737

Archieven, bibliografie en interviews

Afkortingen personen:

MdAvdH - Mien des Amorie van der Hoeven PvA - Peter van Anrooy AB - Alexander Borodin GvBF - Gerard von Brucken Fock PC - Pablo Casals CF - Carl Flesch MF - Max Friedländer PG - Percy Grainger EG - NG - Nina Grieg MG - Mary Grierson EvH - Elisabeth von Herzogenberg-von Stockhausen HvH - Heinrich von Herzogenberg HH - Henri Hinrichsen WK - Willem Kes PK - Paul Klengel FL - Franz Lachner ADL - Abraham Dirk Loman sr. AM - Amanda Maier MJdMO - M.J. de Marez Oyens WM - Willem Mengelberg RM - Rudolf Mengelberg JM - Johannes Messchaert JMA - Johanna Messchaert-Alma CN - Carl Nielsen HN - Hugo Nolthenius ER - Engelbert Röntgen sr. JR - Julius Röntgen sr. MR - Mien Röntgen-des Amorie van der Hoeven RvR - Richard van Rees JS - Julius Stockhausen KS - Karl Straube DT - Donald Tovey

738

BT - Bessie Trevelyan-des Amorie van der Hoeven RT - Robert Trevelyan JW - Wagenaar

I Openbare archieven

Alkmaar RHCA (Regionaal Historisch Centrum Alkmaar) Boeke-archief

Amsterdam Gemeente-archief (GAA) Doop-, Trouw- en Begraafregisters Kadaster Bewoningskaarten Gezinskaarten

Archieven: (met Concertgebouworkest); Archief 1089 Bestuursnotulen Corr. Rudolf Mengelberg Dossier 40-jarig bestaan Concertgebouw (1928) Liedertafel Euterpe; Archief 131 Afdeling Amsterdam van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst; Arch. 611. Kort overzicht van den Staat der Afdeeling Amsterdam van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst (1861/62- 1881/82). Jaarverslagen Programmaboekjes Maatschappij Caecilia; Archief 1095 Maatschappij Felix Meritis; Archief 59 Concertprogramma’s

Archief Conservatorium van Amsterdam

739

Jaarverslagen Amsterdamsch Conservatorium, 1884-1940

Bergen (Noorwegen) Offentlige Bibliotek Griegsamlingen Correspondentie: JR aan EG JR aan NG AM aan EG en NG MR aan EG en NG mr. J.A. Sillem aan EG HvH aan EG PK aan EG

Edinburgh University Library Tovey Collection Correspondentie: JR aan DT Johannes Röntgen aan DT PC aan DT MG aan DT DT aan MG RT aan DT BT aan DT

Archief Reid Orchestra Archief Academische Senaat Programmaboekjes concerten DT The Scotsman

Hoorn Westfries Archief Archief Johannes Messchaert Correspondentie: JR aan JM JR aan JMA

740

MR aan JMA

Leipzig Musikbibliothek (onderdeel Stadtbibliothek) Fotoalbum Paul Klengel Coll. Bernard Richter Coll. Moritz Hauptmann Thomaner Alumnat Koorbibliothek Thomaner Chor Universitäts Bibliothek Sondersammlungen (Taut) Correspondentie: JR en ER aan: Julius Klengel jr. Adolph Klengel Paul Klengel Stadtarchiv Stadsplattegronden Leipzig 19de eeuw Bürgerakten Aufnahmeakten Hochschule für Musik; Bibliothek Namenregister Conservatorium der Musik 19de eeuw Lehrerzeugnisse Sächsisches Staatsarchiv Archief Edition C.F. Peters Correspondentie: JR aan HH NG aan HH Archief Edition Breitkopf & Härtel Correspondentie: JR aan B&H leesrapporten betr. composities JR Partituren JR

Stockholm Kungliga Biblioteket Dagboeken Amanda Maier 1866, 1874-1880 [met hiaten]

741

Den Haag Nederlands Muziek Instituut (NMI)

Coll. Toonkunst, Afdeling Amsterdam (Voorlopige inventarislijst door H.A. Hendriks)

Archief Röntgen (Arch. 107): Composities Compositionen von Julius Röntgen (D 81) Edvard Grieg - Erinnerungen und Briefe (1908; Doos nr. 2584) Documentatie Julius Röntgen Knipselarchief Programmaboekjes Obituaria JR Objecten

Correspondentie aan JR van: Peter van Anrooy Alexander Borodin G.H. von Brucken Fock Pablo Casals Cesar Cui Carl Flesch Max Friedländer Edvard Grieg aan Julius Röntgen Nina Grieg NG aan Mien Röntgen Percy Grainger JR aan PG MR aan PG PG aan MR Heinrich von Herzogenberg Willem Kes Franz Lachner A.D. Loman Marez Oyens

742

Rudolf Mengelberg Willem Mengelberg Johannes Messchaert Carl Nielsen JR aan CN MR aan CN Hugo Nolthenius N.G. Pierson Richard van Rees Carl Reinecke Bernard Richter J.C.M. van Riemsdijk JR aan MR MR aan Bessie Trevelyan-des Amorie van der Hoeven (BT) Clara Schumann Julius Stockhausen Karl Straube Donald Tovey Robert Trevelyan D.J. van der Ven Joh. Wagenaar

Archief Willem Mengelberg (Arch. 184) Archief Gerard von Brucken Fock (Arch. 30) Archief Wouter Hutschenruyter jr. (Arch. 74)

II Particuliere archieven Amsterdam, Collectie J.D. Boeke Liederenbundels Nederlandse Protestantenbond

