Załącznik do Uchwały nr Rady Gminy w Żarnowcu z dnia

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej

dla Gminy Żarnowiec

Zamawiający Gmina Żarnowiec

Autorzy Anna Góra Paweł Syrek Opracowanie Biuro Doradcze Altima S.C. Data opracowania Wrzesień 2015 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Spis treści

1 Streszczenie ...... 4 1.1 Podstawa prawna i formalna opracowania dokumentu ...... 4 1.2 Źródło informacji ...... 4 1.3 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Żarnowiec – etapy ...... 5 2 Ogólna strategia ...... 7 2.1 Cele strategiczne i szczegółowe ...... 7 2.2 Stan Obecny...... 8 2.2.1 Charakterystyka Gminy Żarnowiec ...... 8 2.2.2 Zgodność z dokumentami strategiczne ...... 17 2.2.3 Przyjęte założenia dla potrzeb opracowania BEI ...... 18 2.2.4 Metodyka obliczeń ...... 19

2.2.5 Ogrzewanie budynków – infrastruktura, zużycie energii, emisja CO2 ...... 22

2.2.6 Energia elektryczna – infrastruktura, zużycie energii, emisja CO2 ...... 27

2.2.7 Paliwa gazowe – infrastruktura, zużycie, emisja CO2 ...... 31

2.2.8 Transport – infrastruktura, emisja CO2 ...... 32 2.2.9 Ukończone działania modernizacyjne istniejącej infrastruktury, które wpłynęły na spadek zużycia energii i paliw oraz emisję CO2 ...... 32 2.3 Identyfikacja Obszarów problemowych ...... 38 2.4 Aspekty organizacyjne i finansowe (struktury organizacyjne, zasoby ludzie, zaangażowane strony, budżet, źródła finansowania inwestycji, środki finansowe na monitoring i ocenę) ...... 40 2.4.1 Struktury organizacyjne, zasoby ludzkie ...... 40 2.4.2 Źródła finansowania inwestycji w tym finansowanie monitoringu i oceny ...... 42 2.4.3 Budżet programu ...... 44 3 Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla ...... 47 3.1 Sektory objęte bazową inwentaryzacją emisji ...... 47

3.2 Emisji CO2 w 2014 na terenie gminy Żarnowiec ...... 47

3.3 Potencjał zmian emisji CO2 w sektorach objętych BEI ...... 48 4 Działania/zadania i środki zaplanowane na okres 2014-2020 ...... 53 4.1 Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania ...... 53 4.1.1 Zobowiązania wynikające z prawa europejskiego ...... 53 4.1.2 Zobowiązania wynikające z prawa krajowego ...... 55 4.1.3 Długoterminowy cel strategiczny ...... 57 4.2 Krótko/średniookresowe cele/działania ...... 59 5 Wskaźniki monitorowania ...... 65 6 Aktualizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ...... 66 7 Uwagi i wnioski ...... 67 8 Spis tabel ...... 68 9 Spis Rysunków ...... 69 10 Spis wykresów ...... 69

2 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

11 Spis map ...... 69 12 Załączniki...... 70

3 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

1 Streszczenie

1.1 Podstawa prawna i formalna opracowania dokumentu

Sporządzenie i realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wynika ze zobowiązań określonych w ratyfikowanym przez Polskę Protokole z Kioto oraz w pakiecie klimatyczno- energetycznym, przyjętym przez Komisję Europejską w grudniu 2008 roku.

Celami wyznaczonymi w polityce klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej są:

. redukcja emisji gazów cieplarnianych o przynajmniej 20 % w stosunku do poziomu z roku 1990 lub innego, możliwego do inwentaryzacji, . zwiększenie udziału zużycia energii z odnawialnych źródeł energii do 20% w ogólnym zużyciu energii, . redukcję zużycia energii pierwotnej o 20% w stosunku do prognoz na 2020 rok czyli podniesienie efektywności energetycznej.

Zadania zdefiniowane do realizacji w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec obejmują okres do 2020, zgodnie z obowiązującym okresem budżetowym.

Potrzeba opracowania Planu jest zgodna z polityką Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku.

Istotą Planu jest zapewnienie korzyści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, płynących z działań zmniejszających emisje gazów cieplarnianych na terenie Gminy, osiąganych m.in. poprzez wzrost innowacyjności i wdrożenie nowych technologii, zmniejszenie energochłonności, a w konsekwencji sprzyjającej wzrostowi konkurencyjności gospodarki.

Podstawą opracowania jest umowa zawarta pomiędzy Biurem Doradczym Altima S.C., a Gminą Żarnowiec.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Żarnowiec odnosi się do całego obszaru geograficznego Gminy.

1.2 Źródło informacji

Podstawowe źródło informacji przy opracowaniu dokumentu stanowiły dane udostępnione przez:

. Urząd Gminy w Żarnowcu, . Urząd Statystyczny w Warszawie,

4 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie (liczba dofinansowanych instalacji solarnych). . TAURON Dystrybucja S.A. Odziała w Będzinie, . Polską Spółkę Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu.

1.3 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Żarnowiec – etapy

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest dokumentem strategicznym dlatego na etapie jego przygotowania niezwykle istotna jest wzajemna współpraca wszystkich środowisk lokalnych, które wywierają wpływ na gospodarkę niskoemisyjną w Gminie.

Zdefiniowani interesariusze Planu to:

. Właściciele nieruchomości, . Samorząd, . Producenci energii elektrycznej, . Producenci i dostawcy paliw kopalnych, . Inwestorzy, osoby planujące budowę domu, . Przedsiębiorcy lokalni, . Ogół mieszkańców Gminy, . WFOŚ/NFOŚ.

Proces opracowania i przyjęcia dokumentu przedstawiony zostaje na poniższym schemacie.

5 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Rysunek 1 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej – kolejne kroki

Źródło: Opracowanie własne

6 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

2 Ogólna strategia

2.1 Cele strategiczne i szczegółowe

Biorąc pod uwagę:

- Identyfikację źródeł odpowiedzialnych za poziom emisji CO2 w Gminie Żarnowiec, - zapotrzebowanie Gminy na energię pierwotną, - stan powietrza na terenie Gminy, - zapisy prawa europejskiego w zakresie efektywności energetycznej, został określony długoterminowy cel główny /strategiczny, który brzmi:

Poprawa stanu powietrza atmosferycznego przy zrównoważonym i efektywnym wykorzystaniu nośników energii poprzez wsparcie gospodarki niskoemisyjnej na terenie Gminy Żarnowiec.

Wskazany wyżej długookresowy cel strategiczny będzie realizowany poprzez cele szczegółowe krótko/średniookresowe tj.:

. Cel szczegółowy I – Wzrost udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Żarnowiec.

. Cel szczegółowy II - Wzrost efektywności energetycznej obiektów na terenie Gminy Żarnowiec.

Oddziaływanie celu głównego oraz celów szczegółowych przyniesie następujące korzyści:

. redukcję emisji gazów cieplarnianych, . zwiększenie udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych, . redukcję zużycia energii finalnej, . redukcję wpływu JST na emisję gazów cieplarnianych, . poprawę jakości powietrza na terenie gminy,

7 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

2.2 Stan Obecny

2.2.1 Charakterystyka Gminy Żarnowiec

2.2.1.1 Położenie Gminy Żarnowiec

Gmina Żarnowiec w układzie administracyjnym zlokalizowana jest w obrębie północno – wschodniej części województwa śląskiego, na styku z dwoma województwami: świętokrzyskim (od wschodu), małopolskim (od południa).

Gmina Żarnowiec graniczy: od południa z Gminami: Wolbrom i Charsznica, od Wschodu z gminami Kozłów i Słupia Jędrzejowska.

Mapa 1 Położenie Gminy Żarnowiec na tle sąsiednich miejscowości

Źródło: www.google.com/maps

2.2.1.2 Zagospodarowanie przestrzenne oraz powierzchnia gruntów

Poniższa tabela prezentuje strukturę gruntów na terenie Gminy.

Tabela 1 Powierzchnia gruntów Gminy Żarnowiec według kierunków wykorzystania Jednostka miary 2014 POWIERZCHNIA GEODEZYJNA KRAJU (DANE GUGIK) Powierzchnia ogółem w ha ha 12480 ogółem w km2 km2 125 Powierzchnia geodezyjna kraju według kierunków wykorzystania użytki rolne razem ha 8949 grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione razem ha 2837 grunty pod wodami razem ha 35 grunty zabudowane i zurbanizowane razem ha 613 8 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Jednostka miary 2014 POWIERZCHNIA GEODEZYJNA KRAJU (DANE GUGIK) nieużytki ha 45 tereny różne ha 1 Źródło: GUS/BDL

Największy odsetek gruntów na terenie Gminy stanowią grunty rolne, w dalszej kolejności grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione. Taka struktura gruntów nadaje Gminie typowo rolniczy charakter.

2.2.1.3 Obszary prawnie chronione i zabytki zlokalizowane na terenie gminy

Gmina Żarnowiec posiada bardzo bogatą historię. Pierwsze wzmianki o Żarnowcu znalazły się kronice Gala Anonima z 1098 roku. Żarnowiec wybudowano na wzniesieniu, wśród podmokłych łąk nad rzeką Pilicą, przy ujściu do niej rzeki Uniejówki. Nazwa Gminy wywodzi się od krzewu żarnowca gęsto porastającego okolice. Pierwotnie gród Żarnowiec leżał na terenie dzisiejszej wsi Łany Wielkie.

Obiekty objęte ochroną

Bogata i burzliwa historia Żarnowca pozostawiła po sobie liczne ślady w postaci obiektów objętych ochroną Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Tabela 2 Obiekty objęte ochroną Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na terenie Gminy Żarnowiec Numer rejestru Lp. Adres Obiekt objęty ochroną zabytków Data wpisu Budynek kościoła pod wezwaniem Świętego Bartłomieja Apostoła, A/228/08 wzniesiony w latach 1845-1848 w stylu neobarokowym. 8 XII 2008 1 Chlina Wpis do rejestru zabytków obejmuje budynek kościoła wraz województwo z najbliższym otoczeniem, wyznaczonym przez współczesne śląskie ogrodzenie, które nie jest objęte wpisem Kościół parafialny pod wezwaniem świętego Wojciecha, według A/1585/95 tradycji wzniesiony w 1335 roku, częściowo przebudowany w XIX Łany 20 VI 19955 2 wieku. Wykazuje cechy architektury protogotyckiej i gotyckiej. Wielkie Decyzja WKZ Granice ochrony obejmują budynek kościoła wraz z urządzeniem w Krakowie wnętrza oraz otoczenie kościoła w granicach cmentarza z 12 IV 1962 przykościelnego wraz z drzewostanem. Założenie parku krajobrazowy wraz z budynkiem gospodarczym, folwarcznym, ruina dworu. Z końca XIX wieku. Park położony na południowym skraju wsi Udórz. Od zachodu i północy otoczony 3 Udórz trzema dużymi stawami; od wschodu opada ku stawom, tworząc A/1273/81 malowniczą całość. Zachowane kilka polan widokowych, na 17 XII 1981 których rosną pojedyncze stare drzewa. Granice obejmują całość założenia z parkiem z budynkami folwarcznymi i gospodarczymi. Spichlerz zbudowany w 1783 roku, drewniany, podcieniowy, A/1594/95 konstrukcji zrębowej, posiada od frontu podcień wgłębiony, 20 VI 1995 4 Udórz wsparty na słupach oraz dach czterospadowy z wystawkami, kryty województwo gontem. katowickie

9 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Numer rejestru Lp. Adres Obiekt objęty ochroną zabytków Data wpisu Granice ochrony obejmują budynek w całości. decyzja WKZ w Krakowie z 24 II 1971 nr rejestru A- 245 Układ urbanistyczno-przestrzenny dawnego miasta lokacyjnego, aktualnie położonego w północnej części miasta Żarnowiec. Ukształtowany zapewne w połowie XIV wieku jako osada przy zamku. Rozciąga się wąskim pasmem wzdłuż głównej drogi północ-południe. Od strony wschodniej granicę układu stanowi koryto rzeki Pilicy. Od strony południowo-zachodniej otoczony jest polami, pierwotnie bagnami. Żarnowiec A/1423/91 5 Układ szachownicowy, z centralnie usytuowanym rynkiem, 31 V 1991 otoczony prostokątnymi kwartałami zabudowy, których regularność zaciera się w miarę oddalania od centrum. Rynek założony na planie zbliżonym do prostokąta, z wychodzącymi z czterech narożników ulicami oraz dwiema dzielącymi dłuższe pierzeje rynku. Na tyłach wschodniej pierzei rynkowej, na skraju skupiska osadniczego, usytuowany jest zespół kościoła parafialnego. Kościół parafialny pod wezwaniem Narodzenia NMP, wzniesiony 6 Żarnowiec około połowy XIV wieku, prawdopodobnie fundacji Kazimierza A/1681/98 Wielkiego, w stylu gotyckim z elementami neogotyckimi. 30 III 1998

Krzyż przydrożny przy drodze do Łanów Wielkich, drewniany, ludowy, z XIX wieku, o wysokości około 8 metrów. Z nieznacznie B/521/79 7 Żarnowiec wydzielonym cokołem, z postacią Chrystusa Ukrzyżowanego, a u 25 VII 1979 dołu na wysokości około 2 metrów stojąca na konsolce figurka Boga. Źródło: www.wkz.katowice.pl

Tereny cenne przyrodniczo

Południowo – zachodnia część gminy ma urozmaiconą rzeźbę terenu ze wzniesieniami do 380 m. n.p.m. Jest ona objęta Zespołem Jurajskich Parków Krajobrazowych po Chlinę i Wolę Libertowską, rejon Udorza oraz trzy hektary parku przydworskiego ze stawami uznano jako park krajobrazowy.

Pozostałą część gminy stanowią tereny płaskie z zaznaczonymi dolinami rzek. Na jej obszarze występują zasoby wód powierzchniowych z rzekami: Pilicą, Żebrówką, Uniejówką, Udorką, Stokiem, Jagiełką.

10 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Mapa 2 Obszary cenne przyrodniczo na terenie Gminy Żarnowiec

Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

11 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

2.2.1.4 Mieszkalnictwo

Największą grupę budynków w sektorze mieszkaniowym na terenie Gminy Żarnowiec stanowią budynki mieszkaniowe jednorodzinne. Budynki te ogrzewane są przez indywidualne źródła ciepła w przeważającej ilości oparte na paliwach stałych (węgiel).

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego – Bank Danych Lokalnych wynika na terenie gminy znajduje się (stan na 31.XII.2014) 1437 budynków mieszkaniowych.

