 3 Klasa strefy lubuskiej w 2014 roku – kryteria dla ochrony roślin Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń – ochrona roślin Strefa SO2 NOx O3 (dc) O3 (dt) Strefa lubuska A A A D2 Źródło: „Roczna ocena jakości powietrza w województwie lubuskim na podstawie badań imisji wykonanych w 2014 rok” WIOŚ Zielona Góra.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

6.2.2. Odnawialne źródła energii Według stanu na październik 2015 roku na terenie gminy Skwierzyna energia odnawialna nie była pozyskiwana. Wyjątkiem stanowią kolektory słoneczne, które montowane są na domach i gospodarstwach przez osoby prywatne, a wytworzona energia cieplna wykorzystywana jest na własne potrzeby.

Ograniczeniem dla pozyskania energii geotermalnej są w głównej mierze wysokie koszty wierceń.

6.2.3. Zagrożenie hałasem W 2014 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze nie prowadził pomiarów hałasu na terenie gminy Skwierzyna. Ostatnie tego typu badania były przeprowadzone w 2012 i 2011 roku, a najbliższe punkty pomiarowe znajdowały się w Międzyrzeczu i w m. Przytoczna. Pomiary poziomu hałasu na terenie powiatu wykonane zostały w ramach badań monitoringowych.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

W 2011 roku pomiary hałasu komunikacyjnego wykonano w m. Przytoczna przy ul. Głównej 1 i Głównej 30. Punkty pomiarowe zlokalizowano w otoczeniu zabudowy jedno i wielorodzinnej. Wyniki pomiarów odniesiono do starej normy dla terenów mieszkaniowo-usługowych, która dla pory dnia wynosiła 60 dB, dla pory nocy 50 dB. Odnosząc się do nowych wskaźników dopuszczalny poziom dźwięku przy ul. Głównej 1 został przekroczony o 4,7 dB w porze dziennej, w porze nocnej o 11,7 i 12,1 dB w porze nocnej. Przy ul. Głównej 30 dopuszczalny poziom dźwięku został przekroczony o 6,3 dB w porze dziennej i o 9,6 dB w porze nocnej.

6.2.4. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Pola elektromagnetyczne na terenie gminy emitowane są przez:  linie elektroenergetyczne,  stacje bazowe telefonii komórkowej: o Skwierzyna, ul. Poznańska 5 - strunobetonowy maszt własny – T-Mobile, Orange, ul. Poznańska - wieża ciśnień przy skrzyżowaniu – Orange, Plus, Play, ul. 2 Lutego - wieża kościoła – Plus, ul. Sikorskiego 8- T-Mobile, Orange, o Wiejce 11 - betonowy słup własny – T-Mobile, Orange, o Trzebiszewo ul. Główna 2 - maszt własny Orange, o Trzebiszewo, ul. Rakowiecka 4 - maszt własny T-Mobile, o Trzebiszewo, przy tartaku SAMARTAK – Plus, o Murzynowo – ul. Sportowa 4 (cegielnia) – maszt własny – Plus, T-mobile.

6.2.5. Gospodarka wodno-ściekowa Według danych z ZWiK Sp. z o.o. w Skwierzynie długość sieci wodociągowej z przyłączami na terenie gminy w 2014 roku wynosiła 73,6 km. Liczba przyłączy wodociągowych wynosiła 1679 sztuk. Gmina zwodociągowana była w 94%.

Tabela 4 Sieć wodociągowa na terenie gminy (wg stanu na 2014 rok) liczba długość sieci długość sieci stopień ilość mieszkańców stan techniczny wodociągowej wodociągowej zwodociągowania jakość przyłączy podłączonych do urządzeń z przyłączami bez przyłączy gminy wód sieci wodociągowych km km szt. % os. 11683 z ogółu 73,6 63,5 1679 94,0 12431 mieszkańców dobra dobry Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Skwierzynie.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Natomiast długość sieci kanalizacyjnej z przyłączami na terenie gminy w 2014 roku wynosiła 43,1 km. Liczba przyłączy kanalizacyjnych wynosiła 1031 sztuk. Obszary wiejskie nie posiadają kanalizacji. W związku z tym stopień skanalizowania gminy wynosił 74,3%.

Tabela 5 Sieć kanalizacyjna na terenie gminy (wg stanu na 2014 rok)

km km szt. % os. 8680 z ogółu 43,1 35,9 1031 74,3 12431 mieszkańców m. Skwierzyna Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Skwierzynie.

Mieszkańcy nie podłączeni do sieci kanalizacyjnej ścieki gromadzą w zbiornikach bezodpływowych lub w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Efektywność tych rozwiązań może być bardzo duża, jednak istnieje niebezpieczeństwo związane ze świadomą niewłaściwą eksploatacją tego rodzaju urządzeń i instalacji prowadzącą do emisji zanieczyszczeń do środowiska (problem celowo rozszczelnionych zbiorników na nieczystości ciekłe, związane z tym nielegalne pozbywanie się nieczystości ciekłych przez ich zrzut do gruntu lub wód). Nieszczelne szamba oraz w pełni nie oczyszczone ścieki stanowią zagrożenie dla stanu czystości wód podziemnych i powierzchniowych. Ścieki komunalne wprowadzają głównie zanieczyszczenia wyrażone jako BZT5, ChZT, azot amonowy, fosforany i zawiesina ogólna. Zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013 r. poz. 1399 ze zm.) gminy mają obowiązek prowadzenia ewidencji zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli częstotliwości i sposobu pozbywania się komunalnych osadów ściekowych. Według stanu na wrzesień 2015 roku przydomowych oczyszczalni ścieków było 52 sztuki, a zbiorników bezodpływowych – 749 sztuk (dane są aktualizowane).

Na terenie gminy funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków w Skwierzynie, która obsługuje mieszkańców miasta oraz dowożone są do niej nieczystości ciekłe z innych miejscowości. Z roku na rok zwiększa się liczba mieszkańców obsługiwana przez czyszczalnię. Bezpośrednim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Warta. W 2014 roku oczyszczono 672 374 m3 ścieków.

Tabela 6 Oczyszczalnia ścieków w Skwierzynie – parametry (wg stanu na 2014 rok) liczba mieszkańców Ilość ścieków korzystających z rodzaj przepustowość 3 RLM oczyszczonych oczyszczalni oczyszczalni [m /dobę] 3 [m ] [os.]

9709 biologiczna 2500 14585 672374

Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Skwierzynie.

Jakość ścieków dopływających do oczyszczalni oraz jakość ścieków oczyszczonych wypływających z oczyszczalni przedstawia poniższa tabela.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Tabela 7 Średnie roczne wskaźniki w ściekach dopływających do oczyszczalni i odpływających z oczyszczalni ścieków średnie roczne wartości wskaźników

wskaźnik w ściekach w ściekach dopływających do odpływających z oczyszczalni oczyszczalni BZT5 201,0 4,87 ChZT 649,5 33,50 zawiesina ogólna 258,0 5,25 azot ogólny - - fosfor ogólny - - Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Skwierzynie.

Podstawowym instrumentem wdrożenia postanowień tzw. „dyrektywy ściekowej” jest „Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych” (KPOŚK). W KPOŚK ujęte zostały inwestycje, których celem jest ograniczenie zrzutów niedostatecznie oczyszczanych ścieków, a co za tym idzie ochrona środowiska wodnego przed ich niekorzystnymi skutkami. KPOŚK jest dokumentem strategicznym, w którym oszacowano potrzeby i określono działania na rzecz wyposażenia aglomeracji miejskich i wiejskich, o RLM większej od 2 000, w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków komunalnych. Program koordynuje działania gmin i przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych w realizacji infrastruktury sanitacji na ich terenach. Ustanowionym terminem do osiągnięcia założonych w Programie celów jest rok 2015. Na terenie gminy utworzono aglomerację Skwierzyna – RLM 10 269, utworzona na podstawie uchwały nr V/54/15 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 16 marca 2015 roku. W skład aglomeracji wchodzi miejscowość Skwierzyna. Aglomerację obsługuje oczyszczalnia biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów w Skwierzynie o przepustowości 2100 m3/dobę, co roku oczyszcza 653 tys. m3 ścieków. Bezpośrednim odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Warta. Oczyszczalnia obsługuje 8365 mieszkańców. W celu osiągnięcia wymagań KPOŚK planuje się dalszą budowę sieci kanalizacyjnej.

6.2.6. Zanieczyszczenie wód Wody powierzchniowe System hydrograficzny Gminy Skwierzyna składa się z systemu rzecznego, a grunty pod wodami zajmują 334 ha, co stanowi 1,17 % powierzchni gminy. Na terenie gminy nie ma jezior. Oś hydrograficzną gminy stanowi rzeka Warta. Drugim pod względem wielkości jest rzeka Obra. Poza tym przepływają także następujące kanały: Kanał Świniarski, Kanał Trzebiszewski, Kanał Skwierzynka, Kanał Dobrojewo, Kanał Gościnowo i Kanał Polichno Stare.

 Rzeki Procedura dziedziczenia oceny, to przeniesienie wyników oceny elementów biologicznych (z dokładnością do pojedynczego elementu), fizykochemicznych, hydromorfologicznych oraz chemicznych na kolejny rok w przypadku, gdy dana jcwp nie była objęta monitoringiem. Dziedziczenie oceny jest procesem aktualizacji wykonanej oceny o wyniki uzyskane w kolejnym roku realizacji monitoringu wód powierzchniowych.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Ostatnie badania na terenie gminy Skwierzyna były wykonane w 2012 roku, w dwóch punktach pomiarowo-kontrolnych.

Tabela 8 Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych płynących w 2012 roku Nazwa ocenianej JCW Obra od wpływu do Zb. Bledzew do ujścia Warta od Kamionki do Obry Nazwa punktu pomiarowo- Obra - m. Skwierzyna Warta - m. Skwierzyna kontrolnego Typ abiotyczny Mała i średnia rzeka na obszarze będącym Wielka rzeka nizinna pod wpływem procesów torfotwórczych Silnie zmieniona lub tak tak sztuczna JCW Program monitoringu diagnostyczny diagnostyczny Klasa elementów III IV biologicznych Klasa elementów I I hydromorfologicznych Klasa elementów PPD PPD fizykochemicznych Klasa elementów fizykochemicznych – specyficzne II II zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne Potencjał ekologiczny Umiarkowany Słaby Czy JWC występuje na Tak Tak obszarze chronionym? Potencjał ekologiczny w ppk monitoringu obszarów Umiarkowany Słaby chronionych Stan chemiczny PSD_sr PSD_sr Stan JCW ZŁY ZŁY PPD – poniżej potencjału dobrego PSD_sr – poniżej stanu dobrego – przekroczone stężenia średnioroczne Źródło: Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych na obszarze województwa lubuskiego badanych w 2013 roku z uwzględnieniem dziedziczenia ocen z lata 2010-2012 – WIOŚ Zielona Góra.

Badane JCW należą do wód silnie zmienionych w związku z czym oceniany jest ich potencjał ekologiczny (na podstawie elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych).

Potencjał ekologiczny JCW Obra od wpływu do Zb. Bledzew do ujścia oceniono jako umiarkowany (III klasa). Ocena elementów biologicznych przeprowadzona została w oparciu o wyniki badań fitobentosu, makrofitów, makrobezkręgowce bentosowe i ichtiofauny. O wyniku klasyfikacji zadecydowały badania makrofitów. Stan elementów fizykochemicznych oceniono poniżej potencjału dobrego a elementów fizykochemicznych specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych w JCW oceniono jako dobry (II klasa). Ze względu na umiarkowany potencjał ekologiczny oraz stan chemiczny poniżej stanu dobrego JCW jej stan oceniono jako zły.

 Osady denne rzeczne Badania osadów dennych rzek i jezior w Polsce wykonywane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska od 1990 i mają na celu obserwację zawartości potencjalnie szkodliwych metali (arsen, bar, cynk, chrom, kadm, kobalt, miedź, nikiel, ołów, rtęć, srebro, stront i wanad) oraz trwałych zanieczyszczeń organicznych – wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA),

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

polichlorowanych bifenyli (PCB) i pestycydów chloro organicznych – w osadach powstających współcześnie w rzekach i jeziorach. Sieć monitoringu osadów rzecznych znajduje się wzdłuż najdłuższych rzek oraz przy ujściach rzek dłuższych niż 60 km. Do badań osadów jeziornych wybierane są jeziora wytypowane przez Inspekcje Ochrony Środowiska w danym roku. Na terenie gminy osady denne były przebadane w 3 punktach, w których osady zakwalifikowano jako niezanieczyszczone.

Tabela 9 Klasyfikacja osadów dennych rzek wg badań z lat 2011-2012 Klasyfikacja wg Klasa Ocena Rok Rzeka Miejscowość rozporządzenia* geochemiczna biogeochemiczna 2011 Warta Skwierzyna Niezanieczyszczone II PEC 2012 Obra Skwierzyna Niezanieczyszczone I PEC 2012 Warta Skwierzyna Niezanieczyszczone II PEC *Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony PEC- stężenia zanieczyszczeń powyżej którego występuje sporadyczne szkodliwe oddziaływanie na organizmy Źródło: Stan środowiska w województwie lubuskim w latach 2011-2012, WIOŚ 2013.

Zgodnie z podziałem na jednolite części wód podziemnych, gmina znajduje się w obrębie JCWPd nr 36, 42 i 61.

Celem monitoringu jakości wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód, śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagrożeń, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych i oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych związanych z osiągnięciem dobrego stanu ekologicznego, określonego przez Ramową Dyrektywę Wodną (RDW). Konieczność osiągnięcia celów ramowej Dyrektywy Wodnej w zakresie ochrony i poprawy stanu wód podziemnych oraz ekosystemów bezpośrednio od nich zależnych, a także w zakresie zaopatrzenia ludności w dobrą wodę w jednolitych częściach wód podziemnych wyznaczono na rok 2015. W 2014 i 2013 roku wody podziemne na terenie gminy Skwierzyna nie były badane. Ostatnie tego typu badania były wykonane w 2012 roku. Badania jakości wód podziemnych prowadzone były w ramach monitoringu diagnostycznego i zostały wykonane przez Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Sieć obejmowała 54 punkty pomiarowe w województwie. Na terenie gminy znajdował się jeden punkt pomiarowo-kontrolny w m. Murzynowo. Ocena jakości wód została wykonana w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). W przebadanym punkcie stwierdzono wody zadowalającej jakości (klasa III). W m. Murzynowo przekroczone zostały wartości wskaźników: jonu amonowego, manganu i żelaza.

Tabela 10 Wyniki monitoringu wód podziemnych w 2012 roku Wskaźniki w Klasa granicach Użytkowanie jakości Miejscowość Gmina JCWPd Stratygrafia stężeń III terenu wody w klasy punkcie jakości Murzynowo Skwierzyna 42 Q zabudowa wiejska III NH4, Mn, Fe Q - pokłady czwartorzędowe Źródło: Monitoring jakości wód podziemnych województwa lubuskiego w 2012 r. - WIOŚ Zielona Góra.

Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) określa zasady gospodarowania wodą w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Na jej podstawie wszystkie kraje członkowskie zobowiązane

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

są do osiągnięcia do końca roku 2015 dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych. Zapisy Ramowej Dyrektywy Wodnej dla potrzeb osiągnięcia dobrego stanu wód wprowadzają system planowania gospodarowania wodami w podziale na obszary dorzeczy. Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy są podstawowymi dokumentami planistycznymi. Dla JCW leżących na terenie Gminy Skwierzyna obowiązują zapisy zawarte w Planie Gospodarowania Wodami na obszarze dorzecza Odry, opublikowanym w Monitorze Polskim z dnia 27 maja 2011 r. (M.P. 2011 r. nr 40 poz. 451). Zarówno Ramowa Dyrektywa Wodna, jak i Ustawa Prawo Wodne art. 38e oraz 38d (J.t.: Dz.U. z 2012 r., poz. 145 z późn. zm.) określa następujące cele środowiskowe dla jednolitych części wód podziemnych:  zapobieganie dopływowi lub ograniczenia dopływu zanieczyszczeń do wód podziemnych,  zapobieganie pogarszaniu się stanu wszystkich części wód podziemnych,  zapewnienie równowagi pomiędzy poborem a zasilaniem wód podziemnych,  wdrożenie działań niezbędnych dla odwrócenia znaczącego i utrzymującego się rosnącego trendu stężenia każdego zanieczyszczenia powstałego wskutek działalności człowieka. Celem środowiskowym dla jednolitych części wód powierzchniowych niewyznaczonych jako sztuczne lub silnie zmienione jest ochrona, poprawa oraz przywracanie stanu jednolitych części wód powierzchniowych, tak aby osiągnąć dobry stan tych wód. Za cele środowiskowe przyjęto wartości graniczne opowiadające dobremu stanowi wód. Dla jednolitych części wód będących obecnie w bardzo dobrym stanie/potencjale ekologicznym celem środowiskowym będzie utrzymanie tego stanu/potencjału. Cele środowiskowe realizuje się przez podejmowanie działań zawartych w programie wodnośrodowiskowym kraju, w szczególności działań polegających na:  stopniowej redukcji zanieczyszczeń powodowanych przez substancje priorytetowe oraz substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 45 ust. 1 pkt 1,  zaniechaniu lub stopniowym eliminowaniu emisji do wód powierzchniowych substancji priorytetowych oraz substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 45 ust. 1 pkt 1.

6.2.7. Zasoby złóż naturalnych oraz ochrona powierzchni ziemi W rejonie gminy występują niewielkie złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej, piaski i żwiry oraz piaski kwarcowe. Obecnie eksploatacja nie jest prowadzona na żadnym złożu. Według „Bilansu zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2014 rok” na terenie gminy znajduje się 5 złóż kopalin, z czego trzy złoża rozpoznane są szczegółowo, a na dwóch złożach wydobycie zostało zaniechane. Szczegółowy wykaz złóż kopalin przedstawia poniższa tabela.

Tabela 11 Wykaz złóż kopalin (wg stanu 31 grudnia 2014 roku) Zasoby Geologiczne Wydobycie Typ złoża Nazwa złoża Przemysłowe bilansowe tys. Mg Złoża o zasobach rozpoznanych szczegółowo Piaski i żwiry Nowa Skwierzynka 435 - - Piaski Murzynowo 4823 - - kwarcowe Surowce ilaste ceramiki Skwierzyna Gaj III 503 - - budowlanej Złoża, z których wydobycie zostało zaniechane Surowce ilaste Murzynowo 1928 - - ceramiki budowlanej Skwierzyna Gaj I, Gaj II 24 - -

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Źródło: „Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2014 r.” Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy.

Tabela 12 Wykaz gruntów do rekultywacji Nazwisko i imię, Położenie nazwa zakładu Powierzchnia Uwagi Lp. działki Nr działki (właściciela, [ha] Nazwa obrębu użytkownika) 1 Wojewoda Lubuski Murzynowo 19/11, 6,69 grunty 19/12 poeksploatacyjne po nieistniejących już Gorzowskich Zakładach Ceramiki Budowlanej 2 BUDINSTAL Sp. z Murzynowo 19/15 ok. 2,00 koncesja na o.o. wydobywanie iłów wydana na obszar 4,40 ha 3 Gorzowskie Zakłady miasto 3/1, 3/2, 1,72 grunty leśne, na Ceramiki Skwierzyna-1 3/4 2,17 których nigdy nie Budowlanej w (dawniej rozpoczęto wydobycia Skwierzynie 422/5) tylko została zdjęta (HART-MANN Sp. z warstwa próchniczna o.o.) Źródło: Starostwo Powiatowe w Międzyrzeczu.

6.2.8. Stan gleb Badania odczynu gleby, zasobności w makroelementy oraz potrzeb wapnowania na terenie gminy Skwierzyna zostały przeprowadzone przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Gorzowie Wielkopolskim. W latach 2010-2011 przebadano 185 próbek z 412,47 ha powierzchni przebadanych użytków rolnych.

