sign in sign up
<<
Home , Siirt Province

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018,

Alternatif Turizm Açısından İlinde Yamaç Paraşütü Faaliyetleri

Paragliding activities in Siirt province in terms of alternative tourism

Saliha Koday*1, Zeki Koday1, Yusuf Kızılkan1 1Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü,

Öz: Alternatif turizm türleri kapsamında değerlendirilmekte olan yamaç paraşütü faaliyetleri, iklim özelliklerinin uygunluk durumuna göre yıl içinde belli zaman aralıklarında gerçekleştirilmektedir. Gelişen ulaşım ağının zaman ve mekâna katkısı, alternatif turizm faaliyetlerinin gün geçtikçe daha yaygın hale gelmesi, ülkemizde çeşitli turizm türlerinin gelişmesine olanak sağlamıştır. Bu bağlamda Alternatif turizm türleriyle bağlantılı olarak yamaç paraşütü faaliyetlerinin Türkiye’deki uygulanma alanları haritalanmıştır. 3d modelleme yöntemi ile Siirt ilindeki yamaç paraşütü uçuş alanları sayısallaştırılmış, iniş-kalkış alanları hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca Siirt ilinde yapılmakta olan, alternatif turizm kaynaklarına örnek teşkil eden yamaç paraşütü faaliyetleri tanıtılmıştır. Gerekli bilgilerin toplanmasının akabinde, Swot analizi yapılarak, Siirt ilindeki yamaç paraşütü türlerinin güçlü yönleri ve fırsatlar belirlenmiş, bu kapsamdaki zayıflık ve tehditlerle alakalı öneriler sunulmuştur. Bu faaliyetlerin ilerleyen yıllarda Siirt ilinin tanıtımına ve turizm olanaklarının gelişmesine katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Alternatif turizm, Yamaç paraşütü, Siirt, Botan vadisi

Abstract: Paragliding, which is evaluated among the alternative tourism activities, is carried out in certain time intervals within the year according to the suitability of the climate characteristics. The developing transportation network and its contribution to time and space, and alternative tourism activities becoming more common day by day, have enabled the development of various types of tourism in our country. In this context, in connection with the alternative tourism types, the application areas of paragliding activities throughout have been mapped. With 3D modeling method, paragliding flight areas in Siirt province have been digitized, and information has been provided concerning landing/take-off areas. Moreover, paragliding activities have been introduced, which serve as a model for alternative tourism sources. After collecting necessary data, the SWOT analysis was conducted determining the strength and opportunities of paragliding types in Siirt province, and suggestions were made concerning the weaknesses and the threats in this context. It is evaluated that these activities will contribute to the promotion of Siirt province and development of its tourism opportunities in the upcoming years. Keywords: Alternative tourism, Paragliding, Siirt, Botan valley

1.Giriş

Turizm kapsamında yer alan rekreasyonel faaliyetlere duyulan ihtiyaçla beraber turizm içinde çeşitli boyutlar oluşmuştur. Sanayileşmeyle birlikte hızlanan şehirleşme olgusu turizm faaliyetleriyle ilişkili olarak iki boyutta ele alınmalıdır. Bunlardan ilki, şehirlerin birer iş ve kültür merkezi haline dönüşmesi, ulaşım ağlarının merkezinde bulunması, uzman sağlık kuruluşlarının ve eğitim merkezlerinin bulunmasının şehirlere turistik bir çekicilik katmış olması ve insanların şehirleri ziyaret etmeleridir. İkinci boyutu ise şehirleşmenin olumsuz yanlarını ön plana çıkmaktadır. Nüfusun yoğunluğu, stres, çevre kirliliği gibi nedenler, insanları şehirlerden uzaklaştırmış ve insanların izin günlerinde ya da emeklilik dönemlerinde şehirlerden uzaklaşarak turizm faaliyetlerine katılımlarını sağlamıştır (Eralp, 1983: 18-22; Berber, 2003: 207-208). Şehirsel alanların

* İletişim yazarı: Saliha Koday, e-posta: [email protected] 1092

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara olumsuz etkisinden uzaklaşmak isteyen çoğu birey dinlenme alanları olarak kırsal turizm alanlarını seçmektedir. Boş zaman, rekreasyon ve dinlenme ihtiyacı zamanla turistleri kitlesel turizm kapsamının dışına iterek yeni alternatifler aramaya yönlendirmiştir.1980 yılların başından itibaren günümüze kadar ön plana çıkan ve gelişmeye ilgi çekmeye devam eden alternatif turizm kaynakları yaygınlık kazanmıştır (Weawer, 2001: 107).

Günümüzde gittikçe daha fazla insan iş ve rekreasyon arasında daha iyi denge kurarak, sağlıklı bir çevre, açık hava alanlardan aktif olarak yararlanma ve çeşitli turizm etkinliklerine katılabilecek duruma erişmiştir (Higham, 2005: 43; Neirotti, 2007: 39). Ortaya çıkan bu etkinlikler; daha aktif, macera dolu, teknolojisi yüksek, ekonomik olarak daha yüksek ücretlere sahip, bireysel olarak yapılabilen kentlerle daha çok bağlantılı, yeteneklere dayalı etkinlikleri barındırmaktadır (Butler, 1998; 211-232). Bu durum, turizmin arz tarafının, deniz-kum-güneş üçlüsünden kaynaklanan mevsimselliğin ve kitlesel turizm hareketlerinin olumsuz etkilerini gidermek ve turizm sezonunu yılın tamamına yayabilmek adına alternatif arayışlar içine girmesine neden olmuştur (Kozak vd., 2013: 16). Bu alternatif arayışlar kapsamında bazı ülkeler son zamanlarda turizm endüstrisi ile turizm arasındaki bağlantıları güçlendirerek yerel olanakları artırma çabalarını başlatmışlardır. Ülkelerin yerel olanakları geliştirme amaçları alternatif ve küçük ölçekli turizm biçimleri ortaya çıkmıştır (Brohman, 1996: 56; Weawer, 1991: 417). Alternatif turizm içerikli turizm faaliyetlerine yönelen ülkeler, geleneksel kitlesel turizm dışına çıkarak, turizmde yeni etik ve farklı anlayış olarak ifade edilen macera turizmi, spor turizmi ve özel ilgi turizmine de yönelebilmektedir (Cater, 2006: 317).