Amsterdam, Archief Filip Boeke Collectie ds. A.J.P. Boeke

Woerden, Collectie Jaap van Benthem Brief van , 1924

743

Amsterdam, Familiearchief Röntgen Huldigingsboek 1905: 1855 9 mai 1905 dem Freunde Julius Röntgen Correspondentie: PC aan MR en familie PG aan MR MR aan kinderen Archief Frants Edvard Röntgen Archief Joachim Röntgen Archief Johannes Röntgen

Tinte, Collectie Röntgen (Archief Edvard Frants Röntgen) JR Dagboeken, 1867-1888 1) 20 dec. 1867 - 19 okt. 1869 2) 20 okt. 1869 - 14 sep. 1870 3) 15 sep. 1870 - 26 dec. 1871 4) 27 dec. 1871 - 9 dec. 1872 5) 10 dec. 1872 - 16 jan. 1874 6) 17 jan. 1874 - 16 apr. 1875 7) 17 apr. 1875 - 30 sept. 1876 8) 1 okt. 1876 - 20 feb. 1879 9) 21 feb. 1879 - 21 dec. 1879 10) 22 dec. 1879 - 21 mrt. 1883 11) 22 mrt 1883 - 17 feb. 1884 12) 18 feb. 1884- 31 dec. 1886 13) 7 jan. 1887 - 17 feb. 1888

JR Agenda’s, 1890-1932 [met hiaten] JR Notieboekje Soirées voor Kamermuziek 1878-1906 JR Kasboekjes en diverse losse aantekenboekjes Correspondentie: JR aan AM JR en AM aan familie in Leipzig ER aan ADL Edvard Frants Röntgen Dagboeken, 1924-1928 Condoleances 1932 aan MR Condoleances 1932 aan Edvard Frants Röntgen

744

Dossier reacties op Brieven van Julius Röntgen (1934) MR Aantekenboekjes vóór 1890 MR Reisdagboekjes, 1897-1932 MR Agenda’s, jaren twintig en dertig [met hiaten]

Weener, Collectie Fritjof Thiadens AM Dagboeken, 1866, 1875-1880 (in kopie) Stammtafel Klengel door Eva Klengel Herinneringen van Julius Röntgen jr. Herinneringen van Agnes Thiadens-Röntgen

III Kranten

Algemeen Handelsblad - www.kb.nl/kranten De Amsterdammer - www.groene.nl De Groene Amsterdammer - www.groene.nl Het Centrum - www.kb.nl/kranten Haagsche Courant De Haagsche Post NRC - www.kb.nl/kranten Het Parool

745

De Oprechte Haarlemsche Courant De Telegraaf De Tijd Het Vaderland - www.kb.nl/kranten Vrije Geluiden

IV Tijdschriften

De Kunst Leipziger Allgemeine Musikalische Zeitung (LAMZ) Die Musik De Muziek Het Muziekcollege Caecilia Signale für die Musikalische Welt Neue Zeitschrift fur Musik (NZM) Weekblad voor Muziek

V Bibliografie

Bronnenuitgaven

Benestad, Finn & William H. Halverson (ed.), Edvard Grieg, Diaries, Articles, Speeches. Ohio, 2001.

746

Benestad, Finn og Bjarne Kortsen (ed.), Edvard Grieg. Brev til Frants Beyer 1872-1907. Oslo, 1993. Benestad, Finn (ed.), Edvard Grieg Dagbøker. Bergen, 1993. Benestad, Finn und Hanna de Vries Stavland (ed.), Edvard Grieg und Julius Röntgen. Briefwechsel 1883-1907. Amsterdam, 1997. Benestad, Finn und Hella Brock (ed.), Edvard Grieg. Briefwechsel mit dem Musikverlag C.F. Peters, 1863-1907. Frankfurt-Leipzig, 1997. Carley, Lionel (ed.), Grieg and Delius. A Chronicle of their Friendship in Letters. London-New York, 1993. Fischer, Georg (ed.), Briefe von Theodor Bilroth. Hannover-Leipzig, 1906-vii. Kalbeck, Max (ed.), Johannes Brahms im Briefwechsel mit Heinrich und Elisabeth von Herzogenberg. 2 delen. , 1921-iv. Litzmann, Berthold (ed.), Clara Schumann-Johannes Brahms. Briefe aus den Jahren 1853-1896. 2 delen. Leipzig, 1927. Litzmann, Berthold, Clara Schumann. Ein Künstlerleben. Nach Tagebüchern und Briefen. Leipzig, 1920. Moser, J.J.A. (ed.), Briefe von und an Joseph Joachim, 3 delen. Berlin, 1911-1913. Mundus, Doris (ed.), Carl Reinecke. Erlebnisse und Bekenntnisse. Leipzig, 2005. Mundus, Doris (ed.), Alfred Richter. Aus Leipzigs musikalischer Glanzzeit. Erinnerungen eines Musikers, Leipzig, 2004. Reeser, E. (ed.), Alphons Diepenbrock. Brieven en documenten. 10 delen. ‘s-Gravenhage, 1962-1998. Reeser, E. (ed.), Verzamelde Geschriften van Alphons Diepenbrock. Bijeengebracht en toegelicht door Eduard Reeser in samenwerking met Thea Diepenbrock. -Brussel, 1950. Röntgen, Julius (ed.), Johannes Brahms im Briefwechsel mit Th. Wilhelm Engelmann. Berlin-Leipzig, 1918. Röntgen-des Amorie van der Hoeven, A. (ed.), Brieven van Julius Röntgen. Amsterdam, 1934. Sillem, J.A. (ed.), ‘Herinneringen van J.A. Sillem’, in: Jaarboek Amstelodamum 62 (1970), 178-187. Skelton, Geoffrey (ed.), Selected Letters of Paul Hindemith. Edited and translated from the German by GS. New York, 1995.