2.2.1.5 Infrastruktura drogowa

Gmina Żarnowiec położona jest w odległości:

. 80 km od Częstochowy, . 75 km od Katowic, . 56 km od Krakowa, . 60 km od Dąbrowy Górniczej, . 35 km od Zawiercia.

W układzie drogowym gminy funkcjonuje 2-stopniowa hierarchia dróg:

. drogi gminne - prowadzące miedzy zespołami osadniczymi i polami o nawierzchni utwardzonej lub gruntowej. . drogi powiatowe – pełnią funkcję głównych dróg na terenie Gminy ich zestawienie przedstawia poniższa tabela.

Tabela 3 Zestawienie dróg powiatowych na terenie Gminy Żarnowiec Lp. Numer drogi Miejscowość 1 1751 S Łany Małe 2 1755 S Jeziorowice, Małoszyce 3 1756 S Łany Średnie 4 1757 S Koryczany, Kępie 5 1758 S Zabrodzie 6 1759 S Łany Małe, Żarnowiec 7 1760 S Wola Libertowska 8 1761 S Udórz, Chlina 9 1762 S Udórz 10 1763 S Udórz 11 1767 S Udórz, Wola Libertowska, Żarnowiec, Koryczany 12 1768 S Dąbrowica, Brzeziny, Łany Wielkie, Żarnowiec, Chlina 13 1769 S Żarnowiec 14 1770 S Koryczany, Łany Średnie, Łany Wielkie, Otola, Dobraków, Siadcza, Szyce, Sierbowice 15 1775 S Brzeziny, Otola, 16 1776 S Jeziorowice, Otola, Wierzbica, Wola Libertowska, Jeżówka Źródło: bip.pzd.zawiercie.powiat.finn.pl

12 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

2.2.1.6 Demografia

Zdanych Głównego Urzędu Statystycznego – Bank Danych Lokalnych wynika, iż w roku 2014 liczba mieszkańców wyniosła 4757 osób.

Tabela 4 Liczba mieszkańców Gminy Żarnowiec na przełomie lat 2012-2014 2012 2013 2014 Ogółem 4790 4780 4757 Kobiety 2388 2370 2366 Mężczyźni 2402 2410 2391 Źródło: GUS/BDL

Z powyższych danych wynika, iż na przestrzeni trzech ostatnich lat liczba mieszkańców systematycznie maleje. Trend ten jest zgodny z zaobserwowanymi zmianami w powiecie zawierciańskim i całym województwie śląskim.

Tabela 5 Prognozy liczby ludności dla powiatu zawierciańskiego w latach 2015 - 2030 Prognoza liczby ludności - stan na 31.XII 2015 2020 2025 2030 Powiat Zawierciański osoba 119 155 115 808 111 811 107 163 Źródło: GUS, BDL

2.2.1.7 Otoczenie gospodarcze

Charakteryzując otoczenie gospodarcze na terenie Gminy należy wskazać, iż przeważającą ilość stanowią przedsiębiorcy z sektora prywatnego – przeważa działalność w obrębie handlu (sklepy) oraz naprawy pojazdów (lokalne warsztaty samochodowe), ze względu na walory turystyczno – krajobrazowe rozwinięta jest też strefa usługowa związana z bazą około turystyczną (gastronomia, noclegi, agroturystyka). Należy również wskazać, iż Gmina ma typowy charakter rolniczy na jej terenie występują, zatem duże gospodarstwa rolne, które w dalszej części opracowania zostały scharakteryzowane pod względem zużycia energii finalnej oraz związanej z nią emisji

CO2. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego na terenie Gminy zarejestrowane są 284 podmioty gospodarcze.

Rodzaje prowadzonych działalności zaprezentowane zostały w poniższej tabeli.

Tabela 6 Podmioty gospodarcze prowadzące działalność na terenie Gminy Żarnowiec Jednostka miary 2014 PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ WPISANE DO REJESTRU REGON Podmioty wg sektorów własnościowych podmioty gospodarki narodowej ogółem - 284 sektor publiczny - ogółem - 19 sektor publiczny - państwowe i samorządowe jednostki prawa - budżetowego 15

13 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Jednostka miary 2014 PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ WPISANE DO REJESTRU REGON sektor prywatny - ogółem - 265 sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność - gospodarczą 213 sektor prywatny - spółki handlowe - 14 sektor prywatny - spółki handlowe z udziałem kapitału - zagranicznego 3 sektor prywatny - spółdzielnie - 3 sektor prywatny - fundacje - 1 sektor prywatny - stowarzyszenia i organizacje społeczne - 20 Źródło: GUS, BDL

2.2.1.8 Stan powietrza na terenie Gminy Żarnowiec

W województwie śląskim zagadnienia związane z ochroną powietrza ujęte są w Programie ochrony powietrza dla województwa śląskiego.

Program dotyczy całego terenu województwa śląskiego, które (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza) podzielone jest na strefy w których dokonuje się oceny jakości powietrza i obejmuje strefy:

. aglomerację górnośląską, . aglomerację rybnicko-jastrzębską, . miasto Bielsko-Białą, . miasto Częstochowę, . strefę śląską.

Zgodnie z tym podziałem Powiat Zawierciański w którym znajduje się Gmina Żarnowiec znajduje się w strefie śląskiej.

Program Ochrony Powietrza dla strefy śląskiej został opracowany ze względu na przekroczenia w tej strefie:

. dopuszczalnej wartości stężenia średniorocznego oraz liczby przekroczeń dopuszczalnej wartości stężeń 24 – godzinnego pyłu zawieszonego PM10, . dopuszczalnej wartości stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM 2,5 powiększonej o margines tolerancji, . docelowej wartości stężenia średniorocznego benzo(a)pirenu, . dopuszczalnej częstości przekroczenia poziomu stężenia 24 – godzinnego dwutlenku siarki, . poziomu docelowego oraz poziomu celu długoterminowego ozonu wyrażonego jako AOT 40,

14 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

. dopuszczalnej częstości przekroczenia poziomu docelowego 8 – godzinnego ozonu.

Mapa 3 Lokalizacja stref jakości powietrza w województwie śląskim

Źródło: Program Ochrony Powietrza woj. śląskiego 2014 rok.

Na terenie strefy śląskiej pomiary zanieczyszczeń powietrza prowadzone są na 13 stanowiskach pomiarowych.

Najbliżej Gminy Żarnowiec umiejscowiona jest stacja monitoringu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach z lokalizacją w Zawierciu, ul. Skłodowskiej-Curie 16.

Roczny raport za rok 2014 przedstawiony na stronie śląskiego monitoringu powietrza dla stacji w Zawierciu wskazuje na znaczne przekroczenia substancji szkodliwych 15 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec w powietrzu dla przedmiotowego obszaru (średnioroczna wartość Benzo(a)pirenu 100 % normy odpowiednio średnioroczna wartość pyłu zawieszonego (PM 10) 75% normy).

Tabela 7 Miesięczne wartości substancji szkodliwych odnotowane w roku 2014 na stacji WIOŚ w Zawierciu

Źródło: monitoring.katowice.wios.gov.pl

Zanotowane na stacji w Zawierciu wartości wskazane w w/w tabeli będą reprezentacyjne dla pobliskiej okolicy. Na terenie Gminy Żarnowiec zatem można również spodziewać się przekroczeń w stężeniu szkodliwych substancji w powietrzu (zapewne będą one mniejsze biorąc pod uwagę stopień zaludnienia i uprzemysłowienia obu gmin oraz typowo rolniczy charakter Żarnowca).

Niewątpliwie główną przyczyną wystąpienia przekroczeń pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu w okresie zimowym jest emisja z indywidualnych źródeł ciepła, a w okresie letnim emisja z sektora transportowego. Priorytetem, zatem powinno stać się dalsze ograniczanie niskiej emisji ze źródeł komunalnych i sektora mieszkaniowego (osoby prywatne) oraz emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych pochodzących ze spalania paliw w silnikach samochodowych.

Zidentyfikowane źródła zanieczyszczenia powietrza na terenie Gminy Żarnowiec to:

. stosowanie do celów grzewczych przestarzałych źródeł ciepła bazujących na paliwach stałych, . spalanie odpadów w piecach indywidualnych gospodarstw domowych, . zanieczyszczenia komunikacyjne. Największa emisja spalin koncentruje się wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych.

Stężenie zanieczyszczeń zależy również od pory roku.

. sezon zimowy, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery, głównie przez niskie źródła emisji,

16 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

. sezon letni, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery przez skażenia wtórne powstałe w reakcjach fotochemicznych oraz emisją zanieczyszczeń z komunikacji nasilającą się zwłaszcza w okresie letnim, z uwagi na obecność turystów.

2.2.2 Zgodność z dokumentami strategiczne

Zdefiniowane w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej cele wpisują się w założenia dokumentów strategicznych krajowych, regionalnych i lokalnego zgodnie z poniższą tabelą.

Tabela 8 Zgodność Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec z dokumentami strategicznymi szczebla krajowego,regionalnego i lokalnego. Lp. Nazwa dokumentu Poziom krajowy Poziom regionalny Poziom lokalny

Długookresowa Strategia 1 Rozwoju Kraju. Polska 2030. + Trzecia Fala Nowoczesności

Średniookresowa Strategia 2 + Rozwoju Kraju 2020

Polityka energetyczna Polski 3 + do roku 2030

Strategia Bezpieczeństwo 4 energetyczne i + środowiskowe perspektywa do 2020

Strategia Rozwoju 5 Województwa Śląskiego + „Śląskie 2020+” Program ochrony powietrza dla terenu województwa śląskiego mający na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji 6 + w powietrzu oraz pułapu stężenia ekspozycji, przyjęty uchwałą Sejmiku Województwa Śląskiego Nr IV/57/3/2014 z dnia 17 listopada 2014r. Strategia rozwoju powiatu 7 + zawierciańskiego na lata 2011-2020 Źródło: Opracowanie własne

17 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

2.2.3 Przyjęte założenia dla potrzeb opracowania BEI

Zgodnie z wytycznymi poradnika SEAP1 autorzy opracowania przeanalizowali wszystkie sektory, dla których zgodnie z wytycznymi należy określić zużycie energii finalnej oraz emisję dwutlenku węgla w odniesieniu do przyjętego roku bazowego.

Po przeprowadzeniu analizy pozyskanych dla potrzeb opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej danych od instytucji wskazanych w pkt.1.2 opracowania, podjęto decyzję o przyjęciu jako roku bazowego roku 2014, gdyż kompletność danych na ten rok jest najwyższa w porównaniu z latami poprzednimi (brak danych na lata przed rokiem 2000, a dane z lat 2000-2013 są fragmentaryczne i niespójne).

Poniżej charakterystyka założeń zastosowanych dla poszczególnych analizowanych sektorów.

Sektor budownictwa mieszkaniowego

Zastosowano analizę sektora mieszkaniowego na podstawie danych z ewidencji podatkowej, GUS i wizytacji w terenie (w zakresie ocieplenia - miejscowość referencyjna Wola Libertowska). Podstawą do określenia struktury źródeł ciepła była baza doboru instalacji solarnych i ankiety 539 mieszkańców, gdzie wskazywano aktualne źródło ogrzewania budynku (2011). Są to dane bardzo wiarygodne i pozwalają na uzyskanie doskonałego obrazu struktury zużycia paliw w gminie.

Sektor budynków urządzeń i wyposażenia komunalnego

Dane dla tego sektora pozyskane zostały przez zarządcę obiektów tj. Gminę Żarnowiec, charakteryzuje się najlepszymi jakościowo informacjami i danymi.

Sektor przemysłu (z wyjątkiem zakładów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji UE – ETS)

Na terenie Gminy nie zidentyfikowano dużych zakładów przemysłowych. W sektorze tym zinwentaryzowano natomiast występujące ze względu na typowo rolniczy charakter gminy duże gospodarstwa rolne.

Zużycie energii oszacowano na bazie badania ankietowego - badania 6 największych gospodarstw rolnych - uśrednione zużycie węgla oraz ON na hektar upraw przemnożono przez powierzchnię uprawianych gruntów na obszarze gminy.

Sektor usługowy

1 Sustainable Energy Action Plan 18 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Sektor usługowo-biznesowy został przeanalizowany na bazie wywiadu w terenie i odniesieniu do struktury zużycia paliw na terenie całej gminy - większość działalności poza tartakiem i ośrodkiem zdrowia stanowią małe biznesy rodzinne w obiektach mieszkalnych (zgodnie z informacją wskazaną w punkcie charakteryzującym otoczenie gospodarcze gminy). Przyjętą strukturę odniesiono do powierzchni pod działalność osób fizycznych i prawnych zgodnie z ewidencją podatkową (dane pozyskane z Urzędu Gminy w Żarnowcu).

2.2.4 Metodyka obliczeń

W opracowaniu przyjęto założenia niezbędne do prawidłowego określenia emisji dwutlenku węgla z obszaru Gminy na rok 2014, który został określony jako rok bazowy.

W inwentaryzacji ujęte zostały wszystkie emisje dwutlenku węgla wynikające ze zużycia energii finalnej na terenie Gminy Żarnowiec. Pod pojęciem energii finalnej rozumie się energię zużytą przez odbiorcę końcowego. W analizowanym przypadku inwentaryzacją objęte zostały następujące formy energii finalnej:

. Energia elektryczna, . Energia paliw kopalnych: - węgiel kamienny, - gaz płynny, - olej opałowy, - olej napędowy, - benzyna, - inne paliwa kopalne, . energia ze źródeł odnawialnych.

Wartości niezbędne do obliczeń pozyskiwane były na kilka przedstawionych poniżej sposobów w zależności od źródła emisji CO2.

Energia elektryczna

Na terenie Gminy Żarnowiec nie występuje zakład produkujący energię elektryczną. Całość energii elektrycznej jest importowana za pomocą infrastruktury przesyłowej. Głównym dystrybutorem tej formy energii finalnej jest TAURON Dystrybucja S.A.

Zużycie energii pobrano z GUS (NTS4) i przyporządkowano do gminy w proporcji do liczby mieszkańców. Operator nie przekazał danych dla gm. Żarnowiec, uzasadniając brak informacji zakresem wymaganym przez statystyki państwowe.

19 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Zużycie w obiektach sektora publicznego podano zgodnie z informacjami z Urzędu Gminy. Zużycie pomiędzy sektory mieszkalny i usługowy podzielono biorąc pod uwagę proporcje liczby tych obiektów w gminie.

