CUPRESSACEAE

CUPRESSACEAE

 22 cins ve 200 takson

 3 cins ve 13 takson doğal !!!  kozalak ve sürgün bakımından dört alt familyaya ayrılmaktadır. Cupressaceae

Actinostroboideae Thujoideae  Cupressoideae  Actinostrobus  Thujopsis  Cupressus doğal  Callitris  Libocedrus  Chamaecyparis  Tetraclinis  Calocedrus  x Cupressocyparis  Fitzroya  Pilgerodendron  Diselma  Austrocedrus  Juniperoideae   Fokienia Papuacedrus  Arceuthos doğal   Neocalliptropsis Thuja  Juniperus doğal   Widdringtonia Biota  Microbiota Cupressaceae

 22 cins ve 200 civarında takson

 Monoik ve Diok örnekleri vardır

 Ağaç ya da çoğunlukla çalı

 Uzun + kısa sürgünleri tam ayrılmamış,

 Pulları dik açılarla karşılıklı dizilmiş küçük kozalakları var

 Dallanma karşılıklı veya 3’lü çevrel

 İğne yaprak ve pul yaprak vardır. İğne yaprak sarmal, pul ise sürgüne sıkıca yatmış  Kozalak, açılan derimsi, odunsu pullardan veya açılmayan etli ya da odunsu pullardan oluşur (ardıç, andızda oldugu gibi)  Odunda RK yoktur ve özışınları homojendir.

 Boyuna traheitlerin radyal ve teğetsel çeperde kenarlı geçidi vardır.

 Polenlerin hava baloncukları yoktur.  ACTINOSTROBOIDAE

 8 cinsi var o Actinostrobus  Monoik ve Dioktirler o Callitris  Kozalak pulları odunsu olup, o Tetraclinis KAPAK gibi açılmaktadır. o Fitzroya Pullar tabanda birleşmektedir. o Diselma  Pul yaprak var o Fokienia  Güney yarımkürede yetişir.  Egzotik çok az örneği vardır. o Neocalliptropsis o Widdringtonia Actinostrobus

 Avustralyada 3 türü vardır.  Küçük boylu, kötü yetişme ortamında piramit tepeli çalılardır.  Üçlü çevrel dizili pul şeklinde yapraklı odunsu bitkidir. Actinostrobus acuminatus Actinostrobus pyramidalis Servi Çamı Callitris

 14 taksonu vardır.  Bazı taksonları büyük boyludur  Bu taksonlar kuru yetişme ortamında boylu ağaç-çalı formunda monoiktirler.  Kozalakları küçük ve yuvarlaktır. Callitris preissii Tetraclinis articulata

 Tetraclinis cinsinin tek türüdür.  kuzey yarımkürede yaşar  15m boyundadır  Karşılıklı pulsu yaprakları var.  Kozalak çiftli dört parçadan oluşur.  Kampüste birkaç güzel örneği vardır. Tetraclinis articulata

Fitzroya cupressoides

 Monoik,

 kozalak 6-8mm,

 35-45 m boy, piramit tepeli,

 iğne yapraklı, üç sıralı sarmal,

 uzun ömürlü odunsu bir ağaçtır (2000 yıl) Fitzroya cupressoides

Diselma archeri

 Diselma cinsinin tek türüdür.  Batı Tasmanya da bulunur.  Fitzroya’ya benzer,  1,5 m boyunda çalıdır.  Pul yapraklı,  dioiktirler Diselma archeri Neocallitropsis araucarioides

 Monotipik bir cinstir,  Cryptomeria ve birazda Callitris’e benzer,  10 m boyunda bir ağaçtır.  Pulsu yapraklı,  Yeni Kaledonya da yetişir. Neocallitropsis araucarioides

 THUJOIDAE

 8 cins o Thujopsis  Monoik o Libocedrus  Pullar odunsu veya deri gibi o Calocedrus sert o Pilgerodendron  Pullar kozalak eksenine o Austrocedrus ya karşılıklı veya o Papuacedrus kiremitvari ve birbirlerini o Thuja örtecek şekilde o Biota dizilmiştir. Thujopsis dolabrata

 Tek türdür.  Piramidal-herdemyeşil,  35 boy, sürgünler yassı,  Pullar iri, sık-karşılıklı veya dört sıra halinde sürgünü örter  Pulun altında beyaz gümüşi stoma lekeleri var,  Üstü koyu yeşil, cilalıdır  kozalak 13-18 mm, 6-10 pullu, pulların arka yüzünde mahmuzları vardır Thujopsis dolabrata

Calocedrus decurrens

(Libocedrus eski ad)

 20-50m boy, 1. sınıf, derin çatlaklı,  Sürgün her iki yüzü aynı renkte, uçları sivri, batıcıdır.  Thuja plicataya benzer, ancak sürgün daima çift çatallanma yaparak ondan ayrılır.  Kozalak, açık kırmızı kahverengi,1,8-2,5cm, 4-6 puldan oluşur, genellikle aşağıya sarkar. Calocedrus decurrens Kaliforniya Su Sediri

Thuja plicata

 Amerikada, 30-50- 65m boy, piramit tepeli, 1. sınıf,  Paralel (koşut) sürgünü var. Bu ayırıcı özelliktir.  Kabuk ince, kırmızı tarçın, sığ çatlaklı  Pulların üstünde belirgin olmayan yağ bezesi var, alt yüzde büyüteçle görülebilen stoma lekeleri vardır.  Yapraklar ovuşturulunca aromatik koku verir.  Kozalak 1-2 cm, açık kahverengi, derimsi, 5-6 çift pullu.  Pulların uçunda kısa ve sivri uçlu çıkıntıları vardır.  Ticarette Western Redcedar (kırmızı sedir) olarak bilinir Thuja plicata Boylu Mazı

