Parental Divorce, Conflict, and Resources9
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/64785 Please be advised that this information was generated on 2021-10-09 and may be subject to change. r·*'"? f Parental Divorce, Conflict, and Resources9 The Effects on Children's Behavior Problems, Socioeconomic Attainment, and Transitions in the Demographic Career Parental Divorce, Conflict, and Resources The Effects on Children's Behavior Problems, Socioeconomic Attainment, and Transitions in the Demographic Career Parental Divorce, Conflict, and Resources The Effects on Children's Behavior Problems, Socioeconomic Attainment, and Transitions in the Demographic Career Ouderlijke echtscheiding, conflict en hulpbronnen De effecten op gedragsproblemen, sociaal-economische uitkomsten en transities in de demografische loopbaan van kinderen Een wetenschappelijke proeve op het gebied van de Sociale Wetenschappen PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de Rector Magnificus prof. dr. C.W.P.M. Blom, volgens besluit van het College van Decanen in het openbaar te verdedigen op vrijdag 10 september 2004 des morgens om 10.30 uur precies door Tamar Fieke Clara Fischer geboren op 13 november 1973 te Rotterdam Promotores· Prof. dr W.C Ultee Prof dr M Kalmijn (Tilburg University) Co-promotor: Dr P.M de Graaf Manuscriptcommissie: Prof dr Ρ A Dykstra (Utrecht University) Prof dr. J Dronkers (European University Institute, Florence) Prof dr. N.D. de Graaf Proofreading. Kumar Jamdagm Printing: Ponsen & Looijen b ν Wageningen Cover: Alberta tela 8, Riga, M Eisenstein (1903)/ photo by Tamar Fischer © Tamar Fischer, 2004 ISBN 90-9018365-5 NUR 756 The research in this book was supported by the Netherlands Organization for Scientific Research (NWO grant 425-12-012) Voorwoord (Acknowledgements) Nu de laatste zinnen dan echt hun plek hebben gevonden in dit proefschnft, wil ik graag even stilstaan bij iedereen die op enige manier heeft bijgedragen aan de totstandkoming van dit boek. Een aantal mensen wil ik in het bijzonder bedanken. Paul de Graaf, ik wil je graag bedanken voor je grote en vakkundige betrokkenheid bij mijn project en je inzet om mij de zaken zo op papier te laten zetten als ik ze in mijn hoofd had Matthijs Kalmijn, JIJ wist altijd een kritische vinger te leggen op de zwakke plekken in mijn werk; je duidelijke stellingnames zetten me aan het denken en hebben me vaak tot nieuwe inzichten gebracht. Wout Ultee, ik dank je voor je inbreng in de eindfase van dit proefschrift. Je kritische kijk op de structuur van het proefschnft is van groot belang geweest voor het eindresultaat. De leden van de manuscriptcommissie Pearl Dykstra, Jaap Dronkers en Nan Dirk de Graaf wil ik hartelijk bedanken voor het lezen van mijn proefschrift Jaap Dronkers de grote belangstelling die je altijd voor mijn project hebt getoond was voor mij erg stimulerend Pearl Dykstra, wil ik graag bedanken voor het meedenken, als kritisch lid van de manuscript commissie, maar ook al in de beginfase van mijn project als mede-initiator van het door NWO gefinancierde SIN aandachtsgebied Dat mijn project onderdeel uitmaakte van een aandachtsgebied zie ik als een groot voordeel Ik heb veel geleerd van de levendige discussies en kritische kijk op eikaars werk en wil ook de andere leden van het SIN seminar- Paul, Matthijs, Marjolein, Tineke, Jacques, Anne Rigt, Lissy, John en Wilfred daarvoor bedanken. Naast het SIN seminar vormde ook de SISWO werkgroep 'Sociale Ongelijkheid en de Levensloop' een goed forum voor mijn project en mijn bredere wetenschappelijke ontwikkeling De bijeenkomsten waren erg inspirerend en ik wil alle leden bedanken die hieraan hebben bijgedragen. In the autumn of 2001, I visited Duke University, Durham, NC, to acquire experience in analyzing paneldata. Tom Diprete's enthousiasm and expertise were very inspiring and made my stay very fruitful In mijn promotietijd was ik omringd door heel veel mede aio's collega's uit Nijmegen en jaargenoten van het ICS. In de eerste plaats wil ik jullie bedanken voor de nuttige kritiek op mijn project en het grondig doorspitten van eerdere versies van de hoofdstukken uit dit boek. Daarnaast was het aio-leven zonder jullie ook een stuk saaier geweest Feestjes, borrels, liedjes, ijsjes, treinreisjes, 'pyamaparties' en het weekend Terschelling hebben veel kleur gegeven aan deze tijd Speciaal wil ik noemen jaargroupies Renée, Lotte, Iris, Judith en Martin en Nijmeegse collega's. Marcel, Marcel, Inge, Peter, Vivian, Johan, Maurice, Evelyn, Wilko en Chnstiaan Christiaan, we studeerden tegelijk afin Utrecht en deelden het eerst jaar een kamer in Nijmegen Dat het voor mij onverstaanbare Lets dat je door de telefoon met Ilze sprak