Zużycie w przemyśle obejmuje zużycie energii w gospodarstwach rolnych (zarówno na potrzeby socjalno-bytowe jak i produkcyjne) i zostało oszacowane na bazie liczby gospodarstw i przeciętnego zużycia określonego w ankiecie.

Ciepło i chłód

Na terenie Gminy nie został zidentyfikowany żaden zakład ciepłowniczy dostarczający ciepło/chłód dla obiektów zlokalizowanych na terenie jednostki.

Paliwa kopalne

Węgiel kamienny - Węgiel kamienny jest głównym paliwem kopalnym wykorzystywanym do celów grzewczych, w budynków mieszkalnych na terenie gminy. Brak rzetelnych informacji odnośnie sprzedaży węgla, sprawia, że bardzo trudno jest dokładnie oszacować zużycie węgla do celów ogrzewnictwa indywidualnego na konkretnym obszarze.

Do oszacowania zużycia tego paliwa w sektorze prywatnym posłużono się danymi z ankiet pozyskanych na potrzeby doboru instalacji solarnych dla mieszkańców gminy.

Warto nadmienić, iż zastosowana metodologia jest jak na razie najdokładniejszą, próby ankietowania mieszkańców drukami bezadresowymi kończą się fiaskiem przy zwrotności rzędu 8% i absolutną niereprezentatywnością otrzymanych danych.

Gaz ziemny – na terenie gminy - zgodnie z informacją uzyskaną od Polskiej Spółki Gazowniczej Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu - brak jest infrastruktury sieciowej gazowej. Z danych GUS wynika jednak, iż na terenie gminy występuje zużycie gazu – ze względu na brak sieci gazowej zakłada się, iż jest to zużycie wynikające ze wykorzystania na cele grzewcze gazu (propan – butan) w butlach gazowych.

Benzyna i olej napędowy - emisje z sektora transportowego wyliczono biorąc pod uwagę liczbę zarejestrowanych pojazdów w podziale na osobowe, ciężarowe i autobusy (GUS) oraz przeciętne zużycie paliwa na 100 km, strukturę paliw (silniki zs i zi) i przeciętne roczne przebiegi. Dla pojazdów ciężarowych przyjęto do kalkulacji jedynie przebieg wykonywany w granicach gminy, a nie pracę przewozową na całej trasie transportowej, która z natury obejmuje w większości teren poza gminą. Zużycie w sektorze komunalnym przyjęto na bazie informacji z Gminy. Gmina nie posiada systemu transportu zbiorowego - jest on wykonywany przez lokalnych przewoźników prywatnych.

20 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Odnawialne źródła energii

Instalacje Solarne

Istniejące na terenie gminy instalacje OZE to w przeważającej ilości panele solarne wykorzystywane do podgrzewania cwu.

Dwie instalacje działające na terenie Gminy otrzymały dofinansowanie z NFOSiGW.

W 2013 roku Gmina realizowała projekt współfinansowany ze środków UE pn.: „Zakup i montaż kolektorów słonecznych szansą na poprawę jakości powietrza w gminie Żarnowiec” W wyniku realizacji projektu zamontowano 537 instalacji w obrębie budynków prywatnych i 24 instalacje na obiektach gminnych.

Instalacje fotowoltaiczne

Z danych pozyskanych od spółki TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie wynika, iż na terenie gminy występuje jedna instalacja fotowoltaiczna o mocy zainstalowanej 0,01 MWe.

21 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Obliczanie emisji w poszczególnych kategoriach

W obliczeniach emisji CO2 z poszczególnych źródeł energii wykorzystano podstawowy wzór obliczeniowy:

gdzie:

wielkość emisji dwutlenku węgla, wyrażona w Mg,

ilość energii finalnej zużytej w przypadku danego źródła, wyrażona w MWh,

współczynnik przeliczeniowy dla danego źródła energii, wyrażony

w MgCO2/MWh.

Jako wskaźniki dla poszczególnych źródeł wybrano te proponowane przez Międzynarodowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC). Wartości poszczególnych wskaźników przeliczeniowych zostały zestawione w tabeli. Wskaźnik dla energii elektrycznej przyjęto na poziomie 1,191 MgCO2/MWh.

Tabela 9 Wskaźniki emisji CO2

Emisja IPCC [MgCO2/MWh] Benzyna silnikowa 0,249 Olej napędowy 0,267 Olej opałowy 0,279 Antracyt 0,354 Pozostały węgiel bitumiczny 0,341 Węgiel podbitumiczny 0,346 Węgiel brunatny 0,364 Gaz ziemny 0,202 Odpady komunalne (oprócz biomasy) 0,33 Drewno 0,1 Olej roślinny 0 Biodiesel 0 Bioetanol 0 Energia słoneczna 0 Energia geotermalna 0 Źródło: IPCC

2.2.5 Ogrzewanie budynków – infrastruktura, zużycie energii, emisja CO2

Sektor budownictwa mieszkaniowego

Na terenie Gminy nie występuje scentralizowany system ciepłowniczy. Ogrzewanie budynków na terenie Gminy Żarnowiec realizowane jest głównie przez kotłownie indywidualne obsługujące pojedyncze budynki.

Z danych pozyskanych z Głównego Urzędu Statystycznego – Bank Danych Lokalnych wynika, iż w roku 2014 na terenie Gminy znajdują się 1437 budynki mieszkaniowe.

22 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Na podstawie danych z GUS, wizji w terenie oraz ankiet (537 ankiet mieszkańców – dla potrzeb doboru instalacji solarnych), przeprowadzono analizę sektora mieszkaniowego w Gminie.

Z przeprowadzonej analizy wynika, iż struktura źródeł ciepła przedstawia się następująco:

. piece węglowe – 97,3%, . piece na biomasę – 2 %, . piece olejowe - 0,1%, . piece gazowe – 0,2%, . piece elektryczne – 0,2 %, . inne – 0,2 %.

Wykres 1 Struktura źródeł ciepła w sektorze mieszkaniowym [%]

Źródło: Opracowanie własne

Z powyższego wykresu jednoznacznie wynika, iż indywidualne źródła ciepła w sektorze mieszkaniowym w 97,3% oparte są na węglu.

Dodatkowo z przeprowadzona wizja w terenie wskazała, iż budynki z sektora mieszkaniowego są w 88% budynkami nieocieplonymi.

Sektor komunalny – budynki użyteczności publicznej

Urząd Gminy w Żarnowcu przekazał dla potrzeb opracowania przedmiotowego dokumentu informacje dotyczące obiektów użyteczności publicznej (28 obiektów będących w zarządzie Gminy) informacje te przedstawia poniższe zestawienie tabelaryczne.

23 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Tabela 10 Zestawienie budynków użyteczności publicznej na terenie Gminy Żarnowiec Ogrzewanie Ogrzewanie Ogrzewanie Zużycie Adres Zużycie Zużycie Funkcja węglowe olejowe elektryczne ocieplony nieocieplony oleju opałowego nieruchomości węgla [t] EE (MWh] [l] Zakład Wodociągów Krakowska 34 i Gospodarki 1 1 39,3 Żarnowiec Komunalnej w Żarnowcu Budynek byłej szkoły 1 1 0,2 Koryczany podstawowej

Koryczany Remiza Strażacka 1 1 0,375

Łany Średnie Remiza Strażacka 1 1 2,9

Łany Wielkie Remiza Strażacka 1 1 0,288

Budynek byłej szkoły Łany Wielkie 1 1 1,94 podstawowej

Brzeziny Remiza Strażacka 1 1 0,145

Małoszyce Szkoła podstawowa 1 1 24 3,6

Małoszyce Remiza Strażacka 1 1 0,022

Jeziorowice Remiza Strażacka 1 1 0,297

Budynek byłej szkoły Otola 1 1 0,47 podstawowej

Udórz Remiza Strażacka 1 1 0,749

Budynek byłej szkoły Udórz 1 1 0 podstawowej

Chlina Remiza Strażacka 1 1 0,187

Chlina Szkoła Podstawowa 1 1 7,621

Wola Libertowska Remiza Strażacka 1 1 0,35

24 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Ogrzewanie Ogrzewanie Ogrzewanie Zużycie Adres Zużycie Zużycie Funkcja węglowe olejowe elektryczne ocieplony nieocieplony oleju opałowego nieruchomości węgla [t] EE (MWh] [l] Budynek byłej szkoły Wola Libertowska 1 1 0,188 podstawowej Łany Małe Remiza Strażacka 1 1 0,348

Krakowska 34 Urząd Gminy Żarnowiec 1 1 30 10 Żarnowiec Krakowska 23 Gimnazjum Publiczne 1 1 17 16000 Żarnowiec Krakowska 23 Szkoła Podstawowa 1 1 17 7000 Żarnowiec Rynek 9 GOKSiT Żarnowiec 1 1 26 6000 Żarnowiec Mostowa ośrodek zdrowia 1 1 7,5 6000 Żarnowiec Wodomistrzówka – Żarnowiec 1 budynek nieużytkowany Żarnowiec Agronomówka 1 1 6 1,2

Żarnowiec Przedszkole 1 1 7,3 6600

Warszawska Budynek po byłym 1 1 0,25 Żarnowiec Przedszkolu Warszawska 24 Magazyn rozdzielczy 1 1 0,017 Żarnowiec Źródło: Urząd Gminy w Żarnowcu

25 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Zgodnie z danymi zestawionymi powyżej obiekty użyteczności publicznej zarządzane przez Gminę ogrzewane są głównie przez źródła ciepła bazujące na energii elektrycznej.

Wykres 2 Struktura źródeł ciepła w sektorze komunalnym – obiekty użyteczności publicznej na terenie Gminy Żarnowiec

Źródło: Opracowanie własne

Sektor usługowy

Sektor usługowo handlowy zidentyfikowano na podstawie danych uzyskanych z Urzędu Gminy w Żarnowcu oraz wizji w terenie.

Dla grupy reprezentatywnej n=70 struktura źródeł ciepła przedstawia się następująco:

Wykres 3 Struktura źródeł ciepła w sektorze usługowo handlowym dla Gminy Żarnowiec

Źródło: Opracowanie własne

26 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Sektor przemysłu

Na terenie Gminy Żarnowiec nie występują duże zakłady przemysłowe. Zgodnie jednak z tym, co wskazano wcześniej zidentyfikowano w obrębie gminy duże gospodarstwa rolne. Głównym paliwem wykorzystywanym do celów grzewczych w tym sektorze jest paliwo kopalne – węgiel.

Podsumowanie

Zgodnie z procedura obliczeniową zawartą w punkcie 2.2.4. obliczono sumaryczne zużycie energii na cele grzewcze w sektorach objętych inwentaryzacją emisji w roku 2014 (biorąc pod uwagę źródła ciepła opalane węglem, gazem, biomasą i olejem opałowym oraz instalacje solarne wykorzystane do podgrzewania C.W.U. Wielkości te dla poszczególnych sektorów przedstawiają się następująca2:.

. Sektor mieszkaniowy –23074 MWh, . Sektor usługowy – 1293 MWh, . Sektor komunalny –1257 MWh, . Sektor przemysłowy – 6152 MWh.

Odpowiadająca powyższemu zużyciu energii finalnej emisja CO2 wyniosła 9885 MgCO2.

2.2.6 Energia elektryczna – infrastruktura, zużycie energii, emisja CO2

Infrastruktura sieciowa

Dystrybucją energii elektrycznej na obszarze gminy zajmuje się TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie.

. Linie energetyczne

Długość linii energetycznej na terenie Gminy Żarnowiec przedstawia się następująco:

- Linie niskiego napięcia (nN<1kV) – 90 km, - Linie średniego napięcia (SN) – 67 km:  Linia 15 kV PZ Pilica – Żarnowiec,  Linia 15 kV PZ Pilica – Wierbka,  Linia 15 kV PZ Pilica – Szyce,

2 Wielkości wskazane poniżej nie uwzględniają zużycia do celów grzewczych energii elektrycznej (wykorzystywanej, jako główne źródło ogrzewania w obiektach użyteczności publicznej), gdyż oszacowane dla potrzeb opracowania dokumentu ilości odnoszące się do zużycia tego nośnika odnoszą się do całościowego zużycia energii na terenie gminy (w tym do celów oświetleniowych) dodatkowo należy wskazać, iż zgodnie z wynikami inwentaryzacji zużycie energii na cele grzewcze stanowi marginalną cześć całkowite zużycia, bowiem głównym paliwem stosowanym do celów grzewczych w sektorze mieszkaniowym – stanowiącym przeważającą zabudowę gminy jest węgiel. Zużycie energii oraz emisja CO2 ze zużycia energii elektrycznej zostanie przedstawiona w kolejnym rozdziale opracowania. 27 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

- Linie wysokiego napięcia (WN) – brak.

. Główne punkty zasilania – GPZ

Na terenie Gminy Żarnowiec niema zlokalizowanych stacji typu GPZ. Zaopatrzenie w energię elektryczną mieszkańców realizowane jest z GPZ-tów znajdujących się poza terenem Gminy Żarnowiec. Sieci SN zasilane są z GPZ Wolbrom 110/30/15kV i PZ Pilica 30/15kV.