Tabela 13 Odczyn i potrzeby wapnowania gleb na terenie gminy, na podstawie wykonanych badań w 2010 i 2011 roku Powierzchnia przebadana Ilość Odczyn (pH) Potrzeby wapnowania użytków próbek rolnych ha sztuk bkw kw lkw ob zas K P W O Z 185 16 71 55 38 5 22 39 32 34 58 412,47 100% 9% 38% 30% 20% 3% 12% 21% 17% 18% 32% Odczyn: bkw – bardzo kwaśny, kw – kwaśny, lkw – lekko kwaśny, ob – obojętny, zas – zasadowy. Potrzeby wapnowania: K – konieczne, P – potrzebne, W – wskazane, O – ograniczyć, Z – zbędne. Źródło: Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Tabela 14 Zasobność gleb w makroelementy, na podstawie badań z 2010 i 2011 roku Ilość Zawartość fosforu – ilość Zawartość potasu – ilość Zawartość magnezu – ilość próbek próbek próbek próbek sztuk BN N Ś W BW BN N Ś W BW BN N Ś W BW 185 4 13 72 51 45 25 67 60 30 3 26 36 68 28 27 100% 2% 7% 39% 28% 24% 14% 36% 32% 16% 2% 14% 19% 37% 15% 15% Zawartość: BN – bardzo niska, N – niska, Ś – średnia, W – wysoka, BW – bardzo wysoka. Źródło: Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp.

6.2.9. Gospodarka odpadami Gmina Skwierzyna wpisuje się w region III gospodarki odpadami komunalnymi województwa wielkopolskiego. System gospodarowania odpadami w województwie wielkopolskim został opisany w „Planie gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2012-2017”. Plan został przyjęty uchwałą nr XXV/440/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 27 sierpnia 2012 roku.

Według danych z Urzędu Miejskiego w Skwierzynie na terenie gminy w 2014 roku odebrano 3 830,3 Mg odpadów. Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne odebrano w największej ilości i stanowiły w 2014 roku 53,6% ogólnej masy odebranych odpadów. Skład odebranych odpadów został przedstawiony w tabeli poniżej.

Tabela 15 Ilość i rodzaj odebranych odpadów z terenu gminy Skwierzyna w 2014 roku Ilość odebranych Rodzaje odebranych odpadów odpadów w 2014 roku rodzaj kod masa [Mg] Opakowania z papieru i tektury 15 01 01 6,9 Opakowania z tworzyw sztucznych 15 01 02 55,8 Opakowania ze szkła 15 01 07 26,0 Odpady betonu oraz gruz betonowy 17 01 01 11,2 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż 17 01 07 109,4 wymienione w 17 01 06 Inne nie wymienione odpady 17 01 82 8,4 Szkło budowlane 17 02 02 3,4 Tworzywa sztuczne 17 02 03 49,2 Materiały izolacyjne 17 06 04 5,4 Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu inne niż 17 09 04 42,0 wymienione w 17 09 01, 17 09 02 i 17 09 03 Inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z 19 12 12 1126,1 mechanicznej obróbki odpadów inne niż wymienione w 19 12 11 Papier i tektura 20 01 01 2,1

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Ilość odebranych Rodzaje odebranych odpadów odpadów w 2014 roku rodzaj kod masa [Mg] Szkło 20 01 02 11,0 Odpady ulegające biodegradacji 20 02 01 56,6 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 20 03 01 2055,0 Odpady z czyszczenia ulic 20 03 03 62,1 Odpady wielkogabarytowe 20 03 07 142,5 Odpady komunalne niewymienione 20 03 99 57,2 OGÓŁEM 3830,3 Źródło: Urząd Miejski w Skwierzynie.

Zgodnie z powyższym zestawieniem ogólna Ilość odbieranych odpadów wzrosła, co może świadczyć o szczelniejszym systemie oraz dokładniejszej ewidencji odpadów.

W wyniku prowadzonego recyklingu tj. odzysku, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach, na terenie gminy Skwierzyna w 2014 roku poddano recyklingowi 206,85 Mg odpadów. Gmina osiągnęła poziom recyklingu następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w 2014 roku w wysokości 17,6%. W poniższej tabeli przedstawiono szczegółowy wykaz odpadów poddanych recyklingowi.

Tabela 16 Ilość i rodzaj odpadów komunalnych poddanych recyklingowi w 2014 roku Masa odpadów poddana recyklingowi w Rodzaj odpadu Kod odpadu 2014 roku [Mg] Opakowania z papieru i tektury 15 01 01 21,55 Opakowania z tworzyw sztucznych 15 01 02 41,13 Opakowania z metalu 15 01 04 1,2 Opakowania ze szkła 15 01 07 25,57 Papier i tektura 20 01 01 2,1 Szkło 20 01 02 6,1 Odpady papieru, metali, tworzyw ex 20 01 99 110,4 sztucznych, szkła Razem 206,85 Źródło: Urząd Miejski w Skwierzynie.

W 2014 roku z terenu gminy selektywnie odebrano odpady komunalne ulegające biodegradacji w ilości 145,06 Mg. Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania wynosił w 2014 roku 33,7%. Ilości i rodzaje odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, które nie zostały przekazane do składowania na składowisku odpadów przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 17 Ilość i rodzaj odpadów komunalnych ulegających biodegradacji nieprzekazanych do składowania na składowisku odpadów w 2014 roku Rodzaje odebranych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Masa odpadów Rodzaj Kod [Mg] Opakowania z papieru i tektury 15 01 01 21,73 Papier i tektura 20 01 01 2,10 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 20 01 08 10,28 Odpady ulegające biodegradacji 20 02 01 110,95 RAZEM 145,06 Źródło: Urząd Miejski w Skwierzynie.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Według Planu gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego na lata 2012-2017 Gmina Skwierzyna należy do III regionu gospodarki odpadami. Region III obsługiwany jest przez następujące regionalne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych:  instalację do produkcji paliw alternatywnych - Zakład Utylizacji Odpadów Clean City Sp. z o.o. ul. Piłsudskiego 2, 64-400 Międzychód,  zakład odzysku odpadów obejmującego kompostownię odpadów, instalację suchej fermentacji w pryzmach energetycznych z produkcją biogazu wraz z jego energetycznym wykorzystaniem i węzła odzysku odpadów budowlanych - Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Adam Mulik, Zakład Recyklingu w m. Dęborzyce,  instalacja do produkcji paliwa alternatywnego w gm. Lwówek, m. Józefów – obsługiwana przez "Alkom" z Poznania.

6.2.10. Ochrona przyrody i krajobrazu Obszary prawnie chronione na terenie gminy zajmują powierzchnię 5124,94 ha, co stanowi 18% powierzchni gminy.

Utworzone zostały na podstawie: Rozporządzenia Nr 3 Wojewody Lubuskiego z dnia 17 lutego 2005 roku w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego Nr 9 poz. 172, ze zm. Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2006 r. Nr 54 poz. 1189; Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2008 r. Nr 91 poz. 1373; Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2009 r. Nr 4 poz. 99); Uchwały Nr LVII/579/2010 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 25 października 2010 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego Nr 113 poz. 1820 z dn. 10.12.2010 r.); Uchwały Nr XVII/157/11 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 grudnia 2011 roku zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 13 stycznia 2012 r. poz. 98); Uchwały Nr XXXIII/352/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 grudnia 2012 roku zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 24 grudnia 2012 r. poz. 2867); Uchwały Nr XXXIX/457/13 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 2 lipca 2013 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 9 lipca 2013 r. poz. 1728), Uchwała Nr XLV/534/14 Sejmiku Województwa

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Lubuskiego z dnia 24 lutego 2014r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 3 marca 2014r., poz. 564).

Na terenie gminy jest jeden Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Kijewickie Kerki” – w całości położony na terenie gminy Skwierzyna o powierzchni 302,48 ha; utworzony w 2007 r. na podstawie Uchwały Nr X/83/07 Rady Miejskiej w Skwierzynie z dnia 28 września 2007 r. w sprawie utworzenia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 123 poz. 1630 z dnia 15 listopada 2007 r.) Uchwały Nr XXX/234/09 Rady Miejskiej w Skwierzynie z dnia 4 czerwca 2009 r. w sprawie zmiany Rady Miejskiej w Skwierzynie w sprawie utworzenia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Kijewickie Kerki” (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 83 poz. 1107 z dn. 29.07.2009 r.). Objęty ochroną ze względu na walory widokowe i estetyczne.

Na terenie gminy występuje 11 użytków ekologicznych.

Tabela 18 Użytki ekologiczne na terenie gminy Powierzchnia Obowiązująca Lp. Nazwa Opis Opis lokalizacji [ha] podstawa prawna 1 Świniary 4,99 N-ctwo Karwin L- ctwo Lipki Wielkie oddz. 138j, 139h 2 Dobrojewo 0,77 N-ctwo Karwin L- ctwo Gościnowo oddz. 144m. 3 Puszcza 1,36 N-ctwo Karwin L- ctwo Liki Wielkie oddz. 162h 4 Bagno 3,9 N-ctwo Karwin L- ctwo Liki Wielkie oddz. 188g, 189h. 5 Małe Łąki 6,09 N-ctwo Karwin L- Ochrona ctwo Kalinówek R.W.L. Nr 5 z 2002 r. ekosystemów oddz. 251f, 252c, (Dz.U.Woj.Lub. Nr mających znaczenia 253d,f, 254a,f. 44, poz. 554) 6 Między Liniami 0,75 dla zachowania Skarb Państwa N- różnorodnych typów ctwo Międzychód L- siedlisk. ctwo leszczyny oddz. 186g. 7 Bagno 4,60 Skarb Państwa N- ctwo Międzychódl _ctwo Leszczyny oddz. 68c. 8 Leszczyny 0,59 Skarb Państwa N- ctwo Międzychód oddz. 245j. 9 Bagno przy 11,01 N-ctwo Skwierzyna torach L-ctwo Trzebiszewo oddz. 155g. 10 Staw Raby 0,84 N-ctwo Skwierzyna, R.W.L. Nr 1 z 2004 r. zlokalizowany w (Dz.U.Woj.Lub.Nr 3

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Powierzchnia Obowiązująca Lp. Nazwa Opis Opis lokalizacji [ha] podstawa prawna oklicy rozlewiska poz. 68) Warty 11 Bagienko 2,40 Torfowisko N-ctwo Międzychód Uchwała Nr Zamyślin miedzywydmowe. L-ctwo Zamyślin XXX/236/09 Rady Ochrona obszaru oddz. leśny 432d, Miejskiej w przed 432f Skwierzynie z dnia uszkodzeniem lub 4.06.2009 r. (Dz. zniszczeniem. Urzęd. Woj. Lub. Nr 83 poz. 1108 z dn. 29.07.2009 r.)

Źródło: RDOŚ w Gorzowie Wlkp.

Na terenie gminy znajduje się 28 pomników przyrody.

Tabela 19 Pomniki przyrody na terenie gminy Obowiązująca Obwód na Wysokość Lp. Nazwa podstawa Opis lokalizacji wysokości 1,5 m [m] prawna [cm] 1 Skupienie drzew – 2 szt. R.W.L Nr 14 z 28 N-ctwo Skwierzyna, 400, 480 ok 24 Dęby szypułkowe lutego 2006. obr. leśny Dz.U.Woj.Lub. Nr Skwierzyna, L-ctwo 14 poz. 338 z dn. Skwierzyna, oddz. 7.03.2006 r./ 295 d. 2 Skupienie drzew - 2 szt. R.W.L Nr 46 z 19 N-ctwo Międzychód, 485, 320 ok 25 Dąb szypułkowy maja 2006 r. obr. leśny /Dz.U.Woj.Lub. Krobielewko, L-ctwo Nr 38 poz. 846 z Zawarcie, oddz. 419 dn. 5.06.2006 r./ g. 3 Dąb szypułkowy N-ctwo Międzychód, 450 26 obr. leśny Krobielewko, L-ctwo Zawarcie, oddz. 419 h. 4 Skupienie drzew – 2 szt. N-ctwo Międzychód, 700, 430 ok 34 Dęby szypułkowe obr. leśny Krobielewko, L-ctwo Nowy Dwór, oddz. 491 o. Rosną między Świniarami a Nowym Dworem na dole skarpy przy dawnym cmentarzu ewangelickim. 5 Dąb szypułkowy Rośnie na terenie 620 ok 18 cmentarza komunalnego w Gościnowie. 6 Dąb szypułkowy Rośnie ok. 800 m na 642 ok 19 wschód od Gościnowa i ok. 500 m na południe od asfaltowej drogi Gościnowo- Dobrojewo 7 Skupienie drzew – 3 szt. R.W.L Nr 14 z 28 Rosną na dziedzińcu 390, 410, 450 ok 30 Platany klonolistne lutego 2006. Szkoły Podstawowej /Dz.U.Nr 14 poz. w Murzynowie 338 z dn. 7.03.2006 r. 2006r/ 8 Skupienie drzew – 3 szt. R.W.L Nr 14 z 28 Rosną w rzędzie przy 380, 490, 495 od 25 do Dęby szypułkowe lutego 2006. ogrodzeniu w 30 Dz.U.Woj.Lub. Nr zachodniej części

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Obowiązująca Obwód na Wysokość Lp. Nazwa podstawa Opis lokalizacji wysokości 1,5 m [m] prawna [cm] 14 poz. 338 z dn. dziedzińca Szkoły 7.03.2006r Podstawowej

9 Skupienie drzew- 26 szt. uchwała nr Rosną na wale 400-640 23-30 dębów szypułkowych XIII/119/07 Rady przeciwpowodziowym Miejskiej w i w międzywalu rzeki Skwierzynie z Warty 10 Skupienie drzew- 15 szt. dnia 10.12.2007 Rosną na wale 200, 513 20-35 wiązów pospolitych r. /Dz.U.Woj.Lub. przeciwpowodziowym Nr 6 poz. 156 z i w międzywalu rzeki dn. 16.01.2008 r./ Warty 11 Skupienie drzew - 17 szt. N-ctwo Karwin obręb 120, 270 23-35 o długości ok. 200 m Murzynowo oddz. modrzewi 334b,c,d 12 Aleja drzew 301 obiektów uchwała Nr rosną przy drodze 150-400 20 XVIII/156/08 rady Murzynowo-Dębiniec Miejskiej w (Osetnica) Skwierzynie z dnia 29.04.2008 r. (Dz.U.Woj. Lub. Nr 55 poz. 1001 z dn. 18.06.2008 r.)

13 Wiąz szypułkowy uchwała nr N-ctwo Międzychód 335 30 XXX/235/09 Rady L-ctwo Zamyślin Miejskiej w oddz. 498b, rośnie Skwierzynie z ok.. 100 m na dnia 4.06.2009 r. południe od trasy /Dz.U.Woj.Lub. Zamyślin-Wiejce 14 Dąb szypułkowy Nr 83 poz. 1107 z N-ctwo Międzychód, 400 28 dn. 29.07.2009 r./ rośnie ok.. 200 m na południe od trasy Zamyśłin-Wiejce 15 Dąb szypułkowy N-ctwo Międzychód, 470 27 rośnie ok. 250 m na południe od trasy Zamyśłin-Wiejce 16 Dąb szypułkowy N-ctwo Międzychód, 420 27 rośnie ok. 300 m na południe od trasy Zamyśłin-Wiejce 17 Lipa drobnolistna N-ctwo Międzychód, 535 17 rośnie ok. 4 km na płd.-zach. Od wsi Lubiatów 18 Lipa drobnolistna N-ctwo Międzychód, 395 22 rośnie przy wsi Wiejce 19 Jałowiec pospolity N-ctwo Międzychód, 51 10 rośnie ok.. 2 km na północ od trasy Skrzynica-Nowy Dwór 20 Dąb szypułkowy N-ctwo Międzychód, 435 36 rośnie przy pałacu w Nowym Dworze 21 Skupienie drzew- 2 szt. N-ctwo Międzychód, 255, 230 33, 32 Grab zwyczajny rośnie przy pałacu w Nowym Dworze 22 Klon zwyczajny N-ctwo Międzychód, 330 21 rośnie przy pałacu w Nowym Dworze 23 Klon jawor N-ctwo Międzychód, 300 27

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Obowiązująca Obwód na Wysokość Lp. Nazwa podstawa Opis lokalizacji wysokości 1,5 m [m] prawna [cm] rośnie ok.. 800 m na płd.-zach. od wsi Nowy Dwór 24 Lipa drobnolistna N-ctwo Międzychód, 400 37 rośnie ok. 1 km na płd.-zach. od wsi Nowy Dwór 25 Kon zwyczajny N-ctwo Międzychód, 280 24 rośnie ok. 1,5 km na płd.-zach. od wsi Nowy Dwór 26 Skupienie drzew - 2 szt. N-ctwo Międzychód, 385, 345 29, 31 Wiąz szypułkowy rosną ok. 3 km na płn.-zach. od Skwierzyny 27 Dąb szypułkowy N-ctwo Międzychód, 330 28 rośnie ok. 3 km na płn.-zach. od Skwierzyny 28 Dąb szypułkowy N-ctwo Międzychód, 440 30 rośnie ok. 3 km na płn.-zach. od Skwierzyny Źródło: RDOŚ w Gorzowie Wlkp.

Obszary Natura 2000 Na terenie gminy Skwierzyna wyznaczono dwa obszary mające znaczenie dla Wspólnoty i jeden obszary specjalnej ochrony ptaków.1

1 http://natura2000.gdos.gov.pl

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

wybuch i łatwe rozprzestrzenianie się pożarów oraz monokultury sosnowe ze znikomym udziałem drzew liściastych (brzoza) są narażone na gradację owadzich szkodników.

Ochrona lasów Według Banku Danych Lokalnych GUS w 2014 roku na terenie gminy było 19 071,48 ha lasów, z czego 94,2% to lasy będące na obszarach wiejskich. Lesistość gminy wynosiła 67% i była zdecydowanie wyższa niż wskaźnik dla województwa lubuskiego (49,2%) i dla kraju (29,4%). Blisko 99,7% były to lasy publiczne. Lasy na terenie gminy administrowane są przez trzy nadleśnictwa: Skwierzyna, Karwin i Międzychód.

Dominują lasy wielofunkcyjne z przeważającym udziałem sosny. Dominującym typem siedliskowym jest bór świeży.

Na stan zdrowotny i sanitarny lasów wpływają różne czynniki, określane jako stresowe, które powodują niekorzystne zmiany w zasobach leśnych. Występujące zagrożenia można podzielić na trzy grupy:

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

 zagrożenia abiotyczne – czynniki atmosferyczne (anomalie pogodowe), właściwości gleby (żyzność, wilgotność), warunki fizjograficzne,  zagrożenia biotyczne – szkodniki owadzie, choroby grzybicze, nadmierne występowanie roślinożernych ssaków,  zagrożenia antropogeniczne – zanieczyszczenie powietrze, wód, gleby, przekształcanie powierzchni ziemi, pożary, kłusownictwo i niewłaściwa gospodarka leśna.

Zieleń urządzona Według danych GUS w 2014 roku na terenie gminy był jeden park spacerowo-wypoczynkowy, 6 zieleńców, 9 cmentarzy oraz lasy gminne o łącznej powierzchni 15 ha. W tabeli poniżej przedstawiono powierzchnie terenów zieleni urządzonej w gminie.

Tabela 20 Tereny zieleni urządzonej w 2014 roku Parki, zieleńce i tereny Cmentarze Lasy gminne Jednostka administracyjna zieleni osiedlowej ha Gmina Skwierzyna 14,16 10,70 15,00 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.

