M HKA 2012 Jaarverslag

M HKA 2012 Jaarverslag Inhoud P 3 M HKA Jaarverslag 2012 Inhoud 5.2 5.1 5 4.4 4.3 4.2 4.1 4 3.5 3.4 3.3 3.2 3.1 3 2.4 2.3 2.2 2.1 2 AFDELINGSNIEUWS 1 6.2 6.1 6 5.5 5.4 5.3 INLEIDING ABCD ONDERSTEUNING PUBLIEKSWERKING Kunstenaars Personeel

Werkingskosten

PRESENTATIE

Extra Muros projecten 2012 2010-2011-2012BEZOEKERSAANTALLEN 2012 Bruiklenen Werken in bruikleen het M HKA aan Schenkingen 2012 VERWERVINGEN -BRUIKLENEN 2012 Groei subsidies toelagen en (uitgavenOmzet versus inkomsten) SOCIAAL-ECONOMISCH VERSLAG Jimmie Durham Chantal Akerman TENTOONSTELLINGENM HKA Zaalverhuur zonder tentoonstellingen bezoek aan 2012 Per tentoonstelling 2010-2011-2012 2012 Aankopen 2.4.5 2.4.4 2.4.3 2.4.2 2.4.1 2.3.2 2.3.1 2.2.4 2.2.3 2.2.2 2.2.1 2.1.4 2.1.3 2.1.2 2.1.1 4.4.2 4.4.1 Overzicht bezoekersaantallen 2010-2011-2012 bezoekersaantallen Overzicht Te gast in Cinema Zuid 2012

Productie

Bibliotheek Communicatie Collectiebeheer

Bemiddeling

Raad van Bestuur:Raad samenstelling werking en CyclusM HKA Infrastructuur facilitair en beheer Organisatie beleid en Financiën HR-beleid en M Stagiaires in 2012 Zuid Cinema Langdurige bruiklenen Archiefwerking Tijdelijke bruiklenen Tijdelijke Programmering HKA_Ensembles

– Een kwestie van leven zingen en dood en – Too Far, Too Close

44 68 14 50 74 8 7 M HKA COLLECTIEPRESENTATIES 84 7.1 Collectiepresentatie XXIX: Spirits of Internationalism. 6 European Collections 1956–1986 7.2 The Museum of Forgotten History XXX – Maarten Vanden Eynde in dialoog met de M HKA collectie 7.3 Vitrinepresentatie ‘Neonlicht’ 7.4 Collectiepresentatie XXXI: 5 ensembles, 25 jaar M HKA 7.5 Collectiepresentatie XXXII: Persoonlijkheidstest

8 LONELY AT THE TOP 98 8.1 Nieuwe kunst in Antwerpen 1958-1962

9 FoMu-TENTOONSTELLINGEN 102 9.1 Vrielynck-Collectie #2 – Zoe Beloff – The Infernal Dream of Mutt and Jeff

10 EXTRA MUROS 106 10.1 Meesterwerken in het MAS. Vijf eeuwen beeld in Antwerpen 10.2 Tracés – Analogieën en dissonanten (Kroonstraat 166, Antwerpen) 10.3 Visite (Arenberg, Antwerpen - Kasteel Le Paige, Herentals) 10.4 Art Brussels 10.5 Symposium Paul De Vree. Posities tussen poëzie, plastische kunst en performance (Letterenhuis, Antwerpen) 10.6 Graphology (The Drawing Room, Londen)

11 DE INTERNATIONALE 114

12 EVENEMENTEN 118 12.1 Structurele evenementen 12.1.1 Art’s Birthday 12.1.2 Champ d’Action 12.1.3 Time Canvas onder artistieke leiding van Champ d’Action 12.2 Occasionele evenementen 12.2.1 Canvascollectie 12.2.2 Lezing Nedko Solakov, Sint Lucas Antwerpen Horizontal Drawing i.s.m. NICC 12.2.3 Ben Patterson 12.2.4 Boekvoorstelling A Day at the Museum 12.3 Evenementen Bemiddeling 12.3.1 Krokuskriebels 2012 12.3.2 Erfg o e d da g 12.3.3 Museumnacht 12.3.4 Kunstendag voor kinderen P 5 M HKA Jaarverslag 2012 Inhoud 13.1 13 18 17.3 17.2 17.1 17 16 15.3 15.2 15.1 15 14.10 14.9 14.8 14.7 14.6 14.5 14.4 14.3 14.2 14.1 14 13.2 23 22 21 20 19 BEDRIJVENCLUB JAARREKENING

PUBLICATIES

Jobstudenten Vrijwilligers Evenementen Tijdschriften Re-Run Reeksen Matinees Off-Stream

Filmhistories Flankerende publicatiesFlankerende VRIENDEN VAN HET M HKA Aantal PWA-medewerkers in 2012 SEMI-VASTE MEDEWERKERS M HKA ORGANOGRAM Bezoek toonaangevende kunstmanifestaties aan Opleidingen leermogelijkheden en binnende instelling instelling de Vragen aan medewerkers en EXTERNE WAARDERING Bemiddelings- communicatieinstrumenten en Het filmeducatief van aanbod Cinema Zuid 2011-2012 Te Gast Zazie Zondag op M HKA CIJFERSM HKA 2012 NOCTURNES EN VERHUUR ACCOMMODATIE C 13.2.3 13.2.2 3.2.1 1 13.1.7 13.1.6 13.1.5 13.1.4 13.1.3 13.1.2 13.1.1 en tentoonstellingenen in binnen- buitenland en buitenlandse werkopdrachten FOTOCREDITS inema

fterall e t Af De Internationale De E-flux Nieuwjaarsboekje ORLAN. mesuRAGEs (1968-2012) mesuRAGEs ORLAN. Graphology: Drawing from Automatism Automation and Nieuwe Kunst in Antwerpen 1958-1962 Jimmie Durham. AMatter of Life Singing Death and and Chantal Akerman. Too Far, Too Close L’Internationale Post-War Avant-Gardes Between 1957 1986 and Z uid 132

- 144 152 156 200 180 126 164 184 172 194

1 1 Inleiding P 9 M HKA Jaarverslag 2012 1 Inleiding het versterken van een internationaal profiel en een voortrekkersrol in eigen land eigen in voortrekkersrol en een profiel van internationaal een versterken het cultuurvorming via tentoonstellingen en de uitbouw van een eigen collectie, en collectie, vaneigen uitbouw een de en tentoonstellingen via cultuurvorming met het verder name te maken, overheid waar missie aangereikte oplossingen zocht om zijn naar vanuit deze door situatie zijnM HKA gebracht. euro 100.000 zouden worden. Wel werd nul opnieuw het op van aankoopbudget terug het uit 2012-2016 beleidsplan vragen positief beantwoord niet de minimale de uit 1970. jaren kunstenaressen bijdie de door referentiewerken horen de performancekunst van de ensemblevolledig werken van voortkomen deze uit die performances, Beaubourg met een naast nu instelling is de enige deuit 1970. jaren M HKA ICC-tentoonstelling haar ensembledivers kon worden waarvan opgebouwd, en voor ORLAN, sleutelwerken midden 1970 jaren uit een werden en waarrond verworven twee te tonen. geldt Hetzelfde manier waarvan voor Muntadas, Antoni de de de saga, deel een Baroque Office van van de historiek beeld van correct een hetgepubliceerde van documentawerk ‘Jacob’s kleurnegatieven Ladder’ en Dit leverde onder vintage-foto’s, meer op identificatie een van nooit eerder vond, en onderzochten zo cruciaal eindelijk het zelf instellingsarchief. kunstenaar de die films alle worden Gordon toegevoegd. van Matta-Clark We verwierven het konden nogcollectiebeeld dezeuit aan —periode —nu snel vermarkte Daarbijrijke werd ICC-geschiedenis. gekeken bijkomende welke ankerpunten de in door werd te duiken gevierd terug het najaar 25 M HKA in jaar waarmee Carels. door gecurateerd Edwin het drieluik, een kader van in collectie, die in interventie tweede een Vrielynck en cinemacollectie de precinema- uit filmpje een van op wordt basis bekeken. Beloff maakte Zoe bevreemding heden ons met onbepaalde een uit samen toekomst museum een waarin Vanden Maarten stelde Abeele gesmaakt. met zijn eigen werk en de collectie geformatteerde Twee collectieprojecten. werden interventies bijzonder goed tentoonstelling als waren 2012 in andere projecten het van M HKA Alle scène en nu zich noemt. Euraziaat een sterk verbonden manieren op met die talloze is de Vlaamse Durham Jimmie werd getoond, met op manier deland zo een diepgaande alsook kunstenaar nooit eigen œuvre eerder in wiens en filmmaakster kunstenares bejubelde verdiepen. willen manier en het zetten op vitale een stap verder willen een het van œuvre de die canonisering œuvres overzichtennaar artistieke van Het streeft uitdraagt. zijn het die ook museum collectie in kunsthypothese zijn voor de belangrijk die voor daarbij Het kunstenaars kiest aansluiten. beter die bij tentoonstellingen de lokale huidige verwachtingen grafische door te op deze zetten tegemoet mono meer situatie in aan kwam M HKA veld en de lokale media-aandacht voor tentoonstellingen. het binnen het publiekssucces,getoetst aan het actualiteitswaarde gevoel van wordt vooral daarbij waardering De en cultuurhallen. musea en kunst- tussen het publieke en waarbij in veld geen onderscheidfuncties, wordt gemaakt overheidswegevan te aandacht merken beperkte een voor is maar de museum In kon

2012 nu heeft in ook basis een M HKA het van museum. overmythe de start om op wisselende het steeds een werk Gordon van Matta-Clark collectie

worden M Het meest renderend voor de de ‘Vijf collectieopbouw ensembles’ waren de internationaal Akerman, Dat met 2012 Chantal gebeurde in diende HKA

het van werk aanvulling als mét nieuwe performances hermaakt, dient het M

deze aanwezige productiemateriaal archief het van in op basis HKA verwachtingen zijn planning waar te heroriënteren te maken in omdat een klimaat uitdragen van uitdragen bleek

dat waarbij

- zelfs

. -

Naast deze drie presentaties maakte het M HKA van de gelegenheid gebruik om een overzicht te tonen van de installaties van Guillaume Bijl en werd er plaats gegeven aan het onderzoeksproject van Johan Pas rond Paul De Vree. Op deze manier werd opnieuw een stap gezet in een meerjarentraject van herwaardering van de visuele poëzie die een bijzonder element is van de internationaliteit in het Antwerpen van de tweede helft van vorige eeuw. Het M HKA maakte samen met Jan Ceuleers een reeks rond het startpunt van de internationalisering door de neo-avantgarde in Vlaanderen via een onderzoek in vijf hoofdstukken van de vage stadsmythe die G58/ Hessenhuis was. Dankzij dit traject verwierf het M HKA ‘Autotheater’ uit 1959 van Daniel Spoerri, een belangrijk referentiepunt voor de collectie. In 2013 wordt dit hopelijk aangevuld met een werk van Jan Hendrikse.

De nieuwe deelverzameling romans van kunstenaars (een ander ‘medium’ dan dat van klassieke kunstenaarsboeken) werd eind 2012 in M HKA als insert getoond en werd al meteen in zijn geheel als bruikleen ingepland voor begin 2013 in de Elisabeth Foundation for Arts in New York.

De bezoekerscijfers stegen in 2012 van 59.536 naar 69.406 voor het M HKA zelf, van 24.204 naar 27.353 voor Cinema Zuid, in totaal 96.759 bezoekers. Hierbij dient te worden vermeld dat de 12.000 bezoekers voor de tentoonstelling in het Fotomuseum hierin zijn inbegrepen en dat de directie van het FoMu de overeenkomst met het M HKA heeft stopgezet, zodat dit totaalcijfer volgend jaar drastisch zal dalen. Hierbij niet verrekend zijn de bezoekers voor de tentoonstelling ‘Meesterwerken in het MAS’ in het Museum aan de Stroom die uiteindelijk op 331.419 bezoekers afklokte.

Internationaal scoorde het M HKA bijzonder goed, met vooral voor Jimmie Durham een wereldwijde aandacht. In ‘The Best of 2012’ van het leidinggevende Amerikaanse kunsttijdschrift Artforum werd het M HKA met elk van zijn twee grote tentoonstellingen in de top tien lijst vermeld, 2 op in totaal 120, een resultaat dat een kleine Europese instelling niet mag verwachten te kunnen herhalen. Nav Haq, de nieuwe collega-curator, werd door ICI (Independent Curators International) in New York uitgeroepen tot beloftevolle curator van het jaar.

Nav Haq volgde in 2012 Dieter Roelstraete op die zijn eerste stappen als curator in het M HKA zette en nu senior curator wordt in het MCA in Chicago. Ook dat mag gelden als een indicatie van de internationale uitstraling van het M HKA. Voorts is het M HKA mede-uitgever van Afterall, een van dat dozijn wereldwijd verdeelde kunsttijdschriften. M HKA werkt structureel museaal samen met een aantal toonaangevende Europese musea in het samenwerkingsverband ‘L’Internationale’. Het onderzoeksproject rond de kunst uit de periode 1957-1986, met als ambitie de naoorlogse canon te herijken, was nog zichtbaar in de dubbeltentoonstelling ‘Spirits of Internationalism’ die parallel doorging in het M HKA en het Van Abbemuseum in Eindhoven. Dit project werd in 2012 afgesloten met een publicatie bij de Zwitserse uitgeverij JPR/Ringier.

Alleen al met Nederlandse instellingen heeft het M HKA overigens een tiental ernstige samenwerkingen. Het beheert duurzaam de collectie van de Vleeshal in Middelburg. Samen met de grote Nederlandse musea (Boijmans van Beuningen Rotterdam, Stedelijk Museum Amsterdam, Museum De Pont Tilburg, Haags Gemeentemuseum) beheert M HKA ‘ARTtube’, een online videokanaal over kunst en design. Voorts heeft het M HKA een residentie in de Jan Van Eyck Academie in Maastricht. P 11 M HKA Jaarverslag 2012 1 Inleiding engageren met HKAcyclus’. ‘M trajecten proef ambitieuze werd in met de ensemble-software werking De opgestart. ervan worden afgerondhet en werd Panamarenkohuis de herinrichting opmerkelijkeenkele feiten te worden kon 2012 vermeld. In de renovatie van dienen termijn, op lange Wat het de museale van M HKA trajecten betreft geraamd. dan minder zijn zijn gestegen, bezoekersinkomsten maar De deze vraag. van onalisering de operati van late een te start wijten voornamelijk aan en is hiertegen, zelf voor de door kunstenaar Dat deelvan een de te maar weerstand verklaren is Coproducties zeker die mogelijk geweest, werden waren gerealiseerd. niet beperkt. maar die realiseerde zelf ook M HKA bleef maar uit, sponsoring werd toegezegd, de beloofde initieel hulp lager dan bij uit de stad viel van toegezegde middelen. De externe subsidie van aantrekken tijdig een in werd dit onvoldoende maar meer een precieze projectbegroting, in vertaald werd wel vertaald Durham Jimmie als tentoonstellingen prestigieuze van de hogere loop De (en het ambitie in van werkingsjaar. aankondiging kost) onverwacht volstrekt stopgezet de subsidie provincie van met een structurele factoren. Zowerd van samenloop een deficit ongelukkige een te wijten is aan werkend ecologisch een werdEr meer besteed aan aandacht museum jaar, geen 2012 goed was met deficit een Financieel 136.242 Dit euro. van

mee ging pro-actief zich waarbij de bemiddelingswerking opgestart, te ontwikkelen. de tentoonstellingszalen in ervan om het gebruik - -

2 2 Afdelingsnieuws P 15 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws de eerste van De moestenappels op schalen getoverd zilveren worden. gevolgen middelen gouden voor met karige de waar collectiepresentaties hadde ook keuze om zo zijn deze te normaal expo’s budgetteren dan ruimer op en hoger een brachtensamenwerking niveau, maar organisatorisch ons leidden afdelingen tot soepele een alle van vereende De ingezet. inspanningen jongere hebben en zijn waren voor en inspiratiebron beidendie hun stempel gedrukt uitzonderlijke en twee Twee individuen hedendaagse iconische kunstenaars Durham. en Jimmie Akerman Chantal van retrospectieven grootschalige we bovendien het organiseerden pré-M in HKA-tijdperk Antwerpen de ’50 jaren het ICC, nl. voorafgaand aan de tijdens periode en ’60. Antwerpen in op de kunstactiviteiten ingaan ook om teslechts dieper kunnen 2 —maar 2011 werd te 4collectiepresentaties in verzameld zien, —er waren kwarteeuw om op te de focussen wat voorbije alleen in Dit niet werden aangepast. lichtjes en activiteiten tentoonstellingen de en de verschillende duurfrequentie van Een goede reden voor feestelijk een programma. jong, jaar dus… zilver Vijfentwintig voor jubileumjaar een was 2012 M HKA. Programmering 2.1.1 Voor ‘ Artforum. tijdschrift het Amerikaanse publieksopkomst leidde Zuid. Dit alles tot Cinema goede een Talk in en Artist filmprogramma en door een Akerman-Ensemble een van door de realisatie filmtheoretici, curatoren en andere kunstenaars, met haarzelf, dooro.m. video-interviews uitstekend was gecontextualiseerd expositie De installatiekunstenares. als praktijk en filmwerk haar gebracht Akermans tussen kaart in terrein begeleidend een werden het In beeldverhaal. in werd boek het onbekende waarbij de ondergedompeld bezoekers geconcipieerd totaalervaring een als was belichtte, œuvre de die sleutelaspecten haar van tentoonstelling sfeervolle verhouding De ouder, tot in filmwerk. haar experimenteel installatiewerk bracht filmisch overzicht een eersteDeze Europese retrospectieve haar van 2.1 Akerman Chantal overzichtstentoonstelling aan de tot toegang bezoekers schat een Talk kregen Ensemble en door Artist een mobiele via applicaties en uitgebreid een documentatieruimte, een Durham- verzorgd: goed in referentiewerk de was Ook omkadering hier over Durham. enhét nu geldt al als dat met uitgegeven samenwerking JRP/Ringier werd in vondresearch ook boek zijn het neerslag begeleidend, in rijk geïllustreerde recent facettenzijn grondige werk De van rijkeals œuvre. de verschillende zowel van de hand vroeg aan belichtte boeiende De stellen. tentoonstelling ensembles voor te thematische als door de werken maar chronologisch niet coherentie De de werd expo. zijn in benadrukt van œuvre dat vertaalde zich en zo werd bijzonder een ontwikkeld en methodiek zijn œuvre in inzicht vooraf de tentoonstelling —ging archief persoonlijke tot Durhams kregen we toegang uitgebreide een van —waarvoor gegevensbank en de aanleg onderzoek Een diepgaand dichter en activist. essayist, tevens vooraanstaand en denker kritisch werken 120 meer deze dan kunstenaar, invloedrijke van

bijkomende leven van en en dood zingen Een kwestie werd op veel beide tentoonstellingen en organisatorisch Financieel in Naast accent dit en op het op kunstklimaat de verzameling de vorige van werden jaren formats De de grotendeels behouden, maar (P A

generaties fdeling P fdeling , P rogrammering

informatie. ‘Too tentoonstellingen far,grote Too Close’

(20.028

en bejubelde icoon, een filmmaakster. het van feminisme beeldende resentatie bezoekers) of ‘Best 2012’ plaats in en tweede een van

van

kunstenaars.