. Stacje transformatorowe SN/nN

Tabela 11 Zestawienie stacji transformatorowych na terenie gminy Żarnowiec Lp. Kod stacji Nazwa Moc transformatora 1 7S0350 Udórz PSK 160 2 7S0348 Udórz I Wieś 100 3 7S0349 Udórz II 100 4 7S0340 Udórz PGR 160 5 7S0329 Chlina Dolna 100 6 7S0326 Boża Wola 50 7 7S0569 Chlina Górna IV Szkoła 75 8 7S0331 Chlina Górna II 160 9 7S0332 Jeżówka 11 160 10 7S0669 Jeżówka 12 63 11 7S0330 Chlina Górna I 160 12 7S0328 Chlina Dolna I 50 13 7S0333 Chlina Zamiechówka 100 14 7S0377 Żarnowiec III SKR 160 15 7S0324 Żarnowiec Wieś I 250 16 7S0558 Żarnowiec RSP Kłos 63 17 7S0354 Zabrodzie I 160 18 7S0552 Zabrodzie II 100 19 7S0626 Zabrodzie III ERA 40 20 7S0342 Łany Średnie I 160 21 7S0343 Łany Średnie II 100 22 7S0506 Łany Średnie III 100 23 7S0535 Łany Średnie IV 100 24 7S0536 Łany Średnie V 100 25 7S0335 Koryczany I 160 26 7S0336 Koryczany II 100 27 7S0337 Koryczany III 75 28 7S0372 Koryczany IV 100 29 7S0373 Koryczany V 160 30 7S0402 Koryczany Ujęcie Wody 100 31 7S0366 Żarnowiec Ujęcie Wody 400 32 7S0382 Żarnowiec Ośr. Zdrowia 250

28 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Lp. Kod stacji Nazwa Moc transformatora 33 7S0341 Łany Małe I 160 34 7S0388 Łany Małe II 100 35 7S0495 Łany Małe III 100 36 7S0344 Łany Wielkie I 160 37 7S0345 Łany Wielkie II 75 38 7S0347 Otola Mała 75 39 7S0327 Brzeziny I 100 40 7S0504 Brzeziny II 100 41 7S0352 Wola Libertowska I 75 42 7S0353 Wola Libertowska II 75 43 7S0509 Wola Libertowska III 75 44 7S0513 Wola Libertowska IV 160 45 7S0516 Wola Libertowska V 160 46 7S0346 Otola I 75 47 7S0389 Otola II 100 48 7S0400 Otola III 160 49 7S0334 Jeziorowice I 250 50 7S0525 Jeziorowice II 63 51 7S0338 Małoszyce I 63 52 7S0339 Małoszyce II 63 53 7S0390 Małoszyce III 63 54 7S0391 Małoszyce IV 100 55 7S0392 Małoszyce V 63 56 7S0508 Małoszyce VI Ujęcie Wody 160 57 7S0524 Małoszyce VII 100 Źródło: TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie

. Źródła produkcji energii elektrycznej (z podziałem na konwencjonalnej i niekonwencjonalne na terenie gminy).

Tabela 12 Źródła produkcji energii elektrycznej oparte o OZE na terenie gminy moc Roczna produkcja energii Napięcie Lokalizacja zainstalowana Typ elektrowni elektrycznej za rok 2014 [kV] [MW] [MWh] FV Żarnowiec 0,4 0,01 1,55 (fotowoltaika) Źródło: TAURON Dystrybucja S.A.

Zamierzenia inwestycyjne i modernizacyjne spółki

Tabela 13 Zamierzenia inwestycyjne i modernizacyjne na terenie Gminy Żarnowiec – infrastruktura TAURON Dystrybucja S.A. Przewidywany Nakłady Nazwa zadania Zakres termin [tys. zł] realizacji

29 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Przewidywany Nakłady Nazwa zadania Zakres termin [tys. zł] realizacji Wymiana przewodów gołych Wymiana przewodów gołych na na linii 15 kV PZ Pilica - przewody niepełnoizolowane w osłonie Żarnowiec od st. sł. Nr 38 do o izolacji wielowarstwowej 541 2017 łącznika nr 245 wraz z 3x70(3x50)mm2 L= 5,457 km odgałęzieniami. Wymiana przewodów gołych PAS 70 - 1,2 km, AXCES 70 - 4,8kmod na linii 15 kV PZ Pilica - st.sł. 107 do łącznika nr 540: PAS 70 - Żarnowiec od st. sł. Nr 97 do 4,1 km, AXCES 70 - 0,8km 2040 2019 st. Sł. Nr 107 oraz od st. Sł. Nr 107 do st. Sł. Nr 540 wraz z odgałęzieniami

Wymiana przewodów gołych Wymiana przewodów gołych na na linii 15 kV PZ Pilica - przewody w osłonie o izolacji Żarnowiec od st. Nr 36 do S- wielowarstwowej 3x70mm2 i 3x50mm2 265 2016 337 Koryczany III wraz z o łącznej długości L= 4,100 km odgałęzieniami

Wymiana przewodów gołych Zadanie nr 1: Wymiana i dobudowa w na linii 15 kV PZ Pilica - razie potrzeby stanowisk słupowych na Żarnowiec od łącznika nr 540 odcinku 6 900m, wymiana przewodów do st. Nr 28 wraz z gołych w linii głównej na przewody w odgałęzieniami - 2 zadania: na osłonie wielowarstwowej na odcinku odcinku od st. sł. nr 28 L=3 200m, w odgałęzieniach wymiana odgałęzienie do S-343 Łany przewodów gołych na przewody AXCES Średnie II; na odcinku od 3x70mm2 L=3 700m, demontaż 1971 2016-2017 łącznika nr 520 do st. sł. nr 28 istniejącej linii napowietrznej SNzadanie nr 2: Wymiana i dobudowa w razie potrzeby stanowisk słupowych na odcinku 5 900m, wymiana przewodów gołych w danym odgałęzieniu linii SN na przewody AXCES 3x70mm2 L=5 900m, demontaż istniejącej linii napowietrznej SN

Źródło: TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie

Zużycie energii

Zużycie energii pobrano z GUS (NTS4) i przyporządkowano do gminy w proporcji do liczby mieszkańców. Operator nie przekazał danych dla gm. Żarnowiec, uzasadniając brak informacji zakresem wymaganym przez statystyki państwowe. Zużycie w obiektach sektora publicznego podano zgodnie z informacjami z Urzędu Gminy. Zużycie pomiędzy sektory mieszkalny i usługowy podzielono biorąc pod uwagę proporcje liczby tych obiektów w gminie. Zużycie w przemyśle obejmuje zużycie energii w gospodarstwach rolnych (zarówno na potrzeby socjalno-bytowe jak i produkcyjne) i zostało oszacowane na bazie liczby gospodarstw i przeciętnego zużycia określonego w ankiecie. 30 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Emisja CO2

Zużycie energii elektrycznej w Gminie Żarnowiec wyniosło w 2014 roku 5340 MWh.

Oszacowana na podstawie procedury obliczeniowej zawartej w punkcie 2.2.4. emisja dwutlenku węgla w odpowiadająca ww. zużyciu energii w roku 2014 wyniosła natomiast

6361 MgCO2.

2.2.7 Paliwa gazowe – infrastruktura, zużycie, emisja CO2

Infrastruktura sieciowa

Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu będąca właścicielem i zarządcą infrastruktury sieciowej gazowej na terenie między innymi powiatu zawierciańskiego - w odpowiedzi na przesłaną dla potrzeb opracowania przedmiotowego dokumentu korespondencję - poinformowała o braku infrastruktury sieciowej na terenie Gminy Żarnowiec.

Jednocześnie Spółka wskazał, iż wszelkie inwestycje związane z budową sieci gazowej na w/w terenach będą realizowane w miarę występowania przyszłych potencjalnych odbiorców o warunki techniczne podłączenia do sieci gazowej i spełniające warunek opłacalności ekonomicznej. W przypadku planowania szczegółowych zadań inwestycyjnych na terenie objętym zmianami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, należy w stosunku do w/w gazociągów uwzględnić przepisy wynikające z Dz.U. z dnia 4 czerwca 2013r. poz. 640 oraz dokonać uzgodnień lokalizacyjnych w Dziale Zarządzania Majątkiem Sieciowym Zabrze ul. Mikulczycka 5 oraz Rejonie Dystrybucji Gazu w Chrzanowie ul. Trzebińska 78 D Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu.

Zużycie paliwa gazowego

Zgodnie z danymi pozyskanymi z Głównego Urzędu Statystycznego na terenie Gminy występuje niewielkie zużycie paliwa gazowego dla potrzeb grzewczych. Ze względu na brak na tym obszarze infrastruktury gazowej sieciowej należy przypuszczać, iż zużycie to związane jest w wykorzystaniem gazu propan – butan do celów grzewczych zawartego w butlach gazowych.

Zużycie energii finalnej związanej z wykorzystaniem na terenie Gminy paliwa gazowego wyniosło w roku 2014 – 56 MWh.

31 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Oszacowana na podstawie procedury obliczeniowej zawartej w punkcie 2.2.4. emisja dwutlenku węgla w odpowiadająca ww. zużyciu energii finalnej w roku 2014 wyniosła natomiast 13 MgCO2.

2.2.8 Transport – infrastruktura, emisja CO2

Emisje z sektora transportowego wyliczono biorąc pod uwagę liczbę zarejestrowanych pojazdów w podziale na osobowe, ciężarowe i autobusy (GUS) oraz przeciętne zużycie paliwa na 100 km, strukturę paliw (silniki zs i zi) i przeciętne roczne przebiegi. Dla pojazdów ciężarowych przyjęto do kalkulacji jedynie przebieg wykonywany w granicach gminy, a nie pracę przewozową na całej trasie transportowej, która z natury obejmuje w większości teren poza gminą.

Zużycie w sektorze komunalnym przyjęto na bazie informacji z Gminy.

Gmina nie posiada systemu transportu zbiorowego - jest on wykonywany przez lokalnych przewoźników prywatnych.

Emisja CO2

Zużycie energii finalnej w sektorze transportowym w roku 2014 wyniosło 10040 MWh3.

Wyznaczona zgodnie z informacjami zawartymi w punkcie 2.2.4. emisja CO2 wyniosła w przypadku sektora transportu 3041 Mg.

Emisja ta uwzględnia lokalne drogi gminne i poruszający się po nich tabor (gminny, prywatny, innych podmiotów) na obszarze Gminy Żarnowiec. Do obliczenia emisji CO2 4 przyjęto wskaźniki kg CO2/litr danego paliwa zgodne z wytycznymi Poradnika SEAP .

2.2.9 Ukończone działania modernizacyjne istniejącej infrastruktury, które wpłynęły

na spadek zużycia energii i paliw oraz emisję CO2

W zakresie modernizacji budynków

Od kilkunastu lat w miarę możliwości finansowych Gminy prowadzone są sukcesywnie prace modernizacyjne budynków administrowanych przez Gminę Żarnowie w głównej mierze działania te ukierunkowane były na przeprowadzeniu prac termomodernizacyjnych obiektów.

3 Występuje również zużycie paliwa (oleju napędowego) w sektorze przemysłowym – docelowo duże gospodarstwa rolne – zużycie energii finalnej związanej ze zużyciem oleju napędowego w tym sektorze wynosi 12058 MWh dla takiego zużycia energii finalnej emisja CO2 wynosi odpowiednio 3678 Mg. 4 Sustainable Energy Action Plan (SEAP) 32 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Tabela 14 Proce modernizacyjne przeprowadzone w obrębie obiektów komunalnych

Adres nieruchomości Funkcja Prace Modernizacyjne

ul. Krakowska 34, Zakład Wodociągów i Gospodarki Termomodernizacja Żarnowiec Komunalnej w Żarnowcu Termomodernizacja Koryczany Budynek byłej szkoły podstawowej Instalacja solarna Koryczany Remiza Strażacka Termomodernizacja Termomodernizacja Łany Wielkie Remiza Strażacka Instalacja solarna Termomodernizacja Brzeziny Remiza Strażacka Instalacja solarna Termomodernizacja Małoszyce Szkoła podstawowa Instalacja solarna Termomodernizacja Otola Budynek byłej szkoły podstawowej Instalacja solarna Termomodernizacja Udórz Remiza Strażacka Instalacja solarna Chlina Remiza Strażacka Termomodernizacja Termomodernizacja Wola Libertowska Remiza Strażacka Instalacja solarna Termomodernizacja Krakowska 34, Żarnowiec Urząd Gminy Żarnowiec Instalacje solarne Termomodernizacja Rynek 9, Żarnowiec GOKSiT Żarnowiec Instalacje solarne Termomodernizacja Ul. Mostowa, Żarnowiec Ośrodek Zdrowia Instalacja solarne Termomodernizacja Żarnowiec Przedszkole Instalacja solarna Źródło: UG w Żarnowcu

Rysunek 2 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Łanach Wielkich – stan po modernizacji

Źródło: www.zarnowiec.pl

33 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Rysunek 3 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w miejscowości Udórz – stan po modernizacji

Źródło: www.zarnowiec.pl

Instalacje solarne

Gmina realizowała w 2013 roku Projekt pn. „Zakup i montaż kolektorów słonecznych szansą na poprawę jakości powietrza w gminie Żarnowiec”. W wyniku realizacji projektu Gmina oddała do użytkowania 537 prywatnych i 24 gminne instalacje solarne. Zdefiniowane w ramach Planu zadania przewidują realizację II etapu projektu związanego z zakupem i montażem instalacji solarnych.

34 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Rysunek 4 Instalacje solarne – przykładowa instalacja montowana w ramach projektu

Źródło: www.zarnowiec.pl

W zakresie sieci energetycznej

Zgodnie z informacją uzyskaną od spółki TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie na terenie Gminy zostały wykonane następujące prace modernizacyjne wpływające na efektywność pracy układu sieci energetycznych.

Tabela 15 Zrealizowane prace inwestycyjne na terenie gminy Nakłady Nazwa zadania Zakres [tys. zł] Budowa 2000m linii kablowej typu Połączenie linii napowietrznej 15 kV Pilica- 3x1x120mm2, zabudowa 2 szt. Żarnowiec z linią napowietrzną 15 kV Pilica - 352 rozłączników w tym jeden Wierbka sterowany radiowo Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1979m, 84 Brzeziny ze stacji S-327 Brzeziny I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1425m, 55 Jeziorowice S-334 Jeziorowice I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1890m, 69 Koryczany S-335 Koryczany I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 995m, 48 Koryczany S-336 Koryczany II demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1325m, 47 Koryczany S-337 Koryczany III demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1196m, 95 Małoszyce S-338 Małoszyce I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na 77 terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1658m,

35 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Nakłady Nazwa zadania Zakres [tys. zł] Małoszyce ze stacji S-339 Małoszyce II demontaż przewodów gołych.

Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 1369m, 57 Małe S-341 Łany Małe I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 412m, 27 Średnie S-343 Łany Średnie II demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Wola obwodach sieci nN dł. 979m, 88 Libertowska S-352 Wola Libertowska I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Wola obwodach sieci nN dł. 2200m, 66 Libertowska S-353 Wola Libertowska II demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1537m, 113 Koryczany S-372 Koryczany IV demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1371m, 50 Koryczany S-373 Koryczany V demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 905m, 33 Małoszyce S-390 Małoszyce III demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1328m, 41 Małoszyce S-391 Małoszyce IV demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1369m, 38 Małoszyce S-392 Małoszyce V demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1055m, 47 Brzeziny S-504 Brzeziny 2 demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Wola obwodach sieci nN dł. 1812m, 63 Libertowska S-509 Wola Libertowska III demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Wola obwodach sieci nN dł. 1289m, 104 Libertowska S-513 Wola Libertowska 4 demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Wola obwodach sieci nN dł. 1147m, 94 Libertowska S-516 Wola Libertowska 5 demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1068m, 43 Małoszyce S-524 Małoszyce VII demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 1479m, 76 Jeziorowice S-525 Jeziorowice 2 demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Boża obwodach sieci nN dł. 1654m, 42 Wola S-326 Boża Wola demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Chlina obwodach sieci nN dł. 1738m, 55 Dolna S-328 Chlina Dolna I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na 62 terenach szadziowych w miejscowości Chlina obwodach sieci nN dł. 2072m, 36 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Nakłady Nazwa zadania Zakres [tys. zł] Dolna S-329 Chlina Dolna II demontaż przewodów gołych.

Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Chlina obwodach sieci nN dł. 1740m, 62 Zamiechówka ze stacji S-333 Chlina demontaż przewodów gołych. Zamiechówka Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Udórz obwodach sieci nN dł. 123m, 7 S-340 Udórz PGR demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 1353m, 46 Średnie S-342 Łany Średnie I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 2561m, 96 Wielkie ze stacji S-344 Łany Wielkie I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 1695m, 63 Wielkie ze stacji S-345 Łany Wielkie II demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Otola obwodach sieci nN dł. 1313m, 60 ze stacji S-346 Otola I demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Otola obwodach sieci nN dł. 1168m, 37 Mała S-347 Otola Mała demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Udórz obwodach sieci nN dł. 2830m, 118 ze stacji S-348 Udórz I Wieś demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Udórz obwodach sieci nN dł. 529m, 21 ze stacji S-349 Udórz II demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Udórz obwodach sieci nN dł. 2530m, 99 ze stacji S-350 Udórz PSK demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości obwodach sieci nN dł. 361m, 26 Zabrodzie S-354 demontaż przewodów gołych. Wymiana przewodów gołych na izolowane Wymiana na przewody izolowane na sieci napowietrznej nN w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 598m, 24 Małe ze st. Transf. S-388 Łany Małe II demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Otola obwodach sieci nN dł. 1410m, 60 S-400 Otola 3 demontaż przewodów gołych. Wymiana przewodów gołych na izolowane Wymiana na przewody izolowane na sieci napowietrznej nN w miejscowości Łany obwodach sieci nN dł. 715m, 64 Małe ze st. Transf. S-495 Łany Małe III demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany ze obwodach sieci nN dł. 1709m, 62 stacji S-506 Łany Średnie III demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany S- obwodach sieci nN dł. 764m, 30 535 Łany Średnie 4 demontaż przewodów gołych. Modernizacja sieci niskiego napięcia na Wymiana na przewody izolowane na terenach szadziowych w miejscowości Łany S- obwodach sieci nN dł. 1859m, 66 536 Łany Średnie V demontaż przewodów gołych. Źródło: TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie 37 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

W zakresie transportu

Dotychczas Gmina nie prowadziła działań ukierunkowanych na obniżenie emisji z sektora transportowego, gdyż zarządza jedynie drogami gminnymi i nie posiada transportu miejskiego.

Potencjalne obniżenie emisji z transportu może nastąpić na głównych drogach tranzytowych, które jednak są drogami wojewódzkimi i prowadzone na nich inwestycje nie leżą w gestii Gminy.

Gmina prowadzi jednak bieżące działania mające na celu modernizację gminnej sieci drogowej. Działania te pozytywnie oddziaływają na parametry techniczne dróg gminnych i przyczyniają się do ograniczenie emisji z sektora transportowego poprzez między innymi skrócenie czasu przejazdu.

Rysunek 5 Wymiana nawierzchni drogi Koryczany Północne - Koryczany - przykład działań naprawczych w sektorze drogowym

Źródło: www.zarnowiec.pl

2.3 Identyfikacja Obszarów problemowych

Na podstawie wizji w terenie i przeprowadzonej interpretacji pozyskanych danych można stwierdzić, że głównym obszarem problemowym jest obszar indywidualnych źródeł ciepła w sektorze mieszkaniowym.

38 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

W sektorze mieszkaniowym indywidualne źródła ciepła na terenie Gminy Żarnowiec w głównej mierze bazują na węglu. Jak pokazuje wykres nr 1 obecnie 97,3% kotłów stosownych do celów grzewczych występujących na obszarze Gminy w tym sektorze to kotły węglowe (zarówno zasypowe jak i retortowe).

W poniższym zestawieniu tabelarycznym wskazano emisję CO2 w roku 2014 w podziale na paliwa wykorzystywane we wszystkich sektorach poddanych bieżącej inwentaryzacji emisji zgodnie z wytycznymi poradnika SEAP.

Tabela 16 Emisja CO2 w roku 2014 w podziale na wykorzystywane na terenie Gminy paliwa

Paliwo Emisja CO2Mg/2014 rok Energia elektryczna 6361 Gaz ciekły 13 Olej napędowy 5663 Benzyna 1055 Węgiel kamienny 9582 Biomasa 105 Olej opałowy 162 Inne paliwa kopalne 23 Źródło: Opracowanie własne

Jak widać z powyższego zestawienia największą emisyjność w roku 2014 odnotowano w związku z wykorzystaniem do celów grzewczych paliwa kopalnego tj. węgla kamiennego.

Sugeruje to podjęcie działań zmierzających do zwiększenia udziału urządzeń ekologicznych stosowanych w indywidualnych źródłach ciepła w sektorze mieszkaniowym. Elementem zachęty do wymiany przestarzałych mocno emisyjnych źródeł bazujących na węglu mogą być dofinansowania prowadzone przez Gminę do wymiany źródeł ciepła.

Ważnym elementem będą również działania nie inwestycyjne tj. szeroko pojęte działania edukacyjne wpływające na zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców.

Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż około 88 % budynków z sektora mieszkaniowego to budynki nieocielone, co dodatkowo wpływa na zwiększenie energochłonności tych obiektów i wiąże się ze wzrostem zużycia energii finalnej w tym sektorze (a co za tym idzie zwiększeniem emisji CO2). Prace nad ograniczeniem zużycia energii poprzez termomodernizację sektorze mieszkaniowym znacznie wpłynęłyby na ograniczenie niskiej emisji w gminie.

39 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

2.4 Aspekty organizacyjne i finansowe (struktury organizacyjne, zasoby ludzie, zaangażowane strony, budżet, źródła finansowania inwestycji, środki finansowe na monitoring i ocenę)

2.4.1 Struktury organizacyjne, zasoby ludzkie

Gmina Żarnowiec jest jednostką samorządu terytorialnego. Działa ona w oparciu o Ustawę z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jednolity z 2013 roku poz. 594 z późniejszymi zmianami) oraz Statutem Gminy Żarnowiec nadanym Uchwałą Rady Gminy w Żarnowcu XXVIII/183/2005, z dnia 2 marca 2005 z póź. zm.

Gmina posiada zagwarantowaną konstytucyjnie osobowość prawną. Przysługuje jej prawo własności oraz inne prawa majątkowe, wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Funkcję organów Gminy sprawują Rada Gminy i Wójt Gminy.

Jednostką bezpośrednio odpowiedzialną za realizację celów wskazanych w PGN zarówno odnoszących się do działań inwestycyjnych i tych nieinwestycyjnych oraz monitowanie określonych w nim wskaźników jest Urząd Gminy w Żarnowcu, docelowo Referat Infrastruktury i Rolnictwa, który to referat zgodnie z regulaminem organizacyjnym Urzędu Gminy w Żarnowcu, prowadzi szeroko pojęte zadania w zakresie rolnictwa, gospodarki komunalnej, zasobów mieszkaniowych, zasobów mieszkaniowych, infrastruktury i budownictwa oraz ochrony środowiska.

40 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Rysunek 6 Schemat organizacji Urzędu Gminy w Żarnowcu

Źródło: www.zarnowiec.bip.jur.pl

41 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

2.4.2 Źródła finansowania inwestycji w tym finansowanie monitoringu i oceny

Istnieje kilka możliwości finansowania zadań inwestycyjnych niezbędnych z punktu widzenia osiągnięcia założonych w PGN celów są to:

. środki własne gminy,

Samorząd może realizować inwestycje będące w jego kompetencjach z wykorzystaniem środków pochodzących z dochodów własnych – jest to najpopularniejsza metoda finansowania inwestycji, jednakże ograniczająca ich skalę i zakres do limitu wydatków uchwalonych na daną inwestycję w Wieloletniej Prognozie Finansowej.

. kredyty komercyjne oraz pożyczki preferencyjne z możliwością umorzenia (głównie WFOŚ/NFOŚ),

Kredyty, pożyczki bankowe itp. o charakterze krótko i długoterminowym – standardowe kredyty bankowe należą do stosunkowo kosztownych, dlatego częściej wykorzystywane są kredyty i pożyczki o charakterze preferencyjnym, tj. nisko oprocentowane bądź z możliwością częściowego umorzenia. Do najczęściej wykorzystywanych źródeł współfinansowania inwestycji należą środki będące w dyspozycji Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zarówno WFOŚiGW jak i NFOŚiGW dysponują w swojej ofercie:

- preferencyjnymi, częściowo umarzalnymi, pożyczkami na termomodernizację, wymiany źródła ciepła, montaż instalacji OZE, etc., - dotacjami na przygotowanie programów efektywności energetycznej, - dotacjami na działania z zakresu edukacji ekologicznej, w tym dot. efektywności energetycznej.

. inwestycje realizowane w trybie ustawy o Partnerstwie Publiczno-Prywatnym,

PPP umożliwia realizację celów publicznych za pomocą inwestycji sektora prywatnego, który w zależności od wybranego modelu współpracy przynajmniej częściowo pokrywa koszty budowy infrastruktury, a później czerpie z niej korzyści, ponosząc też ryzyko rynkowe (popyt).

Ustawa z dnia z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym definiuje, że: „Przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego jest wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym. Partnerstwo publiczno-prywatne może stanowić sposób

42 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

realizacji przedsięwzięcia tylko wtedy, gdy ze współpracy z sektorem prywatnym wynikają korzyści dla interesu publicznego, przeważające w stosunku do korzyści wynikających z innych sposobów realizacji tego przedsięwzięcia przez podmiot publiczny, tj. samodzielnej jego realizacji lub realizacji w inny sposób niż określony w ustawie.

. inwestycje realizowane w systemie ESCO (ang. Energy Saving Company)5,

ESCO to firmy działające w sektorze inwestycji energooszczędnych, które finansują inwestycje w celu udziału w oszczędnościach w kolejnych latach, które z kolei stanowią wynagrodzenie za zaangażowany kapitał i ryzyko. Umowa precyzyjnie określa zakres inwestycji na majątku gminy, parametry obiektu po modernizacji, prognozowane zużycie ciepła, energii elektrycznej dla obiektu oraz udział podmiotu ESCO w przyszłych oszczędnościach jak i sposób ich kalkulacji (wyznaczenie okresu referencyjnego, inflacja, anomalie pogodowe).

. dotacje: środki europejskie – fundusze strukturalne, Inicjatywy europejskie,

W okresie programowania w perspektywie 2014-2020 na działania wspierające przejście na gospodarkę niskoemisyjną, a więc dotyczące m.in. odnawialnych źródeł energii oraz efektywności energetycznej, przewidziano ponad 9 mld euro.

Środki Europejskie na działania w tym zakresie, będą dostępne przede wszystkim w:

. Programie Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, . Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego – Priorytet IV Efektywność Energetyczna, Odnawialne Źródła Energii i Gospodarka Niskoemisyjna,

Tabela 17 Priorytety inwestycyjne oraz cele szczegółowe w ramach Priorytetu IV RPOWSL na lata 2014-2020 Priorytet inwestycyjny Cel szczegółowy 4a - wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii zwiększony poziom produkcji energii ze pochodzącej ze źródeł odnawialnych źródeł odnawialnych 4b - promowanie efektywności energetycznej zwiększona efektywność energetyczna i korzystania z odnawialnych źródeł energii w sektorze przedsiębiorstw w przedsiębiorstwach 4c - wspieranie efektywności energetycznej, zwiększona efektywność energetyczna inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania w sektorze publicznym i mieszkaniowym odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym 4e - promowanie strategii niskoemisyjnych dla zwiększona atrakcyjność transportu wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla publicznego dla pasażerów obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań

5 Firma ESCO wykonuje i finansuje inwestycję w zamian za udział w przyszłych oszczędnościach w zużyciu mediów. 43 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Priorytet inwestycyjny Cel szczegółowy adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu 4g - promowanie wykorzystywania wysokosprawnej zwiększony udział produkcji energii Kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu w wysokosprawnej kogeneracji o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie zapisów RPO WSL na lata 2014-2020

. Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie http://www.nfosigw.gov.pl/są to miedzy innymi programy: - LEMUR – Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej, - Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych, - Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach, - BOCIAN – Rozproszone, odnawialne źródła energii, - Prosument – linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii.

2.4.3 Budżet programu

W poniższym zestawieniu ujęto wszystkie działania planowane w ramach Planu. W trakcie realizacji budżety ulegną zmianie (procedura przetargowa), mogą także pojawić się inne źródła finansowania. Finansowanie z EFRR założono na poziomie 85%.

Z uwagi na to, że w budżecie Gminy nie można zaplanować wydatków z wyprzedzeniem do roku 2020, kwoty przewidziane na realizację poszczególnych zadań należy traktować, jako szacunkowe zapotrzebowanie na finansowanie, a nieplanowane kwoty do wydatkowania.

44 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Tabela 18 Zestawienie działań planowanych do realizacji w ramach planu Organ Skutki finansowe NFOŚiGW/ Koszt całkowity Nazwa działania EFRR Inne Termin realizacji odpowiedzialny dla gminy WFOŚiGW 1.1 Zakup i montaż kolektorów słonecznych Urząd Gminy szansą na poprawę jakości 199 577,75 zł 1 130 940,60zł 1 330 518,35zł 2016 w Żarnowcu powietrza w gminie Żarnowiec - etap II 1.2 Zakup i montaż kolektorów słonecznych Urząd Gminy szansą na poprawę jakości 150 000,00 zł 850 000,00 zł 1 000 000,00 zł 2016 w Żarnowcu powietrza w gminie Żarnowiec - etap III 2.1 Termomodernizacja budynku komunalnego Urząd Gminy 57 193,68 zł 324 097,50 zł 38 1291,18 zł 2016 „Wodomistrzówki” w Żarnowcu w Żarnowcu. 2.2.Termomodernizacja Urząd Gminy budynku szkoły 114 387,35 zł 648 195.00 zł 762 582,35 zł 2017 podstawowej w Chlinie w Żarnowcu 2.3. Wymiana oświetlenia Urząd Gminy ulicznego na 129 680,12 zł 352 354,03 zł 864 534,15 zł 2017 w Żarnowcu energooszczędne 2.4 Termomodernizacja budynku magazynu Urząd Gminy przeciwpowodziowego 90 000,00 zł 510 000,00 zł 600 000,00 zł 2017 w Żarnowcu i obrony cywilnej w Żarnowcu 2.5 Termomodernizacja budynku komunalnego po Urząd Gminy 137 943,84 zł 781 681,75 zł 919 625,59 zł 2017 byłej szkole w Woli w Żarnowcu Libertowskiej

45 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

2.4. Promocją działań wpływających na Urząd Gminy Bezkosztowo do 2017 ograniczenie zużycia energii w Żarnowcu finalnej na terenie Gminy (działanie nieinwestycyjne) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Gminy

46 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

3 Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla

3.1 Sektory objęte bazową inwentaryzacją emisji

Celem bazowej inwentaryzacji emisji (BEI) było wyliczenie ilości CO2 w podziale na paliwa i sektory, wyemitowanego wskutek zużycia energii na terenie Gminy w roku bazowym, za który przyjęto rok 2014.