uiteindelijk nog de kaft van mijn proefschrift zou opleveren, had ik toen niet gedacht Dank je voor je nuchtere en humorvolle kijk op het leven en het aio-schap Elly van Wijk en Marijke Ristivojcevic-Lefenng wil ik graag bedanken voor de secretariële ondersteuning Theo van der Weegen, dank je voor de prettige samenwerking binnen de RTOG tijdens mijn aanstelling bij de scriptiewerkplaats en voor het toegankelijk maken van de databestanden Toen ik nu bijna een jaar geleden met mijn werk op het NIDI begon was de ontvangst uniek Dank aan iedereen voor de betrokkenheid en de belangstelling naar de vorderingen van mijn proefschrift (Ruben mijn boek heeft een titel') 'Ladies' van de jaarclub, dat onze levenslopen nog steeds zo dicht bij elkaar lopen, vind ik geweldig Anouk, Cecile, Manja, Marianne, Manje, Merlijn, Olga, Sietske en Tosca, dank jullie wel voor alle aanmoedigingen Er waren veel laatste loodjes, maar nu is het echt af Olga en Manje, het is heerlijk wanneer iemand aan een half woord genoeg heeft om je te begrijpen Jullie goed getime-de aansporingen en gevraagde en ongevraagde tips hebben de vaart er, zeker in de eindfase, ingebracht En als ik uit jullie mond de voor mij inmiddels gevleugelde woorden 'het komt goed' hoor dan geloof ik het nog ook Ik ben dan ook heel blij dat jullie mijn paranimfen zijn Pauline, Harry, Steven, Renske en Joëlle Houben, jullie belangstelling voor de vorderingen van mijn proefschrift was groot, maar tegelijk wisten jullie ook heel goed wanneer je er even beter niet naar kon vragen Thuis thuis in Rotterdam is er altijd een goede discussie, over een van onze onderzoeken, of over wat ons verder bezighoudt Amout, Egli en Sigrid jullie houden mij scherp, ieder op een eigen manier en wat mij betreft komen jullie allemaal om de hoek wonen Andreas, JIJ hebt mij altijd het vertrouwen en de ruimte gegeven om mijn eigen keuzes te maken zonder achterwege te laten om je kritische gedachten over die keuzes te verwoorden Aleid, als geen ander heb JIJ ervoor gezorgd dat ik gelukkig ben met mijzelf zoals ik ben en daarmee dat ik bereikt heb waar ik nu sta Dat je dat met vier kinderen en een baan in je eentje voor elkaar hebt gekregen, vind ik heel bijzonder En tot slot Michiel, met liefde, humor en heel veel creativiteit heb je me steeds weer het vertrouwen kunnen geven dat schijnbaar onoverwinnelijke hordes toch te overwinnen zijn Daarvoor en voor nog veel meer wil ik je bedanken Tamar Fischer Utrecht, juli 2004 Table of Contents Chapter 1: Parental divorce, resources, and conflict; an introduction to the research questions 13 1 1 Introduction 13 1 2 Child outcomes in the study 14 1 3 Three types of questions on parental resources and parental conflict 15 1 4 Data 20 1 5 Outline of the dissertation 22 Chapter 2: Theories and previous findings on the effects of parental divorce on child outcomes 25 2 1 Theories of divorce effects on child outcomes an introduction 25 2 2 Theory and findings on parental resources and divorce effects 26 2.3 Theory and findings on parental conflict and divorce effects 31 2.4 Different effects according to gender, age at divorce, and post-divorce family structure 38 2.5 Concluding remarks 42 Chapter 3: The association between parental divorce and child outcomes; are the relationships suppressed or spurious? 45 3 1 Introduction 45 3.2 Theory and hypotheses 48 3 3 Data, measurement, and methods 50 3 4 Results 55 3 5 Measurement problem parental conflict 61 3 6 Summary and discussion 62 Chapter 4: Explaining divorce effects on children's educational attainment and their age at leaving home: testing the loss of resources theory for the Netherlands 65 4 1 Introduction 65 4 2 Theory and previous findings 66 4.3 Data and Models 72 4.4 Results 76 4 5 Conclusion and discussion 87 Chapter 5: Differences in divorce effects according to pre-divorce parental resources and gender of the child 89 5 1 Introduction 89 5 2 Theory and previous findings 90 5 3 Data and methods 96 5.4 Results 100 5.5 Conclusion and discussion 114 Chapter 6: Friendly and antagonistic contact between former spouses after divorce: patterns and determinants 117 6.1 Introduction and research questions 117 6.2 Hypotheses 120 6.3 Data and descriptive analysis 123 6.4 Results 127 6.5 Conclusion 136 Chapter 7: Interparental conflict and the frequency of father-child contact after divorce: their effects on childhood behavior and educational attainment of children of divorce 139 7.1 Introduction and research questions 139 7.2 Previous literature and hypotheses 141 7.3 Data and descriptive analyses 144 7.4 Results 148 7.5 Conclusion 154 Chapter 8: Conclusion and discussion 157 8.1 Summary of the findings 158 8.2 Limitations of the