Geleneksel açık hava rekreasyonu faaliyetlerinden kaynağını alan (Weber, 2001: 361) bir turizm faaliyeti ‘macera’ olarak tanımlanırsa, bu faaliyetlere bağlı olarak iki veya üç olgu ortaya çıkarabilmektedir. Bu olgular kitle turizmine doğrudan zıt özelliklere sahip doğal, kültürel ve yerel değerlere saygılı alternatif turizm hareketleri ekolojik temelli turizm çeşidi olarak nitelendirilmelidir (Cai, 2001: 32-37). Bir gezi, macera özü üç unsuru da kapsayan bir gezi iken doğadan etkileşime giren üç unsurdan ikisi, kültürle ya da fiziksel aktivite ile etkileşime giren macera gezisi olarak sınıflandırılabilir(ATTA, The George Washington Universty & XOLA, 2011). Macera Turizmi aktiviteleri iki kategoride sınıflandırılabilir; Zorlu ve Kolay macera. Kolay macera turizmi düşük risk ve başlangıç şekilleri içindeki aktiviteleri ifade ederken, zorlu macera turizmi ise riskin yüksek olduğu macera aktivitelerini ifade eder ve önce önemli olan yeterliliktir. Hayvan izleme, kamping ve kano sporları kolay macera turizmine örnektir. Mağara, Kayak, tırmanma vb. alternatif turizm çeşitleri ise zorlu macera aktivite kapsamına girmektedir(Swarbrooke vd., 2003: 278- 294; Ayazlar, 2015:793). Bunlarda doğayla, kültürle ve fiziksel aktivitelerle olan ilişkileri incelenmektedir (ATTA, 2011;6). Ekoturizm ve kültür turizmi ile birlikte macera turizmi, geleneksel 'kitle' turizmine farklı etiği iddia eden 'yeni' turizm uygulamalarının bir parçası haline gelmiştir(Catter, 2006: 317). Turizmin günümüz değişen trendine dikkat çekilecek olursa, macera turizmine olan talep hızla devam etmektedir. Hizmet sağlayıcılar ve organizasyon kuruluşları gerekli yatırımlarını bu eğilimde arttırmaktadırlar(Öztürk ve Yazıcıoğlu, 2002: 6).

1.1. Araştırma Amacı ve Yöntemi

Çalışmada Siirt ilinde turizm etkinlikleri kapsamında ilgi turizmi içinde yer alan faaliyetleri incelenmiştir. Yamaç paraşütü turizmi alanlarının yaygınlık gösterdiği Siirt şehrinin güney kesimi, Siirt ili sınırları içinde yer alan Botan çayı havzası, Kale mevkii civarı ve Taşbaşı mevkiinde yapılan incelemeler sonucunda yamaç paraşütü alanları belirlenmeye çalışılmıştır. ArcGIS ve ArcScene 10.4 programıyla Sayısal Yükselti Modelleme yöntemiyle haritalama işlemi gerçekleştirilmiştir. Uçuş alanlarına yapılan gezilerle yamaç paraşütü turizm faaliyetleri yerinde incelenmiştir. Yamaç Paraşütü faaliyetleri için kurulmuş olan Beron Sporif Havacılık Kulübü görüşülmüş, alınan bilgiler çalışılmaya aktarılmıştır. SWOT analizi

1093

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara yöntemiyle değerlendirmeler yapılarak alandaki yamaç paraşütü turizm faaliyetleri olumlu ve olumsuz yönleri incelenmiştir.

1.2. Araştırma Sahası Yeri ve Sınırları

Siirt ili Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, Güneydoğu Torosların güney eteklerinde yer almakta olup, 38° 34′ ve 37° 22′ doğu boylamları ile 42° 54′ ve 40° 59′ kuzey enlemleri arasında yer alır. İlin güneyinde Şırnak ve , doğusunda Van ve Hakkâri, kuzeyinde ve batısında Batman illeri bulunmaktadır. 6,182 km2 yüzölçümü olan ilde, merkez ilçeyle birlikte 7 ilçe, 12 belediye ve 263 köy bulunmaktadır.

Şekil 1. Siirt İli lokasyon haritası Türkiye’nin iklim tiplerine göre Akdeniz iklimine yaklaşan kontinental bir iklim tipi hüküm sürdüğü için kurakçıl iklim karakterindedir. Siirt ilinin en yüksek sıcaklık ortalaması temmuz ayında 37,1°C ve en düşük sıcaklık ortalaması Aralık ayında - 8,8 C ° olup, 1950 - 2015 yılları arasındaki gözlemlere göre ildeki ortalama sıcaklık 16 C ° dir. Yıllık ortalama yağış 716,9 mm’dir.

Çizelge 1. Uzun yıllık siirt ili ortalama sıcaklık ve yağış değerleri (1960-2015)

Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağst. Eylül Ekim Kasım Aralık Ort.Sıcaklık (CO) 2,8 4,3 8,6 13,8 19,4 26 30,5 30 25,1 18 10,3 4,8 Ort. Yağış (mm) 84,1 97,1 105 107 59,4 8,7 1,8 1,1 5,1 49,8 78,9 92,1 Kaynak: Devlet Meteoroloji İstasyonu

1094

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

MM CO 120 35 100 30 25 80 20 60 15 40 10 20 5 0 0

Ortalama Yağış Ortalama Sıcaklık Şekil 2. Siirt İli Ortalama Sıcaklık ve Yağış Göstergeleri

İklim elemanlarıyla bağlantılı olarak yapılan Yamaç paraşütü faaliyetleri özellikle rüzgâr yönü, şiddeti, esme sayısı ve anlık durumu; pilotlar için hayatı önem ifade etmektedir. Rüzgâr şartlarının uygun olması halinde alanda yapılan uçuş faaliyetlerinin süresi artmaktadır. Siirt İlinde yapılan uçuş rotalarındaki düzenlenmeler yerel olarak anlık rüzgâr durumuna göre belirlenmektedir. DMİ’ den elde edilen uzun yıllık rasat verilerine göre; Siirt ilinde hâkim rüzgâr yönü NNE(4012) - SWW(2619) doğrultusundadır.