Durham Jimmie rod u ctie , C inema Zu inema , verzamelde het M HKA ’, de eerste grootschalige id aan gewijd was ) 2013 wordt hét jaar bij uitstek waarin de M HKA-collectie aan bod zal komen, in 2012 kregen we daar al een voorsmaakje van. Collectiepresentatie XIX ‘Spirits of Internationalism – 6 European collections 1956-86’ bracht in het kader van L’Internationale kunstwerken samen uit zes Europese collecties. Het ging om een dubbeltentoonstelling die gelijktijdig te zien was in het Van Abbemuseum in Eindhoven. De werken in Antwerpen werden onder- verdeeld in 8 ‘spirits’ of denkbeelden. Tentatieve categorieën, geaccentueerd door 8 kleurencodes die zorgden voor een verrassende architecturale toets, die uitnodigden om nieuwe relaties tussen bekende en minder bekende kunstenaars en hun werk te exploreren. Bij deze presentatie werd een verhelderend, 3-talig boekje gepubliceerd dat de bezoekers zich voor de democratische prijs van 1 euro konden aanschaffen. Het samenwerkingsverband L’Internationale dat hopelijk — mits toezegging van Europese subsidies — zal gecontinueerd worden in 2014, vond bovendien zijn beslag in de publicatie ‘L’Internationale — Post War Avant-Gardes Between 1957-1986’ waarin de hegemonie van de West-Europese en Noord-Amerikaanse kunst uit die periode aan een kritisch onderzoek wordt onderworpen.

Voor ‘Collectiepresentatie XXX – The Museum of Forgotten History’ werd de jonge kunstenaar Maarten Vanden Eynde uitgenodigd door de nieuwe M HKA- curator Nav Haq om met zijn eigen werk in dialoog te gaan met de M HKA- collectie. Voor beiden was het een eerste kennismaking met de verzameling die resulteerde in een verrassend verhalende expositie met een interessante opstelling van een aantal oudere, objectmatige werken uit de collectie in combinatie met de hedendaagse ‘artefacten’ van Maarten Vanden Eynde.

Met ‘Collectiepresentatie XXXI – 25 jaar M HKA, 5 Ensembles’ blikte het museum naar zijn voorgeschiedenis en besliste om als verjaardagscadeau, ‘duurzaamheid’ centraal te stellen. Het koos ervoor om ensembles van 5 referentiekunstenaars, die in de jaren ’70 in het ICC werden getoond, te presenteren in 5 afzonderlijke tentoonstellingen en die gehelen ook te verwerken voor de collectie. Zo werd de verzameling verrijkt met ensembles van Gordon Matta-Clark, Guillaume Bijl, Antoni Muntadas, ORLAN en Paul De Vree. In al hun verscheidenheid gaven de 5 ensembles een indruk van internationale neo-avant-garde zoals die in het ICC floreerde. Een staalkaart van kunst die de mogelijkheden van de nieuwe media onderzocht. In aanloop naar de presentatie van het Paul De Vree-ensemble werd onder de titel ‘Neonlicht’ in een reeks van 5 opeenvolgende vitrine-expo’s in M HKAFE gefocust op het netwerk van De Vree en werden zijn kompanen Henri Chopin, Ian Hamilton Finlay, Paul-Armand Gette, Edgardo Antonio Vigo en Pierre Garnier belicht.

Eén van de orgelpunten van het feest was de mesuRAGE van ORLAN van het M HKA. Het ging om een re-enactment van haar mesurage van het ICC in 1980 waaraan op 29 juni 2012 o.m. actoren als Marina Abramovic, Guillaume Bijl en Jan Fabre deelnamen. Door weinig financiële armslag en beperkte mankracht werden enkel een publicatie en een multipel gerealiseerd voor ORLAN. Voor de overige protagonisten waren digitale catalogi in de maak maar tussen droom en werkelijkheid…

‘Collectiepresentatie XXXII – Persoonlijkheidstest’ was de eerste gemeenschappelijke presentatie van curators Nav Haq en Anders Kreuger. Het ging om een vingeroefening voor de grote zomertentoonstelling van 2013 met een selectie van kunstenaars variërend van internationale sterren tot lokale legendes. A suivre… Als een ‘insert’ in deze expo werd ‘The Book Lovers’ getoond, een presentatie van de 108 kunstenaarsromans die het museum in de voorbije twee jaar verwierf en die begin 2013 ook getoond werd in de Elisabeth Foundation for Arts in New York. P 17 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws oude werk. opdracht Deze werd door achtereenvolgens waargemaakt om uit op werk een het dat getoonde te inspeelde creëren jongeen kunstenaar Bij episode het nodigde elke het Hessenhuis. in bovendien museum niseerde orga tentoonstellingen spraakmakende periode die G58 in die stenaarsgroep werden de kun tentoonstellingen vijf opgehangen aan De gedocumenteerd. vorige eeuw van de 50-60 jaren van en werd het kunstklimaat Antwerpen in werd de beeldavant-gardekunst een geschetst van het #5 ziengen; zelf) maar #3 Borgerhout. in ‘ Kringwinkel Antwerpse de van huis leegstaand een Een fijn in ook was de buitenhuisproject expo werken het selectie een Van op in was bezoek Eindhoven. Abbemuseum in afwachting in Paige La kasteel en in Arenberg getoond de Antwerpse in deuit verzameling kunstenares Taylor toonde foto’s en videowerk van Ook de werden nagebouwde een te tonen in set. —gecontextualiseerd objecten geproduceerd die werden en te maken om dergelijke documentaires waarbij camera’seducatieve films, en projectoren — de uit Vrielynckcollectie en industriële nieuwe opnames documentaires, combineerde met historische ‘ reeks de zeer gesmaakte en Ronny met Van samenwerking een Ceuleers Jan in 2012, dewerd Velde, in het LATT-zaaltjes toegankelijke, van museum bovenste, de gratis drie In 5 In ‘ werd expositie De voortgezet. het van M HKA-team, de expertise van als werden hetNog het vlak kader op van kunstenproject in lokaal Hierbij werd het ‘Tracés boek –Tracings’ uitgegeven. Van de en lokte bezoekers. 331.419 het MAS in te 2012 bezichtigen van meewerkte en topwerken aan M HKA voor de loop ook uitleende, was in de Op Delen. de hulp sponsor Bank van financiële t.w. de 5expo’s dankzij en slechts 6publicaties, verwezenlijken kon het M HKA doorlicht. ‘onderneming’ Deze hun context in plaatst en kritisch Antwerpen in kunstactiviteiten de toenmalige Ceuleers Jan gepubliceerdboek waarin werd een Daarnaast met de ‘interpretatie-werken’ de jonge van kunstenaars. tentoongesteld en later het het Hessenhuis opnieuw M HKA in in werden en die de reproducties kunstwerken van tijdsbalk, documenten, met inleidingen, verscheen uitgebreide een brochure Bij tentoonstellingsluik elk verzameling. Dit werk het Hessenhuis. ‘Auto-Theater’ in expo nu de ook deel van uit maakt voor 1959 de in beeldend maakte het werkvan allereerste Spoerri dat Daniel reconstructie een en archief-info met de de hulp kunstenaar van M HKA Voor Motion het Vision’ – Motion in in het ‘Vision realiseerde derde luik de vermeld dubbeltentoonstelling is ‘ Reeds gepubliceerd. automatismtevens from nog automation’ het and ‘Graphology: boek drawing werd getoond luik laatste Londen Room en als synthese een in The Drawing er de presentatie ‘ (KASK/HoGent) Carels we met organiseerden samenwerking een Edwin en in het de kader In Vrielynckcollectie slechts van tentoonstelling. één Vijf eeuwen Antwerpen beeld in Meesterwerken het van MAS.

Herentals.

scheppen; nieuwe #4 media voor hedendaagsetotaal kunstuitin centrum

(#1afleveringen , het verdieping van FoMuvierde Freek LATT-Graphology muros extra van

Beloff Zoe

Wambacq een Mutt en van Jef helseDe droom nieuwe de met M HKA-collectie van zowel-politiek, inzet de de kunstenares waarin om installatie een . Het ging

, zoldermythe; Stolle Bart 1958-1962 Antwerpen in Nieuwe kunst te werd zien was, in het 2011 M HKA in in die -reeks overeenkomst Bie

Michels , Nadia Naveau

#2 —in 2012 in het M HKA realiseerde en dissonanten Tracées, Analogieën

lerenmoeten blinden zien?; wij met of Internationalism Spirits met collectiestukken. dialoog in het ’ met werk de Britse van Provinciaal en &Boy Stappaerts Eric FotoMuseum VISITE het ’ waar ’ getoond. Zin ’ waarbij

werken

- — - - . ’

Anno 2012 stonden ook heel wat evenementen op het programma. Naast punctuele manifestaties zoals het succesvolle Art’s Birthday, in het kader waarvan Dennis Tyfus een fotocompositie ontwierp die gedurende een jaar een buitengevel van het museum sierde, vond er ook opnieuw een toon/luister- moment evenals het 2-daagse Time Canvas-festival van Champ d’Action plaats en afleveringen van de Erfgoeddag en de Museumnacht. Daarnaast werden nog allerhande reflectieve en artistieke momenten ingepland zoals lezingen, debatten en Artist Talks met o.m. Chantal Akerman, Nedko Solakov, Jimmie Durham, Seth Siegelaub, David Maroto, Ben Patterson, … of zoals de voorstelling van het boek ‘A Day at the Museum’ van Donald Barry Woodrow die ook omkaderd werd door een kleine expositie van zijn foto’s in M HKAFE.

Ook wat publicaties betreft was 2012 een vruchtbaar jaar: niet minder dan acht boeken en vijf dikke brochures die elk een tentoonstelling begeleidden, rolden van de pers. Ook het engagement met het Engelstalige internationaal kunsttijdschrift Afterall – A Journal of Art, Context and Enquiry waarvan het M HKA co-uitgever is, werd gecontinueerd en naar jaarlijkse gewoonte zag ook een Nieuwjaarsboekje, ditmaal meteen tekst van Immanuel Wallerstein die inspeelde op de expo ‘Spirits of Internationalism’, het daglicht.

Nieuw in 2012 was de lancering van ARTtube, een 2-talig (Nederlands en Engels) online videokanaal over kunst en design. Samen met vier Nederlandse musea (het Rotterdamse Boymans-van Beuningen, Stedelijk Museum Amsterdam, Gemeentemuseum Den Haag en De Pont in Tilburg) startte het M HKA, als enige Vlaamse partner, dit videokanaal op Youtube. De musea realiseren de kunstfilmpjes hoofdzakelijk in eigen beheer en M HKA vond de nodige expertise in eigen huis bij de voormalige VRT-medewerkers Ghislaine Peeters en Jos Van den Bergh. Via dit gezamenlijke Youtubekanaal hoopt het museum een groter publiek te bereiken dan via de eigen website, en de ambitie is om op termijn een half miljoen bezoekers per jaar te mogen verwelkomen. M HKA streeft ernaar om minimaal acht films per jaar te leveren. Een mix van interviews, evenementen en performances meestal gelinkt aan tentoonstellingen en activiteiten die in het M HKA plaatsvinden. Zo produceerden wij in 2012 al unieke filmpjes over Daniel Spoerri, Chantal Akerman, Jimmie Durham, ORLAN, over het Panamarenkohuis en over Art’s Birthday 2012.

Nieuws op personeelsvlak: in april startte Nav Haq als curator in het M HKA. Nav was voordien actief in het tentoonstellingsteam van Arnolfini, een centrum voor actuele kunst in Bristol. In 2007 stelde hij in België reeds de Mechelse biënnale voor bewegend beeld ‘Contour 07’ samen. Nav Haq won, samen met Jay Sanders, curator verbonden aan het Whitney Museum of American Art, de prestigieuze ‘ICI Independent Vision Curatorial Award’, die beide bekroonde curators op 19 november 2012 in New York in ontvangst namen. De prijs kregen ze voor hun diverse verwezenlijkingen en Hans Ulrich Obrist, die Nav Haq en Jay Sanders koos uit 15 finalisten, beschouwt deze curators als grote beloftes voor de toekomst.

2.1.2 Productie 2012 was weer een zeer druk jaar qua tentoonstellingsconcepten.

Tijdelijke tentoonstellingen Het begon met de opbouw en opening in januari van de tentoonstelling ‘Spirits of Internationalism’ in het kader van het ‘L’Internationale’ project.

Op 9 februari vond de opening plaats van de tentoonstelling van Chantal Akerman, een groot succes en een fijne samenwerking met de kunstenares. P 19 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws zijn dat ook. wij dan zijn tevreden, kunstenaars weer mooi en de het dan is resultaat en als zijn ook leuke uitdagingen, altijd het Maar werfleiding. enen de diplomatie de technische productieleiding van en overleg. communiceren van flexibiliteit grote een en Het organisatie, vergt aanpak van concepten andere een deze manier verschillende telkens Al vragen kunst onder noemer gezamenlijke een het ‘G 58,verdiepingen van M HKA nieuwe zeer mooie en waardevolle) maar presentatiesvijf (kleine op de bovenste Daarbij er ook waren nog tentoonstellingen. collectie en de opbouw drie van er ook was de coördinatie muros tentoonstellingen Naast de tijdelijke en extra toter liep ongeveer 18 tentoonstelling 6. De november. het projectdit te werden laten 3 maanden, langer de lopen gebruikelijke dan werd deze er ook investering grote van voor gekozen werd. Omwille ingezet veel op en organisatorisch Dead Singing’. financieel and Een and project waar ‘A Durham Matter mei ofEinde opende Life Jimmie van we de tentoonstelling werken. van met heeft museale een manier ervaring geen organisatie te die samen werken zeker als met andere een organisatie, om Borgerhout. uitdaging een in altijd Productioneel de Kringloopwinkel in Bie van Michels Een tentoonstelling Muros. Extra er opening een was 1 maart het verdieping van FoMu.vierde op Beloff, Zoe de deze keer collectie, metVrielynck kunstenares de Britse het openden de is kader van 16 we tentoonstelling februari de tweede gecontinueerd. gaat. film of met het live begeleid piano om stille een wanneer textualiseerd gecon nodig worden waar daar getoonde De filmklassiekers programmering. de het september reguliere van einde in tot juni, vertrekkend chronologisch Telkens Zuid ‘Filmhistories’. Cinema en donderdag programmeert Dinsdag wetenformats hun doelpubliek te bereiken: ook de wat maar filmmuseale moeilijkere betreft, voorstellingen de ReRun komt, werkt vooral publiek afgetekend naartoe eigen, specifiek voor wat 2012 wat voor 2011 vertoningen, mogelijke een tendens werd leek, de in reguliere verkopen met van boven. derde een Het ‘zichzelf’ naar ging vertoning per bleven de stijgen, bezettingsgraad Zuid. bezoekersaantallen De Cinema betekende2012 voor de derde voor keer op exponentiële een rij groei worden snel een tempo aan gedigitaliseerd. ouderezelfs filmklassiekers omdat wordenproblematisch, vele exclusief uitgebracht, titels digitaal maar 2projector. DCP met digitale een Zuid Vooral uitgerust werden recentere films werd Cinema regering, de Vlaamse van het van Ministerie ondersteuning (pellicule) financiële vertoner. tevens een vertoner digitale Mede dankzij naar loutere een Zuid van Cinema het film afgelopenIn transformeerde jaar Zuid Cinema 2.1.3 motiverende dag, en fijn een eindejaar. achter Voor de gekregen. schermen iedereen boeiende alweer een dit was en Londen geweest. in museum We zeer een hebben interessante rondleiding daar &Albert met Victoria de en medewerkers Techniek naar Productie van gewoonte jaarlijkse Naar (nu voor toch al de derde keer) zijn we december eind

bewaarheid.

Antwerpen’. U en LATT Collectietentoonstellingen met intensieveDe samenwerking Hoge Scholen en universiteiten werd Het succes om met duidelijke te formats werken een telkens waarop itstap

Off Stream op woensdag blijft de wekelijkse afspraak voor een avond vol verrassingen: de betere documentaire, een vanonder het stof gehaalde cultfilm, te (her)ontdekken animatiefilms, experimentele of avant-garde films komen wisselend aan bod.

Ook nodigt Cinema Zuid frequent prominente makers of kunstenaars uit zoals Johan Leysen, Anton Corbijn, Nicolas Provost, Geert Van Rampelberg, e.a.