6.2.11. Adaptacja do zmian klimatu i nadzwyczajne zagrożenia środowiska Dla rzek Warty i Obry przepływających przez teren miasta i gminy Skwierzyna zostały sporządzone mapy zagrożenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego, na których zostały przedstawione „obszary szczególnego zagrożenia powodzią”. Mapy te zostały podane do publicznej wiadomości 15 kwietnia 2015 roku poprzez przekazanie ich właściwym dyrektorom urzędów żeglugi śródlądowej, właściwym wojewodom, marszałkom województwa, starostom, wójtom (burmistrzom, prezydentom miast) oraz właściwym komendantom wojewódzkim i powiatowym Państwowej Straży Pożarnej. Szczegółowe mapy dostępne są na stronie mapy.isok.gov.pl. Dla terenu miasta i gminy Skwierzyna poza opracowanymi mapami zagrożenia i ryzyka powodziowego dla prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi 10%, 1% i 0,2%, zostały także opracowane mapy całkowitego zniszczenia wału przeciwpowodziowego dla prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi 1%.2

Tabela 21 Wykaz wałów przeciwpowodziowych na terenie gminy Obszar Lp Ciek i nazwa doliny Nazwa odcinka , Kilometry cieku od Kilometry Długość Obręb chronion . chronionej symbol - do wału od - do /m/ y /ha/ Warta Dol. Polichno St. - Osetnica- 1 Murzynowo 74+500 – 85+600 0+000-7+850 7850 3395,00 Murzynowo Murzynowo Vb Warta Dol. Polichno St. - Murzynowo – 2 Murzynowo 86+400 – 88+400 0+000-2+540 2540 45,00 Murzynowo Skwierzyna Vc Trzebiszewo – 3 Warta Dol. Borek- Rakowo Murzynowo 79+850 – 88+200 0+000-7+800 7800 1540,00 Rakowo VIb Warta Dol. Świniary- nowy Świniary, Świniary- Nowy 4 96+000 – 106+300 0+000-11+000 11000 1770,00 Dwór Nowy Dwór Dwór VIIIa 5 Warta Dol. Skrzynica Skrzynica Skrzynica IXa 107+200 - 109+300 0+000-1+950 1950 40,00 6 Warta Dol. Krobielewko Krobielewko Krobielewko Xa 109+700 – 113+300 0+000-3+550 3550 120,00 7 Warta Dol. Wiejce Wiejce Wiejce XIa 114+100 – 115+600 0+000-1+500 1500 40,00 Warta Dol. Skwierzyna- Skwierzyna- 8 Skwierzyna 92+200 – 98+400 0+000-4+800 4800 1050 Krasne Dłusko Chełmsko XIIa Źródło: Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze – Inspektorat w Międzyrzeczu.

2 Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Tabela 22 Wykaz innych urządzeń przeciwpowodziowych

Lp. Nazwa, numer i symbol Typ Obręb Obiekt Kilometr

Przepust wałowy Kanał Odcinek XIIa Skwierzyna – 1 przepust Skwierzyna km wału –4+600 Skwierzynka Chełmsko

Przepust wałowy Kanał Odcinek VIIIa Świniary-Nowy 2 przepust Świniary km wału 11+400 Świniarski Dwór

Przepust wałowy Kanał Odcinek VIb Trzebiszewo- 3 przepust Trzebiszewo km wału 7+700 Trzebiszewski Rakowo

budowla Odcinek XIIa Skwierzyna – 4 śluza wałowa z klapą Skwierzyna km wału –4+600 spustowa Chełmsko

budowla Odcinek VIIIa Świniary-Nowy 5 śluza z klapą Świniary km wału 11+400 spustowa Dwór

budowla Odcinek VIb Trzebiszewo- 6 śluza wałowa z klapą Trzebiszewo km wału 7+700 spustowa Rakowo

Źródło: Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze – Inspektorat w Międzyrzeczu.

Tabela 23 Stan techniczny urządzeń przeciwpowodziowych Stan techniczny wałów Rzeka, symbol wału, (bezpieczeństwa) -długość wału (m) Lp. Rodzaj uszkodzeń (lokalizacja) miejscowość mogący nie zagrażający zagrażać zagrażający 1 V b Osetnica-Murzynowo - 7850 - Dziury zwierzęce Uszkodzenia spowodowane 2 V c Murzynowo-Skwierzyna - 2540 - przez zwierzęta Uszkodzenia spowodowane 3 VIII a Świniary-Nowy Dwór - 11000 - przez zwierzęta Uszkodzenia spowodowane 4 IX a Skrzynica - 1950 - przez zwierzęta Nierówności na ławie 5 X Krobielewko - 3550 - przywałowej, koleiny na koronie wału Uszkodzenia spowodowane 6 XI Wiejce - 1500 - przez zwierzęta Uszkodzenia spowodowane 7 VI b Trzebiszewo-Rakowo - 7800 - przez zwierzęta Uszkodzenia spowodowane 8 XII a Skwierzyna-Chełmsko - 4800 - przez zwierzęta Źródło: Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze – Inspektorat w Międzyrzeczu.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Brak konserwacji rowów melioracyjnych może doprowadzić do podtopień oraz całkowitego ich zaniku. Właściwa melioracja gruntów rolniczych przynosi w bardzo krótkim czasie wymierne korzyści dla wszystkich. Prawidłowe stosunki wodne w glebie dają poprawę plonów, natomiast dobrze rozwinięta eksploatacja melioracji podstawowej i szczegółowej zapobiega zalewaniu gruntów. Działania związane z naprawą systemów melioracyjnych i drenarskich mogą również nieść negatywne skutki. Mogą wiązać się z osuszaniem terenów chronionych w tym siedlisk przyrodniczych czy siedlisk roślin i zwierząt chronionych. Szczególne zagrożenie stwarza to dla lasów bagiennych i zarośli łęgowych występujących w dolinach rzecznych. Zaniechanie wykaszania i wypasu jest natomiast dodatkowym czynnikiem przyspieszającym to zjawisko. Według informacji Lubuskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze, powierzchnia gruntów ornych wymagających odbudowy lub modernizacji wynosi 716 ha, natomiast powierzchnia użytków zielonych – 976 ha.

7. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu Głównym celem Programu ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna jest określenie dla danej jednostki terytorialnej drogi do osiągnięcia celów w przedmiotowej dziedzinie, zmierzających do poprawy stanu środowiska, ustalonych wcześniej na szczeblu krajowym i międzynarodowym. Dlatego odstąpienie od wdrażania zapisów przedmiotowego dokumentu oznaczać będzie odstąpienie od obowiązku realizacji strategicznych celów ochrony środowiska w kontekście szerszej perspektywy postrzegania tej problematyki.

W przypadku braku realizacji Programu, przeprowadzona analiza i ocena istniejącego stanu środowiska pozwala wykazać, że może nastąpić pogorszenie stanu środowiska. Brak realizacji Programu przyczyniać się będzie do występowania negatywnych tendencji w zakresie korzystania ze środowiska.

W związku z rozwojem gospodarczym, wzrostem poziomu konsumpcji, zwiększającą się presją na obszary cenne przyrodniczo i niezurbanizowane, zwiększeniem zapotrzebowania na surowce, brak realizacji zapisów Programu prowadzić może do pogorszenia elementów środowiska. Istnieje zagrożenie zmiany stanu środowiska poprzez m.in.:  utratę różnorodności ekologicznej i cennych przyrodniczo terenów;  degradację walorów krajobrazu;  pogorszenie jakości wód powierzchniowych i podziemnych w związku ze zwiększonym wytwarzaniem ścieków, niewłaściwym stosowaniem nawozów i gnojowicy czy oddziaływaniem składowisk odpadów;  degradację powierzchni ziemi związaną z nielegalną eksploatacją zasobów naturalnych;  degradację powierzchni terenu ze względu na nielegalne składowanie odpadów;  zwiększenie ilości wytwarzanych odpadów;  niewłaściwe postępowanie z wytworzonymi odpadami;  zmniejszanie wielkości zasobów wodnych;  wzrost zagrożenia podtopieniami;  zwiększenie skutków występowania suszy;  pogorszenie jakości powietrza;  zwiększenie się liczby mieszkańców narażonych na ponadnormatywne natężenie hałasu i pola elektromagnetyczne;  pogorszenie jakości życia mieszkańców.

W przypadku, gdy Program ochrony środowiska nie zostanie wdrożony, negatywne trendy będą się pogłębiać, a zanieczyszczenie środowiska wzrastać. Utrudni to również realizację założeń zrównoważonego rozwoju gminy. W związku z powyższym realizacja Programu wydaje się być konieczna.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

8. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Programu, w szczególności dotyczących obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.) W niniejszym rozdziale przedstawiono najistotniejsze problemy ochrony środowiska występujące na terenie gminy Skwierzyna, które zostały zidentyfikowane na podstawie analizy stanu środowiska opisanej w poprzednim rozdziale.

Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego:  przekroczenie stężenia benzo(α)piranu i pyłu zawieszonego PM10 w strefie lubuskiej, którą zaliczono do klasy C,  przekroczenie poziomu celu długoterminowego dla ozonu ze względu na ochronę zdrowia ludzi i roślin (strefa lubuska otrzymała klasę D2),  głównym źródłem ciepła są indywidualne kotły grzewcze opalane paliwem stałym,  problematyczna emisja niska pochodząca z palenisk domowych i małych kotłowni,  spalanie śmieci w indywidualnych kotłach grzewczych,  sieć gazowa dostępna tylko dla części mieszkańców gminy,  emisja zanieczyszczeń ze źródeł komunikacyjnych rosnąca wraz ze wzrostem natężenia ruchu samochodowego,

Odnawialne źródła energii:  zbyt słabe tempo rozwoju alternatywnych źródeł energii,  zbyt mały udział odnawialnych źródeł energii w stosunku do istniejącego potencjału - konieczność zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii,  barierą dla rozwoju energetyki odnawialnej zwłaszcza energetyki wiatrowej i budowy biogazowni rolniczych jest rozwinięta w gminie sieć obszarów chronionych (w tym Natura 2000 oraz inne obszary przyrodniczo wartościowe);  niechęć lokalnej społeczności do lokalizowania inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii.

Oddziaływanie hałasu:  duże natężenie ruchu na terenie gminy,  przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku przy ciągach komunikacyjnych na terenie powiatu w porze dziennej i nocnej,  brak wystarczających rozwiązań technicznych - tempo modernizacji i budowy nowych dróg nie może nadążyć za wzrostem liczby pojazdów.

Oddziaływanie pól elektromagnetycznych:  dynamiczny rozwój telefonii komórkowej, wzrost liczby stacji bazowych telefonii i urządzeń Wi- Fi przez co zwiększa się ilość źródeł promieniowania i obszar ich oddziaływania,  mała świadomość społeczeństwa na temat źródeł, zasięgu oraz oddziaływań pól elektromagnetycznych oraz niepełna wiedza na temat skutków zdrowotnych,  wymagania z zakresu ochrony środowiska przed promieniowaniem niejonizującym są często pomijane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,  podchodzenie zabudowy mieszkaniowej pod linie energetyczne.

Ochrona wód:  punktowe (zrzuty ścieków, nieszczelne zbiorniki na nieczystości płynne) i obszarowe źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych stanowiące głównie zanieczyszczenia spływające z pól, szczególnie w okresach po nawożeniu gruntów rolnych,  brak kanalizacji na terenach wiejskich,  dysproporcje pomiędzy długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej stwarzają niebezpieczeństwo zanieczyszczenia środowiska ściekami nienależycie gromadzonymi lub niedostatecznie oczyszczonymi,  nielegalne zrzuty ścieków komunalnych, nieszczelne zbiorniki bezodpływowe (szamba), niekontrolowany wywóz nieczystości ciekłych niewłaściwie funkcjonujące przydomowe oczyszczalnie ścieków,  niewłaściwe postępowanie z substancjami ropopochodnymi (zwłaszcza na terenach wiejskich, niewłaściwe magazynowanie oleju napędowego);

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

 możliwość przeniknięcia zanieczyszczeń do poziomów wodonośnych wskutek niewłaściwej eksploatacji ujęć wód podziemnych;  awarie i wypadki mogące spowodować emisję niebezpiecznych substancji do środowiska gruntowego;  słaby i umiarkowany potencjał ekologiczny rzek na terenie gminy,

Ochrona powierzchni ziemi:  wypłukiwanie pierwiastków i związków chemicznych z gleb powodując zanieczyszczenie wód podziemnych i powierzchniowych,  duży stopień zagrożenia erozją wodną gleb położonych w strefach krawędziowych dolin rzecznych,  oddziaływanie dzikich wysypisk odpadów na powierzchnię terenu i wody podziemne,  nieracjonalne stosowanie nawozów sztucznych oraz niewłaściwe postępowanie ze środkami ropopochodnymi w obrębie gospodarstw rolnych,  transport, który przyczynia się do degradacji powierzchni ziemi,  oddziaływanie dzikich wysypisk odpadów na powierzchnię terenu i wody podziemne,  brak monitoringu wód podziemnych w obrębie dzikich wysypisk odpadów.

Gospodarka odpadami:  objęcie systemem zbiórki odpadów komunalnych nie wszystkich ich wytwórców (w zakresie zmieszanych odpadów komunalnych oraz w zakresie selektywnej zbiórki),  zbyt mała wiedza mieszkańców o sposobach postępowania z poszczególnymi frakcjami odpadów,  zbyt powolne tempo usuwania azbestu.

Ochrona przyrody i krajobrazu:  możliwość wystąpienia konfliktów społecznych na styku ochrona przyrody a rozwój inwestycji na obszarach chronionych,  fragmentacja głównych ciągów ekologicznych, tworzenie barier ekologicznych poprzez infrastrukturę komunikacyjną,  niekontrolowany rozwój turystyki i rekreacji na terenach cennych przyrodniczo,  niskie zróżnicowanie gatunkowe lasów, przewaga sosny nad innymi gatunkami drzew,  wysoka podatność lasów na degradację ze strony szkodników leśnych,  szkody w drzewostanach wyrządzane przez huraganowe wiatry i susze,  szkody wyrządzane przez zwierzynę łowną (głównie przez sarny i jelenie) w postaci zgryzania upraw leśnych,  wzrastający ruch turystyczny, zaśmiecanie lasów, postępująca urbanizacja i rozwój komunikacji,  duże zagrożenie pożarowe lasów często spowodowane podpaleniami,  szkodnictwo leśne tj. kradzieże drewna, choinek, siatek leśnych,  niebezpieczeństwo związane z wypalaniem traw.

Edukacja ekologiczna:  niskie wykorzystanie dostępnych środków finansowych na realizację działań edukacyjnych,  niewystarczający udział mediów zarówno w samej edukacji ekologicznej, jak i w informowaniu o rozmaitych jej formach i działaniach,  brak trwałych form współpracy poszczególnych instytucji, w tym samorządów pomiędzy sobą oraz z mediami w zakresie upowszechniania informacji.

9. Identyfikacja i ocena przewidywanych znaczących oddziaływań na środowisko, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne W Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna wyznaczono cele i kierunki interwencji. Cele te zostaną osiągnięte poprzez realizację zaplanowanych zadań. W trakcie realizacji zaplanowanych przedsięwzięć mogą wystąpić szczególne aspekty oddziaływania na środowisko. Ocenie możliwych oddziaływań na środowisko poddano wszystkie zaplanowane zadania zarówno inwestycyjne jak i pozainwestycyjne, które zostały przedstawione w harmonogramie.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Najważniejszym zagrożeniem dla środowiska związanym z realizacją Programu może być nieterminowe realizowanie zapisanych w nim działań.

Próbę identyfikacji i oceny przewidywanych znaczących oddziaływań poszczególnych zadań na środowisko dokonano w tabeli uwzględniając:  pozytywne / negatywne lub brak oddziaływania, a poza nimi oceniono dodatkowo poszczególne priorytety oddziaływania:  bezpośrednie / pośrednie,  krótkoterminowe / średnioterminowe / długoterminowe,  stałe / chwilowe. Ocena została dokonana na podstawie stymulacji i przewidywanych skutków realizacji konkretnych działań na poszczególne elementy: 1. Obszary Natura 2000, 2. Różnorodność biologiczna, 3. Ludzie, 4. Zwierzęta, 5. Rośliny 6. Woda i jednolite części wód (JCW), 7. Powietrze, 8. Powierzchnia ziemi, 9. Krajobraz, 10. Klimat, 11. Zasoby naturalne, 12. Zabytki, 13. Dobra materialne.

Analizując zestawienie przedstawione w poniższej tabeli należy pamiętać, że dokonana ocena z uwagi na ogólny charakter analizowanego Programu w dużej mierze ma charakter czysto teoretyczny – dlatego też przy opisach znaczących oddziaływań celowo używane jest określenie „prawdopodobnie”. W ocenie tej, nie wartościowano wielkości poszczególnych oddziaływań tylko analizowano możliwość ich wystąpienia. Określenie zmian stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem w odniesieniu do zadań inwestycyjnych zaplanowanych w Programie przy braku informacji o sposobie i dokładnych miejscach realizacji poszczególnych przedsięwzięć jest bardzo trudne. Biorąc jednak pod uwagę, że większość z planowanych zadań inwestycyjnych wymagać będzie przeprowadzenia postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do konkretnych warunków środowiskowych przyjęto, że na tym etapie wystarczające będzie omówienie typowych oddziaływań i ich potencjalnych skutków środowiskowych.

Jako oddziaływanie negatywne należy rozumieć takie oddziaływanie, które prowadzi do ujemnych skutków, pomniejsza wartość środowiska i jego składników. Oddziaływania pozytywne to takie, których realizacja prowadzi do poprawy stanu środowiska. W niektórych przypadkach oddziaływanie, w zależności od aspektu, jaki się rozważa, może mieć jednocześnie negatywny i pozytywny wpływ na dany element środowiska. Przyznanie takiej oceny nie oznacza, że oddziaływania takie zawsze wystąpią oraz że oddziaływanie pozytywne zawsze będzie miało większą, mniejszą lub taką samą wartość jak oddziaływanie negatywne.

W niniejszej analizie określono również wskaźnik 0 – jako brak zauważalnego oddziaływania. W rzeczywistości trudno jest znaleźć przypadek, gdy brak jest jakichkolwiek oddziaływań. Zawsze można określić powiązania, które będą wpływać negatywnie lub pozytywnie na dany komponent środowiska. Lecz w celu uproszczenia i przedstawienia braku zauważalnego oddziaływania zaplanowanego zadania na środowisko wprowadzono wskaźnik 0.