Çizelge 2. Siirt İlinin yönlere göre rüzgar esme sayıları N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW 2513 4012 3710 3531 3309 2357 119 1616 1680 2619 2234 2229 2367 2305 1682 1729

N NNW5000 NNE NW 4000 NE 3000 WNW 2000 ENE 1000 W 0 E

WSW ESE

SW SE SSW SSE S

Şekil 3. Siirt İli rüzgâr gülü diyagramı

2.Bulgular ve Tartışma Yamaç paraşütü basit bir hava aracıdır. Hiç bir motor gücü olmadan, sadece yükselen hava akımları sayesinde süzülerek uçabilen hafif hava aracıdır. Özenli ve karmaşık tasarımların sonucunda oluşmuştur. Bugün yamaç paraşütü; en ucuz hafif hava aracı ve doğayla iç içe olmasından dolayı dünyada büyük bir hızla gelişmekte ve tercih edilmektedir (THK).

1095

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

Foto 1. Yamaç paraşütü bölümleri

Dünyada yamaç paraşütü tarihçesine bakıldığı zaman, birçok yeniliğe imza atan Leonardo da Vincinin paraşüt çizimleri ön plana çıkmaktadır. Paraşütler 1.Dünya savaşı esnasında gözlem amaçlı kullanılmıştır. 1938 ve 1940 yıllarında Rusya ve Amerika da sportif faaliyet amaçlı yamaç paraşütü uçuşları gerçekleştirilmiştir. 1948 yılında FAI Dünya havacılık federasyonunun kurulmasıyla beraber paraşüt uçuşları yaygınlaşmaya başladı. Turizm kapsamında ilk yamaç paraşütü faaliyetleri 1980 yılında Fransız dağcılar tarafından kullanılmıştır (URL-1). Yıllar geçtikçe bu alana ilginin artması teknik konularda da bilgilerin artmasına neden olmuştur (Foto 1).

Bu bilgi ve birikimler kapsamında yamaç paraşütü yapmak istiyenlere yönelik oluşturulan THK eğitim kitapçığında, yamaç paraşütü uçuş şartlarına göre (THK, 2017: 51) ;

• Eğitimlerde öğretmen kontrolündeki uçuşların haricinde sertifikasız uçuş yapılamaz. • Eğitim uçuşları yerden referans alınmadan yapılamaz. Yamaç paraşüt uçuşlarında görüş en az 2 km. olmalıdır. MYP uçuşlarında görüş en az 3 km. olmalıdır. • Yamaç paraşütlerinin uçuş el kitabındaki limitleri dâhilinde uçuş yapılır. • Uçuş yapan tüm pilotlar, hava araçlarını gözlemlemek, onlardan kaçınmak ve uçuş kabiliyeti yönünden kendinden daha az kabiliyetli hava araçlarına öncelik tanımak zorundadırlar. • Hava alanı trafik bölgesinde, terminal kontrol sahalarında ya da bu tür bölgelerde uçuş yapılamaz. • Askeri bölgeler ve fotoğraf çekilmesi yasak sahalar üzerinde yetkili otoritelerden izin alınmadan uçuş yapılamaz. • Tandem ve çift kişilik Motorlu Yamaç paraşüt uçuşlarında koltuk sigortası yaptırılmadan uçuş yapılamaz.

Turizm, yeni kavramsal yapısı içinde kum-deniz-güneş(3S) turizmi ve tatile bağımlı olmaktan uzaklaşarak; eğlence, spor, heyecan, kültür keşfi ve sağlığın kazanılması gibi taleplerle bütünleşen bir olgu haline geldi(Emekli ve Baykal, 2011: 182). İnsanların 3-E (Exciting- Educational- Entertainment/Heyecan- Eğlence- Eğitim)turizmine ilgi duymasıyla Yamaç paraşütü faaliyetleri, macera turizmi kapsamında 1980 yılı sonrasından günümüze kadar oldukça gelişmiştir. İsviçre Danyang, Güney Kore Julian Alpleri, Slovenya Hautes Alpes, Fransa dünyaca en çok bilinen yamaç paraşütü alanlarıdır.

1096

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

Son yıllarda yaygın hale gelmeye başlayan yamaç paraşütü turizmi özel ilgi turizmi kapsamındadır. Özel ilgi turizmi faaliyetleri fiziki coğrafya özellikleriyle yakından ilgilidir. Türkiye fiziki coğrafya özellikleri bakımından çoğu şehirde özel ilgi turizmine örnek oluşturan yamaç paraşütü turizmi türlerine rastlamaktadır. Bu faaliyetler insanların bilhassa da doğa veya macera tutkunlarının yoğun ilgi gösterdikleri yerlerin başında gelmektedir. Yapılan turizm yatırımları sayesinde bu doğa harikalarının turizme açılmasıyla turistlere yaşamları boyunca unutulması güç, eşsiz bir deneyim ve görsel şölen sunulmaktadır(Kaymaz ve Özşahin, 2018: 57). Türkiye’de yamaçtan koşarak uçuş denemeleri 1985’te ilk olarak serbest atlayış paraşütleri ile yapılmış, 1988’den itibaren yamaç paraşütleri, sınırlı bir kitle tarafından farklı olarak kullanılmaya başlanmıştır(Pirselimoğlu ve Demirel, 2015: 13-26). Ülkemizde yamaç paraşütü sporu 1990 başlarında Ölüdeniz bölgesindeki Baba Dağı'nın yabancı pilotlar tarafından keşfedilmesi ile tanınmış, ilk olarak üniversite kulüplerinde aktif olarak başlamıştır. Ülkemizde yamaç paraşütü turizmi kapsamında uçuş alanları ve uçuş noktalarına öncü ve örnek olabilecek alanlara sahiptir (URL-2, 2016). Özellikle Türkiye’nin ve dünyanın en iyi uçuş noktası olarak sayılabilecek Ölüdeniz-Babadağ ilk sırada yer alır. Bunun yanında -Pamukkale, Ankara-Gölbaşı, -Abant, Eğirdir, , Eskişehir-İnönü diğer başlıca uçuş noktalarıdır (URL-3, 2016).