De wekelijkse Matinee voorstellingen op donderdag blijven een succes. Op die namiddagen toont Cinema Zuid laagdrempelige maar toch kwaliteitsvolle filmtitels.

Vrijdag en zondag blijft het afspreekpunt voor de format ‘Reeksen’. Met deze filmvertoningen vormen actuele of historische gebeurtenissen de aanleiding tot programmatie. Voorbeelden van aanleidingen voor reeksen in 2012 zijn ’50 jaar James Bond’, de 70e verjaardag van Martin Scorcese, e.a. Ook zogenaamde ‘niche’aanleidingen worden niet geschuwd. Zo kan het overlijden van een wat onbekende of zelfs obscure filmmaker die enkel in kleine cinefiele kring gekend is, volstaan om een uitgebreide terugblik te programmeren.

Om de twee à drie weken organiseert Cinema Zuid op zondagochtend ‘parallelle’ voorstellingen: gelijktijdig worden in de twee zalen films gestart voor enerzijds de allerkleinsten en hun ouders en anderzijds voor de wat oudere broer of zus. Voorafgaand aan deze evenementiele voorstellingen (omkadering, snoep, geschenkjes, …) wordt de mogelijkheid tot een filmontbijt aangeboden.

ReRun is de vertoning van een zeer recente film die soms nog loopt in het com- merciële circuit of die te snel uit de roulatie verdween. Deze indiefilms, artistieke films, auteursfilms, e.a. krijgen aldus een herkansing om te (her)ontdekken. In 2011 gingen we van één ReRun filmvoorstelling op zaterdagavond, naar een tweede op zondagmiddag. Eind 2012 experimenteerden we met een derde voorstelling op vrijdagavond. Het is nog te vroeg om hier een conclusie uit te trekken maar de eerste tussentijdse evaluatie leert ons dat ook deze derde voorstelling genoeg publiek genereert.

Naast deze quasi dagelijkse (van dinsdag tot zondag) programmering, organiseert Cinema Zuid met regelmaat allerhande evenementen, lezingen en symposia die dan weer voor een breed publiek bedoeld zijn of andersom voor een duidelijk omlijnde doelgroep. Voor deze voorstellingen werkt Cinema Zuid met diverse actoren uit het culturele veld als Toneelhuis, deSingel, Behoud de Begeerte, deBuren, de Vlaamse Opera, e.a. De paradox is dat het voor deze evenementen vaak moeilijker is om (nieuw) publiek naar de zaal te krijgen maar dat deze avonden ook en vooral interessant zijn qua communicatie en persaandacht.

Tijdens de zomermaanden programmeerde Cinema Zuid ook in 2012 met een wat lichtere toets. Ook hier werd betracht een aanleiding te bedenken bij de actualiteit en werd, bv., een reeks zombie en vampierenfilms vertoond. Twee genres die opnieuw razend populair zijn via recente reeksen als Twilight, True Blood, …

De schoolvoorstellingen bleven ook in 2012 uitermate succesvol en ook nu diende Cinema Zuid vaak scholen te weigeren. De hoop bestaat om een halftijdse kracht op deze voorstellingen te laten werken omdat er nog duidelijk veel groeipotentieel bestaat maar met de huidige kleine ploeg Cinema Zuid aan zijn limieten zit. P 21 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws

— — at Critics Contemporary and Museology Art, in Master Degree —

— en positief over praten. op terugblikken manier en dat ze er op positieve een instelling als hethet M HKA toe, leerproces als met dat positief gevoel, een ze hun stagezowel eindigen is naar belangrijkste Het hebben opgedaan. ervaring en merken dat ze enorme een praktische hun stage beëindigen zeer tevreden dat ze doorgaans leert ervaring Onze taken. gelegd op opvolging,sterk opnieuw, dag de elke kleinste de van nadruk zelfs te accuraat werken.te van werken, wordt Er en leren inzien ze het zeer belang woordelijkheid. Hierdoor leren ze verantwoordelijkheid te nemen, zelfstandig en gevenook we zeer dicht veel bij ze relatief betrokken verant de werking deze Om reden worden halen. ze deze uit stage kunnen dat zij het maximale op te doen op de werkvloer. het ook Wij belangrijk vinden ervaring praktische om studenten het de mogelijkheid belangrijk wij te geven vinden museum Als overwegend —en het zijn studentes. buitenland meestal de ‘grote van werk tentoonstellingen’ bij de en voorbereidingen uitvoeringen te stelt stagiaires jaar basis de productiecel op 6-tal een regelmatige Sinds 2012 in Stagiaires 2.1.4 prominenter. wordt landschap Ook alsmaar de zichtbaarheid het culturele te vinden. in Zuid wist Cinema de weg naar het getal groter steeds publiek in waarin jaar Conclusie? Het voor afgelopen was jaar derde een keer op uiterst een succesvol rij 10 op beëindigen die oktober en 2012 zal stage half Ze begon haar Asia’. in culture and on art some but writing also pursuing, photography I’m documentary which did still and I went travelling graduating The After Netherlands. Rotterdam, Academie in Kooning de Willem in year exchange an with Lithuania Academy of Arts, Vilnius in I earned which Arts Fine het ‘BA een bezit in van in Ze is Aiste 3wekendat kon ze maar blijven. We geeft. voldoening grote een vondenbeide partijen het jammer trachten te bij vermijden meestal productie, omdat voor dit geen van wat iets we zeer een korte stage, deed hier 3weken augustus, Sara in Literature English and of Art Honours History with de U aan Studeert Pierdominici Sara James Marshall. Kerry kunstenaar de Amerikaanse van Stuff’ other and 2013 openen in die zal ‘Paintings voor en research tentoonstelling een en de opstart tentoonstelling de Durham van en terugtransporten de afbraak van de organisatie tot oktober. juli stage van Zij werd bij ingezet deedCandela haar U Alonso Rajal Candela ‘A op. Dead Singing’ and and Matter of Life Durham Jimmie productieproces dehet tentoonstelling van ganse mei. Zij volgde tot half januari mee stage van deed haar Hannah leidtmanagement, op tot haar kunstmanager. en Economie Design Kunst and –derde bachelor, jaar. Art Haar Visual de Hogeschool aan voorStudeert de Kunsten U 2013. in plaatsvinden die James Marshall Kerry van Stuff’ Other ‘OPTIM de de tentoonstellingen van voorbereidingen Ze werkte mee aan Boom Hannah toch —maar komen buitenland zowel als binnen- stagiaires Deze uit de of Compostela, Santiago Spain. niversity februari

Litouwen , Vilnius, Stancikaite U ND

2013. U , U and en Thys ‘Paintings en Harald Jos deS’ van Gruyter Nederland trecht, Master of Arts niversiteit Edinburgh, van Italy , Milaan, de Compostela,, Santiago Spanje Nederland – trecht, -

Taken waarbij stagiaires ingeschakeld worden: — opzoeken van informatie over kunstenaars en kunstwerken; — telefoneren en e-mailen met kunstenaars met de vraag naar informatie over…; — opvragen van offertes bij kunsttransportfirma’s; — planningen maken op verschillende momenten in het proces; — verslagen maken van de projectvergaderingen; — aanhalen van klein materiaal; — accommodatie en transport regelen voor de kunstenaars; — opvang/ontvangst van de kunstenaars.

2.2 ABCD

2.2.1 Archiefwerking De archiefwerking is gebleven zoals in 2011 en kende geen optimalisering met betrekking tot procedures van intake en flow. Er is een centrale vergaarbak voorzien waarin niet geregistreerde en geregistreerde stukken worden verzameld. In afwachting van een archivaris is de werking eerder minimaal.

2.2.2 Bibliotheek De M HKA Bibliotheek bevat een uitgebreide collectie van meer dan 37.000 boeken,catalogi, tijdschriften, audiovisueel materiaal en duizenden documentatiebestanden gewijd aan hedendaagse beeldende kunst en film (vanaf pre-cinema tot vandaag). Alle materialen kunnen ter plaatse geraadpleegd en opgezocht worden via Adlib & Sinebase.

De bibliotheek is gratis toegankelijk voor iedereen die ze wenst te raadplegen. Ze biedt eveneens een informatie-service voor geschreven en telefonische navraag en research.

Er is gratis wifi.

Fotokopiëren is mogelijk. Dit kost voor zwart-wit € 0,05, voor kleur € 0,20. Scans naar e-mail of USB zijn gratis. Het is de verantwoordelijkheid van de gebruiker om de rechten te klaren.

Het personeelsbestand is hetzelfde gebleven; 1 voltijds coördinator, 2 voltijdse bibliotheekmedewerkers en 2 parttime bibliotheek bedienden). 1 parttime helpt vanaf 2011 bij de administratie rond bruiklenen van de dienst Collectie.

Voor wat betreft de wijze van werking en de interne organisatie binnen de kunstafdeling of kunstbibliotheek zijn er geen veranderingen gebeurd.

Het vrijwilligersbestand bestaat uit 1 vrijwilliger à rato van een volledige dag per week en 3 vrijwilligers à rato van een halve dag per week. Deze vrijwilligers worden overwegend ingeschakeld voor klassement en gegevensinvoer in het registratieprogramma Adlib.

Daarnaast doet de bibliotheek een beroep op 1 jobstudent voor de periode van een maand, die zich uitsluitend bezighoudt met registratie van gegevens in Adlib. Het aantal bezoekers in 2012 bedraagt 161 (raadplegingen van M HKA-personeel en gidsen niet inbegrepen). P 23 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws — — operationeel is. zal 2013 begin zodat deze normalerwijze worden getroffen, voorbereidingen alle te bieden. Hiertoe aan biedt online de mogelijkheid de bibliotheekcatalogus genomen. versie Deze gebruik werd in 2012 eind Een nieuwe versie Adlib van — — bibliotheekcollectie: omvang zaken en verwerking van Stand Audiovisuele en Kunstbeeld HART. Artforum, de tijdschriften van met de het artikels van excerperen gestart dien zijnissues aangekocht (vanaf 2004). de boven loop het In is van jaar (Vienna), back ook meteen Quarterly alle Spike Art waarvan tijdschrift 25-tal abonnementen. Vanaf abonnement een is 2012 genomen op het een waarvan titels, 990 een Het betreft Adlib. in gegevens geregistreerd zijn met technische kunsttijdschriften en buitenlandse binnen- Tijdschriften Booklets. de Documenta van te kopen, metboeken aan uitzondering Door James Marshall. en Kerry Durham Jimmie zoals tentoonstellingen, tijdelijke in Muntadas) en Antoni Matta-Clark kunstenaars en aan (bijv. kunstwerkencollectie Gordon de M HKA in kernkunstenstenaars besteed aan Voor aandacht prioritair boeken is de van verdere aankoop (de Appel) en Warschau. New Yorknaar Foundation for Arts), (The the Elisabeth Rotterdam when-the-artwork-becomes-a-novel). 2013 in reist verder collectie Deze de letter de Mbereikt. mappen ondertussen van is het uitzuiveren lopende 200 een meter. Met mappen Deze worden aangevuld. dagelijks Documentatie /9283323 /36 DVD audio-cassettes dia’s. muziek395 DV CD’s /45 videotapes Tapes /59 mini /194 Rom CD / M (07/12/2012 –Persoonlijkheidstest’ XXXII ‘Collectie —21/04/2013) en via zijn deelcollectie ontsloten als die de tijdens collectiepresentatie items (telkens 108 een novels’ tal Het aangekocht. betreft tweevoud), in ‘artist collectie een 2012 curatoren/deskundigen de bibliotheek heeft in buitenlandse twee Zielinska, voorstel DavidOp Maroto &Joanna van met (cfr. de kunstenaar van licentieovereenkomst toestemming mits enkel scannen/fotokopiëren enhandschoenen is verboden. Fotograferen kan papier, met gebeuren raadplegingen zuurvrij in gekaft naarspublicaties het behoud kader In van en beheer wordenbeschreven. deze kunste al deelcollectie aparte als het Adlib-registratieprogramma binnen is collectie Deze en 327 kunstenaarscatalogi. kunstenaarsboeken 800 aanwezig waarvan zijn Er 1.127 aldus kunstenaarspublicaties aangeduid. heeft de Johan Pas die aanwezige kunstenaarspublicaties deskundige bovendien boekencollectie de doorgelicht ganse is 2012 doorIn extern geregistreerd. bevonden, opgenomen Collectie de dienst de bibliotheekbinnen en in nog zich die kunstenaarsboeken de loop hetIn zijn van jaar 243-tal een de titelbeschrijvingen. van het vervolledigen aan gegevens). wordt Er voortdurend met terugwerkende gewerkt kracht (enkel met en titel technische basisbeschrijving de andere helft Adlib, in geregistreerd zijn de titels met van beschrijving volledige helft Boeken

HKA

kunstenaar). budgetbeperking Ongeveer de boeken 32.459. het aantal bedraagt 2012 : Einde

Ensembles de belangrijkste van aanwezige tijdschriftentitels : Alle

materialen en mappen op thema): (kunstenaarsmappen ongeveer

(http://ensembles.mhka.be/events/what-happens- is bedragen: Adlib in geregistreerd aantallen : De het niet mogelijk geweest in 2012 kunstenaars - - - De filmafdeling of Cinema Zuid Bibliotheek biedt toegang tot een internationale collectie van documentatie en informatie over film, video, televisie en andere visuele media.

Het is een handbibliotheek wat betekent dat alle materialen moeten geraadpleegd worden in de leeszaal en niet geleend kunnen worden. De naslag- werken en de laatste nummers van tijdschriften zijn ter beschikking in de leeszaal. Alle andere werken moeten worden opgevraagd. Het aantal werken dat kan worden aangevraagd is niet gelimiteerd. De catalogus is ter beschikking in de leeszaal, niet online.

De collectie bestaat uit 7.274 boeken en catalogi, ontsloten in FilemakerPro, circa 800 tijdschriftentitels en 42 lopende abonnementen op tijdschriften. Artikels en recensies hieruit zijn eveneens ontsloten in de database. Verder zijn er duizenden knipsels (circa 60 lopende meter documentatiemappen) afkomstig uit een scala van de Belgische nationale pers en andere publicaties. Documentatiemappen worden dagelijks aangevuld en zijn gerangschikt op regisseur of personaliteit, gebeurtenis, land of onderwerp. De thematische mappen zijn ontsloten, de andere alfabetisch gerangschikt op naam. Fotomappen: filmfoto’s, diapositieven en negatieven (circa 12 lopende meter). De bibliotheek levert ook het fotomateriaal voor de programmabrochures van Cinema Zuid.

De foto’s, diapositieven en negatieven werden gedigitaliseerd met de hulp van vrijwilligers. Twee vrijwilligers zijn gestart met het digitaliseren van de documentatiemappen. Drie vrijwilligers helpen bij het invoeren van boeken en tijschriften.

De bibliotheek werd door circa 200 bezoekers geraadpleegd, voornamelijk studenten van UA, UGENT, KUL, MADFAC, SKI Gent… De bezoekers bellen of mailen hun vraag naar documentatie over een thema zoals voice-over in film, dansfilm…, een regisseur of een specifieke film en de informatie wordt voor hen klaargelegd.

