Czasopismo pracowników Grupy FCA w Polsce • Rok XXII/4 • Numer 136 • Listopad 2018 MOTORYZACJI LEGENDA POLSKIEJ CZASOPISMO PRACOWNIKÓWGRUPYFCA•LISTOPAD2018 POLSKI 508III

26

14 18

31 38 46

FCA wokół Nas Ze świata FCA 4 LISTOPAD 2018 42. rocznica działalności zakładu Betim w Brazylii 6 rok XXII/5 • numer 136

Wydawca Historia Fiata w Niepodległej 8 Fiat Polska Sp. z o.o.

Odpowiedzialny za edycję w Grupie FCA Claudio D’Amico Nowy Collezione 14

Redaktor Naczelny Filippo Gallino Prasowa premiera nowych Jeepów

Z-ca Redaktora Naczelnego Renegade, Cherokee i Wrangler 18 Francesco Novo

Redakcja Satiz Poland Sp. z o.o. Po pokazie Jeepa Wranglera… 22 Mirosława Malich Jakub Wężyk Na pierwszym planie 24 Studio graficzne Irena Nycz-Imielska Maciej Feodorów Realizacja projektów Plant Academy Andrzej Jancza w JP Spawalnia i Lakiernia 26 Reklama Gabriela Kolonko tel.: 33 8132761 Joanna Brodzik o podróżach… [email protected] i jeździe Fiatem 500X 31 Opracowanie, łamanie i przygotowanie do druku Satiz Poland Ludzie z pasją: Irek Kaźmierczak 34 SATIZ POLAND Sp. z o.o. ul. Sempołowskiej 19 43-300 Bielsko-Biała www.satiz.pl Śląska Jesień Gitarowa 38 e-mail: [email protected] Druk Książki 42 Dimograf Bielsko-Biała Nakład Gadżety 44 10000 egz.

Oddano do druku 26 listopada 2018 r. Tomasz Stańko, ikona jazzu 46 W NUMERZE

FCA wokół Nas 3 ze Świata fca

SZWAJCARIA FCA Heritage w Grand Basel We wrześniu w Szwajcarii odbył się międzynarodowy salon poświęcony jednocześnie wzornictwu motoryzacyjnemu i sztuce współczesnej. W świetle reflektorów znalazła się niezwykle cenna 1900 z 1950 roku, własność Muzeum Historycznego w Arese, a obok niej niespotykane arcydzieło historyczne: trójwymiarowy model USA w skali 1 do 1 samochodu zaprojektowanego przez To najpiękniejsza Alfa Romeo Giò Pontiego w 1953 roku. Słynny mediolański architekt zaprojektował, choć nigdy nie zrealizował, w całej Pebble Beach futurystyczny samochód zainspirowany stylem W tegorocznej edycji Pebble Beach Concours d’Elegance „Linea Diamante”, koncepcją wykorzystywaną przez w Kalifornii, słynna złota tasiemka, która miała zdobić auto Pontiego, której najlepszym wyrazem jest wieżowiec okrzyknięte „Best of Show”, została zawieszona na wspaniałej w Mediolanie. Projekt samochodu powstał na ciemnogranatowej karoserii Alfy Romeo 8C 2900B Touring bazie Alfy Romeo 1900 Berlina. Berlinetta z 1937 roku. To dzieło sztuki włoskiej myśli inżynieryjnej mocno wyróżniało się na tle pozostałych 209 aut, pochodzących z 17 krajów. Marka Alfa Romeo po raz trzeci już zdobywa ten tytuł. „Ta Alfa ma wszystko, czego można oczekiwać od samochodu: szybkość, styl i nie bójmy się tego powiedzieć – sex appeal – powiedziała prezes konkursu, Sandra Button.”

BRAZYLIA SUV coupé według Fiata Przy okazji Salonu Samochodowego w São Paulo marka Fiat wystawiła sporą część swojej brazylijskiej gamy, prezentując także kilka nowości w ramach światowej premiery. Wśród nich uwagę zwraca koncepcyjny Fastback (na zdjęciu), obok którego zaprezentowano całą serię modeli przygotowanych specjalnie na tę wystawę. Fiat Fastback Concept, ósmy prototyp opracowany stricte z myślą o Brazylii, to SUV o niezwykle muskularnych, ale płynnych liniach. Słupek tylny jest wyraźnie pochylony i powoduje smukłość tylnej części samochodu, co sprawia, że model ten wyglądem przypomina samochody sportowe, a taki charakter tego modelu dodatkowo podkreślają wąskie lampy tylne LED wychodzące na boki.

4 FCA wokół Nas przygotowane przez redakcję

CZECHY 124 Rally wygrywa mistrzostwa świata Francuzi Raphael Astier i Frédéric Vauclaire z teamu Milano Racing już mogą świętować tytuł mistrzów świata po tym, jak zwyciężyli w swojej kategorii za kierownicą Abartha 124 Rally w mistrzostwach świata FIA R-GT w Czechach, podczas Barum Czech Rally Zlěn, czwartego i przedostatniego etapu serii, zaliczanego również do Mistrzostw Europy. W swoim drugim sezonie ten spider spod znaku skorpiona zdobywa w ten sposób najbardziej prestiżowy tytuł zarezerwowany dla spektakularnych Gran Turismo, potwierdzając tym samym, że w swojej kategorii nie ma sobie równych. W Pucharze FIA R-GT kierowcy Abartha 124 rally zajmują pierwsze pięć pozycji w klasyfikacji generalnej.

NIEMCY INDIE Stelvio Quadrifoglio Ranjangoan „SUV-em roku 2018” oszczędza wodę Zmniejszenie marnotrawstwa i gromadzenie wody deszczowej. To dwa obszary, nad którymi w ciągu ostatnich pięciu lat pracował personel zakładów Ranjangoan w Indiach, by uzyskać certyfikat „Water Positive Plant”, czyli „Fabryki troszczącej się o wodę”. Rezultat taki osiągnięto dzięki zdolności obiektu w Ranjangoan do zwiększania oszczędności w zakresie gromadzonych zasobów wodnych aż do podwojenia ich ilości od momentu uruchomienia tego projektu. Ścieżka została więc wytyczona: teraz pozostaje jedynie dobrze po niej kroczyć.

Decyzję taką podjęło słynne niemieckie czasopismo motoryzacyjne „Auto Zeitung”. Konkurs ten, w swojej pierwszej edycji, uwzględnił podczas porównywania najmocniejsze SUV-y jedenastu marek. Wyposażona w awangardowe technologie, m.in. innowacyjny napęd na cztery koła Q4, Alfa Romeo Stelvio Quadrifoglio wygrała ze swoimi rywalami przede wszystkim dzięki osiągom i dynamice jazdy.

FCA wokół Nas 5 ZE ŚWIATA FCA LATAM

BRAZYLIO, WSZYSTKIEGO NAJLEPSZEGO! Zakład w Betim obchodzi 42. rocznicę działalności. Przez te wszystkie lata wyprodukował 16 milionów pojazdów. Jaki jest jego wpływ na lokalną społeczność?

Francesco Novo

lipca FCA obchodził 42-lecie obecności wdrażano najbardziej zaawansowane technologie pro- w Brazylii. Z okazji tej rocznicy podkreślano dukcyjne w branży motoryzacyjnej i otwarto Ośrodek 19 zaangażowanie firmy w realizację coraz Badawczo-Rozwojowy Giovanniego Agnelli, wy- bardziej ambitnych celów technologicznych i produk- posażony w awangardowe laboratoria do testów i sy- cyjnych, zwłaszcza w zakresie jakości produktu mulacji, w których współpracowali ze sobą pracownicy i ochrony środowiska. z Włoch i Stanów Zjednoczonych. Zakład Fiat Automotive Polo, zainaugurowany w lipcu Antonio Filosa, prezes FCA w Ameryce Łacińskiej 1976 roku w górniczym miasteczku Betim, będącym mówi: „Dzisiaj Fiat, mając w ofercie modele Toro częścią aglomeracji Belo Horizonte, jest największym i Strada, zajmuje pierwszą i drugą pozycję w rankingu kompleksem industrialnym FCA na świecie. To tutaj, najlepiej sprzedających się modeli w Brazylii. To samo oprócz pojazdów osobowych powstają silniki z globalnej dotyczy modelu Mobi, który jest najlepiej sprzedającym rodziny FireFly i to tu opracowuje się design oraz tech- się samochodem kompaktowym, i Fiorino będącym nologie nowych pojazdów marki w Ameryce Łacińskiej. liderem w segmencie samochodów dostawczych. Roś- W ciągu tych czterech dekad działalności w Betim nie też sprzedaż najnowszych modeli, takich jak Argo

6 FCA wokół Nas (obok) i to dwa modele produkowane przez zakład w Betim - widoczny na panoramicznym zdjęciu po lewej

i Cronos, które dopiero weszły na rynek”. FCA zamierza poszerzać swoją obecność na rynku, dlatego strategia OCHRONA ŚRODOWISKA rozwojowa na najbliższe lata zakłada wzmocnienie seg- mentu SUV (Utility Vehicle), który zanotował tendencję I LOKALNEJ SPOŁECZNOŚCI wzrostową w Ameryce Łacińskiej, obejmując 15% rynku. 1100 robotów FABRYKA Rozciągający się na powierzchni 2,25 mln m2 zakład Fiat Automotive Polo to kompleks wielkości miasta, tyle silników FireFly może rocznie w którym pracuje ok. 15 tys. ludzi. Znajduje się tam 400000 wyprodukować zakład około 9 stanowisk obsługi bankowej, a w stołówkach serwuje się codziennie 19 tys. posiłków. Zakład wy- tyle wody odzyskuje się do produkował już 16 mln pojazdów, z czego 4 mln wy- 99,6% eksportowano do ponad 30 krajów. W 2017 roku aż ponownego wykorzystania 70% samochodów wyeksportowanych z Brazylii po- w procesie produkcyjnym chodziło z fabryk FCA. Zakład składa się z dwóch niezależnych obszarów: tyle odpadów powstałych w procesie jeden zajmuje się produkcją pojazdów (z kompletnym 100% produkcyjnym zostaje ponownie cyklem produkcji obejmującym tłoczenie, spawanie, la- kierowanie i montaż), drugi to Powertrain (jednostka wykorzystanych. Cel zero odpadów zajmująca się produkcją silników i przekładni). Poza osiągnięty został w 2011 roku tym znajduje się tu jeszcze jeden z czterech ośrodków badawczo-rozwojowych FCA na świecie: Centrum Gio- 69 szkół w Betim bierze udział vanniego Agnelli, składające się z Design Center, Vehicle Design i Powertrain Engineering i Experimental 69 w programie sponsorowanym Engineering. W skład kompleksu wchodzą też tory przez FCA, który kształci 1200 prób o długości 3600 metrów. instruktorów Zakład produkuje dzisiaj osiem modeli: Uno, Fiorino, Doblò, Grande Siena, Weekend, Strada, Mobi i Argo. produkowany jest natomiast w zakładzie mieszkańców z terenów Automotive Polo w Goianie (PE), a model Cronos w Cor- 22000 przyfabrycznych od 14 lat korzysta dobie, w Argentynie. Ducato, uzupełniający gamę Fiata, z inicjatyw społecznych FCA Albero powstaje tymczasem w Meksyku. della Vita (Drzewo Życia)

FCA wokół Nas 7 POCZĄTKI FIATA W NIEPODLEGŁEJ

Otwórz okno i rozejrzyj się dookoła. Wszędzie asfalt, światła, parkujące samochody i korki. A teraz zamknij oczy i spróbuj przenieść się w czasie sto lat wstecz.

Filippo Gallino, zdjęcia: NAC

8 FCA wokół Nas FCA wokół Nas 9 to lat temu miejski hałas był mało kto posiadał samochód, a po Fiat, w której jednak szybko uświa- Sinny. Stukot kół wozów kon- jej zakończeniu auto było praw- domiono sobie, że uruchomienie nych, zgrzyty tramwajów. dziwą rzadkością. Ocalałe mo- produkcji pojazdów na miejscu nie Głosy ludzi i stukanie obcasów dele skonfiskowało wojsko polskie, jest możliwe z punktu widzenia o bruk. Czasem tylko słychać było które w ten sposób dysponowało ekonomicznego i dlatego rok póź- jakiś samochód przejeżdżający około tysiącem pojazdów na froncie niej ograniczono się do otwarcia w oddali, który stopniowo przybliżał rosyjskim, w większości jednak tylko warsztatu naprawczego przy się, a potem znowu oddalał. mocno wyeksploatowanych. ulicy Zakroczyńskiej 1. W 1918 roku, po 123 latach za- Prawdziwa odbudowa kraju roz- Rynek samochodowy rósł bardzo borów i niekończącej się walki, poczęła się dopiero w latach 1921- wolno, a napędzany był głównie za- Budowa drogi Polska na powrót staje się niepo- 1922. To na ten okres datuje się spokajaniem potrzeb dla wojska z Ustronia do dległym państwem, ale bez fab- początek motoryzacji Polski oraz i państwa. Zresztą nie mogło być Wisły (1929 r.). ryk, z ograniczoną infrastruk- rozwój handlu i pierwsze nieśmiałe inaczej, biorąc pod uwagę słabą Na dole: Lublin, na ulicy turą drogową oraz uszczuploną próby montowania samochodów na jakość dróg, powszechną biedę samochód własnością prywatną wynikającą miejscu. Właśnie wtedy, dokładnie oraz wysoką cenę pojazdów oraz Polski Fiat 508 ze zniszczeń i grabieży wojennych. 2 lutego 1920, w Warszawie po- paliwa w stosunku do ówczesnych (1939 r.) Przed pierwszą wojną światową wstaje spółka akcyjna Polski płac. W 1923 roku po polskich dro- gach jeździło raptem 4242 sa- mochodów, z czego 381 Fiatów i 221 ’ów (mówię o Dod- ge’ach, bo dzisiaj marka ta należy do Grupy FCA). Lepsze wyniki miał wtedy tylko Ford, bo aż 487 wozów (źródło: red. Tomasz Szczerbicki). Rząd polski, mierząc się z wielkimi trudnościami, podjął starania ma- jące na celu rozwijanie sieci dro- gowej w kraju dopiero w 1928 roku (na Śląsku) i w 1931 roku (w pozostałych częściach Polski). Ale środków nie było za wiele, dla- tego przed wybuchem drugiej wojny światowej łączna ilość dróg dosto- sowanych do transportu samocho- dowego liczyła w Polsce zaledwie trzy tysiące kilometrów, z czego jedna trzecia miała nawierzch- nię asfaltową. Oczywiście w kraju były też drogi o utwardzonej na- wierzchni o łącznej długości 63 ty- sięcy kilometrów, ale trudno uznać je za „drogi samochodowe”. To wiele wyjaśnia. Jeśli więc nadal stoisz w oknie, patrząc na męczące korki w godzi- nach szczytu, pewnie zadajesz so- bie pytanie, ile kilometrów dróg ma w tej chwili Polska? Nie trzeba się- gać do telefonu komórkowego i Go- ogle, już to bowiem sprawdziłem: około 300 tysięcy kilometrów i 20 milionów samochodów. Polski Fiat 508 był pierwszym samochodem produkowanym seryjnie w Polsce

obsługi i napraw samochodów montowanych i produkowanych na licencji. Umowa przewidywała produkcję popularnego samochodu 508 z silnikiem benzynowym o pojem- ności 995 cm3 i mocy 24 KM, Droga na a także 2,5-tonowej ciężarówki szczyt Równicy 621 L oraz jej odmiany autobu- (Ustroń, 1934 r.). sowej 621 R. Licencjodawca zo- Autobus Fiat bowiązywał się do opracowania na trasie projektu fabryki o zdolności pro- Miechów- dukcyjnej na poziomie 2500-3000 Kraków sztuk samochodów osobowych wyciągany i ciężarowych rocznie. Na miejsce z błota przez produkcji wybrano Państwową Wy- pasażerów (1932 r.). twórnię Samochodów w Warszawie Poniżej: przy ulicy Terespolskiej 34-36 na Polski Fiat 508 Pradze. Niedługo potem zakłady (1937 r.)