Decyzja o przyjęciu roku bazowego, jako roku 2014 wynika z faktu, iż po przeanalizowaniu pozyskanych dla potrzeb opracowania przedmiotowego dokumentu danych właśnie w roku 2014 charakteryzowały się one największą precyzyjnością (w latach poprzednich w wielu rozpatrywanych obszarach brak było danych pozwalających na określenie zużycia energii finalnej na terenie Gminy oraz wyznaczenie emisji CO2 objętych (zgodnie z wytycznymi BEI). Brak danych na lata przed rokiem 2000, a dane z lat 2000-2013 są fragmentaryczne i niespójne

BEI pozwala zidentyfikować główne antropogeniczne źródła emisji CO2 oraz odpowiednio zaplanować i uszeregować pod względem ważności środki jej redukcji.

Zgodnie z wytycznymi poradnika SEAP bazowa inwentaryzacja emisji objęła:

. Budynki i wyposażenie/urządzenia komunalne, . Oświetlenie publiczne, . Inne budynki i urządzenia, - budynki i wyposażenie/urządzenia usługowe (niekomunalne), - budynki mieszkalne, - przemysł – docelowo duże gospodarstwa rolne, . Transport drogowy.

Metodologia zastosowana dla potrzeb określenia emisji w zakresie w/w sektorów została opisana w rozdziale 2.2.4 przedmiotowego opracowania.

3.2 Emisji CO2 w 2014 na terenie gminy Żarnowiec

Całkowita Emisja CO2 na terenie Gminy Żarnowiec w oparciu o sektory wskazane powyżej wynosiła w roku 2014 – 22 964 MgCO2.

47 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Tabela 19 Emisja CO2 na terenie Gminy Żarnowiec w roku 2014

SEKTORY i emisja CO2 2014 Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne 380 1,7% Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe (niekomunalne) 1444 6,3% Budynki mieszkalne 8862 38,6% Komunalne oświetlenie publiczne 572 2,5% Przemysł (z wyjątkiem zakładów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji UE – ETS) 8665 37,7% Tabor gminny 1 0,0% Transport publiczny 0 0,0% Transport prywatny i komercyjny 3039 13,2% Pozostałe 0 0,0% RAZEM 22964 100% Źródło: Opracowanie własne

3.3 Potencjał zmian emisji CO2 w sektorach objętych BEI

Sektor mieszkaniowy

Z powyższego zestawienia tabelarycznego (tabela nr 19) jednoznacznie wynika, iż największy udział w ogólnym bilansie emisji CO2 na terenie Gminy Żarnowiec przypada na sektor obejmujący budynki mieszkalne.

Stan ten jest zgodny ze zdefiniowanym w rozdziale 2.3 obszarem problemowym, jakim są zlokalizowane na terenie Gminy indywidualne źródła ciepła w sektorze mieszkaniowym.

Biorąc pod uwagę fakt, iż 97, 3 % źródeł ciepła występujących w budynkach mieszkalnych to kotły węglowe bezpośrednio przekłada się to na wysoką wartość emisji tego sektora w ogólnym bilansie emisji, CO2 na terenie Gminy, który w 2014 roku wyniósł 38,6%.

Reasumując sektor mieszkaniowy w ogólnym bilansie emisji CO2 na terenie Gminy jest najbardziej emisyjny, należy zatem podjąć szeroko pojęte działania wpływające na zmniejszenie emisyjności w tym sektorze.

Warto w tym celu rozpatrzyć możliwość dofinansowania wymiany mocno przestarzałych źródeł ciepła bazujących na węglu na źródła bardziej efektywne energetycznie.

Ważną role w tym zakresie mają również zaplanowane do realizacji działania o charakterze nieinwestycyjnym np. kampanie edukacyjne/szkolenia wpływające na zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy.

Sektor transportowy

W ogólnym bilansie emisji CO2 na terenie gminy udział sektora transportowego wynosi 13,2 % odpowiednio – 3039 Mg. Wielkość tego udziału związana jest z wykorzystaniem paliw (olej napędowym, benzyna) przez sektor komercyjny i prywatny. Emisja z sektora

48 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec gminnego stanowi marginalną wartość ogólnej emisji CO2 – 1 Mg (gmina dysponuje jedynie specjalistycznymi pojazdami OSP).

Trudno wskazać działania, jakie Gmina mogłaby podjąć w tym sektorze, aby zmniejszyć emisję CO2, gdyż promocja samochodów elektrycznych czy zakupu nowych pojazdów o określonym niskim wskaźniku emisji CO2/km nie jest uzasadniona ekonomicznie z punktu widzenia budżetu Gminy i osiągalnych efektów. Największe oszczędności można by uzyskać na ruchu po drogach wojewódzkich poprzez jego upłynnienie.

Można jedynie wskazać na zadania o charakterze nieinwestycyjnym, które mogą zostać realizowane przez władze gminne, jak np. działania promujące zdrowy styl życia przy wykorzystaniu sieci ścieżek rowerowych na terenie Gminy.

Sektor komunalny

Sektor komunalny w głównej mierze został zidentyfikowany na podstawie danych uzyskanych z Urząd Gminy w Żarnowcu i charakteryzuje się najlepszymi jakościowo informacjami i danymi.

Emisja CO2 z sektora komunalnego w roku 2014 w ogólnym bilansie emisji na terenie Gminy wyniosła 1,7% co odpowiada emisji 380 MgCO2.

Ograniczenia emisji w tym sektorze należy upatrywać w związku z inwestycjami zaplanowanym do realizacji w ramach Planu – tj. termomodernizacji obiektów komunalnych.

Sektor usługowy

Emisja z sektora usługowego w roku 2014 wyniosła 1444 MgCO2 co w ogólnym bilansie emisji na terenie gminy wynosi 6,3 %.

Potencjał redukcji emisji CO2 w tym sektorze można upatrywać w stosowaniu urządzeń i instalacji mniej energochłonnych/mniej emisyjnych przez przedsiębiorców, którzy realizują inwestycje prowadzące do poprawy efektywności energetycznej obiektów i budynków.

Sektor przemysłu

Jak zdefiniowano we wcześniejszej części opracowania sektor przemysłowy na terenie Gminy został zidentyfikowany na podstawie działających dużych gospodarstw rolnych.

Emisja CO2 związana z działalnością produkcyjną tych gospodarstw w roku 2014 wyniosła

8665 MgCO2 co stanowi 37,7 % ogólnej emisji CO2 na terenie gminy.

49 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Jest to zatem zaraz po sektorze mieszkaniowym najbardziej emisyjny pod (względem emisji CO2) obszar działalności w Gminie.

Dalszy potencjał redukcji emisji w tym sektorze związany jest przede wszystkim z zastosowaniem rozwiązań technologicznych mniej emisyjnych. Gmina jednak nie ma wpływu na działania inwestycyjne podejmowane w tym obszarze przez przedsiębiorców- rolników, rola jednostki ogranicza się jedynie do działań nieiwestycyjnych wpływających na podniesienie świadomości społecznej w zakresie ograniczenia negatywnego wpływu sektora przemysłu na środowisko.

Sektor oświetlenia publicznego

Infrastruktura oświetlenia publicznego znajduje się w zarządzie Gminy. Na przedmiotowym terenie występują 623 punkty oświetleniowe.

W ogólnym bilansie emisji CO2 w roku 2014 emisja z sektora oświetlenia publicznego stanowi niewielki procent ok. 2, 5% (572 MgCO2).

Redukcji emisji w tym sektorze upatrywać należy w zaplanowanym do realizacji w ramach Planu działaniu związanym z wymianą 300 punktów oświetleniowych na bardziej energooszczędne.

50 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Tabela 20 BEI – Zużycie energii finalnej w roku 2014 na terenie Gminy Żarnowiec Końcowe zużycie energii MWh

Paliwa kopalne Energia odnawialna

Kategoria

Węgiel Węgiel

cieplna

kopalne

Benzyna

Biopaliwo

kamienny

Słoneczna Słoneczna

Razem

Gaz ciekły Gaz

Energia Energia

Inne paliwa paliwa Inne

Gaz ziemny Gaz

elektryczna

Olej roślinny Olej

Inna biomasa Inna

Olej opałowy Olej

Ciepło/chłód

Geotermiczna

Olej napędowy Olej Węgiel brunatny Węgiel BUDYNKI, WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne 136 581 14 582 81 1394 Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe (niekomunalne) 840 10 3 1259 10 10 2133 Budynki mieszkalne 1484 46 23 20268 46 462 2228 24558 Komunalne oświetlenie publiczne 480 480 Przemysł (z wyjątkiem zakładów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji UE – ETS) 2400 12058 6152 20610 Budynki, wyposażenie/urządzenia i przemysł razem 5340 0 0 56 607 12058 0 0 27693 56 0 0 1054 2309 0 49174

TRANSPORT: Tabor gminny 4 0 5 Transport publiczny 0 0 0 Transport prywatny i komercyjny 6507 3528 10035 Transport razem 0 0 0 0 0 6511 3529 0 0 0 0 0 0 0 0 10040 Razem 5340 0 0 56 607 18569 3529 0 27693 56 0 0 1054 2309 0 59214 Źródło: Opracowanie własne

51 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Tabela 21 BEI – Emisja CO2 w roku 2014 na terenie Gminy Żarnowiec

Emisje CO2 (Mg)/emisje ekwiwalentu CO2 [Mg]

Paliwa kopalne Energia odnawialna

Kategoria

Węgiel Węgiel

cieplna

kopalne

Benzyna

Biopaliwo

kamienny

Słoneczna Słoneczna

Razem

Gaz ciekły Gaz

Inne paliwa paliwa Inne

Gaz ziemny Gaz

Olej roślinny Olej

Inna biomasa Inna

Olej opałowy Olej

Ciepło/chłód

Geotermiczna

Olej napędowy Olej

Węgiel brunatny Węgiel Energia elektryczna Energia BUDYNKI, WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne 163 0 0 0 155 0 0 0 5 0 0 0 58 0 0 380 Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe (niekomunalne) 1000 0 0 2 1 0 0 0 436 4 0 0 1 0 0 1444 Budynki mieszkalne 1767 0 0 10 6 0 0 0 7013 18 0 0 46 0 0 8862 Komunalne oświetlenie publiczne 572 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 572 Przemysł (z wyjątkiem zakładów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji UE – ETS) 2858 0 0 0 0 3678 0 0 2129 0 0 0 0 0 0 8665 Budynki, wyposażenie/urządzenia i przemysł razem 6361 0 0 13 162 3678 0 0 9582 23 0 0 105 0 0 19923 TRANSPORT: Tabor gminny 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 Transport publiczny 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Transport prywatny i komercyjny 0 0 0 0 0 1984 1055 0 0 0 0 0 0 0 0 3039 Transport razem 0 0 0 0 0 1986 1055 0 0 0 0 0 0 0 0 3041 INNE: 5663 Gospodarowanie odpadami 0 Gospodarowanie ściekami 0 Tutaj należy wpisać inne emisje 0 Razem 6361 0 0 13 162 5663 1055 0 9582 23 0 0 105 0 0 22964

Odnośne współczynniki emisji CO2 [Mg/MWh] 1,191 0,000 0,202 0,227 0,267 0,305 0,299 0,364 0,346 0,4 0,1 0 0,1 0 0

Współczynnik emisji CO2 dla energii elektrycznej niewytwarzanej lokalnie [Mg/MWh] 1,191 Źródło: Opracowanie własne

52 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

4 Działania/zadania i środki zaplanowane na okres 2014-2020

4.1 Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania

4.1.1 Zobowiązania wynikające z prawa europejskiego

Działania podejmowane w celu zapewnienia lokalnego bezpieczeństwa energetycznego mieszkańców należą do obowiązków własnych jednostki samorządu terytorialnego. Jednocześnie władze samorządowe zobligowane są do przestrzegania zapisów prawa krajowego i wspólnotowego wynikającego z członkostwa Polski w Unii Europejskiej.

Pakiet energetyczno-klimatyczny. Pakiet 3x20

W marcu 2007 roku został przyjęty przez Parlament Europejski i przywódców krajów członkowskich UE pakiet klimatyczno- energetyczny, który zawiera następujące cele dla Unii Europejskiej:

. zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych przynajmniej o 20% w 2020 r. w porównaniu do bazowego 1990 r. i 30 % zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w 2020 r. w UE w przypadku, gdyby uzyskano światowe porozumienie, co do redukcji gazów cieplarnianych, . zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej do 20 % w 2020 r., w tym 10% udziału biopaliw w zużyciu paliw pędnych, . zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20 % do 2020 r. w porównaniu do prognozy zapotrzebowania na paliwa i energię.

Wdrożenie pakietu klimatycznego wsparte jest szeregiem dyrektyw, na mocy których zostały zainicjowane postawy proekologiczne we wszystkich energochłonnych sektorach gospodarki poszczególnych krajów do głównych aktów prawnych w tym zakresie należą:

Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej

Dyrektywa ustanawia wspólne ramy działań na rzecz promowania efektywności energetycznej w UE dla osiągnięcia jej celu – wzrostu efektywności energetycznej o 20% (zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 20%) do 2020 r. oraz utorowania drogi dla dalszej poprawy efektywności energetycznej po tym terminie. Ponadto, określa zasady opracowane w celu usunięcia barier na rynku energii oraz przezwyciężenia nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku. Przewiduje również ustanowienie krajowych celów w zakresie efektywności energetycznej na rok 2020.