Oznaczenia: (+) - pozytywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zadania, (-) - negatywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zadania, (0) - brak zauważalnego oddziaływania i skutków w zakresie analizowanego zadania, (+/-) - realizacja celu może spowodować zarówno pozytywne, jak i negatywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zagadnienia.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Tabela 24 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zadań przewidzianych do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz

pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska:

Zadania

ziemi

Wodę

Dobra

Klimat

Ludzie

Obszar

Zasoby Zabytki

Rośliny

naturalne

Zwierzęta

Krajobraz

Powietrze

materialne

biologiczna

Powierzchnię

NATURA NATURA 2000 Różnorodność Różnorodność

Obszar interwencji: Powietrze i klimat

Prowadzenie monitoringu powietrza + + + + + + + + 0 + + + +

Realizacja zadań wskazanych w programach ochrony powietrza (POP) + + + + + 0 + + 0 + + + + Kompleksowe uwzględnianie w strategicznych dokumentach gminy zagadnień ochrony powietrza, w tym w zakresie benzo(a)pirenu, pyłu + + + + + 0 + + 0 + + + + zawieszonego PM10 Modernizacja systemów grzewczych i eliminacja niskiej emisji w obiektach 0 0 + + 0 0 + + + + + + + budowlanych Modernizacja oświetlenia ulicznego 0 0 + 0 0 0 + + + + + + +

Rozwój sieci gazowniczej 0 0 + +/- +/- 0 + +/- 0 + + + +

Termomodernizacja Ośrodka Sportu i Rekreacji w Skwierzynie 0 0 + 0 0 0 + + + + + + +

Termomodernizacja Zespołu Edukacyjnego w Skwierzynie 0 0 + 0 0 0 + + + + + + +

Termomodernizacja Centrum Kształcenia Praktycznego 0 0 + 0 0 0 + + + + + + +

Termomodernizacja Zespołu Szkół Technicznych 0 0 + 0 0 0 + + + + + + +

Termomodernizacja Bursy Zespołu Szkół Technicznych w Skwierzynie 0 0 + 0 0 0 + + + + + + +

Termomodernizacja Skwierzyńskiego Ośrodka Kultury 0 0 + 0 0 0 + + + + + + +

Termomodernizacja Centrum Edukacji w Świniarach 0 0 + 0 0 0 + + + + + + +

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz

pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska:

Zadania

ziemi

Wodę

Dobra

Klimat

Ludzie

Obszar

Zasoby Zabytki

Rośliny

naturalne

Zwierzęta

Krajobraz

Powietrze

materialne

biologiczna

Powierzchnię

NATURA NATURA 2000 Różnorodność Różnorodność Termomodernizacja budynku głównego Gimnazjum im. Władysława 0 0 + 0 0 0 + + + + + + + Jagiełły Termomodernizacja sali gimnastycznej przy Gimnazjum im. Władysława 0 0 + 0 0 0 + + + + + + + Jagiełły Budowa ścieżek rowerowych na terenie gminy + + + + + 0 + +/- + + + + + Promowanie korzystania z komunikacji zbiorowej, rowerów i środków + + + + + + + + + + + + + transportu wykorzystujących napędy przyjazne środowisku Poprawa stanu technicznego dróg 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- + Promocja odnawialnych źródeł energii oraz edukacja w zakresie + + + + + + + + + + + + + zwiększenia efektywności energetycznej Wspieranie przedsięwzięć związanych z wykorzystaniem odnawialnych 0 0 +/- +/- +/- + + +/- +/- + + +/- + źródeł energii Obszar interwencji: Klimat akustyczny i pola elektromagnetyczne Ograniczenie hałasu w miejscach występowania szczególnych uciążliwości akustycznych dla mieszkańców poprzez: budowę ekranów akustycznych, stosowanie mat antywibracyjnych, wykopów, tuneli, tworzenie pasów 0 0 + + + 0 + + + + + + + zieleni przy głównych trasach komunikacyjnych, zwiększenie izolacyjności akustycznej budynków Przebudowa skrzyżowania z drogą krajową nr 24 a drogą krajową nr 22, w 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- + km 64+000-69+335 Przebudowa skrzyżowania z drogą krajową nr 24 a drogą krajową nr 22, w 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- + km 59+600-64+000 Remont drogi Wierzbno-Przytoczna w km 34+000-37+000 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- +

Remont drogi Przytoczna-Chełmsko w km 43+000-47+970 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- + Przebudowa skrzyżowania z drogą krajową nr 24 a drogą krajową nr 22, w 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- + km 54+640-69+600

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz

pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska:

Zadania

ziemi

Wodę

Dobra

Klimat

Ludzie

Obszar

Zasoby Zabytki

Rośliny

naturalne

Zwierzęta

Krajobraz

Powietrze

materialne

biologiczna

Powierzchnię

NATURA NATURA 2000 Różnorodność Różnorodność

Remont drogi granica województwa – Wierzbno w km 30+271-34+000 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- + Przebudowa skrzyżowania drogi krajowej nr 24 z drogą powiatową nr 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- + F1327 Goraj – Lubikowo w km 37+500-38+000 Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 159 (Skwierzyna – droga woj. nr 158) 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- + Rozbiórka i budowa nowego mostu wraz z mostem objazdowym przez rzekę Wartę w m. Skwierzyna w ciągu drogi wojewódzkiej nr 159, Nowe 0 0 +/- +/- +/- +/- +/- - +/- + + +/- + Polichno – Skwierzyna w km 13+423 Przebudowa drogi polegająca na remoncie mostu drogowego nad terenem zalewowym rz. Warta w ciągu drogi woj. nr 159 w km 11+960 w m. 0 0 +/- +/- +/- +/- +/- - +/- + + +/- + Skwierzyna (estakada) Przebudowa drogi powiatowej 1349F na odcinku Rakowo-Trzebiszewo 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- + Przebudowa drogi powiatowej nr 1351F na odcinku o długości 375 m wraz 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- + z kanalizacją deszczową w m. Murzynowo. Etap II w km 0+555 – 0+930 Odnowa zabezpieczenia antykorozyjnego elementów stalowych oraz kompleksowa wymiana drewnianego pomostu i dyliny jezdni mostu 0 0 +/- +/- +/- +/- +/- - +/- + + +/- + JNI01028772 na rzece Obrze w m. Skwierzyna w ciągu drogi powiatowej nr 1349F Przebudowa i budowa dróg gminnych 0 0 +/- +/- +/- 0 +/- - +/- + + +/- +

Wykonywanie pomiarów pól elektromagnetycznych + + + + + 0 + + + + + + +

Obszar interwencji: Zasoby i jakość wód

Monitoring wód powierzchniowych + + + + + + 0 0 + 0 + 0 0

Monitoring wód podziemnych + + + + + + 0 0 + 0 + 0 0

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz

pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska:

Zadania

ziemi

Wodę

Dobra

Klimat

Ludzie

Obszar

Zasoby Zabytki

Rośliny

naturalne

Zwierzęta

Krajobraz

Powietrze

materialne

biologiczna

Powierzchnię

NATURA NATURA 2000 Różnorodność Różnorodność

Odbudowa i zagospodarowanie nadbrzeża rzeki Warty + + + +/- +/- +/- 0 +/- + 0 0 0 +

Obszar interwencji: Gospodarka wodno-ściekowa Remont i budowa nowych sieci i urządzeń wodociągowych dla poprawy 0 0 + +/- +/- + 0 +/- 0 0 + + + jakości i parametrów wody pitnej Kontynuacja działań organizacyjnych i planistycznych zmierzających do 0 0 + +/- +/- + 0 +/- 0 0 + + + skanalizowanie całej gminy Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków 0 0 + + + + 0 + 0 0 + + + Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych 0 0 + + + + 0 + 0 0 0 + + oczyszczalni ścieków Kontrola zawartych umów na odbiór zanieczyszczeń ze zbiorników 0 0 + + + + 0 + 0 0 0 + + bezodpływowych Likwidacja zbiorników bezodpływowych poprzez podłączanie się do sieci + + + + + + + + + + + + + kanalizacyjnej Obszar interwencji: Zasoby geologiczne Ochrona niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowania + + + + + + 0 + + 0 + + + przestrzennego Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin + + + + + + 0 + + 0 + + +

Obszar interwencji: Gleby Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych zgodnych z zasadami + + + + + + + + + + + + + rozwoju zrównoważonego Prowadzenie rejestru zawierającego informacje o terenach na których + + + + + + 0 + 0 0 + + + stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby lub ziemi Rekultywacja gleb zdegradowanych lub zdewastowanych i przywracanie + + + + + + + + + + + + + im walorów użytkowych

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz

pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska:

Zadania

ziemi

Wodę

Dobra

Klimat

Ludzie

Obszar

Zasoby Zabytki

Rośliny

naturalne

Zwierzęta

Krajobraz

Powietrze

materialne

biologiczna

Powierzchnię

NATURA NATURA 2000 Różnorodność Różnorodność Rekultywacja zamkniętego gminnego składowiska odpadów + + + + + + + + + + + + + Obszar interwencji: Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Objęcie wszystkich mieszkańców systemem odbioru odpadów oraz 0 0 + 0 0 + 0 + + 0 + + + selektywnego zbierania odpadów Kontrola podmiotów prowadzących działalność w zakresie odbierania, zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania 0 0 + 0 0 + 0 + + 0 + + + odpadów Minimalizacja składowanych odpadów + + + 0 0 + 0 + + 0 + + +

Likwidacja „dzikich wysypisk” śmieci na terenie gminy + + + + + + + + + 0 + + +

Wsparcie finansowe w usuwaniu wyrobów zawierających azbest 0 0 + 0 0 0 + + + 0 0 + +

Obszar interwencji: Zasoby przyrodnicze

Ochrona, rozwój i uporządkowanie systemu obszarów chronionych + + + + + + + + + + + + + Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego uwzględniające + + + + + + + + + + + + + zachowanie istniejących zasobów przyrodniczych Edukacja pracowników administracji publicznej oraz pozostałych interesariuszy w zakresie prawnych i przyrodniczych podstaw zarządzania + + + + + + + + + + + + + obszarami Natura 2000 Opracowanie koncepcji zagospodarowania turystycznego dla obszarów + + + + + + + + + + + + + przyrodniczych prawnie chronionych Budowa ścieżek przyrodniczych i wyznaczenie nowych szlaków + + + + + 0 + +/- + + + + + rowerowych Utrzymanie zieleni w mieście i na obszarach wiejskich + + + + + + + + + + + + +

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz

pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska:

Zadania

ziemi

Wodę

Dobra

Klimat

Ludzie

Obszar

Zasoby Zabytki

Rośliny

naturalne

Zwierzęta

Krajobraz

Powietrze

materialne

biologiczna

Powierzchnię

NATURA NATURA 2000 Różnorodność Różnorodność

Zapobieganie pożarom lasów + + + + + + + + + + + + + Obszar interwencji: Adaptacja do zmian klimatu i nadzwyczajne zagrożenia środowiska Wypracowanie systemu szybkiego ostrzegania i reagowania w przypadku 0 0 + 0 0 + 0 + 0 0 0 + + zagrożenia powodzią Budowa nowych i przebudowa istniejących rowów melioracyjnych - 0 +/- + +/- +/- + 0 0 0 0 + + + melioracje wodne Kanał Świniarski w km 0+000-7+440 Usuwanie namułów; wykaszanie roślin z brzegów; usuwanie roślin 0 +/- + +/- +/- + 0 0 0 0 + + + pływających i korzeniących się w dnie. Kanał Trzebiszewski w km 0+000-10+800 Usuwanie namułów; wykaszanie roślin z brzegów; usuwanie roślin pływających i korzeniących się w dnie; 0 +/- + +/- +/- + 0 0 0 0 + + + rozbiórka tam bobrowych. Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia + + + + + + + + + + + + + awarii Obszar interwencji: działania edukacyjne Edukacja mieszkańców gminy w zakresie zagrożeń wynikających z + + + + + + + + + + + + + rosnącego zjawiska niskiej emisji Prowadzenie działań dotyczących możliwości wykorzystania alternatywnych źródeł energii oraz poszanowania energii (np. kampanii, + + + + + + + + + + + + + szkoleń, konferencji. itp.) Prowadzenie działań podnoszących wiedzę z zakresu właściwej + + + + + + + + + + + + + gospodarki odpadami (np. szkolenia, konferencje, kampanie) Propagowanie zachowań sprzyjających oszczędzaniu wody przez + + + + + + + + + + + + + działania edukacyjno-promocyjne Prowadzenie działań mających na celu podnoszenie świadomości w zakresie wpływu na jakość wód nieprawidłowej gospodarki ściekowej w + + + + + + + + + + + + + domostwach i gospodarstwach rolnych (np. spotkania, prelekcje, szkolenia)

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz

pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska:

Zadania

ziemi

Wodę

Dobra

Klimat

Ludzie

Obszar

Zasoby Zabytki

Rośliny

naturalne

Zwierzęta

Krajobraz

Powietrze

materialne

biologiczna

Powierzchnię

NATURA NATURA 2000 Różnorodność Różnorodność Opracowanie i uchwalenie Programu ochrony środowiska dla Gminy + + + + + + + + + + + + + Skwierzyna Opracowanie i upublicznienie co 2 lata raportów z realizacji programu + + + + + + + + + + + + + ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko zadań zaplanowanych w Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna

Obszary Natura 2000 i różnorodność biologiczna Wpływ zadań zaplanowanych w Programie ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna na obszary objęte ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (t. j. Dz. U. 2013, poz. 627 ze zm.) będą oceniane zgodnie z zapisami określonymi w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz.1235 ze zm.).

Obszary prawnie chronione na terenie gminy zajmują powierzchnię 5124,94 ha, co stanowi 18% powierzchni gminy. System obszarów chronionych w gminie składa się z:  dwa obszary chronionego krajobrazu: „4-Dolina Warty i Dolnej Noteci” i „8A-Dolina Obry”,  rezerwat przyrody „Bagno Leszczyny”,  Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Kijewickie Kerki”,  11 użytków ekologicznych,  28 pomników przyrody. Poza tym na terenie gminy wyznaczono obszary Natura 2000:  PLH080032 Bory Chrobotkowe Puszczy Noteckiej,  PLH080041 Skwierzyna,  PLB300015 Puszcza Notecka.

Dla obszarów chronionego krajobrazu obowiązują zakazy, które określane są w drodze uchwały sejmiku województwa. Zgodnie z art. 24 ust. 1. Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r., poz. 1651) na obszarze chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone następujące zakazy: 1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; 3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych; 4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; 5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych; 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; 7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych; 8) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej;

Zgodnie z art.15. ust. 1. ustawy o ochronie przyrody w rezerwatach przyrody zabrania się: 1) budowy lub przebudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów i urządzeń służących celom rezerwatu przyrody; 3) chwytania lub zabijania dziko występujących zwierząt, zbierania lub niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych zwierząt, umyślnego płoszenia zwierząt kręgowych, zbierania poroży, niszczenia nor, gniazd, legowisk i innych schronień zwierząt oraz ich miejsc rozrodu; 4) polowania, z wyjątkiem obszarów wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych ustanowionych dla rezerwatu przyrody; 5) pozyskiwania, niszczenia lub umyślnego uszkadzania roślin oraz grzybów; 6) użytkowania, niszczenia, umyślnego uszkadzania, zanieczyszczania i dokonywania zmian obiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, tworów i składników przyrody; 7) zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody;

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

9) niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i użytkowania gruntów; 10) palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz używania źródeł światła o otwartym płomieniu, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 11) prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej i rolniczej, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony; 12) stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów; 13) zbioru dziko występujących roślin i grzybów oraz ich części, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 14) połowu ryb i innych organizmów wodnych, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych; 15) ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, z wyjątkiem szlaków i tras narciarskich wyznaczonych przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 16) wprowadzania psów na obszary objęte ochroną ścisłą i czynną, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony, psów pasterskich wprowadzanych na obszary objęte ochroną czynną, na których plan ochrony albo zadania ochronne dopuszczają wypas oraz psów asystujących w rozumieniu art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, ze zm); 17) wspinaczki, eksploracji jaskiń lub zbiorników wodnych, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 18) ruchu pojazdów poza drogami publicznymi oraz poza drogami położonymi na nieruchomościach stanowiących własność parków narodowych lub będących w użytkowaniu wieczystym parków narodowych, wskazanymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 19) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną przyrody, udostępnianiem parku albo rezerwatu przyrody, edukacją ekologiczną, z wyjątkiem znaków drogowych i innych znaków związanych z ochroną bezpieczeństwa i porządku powszechnego 20) zakłócania ciszy; 21) używania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego, uprawiania sportów wodnych i motorowych, pływania i żeglowania, z wyjątkiem akwenów lub szlaków wyznaczonych przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 22) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu; 23) biwakowania, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 24) prowadzenia badań naukowych - w parku narodowym bez zgody dyrektora parku, a w rezerwacie przyrody - bez zgody regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 25) wprowadzania gatunków roślin, zwierząt lub grzybów, bez zgody ministra właściwego do spraw środowiska; 26) wprowadzania organizmów genetycznie zmodyfikowanych; 27) organizacji imprez rekreacyjno-sportowych bez zgody regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Planowane w projekcie Programu przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko są zlokalizowane poza terenem rezerwatu przyrody (tutaj w ogóle nie planuje się przedsięwzięć).

W stosunku do pomników przyrody, użytków ekologicznych lub zespołów przyrodniczo- krajobrazowych wprowadza się następujące zakazy: 1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru; 2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych; 3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby; 4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej; 5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno--błotnych; 6) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych; 7) zmiany sposobu użytkowania ziemi; 8) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

9) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 10) zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych, utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych; 11) umieszczania tablic reklamowych.

W przypadku obszarów Natura 2000 sporządzane są plany zadań ochronnych, które zawierają:  opis granic obszaru i mapę obszaru Natura 2000;  identyfikację istniejących i potencjalnych zagrożeń dla zachowania właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt i ich siedlisk będących przedmiotami ochrony;  cele działań ochronnych;  określenie działań ochronnych ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów ich wdrażania, w tym w szczególności działań dotyczących: ochrony czynnej siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk; monitoringu stanu przedmiotów ochrony oraz monitoringu realizacji celów; uzupełnienia stanu wiedzy o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich ochrony;  wskazania do zmian w istniejących studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, planach zagospodarowania przestrzennego województw oraz planach zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń wewnętrznych lub zewnętrznych, jeżeli są niezbędne dla utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000;  wskazanie terminu sporządzenia, w razie potrzeby, planu ochrony dla części lub całości obszaru.

Uwzględniając powyższe zakazy i ograniczenia, założenia Programu ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna nie wpłyną na cele ochrony oraz integralność obszarów chronionych.

Występujące oddziaływania zaplanowanych do realizacji zadań mogą mieć charakter krótkotrwały i dotyczą jedynie etapu budowy. Prace budowlane związane z melioracją mogą wpływać na bioróżnorodność poprzez m.in.: niszczenie siedlisk roślin (chronione gatunki roślin i grzybów) i zwierząt (bobry, chronione gatunki zwierząt), tworzenie barier w migracji zwierząt, zmianę warunków siedliskowych (oddziaływania bezpośrednie, negatywne). Nieprzemyślane działania powodują zmiany i straty w ekosystemach. Wycinanie drzew pozbawia cieków ocienionych fragmentów. Wpływa to na zmniejszenie różnorodności środowiska wodnego, sprzyja szybszemu nagrzewaniu się wody i spadkowi zawartości tlenu. W efekcie prowadzi to do wycofywania się z cieków szeregu organizmów.

Dalszy rozwój sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, wpłyną na polepszenie się jakości wód powierzchniowych i podziemnych na obszarach prawnie chronionych. Realizacja tych zadań nie powinna wpływać na bilans wodny w dorzeczu Warty. Potencjalnie występujące oddziaływania związane z pracami budowlanymi będą miały charakter miejscowy i nie powinny wywierać ujemnego wpływu na przyrodę.

Realizacja przedsięwzięć w zakresie ochrony powietrza nie wpłynie negatywnie na wartości przyrodnicze obszarów objętych ochroną prawną. Do możliwych negatywnych oddziaływań należą przede wszystkim działania na rzecz rozwoju energii odnawialnej. Należy jednak zaznaczyć, że w Gminie Skwierzyna nie planuje się realizacji takich inwestycji na obszarach Natura 2000 oraz na innych obszarach prawnie chronionych, stąd nie przewiduje się negatywnego oddziaływania na obszar Natura 2000 oraz na bioróżnorodność z nich wynikającego. Tego typu inwestycje wymagają przeprowadzenia postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w ramach którego szczegółowo analizowany jest ich wpływ na środowisko przyrodnicze. Oddziaływanie tych inwestycji jest bardzo silnie związane z dokładną lokalizacją oraz parametrami technicznymi inwestycji, stąd nie można wskazać na poziomie programu ochrony środowiska ich wpływu na środowisko, zwłaszcza na ptaki. Według Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 817), inwestycje te zostały zaliczone do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Realizacja pozostałych zadań nie będzie negatywnie wpływać na obszary Natura 2000 i inne obszary cenne przyrodniczo oraz na różnorodność biologiczną.

Zwierzęta i rośliny Niektóre z zaplanowanych działań będą mieć negatywny wpływ na zwierzęta i rośliny. Przewiduje się, że negatywne oddziaływania będą występować głównie na etapie realizacji danej inwestycji.