Wróćmy jednak do lat 20. W sy- tuacji gdy kryzys ekonomiczny zdu- sił wszelkie inicjatywy produkcyjne, w 1929 r. polskie władze rozpo- częły negocjacje w sprawie pro- dukcji samochodów osobowych i ciężarowych. Wybór padł na Fiata. 21 września 1931 r. przed- stawiciele Państwowych Zakładów Inżynieryjnych i Fiata złożyli podpisy pod umową. Przewidywała ona, że przez dziesięć lat bramy fabryki opuszczać będzie dziesięć samo- chodów dziennie. Z kolei zada- niem spółki „Polski Fiat Spółka Akcyjna” będzie działalność w za- kresie zaplecza technicznego oraz

FCA wokół Nas 11 produkujące Polskie Fiaty przeor- Po prawej: ganizowano. Tak powstała Fabryka Nadwoziownia Samochodów Osobowych i Półcię- FSOiP, Warszawa, żarowych (FSOiP). połowa lat 30. 6 sierpnia 1932 r., dacie dla Polski Poniżej: znaczącej, gdyż tego dnia obcho- Polski Fiat 508 dzono kolejną, 18. rocznicę wymar- przed bramą szu Pierwszej Kadrowej Józefa Pił- fabryki sudskiego, z Państwowych Zakła- (1937 r.) dów Inżynieryjnych zjechał pierw- szy samochód zmontowany w Polsce z gotowych elementów importowanych. Po zakończeniu budowy i zainstalowaniu urządzeń (obrabiarki zamontowano w lu- tym 1934 roku) w FSOiP rozpo- częto przygotowania pod urucho- mienie seryjnej produkcji. Pierw- szy Polski Fiat został wyprodu- rówka 621 L. Trzy miesiące póź- niż Balilla model, oznaczony sym- kowany w marcu 1935 roku. Była niej ruszyła również produkcja uno- bolem 518, po niespełna dwu- to priorytetowa dla armii cięża- wocześnionego Polskiego Fiata nastu miesiącach w Warszawie 508 III, nazwanego później oficjal- rozpoczął się jego instruktażowy nie „Junakiem”. Do produkcji wy- montaż. Na produkcję seryjną, korzystywano podzespoły krajowe którą uruchomiono pod koniec (w tym silnik) oraz elementy im- 1936 roku, wybrano wersję 5-oso- portowane, między innymi blachy bową „Ardita 2000” z długim po- na karoserię. Dopiero w 1938 dwoziem i 2-litrowym silnikiem roku 95% części Polskiego o mocy 45 KM. Fiata 508 wytwarzano w kraju. W drugiej połowie 1937 roku, Zgodnie z umową licencyjną strona w warsztatach Polskiego Fiata przy polska mogła produkować wszyst- ul. Sapieżyńskiej 6, na bazie części kie nowości samochodowe turyń- i komponentów importowanych skiej firmy. Kiedy wiosną 1933 roku z Turynu uruchomiono montaż in- Fiat wprowadził na rynek większy nych modeli włoskiego producenta.

12 FCA wokół Nas Wśród nich był 2-osobowy Fiat 500, nazwany Topolino-myszka, który zapoczątkował masową mo- toryzację Włoch. Spółka Polski Fiat dokładała starań, aby samochody miały zapewniony dobry serwis i dostęp do zaplecza technicznego w całym kraju. Do dyspozycji wła- ścicieli aut z marką Polski Fiat stało zatem trzydzieści stacji obsługi – od Stanisławowa po Gdynię, od Wilna po Zakopane. Sprzedaż wszystkich pojazdów w Polsce, włącznie z marką Polski Fiat, rosła w szybkim tempie: w 1934 roku wynosiła 1,5 tys.,

samym pracę licznym zastępom pracowników”. Powyżej: Zawody Według rocznika statystycznego w skijoringu za w 1939 roku liczba użytkowanych samochodem samochodów wzrasta do 42 ty- (Zakopane, sięcy sztuk, z czego 5,2 tysiące 1930 r.). stanowią taksówki, 2 tys. autobusy Po lewej: Święto i 8,6 tysięcy ciężarówki. W Polsce Narodowe jeden samochód przypadał zatem Trzeciego Maja. na tysiąc mieszkańców – to nie- Ciężarówki wiele, jeśli zdamy sobie sprawę wojskowe z tego, że w tym samym czasie Fiat 621 (Lwów, 1936 r.). w Niemczech wskaźnik ten wynosił Poniżej: 25, a we Francji i Anglii ponad 50. Konkurs Ale wzrost liczby zarejestrowanych Polskiego Radia pojazdów w latach 1938-1939 – laureatka w wygranym wskazywał wyraźnie na to, że rynek samochodzie samochodowy w Polsce miał przed Fiat 500 cztery lata później – już blisko ryjnej produkcji samochodów. Su- sobą wielką przyszłość. Nadzieje te (1938 r.) 14 tys. sztuk. Spory był w tym udział rowce i półfabrykaty dostarczają zostały rozwiane pod naporem samochodów ciężarowych, w które polskie huty i odlewnie, osprzęt i ak- bomb niemieckich. m.in. zaopatrywała się armia. Naj- cesoria – wytwórnie krajowe, które większym powodzeniem cieszył się dzięki fabrykacji samochodów model 508. Ta „czterodrzwiowa w Polsce rozwinęły i udoskonaliły kareta” dla czterech osób była nowe działy produkcji, dając tym pierwszym popularnym samo- chodem produkowanym seryj- nie w Polsce. Auto można było wybierać w jednej z pięciu wersji kolorystycznych. Afisz reklamu- jący 508 głosił: „Wytwórnia samo- chodów Polski Fiat jest wyposażona we wszelkie najbardziej nowo- czesne maszyny i narzędzia dla se-

FCA wokół Nas 13 NOWY FIAT 500 COLLEZIONE

Seria specjalna marki Fiat została zainspirowana nowinkami modowymi sezonu, a „ubrano” ją w zaskakujące kolory i materiały. Do wyboru jest m.in. wersja dwukolorowa „Brunello” oraz tapicerka w prążki. Teraz model ten zwróci uwagę także mężczyzn. Francesca Rech, zdjęcia: Arch. FCA

14 FCA wokół Nas isto ria Fiata 500 Colle zio ne godna jest okła- i wzor nic twa, wyzna cza jąc nowe trendy i sławiąc dek najpo czyt niej szych czaso pism. Do wpro- na ca łym świe cie hasło „Ma de in Ita ly”. Pierw sza Hwadze nia nowe go mode lu marka Fiat wy- w branży moto ry za cyj nej, druga w świecie mody mę- bra ła bo wiem to, co naj lep sze w świe cie sty lu i mo dy, skiej na ska lę globalną. Obie po tra fi ły nie ustan nie czyli „L’Uomo Vogue”, maga zyn firmy Condé Nast, przeobra żać się i zawsze dotrzy my wać kroku szybko z któ rym łą czą ją ele gan cja i dba łość o szcze gó ły. mija ją cym tenden cjom, nie zmienia jąc jednak swych Obie włoskie marki przez ponad pół wieku zapi sa- cech szcze gól nych i ni gdy nie wy cho dząc z mo dy. ły się na najważ niej szych kartach świa ta sty lu SA MO CHÓD NI CZYM MOD NY STRÓJ Tak, jak moda wyzna cza nowe style na każdy sezon, rów nież Fiat 500 zmie nia swo je sza ty: po ko lek cji wio - sna-la to 2018 teraz przyszła pora na nową Col le zio ne, która w pełni odda je ducha pory jesien no -zi mo wej po- przez swo je uni kal ne i ele ganc kie od cie nie. „Bru nel lo” to wer sja dwu barwna o kon tra stu ją cych ze so bą ko lo - rach: bor do wym Ope ra i sza rym ra ra. Ale sa mo- chód ten do stęp ny jest rów nież w wer sji jed no ko lo ro -

FCA wokół Nas 15 Jeśli chodzi o silni ki, Fiat 500 Colle zio ne może być napę dza ny jednost ką 1.2 o mocy 69 KM, posia da ją - cą również odmia nę dwupa li wo wą (benzy na i LPG), która łączo na jest ze zrobo ty zo wa ną skrzynią biegów Dualo gic z łopat ka mi przy kierow ni cy albo silni kiem TwinAir o pojem no ści 0,9 cm³ i mo cy 85 KM. ELE GAN CJA „MA DE IN ITA LY” Na miejsce prezen ta cji nowe go Fiata 500 Colle zio ne wybra no ponow nie Medio lan, nieza prze czal ną włoską stoli cę mody. Oczywi ście najlep szym miejscem do za- prezen to wa nia samo cho du okazał się słynny dom to- waro wy przy placu kate dral nym, który koja rzył i nadal koja rzy się z histo rią mody włoskiej. Lu ca Na po li- ta no, szef ma rek Fiat i Abarth na re gion EMEA, pod - czas konfe ren cji praso wej podkre ślał przede wszyst- kim pełną sukce sów histo rię tego małe go samo cho du marki Fiat: „500 to samo chód, który przez ponad 60 lat wniósł odro bi nę Włoch na uli ce ca łe go świa ta, sta- jąc się najbar dziej global nym wśród wszystkich mo- deli Fiata. Liczba reje stra cji nowych pojaz dów odno - towu je stabil ny wzrost, o czym świadczą pierwsze dzie- więć miesię cy 2018 roku, które były lepsze niż kiedy - kolwiek wcześniej z handlo we go punktu widze nia, bo sprzeda no w tym okresie 160 tysię cy sztuk. Obecnie wej, a do wy bo ru są: bor do wy Ope ra, sza ry Car ra ra, około 80% egzem pla rzy wyekspor to wa no za grani cę, Fiata 500 czar ny Ve su vio i no wy ko lor sza ry Cor ti na. a model 500 jest li de rem w seg men cie A aż na 11 Collezione Nie zwy kle śmia ły i ele ganc ki Fiat 500 Col le zio ne zo stał rynkach, przy czym na pięciu innych zajmu je jedno wyrożniają przyozdo bio ny listwą chromo wa ną na pokry wie komo ry z miejsc na podium”. m.in. siedzenia w czarne sil ni ka, a se ryj ne 16-ca lo we fel gi alu mi nio we wy koń - Od momen tu wprowa dze nia pięćsetki na rynek do te- i bordowe czono kolo rem miedzia nym, identycz nym jak ten, który raz sprzeda no ponad 6 milio nów sztuk tego mo- prążki, a na za sto so wa no na li nii ota cza ją cej nad wo zie. Chro mo - delu, a to znaczy, że nie wycho dzi on z mody; co wię- zewnątrz wa ne lo go „Col le zio ne” na pi sa ne kur sy wą, znaj du ją ce cej, Fiat 500 wciąż jest mode lem marki Fiat, który ma chromowane się na po krywie tylnej, podob nie jak w wersji wiosen nej najwię cej zwolen ni ków! logo oraz pod kre śla eks klu zyw ny cha rak ter no we go mo de lu. listwa Mod ne jest także jego wnętrze, w którym uwagę zwra- w kolorze miedzianym na cają siedze nia w czarne i bordo we prążki. Ich górna linii otaczającej część wykonana została z ekologicznej skóry na której nadwozie umieszczono wyhaftowane logo 500. Dzięki tak do bra nym ele men tom mo del przy cią gnie rów - nież uwa gę mę skiej klienteli, któ ra w przy - pad ku te go ma łe go mo de lu mar ki Fiat sta no wi za zwy czaj oko ło 35%. O dbało ści i komfor cie samo cho du świadczy też tech no lo gia, ja ką w nim za sto so wa no: Fiat 500 Colle zio ne posia da czujni ki parko wa nia, deszczu i zmierzchu. Ponad to na zamó wie nie dostęp ne są sys te my: Uconnect 7” HD LIVE z przy - stoso wa niem do Apple CarPlay i kompa ty - bilny z Andro id Auto™, posia da ją cy wbudo - waną nawi ga cję i 7-calo wy wyświe tlacz TFT, a tak że sys tem Be ats Au dio Hi -Fi.

16 FCA wokół Nas

JEEP TO MARKA GLOBALNA

ompleks hotelowo-konferencyjny zwany Fol- SĄ SAMOCHODY I JEST JEEP warkiem, położony na terenie dawnego fol- Tak rozpoczął spotkanie z dziennikarzami motoryzacyj- Kwarku przy XIX-wiecznym pałacu, ale za- nymi dyrektor handlowy FCA Poland Paweł Miszkow- budowany w nowoczesny sposób, znakomicie współgrał ski, podkreślając, że Jeep stał się w potocznej mowie z prezentowanymi samochodami. Nowoczesna i orygi- synonimem samochodu terenowego. „Jest w tym nalna była też forma ich przedstawienia dziennikarzom. widoczna siła marki – powiedział. – Kiedyś Jeep był W różnych częściach sali konferencyjnej wyekspono- marką amerykańską, dziś jest globalną”. Od 2014 wano Renegade, Cherokee i Wranglera, umiesz- roku, kiedy tak naprawdę rozpoczęła się podróż Jeepa czając nad nimi duże ekrany. Natomiast dziennikarzy w świat, jego sprzedaż wzrosła 2,6 razy, osiągając posadzono na środku, na obrotowych fotelach, aby wy- w tym roku blisko 2 miliony aut. Na tym tle Polska godnie mogli śledzić prezentację aut. O zmianach, które wygląda jeszcze efektowniej, bo w porównaniu z 2010 wprowadzono w pokazanych modelach Jeepów, opo- rokiem wielkość sprzedaży wzrosła aż siedmiokrotnie. wiadali dyrektor marketingu FCA Poland Rafał Grza- Miniony rok zamknął się liczbą 3214 kupionych u nas necki oraz Jeep Brand Manager Krzysztof Kłos. Jeepów. „Tak było, a o tym, co jest przed nami, powiemy

18 FCA wokół Nas Kilkadziesiąt Jeepów – nowych Renegade, Cherokee i Wrangler – stanęło przed hotelem Folwark w Łochowie na Mazowszu, gdzie w październiku odbywała się prasowa premiera tych modeli w Polsce.