53 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Wymogi dyrektywy są kluczowe dla wdrażania środków UE w latach 2014-2020. Państwa członkowskie mają zachęcać do stosowania instrumentów finansowania, by ułatwiać realizację celów dyrektywy.

Dodatkowo wdrożenie dyrektywy nakłada na państwa członkowskie UE poniższe obowiązki:

- Wspieranie inwestycji w renowację zasobów budynków mieszkaniowych i użytkowych i coroczna renowacja 3% powierzchni ogrzewanych/ chłodzonych budynków rządowych - za 40 % zużycia energii końcowej w UE odpowiadają budynki, - Nabywanie produktów, usług i budynków o dobrej charakterystyce energetycznej – do końca 2020 wszystkie nowe budynki o niemal zerowym zużyciu energii, - Wdrożenie systemu zobowiązującego do uzyskania oszczędności przez dystrybutorów energii w wysokości 1,5 % rocz. wolumenu sprzedaży energii, - Podawanie do publicznej wiadomości oszczędności energii osiągniętych przez każdą stronę zobowiązaną, - Program zachęt dla MŚP6 do wykonania audytów energetycznych, - Poddanie dużych przedsiębiorstw audytowi energetycznemu.

Odnosząc wyżej wskazane obowiązki na płaszczyznę jednostki samorządu terytorialnego niezwykle istotnym jest podejmowanie działań zmierzających do przyjmowania zintegrowanych i zrównoważonych planów na rzecz efektywności energetycznej (np. SEAP, PGN) wraz z jasno określonymi celami, do włączania obywateli w proces opracowywania i wdrażania tych planów oraz do właściwego informowania ich o treści planów i o postępach w realizacji celów.

Plany takie mają przynieść znaczną oszczędność energii, w szczególności, jeżeli są wdrażane w ramach systemów zarządzania energią, które umożliwiają zainteresowanym instytucjom publicznym lepsze zarządzanie zużyciem energii.

Dyrektywa ramowa 2005/32/WE

Dyrektywa ustanawia ogólne zasady dotyczące wymogów ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię, zmieniona dyrektywą 2009/125/WE ustanawiającą ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią. Więcej niż 80% wpływu na środowisko mają decyzje podejmowane na etapie projektowania. Dlatego niezwykle ważnym jest świadome projektowanie konkretnych wyrobów z uwzględnieniem ich wpływu na środowisko w całym cyklu ich życia: produkcji, eksploatacji i na etapie unieszkodliwiania odpadów.

6 Małych i Średnich Przedsiębiorstw 54 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Dyrektywa 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.

Celem dyrektywy 2010/31/UE jest stosowanie ekonomicznie uzasadnionej poprawy charakterystyki energetycznej budynków na skutek m.in. mniejszego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody, oraz oświetlenia poprzez stosowanie m.in. odpowiednich materiałów (o dobrych parametrach izolacyjności cieplnej), technologii wykonywania instalacji c.o. i c.w.u. oraz technik montażu przy odpowiedzialnym i przemyślanym zastosowaniu wybranych źródeł zasilania.

4.1.2 Zobowiązania wynikające z prawa krajowego

Zgodność Planu ze strategicznymi długookresowymi dokumentami prawa krajowego przedstawiona zostaje poniżej:

Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności

Celem głównym Strategii jest poprawa jakości życia Polaków. Kierunki interwencji podporządkowane są schematowi trzech obszarów strategicznych, które zostały podzielone na osiem części (zgodnych ze strategicznymi celami rozwojowymi). Są to: . W obszarze konkurencyjności i innowacyjności gospodarki: - Innowacyjność gospodarki i kreatywność indywidualna, - Polska Cyfrowa, - Kapitał ludzki, - Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko, . W obszarze równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski: - Rozwój regionalny, - Transport, . W obszarze efektywności i sprawności państwa: - Kapitał społeczny, - Sprawne państwo.

Założenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej są zgodne z celem głównym Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności działania wskazane do realizacji w ramach Planu przyczynią się do poprawy jakości życia mieszkańców Gminy Żarnowiec, założenia Planu wpisują się bowiem w obszar strategiczny – Konkurencyjność i innowacyjność gospodarki – Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko.

Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020

55 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Celem głównym Strategii jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności.

Strategia wyznacza trzy obszary strategiczne: . Sprawne i efektywne państwo, . Konkurencyjna gospodarka, . Spójność społeczna i terytorialna.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec jest kompatybilny z zapisami Strategii Rozwoju Kraju określonymi w drugim obszarze strategicznym Cel II.6 Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko gdyż działania zaplanowane do realizacji w ramach Planu wpłyną na zwiększenie efektywności energetycznej obiektów na terenie

Gminy i ograniczą emisję CO2 z zewidencjonowanych sektorów.

Polityka energetyczna Polski do roku 2030

Celem głównym Strategii jest: Zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę.

Cele szczegółowe: . Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska, . Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię, . Poprawa stanu środowiska.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec wpisuje się swoimi założeniami w określone wyżej cele szczegółowe Polityki energetycznej Polski do roku 2030.

Strategia Bezpieczeństwo energetyczne i środowiskowe perspektywa do 2020

Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne środowiskowe (BEiŚ) jest jedną z 9 zintegrowanych strategii rozwoju. Z jednej strony uszczegóławia zapisy średniookresowej strategii rozwoju kraju (Strategia Rozwoju Kraju 2020) w dziedzinie energetyki i środowiska, z drugiej zaś, stanowi ogólną wytyczną dla Polityki energetycznej Polski i innych programów rozwoju, które staną się elementami systemu realizacji BEiŚ. Ponadto w związku z obecnością Polski w Unii Europejskiej, BEiŚ koresponduje z celami rozwojowymi określanymi na poziomie wspólnotowym, ujętymi przede wszystkim w dokumencie Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu (wpisując

56 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec się także w jej kluczowe inicjatywy przewodnie) oraz celami pakietu klimatyczno- energetycznego. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej wpisuje się w założenia SEiŚ.

4.1.3 Długoterminowy cel strategiczny

Biorąc pod uwagę:

- Identyfikację źródeł odpowiedzialnych za poziom emisji CO2 w Gminie Żarnowiec, - zapotrzebowanie Gminy na energię pierwotną, - stan powietrza na terenie Gminy, - zapisy prawa europejskiego w zakresie efektywności energetycznej, został określony długoterminowy cel główny /strategiczny, który brzmi:

Poprawa stanu powietrza atmosferycznego przy zrównoważonym i efektywnym wykorzystaniu nośników energii poprzez wsparcie gospodarki niskoemisyjnej na terenie Gminy Żarnowiec.

Długofalowe procesy realizacji celu strategicznego.

Bardzo duże znaczenie z punktu widzenia realizacji celu strategicznego mają długofalowe procesy w zakresie:

. monitoringu energetycznego, . szeroko pojętej edukacji ekologicznej mieszkańców Gminy oraz pracowników Urzędu Gminy i podległych mu jednostek, . horyzontalne wpływające na efektywność energetyczną dostaw i zmniejszenie emisji szkodliwych substancji, . działania inwestycyjne w obszarze zużycia energii w transporcie.

Działania te nie są projektami, lecz długofalowymi procesami, które w perspektywie czasu przynoszą kumulujące się oszczędności energii.

. Monitoring energetyczny Gminy

Monitoring zużycia oraz produkcji energii jest metodą powszechnie znaną, jako sposób ograniczenia finansowego, który w konsekwencji przekłada się na poziom obniżenia emisji. Najprostszą metodą umożliwiającą prowadzenie monitoringu zużycia energii elektrycznej i cieplnej jest utworzenie bazy energetycznej w gminie obejmującej obiekty gminne oraz punkty oświetleniowe. Aby monitoring energetyczny Gminy przyniósł oczekiwane rezultaty kluczowym jest przeprowadzenie:

57 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

- audytu początkowego pozwalającego określić bieżący stan obiektów administrowanych przez Gminę, - bieżącej aktualizacji danych dotyczących zużycia mediów, - analizy danych w ustalonych okresach i porównywanie obiektów w zakresie wskaźników zużycia, kosztów i efektów na jednostkę (m2, użytkownik).

Utworzona w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej baza danych stanowić będzie doskonały instrument do bieżącego monitoringu zużycia energii finalnej w obiektach administrowanych przez Gminę, jednocześnie przy bieżącej analizie zużycia mediów w poszczególnych obiektach pozwoli przeciwdziałać wszelkim nieprawidłowościom w ich zużyciu.

. Edukacja ekologiczna społeczeństwa

Edukacja ekologiczna winna być prowadzona pośród:

- Pracowników jednostek samorządowych, jednostek organizacyjnych. Ma ona na celu wskazywanie dobrych praktyk w bieżących działaniach pracowników jednostek samorządowych. - Mieszkańców Gminy w tym dzieci i młodzieży Akcje edukacyjne można prowadzić podczas imprez cyklicznie organizowanych przez władze gminne. Kluczowym jest wskazanie możliwości działań wpływających na prawidłową gospodarkę odpadami, gospodarowanie zużyciem wody oraz zużyciem światła, zakupem sprzętu gospodarstwa domowego o parametrach wysoce energooszczędnych, a przede wszystkim stosowanie nowoczesnych źródeł ciepła w gospodarstwach domowych. Wprowadzenie działań prośrodowiskowych przyczyni się do ograniczenia zużycia energii pierwotnej w obrębie gminy. Akcje edukacyjne powinny być również skierowane do dzieci i młodzieży, aby standardy zachowań ekologicznych były wdrażane już od najmłodszych lat.

. Działania horyzontalne wpływające na efektywność energetyczną i zmniejszenie emisji substancji szkodliwych.

Działania horyzontalne wpływające na efektywność energetyczną i zmniejszenie emisji substancji szkodliwych to:

- zakup urządzeń elektronicznych o możliwie niskim poborze energii (stosowane zapisy w dokumentach dotyczących zamówieniach publicznych),

- elektroniczny obieg dokumentów w celu obniżenia emisji CO2, politykę racjonalnego użytkowania wody, ciepła i energii w obiektach gminnych,

58 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

- zapisy wpływające na zmniejszenie emisji ze źródeł indywidualnych w dokumentach z zakresu planowania przestrzennego (np. dotyczące terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową wykluczające możliwość stosowania źródeł ciepła opartych na węglu). Są to jednak działania przyszłościowe, gdyż jest to proces wymagający szeregu uzgodnień branżowych. Dystrybutorzy nośników (energia elektryczna, paliwa gzowe) winni być poinformowani o planach gminy na tyle wcześnie, by mogli zaplanować swoje inwestycje i je zrealizować. Stający do przetargu przyszli inwestorzy muszą mieć bowiem pewność, że sieć rozdzielcza powstanie jak najszybciej, by uzyskując warunki przyłączenia niezbędne do pozwolenia na budowę bazowali już na istniejącej, nowej sieci.

. Działania inwestycyjne w obszarze zużycia energii w transporcie

W ramach swoich kompetencji Gmina utrzymuje sieć dróg gminnych, których stan często jest niezadowalający (spękania, uskoki, pęknięcia, ubytki, wyrwy), i powoduje obniżenie średniej prędkości przejazdu oraz płynności ruchu, a co za tym idzie powodują zwiększenie zużycia paliwa i emisję szkodliwych substancji. W ramach nakładów na bieżące utrzymanie dróg wykonywane są prace remontowe poprawiające, jakość sieci drogowej, a tym samym upłynniające ruch i zmniejszenie zużycia paliwa i emisji zanieczyszczeń. Działania te są planowane w okresach rocznych i nie są ujmowane, jako odrębne inwestycje, jednakże ich wpływ na obniżenie emisji jest niezaprzeczalny.

Aby długofalowe procesy wskazane powyżej przebiegały bez zarzutu pożądanym jest, aby wśród pracowników Urzędu Gminy został wyodrębniony zespół lub dedykowane stanowisko pozwalające na bieżąco analizować/monitorować gospodarkę energetyczną Gminy. Zgodnie z zapisami punktu 2.4.1 w Urzędzie Gminy Żarnowiec do kompetencji Referatu Inwestycji i Rolnictwa należą kwestie związane z ochroną środowiska w tym zagadnienia związane z realizacją zapisów Planu.

4.2 Krótko/średniookresowe cele/działania

Wskazany wyżej długookresowy cel strategiczny do roku 2020 będzie realizowany poprzez cele szczegółowe.

Cele szczegółowe

. Cel szczegółowy I – Wzrost udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Żarnowiec.

59 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

. Cel szczegółowy II - Wzrost efektywności energetycznej obiektów na terenie Gminy Żarnowiec.

Zdefiniowany cel szczegółowy II poprzez realizację przypisanych mu działań w ramach PGN przyczyni się do redukcji zużycia energii finalnej na terenie Gminy w perspektywie do docelowego roku realizacji Planu tj. do roku 2020, a w konsekwencji ograniczy emisje CO2 na terenie Gminy.

Cele szczegółowe realizowane będą poprzez konkretne działania inwestycyjne i nieinwestycyjnie wskazane w kolejnym rozdziale opracowania.

Tabela 22 Zestawienie celów wynikających z programu gospodarki niskoemisyjnej Poprawa stanu powietrza atmosferycznego przy zrównoważonym i Długoterminowy efektywnym wykorzystaniu nośników energii poprzez wsparcie gospodarki cel strategiczny niskoemisyjnej na terenie Gminy Żarnowiec. Cel szczegółowy I Wzrost udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Żarnowiec. Cele szczegółowe Cel szczegółowy II Wzrost efektywności energetycznej obiektów na terenie Gminy Żarnowiec. Źródło: opracowanie własne

Zarówno długoterminowy cel strategiczny jak i cele szczegółowe wpisują się w założenia dokumentów o znaczeniu strategicznym dla Gminy, co zostało uargumentowane w pkt.2.2.2 przedmiotowego opracowania.

60 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Tabela 23 Działania krótko/średniookresowych Wskaźnik rezultatu: Organ Termin Zmniejszenie zużycia energii Cel Szczegółowy Nazwa działania odpowiedzial Wskaźnik Produktu realizacji końcowej ny Redukcja emisji CO2 1.1. Zakup i montaż Cel szczegółowy I kolektorów słonecznych Urząd Gminy 750 MWh Wzrost udziału szansą na poprawę jakości 2016 250 instalacji solarnych w Żarnowcu 260 MgCO energii powietrza w gminie 2 pochodzącej z Żarnowiec - etap II odnawialnych źródeł energii na 1.2 Zakup i montaż kolektorów słonecznych terenie Gminy Urząd Gminy 270 MWh szansą na poprawę jakości 2016 90 instalacji solarnych Żarnowiec. w Żarnowcu 93 MgCO2 powietrza w gminie Żarnowiec - etap III 2.1.Termomodernizacja 1 obiekt komunalny budynku komunalnego Urząd Gminy 10 MWh 2016 poddany „Wodomistrzówki” w Żarnowcu 3 MgCO termomodernizacji 2 w Żarnowcu.