747

Literatuur

Aerts, Remieg, De letterheren. Liberale cultuur in de negentiende eeuw: het tijdschrift De Gids. Amsterdam, 1997. Andriessen, Hendrik, Muziek en muzikaliteit. Utrecht-Antwerpen, 1952. Andriessen, Willem, 100 Opstellen over muziek. 2 delen. Amsterdam, 1956. Averkamp, Anton, ‘G.A. Heinze’, in: De Amsterdammer, 30 september 1900. Averkamp, A., ‘In memoriam Julius Röntgen (1855-1932)’, in: Tijdschrift der Vereeniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis 14 (1935), 44-47. Backers, Cor, Nederlandsche componisten van 1400 tot op onzen tijd. Den Haag, 1948-ii. Baeck-Schilders, Hedwige, ‘De bevordering van het muziekonderwijs in Nederland en België’, in: Grijp e.a. (red.), Een Muziekgeschiedenis, 398-402. Badings, Henk, De hedendaagsche Nederlandsche Muziek. Amsterdam, 1936. Bank, Jan, en Maarten van Buuren, Hoogtij van burgerlijke cultuur. Nederlandse Cultuur in Europese Context: 1900. Den Haag, 2000. Bank, Jan, ‘Muziek en cultureel nationalisme in Nederland’, in: Grijp e.a. (red.), Een muziekgeschiedenis, 475-481. Bax, A.F., ‘Grepen uit de muziekbibliotheek. Julius Röntgen en zijn vriendenkring’. Tentoonstellingsgidsje Haags Gemeentemuseum, 29 april tot en met 31 augustus 1969. Benestad, Finn, en Dag Schjelderup-Ebbe, Edvard Grieg. The Man and Artist. Gloucester, 1988. Bird, John, Percy Grainger. London, 1982-ii. BLGNP, zie: Nauta Bodil Neergaard. Hendes slaegt og virke skildret af familie og venner i anledning af hendes 80-aars dag. Z.p, 1947. Boeke-Cadbury, Beatrice, Het leven van Kees Boeke. Purmerend, 1971. Boer, Jan de, ‘Julius Röntgen voelde zich Nederlander maar was

748

formeel Duitser’, in: Mens en Melodie 38 (februari 1983, nr. 2), 82-85. Bokum, Jan ten, Jan Brandts Buys. Componist 1868-1933. Een Nederlander in Oostenrijk. Zutphen, 2003. Bork, G.J. van, e.a. (red.), Lexicon voor de Neerlandistiek. Te raadplegen op de www.dbnl.nl Bottenheim, S.A.M., Geschiedenis van het Concertgebouw 3 delen. Amsterdam, 1948-1950. Bottenheim, S.A.M., en W. Paap, Prisma Encyclopedie der Muziek. Utrecht-Antwerpen, 1957 Braas, Ton, Door het geweld van zijn verlangen. Een biografie van Matthijs Vermeulen. Amsterdam, 1997 Braembussche, A.A. van den, ‘Het biografisch element in de geschiedschrijving. Een geschiedtheoretische verkenning’, in: Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 15 (februari 1989, nr. 1), 26- 61. Brock, Hella, Edvard Grieg. Leipzig, 1990. Brooijmans, Katja, ‘De concertreizen van Brahms in Nederland’, in: Liesbeth Houtman e.a. (red.), Brahmsfestival Den Haag 1997 (Den Haag), 13-26. Brooijmans, Katja, ‘Brahms in the : Concerts, Friendships, Irritation and Fun 1876-1885’, in: Internationaler Brahms- Kongress Gmunden 1997 Kongressbericht (Tutzing, 2001), 413-422. Brugmans, H., ‘Het paleis voor Volksvlijt’, in: De Groene Amsterdammer, 27 april 1927. Burckhardt, Jacob, Weltgeschichtliche Betrachtungen. Mit Nachwort herausgegeben von Rudolf Marx. Stuttgart, 1938. Carley, Lionel, ‘The Last Visitor: Percy Grainger at Troldhaugen, in: Studia Musicologica Norvegica 25 (1999), 189-207. Carley, Lionel, ‘Grainger’s promotion of Grieg’, in: Edvard Grieg i kulturbyen. Troldhaugens Skriftserie 2000 (Troldhaugen, 2000), 173-176. Clifford, James L., From puzzles to portraits. Problems of a literary biographer. London, 1970. Coq, A. le, Wat 'vlied' of 'bezwijk'. Het vrijzinnige kerklied in Nederland 1870-1973. Kampen, 2005. Corredor, J.M., Conversations avec Pablo Casals. Souvenirs et