Anna Borsukiewicz, zdjęcia: Jerzy Kozierkiewicz i Ireneusz Kaźmierczak

przedstawiając 3 nowe Jeepy w różnych odsłonach bo lubię tę markę – mówił Rafał Grzanecki. – Jak widać i wyjaśniając, co ma w sobie ta marka, że jest tak lu- do popularności Renegade przyczynia się zarówno sty- Kolumna biana” – zapowiedział prezentację Paweł Miszkowski. listyka auta (jest rozpoznawalne, od razu widać, że Jeepów Renegade to Jeep – mówili klienci), jak i jego poziom wyposa- i Cherokee na RENEGADE – NAJPOPULARNIEJSZY żenia oraz reputacja marki”. nadbużańskich Prezentacja rozpoczęła się od najmniejszego z Jeepów, W tym roku, według szacunków, na naszym rynku znaj- łąkach czyli modelu Renegade, reprezentującego kategorię dzie nabywców ponad 2 tysiące samochodów mo- najszybciej rozwijającej się części rynku SUV-ów. Sprze- delu Renegade. To ponad połowa Jeepów, które zo- daż tego rodzaju samochodów wzrosła w tym roku staną sprzedane w Polsce. Ten model ma wersje do- o 31%, przy czym w segmencie B (małych SUV-ów, stosowane do jazdy w terenie, ale także do jazdy reprezentowanych właśnie przez model Renegade) na co dzień, miejskiej. Każdy w tym samochodzie wzrost wyniósł aż do 53%. znajdzie coś dla siebie. „Klienci pytani o przyczynę wyboru tego samochodu „To nie jest crossover, tylko prawdziwy SUV. Bardzo odpowiadają: bo mi się podoba, bo dobrze wyposażony, stylowy samochód ze szczególnymi smaczkami sty-

FCA wokół Nas 19 listycznymi – mówił Krzysztof Kłos, nazywany przez ko- Konstrukcja legów „misterem Jeep”, bo „o Jeepie wie wszystko”. i wyposażenie – Te smaczki to np. światła ledowe, które również przy- nowego Wranglera czyniają się do lepszego oświetlenia auta, lub „kultowe” zapewniają detale w kształcie litery X czy symbol Jeepa (czyli cha- wysoki poziom rakterystyczny grill i okrągłe reflektory), zdobiący światła komfortu tylne i umieszczony wewnątrz auta”. W tym samochodzie od przyszłego roku będą monto- oraz lepszą Najważniejsze zmiany w modelu znajdują się jednak wane nowe jednostki napędowe: 2,2-litrowy, 195- dynamikę jazdy pod maską. Większość silników to nowoczesne, ben- konny turbodiesel oraz aluminiowy 2-litrowy silnik zynowe jednostki trzycylindrowe i czterocylind- benzynowy 2.0 GME T4 o mocy 270 KM. Jest to rowe, które, co warto podkreślić, produkowane są generacja silników stosowanych w Alfie Giulii. W Che- w Polsce, w fabryce FCA Powertrain w Bielsku- rokee znalazło się też rozwiązanie, które mają inne Białej. W takie silniki wyposażona jest jedna trzecia Jeepy – możliwość odłączania tylnej osi. Daje to SUV-ów sprzedawanych obecnie na rynku polskim. oszczędność paliwa, jeśli nie używamy napędu na 4 Udział silników benzynowych w sprzedaży Jeepów Re- koła. Masa auta została obniżona o 70 kg. negade wynosi aż 92%. Ich główne zalety to: mniejsze „Nowe technologie, zmiany stylistyczne i wyposażenie gabaryty i mniejsza masa, lepsza wydajność, ekologia, czynią z Jeepa Cherokee bardzo komfortowy samochód zmniejszenie zużycia paliwa. do jazdy codziennej oraz w terenie. A dwulitrowy silnik przyczyni się do lepszego pozycjonowania auta na CHEROKEE – LŻEJSZY rynku” – podkreślił Rafał Grzanecki. I Z NOWYM SILNIKIEM Cherokee w nowej odsłonie również ma sporo zmian WRANGLER – WISIENKA NA TORCIE stylistycznych, nawiązujących do rodziny Jeepa – mniej- Tak określono ten model w gamie Jeepa. Ma on, jak szego Compassa i większego Grand Cherokee. Widać stwierdził Krzysztof Kłos, „dwie dusze”. Jest to najlepsza to choćby po światłach auta czy przeprojektowanej terenówka, ale nadaje się do jazdy na co dzień. To klapie bagażnika, co przyczyniło się do zwiększenia pierwszy taki Wrangler w historii modelu. jego pojemności o 70 litrów. Charakterystyczna maska Choć na pierwszy rzut oka samochód się nie zmienił, silnika ma nową, lekką aluminiową konstrukcję jego konstrukcja i wyposażenie są całkiem nowe, i jest oddzielona od przednich błotników, by podkreślić co zapewnia doskonały poziom komfortu oraz lepszą wyrazisty charakter Cherokee. Nowości we wnętrzu to dynamikę jazdy. „Nowy Jeep Wrangler radzi sobie do- np. kierownica ze zintegrowanymi łopatkami do zmiany skonale zarówno na bezdrożach, jak i w mieście. Dzięki biegów. zaawansowanym systemom bezpieczeństwa auto jest

20 FCA wokół Nas PRZYSZŁOŚĆ – ELEKTRYFIKACJA Zamierzenia marki Jeep są bardzo ambitne. Jak zapo- O zmianach w nowych wiedział dyr. Miszkowski, w ciągu najbliższych czterech modelach lat odbędą się średnio dwie premiery aut rocznie. Jeepów Jeep zamierza zaistnieć w segmencie A/B, gdzie pojawi opowiadali się całkiem nowy model auta i wzmocnić swoją pozycję Rafał w B nowym Renagade, co jest ważne dla rynku euro- Grzanecki oraz pejskiego i polskiego. W planach marki jest także wej- Krzysztof Kłos. ście do najwyższego segmentu F z zupełnie nowymi Poniżej nowy modelami. Tak więc do 2022 roku odbędzie się 10 Jeep Cherokee, który tak samo premier Jeepów, z których 4 modele mają być elek- dobrze tryczne, a do 2021 roku te wersje będą dostępne sprawdza się w każdym modelu. „Niewchodzenie z elektryfikacją na ulicach oznaczałoby, że stalibyśmy się marką muzealną” – pod- miasta, jak i na sumował Paweł Miszkowski. terenowych szlakach JEEPY RUSZYŁY W TEREN Przyszła pora na sprawdzenie w praktyce zdolności te- renowej nowych Jeepów. Podzieleni na grupy, zieloną i czerwoną, dziennikarze wsiedli do aut. Grupa zielona wyruszyła kolumną Jeepów Renegade i Cherokee na nadbużańskie łąki, by „poszaleć” po bezdrożach i na polnych drogach. Mogli przekonać się, jak w takich wa- runkach sprawują się SUV-y, sprawdzić ich systemy na- pędowe, a przy okazji sfotografować pojazdy „w natu- rze”. sztywniejsze, ma też lepsze właściwości terenowe. „Czerwoni” w tym czasie pokonywali Wranglerami tor Jego możliwości 4x4 są w praktyce nieograniczone – testowy specjalnie wyznaczony na terenie Folwarku podkreślał Krzysztof Kłos. Odznaka „Trail Rated” na Łochów. Wykorzystano w nim zarówno naturalne samochodach Jeep 4x4 oznacza, że zaliczyły one szereg ukształtowanie terenu, a więc strome miejscami zjazdy testów sprawdzających ich możliwości w zakresie: trak- i podjazdy, jak i specjalnie przygotowany tor przeszkód. cji, brodzenia, zwrotności, artykulacji zawieszenia oraz Ekipa z Camp Jeep Polska zbudowała szereg urzą- prześwitu”. dzeń, takich jak rampy, najazdy pokazujące wykrzyżo- Na rynku europejskim auto zostało wyposażone w silnik wanie osi samochodów, czy tzw. tarkę. Specjalne plan- benzynowy: 4-cylindrowy, 2-litrowy, turbodołado- sze informowały kierowców, co oznaczają używane przy wany, rzędowy. „To poprawia pozycjonowanie cenowe charakterystyce samochodów terenowych określenia, samochodu – mówił Rafał Grzanecki. – Ten Wrangler takie jak np. kąt rampowy, kąt natarcia, prześwity pod- ma lepsze parametry od poprzedniego, z silnikiem V6”. łużny bądź poprzeczny. Wrangler ma też nowe wnętrze, nawiązujące stylis- Najwytrwalsi testowali auta jeszcze następnego dnia. tycznie do tradycji, ale wykonane z bardzo dobrych Wszak nieczęsto zdarza się okazja sprawdzenia swoich materiałów. Jego konstrukcja umożliwia także przysto- umiejętności jazdy autami terenowymi na profesjonalnie sowanie auta do różnych wymagań użytkowników. przygotowanym torze i pod okiem fachowców – o czym

FCA wokół Nas 21 JEEP WRANGLER – WZÓR W TERENIE Jeep Wrangler się nie zmienia! To duże uogólnienie, związane z założeniami konstrukcyjnymi auta, które nie są poddawane zmianom z uwagi na zachowanie oczekiwanej dzielności terenowej.

Grzegorz Surowiec, redaktor naczelny miesięcznika OFF-ROAD.PL, zdjęcia: Jerzy Kozierkiewicz i Ireneusz Kaźmierczak

rangler jednak ulega się właśnie na nich i spróbujmy je kiego rodzaju konwersji zawieszeń. zmianom ewolucyj- wypunktować oraz opisać. Proste i łatwe okazuje się też w na- Wnym, ale tylko tym prawie. Jednocześnie możliwość właściwym. Projektanci, spogląda- KONSTRUKCJA pełnego otwarcia nadwozia zapew- jąc wstecz już od czasów Willysa, Jeep Wrangler szczyci się wyjąt- nia zrealizowanie marzeń i cieszenie kontynuują tradycję, ale jednocześ- kową konstrukcją nadwozia. Sta- się jazdą. nie adoptują do kolejnych generacji nowi je połączenie kabrioletu Projekt nadwozia spełnia też ocze- modelowych tylko te podzespoły, z w pełni użytkowym pojazdem. kiwania klientów, a duże nadkola które mogą wzmocnić dzielność te- Konstrukcja ramowa, od której pozwalają na zastosowanie ponad- renową, a nie ją pogorszyć. Właśnie już odeszli prawie wszyscy produ- wymiarowych kół. Wysokie pa- taka jest trafiająca do polskich sa- cenci samochodów, w przypadku rametry dzielności terenowej, takie lonów już czwarta generacja Wranglera nadal pozostaje nie- jak kąty i wysokość progu zjazdu Wranglera. Wyprzedza innych zmienna. Takie rozwiązanie znako- i najazdu oraz prześwit poprzeczny w terenie ze swoimi unikatowymi micie sprawdza się w terenie, jest i podłużny, to w pełni przemy- rozwiązaniami. Dlatego skupmy też stosunkowo przyjazne do wszel- ślany wzór nadwozia.

22 FCA wokół Nas Ważna w terenie jest waga pojazdu. Dlatego tutaj pojawiają się też no- wości w postaci poszycia nadwozia, w znacznej części wykonanej ze stopów metali lekkich. PODWOZIE Proste przeniesienie napędu i roz- wiązania zawieszenia, ganione cza- sami przez brak zrozumienia idei ich stosowania, to kolejna zaleta określająca wyjątkowość Wranglera. Sztywne mosty, prowadzone wa- haczami, okazują się być niezawod- nym rozwiązaniem, zdecydowanie solidniejszym w przypadku pojazdu TUNING ekstremalnie użytkowanego w te- Opisując Wranglera i jego dzielność renie. Będące rozwiązaniem zależ- terenową nie można pominąć roz- nym, są przy tym nieznacznie mniej ległej oferty tuningowej. Zastoso- komfortowe na szosie. Jest to jed- wane proste elementy montażowe nak w pełni rekompensowane po pozwalają na łatwą konwersję zjechaniu z utwardzonej nawie- układu napędowego i zawieszenia rzchni. Dodatkowo parametry tere- oraz, a może przede wszystkim, nowości, już seryjnie zapewniające przebudowę nadwozia. Personali- duży, ponadprzeciętny skok kół oraz zację, polegającą na łatwej wymia- wykrzyż osi, mogą być poprawione nie drzwi, dachu, zderzaków, nad- poprzez rozpięcie drążka stabiliza- koli czy nawet pokrywy silnika, przy cyjnego przedniej osi. dobrych chęciach można wykonać nawet samodzielnie. , nad- ROZWIĄZANIE NAPĘDU worny tuner Jeepa ze swoją linią Podobnie musimy chwalić kon- „Jeep Performance Parts” już struktorów auta za zachowanie bez- w momencie wprowadzenia modelu kompromisowego przeniesienia na- zaoferował ponad 200 akcesoriów. mowa, twarde, klasycznie rozwią- pędu. Wzdłużny układ napędowy Dla użytkowników i pasjonatów zane zawieszenie, bezkompromi- jest realizowany przez skrzynię Wranglera kluczowym elementem sowe przeniesienie napędu, wska- rozdzielczo-redukcyjną i prowa- jest właśnie dzielność terenowa zują na unikatowy charakter Wran- dzony wałami do sztywnych mos- auta. Ponadczasowe, łatwo mody- glera. Bohater ewoluuje, ale tylko tów. Przełączanie napędów odbywa fikowane nadwozie, konstrukcja ra- we właściwym kierunku. się przy tym tradycyjnym lewarkiem. Może to stanowić pewną niewy- godę, jednak daje kierowcy pew- ność, że wybór przeniesienia napędu jest realizowany w sposób przez niego zadany. Jeep Wrangler Rubi- con ma ponadto wzmocnione pół- osie i współpracujące z nimi me- chanizmy różnicowe. Dzięki zasto- sowaniu 100% blokad wszystkie cztery koła mogą obracać się rów- nocześnie w tym samym kierunku, z tą samą prędkością, co zapewnia w skrajnych sytuacjach mobilność.

FCA wokół Nas 23 NA PIERWSZYM PLANIE

Calsonic Kansei i stają się liderem części zamiennych

22 października Fiat Chrysler Automobiles N. V. ogłosił podpisanie ostatecznej umowy cesji Magneti Marelli S.p.A. na rzecz CK Holdings Co., Ltd, holdingu Calsonic Kansei Corporation, jednego z głównych japońskich dostawców części samochodowych na świecie. Po zakończeniu operacji CK Holdings zmieni nazwę na Magneti Marelli CK Holdings. Po połączeniu działalności Calsonic Kansei i Magneti Marelli staną się siódmą co do wielkości obrotów niezależną grupą na świecie produkującą samochodowe części zamienne. Wartość tej operacji wynosi 6,2 miliarda euro, a powinna się ona zakończyć w pierwszej połowie 2019 roku, po poddaniu jej jeszcze ocenie organów regulujących rynek. Jest to jedyna w swoim rodzaju okazja, by połączyć dwa cieszące się sukcesem biznesy w jeden niezależny organizm produkujący części zamienne do samochodów, którego obroty wyniosą 15,2 miliarda euro. Połączenie obu firm wynika ze strategicznych planów spółek, by stać się głównym globalnym dostawcą zróżnicowanych części. Połączone przedsiębiorstwa zyskają przewagę nad innymi podmiotami tego typu pod względem wielkości, położenia geograficznego, finansów oraz komplementarnej linii produktów, by obsługiwać swoich klientów na całym świecie. Nowy podmiot będzie działał w oparciu o blisko 200 fabryk oraz ośrodków badawczo-rozwojowych w Europie, Japonii, Ameryce i Azji, a także na Pacyfiku. FCA podpisała z nim wieloletnią umowę na dostawy części, co zacieśni wzajemne związki oparte na benefitach i przyczyni się do poszerzenia gamy oferty obu firm. FCA Poland Key Award 2018 najbardziej „polską” dla filmu firmą zagraniczną reklamującego nowego Historia marki Fiat w Polsce jest długa i dla wielu polskich rodzin znacząca. Nieprzypadkowo więc firma FCA Poland została uznana w plebiscycie Fiata 500X „Firma 100-lecia Niepodległości”, zorganizowanym przez „Gazetę Polską”, Film reklamowy, towarzyszący premierze za najbardziej „polską” firmę zagraniczną. FCA Poland, jako największy nowego Fiata 500X, został zwycięzcą jednaj producent samochodów w Polsce i jeden z największych eksporterów z najbardziej prestiżowych nagród w branży w kraju doceniona została za wieloletnią aktywną obecność w naszym kraju reklamowej. Inspirowany kultową serią i szczególny wkład w rozwój polskiej motoryzacji. To jedyna zagraniczna „Powrót do przyszłości” film, w którym firma, którą docenili czytelnicy gazety. W plebiscycie wybierali samochód zmienia się w niezwykły „wehikuł przedsiębiorstwa, które najmocniej zapisały się swoimi działaniami w historii czasu”, zachowując stylistykę kultowej naszego kraju w ostatnim stuleciu i które poprzez swoje działania promują 500-ki, a jednocześnie oferując nowe jubileusz 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. technologie prosto z przyszłości, podkreśla Nagrodę odebrał Antoni Greń, dyrektor Zakładu FCA Poland w Tychach. więź, która od początku XX wieku łączy Na zdjęciu, od lewej: Andrzej Tokarz, Andrzej Piętka, Antoni Greń Turyn i markę Fiat z bogatą tradycją kina. i Beata Dziekanowska. W ten sposób zaprezentowano najważniejsze nowości SUV-a Fiata 500X, prezentującego teraz odnowiony styl, silniki z nowej rodziny FireFly, zaawansowane systemy wspomagania jazdy oraz najnowocześniejsze systemy łączności ze światem. przygotowane przez redakcję