2.2.Termomodernizacja 1 obiekt komunalny Urząd Gminy 46 MWh Cel szczegółowy II budynku szkoły 2017 poddany w Żarnowcu 13 MgCO Wzrost podstawowej w Chlinie termomodernizacji 2 efektywności energetycznej 300 ulicznych punktów 2.3. Wymiana oświetlenia obiektów na Urząd Gminy oświetleniowych 96 MWh ulicznego na 2017 terenie Gminy w Żarnowcu poddanych modernizacji 114 MgCO energooszczędne 2 Żarnowiec. (wymiana) 2.4 Termomodernizacja budynku magazynu 1 obiekt komunalny Urząd Gminy 60 kWh przeciwpowodziowego 2017 poddany w Żarnowcu 0.05 MgCO2 i obrony cywilnej termomodernizacji w Żarnowcu

61 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

2.5 Termomodernizacja 1 obiekt komunalny budynku komunalnego po Urząd Gminy 120 kWh 2017 poddany byłej szkole w Woli w Żarnowcu 0,01 MgCO2 termomodernizacji Libertowskiej 2.4. Promocją działań wpływających na ograniczenie zużycia Urząd Gminy Do 2017 Przeprowadzenie 3 szkoleń niemierzalny energii finalnej na terenie w Żarnowcu Gminy (działanie nieinwestycyjne) Źródło: Opracowanie własne

62 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Szczegółowy opis zadań wskazanych w tabeli 23 w podziale na odpowiadające im cele szczegółowe.

Cel szczegółowy I - Wzrost udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Żarnowiec.

Działanie 1.1. - Zakup i montaż kolektorów słonecznych szansą na poprawę jakości powietrza w gminie Żarnowiec - etap II.

Zdefiniowany cel szczegółowy I oraz przypisane mu działanie wpisują się w założenia Pakietu Klimatyczno - Energetycznego (Pakiet 3x20) w zakresie wzrostu udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii do roku 2020.

Urząd Gminy już w roku 2013 realizowała zadanie w zakresie montażu instalacji solarnych w obiektach mieszkaniowych i publicznych na terenie Gminy, działanie 1.1. ma być kontynuacją prowadzonego od roku 2013 procesu montażu instalacji solarnych.

Cel szczegółowy II - Wzrost efektywności energetycznej obiektów na terenie Gminy Żarnowiec.

Działanie 2.1. - Termomodernizacja budynku komunalnego „Wodomistrzówki” w Żarnowcu. Działanie 2.2. - Termomodernizacja budynku szkoły podstawowej w Chlinie.

Oba w/w działania odnoszą się do poprawy parametrów energetycznych budynków komunalnych. Zakres rzeczowy działań obejmuje kompleksową termomodernizację obiektów. Realizacja działania 2.1. i 2.2 wpłynie na zmniejszenie zużycia energii finalnej oraz emisji

CO2 w zinwentaryzowanym - zgodnie z wytycznymi poradnika SEAP – sektorze komunalnym.

Działanie 2.3. - Wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne.

Powyższe działanie odnosi się do wymiany 300 sztuk lamp oświetlenia ulicznego. Zakres inwestycji wpłynie pozytywnie (spadek) na zużycie energii finalnej w sektorze związanym z oświetleniem publicznym poprzez zamontowanie nowoczesnych energooszczędnych punków oświetleniowych.

Działanie 2.4. - Promocją działań wpływających na ograniczenie zużycia energii finalnej na terenie Gminy (działanie nieinwestycyjne). Działanie wpisuje się w założenia odnoszące się do długookresowego procesu edukacji ekologicznej społeczeństwa. Promocja działań przyczyniających się do wzrostu efektywności energetycznej (ograniczenie zużycia energii finalnej) odbywać się będzie, bowiem poprzez dedykowane mieszkańcom kampanie informacyjne w ramach

63 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec organizowanych imprez i wydarzeń. Docelowo planowana jest organizacja 3 szkoleń tematycznych.

Gmina w realizacji tego działania planuje korzystać z pomocy beneficjentów, którzy realizują z reguły bezpłatne akcje dla społeczeństwa i samorządów z zakresu szeroko pojętej edukacji ekologicznej.

64 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

5 Wskaźniki monitorowania

Ze względu, zatem na fakt, iż sporządzenie i realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wynika ze zobowiązań określonych w ratyfikowanym przez Polskę Protokole z Kioto oraz w pakiecie klimatyczno-energetycznym, przyjętym przez Komisję Europejską w grudniu 2008 roku dla docelowego roku realizacji (2020) Planu przewiduje się osiągnięcie wskaźników, które wpisują się bezpośrednio w zidentyfikowany cel główny/strategiczny i odnoszą się do celów zdefiniowanych w Pakiecie Klimatyczno – Energetycznym są nimi:

. poziom redukcji emisji CO2 w stosunku do roku bazowego (2014): 22,3 % tj. 5121

MgCO2, . zużycie energii finalnej – redukcja w stosunku do prognozy na 2020: 0,3% tj. 154 MWh, . udziału energii z OZE w bilansie na rok 2020:8,9 %7.

Częstotliwość monitorowania postępów osiągnięcia wskaźników

Zgodnie z wytycznymi poradnika SEAP częstotliwość monitorowania postępów osiągnięcia wskaźników nie może być zbyt duża (<2 lat), gdyż zmiany będą przypuszczalnie na granicy błędu pomiaru. Z kolei przyjmowanie okresów zbyt dużych (> 4 lat) powoduje, iż zarządzanie planem i reakcja na odchylenia od zamierzonych wartości są znacznie utrudnione i powolne. Gmina wykona pośrednią inwentaryzację emisji w połowie okresu realizacji programu, kierując się identyczną metodologią jak w poniższym opracowaniu, aktualizując opracowaną na cele przygotowanie PGN bazę danych.

Zgodnie z zakresem kompetencji referatów wchodzących w skład Urzędu Gminy w Żarnowcu, Referat Inwestycji i Rolnictwa zajmuje się szeroko pojętymi zagadnieniami z zakresu ochrony środowiska w tym również koordynować będzie realizację zaplanowanych w ramach Planu działań i inwestycji. Monitorowanie wskaźników wskazanych powyżej znajdzie się również w gestii przedmiotowego referatu.

7 wliczając obligatoryjny udział 20% zielonej energii w każdej kWh prądu elektrycznego 65 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

6 Aktualizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej

Procedura aktualizacja dokumentu będzie prowadzona w identyczny sposób jak dla pozostałych dokumentów strategicznych Gminy.

Podstawą do aktualizacji PGN będą:

. Wnioski interesariuszy,

. Wyniki pośredniej inwentaryzacji emisji (MEI),

. Ewaluacja programu,

. Zmiany otoczenia prawnego i gospodarczego (polityka klimatyczna, nowe technologie),

. Otwarcie nowych możliwości finansowania.

Jednostką odpowiedzialną za przeprowadzenie procedury aktualizacyjnej będzie Urząd Gminy w Żarnowcu.

66 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

7 Uwagi i wnioski

Niniejszy dokument wyznacza kierunek działań dla Gminy Żarnowiec w zakresie gospodarki niskoemisyjnej. Realizacja konkretnych zadań oraz ich zakres uzależnione będą od kondycji finansowej Gminy.

Zastrzeżenia:

1. Realizacja zadań może być uzależniona od możliwości dofinansowania ich przez środki zewnętrzne.

2. Wysokość proponowanych dofinansowań może ulec zmniejszeniu.

3. Realizacja proponowanych dofinansowań nie wyklucza kontynuacji prowadzonych obecnie przez Gminę programów dofinansowań.

Opracowanie: Biuro Doradcze Altima S.C ul. Żeliwna 38 40-599 Katowice fax 32 750 86 84 www.biuroaltima.pl

67 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

8 Spis tabel

Tabela 1 Powierzchnia gruntów Gminy Żarnowiec według kierunków wykorzystania ...... 8 Tabela 2 Obiekty objęte ochroną Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na terenie Gminy Żarnowiec ...... 9 Tabela 3 Zestawienie dróg powiatowych na terenie Gminy Żarnowiec ...... 12 Tabela 4 Liczba mieszkańców Gminy Żarnowiec na przełomie lat 2012-2014 ...... 13 Tabela 5 Prognozy liczby ludności dla powiatu zawierciańskiego w latach 2015 - 2030 ...... 13 Tabela 6 Podmioty gospodarcze prowadzące działalność na terenie Gminy Żarnowiec ...... 13 Tabela 7 Miesięczne wartości substancji szkodliwych odnotowane w roku 2014 na stacji WIOŚ w Zawierciu ...... 16 Tabela 8 Zgodność Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec z dokumentami strategicznymi szczebla krajowego,regionalnego i lokalnego...... 17

Tabela 9 Wskaźniki emisji CO2 ...... 22 Tabela 10 Zestawienie budynków użyteczności publicznej na terenie Gminy Żarnowiec ...... 24 Tabela 11 Zestawienie stacji transformatorowych na terenie gminy Żarnowiec ...... 28 Tabela 12 Źródła produkcji energii elektrycznej oparte o OZE na terenie gminy...... 29 Tabela 13 Zamierzenia inwestycyjne i modernizacyjne na terenie Gminy Żarnowiec – infrastruktura TAURON Dystrybucja S.A...... 29 Tabela 14 Proce modernizacyjne przeprowadzone w obrębie obiektów komunalnych ...... 33 Tabela 15 Zrealizowane prace inwestycyjne na terenie gminy ...... 35

Tabela 16 Emisja CO2 w roku 2014 w podziale na wykorzystywane na terenie Gminy paliwa ...... 39 Tabela 17 Priorytety inwestycyjne oraz cele szczegółowe w ramach Priorytetu IV RPOWSL na lata 2014-2020 ...... 43 Tabela 18 Zestawienie działań planowanych do realizacji w ramach planu ...... 45

Tabela 19 Emisja CO2 na terenie Gminy Żarnowiec w roku 2014 ...... 48 Tabela 20 BEI – Zużycie energii finalnej w roku 2014 na terenie Gminy Żarnowiec ...... 51

Tabela 21 BEI – Emisja CO2 w roku 2014 na terenie Gminy Żarnowiec ...... 52 Tabela 22 Zestawienie celów wynikających z programu gospodarki niskoemisyjnej ...... 60 Tabela 23 Działania krótko/średniookresowych ...... 61

68 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

9 Spis Rysunków

Rysunek 1 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej – kolejne kroki ...... 6 Rysunek 2 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Łanach Wielkich – stan po modernizacji...... 33 Rysunek 3 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w miejscowości Udórz – stan po modernizacji ..... 34 Rysunek 4 Instalacje solarne – przykładowa instalacja montowana w ramach projektu ...... 35 Rysunek 5 Wymiana nawierzchni drogi Koryczany Północne - Koryczany - przykład działań naprawczych w sektorze drogowym ...... 38 Rysunek 6 Schemat organizacji Urzędu Gminy w Żarnowcu ...... 41

10 Spis wykresów

Wykres 1 Struktura źródeł ciepła w sektorze mieszkaniowym [%] ...... 23 Wykres 2 Struktura źródeł ciepła w sektorze komunalnym – obiekty użyteczności publicznej na terenie Gminy Żarnowiec ...... 26 Wykres 3 Struktura źródeł ciepła w sektorze usługowo handlowym dla Gminy Żarnowiec ...... 26

11 Spis map

Mapa 1 Położenie Gminy Żarnowiec na tle sąsiednich miejscowości ...... 8 Mapa 2 Obszary cenne przyrodniczo na terenie Gminy Żarnowiec ...... 11 Mapa 3 Lokalizacja stref jakości powietrza w województwie śląskim ...... 15

69 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

12 Załączniki

Założenia do obliczeń (zapotrzebowanie na ciepło i paliwa w budynkach) Wartość Jednostka Zapotrzebowanie na ciepło budynku nieocieplonego 2014 180 kWh/m2 Zapotrzebowanie na ciepło budynku ocieplonego 2014 90 kWh/m2 Sprawność kotła węglowego komorowego starego typu 50 % Sprawność nowego typu komorowego kotła węglowego 65 % Sprawność kotła węglowego z aut. podajnikiem paliwa 75 % Sprawność kotła biomasowego z aut. podajnikiem paliwa 85 % Sprawność kominka 50 % Sprawność kotła olejowego 91 % Sprawność kotła gazowego 95 % Sprawność kolektora słonecznego 22 % Sprawność pompy ciepła 300 % Sprawność elektrycznego grzejnika bezpośredniego 99 % Sprawność przesyłu 95 % Sprawność akumulacji 96 % Sprawność regulacji i wykorzystania 90 %

Całkowita sprawność instalacji grzewczej budynku

ηH,tot= ηH,g • ηH,d • ηH,s • ηH,e gdzie:

ηH,tot – sprawność całkowita,

ηH,g – sprawność wytwarzania dla źródła ciepła,

ηH,d – sprawność przesyłu,

ηH,s – sprawność akumulacji,

ηH,e – sprawność regulacji i wykorzystania.

Rzeczywiste zużycie ciepła w budynkach [J]

Qr= (A • Z • t • 0,33)/ ηH,tot gdzie:

A – powierzchnia budynku [m2], Z – oszacowane zapotrzebowanie [W/m2], t – okres grzewczy [sekundy].

70 | S t r o n a

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Żarnowiec

Ograniczenie zużycia po termomodernizacji lub modernizacji źródła ciepła

Qpt=Qr1 - Qt gdzie:

Qr1 - rzeczywiste zużycie ciepła w budynkach przed termomodernizacją lub wymianie źr. ciepła,

Qt- rzeczywiste zużycie ciepła w budynkach po termomodernizacji lub wymianie źr. ciepła.

Bibliografia

[1] „Audyt systemu grzewczego – Wytyczne” FEWE [2] Żurawski J., „Energooszczędność w budownictwie część II – energochłonność”, Izolacje 2/2008 [3] Alsabry A., Pigalski W., Maciejewski T., „Teoretyczne i rzeczywiste zapotrzebowanie energetyczne na centralne ogrzewanie i wentylację mieszkań w budownictwie wielorodzinnym”, Przegląd Budowlany 11/2010 [4] Żurawski J., „Energochłonność budynków mieszkalnych”

71 | S t r o n a