749

opinions d’un musicien. Paris, 1955. Cossee, E.H., Abraham des Amorie van der Hoeven 1798-1855 : een Remonstrants theoloog in de Biedermeiertijd. Kampen, 1988 Cossee, E.H., ‘De stichting van de Vrije Gemeente, haar voorgeschiedenis en uitwerking’, in: J.D. Snel en G.N.M. Vis (red.), En God bleef toch in Mokum. Amsterdamse kerkgeschiedenis in de negentiende en twintigste eeuw (Delft, 2000), 99-117. Cuypers, Jules, Edvard Grieg. Haarlem, 1959-ii Dokkum, J.D.C. van, Honderd jaar muziekleven in Nederland. Een geschiedenis van de Maatschappij tot bevordering der Toonkunst bij haar eeuwfeest, 1829-1929. Amsterdam, 1929 , S., De structuur van de biografie. Den Haag, 1956. Integraal herdrukt in: Dresden, S., Over de biografie (Amsterdam, 2002), 7-186. Hier geciteerd naar de uitgave van 1956. Dresden, Sem, Het muziekleven in Nederland sinds 1880. Deel I: de componisten. Amsterdam, 1923. Dresden, Sem, ‘In memoriam Julius Röntgen 9 mei 1855 - 13 september 1932’, in: De Muziek 7 (1932), 1-4. Dresden, Sem, ‘Julius Röntgen’, in: Algemeen Handelsblad, 16 september 1932. Avondeditie. Dresden, Sem (red.), Gedenkboek Amsterdamsch Conservatorium 1884-1934. Amsterdam, 1934. [Dreydorff, G.], Bekenntnisse eines alten Pfarres. In Briefen an seine Frau. Leipzig, 1894. Driessen, Hans, zie: Nietzsche Dijk, Hans van, Jan van Gilse: strijder en idealist: een bijdrage tot de kennis van de Nederlandse muziekgeschiedenis in de periode 1900-1944. [dissertatie] Utrecht, 1980. Dijk, Hans van, Henri Hermans (1883-1947). De grondlegger van het Limburgs muziekleven. Hilversum, 2002. Dijk, Hans van (ed.), Mémoires Jan van Gilse (1917-1922). Zutphen, 2003. Zur Erinnerung an dr. Julius Klengel für dessen Freunde, Schüler und Schülerinnen. Leipzig, 1879. Aanwezig in de Musikbibliothek (Stadtbibliothek) Leipzig. Eisenhart-Rothe, Der Kaiser am 9. November. Berlin, 1922.

750

Etty, Elsbeth, Liefde is heel het leven niet. Henriette Roland Holst 1869-1952. Amsterdam, 1996.

Ewen, David, George Gershwin. Haarlem, 1958. Fasseur, Cees, Wilhelmina. De jonge koningin. Amsterdam, 1998. Fasseur, Cees, Wilhelmina. Krijgshaftig in een vormeloze jas. Amsterdam, 2001. Fens, Kees, ‘De hele schepping in één dag. Wim Hazeu schrijft biografie van Simon Vestdijk’, in: De Volkskrant, 11 november 2005. Festschrift zum 75-jährigen Bestehen des königlichen Konservatoriums der Musik zu Leipzig. Am 2. april 1918. Leipzig, 1918. Finck, Henry T., Edvard Grieg. New York, 1906. New and enlarged edition. New York, 1909. Finck, Henry T., Grieg and his music. New York, 1929. Fischer Dieskau, Dietrich, Auf den Spuren der Schubertlieder. Werden - Wesen - Wirkung. Kassel, 1976. Flesch, Carl, Erinnerungen eines Geigers. Freiburg, 1960. Flesch, Carl F., ‘And do you also play the violin?’. Exeter, 1990. Flothuis, Marius, Taken van de hedendaagse musicoloog. Buren, 1974. Fontijn, Jan, Broeders in bedrog. De biograaf en zijn held. Essays. Amsterdam, 1997. Fontijn, Jan, De Nederlandse schrijversbiografie. Utrecht, 1992. Fontijn, Jan, Tweespalt. Het leven van Frederik van Eeden tot 1901. Amsterdam, 1990. Fontijn, Jan, Trots verbrijzeld. Het leven van Frederik van Eeden vanaf 1901. Amsterdam, 1996. Forner, Johannes (red.), Festschrift. Hochschule für Musik und Theater “Felix Mendelssohn Bartholdy” Leipzig. 150 Jahre Musikhochschule 1843-1993. Leipzig, 1993. Forner, Johannes, Johannes Brahms in Leipzig. Geschichte einer Beziehung. Leipzig, 1987. Fragen an die deutsche Geschichte. Ideen, Kräfte, Entscheidungen. Von 1800 bis zur Gegenwart. Historische Ausstellung im Reichstagsgebäude in Berlin. Katalog. Berlin, 1989- xii

751

Gessel, Jeroen van, Een vaderland van goede muziek. Een halve eeuw Maatschappij tot bevordering der Toonkunst (1829-1879) en het Nederlandse muziekleven. Utrecht, 2001. Giskes, Johan, ‘Opbouw (1881-1888)’, in: Van Royen e.a. (red.), Historie en Kroniek I, 11-26. Giskes, Johan, ‘De periode Willem Kes (1888-1895)’, in: Van Royen e.a. (red.), Historie en Kroniek I, 27-53 Giskes, Johan, en Ada Klarenbeek, ‘Het Mahlerfeest 1920’, in: Johan Giskes (red.), Mahler in Amsterdam. Van Mengelberg tot Chailly (Bussum, 1995), 42-56. Grange, Henri Louis de la, Gustav Mahler III. : Triumph and Desillusion (1904-1907). Oxford, 2000. Grierson, Mary, Donald Francis Tovey. A biography based on letters. London, 1952. Grijp, L.P. e.a. (red.), Een muziekgeschiedenis der Nederlanden. Amsterdam, 2001. Groot, Aart de, ‘A.D. Loman’, in: BLGNP I, 137-139. Groot, Cor de, ‘Twee pianoconcerten die inhoudelijk een geheel vormen’, in: Mens en Melodie (1983, november). Grout, Donald Jay, A History of Western Music. Revised Edition. New York, 1973-ii The New Grove Dictionary of Opera. 4 delen. London, 1992. Guenée, Bernard, Histoire et culture historique dans l’occident médiéval. Paris, 1980. Hanslick, Eduard, Vom Musikalisch-Schönen. Darmstadt, 1991 (reprint van de eerste editie Leipzig, 1854). Haringk, George, e.a. (red.) Christelijke Encyclopedie. 3 delen. Kampen, 2005. Hempel, Irene und Günther, Musikstadt Leipzig. Leipzig, 1979. Heuvel, Dick van, ‘Het Amsterdamse concertleven rond 1800’, in: Grijp e.a. (red.), Een muziekgeschiedenis, 374-380. Hilst, Rob van der, ‘Muziek Röntgen deed Brahms blozen’, in: Nieuwsblad, 17 september 1994. Hilst, Rob van der, ‘Diefstal met muziek, Julius Röntgen als bron voor Brahms’, in: Mens en Melodie (1997, april), 169-172. Hiu, Pay-Uun, en Jolande van der Klis (red.), Het Honderd Componisten boek: Nederlandse muziek van Albicastro tot Zweers. Hilversum, 1997.