Obchody HDK-PCK Każdego roku w listopadzie przypadają Dni HDK-PCK, które w tym roku połączone były z obchodami 60-lecia Honorowego Krwiodawstwa w Polsce. Przedstawiciele działającego od 43 lat koła PCK i Klubu HDK przy FCA Poland w Tychach zorganizowali 10 listopada uroczyste spotkanie, w którym, poza członkami, uczestniczyli przedstawiciele dyrekcji FCA, władz terenowych i wojewódzkich organizacji, delegacje zaprzyjaźnionych klubów HDK i PCK oraz firm. Ceremonia stanowiła okazję do podsumowania działalności koła, zwłaszcza promocji honorowego krwiodawstwa. A jest się czym chwalić. Członkowie koła biorą czynny udział w akcjach oddawania krwi na terenie miasta Tychy – do listopada oddali ponad 550 litrów krwi, dlatego wielu z nich zostało za to poświęcenie wyróżnionych. Za wybitne zasługi w pracy na rzecz PCK oraz w propagowaniu Honorowego Krwiodawstwa Odznakę Honorową PCK III stopnia odebrał Zbigniew Kieras. Włodzimierz Erling, Piotr Maciaszczyk, Maciej Podolski, Piotr Jabłoński, Adam Górowicz i Mieczysław Grela otrzymali odznaczenie Honorowy Dawca Krwi Zasłużony dla Zdrowia Narodu. Odznaką Zasłużony Honorowy Dawca Krwi II stopnia po oddaniu honorowo 10 litrów krwi (kobiety) i 12 litrów krwi (mężczyźni) wyróżniono: Joannę Maciaszczyk, Sylwestera Kochana, Andrzeja Wujczaka, Romana Kurzoka, Jerzego Zajasa i Wojciecha Gosa. Prezydent RP nadał natomiast Andrzejowi Lisowi Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski; Pawłowi Bojczukowi Złoty Krzyż Zasługi; Mieczysławowi Greli Srebrny Krzyż Zasługi, a Zbigniewowi Kierasowi Brązowy Krzyż Zasługi. Działalności koła obejmuje także udział w imprezach integracyjnych. W tym roku dwie drużyny tyskiego Koła PCK i Klubu HDK brały udział w Rajdzie Samochodowym w Sławie, a 35 krwiodawców z Tych uczestniczyło w 42. Ogólnopolskim Rajdzie HDK-PCK „Czerwona Róża” w Sulejowie. Stuletnie urodziny pierwszego traktora Fiata

100 lat temu z linii montażowej w Turynie zjechał pierwszy ciągnik rolniczy Fiata. New Holland Agriculture postanowił uczcić tę ważną Alfa Romeo Giulia chwilę, prezentując konceptualny model rocznicowy wraz z gamą traktorów w limitowanej edycji. W roku 1918 model 702 wyposażony zwycięzcą konkursu był w całą serię innowacyjnych jak na tamte czasy rozwiązań i bardzo „Sport auto szybko zdystansował konkurencję. W ciągu zaledwie roku Fiat zebrał AWARD 2018” zamówienia z gospodarstw rolniczych w całych Włoszech i rozpoczął produkcję tysiąca egzemplarzy. Model 702 był pierwszym z długiej serii traktorów, które zrewolucjonizowały rolnictwo we Włoszech. Czytelnicy niemieckiego magazynu motoryzacyjnego New Holland Agriculture świętuje stulecie tamtych wydarzeń, będąc „Sport Auto” uznali Alfę Romeo Giulia Quadrifoglio globalną marką CNH Industrial i bezpośrednim spadkobiercą tradycji najlepszym autem w kategorii „Importowane seryjne Fiata. Spółka powstała bowiem w 1991 roku z połączenia modele sedan/kombi do 100000 Euro”. Ford New Holland z Fiat Geotech, która to firma w owym czasie Giulia Veloce zwyciężyła natomiast w kategorii zajmowała się produkcją maszyn „Importowane seryjne modele sedan/kombi rolniczych i budowlanych do 50 000 Euro”. w Grupie Fiata. Oba modele zdobyły także trzecie miejsce w klasyfikacji ogólnej, w której rywalizowały w swoich kategoriach, walcząc z silnymi niemieckimi konkurentami. Raz jeszcze czytelnicy „Sport Auto” pokazali, że preferują włoski design, styl i osiągi Made in .

FCA wokół Nas 25 TEORIA, KTÓRA ODZWIERCIEDLA SIĘ W PRAKTYCE

Jakub Wężyk, zdjęcia: Ireneusz Kaźmierczak, Maciej Feodorów Plant Academy to w największym skrócie inicjatywa zwiększająca kompetencje pracowników przy wykorzystaniu zasobów wewnętrznych. Cel ten osiągany jest na różne sposoby. Jednym z nich są projekty realizowane w Laboratoriach Wydziałowych, które pozwalają eliminować straty, optymalizować procesy oraz poszerzać wiedzę załogi.

26 FCA wokół Nas ele, które przyświecają dują się roboty identyczne z tymi „ Akademii osiągane są po- pracującymi na linii. To tu testujemy Cprzez zupełnie nowe po- naprawiane przez nas komponenty, dejście, oparte na trzech etapach. szkolimy pracowników oraz projek- Pierwszy to analiza możliwości tujemy i testujemy innowacyjne określenia i wyeliminowania rozwiązania”. strat w Blue Roomach w każdej Największą korzyścią, jaką przynosi Jednostce Produkcyjnej (…). Dru- wydziałowe stanowisko Plant Aca- gim etapem jest szkolenie teore- demy, jest możliwość testowa- tyczne połączone z symulacją nia na nim poszczególnych roz- proponowanego rozwiązania, wiązań, nie ingerując w tym czasie które odbywa się w Laboratorium w linię i nie powodując np. jej spo- Innowacji w Akademii (…). Trzeci wolnienia czy zatrzymania w wy- etap to szkolenie w Laborato- niku awarii, gdyby dana próba się riach Wydziałowych odzwiercied- nie powiodła. Przykładem takiego lających środowisko praktycznego rozwiązania jest projekt związany zastosowania i ostateczne wdroże- z wykonywaniem kopii zapa- nie projektu w proces. Najbardziej sowych oprogramowania robotów innowacyjną fazą nowego szkolenia spawalniczych. Opowiada o nim jest symulacja, która umożliwia Wojciech Gwóźdź, kierownik sprawdzenie także tych kon- zmiany Utrzymania Ruchu Spa- cepcji, które nie zawsze mogą walni. „W sytuacji, kiedy w procesie być testowane bezpośrednio wprowadzane są zmiany czy wdra- w produkcji” – mówiła Katarzyna żane nowe rozwiązania, konieczna Knapczyk, Plant Academy Manager, jest modyfikacja oprogramowania w artykule wprowadzającym ten te- robota w celu dostosowania go mat, który opublikowany był w po- do nowych parametrów pracy. przednim wydaniu gazety. Tym ra- Każda z takich zmian zapisywana zem tekst skupia się na trzecim eta- jest w pamięci robota. Aby w sy- pie związanym z działalnością Plant tuacji awaryjnej mieć pewność, Academy, udowadniając, że cała że te ostatnie parametry jesteśmy wiedza, jaką nabywają w niej pra- w stanie odtworzyć, raz w miesiącu Powyżej: cownicy, zostaje później wykorzys- konieczne było generowanie bac- Jerzy Potoczko w obszarze tana w realnych projektach reali- kup copy, czyli kopii zapasowej szkoleniowo- zowanych w każdej z Jednostek z każdego robota. W tym celu pra- testowym Produkcyjnych tyskiego zakładu cownik musiał podejść z pendrivem robotów. FCA Poland. do każdego z nich i pobrać tę kopię Po lewej: zapasową, a następnie zebrane Mariusz Fender ZAUTOMATYZOWANA dane zapisywał na komputerze i Wojciech SPAWALNIA zbiorczym. Zważywszy na fakt, że Gwóźdź „Miejscem, w którym przygotowu- w Spawalni pracuje ponad 830 jemy projekty do wdrożenia na li- robotów, czynność ta pochłaniała niach automatycznych jest warsztat mnóstwo czasu i była praco- utrzymania ruchu w JP Spawalnia chłonna. Po przeanalizowaniu tego – mówi Mariusz Fender, kierow- problemu w Wydziałowym Labora- nik Utrzymania Ruchu w tej jedno- torium Plant Academy postanowi- stce. – Warsztat podzielony jest na liśmy wykorzystać fakt, że roboty dwa obszary: pierwszy z nich to C4G mają możliwość podłączenia część naprawcza, w której przepro- do sieci Ethernet, mimo że zos- wadzane są naprawy komponentów tały zainstalowane w fabryce na maszyn i urządzeń; drugi to część potrzeby produkcji modelu 500, szkoleniowo-testowa, w której znaj- a więc przed rozpoczęciem ery

FCA wokół Nas 27 Industry 4.0. Dzięki nawiązaniu słać do danego robota” – wyjaśnia komunikacji z każdym robotem Wojciech Gwóźdź. z osobna oraz opracowaniu dedy- Kierownik zmiany UR dodaje, że po- kowanego oprogramowania jes- mysł ten został zrealizowany rów- teśmy obecnie w stanie pobrać ko- nież w ramach idei Industry 4.0 pie zapasowe plików z pojedyn- związanej z podłączaniem urządzeń czego robota lub grupy robotów do sieci, zbieraniem danych itp. oraz automatycznie w bardzo krót- podkreśla, że dzięki wykorzystaniu kim czasie i zarchiwizować je wiedzy i umiejętności pracowników w naszej bazie danych. Dodatkową Utrzymania Ruchu projekt ten udało zaletą jest możliwość wykonywania się zrealizować tylko własnymi backup copy z dowolną częstotli- zasobami. „Roboty nowej ge- wością, np. raz dziennie. Należy neracji są już przystoso- jednocześnie zaznaczyć, że w razie wane do tego typu aplikacji. awarii poprawnego oprogramowa- nia można je również szybko prze-

Dobre pomysły automatyzacji W Wydziałowym Laboratorium Plant Academy w Spawalni powstają też mniejsze, ale równie istotne projekty. Jednym z nich jest system zarządzania oświetleniem w tej Jednostce Produkcyjnej – mówi Mariusz Fender. – W naszym warsztacie zbudowaliśmy układ sterujący oraz stworzyliśmy oprogramowanie obejmujące wizualizację wszystkich obszarów Spawalni. Dzięki temu całe oświetlenie zostało połączone w jedną sieć, jeden układ sterujący, pozwalający ustalić czas, w którym oświetlenie w danym obszarze powinno się włączyć lub wyłączyć. Pracownik po zakończeniu zmiany nie musi już pamiętać o jego wyłączeniu, ponieważ Aby ją wdrożyć w na- nentu, co pozwoli nam zareago- nadzoruje to program w sterowniku szych robotach, które są wać przed wystąpieniem awa- PLC” – podkreśla Mariusz Fender. starszej generacji, musielibyśmy rii” – podkreśla. ponieść znaczne koszty. Korzystając Kolejną inicjatywą zrealizowaną z kompetencji naszych pracow- w ramach Plant Academy w Jed- ników, dla których niemalże nie nostce Spawalnia jest układ kar- ma rzeczy niemożliwych, mogliśmy tezjański odpowiadający za auto- ograniczyć znacząco koszty reali- matyzację załadunku detali na zacji tego projektu. Projekt ten spra- transporter zasilający linię automa- wił, że zaczęliśmy się zastanawiać, tyczną. „Rozwiązanie to opiera się jakie jeszcze dane będziemy mogli na napędach liniowych w układzie dzięki niemu pozyskać z naszych XYZ – tłumaczy Tomasz Kosek, robotów, by stanowiły dla nas war- kierownik zmiany Utrzymania Ruchu tość dodaną. Niewykluczone, że Spawalni. – Konstrukcja o wymia- wkrótce będziemy w stanie prze- rach 8,5 m x 2,5 m x 2,0 m została widzieć zużycie danego kompo- opracowana wspólnie z firmą ze-