Biota orientalis Doğu Mazısı

 Kısa boylu 5-10 m, . Birkaç gövdeli, oval ve koniktir  Ana sürgünler yuvarlak, yan sürgünler basıktır.  Kabuk ince kırmızı kahverengi, ince kağıt gibi pullara ayrılır  Yan sürgünlerin her iki yüzü hemen hemen aynı renkte  Pulların üstünde yağ bezeleri bir çizgi gibi yarık içlerinde  Genç sürgünler ovuşturulunca hafif bir reçine kokusu verir  Kozalak daha büyük, 1-1,5 cm, olgunlaşmadan önce etli mavi dumanlı, sonra kahverengi, olgun kozalak odunlaşır, 6 pullu,  Kozalak dış yüzlerinde geriye doğru kıvrık mahmuzları vardır. Bu özellik ayrı bir cins olarak ele alınmasına neden olmuştur. Biota orientalis Doğu Mazısı Biota orientalis Doğu Mazısı CUPRESSOIDAE

o Cupressus o Chamaecyparis  3 cins o X Cupressocyparis  Monoik  Odunsu kozalağı var  Kozalak kalkan şeklinde pullardan oluşur,  Pullar önce yan yana durur, sonra ayrılır.  Pullar dağılmazlar Cupressus sempervirens Adi Servi, İtalya Servisi

 20-30 m boy, piramit veya horizontal ve kabuk ince çatlaklı  Pullar sürgüne karşılıklı ve birbirini örter  Sürgünler dört köşelidir  Pul yaprak sırtı çıkıntılı, ortada çukurluk içinde yağ bezesi vardır. Stoma lekesi yok  Kozalak sarkık, yuvarlak, 2-3 cm, pulun arkasında sivri ve batıcı bir uç vardır. Önce yeşilimsi, sonra gri-kahverengidir  Güney Avrupa, Kuzey İran, Türkiye, Suriye, Filistin, Rodos, Kıbrıs ve Giritte yetişir.  Akdenizin karakteristiğidir. Ülkemizde Antalya bulunur.  Üzüntü simgesi - Karacaahmet Mezarlığı  Rüzgar perdesidir  var pyramidalis ve var horizontalis  var horizontalis Türkiye de doğal meşçere oluşturur. Cupressus sempervirens var. pyramidalis Piramit Servi Cupressus sempervirens var. horizontalis Dallı Servi

Cupressus arizonica Arizona Servisi

 10-15 m bazende 25 boylu, yatay dallı  Sürgün dört köşeli, pul yaprak mavi yeşildir.  Kozalak yuvarlak, mavi dumanlı, 2-2,5 sürgünde dik  Kozalak sırtı düz- biraz basık, Ancak sivri uçlu çıkıntıları vardır.  Tüm Amerika Servileri içinde en geniş yayılışa sahiptir  Kurak alanların, kentlerin ağaçlandırmasında ve parklarda zehirli gazlara karşı çok dayanıklı olduğu için çok kullanılır Cupressus arizonica Arizona Servisi Cupressus arizonica Arizona Servisi Cupressus arizonica Arizona Servisi Cupressus funebris Ağlayan Servi

 20-25m boy, aşağıya sarkan ince ve yassı sürgünlü  Pul yapraklar grimsi-mavimsi-yeşil, sürgüne sıkıca yatmış, uçları serbest, pulun sırtında oluk biçiminde çukurluk var  Kozalak 8-12 mm, yuvarlak, 8 pullu, her pulun ortasında azçok basık bir göbek ve göbekte kısa sivri uçlu bir çıkıntı  Doğal olarak Çin de bulunur.  Ancak ülkemizde pek bilinmez.  1978 yılında KTÜ kampüsünde 3 bireyi vardı.  Şimdilerde ise KTÜ serasında çelikle üretilerek Doğu Karadeniz Bölgesinde yaygınlaştırılmıştır. Cupressus funebris Ağlayan Servi

Chamaecyparis lawsonia Lavzon Yalancı Servisi

 40-65 m, 2-4m çap 1. sınıf orman ağacı  Ana sürgün ucu aşağıya sarkar  Yaşlı ağaçlarda 15-25 cm. kalınlığında kabuk var  Pul yaprak ince, sürgünlere sıkıca yapışmıştır  Alt yüzlerinde (x) şeklinde stomaları var  Sürgünler yassı  Kozalak 6-8 pullu, sırtlarında belirgin çıkıntı var  Oldukça ağır, dayanıklı, eterik yağlı ve kokulu odunu var ve böcek zararına karşı korur.  Gemi, kibrit, kurşun kalem  Vatanı dışında park ve bahçelerde sık görülür. Chamaecyparis lawsoniana Lawson Yalancı Servisi

Chamaecyparis nootkatensis Alaska Servisi

 30-40 m boy, 1. sınıf  Yapraklar kötü bir koku verir.  Kozalaklar sürgünde dik durur  Kuzey Amerika da yetişir.  Uzun ömürlüdür, 1000 - 3500 yıl kadar yaşayar  Odunu en değerli olan Chamaecyparistir  Gemi, motor sanayi, mobilyacılık ve iç dekorasyonda  Ülkesi dışında egzotik olarak aranan bir süs bitkisidir. Chamaecyparis nootkatensis Alaska Servisi

X Cupressocyparis

Cupressus X Chamaecyparis

 Boylu, sık yapılı, gençlikte piramit tepeli, ileri yaşlarda geniş tepeli bir ağaçtır.  Rüzgar perdesi ve canlı çit oluşumuna uygundur.

X Cupressocyparis leylandii