De collectie kon worden geactualiseerd met de aankoop van 227 boeken, o.a.: — Gardner, Vanessa en Carl Edwards, Audrey Hepburn. From Hollywood Legend to Style Icon (Instictive Product Development, 2011) — Kozloff, Sarah, The Best Years of Our Lives (BFI Film Classics) (London: British Film Institute, 2011) — Johnson, Nelson, Boardwalk Empire. De opkomst van de Amerikaanse onderwereld (Uithoorn: Karakter Uitgevers, 2011) — Aitken, Doug en Noel Daniel, Broken Screen: Expanding the Image, Breaking the Narrative: 26 Conversations with Doug Aitken (New York: 2006) — Wheatley, Catherine, Caché (Hidden) (BFI Film Classics) (London: British Film Institute, 2011) — Eisenschitz, Bernard, Le Cinéma allemand (Armand Colin, 2012) — Wagstaff, Christopher, Il Conformista (The Conformist) (London: British Film Institute, 2012) — Spence, Louise en Vinicius Navarro, Crafting Truth: Documentary Form and Meaning (Piscataway, NJ: Rutgers University Press, 2011) — Martin-Jones, David, Deleuze and World Cinemas: Transworld Cinema/ Transworld Deleuze (London: Continuum International Publishing Group, 2011) — Corrigan, Timothy, The Essay Film: From Montaigne, After Marker (Oxford University Press, 2011) — Hatfield, Jackie, Experimental Film and Video: An Anthology (Eastleigh: John Libbey Publishing, 2006) P 25 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws — — — — .. Collectiebeheer 2.2.3 — — — ook 2012 een in Het verwierf museum verwerven. kunnen beide installaties opnieuw malen getoond. enkele al het Nu heeft daadwerkelijk museum de dia’svan het ICC-archief in en dia’s nog Het had. werd zelf hij intussen die op‘Emission-Reception’ gerestaureerd basis 1976 uit werd door de kunstenaar opnieuw jaar opgesteld. voor dertig Ookstenaar de het dia-installatie in eerst werk werd overleg ter de gelegenheid collectiepresentatie, in van met de kun het ICC. Dit in 1976 Muntadas net van in voor de eenpersoonstentoonstelling Venetië van de tijdens biënnale sleutelinstallatie Dit ook was symbolische een ‘N/E/S/W’.Het de meest omvangrijke is installatie werk iconische de twee van Muntadas. sleutelwerken de vroege van kunstenaar twee devan Spaanse van het hechtte. ICC-archief In veel bleef bewaard belang het materiaal kunstenaar de de zijn vele en waaraan œuvre dit neerslag video’s van cruciale een die het de met museum estate, van steun de rechtenverwierf voor het tonen van (zie 7). tot en ORLAN hoofdstuk Muntadas Matta-Clark Met betrekking Bijl, Antoni Paul Vree, De Guillaume de Gordonuit collectie: Matta-Clark, referentiekunstenaars bestond van die presentatie tentoonstellingen vijf uit met werd collectie een gevierd M HKA gebouwd. van Het 25 bestaan jaar de daaropvolgende in die op deze periode avant-garde hebben voort traditie bevindt. op zich die de maan sculptuur de 1971, uit enige Astronaut’ ‘Fallen PaulDieter Van Roth. Hoeydonck het schonk zijn museum exemplaar van ooit, ‘Autotheater’kunstwerk werk een van 1959, van uit remake een alsook (zie 8) hoofdstuk Spoerri’s uitgebreid Daniel eerste van met remake een 1958-1962’ Antwerpen uit ‘Kunst de tentoonstelling van aanleiding naar engagement. Zowerd en maatschappijkritisch de collectie performativiteit op en zeventig deavant-garde met zestig jaren nadruk in regio onze uit meespeelt. de markt van ondersteuning en omdat te maken ook de hier bevestiging marktconform enigszins om deze ernaar het M HKA streeft Vlaanderen binnen voorEnkel aankopen worden, en dat bv.gelimiteerd presentatierecht een enkel wordt verworven. prijskader. het zijn Daarbij kan dat de symbolisch een rechten binnen aankopen of wordt schenkingen referentie, maar naar als gestreefd marktprijzen de commerciële niet het aankoopbudgetGezien beperkte nemen verwervingen 4. zieVoor hoofdstuk overzicht volledig een de verwervingen, van Gemeenschap. de Vlaamse van bruiklenen en 3langdurige aangekocht, en multiples edities met eigen budget kunstwerken, er werden kleinere 73 en werken 44 Gemeenschap, schenkingen, uit de Vlaamse via 25 aankopen 2.039 werken. waren naar Er met 2012 145 steeg in omvangDe de collectie van (New Craft York:Their i Discuss Filmmakers Great Thirty-Five Film Forum: Elena, Oumano, Film-Makers World’s of the Greatest Art The A-Z: Film Directors Andrew, Geoff, (Kingston: McPherson &Company, 1992) Avant-garde Filmmakers Eight End: Film at Wit’s Stan, Brakhage, (Routledge Key Guides) (London: Routledge, 2011) Film Directors Tasker, Contemporary Yvonne, Fifty Nieuwe 2012) Publishers, & Littlefield Rowman (Genre Present the to (Lanham: and Beyond) 1920s the from and Humor Class Movies: Steve,Vineberg, in American Comedy High 2011) Institute, (London: Film British Classics) (BFI Film Gardens Matthew, Grey Tinkcom, (Kerkdriel: Librero, 2011) filmgeschiedenis uitde genres en regisseurs films, belangrijkste de van overzicht compleet Een perspectief. Kemp, Film juiste in het Philip, meer recente van verworven kunstenaars werden 2012 In ook kunstwerken de internationale van kende 2012 versterking een In de collectie

verwervingen (London: Carlton 2005) Books,

2012 U 2010)niverse,

- -

ensemble van de kunstenares ORLAN. Het ensemble is andermaal gebaseerd op een van laatste tentoonstellingen van Flor Bex in het ICC waarbij haar eerste overzichtscatalogus had moeten verschijnen. De maquette bevond zich in het archief en werd ondertussen gepubliceerd. Het basismateriaal van het werk dat in het ICC bewaard bleef, werd door de kunstenares uitgewerkt tot een installatie, en maakte ze een nieuwe MesuRage in Antwerpen waarbij ze het M HKA mat, met ook enkele van haar collega-kunstenaars als getuigen. Een neerslag van dit alles blijft deel van de collectie van het M HKA, waardoor er een tweede mesurage-project in een publieke verzameling komt naast dat van Beaubourg. Van Paul De Vree kon het M HKA de grafiekmap ‘Verbaal Gelaat’ uit 1969 verwerven waardoor het museum beschikt over de meest belangrijkste grafische uitgaven van De Vree. Om het ensemble van Paul De Vree te contextualiseren is het verwervingsbeleid er ook op gericht het gebied van de visuele poëzie te ontginnen. In 2012 verwierf het museum een reeks van 50 collages en visuele gedichten uit de jaren ’60 en ’70 van de Nederlandse visuele dichter Hans Clavin. De Italiaanse visuele dichter Sarenco schonk enkele vroege ontwerptekeningen en zal in 2013 aan het museum een sub-licentie verlenen voor al zijn filmen videowerken. Van de Kroatische kunstenaar Ivan Kožari´c verwierf het museum een grote sculptuur ‘I’m feeling like the belly of a lion that has eaten too much’, dat als recipiënt dient voor kleinere werken, w.o. 2 doorgezaagde schilderijen en één sculptuur. De collectie verwierf ook werk van lokale kunstenaars w.o. Danny Matthys, Kati Heck, Bart Stolle, Patrick Van Caeckenberg, Nadia Naveau en Vaast Colson. Daarnaast verwierf het museum enkele kleinere edities en multiples van diverse kunstenaars.

Bruikleenverkeer De doelstelling van het bruikleenverkeer is de zichtbaarheid van de collectie te maximaliseren door een beleid van collectie-inzet complementair aan de collectiepresentaties, zonder evenwel deze te hinderen. De langdurige bruiklenen aan publieke en/of semi-publieke instellingen bleven in 2012 hetzelfde als voordien. Er werden 110 werken uit de M HKA-collectie ingezet in 34 lokale en internationale tentoonstellingen. Grotere delen en ensembles uit de collectie reisde naar het Vanabbe Museum te Eindhoven in het kader van l’Internationale. Een bijzonder project betrof ‘Visite’ in Herentals.

Preventieve conservatie Sinds 2010 werd, na een marktonderzoek naar mogelijke alternatieven voor een extern depot, beslist om dat deel van de collectie die niet kan worden opgeslagen in de binnendepots onder te brengen bij Katoen Natie. Dit logistiek bedrijf wenst depotwerking van kunstwerken als niche aan zijn marktaanbod toe te voegen. Waar de Vlaamse overheid geen prioriteit kan maken van goede depots voor haar eigen instelling, biedt deze oplossing een meerwaarde voor het museum. Er blijven echter nog enkele knelpunten: — deze oplossing valt duurder uit dan de vorige; dit wordt echter deels gecompenseerd door de logistieke capaciteit waardoor de handling vanwege het eigen personeel deels wegvalt; — de gegarandeerde temperatuur- en luchtvochtigheidvoorwaarden zijn niet optimaal en kunnen niet worden gecontroleerd; er mag echter van worden uitgegaan dat deze meer dan behoorlijk zijn en dat er de volgende jaren wellicht verdere verbeteringen komen; — problematisch blijft de staatbeschrijvingen van kunstwerken bij weggaan en terugkomen vanwege de afstand tussen depot en museum, bijkomend heeft M HKA niet voldoende capaciteit om een optimale conditieopvolging van werken te realiseren. Er mag echter van worden uitgegaan dat hiervoor vanwege Katoen Natie en het museum de wil bestaat om binnen de mogelijkheden snel tot een nog meer verbeterde en werkbare oplossing te komen. P 27 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws Persoonlijkheidstest. (BK5631_M63)Chlanda hersteld werd intern n.a.v. XXXII: collectiepresentatie Eveneens Marc collectie. van oude Condotti Via met schade de aan M HKA Vanden —Maarten dialoog Eynde in XXX ofMuseum Forgotten History n.a.v. door Cafmeyer Cleo werd opgefrist de zomerpresentatie TheFortuyn gepaste opslag om nieuwe schade te voorkomen. (S0335) Reserves Irene van werden hersteld het M HKA en voorzien aan gaf van bruikleen langdurige te pakken. schade aan bare om het de zicht gegaan ook is werk restauratie de minder in tentoonstelling Na de man) en opnieuw verstevigd verpakt. Byars James Lee van terrestrial (shadow Terrestrial Van werd Eindhoven, Extra AbbeMuseum, extra of an het in of Internationalism’ voor ‘Spirits de tentoonstelling andere bruikleen, een van aanleiding Naar Deckers. meteen door gerestaureerd januari Ann en MLeuven, werd in in de solotentoonstelling een kunstenaar tijdens van –Highway Coin Car, BK7215. 1999, Insert Beeck, it easy, take Speedy 1998, BK7518_M357 de Op voor en Cafmeyer Hans Cleo Maudens Robijns, Gregory doorvoor gerestaureerd 2012 respectievelijk Gert werden 2011 uit in Meesterwerken het tijdens MAS schadegevallen De in gen komen om eventuele te voorkomen. nieuwe schadegevallen aanbevelin en er zullen bestudeerd, worden detail mogelijke in behandelingen laatstejaarsstudente een Kerckhofs, fotografie. restauratie schade De en Anne van bleken,stelbaar en masterproef werden het scriptie een jaar dit onderwerp afgerond zijn. werken De zullen volledig op Paul doek Vree, De van - onher die worden Tremlett van 2013 voorjaar detekeningen restauraties hersteld, waarmee de verder toensteeds de werken. van beschadigde restauratie gewerkt aan over doel op operationele korte termijn met te maken relevante afspraken actoren ook voor tot heeft de kerncollectie en meerjarenplanning een conservatieplan werk een opnieuw produceren. kunstenaar, Het een opmaken van betrokken met de samenspraak —in goede brengen, en zelfs soms toestand restaureren worden beter een ‘behoud gewerkt aan en beheer’, in met het punctueel nu brengen geleidelijk en de eerste saneringen kaart het na in kan Daarnaast opmaken. te kunnen meerjarenplanning een teplan hebben daaruit en van en conservatie restauratie een daaruit om van en beheersvragen, restauratie- conditierapporten, de conditieregistratie, van inventarisatie gesystematiseerde voor een wordt opgestart traject een tevens voor betreft wat de kerncollectie werken zodoende pro-actiever een conservatiebeleid mogelijk wordt. 2013 In documenteren van tot het technisch met betrekking achterstand ingehaald een Ook 2009 werd er sinds werd uitgebreid voltijdse een naar betrekking. deeltijdse een behoudsmedewerker van 2009 in rapporten. aanwerving De voor het conditie opstellen van gemaakt inhaalbeweging een stelselmatig Wel 2008 werdte ontsluiten vanaf en collectiepresentaties bruiklenen. in wordt materieel eerder ten passief de einde geconserveerd kunstwerken er nog collectie De achterstand. een is steeds conservering actieve van vlak Op uitbreidt. ter zake en werking Katoen Natie als zijngegaan infrastructuur wordt zodat eventueel verder opgedaan, op worden deze weg kan ervaring plaats te geven. Dit externe een wordt meteen waarmee proefproject een dan onderbrengenvolume objecten kan de eigen het zelf binnendepots, in die niet de om beste mogelijkheid veruit het voor het op vlak, dit M HKA bedrijf dit van om de inzet als de kwaliteit van zowelKatoen Natie omwille lijkt,

restauratievolumes. in 5houtenDe beschadigd, 2010, reeds in Jef maquettes die Geys Een M.F.- fotowerk Braeckman beschadigd G.D.- Dirk geraakte van 99, meerderheidDe de hersteld, werken volledig van 3pastel ondertussen is de nog 2012 waterschade december werd van 2009 in in aanleiding Naar Actieve

conservering

- - -

Objectregistratie Verbeteringen inzake de basisregistratie van de museumcollectie werden ook in 2012 voortgezet. De basisregistratie is uitgebreid met de registratie per object van standplaatswijzigingen, interne en externe tentoonstellingen, en langdurige en tijdelijke bruiklenen.

De Vrielynck collectie De collectie Vrielynck bevat momenteel ruim 1.300 records in het Adlib registratieprogramma. De verdere ontsluiting in de diepte gebeurt naast Adlib in combinatie met de ‘Ensemblebank’, het nieuwe beeldregistratie- programma van het M HKA ingevoerd in 2011. Wegens langdurige ziekte van de collectiemedewerker Vrielynck is in 2012 hierin weinig of geen voortgang gemaakt. Heel wat bijkomend efemeer materiaal moet nog worden toegevoegd en ontsloten binnen beide registratietools. Het meest in het oog springend efemeer materiaal zijn een 1.200-tal filmposters die in tegenstelling tot de apparatuur wel al in hun totaliteit zijn gefotografeerd. Een bijzonder project betrof ‘Vrielynck Collectie #2: The Infernal Dream of Mutt and Jeff’ waar kunstenares Zoe Beloff door het M HKA, en in samenwerking met curator Edwin Carels, werd uitgenodigd voor een interventie in de collectie Vrielynck. De titel refereert naar een super 8 film uit de jaren ’30 die zich in het archief van de collectie bevond. Deze komische film is een voorbeeld van hoe bewegende beelden een invloed kunnen uitoefenen op de kijker (zie hoofdstuk 9.1). Ook de kunstenaar Maarten Van den Eynde selecteerde enkele objecten uit de Vrielynck collectie voor zijn tentoonstelling ‘The Museum of Forgotten History – Maarten Vanden Eynde in dialoog met de collectie M HKA’ (zie hoofdstuk 7.2)

Panamarenkohuis in de Biekorfstraat De renovatie van het Panamarenkohuis werd in 2012 afgerond. Nadat de ruwbouw en de nutsvoorzieningen tussen 2008 en 2001 werden door het M HKA tussen 2008 en 2011 stapsgewijs in orde werden gesteld, en de installatie van een helikopterdak tijdens de zomer 2011, startte in 2012 de renovatie van de binnenkant en de herinrichting van het huis. In samenspraak met Panamarenko tekende Hans Willemse voor de nieuwe scenografie, die het midden houdt tussen authenticiteit enerzijds en museale toegankelijkheid anderzijds. Op de gelijkvloerse en eerste verdieping werd de oorspronkelijke inrichting in eer hersteld, op de tweede verdieping werden kantoor-, vergader-, en archiefruimtes ondergebracht voor zowel het M HKA als het Panamarenko Collectief. Pal onder de helikopterhaven werd op de zolderver- dieping een open dakterras voorzien, samen met een kunstenaarskamer en een kleine bookshop annex ontvangstruimte voor de toekomstige bezoekers van het pand. Sinds de verbouwing en herinrichting toont het pand zich als één groot kunstwerk, opgezet door de kunstenaar zelf, waarvan alle elementen wonder- baarlijk samenkomen. Aan de buitenkant van het huis valt meteen de vergulde en volumineuze erker op. Recent kreeg het pand ook nieuwe toevoegingen en ‘upgrades’, zoals het helikopterplatform boven de nok van het dak. Binnenin introduceerde Panamarenko nieuwe artistieke elementen, zoals twee dansende zwarte “Raven” achter de inmiddels verglaasde garagepoort, die bij tijd en wijle klapwieken met hun vleugels. Maar Panamarenko denkt aan nog meer, getuige zijn ‘work in progress’ op een van de zolderkamers, waar hij aan een installatie werkt die de bewegingen van de kosmos volgt. Kortom, het verbouwde huis werd niet alleen een totaalkunstwerk op zich, maar ook een publiek monument in de meest volledige zin van het woord. De indeling van het huis, en vooral de fragiliteit van de inboedel, laat uitdrukkelijk geen grote aantallen bezoekers toe, zoals dat ook het geval is voor andere kwetsbare erfgoedsites (denk aan het Maison Stocklet of de grotten van Lascaux). Toch zal het mogelijk zijn om vanaf het voorjaar 2013 het Panamarenkohuis te bezoeken. Er zal wekelijks een kleine groep van maxi- P 29 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws kennis en ontwikkeld volgendeNaar ensembles structuur een onderzoek is verricht, voor ontsluiting. veel mogelijk geklaard onderbestaat ‘creative commons’. worden andere gevallen de In rechten zo rechten’ wordt van Er of dat is zo veel dat mogelijk ‘vrij gewerkt met materiaal de kunstenaars. van archief de uit bibliotheek entatie-inhouden persoonlijk betekenis-clusters. relevante van ensembles of anderzijds het ontwikkelen structuur, digitale lopendevan presentaties’. Dit betekent enerzijds de verdere de uitbouw van stondInhoudelijk het voorbije het teken het in jaar van ‘contextualiseren gekozen de ensembles diepte strategisch te in werken. aantal een geen volledigheid (alle na objecten), hebben met jaar maar om de ambitie elk we streven kwantitatief: dan hierbij is veeleer ambitie De kwalitatief inzichten. bijis te vast het houden, beter te maken, zichtbaar en te ontsluiten diverse van actoren, open een en ‘levend’ dat voor waarde grote het archief van museum objecten van en relevante netwerk’ ontstaat ‘sociaal een manier die Op worden toegevoegd. entiteiten de verschillende aan en notities snel —ook informele drempelig —laag kunnen allerhande media en digitale registratiegegevens klassieke bijdragen. Behalve en bemiddeling) nu rechtstreeks en ook Publiekswerking (Collectie afdelingen en productie diverse Presentatie van &documentatie, Dit betekent dat voor deinvoer aanpak. collega’s en kiezen geïntegreerde een Ween tentoonstellingen. verlaten de pad gecentraliseerde het van klassieke projecten kunstwerken, rond betekenislagen te creëren diverse kunstenaars, dat toelaat werkinstrument gedragen breed intern een Ensembles is M HKA geïmplementeerdwerden nieuwe functionaliteiten en aangepast. (Ensembles-As-A-Service). E.A.A.S van Daarnaast met de ontwikkeling gestart Ensembles op desktop –computerop het M HKA aanbieden van en werd er de applicatievan voor tablet (cfr. en smartphone 2011) in 2012 in M HKA zette Na de ontwikkeling voor kennisdeling. werkinstrument multi-mediaal online Ensembles, een met de verdere M HKA uitbouw van kaart opnieuw de digitale (M HKA) Hedendaagse Antwerpen het Kunst van trok 2012 Museum In M HKA_Ensembles 2.2.4 het de ook blijft Meester van maar Gemeenschap, zelf. de Vlaamse van blijven en volgen, daarmee nu want het is het wel huis van M HKA kunstenaar top deze Antwerpse van de steeds inzichten wil Het M HKA Panamarenko. het en de van pand verdere ontsluiting van exploratie het van œuvre digitale de voortwerken aan intensief wil ensemblesoftware met haar het M HKA terwijl gevoerd worden het zal Collectief, van huis door het Panamarenko 15 persoon. per euro bedraagt toegangsprijs De M HKA. op de website het van ticketing-service de online via kan Inschrijven krijgen. 8personen toegelaten rondleiding maal worden, gepersonaliseerde een die — —

essays, documen collectieteksten, bestaande van gemaakt gebruik Hier het verder van pand deGeleidelijk ontsluiting evolueren. zal Het beheer U death-and-singing http://ensembles.mhka.be/events/jimmie-durham-a-matter-of-life-and- Singing’ and of Life, Death AMatter applicatie Durham. bij ‘Jimmie de tentoonstelling een van en ontwikkelen Archive Durham Voortzetten het van Jimmie becomes-a-novel http://ensembles.mhka.be/events/what-happens-when-the-artwork- met Zielinska. de curatoren David Maroto &Joanna king samenwer in - ‘artistnovels’ de deelcollectie van en ontsluiting aankoop

gedeeld ‘The Book Lovers’ Book het van ensemble ‘The itwerking :