752

Hoek, Kees van, Man en macht. Een serie interviews verlucht met portretten en autogrammen. Hilversum, 1932. Hofman-Allema, Guus, Geestdrift en muzikale zin. Geschiedenis van het Amsterdamse Toonkunstkoor 1828-2000. Amsterdam, 2005. Hofmann, Renate und Kurt, Johannes Brahms Zeittafel zu Leben und Werken. Tutzing, 1983. Hohlfeld, Johannes, Leipziger Geschlechter III. Die reformierte Bevölkerung Leipzigs 1700-1875. Leipzig, 1939. Horton, John, Grieg. London, 1974. Houten, Theodore, ‘De drie jaargetijden. Julius Röntgen als filmcomponist’, in: Muller en Röntgen (red.), Sentendo, 53-59. JAARBERICHT. Verslag over 100 jaren 1841 - 1941 van de Maatschappij "Caecilia". Amsterdam, 1941. Jager, Anton de, e.a. (red.), Duizend kleuren van Muziek. Leven en werk van Hendrik Andriessen. Zutphen, 1992. Janssen, A.E.M., ‘Toewijding, vakkundigheid en bezieling. De beoefening van de geschiedenis van het Nederlands katholicisme in vogelvlucht.’ In: M. Monteiro e.a. (red.), De dynamiek van religie en cultuur (Kampen, 1993), 302-320. Jong, Ad de, De dirigenten van de herinnering. Musealisering en nationalisering van de volkscultuur in Nederland 1815-1940. Nijmegen, 2001. Jongen, Jo, ‘Julius Röntgen’, in: Pianobulletin maart 1995, 38-47. Juda, Jo, De zon stond nog laag. Nieuwkoop, 1975. Kleyn, A.R., ‘Julius Röntgen 1855-1932’, in: Sibbe. Maandblad van het Nederlandsch Verbond voor Sibbekunde 3 (1943, nr. 12), 394-413. Klis, Jolande van der (ed.), The essential Guide to Dutch Music. 100 Composers and Their Work. Amsterdam, 2000. Kloppert, Anouk, Röntgen en Brahms. Ongepubliceerde doctoraalscriptie muziekwetenschap Universiteit Utrecht, 1994. Kolsteeg, Johan, ‘Julius Röntgen’, in: Hiu, Pay-Uun, en Jolande van der Klis (red.), Het Honderd Componisten Boek, 277-280. Kossmann, E.H., De Lage Landen 1780-1940. Anderhalve eeuw Nederland en België. Amsterdam-Brussel, 1979. Lawford-Hinrichsen, Irene, Music publishing and patronage. CF Peters: 1800 tot the Holocaust. Kenton, 2000.

753

Leeuw, Ton de, Muziek van de Twintigste eeuw. Een onderzoek naar haar elementen en structuur. Utrecht, 1977-iii Leipzig in seiner Vergangenheit und Gegenwart. Leipzig, 1847. Lelie, Christiaan, ‘Julius Röntgen als pianist, klavierpedagoog en pianocomponist’, in: Pianobulletin februari 2005, 11-22 Letzer, J.H., Muzikaal Nederland 1850-1910. Bio-bibliographisch Woordenboek. Utrecht, 1911. Leur, Truus de, en Ruttger Schoute, ‘Brahms in Nederland’, in: Preludium 41 (1983, nr. 5) 3-10. Leur, Truus de, Eduard van Beinum 1900-1959. Musicus tussen musici. Biografie. Bussum, 2004. Lexicon van Nederlandse Archieftermen. Uitgegeven door de Stichting Nederlandse Archiefwetenschappen. Den Haag, 1983. Loman, A.D., ‘Ter nagedachgtenis van Amanda Erika Röntgen Maier’, in: Weekblad voor Muziek 1( 1894), 18 augustus (nr. 32), 50-53. Lundholm, Lennart, Amanda Maier-Röntgen 20/3 1853 i Landskrona - 15/6 1894 i Amsterdam - en bortglömd svensk musikprofil - av LL, Landskrona (1994) (manuscript ter begeleiding van een tentoonstelling in Landskrona in 1994: ‘Amanda Maier Tonsattere, Violvirtuosin, Landskrona flicka’) Maarseveen, J.G.S.J. van, Nicolaas Gerard Pierson. Handelsman, econoom en bankier. Eerste periode 1839-1877. [dissertatie] Rotterdam, 1981. Maarseveen, J.G.S.J. van (ed.), Briefwisseling van Nicolaas Gerard Pierson 1839-1909. Deel II: 1885-1897. Amsterdam, 1992; Deel III: 1898-1909. Amsterdam, 1993. Maatschappij Caecilia 1841-1941. Zie: Jaarbericht. MacDonald, Malcolm, Brahms. Oxford, 2001-ii. Mahler, Alma, Het is een vloek een meisje te zijn. Een keuze uit de dagboeken 1898-1902. Vertaling: Peter Claessens. Amsterdam, 1997. Mak, Geert, In Europa. Reizen door de twintigste eeuw. Amsterdam- Antwerpen, 2004. Meer, John Henry van der, ‘Julius Röntgen 1855-1932’, in: Mededelingen van het Gemeentemuseum van Den Haag 10 (1955, nr. 1), 21-32. ’In Memoriam dr. Paul Klengel’, in: Arionenzeitung 45 (1935, nr. 3), 68-70.