W przypadku rozwoju sieci gazowniczej na terenie gminy ingerencja w środowisko wiąże się z fazą budowy. W trakcie układania gazociągu dochodzi do wycinki drzew i krzewów (niszczenie potencjalnych siedlisk roślin i zwierząt). Zasięg oddziaływań dotyczy tylko pasa roboczego. Natomiast w trakcie eksploatacji instalacji gazowych do oddziaływań na środowisko może dojść jedynie w przypadku awarii.

Zarówno przebudowa jak i budowa nowych dróg może negatywnie oddziaływać na rośliny i zwierzęta. Oddziaływania te będą krótkotrwałe i największe na etapie realizacji przedsięwzięcia. Zniszczeniu mogą ulec naturalne siedliska roślin, potencjalne miejsca żerowania, bytowania i rozrodu zwierząt. Konieczność wycinki drzew i krzewów może spowodować zniszczenie siedlisk ptaków, może zostać zakłócony przebieg szlaków migracyjnych nietoperzy. Infrastruktura drogowa stanowi barierę dla przemieszania się wielu gatunków zwierząt, może zwiększyć się także ich śmiertelność w wyniku kolizji drogowych. Jednak planowane działania mają charakter lokalny stąd oddziaływanie także będzie miejscowe. Rozwój sieci drogowej powinien być prowadzony z uwzględnieniem przyrodniczej roli obszarów.

Do możliwych negatywnych oddziaływań należą przede wszystkim działania na rzecz rozwoju energii odnawialnej. Są to inwestycje wymagające przeprowadzenia postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w ramach którego szczegółowo analizowany jest ich wpływ na środowisko przyrodnicze. Oddziaływanie tych inwestycji jest bardzo silnie związane z dokładną lokalizacją oraz parametrami technicznymi inwestycji, stąd nie można wskazać na poziomie programu ochrony środowiska dokładnego ich wpływu na środowisko, zwłaszcza na ptaki i nietoperze. Ogólnie można jednak wskazać, że z ewentualną realizacją elektrowni fotowoltaicznych wiążą się zagrożenia oddziaływania w postaci efektu tafli wody oraz możliwości olśnienia ptaków. Natomiast ewentualna realizacja elektrowni wiatrowych wiąże się z ryzykiem zaistnienia kolizji na trasach przelotów ptaków i nietoperzy.

Inwestycja polegająca na odbudowie i zagospodarowaniu nadbrzeża rzeki Warty może mieć negatywny wpływ na rośliny i zwierzęta. Podczas prac mogą zostać zniszczone siedliska roślin i zwierząt (zarówno lądowych jak i wodnych), miejsca lęgowe i bytowania ptaków i bobrów.

Prace konserwacyjne na rowach melioracyjnych mogą powodować zmiany w siedliskach bobrów, ptaków wodno-błotnych i innych organizmów tam występujących.

W przypadku budowy sieci kanalizacyjnej i wodociągowej negatywne oddziaływania będą występować tylko na etapie budowy – niszczenie naturalnych siedlisk roślin i zwierząt, wycinka krzewów i drzew.

Pozostałe inwestycje nie będą mieć negatywnego wpływu na rośliny i zwierzęta.

Ludzie Przewiduje się, że niektóre z zaproponowanych działań mogą stanowić źródło potencjalnych oddziaływań na ludzi. Będą to przede wszystkim inwestycje budowlane związane z wykorzystaniem ciężkiego sprzętu budowlanego, tj. przy budowie i przebudowie dróg, ścieżek rowerowych, infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Mogą wystąpić uciążliwości zarówno dla ruchu pieszego jak i kołowego. Będą to jednak oddziaływania chwilowe i zakończą się w momencie sfinalizowania przedsięwzięcia. Dlatego ważne jest odpowiednie przygotowanie inwestycji, w celu ograniczenia negatywnych oddziaływań: właściwe oznakowane miejsca pracy, wcześniejsze poinformowanie mieszkańców o przyszłych utrudnieniach. Prowadzone prace powinny przebiegać w godzinach dziennych, a przedsięwzięcia drogowe najlepiej poza godzinami szczytu komunikacyjnego. Wszystkie

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

działania budowlane powinny być prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego i zasadami BHP. Na etapie eksploatacji dróg, prowadzone działania powinny być zgodne z dopuszczalnymi standardami jakości powietrza i poziomu hałasu. Eksploatacja sieci wodno-kanalizacyjnej niesie pozytywne skutki społeczne, podnoszące standard życia mieszkańców. Budowa i modernizacja stacji uzdatniania oraz sieci wodociągowych pozwoli na dostarczenie wody spełniającej warunki dla wody przeznaczonej do spożycia. Budowa sieci kanalizacyjnej pozwoli ograniczyć ilość zbiorników bezodpływowych i zmniejszy ilość zanieczyszczeń wód, co pośrednio wpłynie na polepszenie stanu zdrowia mieszkańców.

Należy sprzyjać rozwojowi małych indywidualnych instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii, ze względu na uwarunkowania przestrzenne, przyrodnicze i klimatyczne gminy. Jednak przy realizacji większych inwestycji tj. elektrownie wiatrowe i farmy fotowoltaiczne niezbędne jest zamieszczenie tych działań w studium oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i podanie do konsultacji społecznych. Hipotetycznie zakłada się, że planowane przedsięwzięcia związane z budową farm wiatrowych i fotowoltaicznych nie spowodują pogorszenia warunków bytu okolicznych mieszkańców oraz nie naruszą interesów osób trzecich. Planowane rozwiązania pozwolą na ograniczenie emisji substancji szkodliwych w wyniku zmniejszonej ilości spalanych paliw kopalnianych do produkcji energii elektrycznej. Realizacja inwestycji związanych z odnawialnymi źródłami energii musi odbywać się z dużą ostrożnością i poszanowaniem środowiska naturalnego. Należy również uwzględniać przepisy prawne, zapisy w zawarte w opiniach i konsultacjach oraz należy przeprowadzić analizę wpływu lokalizacji oraz funkcjonowania inwestycji na zdrowie i życie ludzi oraz środowisko naturalne.

Wpływ działań wyznaczonych w Programie ochrony środowiska na zdrowie i życie ludzi będzie oceniany w oparciu o procedurę ocen oddziaływania na środowisko w procesie ubiegania się o decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla realizacji inwestycji na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 ze zm.).

Woda Negatywne oddziaływanie na wodę może spowodować realizacja zaplanowanych w Programie inwestycji polegających na budowie lub remoncie mostu oraz inwestycja polegająca na odbudowie i zagospodarowaniu nadbrzeża rzeki Warty. Inwestycje te będą oddziaływać głównie na etapie realizacji inwestycji. Jakość wód w rzece może ulec pogorszeniu poprzez niekontrolowany wyciek substancji ropopochodnych i innych zanieczyszczeń. Prace w korycie i na brzegach rzek mogą spowodować wzruszenie namułów i ich spływ z wodami rzeki. Zniszczeniu mogą ulec miejsca bytowania, lęgu i rozrodu ryb i innych zwierząt wodnych oraz siedliska roślin.

Pozytywne oddziaływanie na wody będą mieć głównie inwestycje polegające na rozbudowie sieci kanalizacyjnej i wodociągowej. Nowe i zmodernizowane odcinki sieci wodociągowej ograniczą w znaczny sposób straty wody powstające na skutek przesyłu, a dostarczana dla mieszkańców woda do picia będzie miała lepszą jakość. Natomiast rozbudowa sieci kanalizacyjnej przyczyni się do likwidacji zbiorników bezodpływowych, które mogą być źródłem zanieczyszczeń przenikających do wód powierzchniowych i podziemnych.

Powietrze Zaproponowane do realizacji zadania będą miały pozytywny wpływ na powietrze, zarówno oddziałując na nie w sposób pośredni, jak i bezpośredni. Ich oddziaływanie będzie zauważalne w zakresie krótkookresowym (np. termomodernizacja budynków, budowa lub modernizacja oświetlenia ulicznego), a także długookresowym (np. eliminacja niskiej emisji, zmniejszenie zużycia energii na ogrzewanie, co tym samym przyczyni się do zmniejszenia ilości emitowanych zanieczyszczeń).

Zwiększenie liczby ścieżek rowerowych i pieszych, a także poprawa ich jakości może wpłynąć na ograniczenie użycia transportu samochodowego spowoduje bezpośrednią, długoterminową poprawę jakości powietrza, a także ograniczy emisję hałasu do środowiska. Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych wpłynie pozytywnie na stan zdrowia mieszkańców, stan fauny i flory, a także na dobrą kondycję dóbr materialnych i kulturowych. Ścieżki rowerowe i spacerowe

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

wzbogacą ponadto estetykę krajobrazu. Z uwagi na charakter prac wykonawczych możliwe jest wystąpienie także negatywnych, krótkoterminowych oddziaływań bezpośrednich na powierzchnię ziemi oraz elementy biotyczne.

Realizacja inwestycji z zakresu budowy dróg może wymagać przeprowadzenia postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 3 ust.1 pkt. 60 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (t. j. Dz. U. 2010 nr 213, poz. 1397 ze zm.) drogi o nawierzchni twardej całkowitej długości powyżej 1 km należą do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Zgodnie z art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t. j. Dz. U. z 2013, poz. 1235 ze zm.), obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko stwierdza w takim przypadku organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Podczas prac związanych z budową dróg będzie mieć miejsce emisja zarówno zorganizowana jak i niezorganizowana: gazów wylotowych z silników spalinowych maszyn drogowych i środków transportu, węglowodorów w czasie układania i utwardzania nawierzchni bitumicznych, emisji niezorganizowanej pyłu. Również zaplecze budowy drogi (wytwórnie betonu, mas bitumicznych, składowiska kruszywa) są źródłem emisji pyłów, fenolu, formaldehydów, naftalenu. Najwyższe poziomy zanieczyszczeń będą zlokalizowane w obrębie pasa drogowego. Poza granicą pasa poziomy zanieczyszczeń będą minimalne.

Działania związane z modernizacją dróg i poprawą ich stanu technicznego spowodują upłynnienie ruchu samochodowego, a w efekcie ograniczenie emisji spalin i pozytywny wpływ na jakość powietrza atmosferycznego oraz na stan klimatu akustycznego. W sposób pośredni pozytywnie oddziałuje to także na zdrowie człowieka i na inne organizmy żywe.

Powierzchnia ziemi Oddziaływania będą miały charakter bezpośredni i pośredni, krótkotrwały, negatywny. Dotyczy to zadań:  budowy i modernizacji sieci wodociągowych i kanalizacyjnych,  budowy, rozbudowy i modernizacji odcinków dróg,  budowa sieci gazowej,  budowa ścieżek rowerowych i przyrodniczych,  realizacja inwestycji wykorzystujących odnawialne źródła energii.

Prowadzone prace budowlane wiążą się z czasowym przemieszczaniem mas ziemnych, wykonywaniem wykopów. Powstałe w trakcie prac masy winny być zagospodarowane w trakcie robót. Realizacja w/w inwestycji zabezpieczy grunty przed zanieczyszczeniami pochodzenia komunalnego oraz zanieczyszczeniami z transportu. Po etapie budowy i prac ziemnych oddziaływanie będzie wyłącznie pozytywne we wszystkich aspektach środowiskowych i w okresie długoterminowym.

Krajobraz Na krajobraz oddziaływać będą głównie działania o charakterze inwestycyjnym. Inwestycje polegające na budowie dróg, farm wiatrowych oraz infrastruktury technicznej napowietrznej spowodują stałą zmianę w krajobrazie. Rodzaj oddziaływania (pozytywny bądź negatywny) jest uzależniony od lokalizacji danej inwestycji i otaczającego je terenu. Właściwie zaprojektowany i zlokalizowany w przestrzeni nie powinien negatywnie oddziaływać na środowisko. Ponadto pozytywne oddziaływanie będą miały zadania z zakresu likwidacji dzikich wysypisk odpadów. Inwestycje budowlane w sposób trwały wpiszą się w krajobraz, dlatego istotny jest wybór lokalizacji oraz odpowiedniej technologii. Niemniej jednak w większości negatywne oddziaływanie będzie krótkotrwałe i wystąpi jedynie w czasie prowadzonych robót.

Zasoby naturalne Wszystkie zaproponowane działania – wpływ bezpośredni i pośredni, długoterminowy i pozytywny lub brak wpływu. Działania skupiają się na racjonalizacji użytkowania zasobów naturalnych oraz na utrzymaniu bądź poprawy ich stanu jakościowego. Niemniej jednak nieunikaną konsekwencją realizacji zadań inwestycyjnych jest z reguły zmniejszenia powierzchni biologicznie czynnych.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Dobra materialne i zabytki Wszystkie zaproponowane działania mają bezpośredni i pośredni, długoterminowy i stały pozytywny wpływ. Wszystkie zapisy ukierunkowane są na poprawę jakości życia mieszkańców gminy, stąd ewentualne negatywne oddziaływanie może mieć miejsce wyłącznie w wyniku niewłaściwej ich realizacji lub użytkowania. Przykładem może być poprawa jakości infrastruktury drogowej poprzez jej wyrównanie lub utwardzenie, co może przyczynić się do wzrostu natężenia ruchu lub do nadmiernej prędkości pojazdów. Z drugiej strony poprawie ulegnie jakość życia mieszkańców, zmniejszy się ryzyko wystąpienia kolizji spowodowanej złym stanem nawierzchni oraz uszkodzenia samochodów, a także wyeliminuje kurz i zapylenie środowiska w otoczeniu drogi. W przypadku występowania w granicy pasa drogowego zidentyfikowanych i potencjalnych stanowisk archeologicznych, konieczne jest uzgodnienie sposobu zabezpieczenia i postępowania na etapie inwestycyjnym na zasadach określonych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Nie przewiduje się negatywnego oddziaływania planowanych inwestycji zarówno w fazie realizacji i funkcjonowania pod warunkiem zastosowania przez wykonawcę zaleceń Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Podsumowując, należy stwierdzić że, nie przewiduje się negatywnego oddziaływania zapisów na zabytki i dobra materialne, jeśli ich realizacja będzie prawidłowa.

10. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji Programu, w szczególności na cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru W poprzednim rozdziale zostały wskazane działania, które mogą wywoływać negatywne skutki dla środowiska. Podstawowym sposobem minimalizacji ewentualnych negatywnych oddziaływań związanych z realizacją Programu jest przestrzeganie przy realizacji poszczególnych zadań obowiązujących przepisów. Należy podjąć następujące środki zapobiegające lub ograniczające prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnego oddziaływania na środowisko:  zapewnienie wysokiego poziomu przebiegu procedur oceny oddziaływania na środowisko dla poszczególnych przedsięwzięć,  nadzór merytoryczny nad prawidłową realizacją Programu oraz monitoring stanu środowiska, analiza wyników monitoringu oraz podejmowanie działań adekwatnych do otrzymanych wyników,  ścisła egzekucja zapisów określonych w decyzjach administracyjnych, regulaminach utrzymania czystości i porządku w gminach oraz w przepisach prawnych,  analiza informacji o stanie i ochronie środowiska poprzez ścisłą współpracę z instytucjami dysponującymi danymi na temat stanu środowiska (m.in. WIOŚ, Urząd Marszałkowski, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny),  prowadzenie szkoleń dla pracowników administracji samorządowej,  edukacja ekologiczna społeczeństwa.

Potencjalne negatywne oddziaływanie na środowisko można ograniczyć do racjonalnego poziomu poprzez dobrze przemyślany wybór lokalizacji oraz odpowiedni dobór rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych, ponieważ skala wywoływanych przez nie oddziaływań środowiskowych zależeć będzie w znacznym stopniu od lokalnych uwarunkowań i zastosowanych rozwiązań ograniczających negatywny wpływ na środowisko.

Niektóre z zaplanowanych inwestycyjnych przewidywanych do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska wymagać będzie przeprowadzenia postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do konkretnych warunków środowiskowych. Dlatego też przyjęto, że na tym etapie programowania wystarczające będzie omówienie typowych oddziaływań i ich potencjalnych skutków środowiskowych.

W celu zmniejszenia lub wyeliminowania negatywnego oddziaływania na środowisko zaplanowanych zadań zaproponowano następujące rozwiązania.

W zakresie poprawy jakości powietrza

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Zaplanowane inwestycje tj. modernizacja systemów grzewczych i eliminacja niskiej emisji w obiektach budowlanych oraz termomodernizacja budynków użyteczności publicznej nie będzie mieć negatywnego wpływu na obszary Natura 2000 i pozostałe formy ochrony przyrody. Przedsięwzięcia te będą realizowane na już istniejących nieruchomościach, nie zostaną dokonane żadne zmiana wykraczające poza te obiekty.

Negatywne oddziaływania mogą być związane z rozbudową sieci gazowej oraz budową i rozbudową urządzeń i instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii.

Jeżeli planowana inwestycja będzie przebiegać przez obszar Natura 2000 należy przed rozpoczęciem prac wykonać inwentaryzacje przyrodnicze. W przypadku wystąpienia kolizji z obszarem Natura 2000 należy minimalizować negatywny wpływ poprzez zastosowanie odpowiedniej technologii. Należy zakładać, że na terenie gminy Skwierzyna rozbudowa sieci gazowej będzie przeprowadzana na terenach zurbanizowanych, a bezpośredni obszar inwestycji będzie związany z istniejącą już infrastrukturą, dlatego nie przewiduje się negatywnego oddziaływania inwestycji na obszary prawnie chronione.

Aby ograniczyć negatywne oddziaływanie przy budowie sieci gazowej należy prowadzić prace przy zastosowaniu nowoczesnego sprzętu tak aby ograniczyć emisję zanieczyszczeń i hałasu. Prace należy prowadzić zgodnie z harmonogramem prac, w ustalonych godzinach, w porze dziennej aby nie pogorszyć komfortu życia mieszkańców.

Zmiana systemu ogrzewania na bardziej efektywny przy wykorzystaniu gazu ziemnego przyczyni się do mniejszego udziału zanieczyszczeń z palenisk indywidualnych, co wpłynie na poprawę jakości powietrza. Wprowadzenie zmian w technologii grzewczej, poprzez wyeliminowanie węgla jako paliwa i zastosowanie bardziej ekologicznych źródeł energii (np. gazu ziemnego, oleju opałowego, biomasę), powinno przyczynić się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do powietrza (ograniczenie emisji niskiej).

Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych przyczyni się do wolniejszego ich zużywania i ograniczania presji na środowisko. Zrealizowanie tych postulatów ma umożliwić wykorzystywanie energii odnawialnej. Wzrost udziału energii z odnawialnych źródeł przełoży się na różnorodność oddziaływań na środowisko. Poza wykorzystaniem biomasy, zaletą energii odnawialnej jest eliminacja wytwarzania odpadów i emisji do powietrza na etapie eksploatacji systemu.

Z uwagi na uwarunkowania klimatyczne, gospodarcze i przestrzenne gminy należy sprzyjać rozwojowi małych indywidualnych instalacji wykorzystujących OZE (instalacje fotowoltaiczne, kolektory słoneczne, pompy ciepła). W przypadku realizacji większych przedsięwzięć (tj. elektrownie wiatrowe i farmy fotowoltaiczne) obszary pod rozwój odnawialnych źródeł energii powinny zostać wyznaczone w dokumentach planistycznych gminy, a realizacja takich inwestycji musi odbywać się z dużą ostrożnością i poszanowaniem środowiska naturalnego. Należy uwzględniać przepisy prawne, zapisy w zawarte w opiniach i konsultacjach oraz należy przeprowadzić analizę wpływu lokalizacji oraz funkcjonowania inwestycji na zdrowie i życie ludzi oraz środowisko naturalne.