; gelijklopend met de - - - — Nieuwe Kunst in Antwerpen (omtrent G58) http://ensembles.mhka.be/events/nieuwe-kunst-in-antwerpen- 1958-1962-maar-het-zien-zelf-new-art-in-antwerp-1958-1962-but-vision-itself — ‘5 Ensembles’; Guillaume Bijl, Gordon Matta-Clark, Antoni Muntadas, Orlan en Paul De Vree. http://ensembles.mhka.be/events/5-ensembles-25-jaar-m-hka — Neonlicht (internationaal netwerk rond Paul De Vree) http://ensembles.mhka.be/events/neonlicht-5-pierre-garnier-in-het- archief-paul-de-vree — ‘The Museum of Forgotten History’; collectiepresentatie met insert van Maarten Van den Eynde http://ensembles.mhka.be/events/the-museum-of-forgotten-history-xxx- maarten-vanden-eynde-in-dialoog-met-de-m-hka-collectie-the-museum- of-forgotten-history-xxx-maarten-vanden-eynde-in-conversation-with- the-m-hka-collection — ‘Persoonlijkheidstest’: collectiepresentatie http://ensembles.mhka.be/events/collectie-xxxii-persoonlijkheidstest- collection-xxxii-personality-test

Deze ensembles werden steeds in het Nederlands en het Engels ontsloten. Veel informatie (vooral tekstmateriaal) is ook beschikbaar in het Frans. In 2013 zullen we er ook naar toe werken de applicaties in het Frans aan te bieden aan het publiek. 2012 was het jaar waarin M HKA de bezoeker onder meer overtuigde via digitale bemiddeling; van 3.000 pageviews in januari tot 20.000 in december of van 300 gebruikers naar 2000. Een belangrijk onderdeel in deze applicaties is het fotomateriaal en bewegend beeld. Het documenteren van de collectie en lopende presentaties gebeurt door de fotograaf en fotobeheerder Christine Clinckx. Dit materiaal wordt zowel gebruikt voor M HKA Ensembles, de website muhka.be en bredere publiekswerking & rapporteringen. Voor videoregistraties wordt beroep gedaan op externe filmmakers. Verdere montage gebeurt zowel intern als extern. Voor de productie bundelen hier onze krachten en werken we samen met Art Tube, communicatie & bemiddeling.

Voor 2013 ligt de keuze in grote lijnen vast: we volgen in belangrijke mate de tentoonstellingskalender, maar zetten bovenal in op de kern van de M HKA kunstcollectie. Uiteraard bouwen we ook verder aan verschillende al gestarte ensembles (bijv. het ensemble Kerry James Marshall). Daarnaast hebben we een aantal inhoudelijke interne werkgroepen die verder werken rond bepaalde deelproblematieken (o.m. rond auteursrecht en sociale media).

Op technisch vlak In 2011 hebben de we de fundamenten voor onze ensemblebank gelegd: allereerst een gebruikersinterface die de interne werking moet ondersteunen en in het najaar ook een publieksinterface. Via deze laatste werd de informatie in de zalen naar onze bezoekers toe ontsloten. De inhoud van de ensemblebank werd hierdoor toegankelijk via elke moderne smartphone of tabletcomputer. Gebruik van QR-codes in de zalen ondersteunen dit proces. In mei 2012 (parallel met de opening van de Jimmie Durham- retrospectieve) werd een uitgebreide desktop-publieksversie gelanceerd. Daarnaast werd werk gemaakt van het verder verfijnen van onze gedecentrali- seerde invoer (wie kan wat invoeren en/of bewerken, consulteren). Dit stelt ons in staat nog meer betrokken actoren en diversere actorengroepen rechtstreeks te betrekken bij de kennisopbouw. Tegelijk werd voor de mobiele publieksversie tred gehouden met de laatste technologische tendensen. P 31 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws 2.3 houden. laag infrastructuurkosten capaciteit (zelfs situaties), extreme we de in tegelijkertijd en kunnen moment op de elk toepassing over voldoende beschikt deze manier Op staan. capaciteit extra bij te of te af vragen hiervan op staat basis in en is belasting de eigen van moment bepaald een bewust zich hebben. is nodig toepassing De de capaciteit van ween processorkracht die op worden gehuurd afhankelijk opslagruimte maar lokaal, niet staan servers De de Cloud van getrokken. kaart model.business en werkbaar 2013 wordt in en 2014 geschikt een nog gezocht naar EAAS van te stappen. Voor om in klaar de verdere staan uitbouw en buitenland binnen- Nowoczesnej wWarszawie, Sztuki en Muzeum Warschau eerste pilots) als in (met geselecteerde instellingen TomislavEen aantal Zagreb Gotovac Institute, We en organisaties. noemen het (EAAS). Ensembles-as-a-Service instellingen - geïnteresseerde Ensembles partner aan met het M HKA aanbieden van start gedeeld met voor derden. plannen 2013 De van zijn jaar dit we ambitieus: gaan werd omgevormd de worden toepassing tot dat kan platform, volwaardig een met de de publieke stijl van en desktop. gemaakt conform Ookopgefrist werk elk keken de juweeltjes om naar op oog er dan die te uit halen kritisch met de zeer een jury’s waar het Zuiderpershuis, in deelnemers alle ontvingen aan. eer alle kunstenaars voor open huis als en het deed het van M HKA credo en door kunstenaars de professionele tot feest uit groeide scène. voor waar een editie vierde De opkomst duidelijk blijkt dat evenement dit op veel bijval kon rekenen binnen te verzorgen om uit de live-performances tijdens avond.Visch U Job T. Koelewijn, en Henk Wim Bijl, Schippers Marc Kinoshita, Suchan vraag en het Verhoeven NICC nodigde op onze Gert de taart deelname. maakte voor uit actieve een debat,goed nodigden we opnieuw jaar dit kunstenaars en een de ‘State Arts’ ofBovenop als the vaste ingrediënten de ondertussen bouwden 2009 in we de het eerste editie Sinds evenementNICC. uit. gestaag en het en HART, Ward Klara Weiss,met geluidskunstenaar mediapartners samenwerking in uitnodigen beeldende wewaarop de voltallige kunstscène ‘Art’s van met editie de vierde januari We Birthday’. Een evenement startten Communicatie 2.3.1 en verwelkomden plaats. Weyers we Ina haar en bemiddeling in municatie medewerker Lauwers als Sarah com Zuid we van namen afscheid Cinema In het versterken. team Waerts Maréchal en Jelle Justin respectievelijk kwamen medewerker werd genomen. afscheid hun plaats als Preter De In vormgeving en medewerker Jirka Poels als editing en coördinator. Anne-Marie Ook van het afdelingshoofd bijzonder in Weyts als Kathleen ling van afscheid namen ‘L’Internationale’.het samenwerkingsverband vondVan tentoonstelling Deze plaats Eindhoven. binnen Abbemuseum in 1956-1986’Collections geheel een het die vormde in met de tentoonstelling 6European of Internationalism. den we ‘Spirits de prachtige tentoonstelling had Daarnaast de activiteiten. van visibiliteit externe anderzijds grotere een en en bemiddeling enerzijds communicatie verhoogde een naar digitale ging waarbij er veel aandacht publiekswerking, voor jaar de afdeling mooi gevuld een 2012 was al projecten Met deze twee alleen Durham. het werk Jimmie van van retrospectieve en grootschalige een Akerman Chantal van tentoonstelling Europese overzichts grootschalige toonde 2012 de allereerste In het M HKA P stap werdTer volop belangrijke deze voor van de voorbereiding M HKA het het toeNaar werd van jaar einde gebruikersinterface de interne opnieuw host voor We het was de M HKA Canvascollectie. januari Eind het en algemeen de in communicatieafde publiekswerking afdeling De U BLIEKSWERKING it de talrijke - - - - de tweede verdieping in het M HKA een plaats kregen voor de nationale jury. Ook deze editie was een groot succes met een enorme waaier aan potentieel. De drie grote tentoonstellingsprojecten van 2012 hadden een groot bereik bij het publiek dankzij vrij tot zeer uitgebreide campagnes en persaandacht in binnen- en buitenland. Voor ‘Spirits of Internationalism. 6 European Collections 1956-1986’ was er de samenwerking met het Van Abbemuseum, wat de opportuniteit met zich meebracht om gerichter het Nederlandse publiek te benaderen en tot in Antwerpen te lokken. Voor de tentoonstelling ‘Chantal Akerman. Too Far, Too Close’ sloot het M HKA opnieuw een overeenkomst met Lijn.Com, het publiciteitsbedrijf van De Lijn, om voor een plaatselijke visibiliteit te zorgen. In Antwerpen reed een hele periode een volledig beklede Chantal Akerman-tram rond. In de pers werd deze tentoonstelling enorm goed opgepikt, wat mee zorgde voor een grote exposure en een groot bereik van potentieel publiek. De tentoonstelling ‘Jimmie Durham. Een kwestie van leven en dood en zingen’ was een topper op internationaal vlak. Via een intensieve perscampagne, in samenwerking met externe PR bureaus, zorgde het M HKA ervoor dat deze tentoonstelling in heel Europa op de kaart werd gezet. Ook werden er advertenties geplaatst in belangrijke internationale vakbladen. Het campagnebeeld was enorm sprekend en leende zich daarom perfect voor een mooie affichecampagne. Aanvullende werden ook affiches ontworpen met enkele quotes van de kunstenaar die zeer uitgebreid geafficheerd werden in heel Antwerpen, dit om mensen tot denken aan te zetten en op die manier te ‘triggeren’ om de tentoonstelling te bezoeken. Samen met het Nederlands huis deBuren werd er een wedstrijd opgezet waarbij jonge schrijvers gezocht werden om een reflecterende column te schrijven over het werk van Jimmie Durham. De twee columnisten wonnen een reis naar dOCUMENTA(13). Zowel de tentoonstelling ‘Chantal Akerman. Too Far, Too Close’ als ‘Jimmie Durham. Een kwestie van leven en dood en zingen’ stonden in de top 10 van tentoonstellingen van 2012 gepubliceerd door Artforum.

Openingen Vanuit communicatie besteden we specifieke aandacht aan de openingen van onze projecten. Het openstellen van een nieuwe tentoonstelling is telkens opnieuw een bijzonder moment voor zowel de betrokken kunstenaars als iedereen die een bijdrage leverde tot het resultaat. Een moment waarop niet alleen de voorstelling van het project centraal staat, maar ook de ontmoeting in een ongedwongen feestelijke sfeer op maat van de diverse genodigden. Aan grote tentoonstellingen koppelen we een previewmoment met korte rondleidingen, voor de officiële opening nodigen we telkens gastsprekers uit. Voor kleinere projecten plannen we omkaderende activiteiten als performances, boekpresentaties of een eenvoudige drink. Dit resulteert in druk bijgewoonde avonden, waarop kunstenaars, professionals, studenten, vrienden, politici en geïnteresseerden elkaar vinden in het M HKA als open huis.

M HKAzine Toen we het M HKAzine in het leven riepen hadden we niet alleen de ambitie om ons publiek op een aantrekkelijke manier op de hoogte te brengen van wat er reilt en zeilt voor en achter de schermen van het M HKA. We maakten het ook tot een bescheiden platform voor kunstenaars en mensen die we graag bij onze werking betrekken. Van april 2011 tot september 2012 waren het de covers van kunstenares Valérie Mannaerts die de lezers konden bekoren, vanaf oktober 2012 werd zij hierin opgevolgd door kunstenaars Aglaia Konrad. Na Hans Theys was het dan vanaf oktober 2012 de beurt aan muzikant en schrijver Mauro Pawlowski om vijf M HKAzines lang een persoonlijke interpretatie op onze collectie neer te schrijven. Het tijdschrift kan ondertussen op veel bijval rekenen en is een vaste waarde geworden in het communicatie opzet van de instelling. De vraag naar een anderstalige versie kunnen we wegens budgettaire beperkingen voorlopig spijtig genoeg niet inlossen. P 33 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws Verslag te na lezen is op www.vpid.be/nl/event/say-something en trajecten presenteerden eigen een tentoonstelling. ze in lijke artistieke thema’s en identiteit’. ‘religie hun persoon ze in verwerkten ontmoeting Deze over zijn hun van gesprek werkpreview met en de persoonlijk een kunstenaar ze voor een hun opzet. te kregen gebruiken voor dag De de opening inspiratie te leren kennen en als Durham om hetboden we werk de Jimmie kans van Bond van ZonderSomething’, samenwerking een (VPID) Naam en KifKif, de kunst’. van beeldtaal op maat vanuit de rondleiding een thema’sde tentoonstelling ‘identiteit en hun in nieuwe schooljaar het en op museum kregen in startten en Roemeens, Pools, Taalcarroussel Russische Vormingplus, van oorsprong. taalcursussen De Oost-Europese van Antwerpenaren 120 waren kwam, tot ontmoeting Durham voor en dialoog. basis reflectie leven het dagelijks boden in de nieuwe medeburgers een kunst van betekenis en over visie Gesprekken identiteit, culturele Durham. het werk Jimmie van gesprek rond in te leiden vanuit de inhoudelijke thema’sAntwerpenaren binnen groepjes nieuwe door kleine werdenVijfenveertig ingevuld gidsbeurten werden Stadsklap. de rondgeleid tentoonstelling in het programma binnen nieuwkomers Antwerpen waarbij 345 in de Stad Antwerpen, van Inburgering werdrichte aandacht met op de poten o.a. acties Dienst gezet door aantal een Een brede voor publieksge doelgroepen. diverse aanbod gedifferentieerder stap een hebben een tentoonstelling die gezet dat naar we is in krijgt, ding ook bijzondere een Wat Durham vermel Jimmie bij van de tentoonstelling het publiek gesmaakt. voor door jong hetbemiddelingstools publiek ze werden Salon, in allemaal en dragers de op zalen digitale in audiotentoonstelling, en video-interviews opgesomd de hieroverde projectfiches. staan Infopunten in in toe. Details project dit naar en tijd energie extra bemiddeling er binnen ging de nazorg tot het november. projectwerk en de realisatie, Zowel de als voorbereiding in mei van nl. stond de zaal, uitzonderlijk in Durham lang Het werk Jimmie van gelden en voor dekan werking. de visie op poten hebben bemiddeling representatief wetenscherpe als te die zetten we volop waar tentoonstellingen op inzetten. bijzondere een mooie er paar een collectie en waren Akerman bemiddeling Chantal van ook de tentoonstelling kreeg Daarnaast Durham. Jimmie van stond2012 het teken het voor de in deel tentoonstelling van jaar van groot een Tentoonstellingen 2.3.2.1 Bemiddeling 2.3.2 liggen. het nauw ons hart die aan instellingen evenementen het nu van aandacht communiceren ook naar uit andere van gaat onze evenementen enbrengen kleinere grotere het van M HKA, in Facebook. de Naast M HKA het van onderhet gebruiken actiever de aandacht Verder kanalen. media hebben social toegelegd erg wediverse jaar dit ons op worden gedeeld kan ook via gemakkelijker voortaan door gebruikers inhoud demonitoren. websites Aan werden buttons ook toegevoegd, share zodat de beter voortaan bereik het systeem dit effectieve via zijde onze Wij van kunnen registreren. te online deze worden weg wenst geïnformeerd via voortaan zich beide nieuwsbrieven. Op websites voorsysteem het de publiek digitale kan dat Zuid voor werdZowel Cinema er geïnvesteerd als beter een voor in het M HKA 15 van Ook geëngageerde de groep jongeren het van project ‘Say het van werk vanuit Jimmie de die thematiek van groep Een extra Doelgroepen Jimmie stellen dat veleeen weWe die tijdens tentoonstellingen kunnen media E-nieuwsbrieven en social

Durham - - - -

Naast de gebruikelijke bemiddeling en aandacht voor diverse doelgroepen, bood deze tentoonstelling ook de mogelijkheid om er een aantal grote publieksevenementen aan te koppelen:

Museumnacht Naar goede gewoonte werden op de eerste zaterdag van augustus de deuren tot laat in de nacht opengezet voor de Antwerpse Museumnacht. Het aanbod van performances in de zalen bij het werk van Jimmie Durham bood een extra invalshoek om de poëzie van de kunstwerken te bekijken en te beleven. Laat in de nacht was een optreden van de theatercompagnie van Vitalski, nachtburgemeester van Antwerpen, een hit op het zomerse terras bij nacht. 3.114 bezoekers werden tijdens de Museumnacht geteld, een voltreffer van formaat. De combinatie van een tentoonstelling van een bekend kunstenaar, artistieke acties en een mega-evenement als Museumnacht leveren voor het M HKA een stevige toeloop van geïnteresseerde bezoekers.