28 FCA wokół Nas ENERGOOSZCZĘDNA LAKIERNIA „Miejscem, które stanowi laborato- rium w ramach Plant Academy w Jednostce Produkcyjnej Lakiernia jest MTS (Manufacturing Training System). Obiekt ten wyposażony jest w całe oprzyrządowanie, jakie można spotkać na linii lakierniczej, dzięki czemu pracownicy mogą się szkolić i przeprowadzać różnego rodzaju analizy – mówi Arkadiusz Żabiń- ski, kierownik Utrzymania Ruchu w Lakierni. – Jego nadrzędną rolą jest prowadzenie szkoleń zgodnie z ideologią Plant Academy. Opieramy się tu głównie na rozwoju oprogra- mowania: wprowadzamy nowe roz- wiązania, które w znaczący sposób Najważniejszym projektem, jaki po- ułatwiają nam pracę i poprawiają wstał w tym obiekcie, jest jednak Na stronie obok: wydajność produkcyjną, żeby program „Power Manager”, który Adam Kubica i Tomasz Kosek zmniejszyć ilość awarii”. umożliwia monitorowanie każdej przy nowo wnętrzną, która dostarczyła ele- Przykładem narzędzia umożliwiają- z pracujących w tej jednostce ma- zainstalowanym menty składowe kartezjana. Rów- cego pracownikom rozwój kompe- szyn pod kątem strat energetycz- układzie nolegle prowadziliśmy prace nad tencji profesjonalnych jest szafa nych, jakie generują. „Projekt ten kartezjańskim. projektem chwytaka umożliwia- transportowa, która jest identyczna wynika z charakterystyki funkcjo- Poniżej, jącego rotację detalu po pobra- z tymi, jakie znajdują się na linii. nowania Lakierni. Jest to bowiem od lewej: niu z palety oraz układu sterowania, „Dzięki temu rozwiązaniu możemy jednostka, która zużywa najwięcej Marcin Mąsior i Arkadiusz który musi współpracować z PLC symulować różne awarie, które pra- energii w całym zakładzie. Zada- Żabiński linii automatycznej. Jednym z wy- cownik Utrzymania Ruchu musi niem Utrzymania Ruchu jest w laboratorium zwań, którym musieliśmy sprostać, zdiagnozować i szybko wyelimino- w związku z tym ciągłe doskonale- MTS było dobranie odpowiednich napę- wać – mówi Marcin Mąsior, spe- nie procesu i poprawa efektyw- dów do poszczególnych osi (dobór cjalista Utrzymania Ruchu. – W sy- ności energetycznej. Ze względu hardware’u i software’u). Projekt tuacji kiedy zauważymy, że dana na złożoność procesu oraz ilość ten znajduje się obecnie w fazie grupa pracowników nie potrafi upo- urządzeń w tych działaniach wystą- końcowych testów, pełne wdrożenie rać się z awarią w odpowiednim pił jednak problem ze wskazaniem planowane jest od początku tempie, wówczas organizujemy dla obszarów, w których generowane 2019 r.” – zaznacza Tomasz Kosek, niej szkolenie, podczas którego są straty energii. W związku zwracając jednocześnie uwagę na mogą w bezpiecznych warunkach z tym stworzyliśmy system fakt, że to pierwszy układ kartez- nauczyć się, jak radzić sobie z da- do zarządzania energią, jański o tak dużych gabarytach, nym problemem”. który na bieżąco monitoruje który został zainstalowany w JP Spawalnia. Jak podkreślają autorzy projektu, cechuje go wysoka trwałość, przez co będzie wymagał wyłącznie standardowych czynności związanych z utrzymaniem ruchu. „Patrząc w przyszłość, analizujemy możliwość zastosowania kolejnych podobnych, innowacyjnych rozwią- zań na liniach automatycznych” – podsumowuje Mariusz Fender. aktualne jej zużycie w całej Lakierni; kładnie określić czas występowania polega na eliminowaniu strat zwią- Damian dzięki niemu jesteśmy również strat innego typu, jak np. straty zanych z nadmiernym zużyciem Pastuszka w stanie zweryfikować każdy kom- energii w czasie nieprodukcyjnym materiału, jakim jest uszczelniacz i Sebestian ponent w naszych maszynach, a co – występuje ona wtedy, gdy urzą- bądź mastyka. Program Power Ma- Daniel za tym idzie – dowiedzieć się, ile dzenia pracują, natomiast nadwozia nager mógłby odbierać sygnał energii on zużywa” – mówi Ar- nie są produkowane”. z liczników przepływu dozowanego kadiusz Żabiński. Dzięki swojej elastyczności projekt materiału, zainstalowanych wcześ- Autorzy projektu podkreślają jednak, może być wykorzystywany zarówno niej na poszczególnych maszynach, że najistotniejszym jego celem było przez pracowników Utrzymania Ru- co pozwoliłoby śledzić poziom stworzenie systemu, który będzie chu, jak i operatorów maszyn do jego zużycia”. w stanie na bieżąco prezento- tworzenia kolejnych projektów. Innowacyjność zastosowanego sys- wać straty generowane przez Mówi o tym Sebastian Daniel, temu wynika z faktu, że na rynku każdą z maszyn pracujących w La- operator stacji robotów. „Moja praca nie występuje oprogramowanie, kierni. Do tej pory bowiem, aby które potrafiłoby dostarczyć tak uzyskać takie informacje, pracownik szczegółowych danych. Jak pod- musiał podłączać do każdej z ma- kreśla bowiem Arkadiusz Żabiński, szyn miernik, a następnie zebrane systemy oferowane przez firmy ze- dane przeanalizować. „By przyspie- wnętrzne są w stanie poinformo- szyć ten proces oraz uczynić go wać tylko o ilości zużywanej energii. bardziej precyzyjnym, stworzyłem Nie informują natomiast, co jest algorytm pomiaru strat, który w po- przyczyną takiego stanu rzeczy. staci kodu został wprowadzony do „System ten jest punktem wyj- programu Power Manager dostar- ścia do otwierania kolejnych czonego nam przez firmę Siemens projektów, ponieważ jest w stanie – wyjaśnia Damian Pastuszka, wskazać nam straty generowane specjalista Utrzymania Ruchu. – w Lakierni. Jak wiadomo, WCM ba- Następnie na każdej z maszyn la- zuje na stratach, które muszą być kierniczych zostały zainstalowane sukcesywnie mierzone. Można mierniki elektryczne połączone ze w związku z tym powiedzieć, że sterownikami PLC procesu. Dzięki projekt Power Manager jest kolej- temu możemy sprawdzić w czasie nym krokiem w kierunku sku- rzeczywistym, czy przyczyną straty tecznej eliminacji strat w na- energii generowanej przez daną szym zakładzie”. maszynę nie jest np. nadmierne O projektach wdrażanych w ramach zużycie któregoś z jej podzes- Plant Acadamy w Jednostce Pro- połów, jak silnik czy łożysko. Mo- dukcyjnej Montaż będzie w następ- żemy również mierzyć wartość i do- nym numerze gazety.

30 FCA wokół Nas PODRÓŻE, MOJA MIŁOŚĆ

Anna Lubertowicz-Sztorc, zdjęcia: Maciej Lubczyński Joanna Brodzik – jedna z najbardziej znanych aktorek w kraju. Spełnia swoje marzenia, podróżuje, z satysfakcją patrzy, jak dorastają jej synowie.

FCA wokół Nas 31 Może porozmawiamy dziś o podróżowaniu? Za- stan dróg na Zanzibarze, piętrowe pijalnie tequili w Me- cytuję fragment Glamurka (felietony), które znaj- ksyku i twardość podłogi na lotnisku w Nairobi. Moja dują się na pani oficjalnej stronie… przyjaciółka twierdzi, że jestem silnie uzależniona, skoro „…Z rozkoszą wsiadałam i wysiadałam z zatłoczonych cieszę się na podróż do Prabutów Dolnych. A ja nic, pekaesów, przejechałam autostopem właściwie całą tylko obmyślam, jak by tu poukładać bezlitosny kalen- Europę, a z malutkich kolorowych karteczek pokłado- darz zajęć tak, żeby móc znowu gdzieś wyskoczyć. wych przeróżnych linii lotniczych mogłabym ułożyć la- Odpoczywam już w drodze na lotnisko…”. tający dywan. Pakuję się w sekundę, paszport mam Nadal pani tak intensywnie podróżuje? zawsze w zanadrzu (oprócz tych nerwowych momentów, Tak, bo to uwielbiam. Nauczyłam się tabliczki mnożenia gdy się np. zapodziewa i w panice graniczącej z obja- w wieku 7 lat tylko dlatego, aby w nagrodę pojechać wami epilepsji trzeba go odnaleźć). Zdarzyło mi się pociągiem z rodzinnego Lubska do Zielonej Góry. Pa- wyjść z domu z torebką wielkości pudełka papierosów miętam, że ten pociąg pokonywał dystans 47 kilomet- i tego samego dnia spacerować po Mediolanie. Znam rów w 4 godziny. Na pewnych odcinkach można było z niego wyskoczyć, zebrać bukiet łubinu, który rósł na nasypie i wrócić do pociągu… Bardzo się cieszę, że Jej przyjaciółka twierdzi, obaj synowie – Jan i Franciszek tę cechę odziedziczyli po rodzicach. Mogą to robić wszędzie, dowolną ilość że jest uzależniona godzin, dowolnym transportem. Ma pani jakieś szczególnie ulubione miejsca? od podróżowania. Najbardziej lubię podróżować do miejsc, o których – wydawać by się mogło – powiedziano i napisano już A ona tylko obmyśla, wszystko, a ja odkrywam je dla siebie. Na przykład Wrocław to dla mnie najpiękniejsze miasto w Polsce, jak poukładać kalendarz, Warszawę też kocham, urokliwy jest również Szczecin i oczywiście moje rodzinne Lubsko. Uwielbiam Hel – by gdzieś wyskoczyć mam tam swoje ulubione zakątki.

32 FCA wokół Nas Wybiera pani czerwony dywan czy plażę na nitorowanie martwego pola bardzo mi się przydaje. Helu? Niewiele mam dziwactw i natręctw, choć potrzeba po- Pewnie, że plażę na Helu, nigdy nie byłam typem „czer- rządkowania rzeczywistości bywa dla mnie mega wonodywanowym”. Wolę trampki niż wysokie obcasy ważna, szczególnie przy podróżach z dziećmi, dlatego i wolę iść z koszykiem na bazar, niż przechadzać się bagażnik Felka jest przedmiotem mego uwielbienia. po ekskluzywnych butikach. Nigdy w moim życiu za- Jak się okazało, daje radę, mieści spokojnie bagaż na wodowym nie zdarzyło się nic wartościowego w wyniku wakacyjny wyjazd za granicę i dwie niezłożone „całkiem stania na „ściance”. dorosłe” hulajnogi. Bagażnik Felka ma moc! Mam jesz- A samochodem dużo państwo podróżujecie? cze w aucie taką funkcję, którą nazywam Trąbowku- O tak, np. do mojej mamy, w rodzinne strony, sporo też rzaczem. Kiedy coś zrobię nie tak, a mimo to wychodzę jeżdżę w sprawach zawodowych. Podczas takich wy- z samochodu, np. zostawię bieg, włączone światło, praw mamy swoje rytuały, ulubione stacje benzynowe, niedomknięte drzwi lub bagażnik, Felek wydaje z siebie posiłki, a w drodze słuchamy dużo muzyki. przeraźliwy, rozpaczliwy kwik rannego nosorożca. Z teatrem też pani pewnie dużo jeździ po kraju… Trzeba wrócić i naprawić błąd – dopiero wtedy auto Lubię te moje podróże z teatrem. Ze spektaklem „Di, da się zamknąć. Mam nadzieję, że następny model Vivi i Rose” z teatrem Capitol byłyśmy w różnych miejs- też będzie miał tę funkcję, tylko zamiast kwiku wbudują cach Polski, odbyło się ponad 100 przedstawień. Ta mu głos Jana Suzina, chrząkający dyskretnie: Hmmm, przygoda skończy się pięknie, bo wiosną przyszłego Joasiu… zamknij bagażnik. roku jedziemy z tym spektaklem na tournèe po Stanach Zjednoczonych. Niedawno zmieniła pani auto. Wcześniej jeździła pani Fiatem 500, teraz Fiatem 500X. To świadomy wybór? Pięćsetka była moim wymarzonym autem, jego design i rozwiązania we wnętrzu uzależniają. Taki cudowny stylowy mix vintage i nowoczesności. Kiedy jednak oka- zało się, że dwóch synów i dwie gitary elektryczne trudno zmieścić w tym aucie, to wybór był oczywisty. Próbowałam-testowałam modele innych marek, ale w 500X czuję się najlepiej. Miała pani jakieś szczególne wymagania co do wyposażenia? Auto zostało przeze mnie dokładnie sprofilowane. Jest w kolorze fashion grey i dostało imię Felek (synowie wymyślili). Lubię jasne tonacje tapicerek. Wiedząc, że spędzam w Felku większość zimy, zdecydowanie wy- brałam właśnie taką. I ekologiczną skórę, miłą w dotyku Czy oprócz podróży i pracy, rodziny coś jeszcze i ciepłą w zimie. Tapicerka w moim Felku przeszła ostry daje pani satysfakcję i dobrą energię? test, np. wylane smoothie z porzeczki i maliny, ale wy- Bardzo dużo satysfakcji daje mi moja działalność cha- starczyło zwykłe pranie i Felek znów wygląda niewin- rytatywna. Trzy lata temu założyłam fundację „Opiekun nie..., do następnego razu. serca”, wspierającą ludzi z niepełnosprawnością. Po- Za co pani jeszcze lubi Felka? wstała fundacja, która nie ma podopiecznych tylko Przede wszystkim za automatyczną skrzynię biegów. współpracowników, która nie daje ryb, tylko wędki, Zdarza mi się kłócić z przyjaciółmi w kwestii wyższości która uczy zmiany świadomości społecznej wobec osób automatycznej skrzyni biegów nad manualną, ale – z niepełnosprawnością. To sprawia mi wielką radość. uważam – że manual jest jak pralka Frania, a automat Pani sposób na relaks? to dowód na postęp cywilizacji. Noga tupie do rytmu Klub Księżniczek, czyli spotkania z przyjaciółkami. muzyki, a ręce bezpiecznie zarządzają światem. Mam Akurat dzisiaj się widzimy z okazji premiery książki też przednie czujniki parkowania, kamerę cofania. mojej przyjaciółki, więc mamy intelektualny pretekst. Ogrzewana kierownica to bardzo miłe rozwiązanie, Kobiece spotkania są dla mnie takimi wentylami re- bardzo często używam tempomatu, ostrzeganie o zbli- laksu. Potęga kobiecej, prawdziwej przyjaźni jest żaniu się do pojazdu znajdującego się z przodu i mo- ogromna.

FCA wokół Nas 33 LUDZIE Z PASJĄ FOTOGRAFOWANIE TO MOJE HOBBY

Mirosława Malich, zdjęcia: Irek Kaźmierczak W FCA Poland znają go chyba wszyscy. Od lat uwiecznia na zdjęciach najważniejsze wydarzenia z życia tyskiego zakładu, ale też pracowników, modele samochodów i proces produkcyjny. Dlatego nasz cykl artykułów o ludziach z pasją rozpoczynamy od Irka Kaźmierczaka.

34 FCA wokół Nas Pracujesz jako fotograf w Za- odbywały się uroczystości 1-ma- kładzie Tychy. Współpracujesz jowe. W tym konkursie i w tej kate- też z naszą gazetą. Ale robienie gorii zdobyłem I miejsce. W czerwcu zdjęć pasjonuje cię także poza uczestniczyłem też w konkursie Ga- pracą. W tym obszarze odno- zety Wyborczej i National Geograp- sisz zresztą spore sukcesy. hic o tematyce miasto. Zdobyłem Ostatnim było zdobycie Grand tam wyróżnienie za dwa zdjęcia pre- Prix w konkursie fotografii zentujące Katowice. sportowej. Która z tych nagród jest dla cie- Tak, wysłałem na konkurs fotore- bie najważniejsza? portaż składający się z 9 zdjęć, który Ta ostatnia, bo po raz pierwszy nazwałem „Życiówka”. Pokazuję otrzymałem Grand Prix za to, że w nim amatorów, którzy – stając uchwyciłem najważniejszy moment do biegów długodystansowych i nieważne, czy to jest portret czło- i biegnąc ramię w ramię z zawo- wieka, zachód słońca, czy maszyna dowcami – starają się uzyskać jak podczas pracy. Staram się uchwycić najlepszy wynik. Usiłowałem uchwy- zawsze ten decydujący moment, tę cić ten ich wysiłek. W wojsku trochę chwilę, która decyduje o całym zdję- biegałem i wiem, ile trzeba w to ciu. Bo ona nieraz trwa tyle co włożyć. Podziwiam tych ludzi i dla- mrugnięcie oka, a wciśnięcie spustu tego chciałem im poświęcić swój migawki w odpowiednim momencie reportaż i pokazać, że osiągnięcie decyduje o tym, że fotografia jest życiowego wyniku może być oku- dobra. Jednym z takich słynnych pione ogromnym wysiłkiem. ujęć jest zdjęcie człowieka skaczą- Na swoim koncie masz chyba cego przez kałużę i moment jego więcej trofeów? zatrzymania się w powietrzu, zro- W sumie około 20. Ostatnio otrzy- bione przez Cartiera Bressona, fo- małem trzy nagrody. Niedawno ode- tografika z lat 40-50 ubiegłego brałem wyróżnienie za zdjęcia wieku. z wczasów w Jastarni w konkursie Czy uchwycenie tego decydu- orgaznizowanym przez Towarzystwo jącego momentu jest kwestią nem i… wtedy ten decydujący mo- Przeciw Nicości, popularyzujące na wprawy, umiejętności czy też ment niestety ucieka. Na sąsiedniej zdjęciach piękno polskiego krajob- doświadczenia? Maciek, fotograf i grafik naszej stronie: razu. Na początku października Trzeba mieć tę wewnętrzną cieka- gazety twierdzi, że o dobrym Wczasowicze na falochronie wziąłem natomiast udział w konkur- wość. Jeśli nie ma się w sobie zdjęciu decyduje odpowiednie w Jastarni. sie zorganizowanym przez Wydział pasji, ten moment trudno będzie oświetlenie. U góry: Nauk o Ziemi z Sosnowca i National uchwycić. To jest takie wewnętrzne Oczywiście, ilość światła i jego kie- Samotna Geographic nt. zmian zachodzących napięcie, przeczucie, że zaraz się runek padania na dany obiekt ma dziewczyna w Polsce i na Śląsku. Jedną z kate- to wydarzy i jeśli tego nie uchwycę, bardzo duże znaczenie. Światło bu- na ulicy, gorii był Śląsk dawniej i teraz. to ta chwila przeminie i już nie duje bowiem nastrój zdjęcia. Mala- z cyklu: Wysłałem na ten konkurs 4 da się jej powtórzyć. Oczy- rze też operowali w swoich obra- Katowice. Powyżej: zestawy. Np. zdjęcie wiście obecna technolo- zach światłem, dlatego można na Zdjęcie z serii: Placu Bieruta, obecnie gia sprawia, że w ciągu przykład zrobić zdjęcie portretowe „Życiówka”, Baczyńskiego. Teraz sekundy można zrobić w stylu Rembrandta, oświetlając za które Irek jest tam fontanna, kilka zdjęć. Najgorzej osobę w ¾ z góry, z jednym okiem otrzymał miejsce wypoczynku, jest, jak zaplanuję sobie dobrze oświetlonym, a drugim Grand Prix a kiedyś w tym miejscu dane ujęcie, światło faj- w półcieniu. Odpowiednie oświet- nie mi oświetla sytua- lenie obiektu jest bardzo ważne. cję, a ktoś wchodzi Masz swoją ulubioną porę dnia w kadr albo wy- podczas robienia zdjęć? stawia rękę Tak, mówi się na nią „złota go- ze smartfo- dzina”. Bardzo lubię zdjęcia robione