Çizelge 3. Türkiye’de Yamaç Paraşütü Yapılan Şehirler Uçuş Bölgesi Konum Uçuş Bölgesi Konum Uçuş Bölgesi Konum Uçuş Bölgesi Konum Ahır Dağı Yedikuyu K.Maraş Tepe Adapazarı Hacıselli Sinop Nif Dağı İzmir Kemalpaşa Ali Dağ Kayseri Ayazmana Gerze Sinop Karboğazı Medetsiz Ali Dağ Güney Kayseri Issızca Kadıbükü Mahmatlı Alsancaktepe Antalya Yukarıseyit Denizli Kapıcak Isparta Antalya Ashabı Kehf Tarsus Tut Adıyaman Mazı Dağı Mardin Kızılfırla Bigadiç, Tepesi Balıkesir Babadağ 1700m. Ölüdeniz Tire Güme İzmir Mahmut Dağı İzmir HOC tepe Tarsus 1050m. Bademağacı Antalya Bozdağ Zirve İzmir Ekşisu Paşayaylası İskenderun Bayındır İzmir Sakarya Yuvacık Kocaeli Adrasan , Antalya Bayramören,Aluç Çankırı Gürsu Dışkaya Dikmen Tepe Karabük Boztepe Erzincan Beğiş Antalya Göveçlik Denizli Delibas 700m. Laztepe Bozdağ İzmir Tire İzmir Beynam Ankara Sugören Yalova Gölbaşı Bozdağ İzmir Beykent Ankara Dümrek , Ergan Dağı Erzincan Eskişehir 1200 Çakırman Erzincan Gürsu 850m. Bursa Gürle Çakırman Erzincan Çameli Yaylacık Denizli Seki Elmalı Antalya Mercimek Şenyurt Uçmakdere Tekirdağ Dağı Tepe Çökelez Denizli Akşehir Merkez Erzincan Gölyaka Düzce Dibek Dağı Fakıuşağı Osmaniye Düziçi Osmaniye Uludağ Bursa Güney 2030m. Dinamit Tepe Denizli Ahır Dağı K.Maraş Hazarbaba Sivrice, Elazığ Keltepe Ankara Ekecik Aksaray Sakal Dağı Isparta Koçarlı Tepe Aydın Tozlu Dağı Antalya Ekecik yol Aksaray Keklik Tepe Afyon Kırtık 300m. Manisa Fiskin Köyü Siirt Uçuş Bölgesi Konum Uçuş Bölgesi Konum Uçuş Bölgesi Konum Uçuş Bölgesi Konum Eryiğit Sivrihisar Yanıktepe Pamuktepe, , Asaş Kaş,Antalya Sakarya Gökler Ankara Mut Güney Mersin Namazdağı Şırnak Kepirli Mersin Göktepe Mersin Mahmut ayan Başçiftlik Arman 850m. Manisa Umut Tepe K.maraş Güdül Sivrisi Ankara Çivril Tokça Köy Denizli Işık Dağı Çerkeş, Beyşehir Isparta Çankırı Gürle Orhangazi Kuyular Köyü Hani Elbasan Çatalca Tire İzmir Hasan Dağı Aksaray Bükrüce Denizli Ormanlı Aksu Akpınar Isparta

1097

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

Honaz Denizli Gelincik Tepesi Mersin Edebey Seyran İnegöl Meyrik K.Maraş Tepe İnönü Eskişehir Nemrut Dağı Bitlis Sis dağı Merkez Karacadağ Konya Lalek Tepe Bodrum Beydağ İzmir Avşar tepe Karapınar Bodrum Karadağ Güneyi Botantepe Siirt Makam Dağı Elazığ Azı Tepesi Mersin Karadağ Krater Karaman Erciyes 2400 m. Kayseri yenice Bursa Abant Bolu Keçiborlu Batı Isparta Karahüyük Dağı A.Selam Dağı Ankara 1900m. Bursa Yılanlı Dağı Muğla Kas Antalya Şile İstanbul Kırkkız Tepe Eskişehir Çınarlı Manisa Seçmeler, Çumra, Konya Nevşehir Acogöl Kırkkız Tepe Batı Eskişehir Hüseyin Gazi , Dağbeli Kuzeyi Antalya Bozbey Bursa Meydan Kızıldağ Isparta Özkılıç Tepe Siirt Karabük Menekşe Bolu Şarkikaraağaç Tepesi Kofçaz Kırklareli Yenişehir Kuzey Bursa Üzümlü Erzincan Akdağ Erzurum Yamaç Kumludoruk Ayaş Ankara Altınyayla Burdur Belenli Burdur Bakacak Tepe Gölyaka Düzce Lengüme Tepe Burdur Güzelköy Tekirdağ Söbü Tepesi Isparta İçel Mersin Narlı Kardelen K.Maraş Arslanköy Mersin Yılanlı Dağ Muğla Erkızı Vadisi Bursa Tepesi Nikfer Bozdağ Denizli Denhavk Tepe Denizli Akçalar Fadıllı Nilüfer, Bursa Elmadağ Ankara Dinar Zirve Nikfer Dedebaşı Denizli Takkeli Dağı Konya Kırantepe Uludağ Adapazarı Kılıçkaya Paradise tepe Çankırı Karaisalı Adana Tokat Miğre Dağı Ankara Racon Tepe Ankara Veziroglu Manisa Alarko Isparta Falezler Antalya (Paramotor) Spil Dağı Karlık Manisa Düziçi Osmaniye Genel Tepe Denizli Hasandağı tepe Şenyurt Tokat İmecik Antalya Kalecik Ankara Savsaktepe Yeniyurt Korkuteli Ankara Üzümlü Fethiye Dündarlı- Niğde Tahtali Antalya Tavşandağı Yıldızdağı Olympos Zeyniler Uludağ Bursa Sinekçibel Kaş Yukarı Şeyhler Çermik, Çavuşköyü Amasya Diyarbakır Zorlar Seki Ceritli Yaylasi Afyon Keramos Ören, Muğla Aphrodisias Aydın Dinar Bayramören Güney Çankırı Kırkpınar Kılıç Tepe Eskişehir Muratlı Yenice Mersin Kaletepe Yalova Kartepe Kocaeli Bandırma Balıkesir Elvankaya Manisa Mahya dağı Kırklareli Güzelçamlı Söke, Aydın Kılıçkaya Geyve Bespinar Köyü Manisa Beydağı Bayramören Çankırı Tepekent Çatalca Kurumcu Dağı Çamlıtepe Karlıktepe Trabzon Şahinkaya Gördes,Sakary Malıköy Sincan Ankara a Ankara İnönü Eskişehir Yellitepe Ankara Şahinkaya Manisa Saygılı Amasya Kayacık Kaklık Denizli Atatürk Tepe Erzincan Dua Tepe Ankara Bayraktepe İzmir Oğuzlar Çorum Yağcıbedir Balıkesir Kodobay , Bitlis İkizce Şırnak Taş masa Aydıncık Kayaköy Fethiye Karaelmas Deniztepesi , Mersin Antalya Uçuş Bölgesi Konum Uçuş Bölgesi Konum Uçuş Bölgesi Konum Uçuş Bölgesi Konum Salda Burdur Kestel Nemrut Kayak Bitlis Kumarı Köyü Kütahya Pisti Trovit Yaylası Kaçkar Isparta Uğurlu tepe Kestel Bursa ,Falez Hatay Dağı İstanbul Akdağ Tokat Dededağ Yeniköy Bursa Gökçetaş Muş Köyü Meryemana Giresun Bitişik Yaylası İskenderun Avra Tepesi İnebolu,Zongu Hadımköy,Sa İstanbul Manastırı ldak zlıdere Doğu Falezler Silivri Taşoluk Denizli Radar Merzifon Karagöl Giresun Yayla Nallıhan Ankara Yayladalı Tokat Silyon Belek,Antalya Bintepeler Salihli Akçalar Boztepe Büyük Ilıca Balıkesir Kırklareli Bursa Köyü Beypazarı Ankara Dededağ İzmir Kent Ormanı Burdur Paşabağları Nevşehir