Kunstendag voor kinderen Het nieuwe initiatief van minister Joke Schauvliege om op de derde zondag van november, kort voor de ‘Dag van de Rechten van het Kind’, alle Vlaamse cultuurhuizen op te roepen om een extra aanbod te doen om kinderen en gezinnen te laten kennismaken met het kunst, werd ook in het M HKA enthousiast opgepikt. Dit evenement viel samen met de laatste bezoekdag voor de tentoonstelling van Jimmie Durham, waardoor we vanzelf een ‘finissage’ voor jong publiek op poten zetten. We nodigden vier jeugdauteurs uit om, geïnspireerd door het werk van Jimmie Durham, te komen voorlezen uit eigen werk. Gidsen boden actieve workshops aan en kinderen werden opgeleid om andere kinderen rond te leiden. De drukbezochte dag werd afgesloten door een statement van de kinderrechtencommissaris, Bruno VanObbergen, over het recht van kinderen op cultuur. Een kleine 500 bezoekers namen deel aan deze dag, waaronder 150 kinderen.

Nocturne En ook de ‘Nocturne voor het onderwijs’, een weerkerend moment bij het begin van het schooljaar, viel nog binnen de periode van Jimmie Durham. Het bood de gelegenheid om leraren vanuit een voor kinderen toegankelijke tentoonstelling van topniveau nogmaals te laten kennismaken met de inhouden die we op maat van scholen aanbieden. Leraren kunnen op die avond via interactieve rondleidingen voorproeven wat ze later met hun klas kunnen doen, en worden hierbij van extra inhoudelijke en onderwijskundige informatie voorzien. Met een feestelijke receptie worden ze ook tijdens een netwerkend moment bedankt voor hun vertrouwen en engagement. Een opstap naar gedifferentieerder publiek, via het aantrekken van aparte initiatieven die aansluiten bij het werk van een tentoongestelde kunstenaar, of via inhoudelijke aansluiting bij bepaalde acties met evenements- waarde, biedt voor publiekswerking van het M HKA een mogelijkheid om het artistieke werk op een meer laagdrempelige wijze in ontmoeting met publiek te brengen. De intensiteit van dit soort momenten ligt in het gerichte begeleiden van en aansluiten bij een extern lopend proces, waar we als museum moeten op inspelen volgens de agenda van de partners. Bij initiatieven uit het eigen huis, zoals de Nocturne, kunnen we de eigen inhoudelijke doelstellingen scherper bewaken en inzetten.

Chantal Akerman De tentoonstelling ‘Too Far, Too Close’ van Chantal Akerman, voor een groot deel voorbereid in 2011, dient natuurlijk extra vermeld te worden omdat we hier, net als bij Jimmie Durham, een prachtige inzet hebben weten te realiseren in bemiddelingstools met een artistieke impact: zowel de vormgeving en inhoud van de info- en documentatieruimte in de ronde zaal, als de gerealiseerde video-interviews met andere kunstenaars over haar werk en de leporello met extra uitleg bij de werken, boden de tentoonstelling op sublieme P 35 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws om te op gaan. uitstap waarbij de genoemde de andere toelaten meerschoolplanning, maanden dan de interne wel aan dan verbonden programmering, onze lijk minder aan schoolbezoeken waarschijn van is oktober en november. programmering De en labo’s rondleidingen waren mei, voor scholen plaatsvonden die maart, in Het en sponsors. merendeel vips daarvan groepen, scholen, georganiseerde Zowel voor 950 van gidsbeurten. met totaal een groepen, en grote kleine Doorheen het voor werden jaar ongeveer georganiseerd rondleidingen 450 gaan. op uitstap minder dat het scholen het is museum om aan maanden redenen die vermits extern zo evident, niet is de opkrikken andere maanden in Dat aantal groepen. aantal volgeboekt helemaal met het maximale zijn ook dikwijls de dagen dan de piekmaanden In de zalen. in tegelijkertijd laat slechtsmuseum 5groepen Het gehele per graad. heden als komen afleiden, groepen even klas per goed algemeen we weinig kunnen groepsgrootte Qua ingebed. breed onderwijs in Werken en leeftijden. de uiteenlopende richtingen graden, met en rond kunst we al bereiken differentiatie Qua Kunst. Kennismaken algemene rondleiding het worden, devoor meest gevraagd naast Lerarenopleiding, Dubbelfocus, plooien. Zomerken we dat het labo Mediawijsheid en de vorming dag halve gehad om hebben te zich ont kans nieuwe ontwikkelingen en aantal een 2011 hebben van ingebed, zich de er lag: vernieuwingen die inhoudelijke basis vanuit de voortzetten voor kunnen zich Het het heeft aanbod onderwijs creëren. te kunnen aanbod bezoeker digitaal een ende zoeken ensemblebank ook vormen om belezen voor of jonge minder een must.een We van verder de gestaag werken inhoud diepgaande aan intussen voorlopig op begeleiding inzet extra een mediawijsheid is bezoekers, onze van doen op de 21ste eeuwse competenties beroep willen we in effectief ren op. Als positieve commenta andere kanalen via de even hosts als goed er via we krijgen en en de de iPads ensemblebank van het van gebruik graduele een hier stijging (host), We bemiddeling. te zien leiden de in digitale in de persoonlijk bezoekers opdie zaterdag gastvrouw.-heer en zondag aanwezig de als om, zijn zalen in jobstudenten aangetrokken het 25 M HKA, kader jaar van in tentoonstellingen hebben bij ingeburgerd, het we is nog najaar, sinds de niet collectie beginnende nemen. kunnen huis referentie de mee die bezoekers naar met QR-code en we kaartjes het maakten te museum zienin en beleven kregen, dat ook zich nog bezoekers moedigen hun bezoek na verder wat verdiepen ze in het de publiek website ook via kon de ensemblebank te raadplegen. aan Om waarmee gezet, werd eveneens de desktop een documentatieruimte in Durham Jimmie lezen. Bij van de bezoekers de info tentoonstelling toestellen kunnen het publiek de te de toestellen de geven. hand Via met los vastgelegde in kabel Weop de zitbanken. de mogelijkheid (om zijn in niet reden) budgettaire om gelegd ter te beschikking werden iPads voorzien. Opnieuw hiervoor databank tot toegang de de directe om zalen ook in het was belangrijk achtergrondinfo, hebben of toegang tablet tot hiermee eigeneen smartfoon de verdiepende bij de titelbordjes de met bezoekers enkel QR-codes vermits geplaatst. Maar inhoudelijke input en context. het Om publiek de weg werden te laten vinden extra bij verder 2012 zijn tentoonstelling bood ensemblebank elke in De gezet. de tentoonstellingen van 2011 werden stappenDe in die gezet digitalisering qua 2.3.2.2 Digitalisering te zetten. in mogelijk zo zwaar niet om telkens budget tot Het hoog relatief was. is spijt onze verhouding tot beschikbaar ons de tentoongesteldevan werken. Nadeel in dat de was voor kostprijs realisatie op zonder de beleving belang deze tentoonstelling groot meer in van was ling ‘look& feel’. de artistieke in dewijze bemidde meerwaarde een van impact De Rondleidingen Onderwijs datOmdat het blijkt werken met bemiddeling QR-codes iPad, en digitale

- -

In het voorjaar van 2012 hielden we een extra nocturne voor verantwoordelijken van groepsbezoeken, waarvoor we ook een aparte folder verspreidden. De opkomst tijdens deze avond was eerder beperkt. Maar in de totalen van groepsbezoeken zien we wel een effect op de aantallen in het najaar: een zesde van het totaal aantal georganiseerde groepen kwam in de maand oktober. We durven stellen dat we met het extra initiatief wel degelijk impact hebben kunnen hebben op de programmering van deze groeps- verantwoordelijken. Er is echter nog wel extra actie nodig om het algemeen volume groepen op te trekken. In 2012 werd voor de gidsen extra vorming opgezet, namelijk in sessies filosoferen en dramatechniek. Het aanbod Dubbelfocus voor de Lerarenopleiding werd ook opgefrist voor de groep nieuwe gidsen. Ter voorbereiding van de opening van het Panamarenkohuis werd aangevat met een vorming voor een deel van de gidsenploeg in het atelier van de kunstenaar. Gidsen krijgen per nieuwe tentoonstelling ook nog steeds een rondleiding op maat door de kunstenaar of curator en een stevige bundel informatie en artikelen ter zelfstudie.

2.3.2.3 Extra Lokaal DKO en Sketch In navolging van de aanzet in 2011 werden opnieuw stappen gezet om ‘jonge’ kunstenaars in huis te halen op kleine evenementiële momenten. Deze acties nemen minder de lopende tentoonstellingen als aanleiding, maar willen de drempel verlagen voor artiesten op zoek naar eigen publiek, binnen het domein van de lokale actieve hedendaagse kunstenaars. Met de stedelijke afdelingen van het Deeltijds Kunst Onderwijs is een opstap gemaakt tot inhoudelijke verdieping vanuit de tentoongestelde werken en actieve netwerken van het museum. Twee maal per jaar wordt het museum opengesteld in het kader van een lezingenreeks door kunstenaars. Rinus Van de Velde, Joris Ghekiere en Ria Pacquee kwamen in een avondvullende lezing hun werk toelichten aan de studenten en docenten van het DKO. Daaraan voorafgaand konden de bezoekers het museum met een gids bezoeken. We beogen hiermee een nauwere betrokkenheid van de vele kunstbeoefenaars in Antwerpen aan de programmering van het M HKA. Net als in het najaar van 2011 nodigden we de organisatie SKETCH uit om op een zomerse zondag een interactieve tekenactie op poten te zetten in de interne publieke ruimte. Een tiental tekenaars, stiptekenaars, schetsers palmden het M HKAFE en het terras is en deelden hun creatief-artistieke werk met het publiek. Met dit soort initiatieven biedt het museum de kans aan jonge artiesten om zich te liëren met zowel het artistiek profiel van het museum als met het aanwezige publiek.

Bovenlokaal Visite Het project ‘Visite’, een samenwerking met Locus en de cultuurcentra in Vlaanderen, bood de gelegenheid om buiten de muren van het museum ook op publiekswerk in te zetten. In Kasteel De Paige in Herentals, een prachtig kasteeltje waar cc ’t Schaliken kunstprojecten presenteert, werden, in het kader van Visite, een aantal werken uit de collectie getoond , naast werk van lokale kunstenaars. Onder de noemer ‘Reflecties’ stonden M HKA-werken van kunstenaars als Terlinden, Nauman, Fabre, naast nieuwe realisaties uit de plaatselijke artistieke context. Zo werd werk uit de M HKA-collectie niet enkel door plaatselijke kunstenaars, maar ook door jongeren in schoolverband in reflectie gebracht, wat ook een geslaagde presentatie opleverde en beslist zijn impact naliet bij de jonge bedenkers. Na een geslaagde en druk bijgewoonde openingsavond kwamen scholen en vrije bezoekers gedurende twee weken de tentoonstelling bekijken. Gidsen van het M HKA leidden de bezoekers rond via de gebruikelijke interactieve methodes. De getoonde reflectieve werken nodigden daar expliciet toe uit. P 37 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws februari Datum: Antwerpen KDG 3de en Cultuurbemiddeling, Kunst jaar Begeleiding: december 14 Datum: — — en taken: Project — 3 Sofie Vermeiren Begeleiding: november 14 2011 Datum: — en taken: Project — activiteiten. kelijke verbonden producten de en eraan uiteenlopende in tentoonstellingen en aantrek stevige verdiepend inhoudelijk proceswerktussen en kwalitatief interessante een weten combinatie te maken bemiddeling de dienst heeft 2012 In realiseert. evenwicht breekbaar een Het dat tentoonstelling per zich tijd. is het en van museum zeker de ook de eigen het visie aan eigen werk, aan aan vormen en middelen, op het de maat zoeken telkens optimale van in bestaat publiek groot een te ontsluiten opdracht naar om deze Onze visie te maken. kennis zijn de we kunstenaar om van bevoorrecht metde de kunstenaar, visie vanuit het voorbereiden zich: inhoudelijk nauw in overleg in met spanning houdt een bij ook telkens hoePubliekswerk hedendaagse dan kunstprojecten zou zijn. effectief hoe de belangstelling ’t afwachtten 2012 van einde dat we aan benieuwde een spanning Het in was te krijgen. de vingers in huis om inhoudelijke een voorbereiding de verhalen aan omtrentbegonnen het hetzomer van M HKA 8personen. gidsen De het groepjes publiek van grote in de en vanaf stakeholders en betrokkenen, VIPs, jaar toe te laten: half een eerst over de vloer komen. Tegen 2013 het was 2012 einde om concept in bezoek klaar veeltallen in bezoekers toe dat groepen laat niet grote kunstenaarswoning de van fragiliteit De om degelijk een te beleid bezoek ontwikkelen. van belang sprekende het is van grootste plek vele geïnteresseerden intrigeert, publiek open te stellen op Net tijden. gezette omdat deze tot de verbeelding 2013 vanaf mogelijkheden om het van de atelier kunstenaar van werk gemaakt expliciet is Collectief en het Panamarenko metsamenwerking de kunstenaar de publiek. In voor ‘groot’ ontsluiten beperkt het van Panamarenkohuis hebben kan blijvende voor op collectiewerk. latere meerwaarde inzet dat voor ophet punt deze wordt materiaal tentoonstellingen gesteld een coherent een in geheel Welingen dat te uit omkaderen. van er daarbij gaan collectietentoonstel drie ,25 M HKA, jaar het het kader van verjaarsdagsjaar om in het de tijdens in energie zette najaar expliciet Het bemiddelingsteam 2 Elisabeth Ennekens Elisabeth Durham Jimmie van de tentoonstelling Bundel voor met uitwerken voor tips rondleiding in kleuters krokuskriebels het begeleiden Salon tijdens in activiteiten van krokuskriebels; het het voor kader Salon van in in kleuters aanbod van uitwerking voorpaasatelier uitdenken en begeleiden kleuters Annelien Byttebier Annelien bij L’Internationale de tentoonstelling en uitwerken voor bedenken gezinnen tentoonstellingsspel werking dagelijkse in meedraaien accent het najaar aanwezig belangrijk een in op was het Daarnaast Panamarenkohuis Voorbereidingen en opening collectie Lot Wens Lot Academiejaar 2011-2012 –stagiaires de de Antwerpen KDG kleuteronderwijs, jaar Antwerpen KDG en Cultuurbemiddeling, Kunst jaar

Sofie —

Vermeiren 2012 juni — (nietapril doorlopend) — 2012 25 januari - - Project en taken: — meedraaien in dagelijkse werking — uitwerking van aanbod voor kinderen in het Salon in het kader van krokuskriebels; begeleiden van activiteiten in het Salon tijdens krokuskriebels — uitwerking van activiteiten voor erfgoeddag + begeleiding tijdens erfgoeddag Begeleiding: Sophie Gregoir

Lore Laleman SLO Kunstwetenschappen KULeuven Project: observatie rondleidingen, inwerken in rondleidingsmethodiek M HKA; rondleidingen geven Datum: januari 2012 Begeleiding: Sophie Gregoir + gids

Lisa Vanhaeren SLO Kunstwetenschappen KULeuven Project: observatie rondleidingen, inwerken in rondleidingsmethodiek M HKA; rondleidingen geven Datum: oktober — november 2012 Begeleiding: Sophie Gregoir + gids

Axelle Goossens Specifieke Lerarenopleiding Artesis Hogeschool Project: observatie en gegeven van rondleidingen aan volwassenen en kinderen in collectiepresentatie, hulp bij krokuskriebels Datum: april 2012 Begeleiding: Sophie Gregoir

Sonia Busselen Opleiding museumgids Leuven Start: februari — juni (occasioneel) Taken: rondleidingen volgen en zelf geven in Chantal Akerman Begeleiding: Sofie Vermeiren