FCA wokół Nas 35 tuż po zachodzie słońca, kiedy jest Powyżej: już schowane, ale promienie sło- Festyn neczne, zwłaszcza latem, jeszcze 1-majowy oświetlają ten ogólny letni pył, w Tychach na Placu a wszystko jest otoczone takim Bieruta, miękkim, bezcieniowym światłem obecnie i staje się zjawiskowe. Ta złota go- Baczyńskiego dzina w zasadzie trwa chwilę, (1988 r.) około 15 minut, ale robione wtedy Po prawej: zdjęcia są bardzo ciekawe, takie Papież wzruszające i nastrojowe. Następnie Franciszek w Krakowie złota godzina przechodzi także w fajną porę do robienia zdjęć – gdy słońce już zaszło, niebo staje się błękitne, jeszcze się żarzy. Zdję- cia też są wtedy bardzo ciekawe. Za zdjęcie robione o tej porze w Krakowie zostałem nagrodzony w konkursie „Polska jest piękna”. O tak, przez głupi błąd nie zrobiłem której nie zapomnę, z czasów fil- Z których zdjęć jesteś dumny? zdjęć papieża Franciszka w Ausch- mów analogowych. Podczas odda- Najbardziej lubię zdjęcia, które mają witz-Birkenau. Zamiast wstać wania filmów do wywołania w la- odpowiednie światło i uchwycony o 3.00 rano i pojechać do Krakowa, boratorium osiedlowym laborantka, ten klimat. I gdy jeszcze w tym moc- a stamtąd autobusem udać się do która nie zdawała sobie sprawy nym punkcie pojawi się człowiek… Auschwitz ze wszystkimi, próbowa- z tego, jak ważny jest dla mnie ten Dlatego lubię na przykład zdjęcie łem się tam dostać krótszą drogą, film, potykając się, rozwinęła całą zrobione na falochronie w Jastarni przez Bieruń, na własną rękę. Ale rolkę filmu i ją naświetliła. To było w scenerii zachodzącego słońca. nie zostałem przepuszczony przez straszne! Sylwetki ludzi na tle zatoki, morza kordon policyjny, mimo że miałem Swoje zdjęcia prezentujesz i światło słoneczne, które iskrzy się przepustkę. Wcześniej zrobiłem w Internecie… w wodzie… Tak, to zdjęcie jest bar- zdjęcia ze spotkania papieża i pre- Tak, mam konto na Instagramie, dzo fajne. zydenta Dudy na Wawelu oraz mło- a także stronę: https://ireneuszkaz- Czy robieniu zdjęć może towa- dzieży na Błoniach, ale w Auschwitz mierczak.com. Zapraszam do ich rzyszyć stres? mi się nie udało. Albo inna sytuacja, obejrzenia.

36 FCA wokół Nas Zdjęcia zakładowe można zo- W FSM-ie nie było wtedy fotografa, godę z fotografią? Na co po- baczyć także w niektórych a była potrzeba dokumentowania winni zwracać uwagę? miejscach w zakładzie FCA Po- wydarzeń. Więc przejąłem te obo- Przede wszystkim muszą się za- land w Tychach... wiązki. Najpierw urywałem się opatrzyć w miarę dobry aparat fo- Na korytarzu w usługowcu nr 2 są z pracy, by udokumentować jakieś tograficzny. I nie chodzi o to, by był zdjęcia z wręczenia dzieciom pra- wydarzenia, a po godzinach zdjęcia drogi, ale by można było w nim wy- cowników nagród za dobre wyniki te obrabiałem. Z czasem zacząłem łączyć elektronikę i przejść na tryb w nauce. Dużo fotografii z opisami pracować już na cały etat. Ale foto- manualny. W fotografii bowiem znajduje się także w Zakładowym grafią interesowałem się o wiele warto skupić się na triadzie: czułości Muzeum Aut na Montażu. Jest tam wcześniej, już w szkole średniej. filmu, szybkości migawki i przysło- cała historia zakładu: wszystkie mo- Od 1975 roku należałem do kółka nie, bo to one decydują o jakości dele produkowane w Tychach od fotograficznego, wiele godzin spę- zdjęcia i pozwalają prawidłowo na- 1975 roku, proces ich produkcji dzałem w ciemniach. Robienie zdjęć świetlić film. I wtedy my decydujemy i zaangażowanie ludzi. Dokumen- to moje hobby. o tym, jakie będzie zdjęcie, a nie fo- towanie różnych wydarzeń, a także Czy twoje dzieci poszły w twoje toshop czy jakiś inny program edy- produkcji naszej firmy i produktu ślady? cyjny. Naprawdę warto wiedzieć, jak oraz szkoleń pracowników należy Starszy syn Radosław poświęcił się to wykorzystać, bo wtedy możemy do moich zadań. Robię też zdjęcia fotografowaniu. Dwa lata temu za- liczyć na satysfakcję ze zrobionego na przykład z prezentacji samocho- czął nawet studiować w Wyższej zdjęcia. Ważne jest też uchwycenie dów na premierach prasowych lub Szkole Fotografii w Opawie. Młod- tego decydującego momentu, o któ- na targach samochodów. Kręcę szy, Mateusz, także trochę fotogra- rym wcześniej wspominałem, dla- filmy instruktażowe procesu pro- fuje i ma do tego smykałkę, ale za- tego opłaca się sięgać do rad mist- dukcyjnego, a także prezentujące wodowo zajmuje się czymś innym. rzów, jak np. Henri Cartier-Bresson poszczególne jednostki produkcyjne Co radziłbyś osobom rozpoczy- czy Robert Capa, którzy stawiali w zakładzie. Te ostatnie można nającym dopiero swoją przy- podwaliny pod fotografię. obejrzeć np. na stronie internetowej FCA; pokazywane są również wy- cieczkom zwiedzającym nasz zakład Spodek Katowice – dotyczy to zwłaszcza miejsc, ta- – Zima kich jak Lakiernia, w których nie (z serii mogą przebywać osoby spoza jed- nagrodzonych nostki. Filmy te wyświetlane są zdjęć także np. podczas Family Day. o tematyce Czy prowadzisz również archi- „miasto”) wum zdjęć? Oczywiście, wszystko jest zarchiwi- zowane. Dawniej to były albumy z negatywami, później je skanowa- łem i zgrywałem na płytach CD lub DVD. Teraz oczywiście zdjęcia zapisuje się na dyskach. Dzięki temu jest szybki dostęp do fotografii historycznych. Jakiś czas temu stworzyłem zakładkę na stronie FCA, gdzie prezentowana jest na zdjęciach historia poszczególnych samochodów. Zachęcam także do jej obejrzenia. Od kiedy jesteś fotografem za- kładowym? Od początku lat 80. Najpierw pra- cowałem na produkcji, na Montażu.

FCA wokół Nas 37 MUZYCZNE ŚWIĘTO W TYCHACH

XVII Śląska Jesień Gitarowa to aż 18 wydarzeń, m.in.: prapremierowe wykonania koncertów, występy gitarzystów z całego świata, trzech orkiestr, lekcje mistrzowskie i wystawy. Na konkursowym podium stanęli gitarzyści z Tajwanu, Polski i Włoch.

Ewa Iwanciów, zdjęcia: Ireneusz Kaźmierczak

38 FCA wokół Nas inauguracji Śląskiej sali NOSPR-u, będący nowym po- Jesieni Gitarowej – mysłem Śląskiej Jesieni Gitarowej, Wcieszącego się dużym zgromadził komplet publiczności, uznaniem w świecie muzycznym co świadczy o randze festiwalu” – Międzynarodowego Festiwalu oraz skomentował prof. Jerzy Nalepka Konkursu Gitarowego im. Jana Ed- z łódzkiej Akademii Muzycznej, stały munda Jurkowskiego, odbywają- gość festiwalu i wykładowca. cego się w tyskiej Mediatece XXI wieku w dniach od 21 do 27 RECEPTA NA SUKCES października, można było wysłu- Prof. Akademii Muzycznej w Kato- chać dwóch prapremierowych wy- wicach dr hab. Marek Nosal, przej- konań koncertów inspirowanych mując w 2015 r. pałeczkę Śląskiej muzyką polską, a napisanych na Jesieni Gitarowej po 13 edycjach zamówienie ŚJG przez brazylijską przygotowywanych przez prof. Alinę kompozytorkę Claris Assad (soli- Gruszkę, założył stały wzrost festi- ści: Brasil Guitar Duo) oraz Marka walu przy poszanowaniu tradycji. Pasiecznego, którym towarzyszyła „Konstruując program pragnąłem – Orkiestra Kameralna Miasta Tychy mówi – aby każdy, nawet nieznający AUKSO pod dyr. Marka Mosia. muzyki gitarowej meloman znalazł Wydarzenie to poprzedził prolog koncert dla siebie, by stali uczestnicy w siedzibie Narodowej Orkiestry festiwalu, obserwatorzy wszystkich Symfonicznej Polskiego Radia wydarzeń, nie poczuli nigdy znuże- w Katowicach, gdzie pod batutą nia. Przepis był prosty (sic!) – gitara Każdy z 9 koncertów był więc od- Szymona Bywalca zagrali wybitni w wielu barwach i brzmieniach, mienny i wyjątkowy. Pojawiły się Największym gitarzyści: Szymon Krzeszowiec różnorodnych konfiguracjach instru- także elementy programu posze- wyzwaniem dla uczestników oraz przewodniczący jury i jedno- mentalnych i wokalno-instrumen- rzające ofertę i otwierające festiwal konkursu cześnie laureat Konkursu Gitaro- talnych, a także w rozmaitych ga- na nowych odbiorców: koncert podczas ŚJG wego z 1996 roku – Marcin Dylla, tunkach i stylach muzycznych, w NOSPR-ze, zamówienie utworu jest występ który obecnie daje średnio 100 re- a w tej różnorodności jeden wspólny u Clarice Assad – kompozytorki z orkiestrą. citali rocznie w Europie, Azji i Ame- mianownik – absolutne mistrzo- spoza kręgu kultury europejskiej, „Laureat ryce. „Koncert w pięknej, olbrzymiej stwo wykonawców”. warsztaty wokalne dla dzieci I nagrody, Chia-Wei Lin z Tajwanu, dzięki imponującej technice gry oraz największemu doświadczeniu spośród wszystkich uczestników, zaprezentował wysoki i wyrównany poziom w obu etapach” – powiedział Marcin Dylla. Po lewej: Brasil Guitar Duo i Marek Moś (z prawej) z orkiestrą AUKSO

FCA wokół Nas 39 z tyskiej szkoły muzycznej oraz Powyżej: finałowy etap konkursu z aż sze- Andrzej Grygier ścioma solistami. – laureat II nagrody i nagrody dla KONKURSOWE EMOCJE najlepszego „Równie świetnym pomysłem był Polaka I etap przesłuchiwany z kaset audio konkursu. -wideo, co sprawiło, że prezentacje Na zdjęciu na żywo to wykonania na najwyż- obok od lewej: szym światowym poziomie” – do- Marcin Dylla – przewodniczący daje prof. Jerzy Nalepka. jury, Andrzej II etap przebiegał, tradycyjnie w Ze- Dziuba – spole Szkół Muzycznych, z udziałem prezydent m. 21 uczestników z Czech, Grecji, Pol- Tychy, Chia-Wei ski, Portugalii, Serbii, Tajwanu, Wę- Lin – laureat gier, Wielkiej Brytanii i Włoch. I nagrody, „Pierwsze zetknięcie uczestników Marek Nosal – dyr. art. ŚJG, z jurorami nastąpiło w bardzo kom- Marcin Kuźniar fortowych warunkach minirecitalu – finalista (30-35 minut). Dla jurorów taki wy- konkursu, stęp był możliwością zdecydowanie Andrzej Grygier lepszego poznania umiejętności osobowe międzynarodowe jury. Na i za granicą, co dodatkowo buduje i Carlotta Dalia i osobowości artystycznej młodych podium stanęli: Chia-Wei Lin z Taj- markę festiwalu, a także miasta Ty- – lauretka artystów” – potwierdził Marcin Dylla. wanu (I nagroda), Andrzej Marcin chy” – podkreśla Marek Nosal. III nagrody W finale w Mediatece koncerty Gygier (II nagroda i nagroda dla z orkiestrą AUKSO w rozszerzonym najlepszego Polaka konkursu) oraz W PARTNERSTWIE SIŁA składzie pod dyr. Marka Mosia za- Carlotta Dali z Włoch (III nagroda). Organizacja i promocja Śląskiej Je- grali: Milena Solcova (Czechy), Wyjechali oni z Tychów z nagrodami sieni Gitarowej to ogromne wyzwa- Chia-Wei Lin (Tajwan), Carlotta Da- pieniężnymi i cennymi gitarami. nie spoczywające na Miejskim lia, Marco Piperno (Włochy), Andrzej „Nagrodami są także koncerty lau- Centrum Kultury. „To realizacja Marcin Grygier i Marcin Kuźniar reatów na międzynarodowych nie tylko prestiżowego międzyna- (Polska). Wykonawców oceniało 9- festiwalach muzycznych w kraju rodowego konkursu gitarowego,

40 FCA wokół Nas Włoski gitarzysta Fancesco Buzzurro (po lewej) zaprezentował swój niepowtarzalny styl improwizacji, w którym dało się słyszeć wpływy bossa novy, muzyki etnicznej i latynoskiego jazzu. Obok Carlotta Dalia – lauretka III nagrody. Zdjęcie pośrodku: koncert Marka Pasiecznego, któremu towarzyszyła Orkiestra Kameralna Miasta Tychy AUKSO pod dyr. Marek Nosal o konkursie Marka Mosia „Na podstawie entuzjastycznych reakcji publiczności wypełniającej szczelnie sale koncertowe, a także opinii gości i obserwatorów, którzy przybyli z wielu zakątków świata, mogę stwierdzić, że XVII ŚJG była wielkim muzycznym świętem, które pozostawi niezatarty ślad w pamięci jego uczestników”. w którym udział biorą najzdolniejsi zytywne emocje i wspomnienia” – dzynarodowa firma, której obecność młodzi gitarzyści na świecie, a oce- mówi Paweł Drzewiecki, dyrektor wśród stałych partnerów festiwalu niają go najznamienitsi przedstawi- MCK i ŚJG. Tego nie da się prze- świadczy o jakości naszego przed- ciele świata gitary klasycznej z ca- prowadzić bez partnerów i sponso- sięwzięcia. Mając takiego partnera, łego globu, ale także wiele koncer- rów – w tym gronie od 1994 roku łatwiej zabiegać nam o środki i pat- tów w wykonaniu wirtuozów róż- jest Fiat Auto Poland, obecnie FCA ronaty, którymi w tym roku na po- nych gatunków gitarowych. Połą- Poland. „Współpraca z tą firmą to wrót obdarzyły nas między innymi czenie rozlicznych zadań, to nieu- nie tylko wsparcie finansowe czy Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa stanny wyścig z czasem, zaś nasza logistyczne w postaci udostępnienia Narodowego, Narodowe Centrum praca ma sprawić, by wykonawcom na potrzeby gości festiwalu kom- Kultury czy TVP Kultura” – podkre- i widzom pozostały wyłącznie po- fortowych pojazdów. FCA to mię- śla Paweł Drzewiecki.