Ewentualna realizacja inwestycji polegających na lokalizacji paneli fotowoltaicznych zwłaszcza na dużych powierzchniach może prowadzić do powstania „efektu tafli wody”. Efekt ten polega na tym, że w skutek odbijania promieni słonecznych przez panele słoneczne może dojść do kolizji ptaków z panelami, które mogą mylić je z taflą wody. Poprzez zajęcie dużej części powierzchni terenu może dojść do fragmentacji siedlisk, opuszczania miejsc gniazdowania i bezpośrednią utratą siedlisk lęgowych dla gatunków gniazdujących na ziemi. Można spodziewać się kolizji ptaków z panelami fotowoltaicznymi, przy próbie lądowania na panelach, które wskutek efektu odbicia lustrzanego będą imitowały taflę wody. Efekt ten polega na odbijaniu elementów otoczenia np. chmur, drzew. Problem odbicia może również dotyczyć owadów składających jaja w wodzie (np. jętki, widelnice), które również mogą traktować panele jako obiekty wodne i składać na nich jaja, co w efekcie może oznaczać znaczny spadek sukcesu rozrodczego owadów a co za tym idzie ograniczenie zasobów pokarmowych dla ptaków. Potencjalne negatywne oddziaływanie związane jest z koniecznością odprowadzania pozyskanej energii. Budowa nowych linii energetycznych, w szczególności w sąsiedztwie obszarów wykorzystywanych intensywnie przez ptaki może znacznie zwiększyć ich śmiertelność w wyniku kolizji z elementami linii i porażenia prądem.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Przedsięwzięcie musi zostać tak zaprojektowane aby:  unikać przy wyborze lokalizacji obszarów prawnie chronionych;  w przypadku lokalizacji farmy fotowoltaicznej na obszarach łąk i/lub w sąsiedztwie obszarów wodno-błotnych i zbiorników wodnych skonsultować się z ornitologami, w celu takiego zaprojektowania inwestycji aby wyeliminować lub zminimalizować potencjalnie negatywne oddziaływanie na awifaunę;  stosować panele fotowoltaiczne wyposażone w warstwy antyrefleksyjne, skutkujące brakiem efektu odbicia światła oraz panele posiadających białe granice i białe paski podziału, które zmniejszają znacznie przyciąganie bezkręgowców wodnych;  prace związane z budową prowadzić poza okresem lęgowym ptaków,  w taki sposób projektować budowę nowych linii napowietrznych i słupów aby możliwie w największym stopniu eliminować w przypadku ptaków możliwość kolizji i porażenia prądem.

Podejmując ewentualną decyzję dotyczącą lokalizacji elektrowni wiatrowych wskazane jest uwzględnienie negatywnych oddziaływań przedsięwzięcia na wszystkie aspekty środowiskowe, w tym na zdrowie i życie człowieka. Inwestycja jaką jest budowa elektrowni wiatrowych wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235).

Przy wyborze optymalnej lokalizacji elektrowni wiatrowych należy wziąć pod uwagę odpowiednio dużą odległość od osiedli mieszkaniowych i najbliższych zabudowań. Należy wziąć także pod uwagę lokalne warunki meteorologiczne, które m.in. warunkują rozprzestrzenianie się fal dźwiękowych w środowisku. Odległością gwarantującą zarówno dotrzymanie norm hałasu, jak i zminimalizowanie potencjalnych uciążliwości z nim związanych oraz ograniczającą do minimum wpływ emisji pola elektromagnetycznego i efektu migotania cieni dla mieszkańców przebywających w okolicach farm wiatrowych jest odległość nie mniejsza niż 2 – 4 km (w zależności od ukształtowania terenu i warunków pogodowych). Potwierdzają to wyniki badań naukowych, w których wykazano, że przy odległości zabudowań od farm wiatrowych zlokalizowanych powyżej 2 km liczba skarg odnośnie hałasu i występowania objawów syndromu turbin wiatrowych czy choroby wibroakustycznej jest znikoma. W celu zminimalizowania potencjalnego negatywnego wpływu farm wiatrowych na zdrowie ludzi jest maksymalne ograniczenie ryzyka zdrowotnego. Wydaje się to możliwe już na etapie planowania inwestycji, dzięki m.in. ścisłemu przestrzeganiu wszystkich etapów jej realizacji, obejmującego kontrolę poprawnego wykonania oceny ryzyka i oddziaływania na środowisko, użytych materiałów i jakości wykonania robót. Bardzo istotną kwestią jest uwzględnienie opinii społeczeństwa w trakcie planowania inwestycji i przeprowadzenia rzetelnej kampanii informacyjnej.

Problematyczny okazać się może wpływ inwestycji z zakresu rozwoju energetyki wiatrowej na przyrodę, dlatego przed podjęciem decyzji lokalizacyjnej należy przeprowadzić analizę wpływu akustycznego, wpływu na awifaunę i chiropterofaunę poprzez przeprowadzenie monitoringów ornitologicznych i chiropterologicznych. Realizacja projektów wiatrowych może powodować:  śmiertelność ptaków w wyniku kolizji z pracującymi siłowniami i/lub elementami infrastruktury towarzyszącej, w szczególności napowietrznymi liniami energetycznymi,  zmniejszanie liczebności ptaków wskutek utraty i fragmentacji siedlisk spowodowanej odstraszaniem z okolic siłowni i/ lub w wyniku rozbudowy infrastruktury komunikacyjnej i energetycznej związanej z obsługą elektrowni wiatrowych,  zaburzenia funkcjonowania populacji, w szczególności zaburzenia krótko- i długodystansowych przemieszczeń ptaków (efekt bariery). Stopień oddziaływania na populacje ptaków jest bardzo zróżnicowany, w zależności głównie od lokalizacji elektrowni wiatrowych oraz od intensywności wykorzystywania tych terenów do przemieszczania się ptaków.

W celu minimalizacji ewentualnych negatywnych oddziaływań elektrowni wiatrowych na ptaki należy właściwie wybrać lokalizację, w szczególności należy unikać:  obszarów użytkowanych intensywnie przez ptaki,  miejsc koncentracji występowania gatunków znanych ze swej kolizyjności, takich jak np.: ptaki drapieżne (szponiaste), mewy i rybitwy, ptaki migrujące nocą, sowy oraz wybrane gatunki wykonujące w powietrzu pokazy godowe,

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

 miejsc koncentracji ptaków blaszkodziobych oraz siewkowych, w odniesieniu do których stwierdzono silne reakcje unikania elektrowni wiatrowych, prowadzące do utraty siedlisk tych ptaków,  obszarów wyjątkowo cennych dla awifauny lęgowej.

Elektrownie wiatrowe mogą negatywnie wpływać na nietoperze. Dlatego przed wyborem lokalizacji elektrowni wiatrowych należy przeprowadzić całoroczny lub zbliżony do całorocznych badań monitoring. Należy unikać lokalizacji elektrowni wiatrowych w obrębie kryjówek, miejsc żerowania, lokalnych tras przelotowych oraz miejsc zimowania nietoperzy.

Poza tym lokalizacja elektrowni wiatrowych musi zostać zaplanowane w taki sposób by:  znajdowały się poza cennymi zbiorowiskami roślinnymi oraz poza kompleksami leśnymi,  znajdowały się poza obszarowymi formami ochrony przyrody i krajobrazu,  nie zakłócały ciągłości systemów i łączników ekologicznych,  nie przekroczyć dopuszczalnych poziomów hałasu zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r., poz. 112)

Lokalizacja i budowa ewentualnych siłowni wiatrowych na terenie gminy powinna być zatem przedmiotem szczególnego traktowania i przeprowadzenia każdorazowo indywidualnego postępowania w sprawie oceny oddziaływania dla środowisko. Wykonując i oceniając analizę oddziaływania przedsięwzięcia na obszary Natura 2000 należy pamiętać, że zgodnie z art. 33 ustawy o ochronie przyrody zabrania się podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności: 1) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub 2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub 3) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami.

Znaczący negatywny wpływ na obszary Natura 2000, będzie miał miejsce w przypadku, gdy funkcjonująca farma wiatrowa spowoduje zniszczenie jakiegoś siedliska lub uniemożliwienie, ograniczenie czy utrudnienie korzystania z niego przez gatunki dla ochrony których został utworzony dany obszar, w takiej skali iż spowoduje to trwałe zachwianie ekologii danej populacji i utratę właściwego stanu jej ochrony.

Należy jednak zaznaczyć, że na terenie gminy Skwierzyna nie planuje się realizacji takich inwestycji na obszarach Natura 2000, stąd nie przewiduje się negatywnego oddziaływania na obszar Natura 2000 oraz na bioróżnorodność z nich wynikającego.

Przy zachowaniu wysokich standardów ochrony środowiska i eliminacji zagrożeń, rozwój energetyki w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii powinien ograniczyć emisję zanieczyszczeń do powietrza, przyczynić się do ochrony klimatu oraz zmniejszyć presję na nieodnawialne zasoby paliw kopalnych.

Wszelkie prace budowlane należy przeprowadzać w porze dziennej. Sprzęt budowlany powinien być sprawny i nowoczesny w celu wyeliminowania potencjalnego zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych substancjami ropopochodnymi i toksycznymi oraz nadmiernej emisji spalin i hałasu. Prace budowlane należy tak przeprowadzić aby zminimalizować możliwość niszczenia naturalnych siedlisk roślin. Jako kompensację przyrodniczą można prowadzić nasadzenia drzew i krzewów.

Przedsięwzięcia termomodernizacyjne powinny być dostosowane do terminów rozrodu zwierząt. W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r., w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt w § 6 ust. 1 określono zakazy w stosunku do dziko występujących zwierząt należących do gatunków objętych ochroną ścisłą lub częściową, w § 7 wymieniono zakazy obowiązujące w stosunku do innych niż dziko występujących zwierząt, a w § 8 wymieniono zakazy obowiązujące w stosunku do dziko występujących ptaków. Zakazy te dotyczą:  umyślnego zabijania,  umyślnego okaleczania lub chwytania,

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

 umyślnego niszczenia ich jaj lub form rozwojowych,  transportu,  chowu,  zbierania, pozyskiwania, przetrzymywania lub posiadania okazów gatunków,  niszczenia siedlisk lub ostoi, będących ich obszarem rozrodu, wychowu młodych, odpoczynku, migracji lub żerowania,  niszczenia, usuwania lub uszkadzania gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi, tam, tarlisk, zimowisk lub innych schronień,  umyślnego uniemożliwiania dostępu do schronień,  zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany lub darowizny okazów gatunków,  wwożenia z zagranicy lub wywożenia poza granicę państwa okazów gatunków,  umyślnego przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca,  umyślnego wprowadzania do środowiska przyrodniczego.

W związku powyższym przed wykonaniem prac związanych z termomodernizacją budynków, należy przeprowadzić ich inwentaryzację pod kątem występowania ptaków, w szczególności jerzyka (Apus apus) i wróbla (Passer domesticus). W razie stwierdzenia występowania ww. gatunków, termin i sposób wykonania prac należy dostosować do ich okresów lęgowych.

Zbiorcze zestawienie sposobów zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań w przypadku przedsięwzięć związanych z ochroną powietrza i zwiększeniem wykorzystania energii odnawialnej przedstawia poniższa tabela.

Tabela 25 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań zadań w zakresie poprawy jakości powietrza Sposoby zapobiegania, ograniczania i Zadanie kompensacji negatywnych oddziaływań Rozwój sieci gazowniczej  szczegółowa analiza lokalizacji przedsięwzięcia – różne warianty lokalizacyjne,  zagospodarowanie mas ziemnych powstałych przy pracach do wyrównania terenu,  budowa sieci gazowniczej wzdłuż istniejącej infrastruktury drogowej,  zminimalizowaniu ryzyka awarii poprzez stosowanie sprawdzonych rozwiązań i nowoczesnego sprzętu,  prowadzenie prac budowlanych w porze dziennej,  zastosowanie do budowy nowoczesnego sprzętu, który emituje mniejsze ilości spalin,  prowadzenie prac budowlanych poza okresem lęgowym ptaków, rozrodu płazów,  wprowadzenie kompensacji przyrodniczej poprzez nasadzenia drzew i krzewów,  prowadzenie monitoringu oddziaływania inwestycji na środowisko Wspieranie przedsięwzięć związanych z  szczegółowa analiza lokalizacji przedsięwzięcia – wykorzystaniem odnawialnych źródeł różne warianty lokalizacyjne, energii  wybór optymalnej lokalizacji z dala od zabudowań mieszkalnych, a w przypadku farm wiatrowych nie mniejszej niż 2 – 4 km,  uwzględnienie opinii społeczeństwa w trakcie planowania inwestycji i przeprowadzenie rzetelnych kampanii informacyjnych,  przeprowadzenie monitoringu ornitologicznego i chiropterologicznego,  wybranie właściwego projektu uwzględniającego potrzeby ochrony środowiska zarówno na etapie budowy jak również na etapie eksploatacji każdej

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Sposoby zapobiegania, ograniczania i Zadanie kompensacji negatywnych oddziaływań inwestycji,  zabezpieczenie w trakcie robót budowlanych warstwy humusowej ziemi, i wykorzystanie jej po zakończeniu robot budowlanych na terenie inwestycji,  prowadzenie prac tylko w porze dziennej,  odpowiednie odsunięcie lokalizacji poszczególnych urządzeń od zadrzewień i kompleksów leśnych,  znaczne oddalenie inwestycji od obszarów chronionych i nie wkraczanie na obszary cenne przyrodniczo,  odtworzenie ewentualnych strat w roślinności powstałych w trakcie prac budowlano,  zminimalizowaniu ryzyka awarii poprzez stosowanie sprawdzonych rozwiązań i nowoczesnego sprzętu,  prowadzenie prac budowlanych poza okresem lęgowym ptaków, rozrodu płazów (jeżeli jest wskazane),  maskowanie elementów dysharmonijnych dla krajobrazu,  niezalesianie terenów w pobliżu elektrowni wiatrowych i niewprowadzanie ciągów zieleni w ich pobliże,  wskazanie okresów roku, pór doby i prędkości wiatrów przy których wiatraki należy wyłączyć,  prowadzenie monitoringu poinwestycyjnego. Poprawa stanu technicznego dróg  ograniczenie propagacji hałasu poprzez zastosowanie obudów, ekranów akustycznych itp.,  stosowanie materiałów dźwiękochłonnych w celu zmniejszenia odbić dźwięku,  organizacja pracy, ograniczająca liczbę osób i czas ekspozycji na hałas,  stosowanie harmonogramów prac, ograniczających narażenie na hałas.  stosowanie tzw. cichych nawierzchni,  ograniczenie do minimum strefy bezpośredniej ingerencji w środowisko,  racjonalna gospodarka materiałami i minimalizacja powstawania odpadów, Budowa ścieżek rowerowych na terenie  sprawne przeprowadzenie prac, gminy  stosowanie sprzętu, który powoduje jak najmniejsze zanieczyszczenie środowiska,  wykorzystanie mas ziemnych do wyrównania powierzchni ziemi (jeżeli jest to uzasadnione),  w przypadku kolizji z terenami zielni, niezbędne jest zabezpieczenie drzew wraz z ich bryłą korzeniową w pobliżu której prowadzone są prace,  ograniczenie do niezbędnego minimum usuwania drzew i krzewów będących w kolizji z planowaną inwestycją,  wcześniejsza inwentaryzacja przyrodnicza miejsc planowanych prac,  prowadzenie prac budowlanych poza okresem

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Sposoby zapobiegania, ograniczania i Zadanie kompensacji negatywnych oddziaływań lęgowym ptaków, rozrodu płazów (tam gdzie zidentyfikowano ich obecność i takie działania są uzasadnione),  zaplanowanie optymalnej organizacji ruchu na czas prac,  prowadzenie prac w porze dziennej,  nasadzenia drzew i krzewów wzdłuż ciągów komunikacyjnych.  budowa przepustów dla małych ssaków, płazów i gadów

W zakresie zmian klimatu Wpływ realizacji ustaleń projektu Programu ochrony środowiska należy również przeanalizować w kontekście zmian klimatu, który niewątpliwie wpłynie na poszczególne komponenty środowiska. Skutki zmian klimatu, zwłaszcza wzrost temperatury, częstotliwości i nasilenia zjawisk ekstremalnych, występujące w ostatnich kilku dekadach pogłębiają się i z tego względu stały się przedmiotem zainteresowania rządów i społeczności międzynarodowej. Wyniki badań naukowych jednoznacznie wskazują, że zjawiska powodowane przez zmiany klimatu stanowią zagrożenie dla społecznego i gospodarczego rozwoju w tym także dla Polski. Wysiłki na rzecz dostosowania się do skutków zmian klimatu powinny być zatem podejmowane jednocześnie z realizowanymi przez Polskę działaniami ograniczającymi emisję gazów cieplarnianych. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 został przygotowany z myślą o zapewnieniu warunków stabilnego rozwoju społeczno-gospodarczego w obliczu ryzyk, jakie niosą za sobą zmiany klimatu, ale również z myślą o wykorzystaniu pozytywnego wpływu, jaki działania adaptacyjne mogą mieć nie tylko na stan polskiego środowiska ale również wzrost gospodarczy. Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii powinien uwzględniać pogorszenie warunków wiatrowych (długie okresy bezwietrznej pogody, lub krótkotrwałe okresy z wiatrami o sile huraganu). Produkcja biomasy będzie także podlegać takim samym ograniczeniom jak cała produkcja rolna ze względu w szczególności na zmniejszenie dostępności wody, ograniczenie wydajności produkcji. Jedynie w przypadku energii słonecznej można spodziewać się poprawy warunków w lecie ze względu na wydłużone okresy pogody słonecznej i zmniejszenie w zimie ze względu na dłuższe okresy z zachmurzeniem. W zakresie upraw roślin energetycznych kluczowy będzie rozwój nowych gatunków roślin, bardziej odpornych na zmienne warunki pogodowe oraz innowacyjnych technik upraw do wykorzystywania w bardzo suchym oraz wilgotnym środowisku. Zmiany klimatu będą miały różnorodny wpływ na sektor energetyczny, uwzględniając w szczególności prognozowane wahanie średniej temperatury. Konieczne będzie dostosowanie systemu energetycznego do warunków zapotrzebowania zarówno na energię elektryczną, jak i cieplną, m.in. poprzez wdrożenie stabilnych niskoemisyjnych źródeł energii. Istotne będzie także wykorzystanie odnawialnych źródeł energii: energii słonecznej, wiatrowej, biomasy i energii wodne.