754

Melchior, E.A., Wetenschappelijk en biografisch Woordenboek der Toonkunst. Schiedam, 1890. Metzelaar, Helen, ‘De positie van componerende en musicerende vrouwen in de negentiende eeuw’, in: Grijp e.a. (red.), Een muziekgeschiedenis, 448-454. Metzelaar, Helen, Zonder muziek is het leven onnodig. Henriëtte Bosmans [1895-1952] een biografie. Zutphen, 2002. Meulen, Dik van der, Multatuli. Leven en werk van Eduard Douwes Dekker. Amsterdam, 2002 Meurs, Josine, Wagner in Nederland 1843-1914. Zutphen, 2002. Milligen, Simon van, ‘Muziekkroniek. Julius Röntgen 1878-1903’, in: Algemeen Handelsblad, 5 februari 1903. Milligen, S. van, en Sem Dresden, Ontwikkelingsgang der muziek van de oudheid tot onzen tijd. Groningen-Den Haag, 1923-ii Molkenbur, Norbert, C.F. Peters 1800-2000. Ausgewählte Stationen einer Verlagsgeschichte. Leipzig, 2001. Møller, Arvid, Gjendine. Oslo, 1976. Muller, Theo, en Jurriaan Röntgen (red.), Sentendo nuova forza. Julius Röntgen 1855-1932. Delft, 1994. Muller, Theo, ‘Wat is originaliteit’, in: Muller en Röntgen (red.), Sentendo, 15-27. Nadel, Ira Bruce, Biography: Fiction, Fact and Form. London, 1984. Nauta D. e.a. (red.), Biografisch Lexicon voor de Geschiedenis van het Nederlandse Protestantisme. 5 delen. Kampen 1978-2001. Nietzsche contra Wagner. Gekozen, vertaald en van een nawoord voorzien door Hans Driessen. Amsterdam-Antwerpen, 1994. Nieuwe Stemmen uit de Vrije Gemeente 1877-1952. 35 (1952, november). Niggl, Günther (red.), Die Autobiografie. Zu Form und Geschichte einer iterarischen Gattung. Darmstadt, 1998. Onze Musici, Portretten en biografieën. Rotterdam,1898. Onze Musici, Portretten en biografieën. Rotterdam,1911. Onze Musici, Portretten en biografieën. Rotterdam,1923. Oost, G., Anthon van der Horst: leven en werken. Alphen aan den Rijn, 1992. Orf, Wolfgang, ‘Julius Klengel. Ein Kapittel Leipziger Musikgeschichte’, in: Forner (red.), Festschrift. Hochschule, 73- 90.

755

Otten, J.F., De moderne biografie. Maastriicht, 1932. Paap, W., ‘Herdenking van Julius Röntgen’, in: Mens en Melodie 2 (1947), 293-298. Paap, Wouter, Willem Mengelberg. Amsterdam-Brussel, 1960. Paap, Wouter, Muziekleven in Utrecht tussen de beide wereldoorlogen. Utrecht-Antwerpen, 1972. Plas, Michel van der, Vader Thijm. Biografie van een koopman- schrijver. Baarn,1995. Pijper, Willem, De Quintencirkel. Opstellen over muziek. Amsterdam, 1948-ii. Pijper, Willem, De Stemvork. Opstellen over muziek. Amsterdam, 1930. Reeser, Eduard, Een eeuw Nederlandse muziek 1815-1915. Amsterdam, 1986-ii. Reich, Nancy B., Clara Schumann. The Artist and the Woman. Oxford, 1989. Reisaus, Joachim, Grieg und das Leipziger Konservatorium. Untersuchungen zur Persönlichkeit des norwegischen Komponisten Edvard Grieg unter besonderer Berücksichtigung seiner Leipziger Studienjahre. Leipzig, 2002. Reisaus, Joachim, ‘Griegs religiöse Weltsicht’, in: Hella Brock (red.), Kongressbericht. 5. Deutscher Edvard-Grieg-Kongress 24. bis 26. September 2004 in Leipzig (Altenmedingen, 2005), 111-134 Röhl, J.C.G., Kaiser Hof und Staat. Wilhelm II und die deutsche Politik. München, 1987. Röhl, J.C.G., Wilhelm II.. Der Aufbau der persönlichen Monarchie. München, 2001. Romein, Jan, De biografie. Amsterdam, 1946. Romijn, Clemens, Oscar van Hemel: componist tussen klassiek en atonaal. Alphen aan den Rijn, 1992. Röntgen, Julius, ‘Edvard Grieg’s Musikalischer Nachlass’, in: Die Musik 7 (1907), nr. 5 (december), 288-300. Röntgen, Julius, ‘Willem Mengelberg en Edward Grieg’ in: Willem Mengelberg. Gedenkboek 1895-1920 (Den Haag, 1920), 121- 124. Röntgen, Julius, Grieg. Den Haag, 1930. Röntgen, Joachim, Muziek is mijn leven. Laren, 1986. Röntgen, Jurriaan (ed.), Julius Röntgen Oeuvrecatalogus.