1098

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

Kazancı(Tozlu) Karaman Mire dağı Ankara Gümüşhacı Amasya Yeşildere Uşak Köy Gökçebağ Ayaş Doğantepe Aydın Gebeli Köy Adıyaman Bağbaşı Denizli Çeviktepe Mustafa Kemal Bursa Çakırlı Beldesi Orhangazi Çamaş Ordu Paşa Adana Kumludoruk Ankara Türkmen Tepe Kırtepe Manisa Manisa Çatalağzı Zonguldak Manle Yaylası Karababa Şanlıurfa Karaören Aksaray Balçova İzmir Sayır Çıkmazı Tokat Şentepe Elazığ Van Gürlü Orhangazi Ören Muğla Göbü Zonguldak Yumurcaklı Bursa Mkp. Pamukkale Denizli Yaylabaşı Erzincan İkiçam Çankırı Dumanlıtepe Yalova Tut Adıyaman Yenice Çanakkale Ömerağzı Zonguldak Gölbaşı Ankara Düzköy Trabzon Güneyköy Yalova Esentepe Sakarya Sarımsaklı Ayvalık Akçaköy Balıkesir Çeletepe Bolu Andoz Kalesi Perli Köyü Kütahya Davraz Isparta Şaphane D. Kütahya Bağlı Köy Aksaray Süpürgelik Orhangazi Kızıltepe İdris Dağı Ankara Ergan Dağı Muğla Akyazı Trabzon Pamucak İzmir Güzelçamlı Söke Çambaşı Ordu Dadallı Tarsus Yaylası Tepesi Aladağlar Niğde Sürücü Tepe Bursa Perşembe Ordu Akçapınar , Bursa Yaylası Köyü Geyran Tepe Hamamlı Ankara Muallimköy Salman Koyu Tokat İzmir Termiksi Keles, Recaitepe Ankara Dikmeli tepe Balıkesir Sarısu Kandıra Bursa İzmir Gali Tepesi Çaycuma Delibaş Manisa Oyluk Tepe Denizli Tatlısı Kapıdağ, Bandırma Avcılar Kampüs İstanbul Süphan Dağı Bitlis Taşlık Tepe Balıkesir Garipköyü Bingöl Uçarcı tepe Bigadiç Tohumlar Ankara Adana Harmankaya Bilecik Balıkesir Karaburun İstanbul Kıranışıklar Bursa Yamaçlar Çermik, Yelektepe Kaman Diyarbakır Menekşe Dağı Adana Işıklı Mersin Derekaya Tokat Kırca Köyü Bilecik Tepesi Karaçam Eskişehit Çaldağı Giresun Alatepe Tekirova Balat Dağı Çaycuma Dürtmen Yaylası Smasun Atlas Tepe Elazığ Tatlısu Erzincan Çüngüş Diyarbakır Alaçam Kız Kulesi Tarsus Cebeli Reis Dağı Alanya Gürsu Taşocağı Bursa Oyuktepe Çamlıktepe Denizli Vişneli İzmir Çal,Bereketli Tokat Yukarışıhan Çermik Diyarbakır Kuzey Yayla Abant Sakartepe Muğla Esence Mudanya Kumludoruk Fethiye Çine Aydın Kengerli Osmaniye Akköy Yalova Bakırdağı Antalya Dedeboynu Çukurbağ Pamukkale Denizli Yellibayır Bülbül Tepe Manisa Karaman Esentepe İstanbul Keldağ İzmir Alanyunt Kütahya Gop Uni.Tepe Tokat

Kemalpaşa İzmir Eymir Gölü Ankara İnceburun Sinop Öksürüktepe Ş.karahisar

1099

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

Şekil 4.Türkiye’de yamaç paraşütü take-off alanları

Türkiye’de Yamaç Paraşütü Take-off Alanlarına bakıldığı zaman yetiştirilen pilot sayısıyla doğru orantılı olarak birçok şehirde yapılan yamaç paraşütü faaliyetlerinde artışlar gözlemlenmektedir. Siirt ilinde yapılan yamaç paraşütü faaliyeti bu artışa en iyi örneklerden birini oluşturmaktadır (Foto 2). Özellikle tanınmış turizm alanlarında alternatif turizm kaynaklarının geliştirilmesi yönünde yapılan çalışmalarla yamaç paraşütü uçuş faaliyetleri il sınırları içinde birden çok alanda gerçekleşmektedir (Şekil 4).