Transport drogowy ze względu na przestrzenny charakter jest szczególnie wrażliwy na zmieniające się zjawiska klimatyczne. Silne wiatry powodujące m.in. tarasowanie dróg i zniszczenia infrastruktury drogowej i pojazdów mogą się w przyszłych latach nasilać. Analogiczne zmiany będzie można zaobserwować w przypadku gwałtownych opadów zarówno deszczu, jak i śniegu, których występowanie zaburza płynność transportu. Problemy związane z nasilającym się występowaniem wysokich temperatur również oddziałują negatywnie zarówno na pojazdy jak i na elementy infrastruktury drogowej. Zmiany klimatyczne będą prowadziły do zmniejszenia zasobów przestrzeni dostępnej dla danego typu prowadzonej lub planowanej działalności – m.in. ze względu na zwiększone ryzyko powodziowe, wzrost ryzyka osuwiskowego, nasilenie procesów erozji wodnej i wietrznej, deficyt wody, podniesienie, a także obniżenie poziomu wód gruntowych. Zmiany klimatu w kontekście przestrzennym oddziałują na cały kompleks problemów zagospodarowania przestrzennego. Miasta zagrożone są bezpośrednio szczególnie trzema zjawiskami: intensyfikacją miejskiej wyspy ciepła i silnymi ulewami powodującymi podtopienia oraz suszą sprzyjającą deficytowi wody w miastach. W mniejszym stopniu zagrożenie stanowią silne wiatry, które z uwagi na dużą szorstkość podłoża w miastach tracą swoją siłę (zagrożenie to może dotyczyć małych miast oraz przedmieść o zabudowie rozproszonej). Miejska wyspa ciepła jest efektem zaburzonego przez powierzchnie sztuczne (asfalt, beton, pokrycia dachów

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

itp.) przebiegu procesów wymiany energii między podłożem a atmosferą. Dodatkowo wzmacnia ją wzrastająca temperatura co sprzyja stresowi cieplnemu, stagnacji powietrza nad miastem, wzrostowi koncentracji zanieczyszczeń powietrza, w tym pyłu zawieszonego i smogu. Niewłaściwa gospodarka przestrzenna, w szczególności inwestowanie na terenach zagrożonych, w tym w strefach zalewowych rzek oraz zbyt niska pojemność retencyjna naturalna jak i sztucznych zbiorników, nie tylko w dolinach rzek, ogranicza skuteczne działania w sytuacjach nadmiaru lub deficytu wód powierzchniowych. Istnieje ryzyko, że w przyszłości zjawiska te będą występować ze zwiększoną częstotliwością. Wyniki przeanalizowanych scenariuszy wskazują na zwiększone prawdopodobieństwo występowania powodzi błyskawicznych wywołanych silnymi opadami mogących powodować zalewanie obszarów, na których nieodpowiednio prowadzona jest gospodarka przestrzenna. Przewidywane zmiany klimatyczne i związany z nimi wzrost częstotliwości i intensywności susz w rolnictwie spowodują wzrost zapotrzebowania na wodę do nawodnień. Z obliczeń prognostycznych wartości niedoborów wody w glebie dla wybranych roślin wynika, że następuje ciągły proces przesuszania się gleby i zwiększania zagrożenia suszą. Obok suszy także intensywne opady stanowią zagrożenie dla produkcji roślinnej. W związku ze wzrostem częstości występowania intensywnych opadów w okresie letnim, można oczekiwać zwiększenia potrzeb odwadniania. Przeprowadzone analizy wskazały, że należy oczekiwać zwiększenia częstości lat ze stratami plonów wynikających z niekorzystnego przebiegu pogody. Dostosowanie sektora gospodarki wodnej do zmian klimatu ma na celu usprawnienie funkcjonowania sektora w warunkach nadmiaru, jak i niedoboru wody. Ochrona różnorodności biologicznej i gospodarka leśna w kontekście zmian klimatu jest niezmiernie ważnym zagadnieniem, ponieważ problem utraty bioróżnorodności narasta wraz z postępującymi zmianami klimatu. Z punktu widzenia ochrony siedlisk najistotniejsze są działania związane z utrzymaniem obszarów wodno-błotnych i ich odtwarzaniem wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Jednocześnie istotne będą działania sprzyjające prowadzeniu zrównoważonej gospodarki leśnej w warunkach zmian klimatu, jak również przygotowaniu ekosystemów leśnych na zwiększoną presję wynikającą z nasilenia ekstremalnych zjawisk pogodowych, m.in. okresów suszy, fal upałów, gwałtownych opadów deszczu, porywistych wiatrów.

W zakresie ochrony zasobów wód podziemnych i powierzchniowych Inwestycje w zakresie budowy wodociągów przyczynią się do poprawy jakości wody pitnej oraz do podniesienia standardu życia i zdrowia mieszkańców. Realizacja inwestycji kanalizacyjnych spowoduje pozytywny wpływ na środowisko m.in. poprzez zmniejszenie ilości odprowadzanych do środowiska ścieków nieoczyszczonych ze źródeł komunalnych i przemysłowych oraz ograniczenie spływu zanieczyszczeń obszarowych. Ważnym do osiągnięcia celem będzie wypełnienie zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego i powiązanych z tym zadań przewidzianych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Działania te przyczynią się do poprawy jakości wód powierzchniowych i podziemnych poprzez bezpieczne zorganizowanie odprowadzenia ścieków na oczyszczalnię. Realizacja tych działań jest niezbędna ze względu na przyjęte w Ramowej Dyrektywie Wodnej i ustawie Prawo Wodne cele środowiskowe dla jednolitych części wód. Inwestycje w rozbudowę infrastruktury sanitarnej wyeliminują lub w znaczący sposób ograniczą dopływ zanieczyszczeń do wód podziemnych, a to zapobiegnie pogarszaniu się stanu wszystkich wód podziemnych na terenie gminy Skwierzyna. Jednocześnie zadania te przyspieszą osiągnięcie dobrego stanu wód w jednolitych części wód powierzchniowych na terenie gminy. W związku z powyższym realizacja zaplanowanych działań nie spowoduje nieosiągnięcie celów środowiskowych zawartych w „Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry” zatwierdzonego na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 22 lutego 2011 r. przez Prezesa Rady Ministrów.

W Programie, opierając się na przepisach zawartych w ustawie Prawo wodne (Dz. U. z 2015 poz. 469), zaproponowano wprowadzanie indywidualnych rozwiązań w zakresie oczyszczania ścieków komunalnych (przydomowe oczyszczalnie ścieków), zwłaszcza na terenach, gdzie budowa systemów kanalizacji zbiorczej nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty. Należy jednak pamiętać, że oddziaływanie inwestycji wodno-kanalizacyjnej na etapie realizacyjnym (budowy) będzie rodzić niedogodności związane z ograniczeniami komunikacyjnymi dla mieszkańców oraz pewne skutki w środowisku przyrodniczym (ingerencja na powierzchni ziemi i w środowisko wodno-gruntowe). Wymienione oddziaływania będą występować tylko w krótkim okresie czasu (realizacja), a spodziewana wartość korzyści związanych ze skanalizowaniem czy zwodociągowaniem miejscowości przewyższy wielokrotnie sumę strat ekologicznych.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Budowa sieci kanalizacyjnej i wodociągowej nie będzie wpływać na obszary Natura 2000. Należy zakładać, że obszar przez który będą przebiegać trasy planowanych inwestycji będą obejmować pasy drogowe, pola uprawne i tereny leśne. Prace ziemne w pobliżu drzew powinny być prowadzone ręcznie, tak aby nie uszkodzić bryły korzeniowej. Przed wykonaniem wykopów należy zebrać warstwę humusu, w celu późniejszego wykorzystania jej przy uporządkowywaniu terenu po zakończeniu prac. Należy wybrać odpowiednią technologię tak aby ograniczyć ewentualny negatywny wpływ na środowisko. W związku z tym zaplanowane inwestycje nie będą istotnie negatywnie oddziaływać na siedliska przyrodnicze, gatunki roślin i zwierząt, integralność i spójność sieci obszarów Natura 2000, w tym na cele i przedmiot ochrony.

Przy realizacji inwestycji w zakresie ochrony wód podziemnych należy uwzględnić nakazy, zakazy i ograniczenia związane z położeniem gminy w granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 138 – Pradolina Toruń-Eberswalde, które zostały określone w ustawach i rozporządzeniach.

Istotne dla utrzymania równowagi w stosunkach wodnych jest prawidłowe przeprowadzanie melioracji wodnych. Wpływa to na polepszenie zdolności produkcyjnej gleby i ułatwiają jej uprawę oraz chronią użytki rolne przed podtopieniami. Retencja wody w przyrodzie jest zazwyczaj zjawiskiem korzystnym i do jej pozytywnych skutków można zaliczyć:  zwiększenie wilgotności w strefie powierzchni terenu, a w szczególności w glebie, co ma podstawowe znaczenie dla rozwoju biosfery,  wzrost wilgotności powietrza w przypowierzchniowej warstwie atmosfery, co przekłada się na łagodniejszy klimat,  wzrost zasobów wód powierzchniowych i podziemnych,  wyrównanie (złagodzenie) zmienności przepływów w ciekach, a w szczególności złagodzenie kulminacji fal powodziowych i także głębokich niżówek.

Zaniedbania w zakresie melioracji mają niekorzystny wpływ na środowisko: zagniwanie związków roślinnych w korytach rowów i sukcesywne zamulanie powoduje zwiększenie się ilości zanieczyszczeń organicznych odprowadzanych do wód powierzchniowych, co również wpływa niekorzystnie na odpływ powierzchniowy. Odpowiednio eksploatowane systemy wodno-melioracyjne na terenach dolinowych kształtują zasoby małej retencji oraz jakość wód gruntowych i powierzchniowych. Poprzez odwadnianie terenów rowami następuje obniżenie poziomu wody gruntowej, zwiększa się zdolność retencyjna profilu i następuje wyrównanie przepływu w rzekach. Dodatkowe ilości deszczu spływają dzięki sieci melioracyjnej szybciej.

W wyniku melioracji następuje powolna, ale istotna zmiana struktury i poprawa właściwości fizycznych gleby, która staje się bardziej przewiewna, przepuszczalna i ma większą zdolność retencjonowania wody. Gleby mają większy zapas wilgoci w okresie suszy, zmniejsza się odpływ powierzchniowy powodujący erozje i zagrożenie powodziowe.

Jeżeli zaplanowane prace w zakresie melioracji będą realizowane na obszarach Natura 2000 to wszelkie prace należy prowadzić wyjątkowo ostrożnie, aby nie pogorszyć stanu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpływać negatywnie na gatunki, dla których ochrony zostały wyznaczone obszary Natura 2000.

Prace budowlane związane z utrzymaniem cieków mogą wpływać negatywnie na bioróżnorodność poprzez m.in.: niszczenie siedlisk roślin (chronione gatunki roślin i grzybów) i zwierząt (bobry, chronione gatunki zwierząt), tworzenie barier w migracji zwierząt, zmianę warunków siedliskowych (oddziaływania bezpośrednie, negatywne). Nieprzemyślane działania powodują zmiany i straty w ekosystemach. Wycinanie drzew pozbawia cieki ocienionych fragmentów. Wpływa to na zmniejszenie różnorodności środowiska wodnego, sprzyja szybszemu nagrzewaniu się wody i spadkowi zawartości tlenu. W efekcie prowadzi to do wycofywania się z cieków szeregu organizmów. Prace należy przeprowadzać poza okresem lęgowym ptaków, poza okresem masowych migracji płazów oraz poza okresem tarła ryb, jeżeli takie zidentyfikowano w granicach planowanych inwestycji. Należy zminimalizować ryzyko zniszczenia cennych siedlisk roślin, poprzez prowadzenie prac terenowych z zajęciem jak najmniejszych powierzchni obszaru. Główny zagrożeniem dla wód powierzchniowych i podziemnych przy tego typu pracach jest możliwość skażenia wód substancjami ropopochodnymi i/lub toksycznymi na etapie realizacji/budowy inwestycji. Dlatego prace należy prowadzić przy zastosowaniu nowoczesnego sprzętu.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

W trakcie budowy istnieje potencjalne niebezpieczeństwo zanieczyszczenia gruntów substancjami ropopochodnymi pochodzącymi ze sprzętu budowlanego i środków transportu (potencjalne mikrowycieki olejów silnikowych, paliwa, itp.). Lokalnie będzie zmieniona i uszkodzona powierzchnia ziemi, przylegająca bezpośrednio do terenu objętego inwestycją. Zagrożona będzie czystość wód w wyniku ewentualnych wycieków paliw i olejów sprzętu pracującego w korycie i przy jego brzegach. Prace w korycie i na brzegach mogą spowodować wzruszenie namułów i ich spływ z wodami rzeki. Prowadzone prace nie będą miały wpływu na wody podziemne jeżeli nie będą one narażone na substancje szkodliwe.

Prace budowlane związane z utrzymaniem cieków nie powinny wpłynąć na zmianę jakości wód w fazie użytkowania obiektu. W zależności od prowadzonych prac może dojść do obniżenia poziomu wody w ciekach i niewielkiego obniżenia poziomu wód gruntowych w bezpośrednim sąsiedztwie cieku.

Tabela 26 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań zadań w zakresie ochrony zasobów wód podziemnych i powierzchniowych Sposoby zapobiegania, ograniczania i Zadanie kompensacji negatywnych oddziaływań Remont i budowa nowych sieci i urządzeń  prowadzenie prac budowlanych poza wodociągowych dla poprawy jakości i okresem lęgowym ptaków, rozrodu płazów parametrów wody pitnej (tam gdzie zidentyfikowano ich obecność i Kontynuacja działań organizacyjnych i takie działania są uzasadnione), planistycznych zmierzających do skanalizowanie  racjonalna gospodarka materiałami i całej gminy minimalizacja powstawania odpadów,  sprawne przeprowadzenie prac,  stosowanie sprzętu, który powoduje jak najmniejsze zanieczyszczenie środowiska  wykorzystanie mas ziemnych do wyrównania powierzchni ziemi (jeżeli jest to uzasadnione),  w przypadku kolizji z terenami zieleni, niezbędne jest zabezpieczenie drzew wraz z ich bryłą korzeniową w pobliżu której prowadzone są prace,  odtwarzanie siedlisk w miejscach zastępczych,  nasadzanie drzew w celu kompensacji przyrodniczej,  przeprowadzenie prób szczelności nowej sieci wod-kan. Odbudowa i zagospodarowanie nadbrzeża rzeki  uwzględnienie ochrony krajobrazu podczas Warty realizacji inwestycji, Budowa nowych i przebudowa istniejących  wcześniejsza inwentaryzacja przyrodnicza rowów melioracyjnych - melioracje wodne miejsc planowanych prac, Kanał Świniarski w km 0+000-7+440  w przypadku lokalizacji przedsięwzięć na Usuwanie namułów; wykaszanie roślin z obszarach Natura 2000 – stosowanie się do brzegów; usuwanie roślin pływających i zaleceń uwzględnionych w Planach działań korzeniących się w dnie. ochronnych dla obszarów Natura 2000,  ograniczenie do minimum strefy bezpośredniej ingerencji w środowisko,  odtwarzanie siedlisk w miejscach zastępczych, Kanał Trzebiszewski w km 0+000-10+800  prowadzenie prac budowlanych w Usuwanie namułów; wykaszanie roślin z określonym czasie – poza okresem brzegów; usuwanie roślin pływających i korzeniących się w dnie; rozbiórka tam lęgowym i tarła ryb, bobrowych.  kompensacja przyrodnicza – nasadzenia drzew i krzewów,  wykorzystanie mas ziemnych do wyrównania powierzchni ziemi (jeżeli jest to uzasadnione),

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Sposoby zapobiegania, ograniczania i Zadanie kompensacji negatywnych oddziaływań  stosowanie nowoczesnego i sprawnego sprzętu budowlanego, w celu uniknięcia wycieków substancji toksycznych i ograniczenia nadmiernej emisji hałasu.

W zakresie racjonalnego systemu gospodarowania odpadami Do najważniejszych celów, przyjętych w Programie, związanych z poprawą warunków środowiska w zakresie gospodarki odpadami (zwłaszcza komunalnymi) należą: objęcie wszystkich mieszkańców systemem odbioru odpadów oraz selektywnego zbierania odpadów oraz likwidacja azbestu.

Pozytywne efekty realizacji Programu trzeba wiązać z rozwojem selektywnej zbiórki odpadów na terenie gminy, co zapewni wyższy poziom odzysku surowców oraz zmniejszy presję związaną z eksploatacją zasobów przyrodniczych. Eliminacja dzikich wysypisk odpadów przyczyni się do poprawy walorów krajobrazowych i ograniczenia zagrożenia związanego z zanieczyszczeniem gleby i wód podziemnych. Dostosowanie systemu gospodarki odpadami do wytycznych zwartych w ustawie z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013r. poz. 1399), powinno pozytywnie wpłynąć na zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów, na rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów, na eliminację nielegalnego pozbywania się odpadów oraz właściwe zagospodarowanie masy wytworzonych odpadów.

W zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych Istotne z punktu widzenia ochrony przyrody są przedsięwzięcia, które mogą mieć negatywny wpływ na środowisko i związane są z optymalnym wykorzystaniem przestrzeni przyrodniczej. Planowane przedsięwzięcia inwestycyjne w głównej mierze polegają na poprawie i rozbudowie infrastruktury turystycznej gminy, budowie ścieżek przyrodniczych i szlaków rowerowych.

Wszelkie prace budowlane należy przeprowadzać ze szczególną ostrożnością, aby nie dopuścić do trwałego zniszczenia siedlisk roślin i zwierząt. Należy unikać nadmiernego hałasu, a wykorzystywany sprzęt powinien być nowoczesny i sprawny aby nie dopuścić do zanieczyszczenia powietrza, gleb lub wód. W celu zachowania różnorodności biologicznej obszarów chronionych, przywracania właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i ostoi gatunków należy zachować różnorodność genetyczną roślin, zwierząt i grzybów, przywracać drożność korytarzy ekologicznych zarówno korytarzy lądowych jak i wodnych, opracować plany ochrony dla obszarów chronionych oraz zwiększać świadomość ekologiczną mieszkańców w zakresie potrzeb i właściwych metod ochrony przyrody i krajobrazu, aby miała poszanowanie dla dziedzictwa przyrodniczego regionu. Należy zaznaczyć, że zalesianie prowadzone na gruntach leżących na obszarach Natura 2000 nie powinno być sprzeczne z planami ochrony lub planami zadań ochronnych danego obszaru.

Miejsca udostępniane dla turystów na obszarach cennych przyrodniczo powinny być odpowiednio wyposażone i przystosowane tak aby ograniczyć możliwość powstania negatywnych skutków dla środowiska np. ustawienie koszy na śmieci, odpowiednie oznakowanie i ogrodzenie terenu.

Realizacja zaplanowanych działań w ramach zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi przyniesie pozytywne efekty dla środowiska i ludzi. Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych przyniesie pozytywne efekty w postaci zmniejszenia uciążliwości stosowanych nawozów i środków ochrony roślin na środowisko wodne. Odpowiednio przeprowadzana rekultywacja gleb zdegradowanych i zdewastowanych przywróci ich funkcjonalność, poprawi krajobraz, zmniejszy negatywny wpływ na wody podziemne i powierzchniowe oraz podniesie walory estetyczne i przyrodnicze.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

W poniższej tabeli przedstawiono sposoby zapobiegania i kompensacji negatywnych oddziaływań zadań zaplanowanych w ramach priorytetu – ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych.

Tabela 27 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań zadań w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych Sposoby zapobiegania, ograniczania i Zadanie kompensacji negatywnych oddziaływań  wykonywanie prac ziemnych przy użyciu nowoczesnego sprzętu o obniżonej emisji spalin i hałasu,  przeprowadzania prac poza okresem lęgowym,  zaplanowanie przebiegu nowych ścieżek dydaktycznych tak aby zniszczeniu uległy jak najmniejsze powierzchnie siedlisk roślin oraz omijanie miejsc bytowania i rozrodu Budowa ścieżek przyrodniczych i wyznaczenie nowych zwierząt, szlaków rowerowych  wprowadzenie nowych zalesień lub zakrzewień w celu kompensacji przyrodniczej,  zaplanowanie przebiegu nowych ścieżek dydaktycznych wzdłuż istniejącej już infrastruktury,  dostosowanie ścieżek do ruchu turystycznego tj. postawienie koszy na śmieci, odpowiednie oznakowanie, wprowadzenie zakazów i nakazów.

W zakresie zmniejszenia uciążliwości hałasu i ochrony mieszkańców przed polami elektromagnetycznymi W celu ograniczenia emisji hałasu komunikacyjnego i jego negatywnego oddziaływania na człowieka oraz budynki w tym zabytki przeprowadzane będą modernizacje i przebudowy dróg.

Modernizacje, przebudowy i budowy dróg i ścieżek rowerowych niosą ze sobą korzyści zarówno ekonomiczne jak i społeczne odnoszone przez mieszkańców i użytkowników drogi, które mogą obejmować: poprawę bezpieczeństwa ruchu pieszych, zwiększenie przepustowości oraz zmniejszenie przeciążenia istniejących odcinków dróg i skrzyżowań, zmniejszenie kosztów ruchu i kosztów utrzymania drogi, możliwość skoncentrowania ruchu pojazdów ciężkich na drogach przebiegających przez mniej wrażliwe otoczenie, pobudzenie aktywności gospodarczej osiedli i miejscowości usytuowanych wzdłuż drogi.

Ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko na etapie realizacji poszczególnych zadań leży w gestii wykonawcy i dotyczy używanego sprzętu (hałas, emisja spalin, wycieki), organizacji prac (np. koordynacja prac w pasie drogowym, unikanie prac będących źródłem znacznego hałasu w porze wieczornej). Minimalizowaniu znaczących oddziaływań na środowisko będzie służyło przestrzeganie obowiązujących zasad w zakresie gospodarki odpadami. Ograniczeniu emisji pyłu przy pracach ziemnych sprzyjają: zwilżanie powierzchni terenu i zwilżanie sypkiego materiału składowanego na pryzmach (piasek), sztuczne bariery, jakimi są m. in. parkany okalające plac budowy; ograniczenie emitowanego hałasu oraz wibracji.

Szczególne ostrożnie należy prowadzić prace na terenach cennych przyrodniczo (obszary Natura 2000) tak aby nie zniszczyć siedlisk roślin, miejsc lęgowych zwierząt i korytarzy migracji. Przed rozpoczęciem prac należy wykonać monitoring przyrodniczy.

W celu zwiększenia bezpieczeństwa pieszych podczas prowadzenia robót, sugeruje się rozważenie podjęcia środków zaradczych dla skutecznego uspokojenia ruchu oraz ewentualne odgrodzenie chodnika od jezdni.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Realizowanie inwestycji drogowych związane jest również z prowadzeniem nasadzeń zieleni wzdłuż ciągów komunikacyjnych, które mają za zadanie wyciszać hałas drogowy, ponadto modernizowane drogi wyposażane są w instalacje odwadniające, wody opadowe odprowadzane są zgodnie z wymogami ochrony środowiska.

Zagrożenie promieniowaniem elektromagnetycznym występuje przede wszystkim w bezpośrednim otoczeniu jego źródła (np. stacje elektroenergetyczne, linie elektroenergetyczne, stacje bazowe telefonii komórkowej). Dlatego, aby ograniczać negatywne oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na ludzi i środowisko, konieczne jest rozważanie problematyki oddziaływania pól elektromagnetycznych na etapie planowania przestrzennego (przy wyborze lokalizacji nowych inwestycji). Istotne jest by z jednej strony ograniczyć rozwój zabudowy w sąsiedztwie źródeł promieniowania elektromagnetycznego, a z drugiej strony zabezpieczyć tereny zabudowy mieszkaniowej przed lokalizowaniem tych źródeł w ich najbliższym sąsiedztwie.

W poniższej tabeli przedstawiono sposoby zapobiegania i kompensacji negatywnych oddziaływań zadań zaplanowanych w ramach zmniejszenia uciążliwości hałasu i ochrony mieszkańców przed polami elektromagnetycznymi.

Tabela 28 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań zadań w zakresie zmniejszenie uciążliwości hałasu Sposoby zapobiegania, ograniczania i Zadanie kompensacji negatywnych oddziaływań

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Sposoby zapobiegania, ograniczania i Zadanie kompensacji negatywnych oddziaływań  ograniczenie propagacji hałasu poprzez zastosowanie obudów, ekranów akustycznych itp.,  stosowanie materiałów dźwiękochłonnych w celu zmniejszenia odbić dźwięku,  organizacja pracy, ograniczająca liczbę osób i czas ekspozycji na hałas,  stosowanie harmonogramów prac, ograniczających narażenie na hałas.  stosowanie tzw. cichych nawierzchni,  ograniczenie do minimum strefy bezpośredniej ingerencji w środowisko,  racjonalna gospodarka materiałami i minimalizacja powstawania odpadów,  sprawne przeprowadzenie prac,  stosowanie sprzętu, który powoduje jak najmniejsze zanieczyszczenie środowiska,  wykorzystanie mas ziemnych do Poprawa stanu technicznego dróg (wszystkie wyrównania powierzchni ziemi (jeżeli jest to inwestycje polegające na przebudowie, uzasadnione), modernizacji dróg, rozbiórce i budowie mostów  w przypadku kolizji z terenami zielni, drogowych) niezbędne jest zabezpieczenie drzew wraz z ich bryłą korzeniową w pobliżu której prowadzone są prace,  ograniczenie do niezbędnego minimum usuwania drzew i krzewów będących w kolizji z planowaną inwestycją,  wcześniejsza inwentaryzacja przyrodnicza miejsc planowanych prac,  prowadzenie prac budowlanych poza okresem lęgowym ptaków, rozrodu płazów (tam gdzie zidentyfikowano ich obecność i takie działania są uzasadnione),  zaplanowanie optymalnej organizacji ruchu na czas prac,  prowadzenie prac w porze dziennej,  nasadzenia drzew i krzewów wzdłuż ciągów komunikacyjnych.  budowa przepustów dla małych ssaków, płazów i gadów.

11. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyrobu oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy Program Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku przewiduje realizację zadań, które w większości przyczynią się do poprawienia stanu środowiska na terenie gminy Skwierzyna, a tym samym pozytywnie wpłyną na zdrowie ludzi i poprawią standard życia mieszkańców. Zaproponowane w Programie cele są spójne z celami przyjętymi w nadrzędnych dokumentach strategicznych oraz dokumentach o charakterze programowym, a w szczególności z Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019, Programem Ochrony Środowiska dla Powiatu Międzyrzeckiego na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021 i Aktualizacją Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Skwierzyna na lata 2007-2015. W związku z powyższym przedstawianie alternatywnych rozwiązań w tym kontekście nie ma uzasadnienia zarówno z formalnego jak i z ekologicznego punktu widzenia.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Ponadto, dokument ten ma charakter strategiczny i w związku z tym brak jest możliwości precyzyjnego określenia rozwiązań alternatywnych dla wskazanych działań, w tym napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

Jako warianty alternatywne dla zaplanowanych przedsięwzięć można rozważać: warianty lokalizacji, warianty konstrukcyjne i technologiczne, warianty organizacyjne czy wariant niezrealizowania inwestycji tzw. wariant „0”. Wariant „0” nie oznacza, że nic się nie zmieni. Konsekwencje związane z brakiem realizacji Programu mogłyby być znacznie dotkliwsze dla środowiska i ludzi.

Trudności jakie mogą być związane z realizacją niektórych zadań określonych w Programie to przede wszystkim wysokie koszty realizacji poszczególnych zadań oraz trudności w pozyskaniu odpowiednich środków na ten cel, niedotrzymanie ustalonych terminów realizacji zadań, możliwość wystąpienia konfliktów społecznych oraz trudności w pozyskaniu terenów pod poszczególne inwestycje.

Główną trudnością napotkaną przy sporządzaniu niniejszej Prognozy był stopień ogólności zapisów analizowanego Programu. Nie znając zakresu i lokalizacji koniecznych do wykonania w ramach konkretnych działań inwestycji, nie można dokonać konkretnej i szczegółowej oceny oddziaływania. W związku z powyższym wszelkie analizy oddziaływań mają charakter bardzo ogólny i opierają się w dużej mierze na teoretycznej możliwości wystąpienia negatywnych lub pozytywnych oddziaływań. Dlatego też należy zakładać, że wszelkie sformułowane wnioski odnośnie możliwości wystąpienia możliwego negatywnego oddziaływania, powinny być zweryfikowane na etapie wykonywania szczegółowych analiz np. na etapie przygotowywania dokumentacji niezbędnej do uzyskania decyzji środowiskowych.

Znaczna część planowanych inwestycji wymaga indywidualnego potraktowania i przeprowadzenia postępowania w sprawie OOŚ. W tym przypadku wszelkie oddziaływania i środki zaradcze, w tym alternatywne rozwiązania kluczowych problemów, będą szczegółowo przeanalizowane pod kątem konkretnej inwestycji.

12. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Według zapisów ustawy Prawo ochrony środowiska i ustaleń Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzonej w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. z 1999 r., Nr 96, poz. 1110), jako oddziaływanie transgraniczne określa się "jakiekolwiek oddziaływanie, nie mające wyłącznie charakteru globalnego, na terenie podlegającym jurysdykcji Strony, spowodowane planowaną działalnością, której fizyczna przyczyna jest w całości lub częściowo położona na terenie podlegającym jurysdykcji innej Strony; przy czym "oddziaływanie" oznacza jakikolwiek skutek planowanej działalności dla środowiska z uwzględnieniem: zdrowia i bezpieczeństwa ludzi, flory, fauny, gleby, powietrza, wody, klimatu, krajobrazu i pomników historii lub innych budowli albo wzajemnych oddziaływań miedzy tymi czynnikami; obejmuje ono również skutki dla dziedzictwa kultury lub dla warunków społeczno-gospodarczych spowodowane zmianami tych czynników”.

Ustalenia Programu obejmują zadania, które realizowane będą na obszarze Gminy Skwierzyna, a zasięg ich oddziaływania na środowisko będzie miał przede wszystkim charakter lokalny. Wobec tego, dokument ten nie musi być poddany procedurze transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko.

13. Streszczenie w języku niespecjalistycznym Program ochrony środowiska dla Gminy Skwierzyna został opracowany przy uwzględnieniu założeń przedstawionych w dokumentach strategicznych o charakterze wspólnotowym i krajowym tj.:  Polityka ekologiczna w Unii Europejskiej,  Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności,  Strategia Rozwoju Kraju 2020 (SKR),  Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”,  Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020,  Polityka energetyczna Polski do 2030 roku,  Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK),

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

 Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 (KPGO 2014),  Krajowy Program Oczyszczania Kraju z Azbestu (POKA).

Wykorzystano również dokumenty o charakterze programowym/wdrożeniowym przyjęte na szczeblu regionalnym i lokalnym dotyczącym Gminy Skwierzyna tj.:  Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020,  Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019,  Plan gospodarki odpadami województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do roku 2019,  Aktualizacja Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Skwierzyna na lata 2007- 2015.

Prognoza została opracowana zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, stosownie do współczesnej wiedzy, do stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu. Do opracowania wykorzystano dane uzyskane z jednostek zajmujących się ochroną środowiska tj.:  Urząd Miejski w Skwierzynie,  Starostwo Powiatowe w Międzyrzeczu,  Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego,  Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim (RDOŚ),  Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu (RZGW),  Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Międzyrzeczu (PSSE),  Okręgowa Stacja Chemiczno - Rolnicza w Gorzowie Wielkopolskim (OSCHR),  Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze (LZMiUW),  Nadleśnictwa: Karwin, Międzychód i Skwierzyna,  Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Zielonej Górze,  Zarząd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze (ZDW).

W Prognozie szczegółowo opisano aktualny stan środowiska przyrodniczego na terenie gminy. Przeanalizowano jakość powietrza na terenie gminy. Według podziału województwa na strefy, Gmina Skwierzyna należy do strefy lubuskiej. Klasyfikację stref wykonano ze względu na ochronę zdrowia i ochronę roślin. W 2014 roku w strefie tej, ze względu na ochronę zdrowia, stwierdzono przekroczenia dopuszczalnego poziomu dla pyłu zawieszonego PM10, benzo(a)pirenu i ozonu. W klasyfikacji ze względu na ochronę roślin został przekroczony poziom ozonu. Przekroczenie danego zanieczyszczenia powoduję klasyfikowanie strefy w kategorii C, co oznacza konieczność wyznaczenia obszarów przekroczeń i zakwalifikowania strefy do opracowania programów ochrony powietrza. W wyniku rocznej oceny jakości powietrza, Sejmik Województwa Lubuskiego uchwałą nr XLVI552/14 z dnia 24 marca 2014 roku przyjął Program ochrony powietrza dla strefy lubuskiej.

WIOŚ przeprowadził badanie wód powierzchniowych i podziemnych. Wody powierzchniowe badane były ostatni raz w 2012 roku w 2 punktach - Obra od wpływu do Zb. Bledzew do ujścia i Warta od Kamionki do Obry. Stan tych wód określono jako zły. Sklasyfikowano stan chemiczny poniżej stanu dobrego, potencjał ekologiczny jako umiarkowany i słaby, a elementy hydromorfologiczne jako poniżej potencjału dobrego. Przebadano również osady denne w latach 2011-2012, w 3 punktach i sklasyfikowano je jako niezanieczyszczone. Natomiast wody podziemne badano w 2012 roku w m. Murzynowo. W przebadanym punkcie stwierdzono wody zadowalającej jakości (klasa III). W m. Murzynowo przekroczone zostały wartości wskaźników: jonu amonowego, manganu i żelaza.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

Gospodarka odpadami komunalnymi opiera się o zapisy z Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Wielkopolskiego. Gmina Skwierzyna należy do Regionu III gospodarki odpadami. Według danych z Urzędu Miejskiego w Skwierzynie na terenie gminy w 2014 roku odebrano 3 830,3 Mg odpadów. Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne odebrano w największej ilości i stanowiły w 2014 roku 53,6% ogólnej masy odebranych odpadów. Gmina osiągnęła poziom recyklingu następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w 2014 roku 17,6%. W 2014 roku z terenu gminy selektywnie odebrano odpady komunalne ulegające biodegradacji w ilości 145,06 Mg. Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania wynosił 33,7%.

Dla rzek Warty i Obry przepływających przez teren miasta i gminy Skwierzyna zostały sporządzone mapy zagrożenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego, na których zostały przedstawione „obszary szczególnego zagrożenia powodzią”. Na terenie gminy występują wały przeciwpowodziowe oraz inne urządzenia przeciwpowodziowe. Podczas ostatniego przeglądu jesiennego w 2013 r. stwierdzono, że wały przeciwpowodziowe mają liczne uszkodzenia wywołane głównie przez zwierzęta. Ich stan oceniono jako „mogący zagrażać” bezpieczeństwu.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

W Prognozie analizowany jest wpływ zaplanowanych w Programie ochrony środowiska działań i inwestycji na środowisko naturalne i zdrowie mieszkańców Gminy Skwierzyna. Działania inwestycyjne obejmują lata 2015-2020 oraz perspektywę do roku 2024.

W oparciu o diagnozę stanu środowiska naturalnego na terenie gminy Skwierzyna wyznaczony został nadrzędny cel Programu, którym jest dalszy, zrównoważony rozwój gminy oraz stworzenie spójnej polityki środowiskowej. Zostały określone cele i kierunki interwencji, dzięki którym zostanie zachowany dobry stan środowiska, a tam gdzie jest konieczne nastąpi poprawa tego stanu. Poniżej przedstawiono przyjęte cele oraz przypisane do nich kierunki interwencji: Cel: Osiągnięcie wymaganych standardów jakości powietrza Kierunki interwencji:  Poprawa jakości powietrza,  Przejście na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach,  Termomodernizacje budynków Cel: Ograniczanie emisji zanieczyszczeń ze środków transportu Kierunki interwencji:  Modernizacja transportu w kierunku transportu przyjaznego dla środowiska Cel: Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy Kierunki interwencji:  Rozwój odnawialnych źródeł energii Cel: Zmniejszenie oddziaływania hałasu i promieniowania elektromagnetycznego Kierunki interwencji:  Ochrona mieszkańców przed hałasem,  Ochrona przed ponadnormatywnym promieniowaniem elektromagnetycznym Cel: Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych Kierunki interwencji:  Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych,  Zagospodarowanie cieków wodnych, Cel: Powszechny dostęp do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej Kierunki interwencji:  Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki,  Rozbudowa infrastruktury oczyszczania ścieków, w tym realizacja programów sanitacji Cel: Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych Kierunki interwencji:  Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin ze złóż Cel: Ochrona i zapewnienie właściwego sposobu użytkowania powierzchni ziemi Kierunki interwencji:  Ochrona gleb oraz rekultywacja terenów degradowanych Cel: Racjonalna gospodarka odpadami Kierunki interwencji:  Ograniczenie ilości odpadów trafiających bezpośrednio na składowisko oraz zmniejszenie uciążliwości odpadów,  Likwidacja azbestu Cel: Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i promocja zasób przyrodniczych Kierunki interwencji:  Kształtowanie systemu obszarów chronionych,  Promocja walorów przyrodniczych i zrównoważony rozwój turystyki,  Tworzenie zielonej infrastruktury na terenie gminy,  Trwale zrównoważona gospodarka leśna Cel: Przeciwdziałanie awariom i zagrożeniom środowiska Kierunki interwencji:  Rozwój systemów ostrzegania i reagowania w sytuacji zjawisk ekstremalnych, Ochrona przed powodzią i skutkami suszy Cel: Zwiększanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy Kierunki interwencji:

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

 Pobudzenie u mieszkańców odpowiedzialności za otaczające środowisko i wyeliminowanie negatywnych zachowań Cel: Udostępnianie informacji o środowisku Kierunki interwencji:  Ocena stanu środowiska i weryfikacja przyjętych celów

W Prognozie przeanalizowano możliwy wpływ zaplanowanych zadań na poszczególne elementy:  Obszary Natura 2000,  Różnorodność biologiczna,  Ludzie,  Zwierzęta,  Rośliny  Woda i jednolite części wód,  Powietrze,  Powierzchnia ziemi,  Krajobraz,  Klimat,  Zasoby naturalne,  Zabytki,  Dobra materialne.

Oddziaływania poszczególnych zadań na środowisko i zdrowie ludzi może być pozytywne lub negatywne, krótko- średnio- lub długoterminowe, pośrednie lub bezpośrednie oraz stałe i chwilowe.

Przy tak przeprowadzonej ocenie możliwe było generalne określenie potencjalnych niekorzystnych skutków środowiskowych związanych z realizacją poszczególnych zadań. Ponadto oceny tej dokonano przede wszystkim pod kątem oddziaływania na środowisko w fazie eksploatacji, zakładając, że uciążliwości występujące w fazie budowy z reguły mają charakter przejściowy.

Analiza wpływu realizacji zaplanowanych zadań w ramach Programu pozwoliła wskazać na zasadni- czą grupę działań o potencjalnym znaczącym oddziaływaniu na środowisko. Pozytywne oddziaływania na środowisko zaplanowanych działań zdecydowanie przeważają nad negatywnymi.

Wśród zadań, które mogą spowodować negatywne oddziaływanie na ww. komponenty środowiska, należy wymienić:  rozwój sieci gazowniczej,  budowa i rozbudowa instalacji i urządzeń wykorzystujących odnawialne źródła energii,  budowa i rozbudowa sieci wodociągowej,  budowa i rozbudowa sieci kanalizacyjnej,  rozwój infrastruktury turystycznej,  utrzymanie cieków i konserwacja urządzeń melioracyjnych,  budowa i remonty dróg, chodników i ścieżek rowerowych,

Negatywne skutki realizacji ww. inwestycji będą odczuwalne głównie dla roślin i zwierząt, na powierzchnię ziemi, a w niektórych przypadkach również na powietrze, wodę oraz zdrowie i komfort życia mieszkańców gminy. Uciążliwości te będą występować głównie na etapie realizacji inwestycji i część z nich zostanie wyeliminowana na etapie eksploatacji.

Zdecydowaną większość stwierdzonych negatywnych oddziaływań można wyeliminować poprzez stosowanie odpowiednich działań minimalizujących oraz zastosowanie procedur wynikających z obowiązujących przepisów. Wśród rozwiązań zapobiegawczych i ograniczających negatywne oddziaływanie należy wymienić: stosowanie odpowiedniego i nowoczesnego sprzętu, wykonywanie robót zgodnie z harmonogramem prac, stosowanie kompensacji przyrodniczej przez nasadzanie drzew i krzewów, zajmowanie możliwie najmniejszej przestrzeni pod inwestycje, wykonywanie prac poza okresem lęgowym ptaków. Przede wszystkim należy przestrzegać obowiązujące przepisy prawne i wytyczne realizacji inwestycji.

Na podstawie wykonanych analiz nie stwierdzono możliwości występowania oddziaływań transgranicznych związanych z realizacją Programu.

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Skwierzyna na lata 2015-2020 z perspektywą do 2024 roku

W przypadku, gdy Program nie zostanie wdrożony prowadzić to będzie do pogłębiania się problemów w zakresie ochrony środowiska, co negatywnie wpływać będzie również na zdrowie mieszkańców Gminy Skwierzyna.