756

Amsterdam, 1998. Rooy, Piet de, Republiek van rivaliteiten. Nederland sinds 1813. Amsterdam, 2002. Rötter, Günther, 'Edvard Grieg und Kaiser Wilhelm II.' in: Ekkehard Kreft (red.), Kongressbericht. 3. Deutscher Edvard-Grieg- Kongress 2000 (Altenmedingen, 2001 Royen, H.J. van, e.a. (red.), Historie en Kroniek van het Concertgebouw en het Concertgebouworkest 1888-1988. Deel I Voorgeschiedenis, 1888, 1945. Zwolle, 1988. Samama, L., Zeventig jaar Nederlandse muziek 1915-1985. Voorspel tot een nieuwe dag. Amsterdam, 1986. Samama, L., Nederlandse muziek in de 20-ste eeuw. Voorspel tot een nieuwe dag. Amsterdam, 2006 Samama, L. ‘Willem Mengelberg. De woelige jaren’, in: Van Royen e.a. (red.), Historie en Kroniek I, 97-148. Samama, Leo, ‘Wat is eigen aan de muziek van Brahms? Enkele gedachten’, in: Liesbeth Houtman e.a. (red.), Brahmsfestival Den Haag 1997 (Den Haag), 35-44. Schjelderup, Gerhard R., Edvard Grieg og hans Vaerker. Kopenhagen, 1903. Schjelderup, Gerhard R., ‘Edvard Grieg †’, in: Die Musik 7 (1907), nr. 4 (oktober), 38-42. Schjelderup, Gerhard R., en Walter Niemann, Edvard Grieg. Biographie und Würdigung seiner Werke. Leipzig, 1908. Schmidt, C.M., e.a. (red.), De Matthäus-Passion: 100 jaar passietraditie van het Koninklijk Concertgebouworkest. Bussum- Amsterdam, 1999. Schmuller, Alexander, Over Muziek en musici. Met een inleiding van dr. Rudolf Mengelberg. Amsterdam, 1934. Schonberg, Harold C., The great pianists. London, 1965-iii Schouten, Rutger, ‘Portrettengalerij: Julius Röntgen (1855-1932)’, in: Preludium (september 1982), 10-11. Schwab, Heinrich, ‘Griegs Klavierkonzert im Spiegel der zeitgenössischen Kritik’, in: Ekkehard Kreft (red.), Kongressbericht 2. Deutscher Edvard-Grieg-Kongreß (Altenmedingen, 1999), 30-49. Selderhuis, H. (red.), Handboek Nederlandse Kerkgeschiedenis. Kampen, 2006.

757

Sievers, H-J., (Hrsg.), In der Mitte der Stadt. Die evangelisch- reformierte Kirche zu Leipzig von der Einwanderung der Hugenotten bis zur friedlichen Revolution. Leipzig, 2000. Smit, Henk e.a. (red.), Catalogus van composities in het archief Julius Röntgen (1855-1932). Den Haag, 1987. Smyth, Ethel, As time went on... London, 1936. Smyth, Ethel, Impressions that remained. Memoires by ES. New York, 1946. Snoek, Kees, E. du Perron. Het leven van een smalle mens. Amsterdam, 2005. Stam, Joop, Schitteren op de tweede rang, Cornelis Dopper (1870- 1939), zijn leven, werk en wereld. Z.p., 2002. Teune, H.K., ‘Amsterdamse Schouwburgen in de 19e eeuw. De Parkschouwburg’, in: De Amsterdammer, 20 november 1926. Thompson, Paul, The Voice of the Past. Oral History. Oxford, 1978. Tilmouth, Michael (ed.), Donald Francis Tovey. The Classics of Music. Talks, Essays and other writings. Previously uncollected. London, 2001. Tovey, Donald, A musician talks. London, 1946. Viotta, Henri, Onze Hedendaagsche Toonkunstenaars. Julius Röntgen. Amsterdam 1892. Vis, Jurjen, ‘Gaudeamus! Het leven van Julius Röntgen’, in: Muller en Röntgen (red.), Sentendo, 7-15, Vis, Jurjen, Onder Uw Bescherming, Gedenkboek verschenen bij het honderdjarig bestaan van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis te Amsterdam, 1898-1998. Amsterdam, 1998. Vis, Jurjen, Silhouetten. De componist Leo Smit (1900-1943). Amsterdam, 2001. Vis, Jurjen, ‘Julius Röntgen’, in: Ludwig Finscher (ed.), Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Personenteil 14 (Kassel, 2006), 358, 359. Vis, Jurjen, ‘”Von Grieg geschrieben”. Grieg, Röntgen und die Volksmusik’, in: Hella Brock (red.), Kongressbericht. 5. Deutscher Edvard-Grieg-Kongress Leipzig 2004. (Altenmedingen, 2005), 71-81. Vis, Jurjen,, ‘Edvard Grieg og Julius Röntgen. Et naert vennskap mellom to unlike personligheter’, in: Eilif Løtveit (red.), Edvard Grieg og 1905. Troldhaugens skriftserie 2005 (Troldhaugen,