Foto 2. Botan Çayı Vadisinde gerçekleştirilen yamaç paraşütü uçuşu etkinliğinden Siirt ilinde yamaç paraşütü faaliyetleri 2002 yılı sonrasında gelişme göstermeye başlamıştır. İldeki pilot sayısının giderek azalması ve yeni pilotların yetiştirilmemesi nedeniyle faaliyetlerde birkaç yıl faaliyetlerde aksamalar meydana gelmiştir. Ancak 2011 yılından itibaren yamaç paraşütü faaliyetlerinin tekrardan canlandırılması, faaliyetlerin desteklenmesi ve koordine edilmesi amacıyla Dr. Taşkın Tuna 1100

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

Özkılıç öncülüğünde Beron Sportif Havacılık Kulübü kurulmuştur. Siirt ilinde yapılan Yamaç Paraşütü turizm faaliyetleri kapsamında, valilik tarafından bu tür turizm faaliyetlerini desteklemek amacıyla “Yamaç Paraşütü Düzenleme Kurulu" oluşturulmuştur. Kurulun amacı yamaç paraşütü uçuşlarının daha güvenli bir ortamda yapılmasını sağlamak ve hava sporlarının ildeki gelişimine katkıda bulunmaktır. Valilikçe onaylanmış uçuş alanlarında yapılan izinli uçuşlarla yamaç paraşütü faaliyetleri gerçekleşmektedir. THK tarafından her yıl belirli günlerde pilot yetiştirmek amacıyla çeşitli seminer ve eğitimler verilerek macera turizm türlerinin ilde gelişmesi ve yamaç paraşütü pilot adaylarının sayısının artması için destek verilmektedir (Foto 3).

Foto 3. Beron Sportif Havacılık Kulübü tarafından gerçekleştirilen yamaç paraşütü faaliyetlerinden bir görüntü Siirt ilinde bulunan Hava Sporları Kulübünün çabaları ve katkılarıyla birlikte yamaç paraşütü faaliyetleri hız kazanmaktadır. Kulübün genç ve dinamik yeni pilot adaylarının Siirt ilinde gerçekleşmekte olan ilde yaygın olarak gerçekleştirilen kültür ve inanç turizmine alternatif turizm faaliyeti olarak kazandırılması amaçlanmıştır. Kulüp tarafından yapılan yer çalışmaları uçuş için uygun olan kalkış noktaları ve iniş noktaları belirlenmiştir(Çizelge 7; Şekil 5).

Çizelge 4. Siirt ilinde Take-off ve Parachute Descent alanları Uçuş Noktaları Kalkış Alanı İniş Alanı

Bostancık tepe X X Kale Mevkii X X Botan Tepe X X Doluharman Mevki X X Beykent Tepe X Özkılıç Tepe X İlçe Merkezi X Atatürk Stadyumu X

Özellikle Botan Çayı Havzasında yapılmakta olan yamaç paraşütü faaliyetleri; Bostancık tepe, Kale Mevkii, Botan tepe take-off alanları olarak belirlenmiştir. İniş alanları olarak belirtilen alanlar; Botan Çayı Vadisi yamaçları, Siirt merkez ilçesi Atatürk Stadyumu, Tillo ilçe merkezidir(Çizelge 4). Lokal rüzgâr durumuna göre çevre illerin merkezlerinden yapılan uçuşlarla Siirt merkez ilçesine uçuşlar gerçekleşmektedir.

1101

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

Şekil 5. Siirt ili 3D Modelleme yöntemiyle yamaç paraşütü yapılan alanlar Tillo İlçesinde bulunan Kale civarında son zamanlarda uçuşlar yapılmamaktadır. Nedeni ise termik şartların genellikle sabahın erken vakitlerde olumsuz şartlar taşımasıdır. Ayrı bir uçuş alanını oluşturan Bostancık tepe ve çevresi ise uçuş uygunluğunun yanı sıra eğitim faaliyetleri içinde uygun bir zemine sahiptir. Bu bakımdan son yıllarda Belediye ve Valilik tarafından yapılan çalışmalarda uçuş alanı zemini temizlenmiş ve jeomorfolojik şartlar iyileştirilmiştir(Fotoğraf 4). Yamaç paraşütü eğitimleri iklim ve jeomorfolojik özelliklerin uygun olduğu alanlarda gerçekleştirilmektedir. Konum itibariyle termik şartlara uygunluk gösteren Bostancık tepe mevkii, yamaç paraşütü tutkunları tarafından sıklıkla kullanılan bir alandır. Siirt ilinde Bostancık tepe olarak adlandırılan mevki hem eğitim hem de yeni pilot adaylarının malzeme kontrolü ve kullanımı, kanatların serilmesi ve uçuş eğitimi için en uygun alanı oluşturmaktadır (Foto 4).

1102

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

Foto 4. Bostancık Tepe yamaç paraşütü take off hazırlıkları Doluharman köyü uçuş noktalarının, havayolu uçuş rotasında kalması ve uçuş açısından engel teşkil etmesinden dolayı, DHMİ(Devlet Havayolları Meydanları İşletmesi) tarafından alınan karar gereği sonucunda köydeki uçuş alanlarının kullanımı yasaklanmıştır(Şekil 6).

Şekil 6. Siirt Havaalanı ve Doluharman Köyünün uydu görüntüsü Siirt ilinde yapılan yamaç paraşütü faaliyetlerinde, farklı kalkış noktaları bulunmasına rağmen iniş noktaları belirlenmesinde sıkıntılar yaşanmaktadır. Yaşanabilecek olası terör olayları Siirt ilinde doğa temelli turizm, alternatif turizm faaliyetlerinin çeşitlenmesi ve bu faaliyetlerin gerçekleşmesini sekteye uğratmaktadır. Siirt halkının, özellikle genç nüfusu ilgi duyduğu yamaç paraşütü sporlarının en büyük sorunu Terör olaylarının uçuş faaliyetlerini sekteye uğratmasıdır. Ancak Geçmişte 0-20 km2 çapta gerçekleşen uçuşlar günümüzde daha uzun süreli ve daha uzun mesafeli olarak gerçekleştirilebilmektedir. Son zamanlarda bitme noktasına gelen terör sorunu ve bu sorunun en aza indirgenmesi için bu yamaç paraşütü faaliyetlerin yaygınlaştırmasını destekleyen Siirt Valiliği, Siirt Belediyesi, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü macera sporlarının gelişimi için gereken özveriyi göstermekte ve desteğini devam ettirmektedir. Bu destekler sayesinde her geçen yıl pilot sayısında ve yapılan etkinliklerde artış gözükmektedir. Pilot sayısının artışı, buna bağlı olarak yapılan etkinlikler kapsamında da doğal şartların çekicilik arz etmesi ve ekolojik zenginlikle birlikte yamaç paraşütü sporu ilde daha ilgi çekici hale gelmektedir (Foto 5).