2.4 Ondersteuning

2.4.1 Financiën en HR-beleid Op budgettair vlak waren de plannen in 2012 ambitieus. Projecten als ‘Chantal Akerman’, ‘Jimmie Durham’, ‘Nieuwe Kunst in Antwerpen’ en de collectiepresentaties vroegen aanzienlijk meer middelen dan in het verleden. Er werd een en begroting opgemaakt met meer opbrengsten aan ticketontvangsten, sponsoring, horeca, e.d. De ambities werden niet gehaald, tenminste niet volledig. De aandacht om te blijven zoeken naar externe financiering buiten de gewone subsidies is wel aangewakkerd, en werpt nu haar vruchten af. De publiekscijfers hebben niet het gedroomde aantal bereikt, maar we zijn wel opnieuw de weg ingeslagen van ernstig stijgende aantallen. Het BTW-vraagstuk bleef aandacht vergen. De controle wilde niet vlotten, en de visie op de belastbaarheid van kosten en investeringen bleef erg verschillend tussen het M HKA en de controleur. Dit is zeker een aandachts- punt voor de toekomst. Op HR-vlak werd in de zomer 2012 een medewerker personeelszaken aangeworven die beschikt over de nodige expertise in dit domein. Zowel voor de dagelijkse personeelszaken als voor het personeelsbeleid in brede zin P 39 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws de het 2012 Gedempte werd voorjaar Zuiderdokken. in terras Het tweede met prachtig een zicht op door het M HKAFE, gebruik in reeds was ervan over prachtige Een zonovergoten twee beschikt dakterrassen. Het M HKA gecorrigeerd. de terrassen betreffende van de afwatering Tenslotte werd ook enmet nieuwe aluminiumstructuren. superisolerend glas uitgebreid. op koepels het vier De Scheldeterras werden vervangen volledig opwerd of vernieuwd beide en ook de de terrassen verlichting elektriciteit en werden opnieuw betegeld. Daarbij en -bedekking, nieuwe dakisolatie werden het stadsterras voorzien een naar van Scheldeterras en de helling mei werden 2012 In de werken voor de renovatie afgerond. Het het van dak outsourcing. van decennia bijvoorbeeld zoals het U het M HKA, dan het zijn. Veelen resultaat prestatieverbeteringen instellingen grotere waarbij duidelijke kostenbesparingen meer en meervandaag manifesteert, het technici. budget externe van voor het inhuren opleveren euro 9.000 op van 2013in besparing een voor de productieafdeling Dit zal opbouwperiodes. tijdens technici heteventueel van van team bijstaan en het transporten klusjes, voor alsook kleine Zuid en het Panamarenkohuis, Cinema hetworden van M HKA, voor buitenschoonmaak zowel als de binnen- ingezet team dit kan het deze bezit te manier Op in zijn rijbewijs. een van Zedienen eveneens basis. hoogtewerker een van als en het gebruik schoonmaak organisatie. de hele binnen inzetbaarheid als afgestemd worden, zowel planning qua kan op elkaar dat flexibel team facility een in resulteert statuut, WEP+ in met schoonmaakprofiel een ,aangevuld dienst eigen facilitaire Twee in VTE — — voordelen ten opzichte de eerste: van aantal een optie gaf tweede De te organiseren. zelf ofrancier de schoonmaak andere een leve om te uit resultaten aangezet kijken ons en naar kost, heeft het Dit van contract. geleverde onderzoek de naar grenzen prestaties, binnen prestaties werden onderzocht jaar nodig de twee laatste en bijgestuurd waar dezelfde leverancier. aan uitbesteed jaar De vijftien meer werd dan al maak schoon De gekozen 2012 deer in schoonmaak. van voor nieuwe een aanpak de 2011 contracten van werd in Na de heronderhandelingen en vervollediging beheer en facilitair Infrastructuur 2.4.3 bevestigd. euro 100.000 aankoopbudget van de beheersovereenkomst. Voorts van werdbij het minimale de goedkeuring opgenomen regering voorbereidende een in Vlaamse de voltallige nota aan Schauvliege door minister werden wel maar zeer uitdrukkelijk eenkomst, werden opgenomen groeitraject een niet de naar beheersover in vragen De - beheersovereenkomstDe 2012-2016 werd ondertekend 2012. op 16 augustus en beleid Organisatie 2.4.2 gegeven om competentiegerichte een te introduceren. evaluatiemethodiek museum voor het meerwaarde de toekomst in belangrijke een deze aanwerving zal zich die trend een is de schoonmaakdienst van Het insourcen industriële in profielenDe deze mensen hebben van formele een training de schoonmaakdienst. alleen doet meer dan en de hele van ter organisatie ondersteuning inzetbaar multifunctioneel dus Het is team bijvoorbeeld verzorgen, zoals transporten. kunnen taken productie, en andere zijn zoals voor andere afdelingen inzetbaar 2 VTE inzetbaarheid. en tijd kostenverlaging 20% beschikbare van van en verdubbeling een en voor dit eigen lagere een kost. dienst, Concreet betekent een dit leverancier in de externe van kon omgezet worden 2VTE 1 VTE naar Zuid en Cinema M HKA Worx SD werd aan de offertevraag opdracht beperkte een van basis Op

betekenen. vele na nemen ookZA, deze beslissing

- -

heraangelegd door de firma ArteZ, en werd eind mei opnieuw opengesteld voor publiek. Dit terras heeft een grandioos uitzicht op de Schelde en zal door het M HKA voornamelijk gebruikt worden voor evenementen en het tonen van kunstwerken. Het M HKA ontvouwt zo al de troeven van zijn unieke locatie tussen de Schelde en de Gedempte Zuiderdokken.

Tijdens de Open Wervendag op zondag 13 mei waren de werken in hun eindfase. Zo kregen gegadigden al een exclusieve preview van deze unieke plek in Antwerpen met een demonstratie van het plaatsen van terrastegels, en konden ze gratis de tentoonstelling op de vijfde en de zesde verdieping bezoeken. Dit was ook de pers niet ontgaan. Zowel de VRT-radio (middagnieuws van 12u en 13u) als ATV brachten verslag uit van dit evenement in het M HKA.

Op het gebied van veiligheid wordt de ingeslagen weg voortgezet. Stelselmatig worden er gezocht naar nieuwe manieren om veiliger te werken. Het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) vergadert maandelijks. De samenstelling van het CPBW is licht gewijzigd als gevolg van sociale verkiezin- gen in mei 2012. Tweemaal per jaar wordt er een evacuatieoefening gehouden. In 2012 werd het jaarverslag 2011 m.b.t. de werking van de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk ingediend bij de regionale directie Toezicht op het Welzijn op het Werk. In samenwerking met architect Luc Deleu werd een technisch lastenboek samengesteld voor de restauratie van het kunstwerk ‘Skyspace’ van James Turrell. Dit lastenboek maakt deel uit van het aanbestedingsdossier dat door het Agentschap Kunsten en Erfgoed gepubliceerd zal worden in 2013. In 2012 werd een nieuwe aanvraag ingediend ten behoeve van een nieuwe milieuvergunning. Voor de opmaak van het verplichte EPC is in 2012 de monitoring van het verbruik opgestart. De resultaten zullen in 2013 bekend zijn. Wat betreft elektriciteit is het M HKA ingegaan op het aanbod van de Vlaamse Overheid om in 2012 mee in een contract te stappen waarbij honderd procent groene stroom wordt geleverd door een aan te duiden leverancier. De dienst Infrastructuur en Housekeeping heeft ook de kleine facility contracten van de personeelsdienst overgenomen. Het contract met de leverancier van kantoorbenodigdheden werd opnieuw bekeken. Vervolgens werden er lagere tarieven afgesproken d.m.v. de systematisering van de aankopen. De overstap naar honderd procent gerecycleerd papier werd op datzelfde moment mee onderhandeld. Er werd een interne verhuis gerealiseerd van de afdelingen Presentatie en ABCD. In 2012 werd de bibliotheek voorzien van extra kasten.

Biekorfstraat 2 In 2012 werden de renovatiewerken van de binnenafwerking afgerond. Dit was de laatste nodige stap op het gebied van infrastructuurwerken om de ontsluiting van het Panamarenkohuis mogelijk te maken. Deze werken omvatten o.a. nieuwe bepleistering, speciale schilderwerken, elektriciteit- en verlichtingsaanpassingen, inbraak- en brandbeveiliging, correctieve werken in de kelder, vloerwerken, gyprocwerken en kleinere restauratiewerken. De exploitatie van het pand ging van start, en er werden verschillende onderhoudscontracten afgesloten binnen het kader van de eigenaarsverplich- tingen en de overeenkomst met het Panamarenko Collectief. P 41 M HKA Jaarverslag 2012 2 Afdelingsnieuws Cyclus M HKA 2.4.4 met samenwerking de leden de van constructieve De en werking samenstelling Bestuur: van Raad 2.4.5 — — — — — — volgendeDe werden gerealiseerd: 2012 in aanpassingen voortgezet. te werken werd milieuvriendelijker organisatie ingeslagen wegDe om als Wouter waarnemers: Ploey, De Krols Eric schoonmaak. de van de de publiekscijfers, insourcing tenwerking en alsook sponsoring, de evenemenHet besteed aan aandacht auditcomité specifieke 2012 in heeft en het monitorenrekening, controlesystemen. de de interne van efficiëntie van de controle ende het jaar eventueel bijstellen de begroting, van kwartaalbasis, op en het van toezicht verslaggeving op de financiële het o.a. bestuur, aansturen Het Wouter auditcomité waarnemers: de frequent raad over van rapporteert in zijn Ploey, De werkzaamheden Krols Eric zetelen 18 bestuur de stemgerechtigde raad van In en 2niet-stemgerechtigde leden: mate bijheid belangrijke tot en zij dragen in het beleid het van M HKA. de comités tonen en werkgroepen betrokken via grote een deals bestuurders vergadering de Zowel voltallige via voor het M HKA. meerwaarde belangrijke het de computers van afsluitende van monitoring ’s avonds. wordt zoveel mogelijk geweerd; kantoormateriaal bij van de aankoop wegwerpmateriaal van het gebruik en worden bakoliën afgevoerd; apart verfafval schoonmaakmiddelen, de 100% overstap biologisch afbreekbare naar Panamarenkohuis, als M HKA voor m.b.t.de 100% elektriciteit overstap zowel stroom groene naar de 100% overstap kopieer- gerecycleerd naar en printpapier, Van Philippe Hecke (extern Pohlmann, lid)Joachim Ivo Van Vaerenbergh (voorzitter), Koen T’Sijen, HRM-comité Toon Wassenberg (voorzitter), de Beeck Op Jan Koen Benijts, Kennis, Frank auditcomité en werking Comités samenstelling en werkgroepen: enbevoegd Begroting voor Financiën minister de Vlaamse van afgevaardigde voor Koen Cultuur Kennis, bevoegd minister de Vlaamse van Houthuys, afgevaardigde Kristina regeringsafgevaardigden: 2 Toon Wassenberg Quaghebeur, Vanvaeck, Rolf Mark Naeye, Pohlmann, Nadine Joachim Ivo Stef Van Van ter Braak, Alexander Vaerenbergh, Bellingen, de Beeck, Op Jan Liska, Heylen, Vivian Thérèse Legierse, Philip Yolande Smet, De Daem, Chantal Hilde Avontroodt, Benijts, Frank Wouter Ploey De (voorzitter), Koen T’Sijen (ondervoorzitter), bestuurders: 18 bestuur raad van Samenstelling

bestuur van raad een is -

Het HRM-comité is bevoegd voor diverse personeelskwesties zoals aanstel- lingen, bevorderingen en ontslagen, alsook voor de functieomschrijvingen. In 2012 volgde het HRM-comité de evaluatie van de directie op. Dit traject werd ondersteund door SD Worx.

werkgroep artistiek beleid Thérèse Legierse (voorzitter), Vivian Liska, Rolf Quaghebeur, Alexander ter Braak, Stef Van Bellingen, Luc Wauters (extern lid)

De werkgroep artistiek beleid legde in 2012 de focus op de concrete uitwerking van een collectiebeleidsplan. De werkgroep werkte hierbij intensief samen met de directeur en de afdelingsverantwoordelijke Collectie. Het plan zal in het voorjaar 2013 gefinaliseerd worden. De werkgroep boog zich eveneens over de beheersovereenkomst en de prioriteiten waarop het M HKA zich in de toekomst zal richten.

werkgroep publieke profilering Chantal De Smet (voorzitter), Yolande Avontroodt, Hilde Daem, Kristina Houthuys, Nadine Naeye, Mark Vanvaeck

De werking van de werkgroep publieke profilering kon in 2012 niet worden gecontinueerd, vermits het tijdelijk wegvallen van de functie van afdelingsverantwoordelijke publiekswerking.

De raad van bestuur besteedde in 2012 eveneens aandacht aan de volgende onderwerpen: — nota van de minister van Cultuur aangaande de beheersovereenkomst 2012-2016 met daarbij de vraag tot het uitbouwen van een voortrekkersrol in eigen land en een sterk internationaal profiel — M HKA extern, samenwerkingsverbanden en omgevingsfactoren — ontwikkelingen FotoMuseum en samenwerking met het Provinciebestuur Antwerpen — missie — presentatie werking Cinema Zuid — profiel afdelingsverantwoordelijke publiekswerking — aankopen en schenkingen — visienota marketing — tentoonstelling Jimmie Durham — jaarverslag 2011

Aantal bijeenkomsten en aanwezigheden De raad van bestuur vergaderde in 2012 op regelmatige tijdstippen en kwam vijf keer samen. De algemene vergadering werd gehouden op 20 maart 2012. Zowel het auditcomité als het HRM-comité kwam viermaal samen. Er werden drie vergaderingen belegd met de werkgroep artistiek beleid. De gemiddelde aanwezigheidsgraad bedroeg 70%. 3 3 Sociaal-economisch verslag van de werking P 45 M HKA Jaarverslag 2012 3 Sociaal-economisch verslag van de werking

Inkomsten 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 5.000.000 3.000.000 7.000.000 2012 2011 3.1 verwacht. hoger euro dan 110.000 Akkoorden) Intersectorale =Vlaamse lagen middelen (VIA VIA De communicatiekosten. projectbijdrage een voor we eenmalig ontvingen deVia stad Antwerpen geheel onverwachts. projecttoelage werd geboekt. Er nog kleine een Dit werd kwam geschrapt. toelage de volledig provincie van structurele De opbrengsten werden gehaald. niet verbonden publieksopkomst qua en de verwachtingen De daaraan vorige uit jaren. provisies uit werd gerenoveerdHet voor dakterras 436.926 middelen Deze euro. kwamen (+112.000). begroot dan waren het de waren overwegend uitgavenkant Aan de presentatiekosten hoger die verlies. ernstig een Voor het M HKA boekt tijd, lange het sinds eerst over het jaar. op en 31/12/2012, bedragen de aantallen Het m.a.w. betreft geen gemiddelde gegevens cijfermatige hieronderDe vermeld, zijn ‘momentopname’. een 01 02 03 04 05 2016 2015 2014 2013 2012 2011 Inkomsten begroot Inkomsten reëel Inkomsten voorgesteld in beleidsplanInkomsten 2012-2016 uitgaven Totaal U Omzet itgaven 5.740.963,00 6.159.021,00

versus inkomsten Totaal

inkomsten 6.022.780,00 5.734.586,00 Jaren %inkomsten Groei -1,50 5,03 boekjaar het van Resultaat -136.241,00 -6.377,00 3.2 Personeel Aandeel loonkosten in de totale uitgaven

Totale uitgaven Loonkost % tav uitgaven - inv. subsidies 2011 5.740.963,31 3.150.438,61 54,9% 2012 6.159.021,00 3.376.286,00 54,8%

— Gemiddelde loonkost per VTE in 2011: 47,025.40 — Gemiddelde loonkost per VTE in 2012: 46,444.37

Ontwikkelingen personeelsbezetting

VTE aantal medewerkers 12/31/2011 59,95 71,00 12/31/2012 60,70 71,00

Type contracten — contracten onbepaalde duur: 71 Waarvan: — DAC: 1 — Gesco: 5 — Wep+: 2

Gemiddelde arbeidstijd per afdeling in voltijdsequivalenten

VTE 31/12/2010 VTE 31/12/2012 Directie 2,00 2,00 Programmering 12,60 12,90 ABCD 9,40 9,20 publiekswerking + zaalpersoneel 19,75 18,85 Ondersteuning 16,20 17,70 Totaal 59,95 60,65 P 47 M HKA Jaarverslag 2012 3 Sociaal-economisch verslag van de werking

Budgetten Budgetten 2.000.000 1.000.000 2.500.000 1.500.000 200.000 300.000 500.000 250.000 100.000 350.000 150.000 50.000 0 0 2012 2011 1 3.3 1 01 02 03 04 05 2016 2015 2014 2013 2012 2011 01 02 03 04 05 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2012 2011

Begroot Reëel Presentatie begroot Presentatie reëel 2012-2016 beleidsplan Presentatie Beleidsplan 2012-2016 Beleidsplan Vanaf 2009 wordt de afschrijvingskost van de verbouwingen niet meer meer niet de verbouwingen afschrijvingskost van de 2009 wordt Vanaf Presentatie investeringssubsidie. een door gedragen Publiekswerking W excl. excl. depot Panamrenko, huur 1 erkingskosten ABCD Totale Uitgaven infrastructuur onroerende en huisvesting 5.687.724,00 6.159.021,00 Jaren Jaren publiekwerking 348.000,00 449.079,00 546.476,00 393.624,00 1

afschrijving qua uitgaven % totale 194.068,00 192.563,00 8,87% 7,90% 3.4 Groei subsidies en toelagen jaar Vl. Gem. % groei provincie % groei stad % groei 2011 4.599.000,00 0,00 50.000,00 0,00 68.400,00 0,00 2012 4.645.000,00 1,00 0,00 -100,00 118.348,00 73,02

Projectsponsoring Bedrijvenclub 2006 77.266,30 2006 35.125,00 2007 148.635,08 2007 43.031,50 2008 159.962,55 2008 131.018,12 2009 96.063,00 2009 203.086,00 2010 0,00 2010 107.404,00 2011 0,00 2011 76.464,00 2012 46.198,35 2012 84.111,20

In Natura sponsoring (ruilovereenkomsten) Klara, Roularta en Akzo Nobel opgenomen in bedrijvenclub

3.5 Kunstenaars

Uitgaven 2011 2012 Reis- en verblijfkosten 1 23.889,81 19.888,29 Kleine vergoeding 6.985,80 2.682,00 Honoraria en loon 185.526,56 93.648,06 Productiekosten 122.008,00 49.021,39 Totaal 338.410,17 165.239,74

1 Gesponsorde overnachtingen zijn niet inbegrepen

Werking met kunstenaars 2011 2012 Actief 1 328 129 Passief 2 590 641 Totaal 918 770