758

2005), 148-169. Vis, Jurjen, ‘Edvard Griegs Mappen mit Skizzen, Bergen-København - Amsterdam 1907’, in: Eilif Løtveit (red.), Edvard Grieg og 1905. Troldhaugen Skriftserie 2005 (Troldhaugen, 2005), 170-180. Vis, Jurjen, ‘Julius Röntgen: Tweede pianoconcert’, in: Preludium 61 (2003, nr. 1), 35-37. Vis, Jurjen, ‘Vakkundig epigoon’, in: Het Financieele Dagblad - Persoonlijk, 16 april 2005, 20. Vis, Jurjen, ‘Wakker gekust door een hobo’, in: Het Financieele Dagblad - Persoonlijk, 9 augustus 2003, 22. Vos, Jozef, ‘Mannenzangverenigingen in de negentiende eeuw’, in: Grijp e.a. (red.), Een muziekgeschiedenis, 403-408 Vos, Jozef, “Gemeenschapszang als ideologisch bindmiddel’, in: Grijp e.a. (red.), Een muziekgeschiedenis, 582-589 Vries Stavland, Hanna de, Julius Röntgen og Edvard Grieg. Et musikalsk vennskap. Bergen, 1994. Vries Stavland, Hanna de, ‘Edvard Grieg og hans utenlandske gjester i Hardanger’, in: Hardanger Historie Forlag (Hardanger, 1997), 29-37. Vries Stavland, Hanna de, Musikfesten i Bergen 26 juni - 3 juli 1898. With an English summary. Stavanger, 1998. Wagenaar, Johannes, en Jaap van Benthem, Johan Wagenaar (1862-1941). Leven en werk van een veelzijdig kunstenaar. Zutphen, 2004. Walker, Allan, . The Virtuoso Years, 1811-1847. New York, 2004-vi Walker, Allan, Franz Liszt. The Weimar Years, 1848-1861. New York, 1993-ii. Walker, Allan, Franz Liszt. The Final Years, 1861-1886. New York, 1996. Wehnert, Martin, e.a. (red.), Hochschule für Musik Leipzig. Leipzig, 1968. Wennekes, Emile, ‘Klassieke-muziekkritiek in tijdschrift en dagblad’, in: Grijp e.a. (red.), Een muziekgeschiedenis, 482-487. Wennekes, Emile, ‘Nachwelt im Nachbarland. Aspekte der Bach-Pflege in den Niederlanden, ca. 1850-2000’, in: Tijdschrift voor Nederlandse Muziekgeschiedenis 50 (2000, nr. 1/2), 110-130. Wennekes, Emile, Het Paleis voor Volksvlijt (1864-1929) ‘Edele uiting

759

eener stoute gedachte!’ Den Haag, 1999. Wennekes, Emile, ‘Het Paleisorkest en de professionalisering van het orkestwezen’, in: Grijp e.a. (red.), Een muziekgeschiedenis, 468-474. White, Eric Walter, Stravinsky. The Composer and his Works. London-Boston, 1977-ii Wiel, Rein van der, Ewijkshoeve, tuin van tachtig. Amsterdam, 1988. Kaiser Wilhelm II, Ereignisse und Gestalten aus den Jahren 1878- 1918. Leipzig/Berlin, 1922 Wouters, Kees, Ongewenschte muziek. De bestrijding van jazz en amusementsmuziek in Duitsland en Nederland 1920-1945. Den Haag, 1999. Zoeren, Elbert van, De muziekuitgeverij A.A. Noske (1896-1926). Een bijdrage tot dertig jaar Nederlandse muziekgeschiedenis. Haarlemmerliede, 1987. Zwart, Frits, "'Herzlich willkommen, Herr Brahms” - Brahms-Rezeption in den Niederlanden bis etwa 1900’, in: Internationaler Brahms- Kongress Gmunden 1997 Kongressbericht (Tutzing, 2001), 199-214. Zwart, Frits, Willem Mengelberg 1871-1951. Een biografie 1871- 1920. Amsterdam, 1999.

760

VI Databases en Websites

Database Krantenrecensies en -artikelen Arthur van Dijk, Amsterdam Database Concertgebouw en Concertgebouworkest Johan Giskes, Gemeentearchief, Amsterdam www.bergen.folkebibl.no/grieg-samlingen www.carlnielsen.dk www.dbnl.nl (Digitale Bibliotheek Nederlandse Letteren) www.delius.org.uk www.donemus.nl www.ed.ac.uk (University Edinburgh) www.herzogenberg.ch www.historischekringdebilt.nl www.inghist.nl/onderzoek/projecten/BWN/lemmata/bwn www.kb.nl/kranten www.lib.unimelb.edu.au/collections/grainger (Percy Grainger Museum Melborn) www.nederlandsmuziekinstituut.nl www.radikalkritik.de www.Troldhaugen.com

(NB Alle genoemde websites waren in april 2007 in gebruik)

761

VII Interviews en correspondentie

Eric Abas †, Bilthoven Benno Andriesse †, Hilversum Gerda Barents-Vermeer, Wassenaar Finn Benestad, Christiansand Candia Boeke, Havelte Filip Boeke, Amsterdam Riek Boeke-Ruinen, Amsterdam Annemarie De Boer-Röntgen, Amsterdam Hella Brock, Leipzig Gerard Hengeveld †, Bergen Maarten Karres en Ariane Karres-Veelo, Den Haag Marie-Louise Röntgen, Amsterdam Julius Röntgen js., Tinte Jurriaan Röntgen, Amsterdam John Smit, Hilversum Wilhelmina Stockschen, Utrecht Fridtjof Thiadens, Weener Mac Thiadens, Amsterdam Harry Vooren †, Alkmaar Hanna de Vries Stavland, Stavanger

VIII Overige

Pianolamuseum Amsterdam (door JR ingespeelde pianolarollen)