1103

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

Foto 5. Botan Vadisinde yamaç paraşütü sporu (Nihat Kaymaz’dan) Yamaç Paraşütü sporu için kullanılan malzemeler yıpranma ve aşınmaya karşı gün geçtikçe dirençsiz hale gelmektedir. Bu anlamda Siirt merkez ilçesi ve çevresinde yapılmakta olan yamaç paraşütü faaliyetlerindeki en önemli eksikliklerden biri malzeme teminin zor olmasıdır. Bu malzemeler nemli alanda olmayan, güneş ışınlarına uzun süre maruz kalmayacak biçimde muhafaza edilmesi gerekmektedir. İlde yeterli tesis imkânının olmayışından dolayı malzemelerin korunmasında ve taşınmasında güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Ayrıca ilde pilot adaylarının yetiştirilmesi amacıyla yapılmış bir eğitim binası bulunmamaktadır. P1 düzeyinde belge almak isteyen pilot adaylarının kullanımına açık olduğundan dolayı malzemeler kısa süre içinde kullanılmaz hale gelmektedir. 2017 yılında DİKA kalkınma ajansı tarafından kabul edilen "Siirt'in Yamaç Paraşütü Altyapısını Güçlendirme" projesi onaylanmıştır. Alternatif turizm kaynaklarının çoğaltılması, yerli ve yabancı turistlere alan hakkında bilgiler vermek ve bu alanların dünya çapında tanıtımı, yamaç paraşütü faaliyetlerinin altyapısının geliştirilerek uçuş rota tayini, kalkış ve iniş alanlarının iyileştirilmesi, malzeme ve eğitim için eksikliklerin giderilmesi sağlanacaktır. Bu proje ile kullanışsız durumda olan yamaç paraşütleri yenilenecek ve aday pilot eğitimleri hızlanacaktır.

2.1 Swot Analizi

S (Güçlü Yönler) W (Zayıf Yönler) • Uçuşa uygunluk • Malzeme koruma alanlarının yetersizliği • Doğa temelli kaynaklar • Eğitim programının yeterli şekilde gerçekleşmemesi • Alternatif turizm çeşitliliği ve Eğitim binasının bulunmayışı • Valilik ve Belediye desteği • Yeterli sayıda ve nitelikte yöresel rehber olmaması, • Misafirperver insan yapısı yöresel rehber bulundurma prosedürüne uyulmaması • Uçuş alanlarına ulaşımdaki kolaylıklar • Halkın turizm bilincinin yeterince gelişmiş • Uçuş temelli bir spor kulübünün varlığı olmaması. • Pilot sayısının gün geçtikçe artması • Turizm danışma bürosunun olmayışı • İklim ve bitki örtüsü durumunun uzun mesafeli • Medya tarafından sadece yamaç paraşütü yaralanma uçuşlara uygun olması ile alakalı haberlerin yapılaması

1104

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

O (Fırsatlar) T (Tehditler) • Genç ve dinamik nüfusun yoğun ilgisi • İniş esnasında bazı alanlarda güvenliğin olmayışı • Tanıtım ve bölgedeki faaliyetlerin yaygınlaştırıla • Yamaç Paraşütü esnasında meydan gelebilecek bilirliği yaralanmalar • İlde dört mevsimin yaşanması • İldeki askeri hareketliliğin pilotlar açısından tehlike • Uçuş bölgelerinin tayin edilmiş olması oluşturması. • Kalkış noktalarının çeşitliliği • Havaalanın bulunduğu konum itibariyle uygun uçuş • Botan vadisinin varlığı rotalarında yer alması • Yetenekli pilotların ilde varoluşu • Uçuş temelli bir spor kulübünün varlığı

3. Sonuç ve Öneriler Macera sporları bir turizm markası olarak çekiciliği artan bir unsurdur. Yeni yerleri keşfetme merakı ve yaşamın yoğunluğundan uzaklaşma amacıyla yapılan macera turizm faaliyetleri son zamanlardan daha fazla tercih edilmektedir. Bu anlamda Türkiye’nin konumu itibariyle rekreasyonel çekiciliklerin fazla olması macera turizminin gelişmesine yardımcı olmuştur. Yamaç paraşütü turizmi olanakları, ülkemizin iklim şartlarının uygunluğu ile yaygınlaşmaya başlamıştır. Günümüzde neredeyse tüm il sınırları içinde yapılmakta olan yamaç paraşütü turizmine ilgi artmaktadır. Türkiye’de alternatif turizm kaynakları çekiciliğinin artmasının yanı sıra bu faaliyetlerin desteklenmesi amacıyla tedbirler alınmalıdır. Bunlar;

• Yerel yönetimlerle koordineli çalışılarak alandaki turizm çekiciliklerinin belirlenmesi • Belediyeler tarafından yerli ve yabancı turistler için bilgi platformlarının kurulması • Yerel ve ulusal düzeyde çalışmakta olan seyahat acentalarıyla ortak çalışmalar ve planlamaların gerçekleştirilmesi • Kalkınma ajanslarının turizm faaliyetlerinin gelişimi amaçlar proje desteklerinin arttırılması • Turizm faaliyetleri kapsamında yerel halkın bilinçlendirilmesi • Turizm çekiciliklerinin tanıtımı, reklam faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi • Uzun mesafeli uçuşlara uygun olan Take off alanlarının varlığına karşın ildeki özel güvenlik bölgesi ilan edilen alanlar, askeri hareketlilik ve can güvenliğinin olmayışından dolayı kısa uçuşlarla paraşüt faaliyetleri gerçekleşmektedir. İldeki tüm zorluklara rağmen Siirt Valiliği Paraşüt Düzenleme Kurulu ve Merkez ilçe belediyesinin katkılarıyla her hafta sonu Beron Sportif Havacılık kulübü öncülüğünde uçuşlar çeşitli alanlarda gerçekleşmektedir. Yamaç Paraşütü faaliyetlerinin geliştirilmesi amacıyla; • Valilik ve Belediye yıllar boyunca alternatif turizm faaliyetlerini desteklemiş ve koordine etmiştir. Bu faaliyetlerin desteklenmesinin sürdürülebilirliğinin sağlanması gerekmektedir. • Eğitimci Sayısının arttırılması • THK işbirliğiyle aday pilot eğitimlerinin sağlanması ve bu eğitimlerin yaygınlaştırılması • Yetiştirilecek aday pilotlar için eğitim binasının temin edilmesi • Yamaç paraşütü ve tandem ekipmanlarındaki eksikliklerinin giderilmesi • Paraşütlerin muhafaza edilmesi amacıyla nemden uzak ve gün ışığına maruz kalmayan depo yapımını gerçekleştirmek • İleri seviye pilot eğitiminin desteklemesi için teşvikler sağlanmalıdır. • Take off alanlarına ulaşım imkânlarının geliştirilmesi • Altyapı faaliyetleri kapsamında DİKA tarafından kabul edilen Siirt'in “Yamaç Paraşütü Altyapısını Güçlendirme” projesinin en kısa zamanda hayata geçirilmesi • Yöre haklının özellikle genç nüfusun büyük ilgi gösterdiği yamaç paraşütü faaliyetlerinin tehdit unsurlarının ve çekiciliklerinin öğretim amaçlı çeşitli paneller gerçekleştirilerek il nüfusu içinde haklın bilgilendirilmesi gerekmektedir.