FCA wokół Nas 41 KSIĄŻKI

WSZYSTKO ZWIERZAKI O DINOZAURACH TE MAŁE I TE DUŻE

Po „Animalium” i „Botanicum” czas Doskonały i ambitny pomysł na książkę dla najmłodszych. na poznanie następnych bohaterów Autorzy ożywili zwierzęta na co dzień będące dziełami sztuki – dinozaurów. Książka powstała lub obiektami rzemiosła artystycznego i ubrali obrazy w słowa. przy udziale dr. Johnatana Projekt powstał przy współudziale Międzynarodowego Centrum Tennanta, który odpowiada za dział Kultury. Ponad 200 zwierząt, w tym tak znanych jak jaskółka – ewolucji w Imperial College symbol przedsiębiorstwa Moda Polska – zaczyna żyć własnym London. Ze strony polskiej życiem. Doskonałym pomysłem jest wspólne z rodzicami czy odpowiedzialność za rzetelność dziadkami czytanie informacji wziął na siebie dr hab. książki. Tomasz Sulej z Zakładu Dla starszych Paleobiologii Polskiej Akademii będzie to rodzaj Nauk. Wielkoformatowe ryciny stylizowane na estetykę sentymentalnego „retro” przedstawiają całe spectrum kopalnych gadów – od powrotu do małych troodonów, przez tyranozara, aż po 25 metrowego przeszłości, dla olbrzyma – brachiozaura. Każde niemal dziecko na pewnym młodszych okazja etapie rozwoju interesuje się dinozaurami – książka będzie do zdobycia doskonałym, estetycznym i pożytecznym prezentem nowych ciekawych gwiazdkowym dla małych odkrywców. informacji. Dinozaurium Zwierzyniec Lilly Murray Maciej Byliniak Wydawnictwo Dwie Siostry Wydawnictwo Dwie Siostry Warszawa 2018 Warszawa 2018 O ŻYCIU WEGAŃSKIE W INNYM ŚRODOWISKU DESERY

Bardzo ciekawa lektura mówiąca wiele o świecie, który zna Wegan Nerd to jedna z najpopularniejszych i najczęściej niewielu. Autorka, zupełnie z przypadku, zostaje skierowana nagradzanych blogerek kulinarnych. Tym razem autorka do pracy w domu ortodoksyjnych Żydów mieszkających zaprasza czytelnika do świata swoich słodkości. Dieta w Antwerpii. Rodzina Schneiderów, początkowo zachowująca wegańska jest coraz popularniejsza, szczególnie wśród duży dystans, stopniowo, choć nie bez trudu, otwiera się na młodych ludzi. Wzrasta młodą studentkę – ateistkę, która żyje pod jednym dachem świadomość społeczna, tym z Irańczykiem. „Mazel Tow” to studium socjologiczne bardziej że dietetycy zalecają wielokulturowego społeczeństwa, coraz rzadsze spożywanie pokazuje punkty wspólne, ale i wiele mięsa w naszym codziennym różnic nie do pogodzenia. Bardzo odżywianiu. Czyż drożdżówka interesująca lektura na zimowe z batatów z konfiturą wieczory, zwłaszcza dla osób z czarnego bzu nie brzmi ciekawych, jak żyje się w tak pysznie? Chyba warto się odmiennym od naszego środowisku. skusić na wypróbowanie Mazel Tow. Jak zostałam przepisów Wegan Nerd…. korepetytorką w domu Słodka Wegan Nerd. ortodoksyjnych Żydów Moje roślinne desery J.S. Margot Alicja Rokicka Wydawnictwo Czarne Wydawnictwo Nasza Księgarnia Wołowiec 2018 Warszawa 2018

42 FCA wokół Nas Joanna Lasek

ZESTAWIENIE JAK DZIAŁA DWUNASTU MITOLOGII LOKALNY TARG

Mity nieodmiennie Coraz częściej w całym fascynują kolejne codziennym zgiełku wraca pokolenia czytelników, się do korzeni – kupuje niezależnie od wieku. u lokalnych sprzedawców Thiago de Moraes zrobił i producentów, wspiera przegląd dwunastu miejscowych rolników, mitologii – egipskiej, którzy oferują swe plony nordyckiej, azteckiej, prosto z pola. Jest to japońskiej, polinezyjskiej, pożyteczny trend i dzieci słowiańskiej, greckiej, powinny wzrastać rdzennych Amerykanów, w przekonaniu, że irlandzkiej, supermarkety to nie hinduistycznej, plemienia jedyne miejsce, gdzie Janomamów i ludu można kupić ziemniaki. Joruba. Atlas jest zilustrowany mapami każdego ze światów, Jola Richter- a opowieści są przepełnione humorem i podane w lekkiej Magnuszewska przedstawia funkcjonowanie lokalnego targu. formie. „Mitologia” to doskonały prezent świąteczny – mądry, Pokazuje też, czym jest sezonowość i dlaczego warto jej pobudzający ciekawość i estetycznie podany. przestrzegać. Mądra i bliska naturze lektura obrazkowa. Atlas mitów Rok na targu Thiago de Moraes Jola Richter-Magnuszewska Nasza Księgarnia Nasza Księgarnia Warszawa 2018 Warszawa 2018

O ŻYCIU WIELKIEGO CO MĘŻCZYŹNI POWINNI POLSKIEGO KOMPOZYTORA WIEDZIEĆ O DREWNIE

Henryk Mikołaj Górecki był Zima to świetny czas na wygrzewanie się przy kominku oraz jednym z najbardziej znanych na ciekawe lektury, ale także na prace fizyczne na świeżym polskich kompozytorów. powietrzu (jeśli ktoś w tym gustuje). Książka Myttinga był W Stanach Zjednoczonych jego zeszłorocznym bestsellerem i nikt nie spodziewał się, „Trzecia Symfonia pieśni że ta kameralna opowieść o drewnie (!) żałosnych” wyprzedziła na stanie się takim hitem. listach przebojów Stinga Znowu odzywa się tęsknota za naturą i Nirvanę. Sam siebie określał i prostym życiem. Cudowna gawęda, której słowami – „choleryk, choleryk, tematem są rodzaje pił, pilarek i pieńków choleryk”. Miał być księdzem do rąbania, sposoby układania pryzm, lub kolejarzem, został a także technologia palenia drewnem kompozytorem. Górecki był będzie idealnym upominkiem dla niewątpliwym oryginałem. Zwykł mężczyzny, który właśnie porzucił swój był mawiać, że „ogląda się do tyłu jedynie w garażu”. Maria apartament w centrum miasta i postanowił Wilczek-Krupa ukończyła wydział teorii muzyki w Akademii zostać przydomowym drwalem. Muzycznej, można więc zaufać jej znajomości tematu. Porąb i spal. Wszystko, co mężczyzna powinien Górecki. Geniusz i upór wiedzieć o drewnie Maria Wilczek-Krupa Lars Mytting Znak Smak Słowa Kraków 2018 Sopot 2016

FCA wokół Nas 43 GADŻETY

BEZPIECZNE SŁUCHAWKI ZDROWY BLENDER DLA DZIECI Mikołaj nie zapomni w tym roku również o miłośnikach zdrowego odżywiania. Nowy blender Electrolux Explore 7 Wiadomo nie od dziś, że słuchawki dla dorosłych są zabójcze został zaprojektowany specjalnie z myślą o zachowaniu dla wrażliwego słuchu dziecka. Nie jest rzadkością widok maksymalnego smaku mielonych składników. Dzięki malucha, który w zgiełku domowym słucha za pośrednictwem nachyleniu kielicha o 10 stopni, uzyskano optymalną prędkość słuchawek bajek odtwarzanych na ekranie telewizora, i niższą temperaturę miksowania, czego wynikiem jest audiobooków itd. Maxell opracował urządzenie bezpieczne zachowanie wartości odżywczych, świeżości i wyrazistego dla dziecka – model 195004 Action Kids. Nie ma koloru. Blender posiada trzy tryby prędkości i cztery możliwości podgłośnienia dźwięku do wartości dedykowane programy – do smoothie, większej niż 95 dB, co jest już dla młodych uszu kruszenia lodu, do przecieranych zup groźne. Dodatkowo „nauszniki” i napojów. Urządzenie zmieli także są przystosowane do aromatyczne zioła, a nawet zastąpi niewielkiego rozmiaru, młynek do kawy. Do blendera a materiał, z którego są dołączono zestaw akcesoriów – wykonane, jest miły między innymi butelkę chłodzącą i przyjazny dla skóry. pozwalającą na Koniec z widokiem zabieranie napojów malucha, któremu „na wynos”. słuchawki przysłaniają pół twarzy. Dodatkowym atutem są ładne wesołe kolory. Takie słuchawki spokojnie mogłyby się znaleźć w worku Mikołaja.

ELEKTRONICZNE NIANIE

A może by tak w prezencie dać pewność i bezpieczeństwo? Niestety, to chyba niemożliwe, ale można próbować zbliżyć się do ideału. Nowe nianie elektroniczne VTech mają tyle funkcji, że zaspokoją potrzeby nawet najbardziej wymagających rodziców. Video – nianie VTech mają zasięg 50 metrów wewnątrz budynku, na zewnątrz natomiast nawet 300 metrów. Kamery VTech automatycznie przełączają się na tryb nocny, wykorzystując do monitorowania śpiącego dziecka podczerwień. Niania ma wbudowany w nadajnik termometr, dzięki czemu rodzic wie, czy w pokoju nie jest zbyt gorąco. Joanna Lasek

BAGAŻNIKI NA ROWERY W sezonie zimowym nikt nie myśli o rowerach jednak, paradoksalnie, właśnie w tym okresie warto poczynić przyszłościowe inwestycje i zawczasu przygotować się do sezonu. Turystyka rowerowa rozrasta się w zastraszającym tempie, jest to związane z modą na sport i na wspólne spędzanie czasu z rodziną czy przyjaciółmi. W ofercie należącej do Grupy FCA marki Mopar, jednej z najbardziej rozpoznawanych na rynku marek oryginalnych części zamiennych i akcesoriów, jest duży wybór bagażników pozwalających na przemieszczanie się z bicyklem do dowolnie wybranego miejsca. W zależności od potrzeby można nabyć bagażniki montowane na haku holowniczym na 2 rowery lub 3 rowery, bagażniki montowane na belkach poprzecznych oraz bagażniki bazowe z aluminiowym uchwytem na rowery.

EKOLOGICZNA KOSMETYKI CHEMIA APTECZNE

Marka Frosch to Dermedic to polska marka apteczna, jakością znany i lubiany kosmetyków nieustępująca europejskim. producent chemii Ponieważ włosy w zimie są domowej o zacięciu szczególnie przeciążone, ekologicznym. Coraz powinniśmy zadbać o nie więcej się mówi w dwójnasób. Capilarte to linia do o wpływie nadmiaru pielęgnacji włosów i skóry głowy. chemii w naszym Najnowszym produktem jest otoczeniu, warto więc szampon leczniczy do włosów zniwelować jej ilość przetłuszczających się do minimum. Tabletki i wypadających. Jest do zmywarek są przeznaczony dla kobiet oparte na sodzie, i mężczyzn, również która jest chętnie z problemem łojotokowego wykorzystywana przez ekofanów do czyszczenia. Do produkcji zapalenia skóry. Stymuluje wykorzystano także związki powierzchniowo czynne mieszki włosowe oraz pochodzenia roślinnego, a więc ulegające szybkiej wzmacnia łodygę włosa, biodegradacji, brak w tabletkach szkodliwych substancji, działa również takich jak fosforany. Produktów nie testuje się na przeciwgrzybiczo oraz zwierzętach. przeciwbakteryjnie.

FCA wokół Nas 45 W przeddzień śmierci Tomasza Stańko odeszła Kora Jackowska. W Internecie pojawiły się memy typu: „Wczoraj zmarł rock, dzisiaj umarł jazz”. Te słowa pokazują, jak ważnym artystą był Tomasz Stańko. Król trąbki kilkanaście lat temu związał się z festiwalem Jazzowa Jesień w Bielsku- Białej, który od tego roku nosi jego imię.

Marek Kamiński, zdjęcia Lucjusz Cykarski TOMASZ STAŃKO (1942-2018) IKONA JAZZU ierwsza edycja Jazzowej że to on będzie decydował, kto wy- Jesieni odbyła się w 2003 stąpi na Jazzowej Jesieni. Po 2- Tomasz Stańko Proku. Raczkująca impreza 3 latach dołączyła do niego córka potrzebowała impulsu do stania się Anna. Wspólnie tworzyli program aż czynił starania cenionym w kraju festiwalem. do tegorocznej, 16. edycji festiwalu. „Bielskie Centrum Kultury już od „Ojciec z dużym podziwem i sza- by na Jazzowej kilku lat organizowało Festiwal cunkiem potraktował tę propozycję. Kompozytorów Polskich oraz festi- Uznał, że to bardzo nowoczesny Jesieni wal sakralny Sacrum in Musica. trend, by artyści byli kuratorami, Cały czas chodziło mi po głowie, dyrektorami wydarzeń. Mógł po- występowali żeby zorganizować festiwal jazzowy kazać swoje fascynacje i swoją na światowym poziomie” – wspo- wrażliwość przy tworzeniu tego pro- najważniejsi artyści mina dyrektor BCK-u Władysław gramu” – mówi Anna Stańko. Szczotka. Inspiracją były też kon- Wielu nie mogło uwierzyć, że światowego jazzu certy światowych gwiazd jazzu or- w niewielkim mieście powstał tak ganizowane w Bielsku-Białej. To tu- taj zjeżdżali się fani gatunku, chcący posłuchać Wyntona Marsalisa, Joe Hendersona, Jana Garbarka, Man- nhatan Transfer czy Jean-Luca Pon- ty'ego. Brakowało tylko dyrektora artystycznego festiwalu, który li- czyłby się w świecie jazzu. Tomasz Stańko, jeden z najlepszych i najbardziej cenionych w świe- cie polskich muzyków jazzowych był idealnym kandydatem. Wszystko zaczęło się 16 lat temu. „W Bielskim Centrum Kultury Tomasz Stańko wraz z muzykami ze Skandynawii zagrali koncert Li- tania Komedy. Było to duże wyda- rzenie, oczywiście przy wypełnionej po brzegi sali. Po tym koncercie Stańko zostawił mi swoją wizy- tówkę. To był pierwszy kontakt z ar- tystą. Skorzystałem z niej, zadzwo- Jazzową Jesień niłem i zapytałem, czy nie ze- zainaugurowano. chciałby być dyrektorem rodzącego 16 lat temu. Od początku się nowego festiwalu, który będzie impreza jest miał polską nazwę Jazzowa Je- wspierana przez sień w Bielsku-Białej. Był zasko- FCA Poland czony, na chwilę zamilkł. Po krótkim czasie powiedział, że istnieją takie przypadki na świecie, że muzycy są dyrektorami artystycznymi. Poprosił o czas do namysłu, ponieważ, jak mówił, nikt mu czegoś takiego wcześniej nie zaproponował. Po ty- godniu powiedział – dlaczego nie, spróbujemy” – mówi Władysław Szczotka. Postawił jednak warunek,

FCA wokół Nas 47 Specjalne festiwalowe koncerty

Tomasz Stańko co roku przygotowywał specjalny festiwalowy koncert. Były to jego nowe, często przedpremierowe koncepcje muzyczne, do których zapraszał ulubionych muzyków. Zdarzało mu się zaprezentować nowe muzyczne formy swoich klasyków sprzed kilkudziesięciu lat. Często były to koncerty unikatowe, których nigdy później nie powtarzał.

wielki festiwal. W 2009 roku New- rok inkubacji i miejmy nadzieję, że Wcześniej bywało różnie. W swojej sweek pisał: „Kiedy przed sze- jest nieuleczalna”. autobiografii „Desperado” wspomi- ścioma laty Tomasz Stańko zapra- Założenia były jasne – festiwal nał: „Bo to był rodzaj podziemnego szał do Bielska-Białej na Jazzową miał być wyjątkowy, uznawany życia. Odbijała mi szajba, ogarniała Jesień, niektórzy stukali się w Europie i na świecie. Razem straceńczość. Człowiek idzie na w czoło. Festiwale w Warszawie z Jazzową Jesienią rosła popular- umór, bo jest blisko śmierci, i Gdyni plus zaczepiona w Pozna- ność polskiego muzyka, który na- a śmierć jest naszą głęboką towa- niu Era Jazzu zdawały się zaspo- grywał dla dużej światowej wytwórni rzyszką. Na styku życia i śmierci po- kajać zapotrzebowanie krajowe i mieścił się w dziesiątce najlepszych jawiają się iluminacje. Przychodzi na muzykę improwizowaną. trębaczy świata. W tym czasie zaczął stan psychiczny nieosiągalny w innej Ale Stańko jak zwykle miał nosa. dużo koncertować w Stanach Zjed- sytuacji... Przełom lat 80-90. Wtedy Nie tylko on zresztą. Byłby głosem noczonych. Dziesięć lat wcześniej, był mój najgorszy okres. Dno. Po- trąbiącym w pustkę, gdyby nie po okresie naznaczonym alkoholem myślałem „trzeba wyhamować”. Pa- miejscowi. Zarazili się nawzajem i narkotykami odstawił wszelkie miętam dokładnie, że w dziewięć- – choroba wchodzi już w siódmy używki i zaczął dbać o zdrowie. dziesiątym drugim roku zmieniło się

48 FCA wokół Nas moje życie. Znowu zacząłem jeździć Przed śmiercią Tomasz Stańko zdą- na trasy, zacząłem biegać, myślałem żył jeszcze przygotować program Honorowy Obywatel o medytacjach... Wciągnąłem się tegorocznej Jazzowej Jesieni. Nie- w jogę. Ćwiczyłem codziennie”. stety, 29 lipca przegrał walkę z ra- Bielska-Białej Po pokonaniu narkotyczno-alkoho- kiem płuc. W tym roku po raz pierw- lowego nałogu zaczął cieszyć się szy nie wystąpił na „swoim” festi- Rada Miasta w Bielsku-Białej nadała życiem. Miał swoje mieszkanie na walu. Jego rola wykraczała poza Tomaszowi Stańko tytuł Honorowego Manhattanie, gdzie spędzał czas na przygotowanie programu. Stworzył Obywatela Bielska-Białej. Trębacz graniu, odwiedzaniu jazzowych klu- atmosferę festiwalu, spotykał się bów i spacerach. Ponieważ nagry- nie tylko z publicznością, ale także i kompozytor jazzowy, związany z miastem wał dla jednej z najsłynniej- z muzykami. Tylko w jednym przy- od 2003 roku, nie ukrywał sympatii do szych wytwórni jazzowych – padku ustąpił w sprawach pro- Bielska. Na kilka tygodni przed śmiercią monachijskiej ECM, poprosił jej gramowych. Kilka lat temu dał się w najważniejszych programach szefa Manfreda Eichera o wsparcie namówić prezydentowi miasta Jac- merytoryczne Jazzowej Jesieni. To kowi Krywultowi, żeby do programu telewizyjnych i radiowych oraz dziennikach był strzał w dziesiątkę, a sama im- włączyć koncert jazzu tradycyj- i czasopismach ukazały się z nim wywiady, preza bywa nazywana w Europie nego. Przyszło mu to zapewne w których opowiadał o Jazzowej Jesieni festiwalem ECM-u. z trudem. Jego free jazzowe granie i o pięknym mieście na południu Polski. Tomasza Stańko czynił starania, by było w ostrej opozycji do tego ga- Dla TVN24 mówił: „To miasto jest na Jazzowej Jesieni występowali tunku muzycznego. Z czasem jed- najważniejsi artyści świato- nak podziały się zatarły. Okazało się, napełnione muzyką od lat. Grywam tam wego jazzu. Często na ich decyzję że gra go mnóstwo jego znajomych, od niepamiętnych czasów”. o przyjeździe do Bielska-Białej a nawet idoli sprzed kilkudziesięciu W wywiadzie dla Gazety Wyborczej wpływ miała właśnie osoba Tomka, lat. Z czasem przekonał się, że jazz powiedział: „To miasto jest trochę jak Nowy mimo że europejska publiczność tradycyjny cieszy się dużym zainte- rzadko mogła ich oglądać na żywo. resowaniem. „Początkujący” miłoś- Jork”, a w Telewizji Polskiej dodał: „Samo W wywiadzie dla Polskiego Radia nicy jazzu łatwiej bowiem przeko- Bielsko jest piękne..., piękne stare miasto... Tomasz Stańko mówił, że „Jazzmani nują się do tej muzyki, słuchając dbające bardzo o sztukę”. z całego świata zabiegają o to, prostszych, bardziej melodyjnych, by grać w Polsce”. Tak było m.in. w przypadku chimerycznego, rzadko podróżującego do Europy geniusza jazzu Cecila Taylora. „Cecil zawsze miał ochotę do gra- nia, ale problem stanowiła jego nie- przewidywalność. Kiedy przyjechał do Bielska-Białej koncert odbył się z godzinnym opóźnieniem, ponie- waż jazzman zamknął się w garde- robie, do której nie można było wejść, bo to groziło odwołaniem koncertu. Artysta najpierw dysku- tował z managerem, później go wy- prosił i zaczął medytować” – opo- wiada Anna Stańko. Tymczasem konferansjer przekazał publiczności słowa Tomasza Stańko, że jest dwóch artystów, na których warto czekać – Miles Davies i właśnie Cecil Taylor. Publiczność czekała kilkadziesiąt minut, by być świadkiem genialnego koncertu.

FCA wokół Nas 49 a czasami nawet tanecznych form. „Tata grał nowoczesny, awan- gardowy free jazz, który jest prze- ciwieństwem wobec jazzu tradycyj- nego. Z drugiej strony bardzo sza- nował stare pokolenia muzyków. Dlatego myślę, że mimo wszystko bardzo cenił jazz tradycyjny jako do- datkowy element festiwalu” – tłu- maczy Anna Stańko. Tomasz Stańko miał kolejne plany związane z festiwalem: „Bardzo po- dobał mu się projekt Brada Mel- dhaua z Joshuą Redmanem w du- ecie – mówi Anna Stańko. – Sły-

Personalia Tomasz Stańko (1943-2018) to jeden z najwybitniejszych polskich jazzmanów. Bardzo ceniony przez publiczność i krytyków, począwszy od jego udziału w nagraniu klasycznej dla naszego jazzu płyty Astigmatic Krzysztofa Komedy (1966), poprzez stworzenie, uznawanego za najlepszy polski zespół jazzowy – Tomasz Stańko Quintet. W latach 90. XX w. stał się jedną z największych gwiazd wytwórni ECM. W XXI wieku regularnie pojawiał się wśród 10 najlepszych trębaczy świata wg amerykańskiego magazynu DownBeat. Otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

szeliśmy ich w Berlinie 3 lata temu. w stanie w dalszym ciągu przygo- To był koncert, który tata na pewno towywać bardzo ambitne programy bardzo chciałby usłyszeć. Sam za- festiwalu. Że powinna kontynuo- mierzał zrealizować projekt z Mary wać dzieło ojca. Tomasz Stańko Halvorson, gitarzystką, która w tym mówił kiedyś, że Ania jest przygo- roku zagra z Davem Douglasem”. towana i że ma dobre kontakty. „Liczymy na to, że jego córka będzie Wierzę więc, że Jazzowa Jesień za- chowa dzięki niej swój wyjątkowy charakter” – dodaje dyrektor BCK Władysław Szczotka. Na razie nie wiadomo, czy i kto za- stąpi Tomasza Stańko na stano- wisku dyrektora festiwalu. Zaraz po zakończeniu tegorocznej edycji roz- poczną się przygotowania do XVII Jazzowej Jesieni w Bielsku- Białej imienia Tomasza Stańko. stan na 15 listopada 2018 r. Spółki Grupy Fiat Chrysler Automobiles

al. Wyścigowa 6 (Catalina Bldg., VII piętro) 1. Fiat Chrysler Polska Sp. z o.o. 02-681 Warszawa, tel. (22) 6074350 reprezentacja i koordynacja Prezes Zarządu: Alfredo Altavilla działalności Grupy FCA w Polsce ul. Grażyńskiego 141, 43-300 Bielsko-Biała 2. FCA Poland S.A. Tel. (33) 8132100, Fax (33) 8132036 produkcja Prezes Zarządu: Alfredo Leggero samochodów osobowych ul. Ciężarowa 49, 43-430 Skoczów 3. Iron Poland Sp. z o.o. Tel. (33) 8538200, Fax (33) 8532964 produkcja odlewów żeliwnych Wiceprezes Zarządu: Marek Kanafek dla przemysłu samochodowego ul. Gen. M. Zaruskiego 11, 41-200 Sosnowiec 4. Magneti Marelli Poland Sp. z o.o. Tel. (32) 2960111, Fax (32) 2960333 produkcja części samochodowych Prezes Zarządu: Ermanno – oświetlenie i układy wydechowe ul. Grażyńskiego 141, 43-300 Bielsko-Biała 5. Magneti Marelli Suspension Systems Tel. (33) 8132199, Fax (33) 8132955 produkcja części samochodowych Bielsko Sp. z o.o. Prezes Zarządu: Antonio Cesare Ferrara – zawieszenia Plac pod Lipami 5, 40-476 Katowice 6. Magneti Marelli Aftermarket Sp. z o.o. Tel. (32) 6036107, Fax (32) 6036108 Prezes Zarządu: Stefano Sancassani handel częściami zamiennymi ul. Gen. M. Zaruskiego 11, 41-200 Sosnowiec produkcja komponentów 7. Plastic Components and Modules Tel. (32) 3681200, Fax (32) 2930839 samochodowych z tworzyw sztucznych Poland S.A. Prezes Zarządu: Mario Sabena – deska rozdzielcza, zderzaki ul. Jedności 44, 41-200 Sosnowiec produkcja komponentów 8. Plastic Components Fuel Systems Tel. (32) 3681200, Fax (32) 2930839 samochodowych z tworzyw sztucznych Poland Sp. z o.o. Prezes Zarządu: Mario Sabena – systemy zasilania paliwem, zbiorniki ul. Węglowa 72, 43-346 Bielsko-Biała 9. FCA Services Polska Sp. z o.o. Tel. (33) 8132182, Fax (33) 8134108 administracja księgowa, Wiceprezes Zarządu: Ettore Actis Goretta personalna i płace ul. Grażyńskiego 141, 43-300 Bielsko-Biała zakupy ma te ria łów pośrednich 10. FCA Group Purchasing Poland Sp. z o.o. Tel. (33) 8132549, Fax (33) 8126988 i bezpo śred nich do produkcji Dyrektor Spółki: Rafał Staciwa samochodów ul. Konwojowa 51, 43-346 Bielsko-Biała 11. Sadi Polska – Agencja Celna Sp. z o.o. Tel. (33) 8135323, Fax (33) 8134113 Wiceprezes Zarządu: Ettore Actis Goretta usługi celne ul. Grażyńskiego 141, 43-300 Bielsko-Biała 12. Sirio Polska Sp. z o.o. Tel. (33) 8132485, Fax: (33) 813 5333 ochrona osób, mienia i ochrona Prezes Zarządu: Filippo Ricciarelli przeciwpożarowa oraz transport ul. Grażyńskiego 141, 43-300 Bielsko-Biała 13. FCA Powertrain Poland Sp. z o.o. Tel. (33) 8132452, Fax (33) 8132451 Dyrektor Generalny: Davide Guerra produkcja silników do samochodów ul. Grażyńskiego 141, 43-300 Bielsko-Biała 14. Gestin Polska Sp. z o.o. Tel. (33) 8132272 zarządzanie i utrzymanie nieruchomości, Prezes Zarządu: Jan Maślorz usługi

Spółki joint venture

al. Wyścigowa 6, 02-681 Warszawa 1. FCA-Group Bank Polska S.A. Tel. (22) 6074990, Fax (22) 6074879 Prezes Zarządu: Grażyna Portas usługi bankowe al. Wyścigowa 6, 02-681 Warszawa 2. FCA Leasing Polska Sp. z o.o. Tel. (22) 6074800, Fax (22) 6074982 leasing samochodów, usługi finansowe Prezes Zarządu: Lucyna Bogusz i leasingowe

Spółki koncernu CNH Industrial

ul. Otolińska 25, 09-407 Płock 1. CNH Industrial Polska Sp. z o.o. Tel. (24) 2679600, Fax (24) 2679605 produkcja Dyrektor Zakładu: Giacomo Stella maszyn rolniczych Al. Wyścigowa 6, 02-681 Warszawa 2. Poland Sp. z o.o. Tel. (22) 5784300, Fax (22) 5784318 import i sprzedaż samochodów Dyrektor Generalny: Daniel Wolszczak dostawczych i ciężarowych ul. Metalowa 15, 99-300 Kutno 3. CNH Industrial Kutno Polska Sp. z o.o. Tel. (24) 355 96 15, fax: (24) 355 96 35 produkcja Dyrektor Operacyjny: Dariusz Błaszczyk maszyn rolniczych