1105

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

• Siirt ilinde her yıl gerçekleşmekte olan turizm faaliyetleri haftasının önemli bir parçasını oluşturan yamaç paraşütü sporunun diğer illerden üst düzey pilotların davetiyle genişletilerek ilgi uyandırma amaçlı paraşüt gösterileri düzenlemek. • İlde gerçekleşebilecek olası terör faaliyetlerinden dolayı sporcuların güvenliği kapsamında yamaç paraşütü rotaları tam anlamıyla belirlenememiştir. Bu rotaların belirlenerek eğitim alacak sporculara ve turistlere uçuş rotaları açısından teknik destek sağlanmalıdır.

Katkı Belirtme Siirt Valiliği ve Siirt Belediyesi yıllar boyunca alternatif turizm faaliyetlerini desteklemiş ve koordine etmiştir. Özellikle yamaç paraşütün sporunun gelişmesiyle alakalı yapılan tüm çalışmalardan ötürü; Beron Sportif Havacılık Kulübü başkanı Dr. Taşkın Özkılıç’a, İl Valiliğine, İl Kültür Turizm Müdürlüğüne¸ fotoğraf çekimleriyle çalışmamıza katkıda bulunan Nihat Kaymaz ve Nevaf Şen’e sağladıkları imkân ve vermiş olduğu bilgilerden dolayı teşekkür ediyoruz.

Referanslar Adventure Tourism Development Index 2010 Report, Seattle, WA. Adventure Travel Trade Association Report (2011) An Adventure Travel Trade Association (2011) The George University, XOLA Ayazlar, R. A. (2015). Flow Phenomenon As A Tourist Experience İn Paragliding: A Qualitative Research. Procedia Economics And Finance, 26, 792-799. Berber, Ş. (2003). Sosyal Değişme Katalizörü Olarak Turizm ve Etkileri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergi- si, Sayı. 9: 205-222. Brohman, J. (1996). New directions in tourism for third world development. Annals of tourism research, 23(1), 48-70. Butler, R.,(1998) Rural Recreation and Tourism, The Geography of Rural Change. Cai, J., 2001. Discussion on the development of alternative tourism in the west of China; A case study of Langmusi, Journal of Beijing Forestry University, 23(6): 32-37 Cater, C. I. (2006). Playing With Risk? Participant Perceptions of Risk And Management Implications in Adventure Tourism. Tourism Management, 27(2), 317-325. Emekli, G., & Baykal, F. (2011). Opportunities of utilizing natural and cultural resources of (Izmir) through tourism. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 19, 181-189. Eralp, Z. (1983). Genel Turizm. Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu Yayınları S. 18-22 Higham, J. E. (Ed.). (2005). Sport tourism destinations: Issues, opportunities and analysis. Routledge.Oxford Hinch, T. ve Higham, J. (2001). Sport Tourism: A Framework for Research, The International Journal of Tourism Researh, 3 (1) : 45-58. Kaymaz Ç. K., Özşahin, E., (2018). Cehennem Deresi Kanyonu Doğal Ortam Özellikleri ve Turizm Potansiyeli (Ardanuç-Artvin), Lambert Academic Publising. Kozak, M. A., Evren, S., & Çakır, O. (2013). Tarihsel Süreç İçinde Turizm Paradigması. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 24(1), 7-22. Neirotti,L.D.(2005). Sport Tourism Markets, Higham, J.E.(Ed.). Sport Tourism Destinations:Issues, Opportunities And Analysis. Routledge.Oxford Öztürk, Y., & Yazıcıoğlu, İ. (2002). Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Alternatif Turizm Faaliyetleri Üzerine Teorik Bir Çalışma. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 183-195. Pisemlioğlu Z. & Demirel, Ö. (2015). Altındere Vadisi Meryemana Deresi Güzergâhında Doğa Temelli Turizm Etkinliği: Yamaç Paraşütü. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(11); 13-26.

1106

TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM 3-6 Ekim 2018 /3-6 October 2018, Ankara

Swarbrooke, J., Beard, C., Leckie, S. and Pomfret, G. (2003). Adventure Tourism The New Frontier, Elsevier Science Ltd., Burlington MA. Tenenbaum, G., Fogarty, G.J., Jackson, S.A. (1999). The Flow Experience: A Rasch Analysis of Jackson’s Flow State Scale, Journal of Outcome Measurement, 3(3), 278- 294. Türk Hava Kurumu(2017), Çhha Uçuş Eğitim Okulu Yamaç paraşütü Uçuş Eğitim Yönergesi- 311, 1-117, Ankara. Weaver, D. (1991) Alternatives to Mass Tourism in Dominica. Annals of Tourism Research 18(3): 414- 432. Weaver, D. (2001), “ Ecotourism as Mass Tourism: Contradiction or Reality” ,Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, April, 42(2): 104-112. İnternet Kaynakları https://www.ypforum.com/viewforum.php?f=2 (Erişim Tarihi:28/02/2017) URL-1,(2016).http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,10165/yamac-parasutu.html(Erişim tarihi: 15.12.2016). URL-2,(2016).http://www.ktbyatirimisletmeler-.gov.tr/TR,10165/yamac-parasutu.html(Erişim tarihi: 13.12.2016). URL-3,(2016).http://aventurkey.com/v1/index.php/yamac-parasuetue (Erişim tarihi: 08/03/2017).

1107