1 productie- en aanpassingen van nieuw werk, lezingen, symposia, voordrachten, kunstenaarsgesprekken, concerten… 2 louter presentatie van de werken zonder interactie: ophangen kunstwerken, filmen videoprojecties… 4 4 Verwervingen – Bruiklenen 2012 P 51 M HKA Jaarverslag 2012 4 Verwervingen – Bruiklenen 2012 Totaalprijs: 13617.5 U 1976-2007, color, 15:04 video min, 16 sound, mm, The Wall on video b&w, Super sound, film 8mm 25:20 1977-2005, min, — U (Paris Sous-Sols de Paris color, on video 18:40 1975, film min, 16 silent, mm — Intersect Conical color, on and video b&w film 16 sound, mm 1976, 30 min, — ( Substrait color, on video 1974, 9:40 min, Super silent, film 8mm — Bingo/Ninths color, and on 1974, video b&w 10:50 Super silent, film 8mm min, — Splitting b&w, sound 61:30 1973, min, — View Sauna color, on 1976, video 15 min, Super silent, film 8mm — Slivers City 13:50 color, on 1973, video film min, 16 silent, mm — Clockshower on video film b&w, 16 sound, mm 1972, 32 min, — Automation House on video film b&w, 16 sound, mm min, 1972, 43 — Food color, 23:10 on 1975, video min, Super silent, film 8mm — Day’s End color, on 1972, 12:56 video film min, 16 sound, mm — Fresh Kill on video Super silent, film 8mm 9:47 min, 1971, — Child Fire color, on video 1972, 41 min, Super silent, film 8mm — House Open on video film b&w, 16 silent, mm 9:32 1971, min, — Tree Dance b&w, sound min, 60 1971, — Voyeur Chinatown — 4.1 Gordon Matta-Clark 2012 –M HKA Gemeenschap Vlaamse Aankopen A ankopen ankopen U Dailies)nderground 2012 S dollar nderground) Kati Heck — Neue Freunde (Hot Hot Spatzi), 2011 126 x 86 cm + 196 x 136 cm + 126 x 86 cm photograph, ecoline and oil on barite paper prijs: 10.000 Euro (excl BTW)

Ivan Kozaric — I’m feeling like the belly of a lion that has eaten too much Afmeting: variabel sculptuur als recipient voor kleiner werk (2 doorgezaagd schilderijtjes en kleine sculptuur) materiaal: metaal, canvas prijs: 17.500 euro

Antoni Muntadas — N/S/E/O (Noord-Zuid-Oost-West), 1976 (Antwerp version), 1976 Jezus aan het Kruis, beeld duivel, textile (amerikaanse vlag en vlag USSR), papier (wereldkaart) Afmetingen variabel — Emission – Réception, 1973 Dia-installatie Totaalprijs 30 000 euro

ORLAN — MesuRAGE du M HKA Installatie 2012 meetstok op sokkel met plexikap, jurk in plexiglazen staander, glazen flesje met sop, schildersezel met opschrift, koperen plaat op marmeren sokkel, fotofiguren op sokkel, foto’s — video du performance MesuRAGE du M HKA Video-installatie 2012 video: couleur, son 27’ Totaalprijs: 17.500 euro

Bart Stolle — Debris, 2011-2012 51.5 x 61 cm Acryl en hout op MDF prijs: 3502.3 euro

Patrick Van Caeckenbergh — 3 Tekeningen van oude Bomen (winter 2010-2011) 33,5 x 60,0 cm, 40,0 x 58,0 cm, 42,5 x 52,0 cm Ingekaderd: 54,5 x 80,8 cm + 62,0 x 79,3 cm + 64,3 x 73,4 cm Pentel 120 3DX - 0,5mm A315 Prijs: 9005.40 euro P 53 M HKA Jaarverslag 2012 4 Verwervingen – Bruiklenen 2012 (maat: 12/14) Textiel T-shirt Death White (10.5 cm) x14.5 — (50 Editie +10 a.p., en gesigneerd genummerd) — euro 300 Prijs (32 x48 cm) (6/6) Editie Zonder titel — 27 euro Prijs Editie cubit, 1x-royal 2011 — euro 200 Prijs (7.5 x16 cm) Editie Stock 2011 of pixels, — 55 euro Prijs (13 x13 cm) x4.5 (422/100) Editie XY, 2011 XX — euro 70 Prijs (141.5 x118 cm) Editie Zonder 2011 titel, — 20 euro Prijs (34.5 x50 cm) Affiche Tout est politique, 1998 20 euro Prijs — (75.5 x55.5 cm) Affiche Tout va bien, 2003 20 euro Prijs — (75.5 x55.5 cm) Affiche Tout va bien, 2003 20 euro Prijs — (75.5 x55.5 cm) Affiche Tout va bien, 2003 — chouchou and celebrate Colson’s crisis the campaign’, year nine 2009 ‘one documenting. corkpops to hundred booklets hundred of two plus ten corkpopkeyholdersfifty production to the help finance Vaast Colson Jef Geys Brouwn Stanley François Lawrence VanPatrick Caeckenbergh Antoni 2012 M HKA aankopen Eigen

(9/150)

Muntadas (1/3) (1/3) (1/3)

Curlet

Weiner — Don Judd Botlegger Design Textiel (maat: M) — ‘Wishing Well Edition’, 2011 Editie (3 x 9 cm) — Infinitus est numerus stultoru Editie (5 x 5 cm) — No more superheroes, 2001 Editie Totaalprijs: 715,50 euro

Paul De Vree — Verbaal Gelaat, 1969 Editie met 6 zeefdrukken (45 x 45 cm x 6) Prijs 300 euro

Nico Dockx — A protest against forgetting, 2012 Editie (50 x 70 cm) Prijs 20 euro

Marijke van Warmerdam — Gestreken en gevouwen, 2011 Editie (Sunday #013) Prijs 50 euro

Jochen Lempert — zonder titel, 2012 Editie (Sunday #014) Prijs 50 euro

Pierre Bismuth — Aphorisms from 1999 and 2011, 2012 Editie (Sunday #015) Prijs 50 euro

Robert Barry — SOMETHING THAT IS…, 2012 Editie (Sunday #016) Prijs 50 euro

Anri Sala — CLOCKS, 2012 Editie (Sunday #017) Prijs 50 euro

Gabriel Kuri — zonder titel, 2012 Editie (Sunday #018) Prijs 50 euro

Hans Clavin — Signal iii, 1969 Collage (29 x 21 cm) Prijs 50 euro P 55 M HKA Jaarverslag 2012 4 Verwervingen – Bruiklenen 2012 50 euro Prijs (29 x21 cm) Collage 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage you, wants 1969 The army 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage 1969 Time, 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage 1969 Xxxooo, 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage 1969 Eularchie, 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage 1969 Cel, 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage Poemop, 1969 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage 1969 Ocean, 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage Sundayswallow, 1969 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage you love, need is All 1969 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage (lab)ora(leb), 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage Music for 1969 Eve III, 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage Music for Eve 1969 II, 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage Music for Eve 1969 I, 50 euro Prijs — (29 x21 cm) Collage 1969 Droomboot, — U 1969 nmistakable,

1969 — l’Angerie, 1973 34 Collages (29 x 21 cm x 34) Prijs 1700 euro

4.2 SCHENKINGEN 2012

Paul Van Hoeydonck — Fallen Astronaut, 1971 Beeldhouwwerk (8.5 x 3 x 1 cm) Schenking van Paul Van Hoeydonck

Anna Bella Geiger — O Pão nosso de cada dia, 1978- 2006 Foto (x3) 1/3 (76 x 48 cm) 2/3 (59 x 48 cm) 3/3 (95 x 79 cm) Schenking van Charif Benhelima

Vaast Colson — Screwed, een selectie aangepaste ophangsystemen, 2011 Editie (1/5) (44 x 40 x 0.9 cm) Schenking van Vrienden van Het M HKA

Nadia Naveau — Le rêve de saint-bonnet, 2012 Editie (1/100) (59.5 x 52 cm) Schenking van Vrienden van Het M HKA

Danny Matthys — Beneficio Guatemala, 2010 Schilderij (113 x 93 cm) — Close Reading, 2011 Schilderij (172.5 x 82.5 cm) — Happy Birthday, 2011 Schilderij (124 x 124 cm) — Contro discorso Schilderij (84 x 124 cm) — Viktoria, 1987 Tekeningen (13/13) Diverse afmetingen — Sjamaan, 1985 mixed media (6 x 215 cm) — Venezia e Cultura, 1984- 1988 mixed media (225 x 225 x 7 cm) — Z.T. (Massive Gold), 1979- 2010 Fotocollage (157 x 185 x 4 cm) Schenking van Danny Matthys P 57 M HKA Jaarverslag 2012 4 Verwervingen – Bruiklenen 2012 Foundation Dieter van Roth Schenking Installatie Zonder 1959- titel, 2012 — Spoerri Daniel van Schenking Installatie Auto-Theatre, 1959- 2012 — Vrienden van Het M HKA van Schenking (27 x36 cm) (88/100) Editie 2009 Vuurademhaling, De — Mabellini Isaia van Schenking (duur: 00:06:30) Film One Day Show at Sarenco Vree, éDe Zaffelaere, 1971 (29.4 x21 cm) — Tekening 1973 Noi crediamo, (29.4 x21 cm) — Tekening emorte, 1972 Natura (29.4 x21 cm) — Tekening by asistem…, is foolish way The of most becoming ingenious 1972 (29.4 x21 cm) — Tekening 1972 Non eravamo poeti, L’Italia giardino: èil (29.4 x21 cm) — Tekening 1971 popolo Il vincerà, èforte, armato (29.4 x21 cm) — Tekening Avanti riscossa!, popolo, 1971 alla (29.4 x21 cm) — Tekening 1968 Gott, Kein — Geiger Bella Anna van Schenking (17 cm) x12 x6 Editie OPão 1978 nosso de dia, cada — Baere De Bart van Schenking beeldhouwwerk 2011 gouden penis, — Baere De Bart van Schenking Editie C — Dieter Roth Daniel Van KerckhovenAnne-Mie Sarenco Geiger Bella Anna KožaricIvan Jimmie U JO, 2011

Spoerri

Durham Chantal Akerman — La Chambre, 2007 Video (duur: 00:31:11) Schenking van Chantal Akerman

Ivan Kožaric — Sentences Editie (oplage van 50) (9/9) (50 x 35 cm x9) Schenking van Ivan Kožaric Prijs 2000 euro

Luc Tuymans — Portrait, 1995 Editie (oplage van 143) (27 x 18 cm) — Superstition, 1995 Editie (oplage van 143) (27 x 18 cm) — Tracing, 1995 Editie (oplage van 145) (27 x 18 cm) — Pillows, 1995 Editie (oplage van 145) (27 x 18 cm) — Premonition, 1995 Editie (oplage van 145) (9.5 cm) — Peter, 1995 Editie (oplage van 143) (8.5 x 9.9 cm) — Lamp, 1995 Editie (oplage van 143) (12.7 x 9.9 cm) — The Green Room, 1995 Editie (8.2 x 10.2 cm) Schenking van MUKA youth prints

Hamish Fulton — Mont Blanc, 2009 Sculptuur (9.5 x 17 cm) Schenking van Vrienden van Het M HKA

Nadia Naveau — Nicholas Herakles, 2012 Sculptuur — Mr. Bunnykins ‘Autumn Days, 2008-2012 Sculptuur Schenking van Vrienden van Het M HKA

ORLAN — ORLAN-corps, 2012 Editie (oplage van 75) — De la mesure à la démesure, 2012 Object (300 x 300 x 700 cm) P 59 M HKA Jaarverslag 2012 4 Verwervingen – Bruiklenen 2012 — — — — — — — — — — — — — — bruiklenen Langdurige 4.4.1 4.4 Video BK_7619 — Video — Video — 4.3 Janssen Wim van Schenking Beeldhouwwerk Corner Piece, 2011 — ORLAN van Schenking (100 x150 cm) print (100 x150 cm) — Toonrecht — Walter BK7688_M440 –1973, 1971 Swennen, 15 tekeningen, (13.04.2010) Brussel 1000 9, Overheid -IVA Arenbergstraat Vlaamse Kunsten en Erfgoed, BK6925_M164 1995, Zelfportret, Visch, Henk Walter Swennen, Zonder (Mijn titel gedacht), BK7442_M298 2003, Luc Die Zeit, BK6923_M162 Tuymans, 1999, 1991,Luc BK6922_M161 Firewood, Tuymans, TroubleLuc Editie Tuymans, 1999 Spot Painting, 1997, BK7414_M272 Geluk, Luc Ons Tuymans, Luc Shore, Tuymans, BK7645_M410 2005, Peter U Rogiers, UFO02003_022 2003, Pistoletto,Michelangelo Cittadellarte, of Silence, Pacquée, 1998, BK7260_M230 Ria Curtain BK7043_M202 1999, des anges, limite Mouffe,Michel La Eddy Vos, De Revolution, BK6925_M164 Mexican 1995, Bijtebier,Jean-Marie U (01.03.2010) 7, Brussel 1000 Arenbergstraat Bourgeois, Dhr. Geert Rand. Toerisme en Vlaamse Inburgering, Bestuur, Binnenlands Bestuurszaken, van minister en Vlaams Regering de Vlaamse Overheid van Viceminister-president –Kabinet van Vlaamse BR BK_7620 The Bomb, 1995 2002 Wheel, The Spinning BK_7618 2000 Parallellogram, Thys &Harald Jos Gruyter De Gemeenschap de Vlaamse van Werken bruikleen langdurige in BR IN WERKEN Janssen Wim 2012 U Warholdu Andy 2012 Museum, U du le pendant M HKA, mesuRAGE de l’ORLAN-CORPS ne analyse le pendant mesuRAGE de l’ORLAN-CORPS ne analyse U IKLENEN

2012 1998, BK7035_M194 ntitled, U M HKA HET AAN IKLEEN 1997,ntitled, BK6944_M171 Vlaamse Overheid – Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media, Arenbergstraat 9, 1000 Brussel (20.04.2010) — Dirk Braeckman, CPS-100-0067-2002, 2002, BK7285_M237

Kabinet van de Vice-eersteminister en de Minister van Buitenlandse Zaken Institutionele hervormingen, FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking P&O 4.1- Gebouwen buitenland Roerend Patrimonium - Kunst & Antiek, Karmelietenstraat 15, 1000 Brussel (24.08.2010) — Filip Francis, Motorisch – mentale compositie, 1979, collectie M HKA — Bert De Beul, Zonder titel, 1992, BK6921_M160B — Bert De Beul, Zonder titel, 1992, BK6124_M124

Europese Commissie – Kabinet Europees Commissaris voor Handel Karel De Gucht, Wetstraat 200, 1049 Brussel (13.09.2010) — Bert De Beul, Zonder titel, 1994, BK6921_M160C — Charif Benhalima, Nest, 2005, collectie M HKA — Charif Benhalima, Park, 2005, collectie M HKA — Charif Benhalima, Playtime, 2005, collectie M HKA — Charif Benhalima, Garbage, 2005, collectie M HKA

Kabinet Ingrid Lieten Viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Innovatie, Overheidsinvesteringen, Media en Armoedebestrijding, Martelaarsplein 7, 1000 Brussel (16.12.2010) — Dirk Braeckman, R.P. – B.X. – 00, 2000, BK 7267 — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867/G — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867/M — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867/O — Thierry De Cordier, Le discours Alpin, 1987, BK 5610_A — Braco Dimitrijevic, Zonder titel, 1989, BK5669_M73 — Fabrice Gygi, Sans titre, 1994, BK7326_M250 — Michelangelo Pistoletto, Cittadellarte, 2003, UFO02003_022 — Michelangelo Pistoletto, Zonder titel, 2004, M00036a — Marin Kasimir, Laborand Artifex, 1989, BK7030_M190 — Paul Van Biervliet, Industriegebouw, 1998, BRPVB01 — Paul Van Biervliet, Silo in Idaho, 1998, BRPVB02

Vlaamse Overheid – Kabinet van minister-president van de Vlaamse Regering. Dhr. Kris Peeters, Martelaerenplein 19, 1000 Brussel — Bert De Beul, Zonder titel, 1994, BK6124_M124 — Bert De Beul, Zonder titel, 1993, BK6921_M160A — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867/B — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867/E — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867/K — Thierry De Cordier, Le discours Alpin, 1987, BK 5610_A — Denmark, Dode Letters (Six Days a Week), 1974 – 1977, BK7201_M216 — Keith Haring & Toshiyuki Kita, On Taco, 1988, S0038 — Keith Haring & Toshiyuki Kita, On Giro, 1988, S0039 — Ivan Kozaric, Angel, 1993, S0279 P 61 M HKA Jaarverslag 2012 4 Verwervingen – Bruiklenen 2012 — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Tijdelijke bruiklenen 4.4.2 Toon Tersas, de uit ‘Koude ‘Portretten Oorlog’, 1968, S0454_3 Toon Tersas, wit’, alles 1966, ‘Omo niet wast BK7468_M323 BK7450_M305 Toon Tersas, 1966 ‘Tagebuch –1967, Zeitkritik’, zorniger einer Panamarenko, Car’, ‘Prova 1967,Panamarenko, BKT002 Muntadas,’Antoni –Réception’, Emission S0191 1973, ‘ABCJef Geys, Ecole de Paris’, 1959 –1961, BK5408 ‘Enjambement’, Dujourie, Lili 1976, BK6163 à…III’, ‘Hommage Dujourie, 1972, BK6159Lili à…I’, ‘Hommage Dujourie, 1972, BK6157Lili 1976, S0113 Luc Deleu, ‘Voorstel Spelen Olympische 1976 Montréal’, voor naakte de zon te naar schieten’,afval S0112 1975, Luc Deleu, ‘Voorstel om nucleair te gebruiken raketten de bestaande Luc Deleu, ‘Voorstel France’’, ‘SS tot recycling S0111 1974, S0115 Dunghill’, Luc for Deleu, ‘Project international (tekening), en perspectief’ Luc Deleu, ‘Schaal 1980, BK5219_M32A (maquette), en perspectief’ Luc Deleu, ‘Schaal 1980, BK5219_M32 DV_12 Paul Vree, De niet?, kapseist ‘Wie 1980, BR DV_09 Paul Vree, De 1974, BR ‘Staking’, Paul Vree, De (w)affe’, poem: DV_08 ‘Political BR 1971, DV_06 Woolf’, of Verginia Paul Vree, De BR afraid 1973, is ‘Who Paul Vree, De ‘Kissinger’, 1972, BRDV_05 Paul BK3959 Vree, De history’, 1973, makes ‘Hysteria Paul Vree, De ‘Parlement’, BK3958 1973, UFO_0102 tot UFO_0097 1976, documentation, (shadow man), Terrestrial ‘Extra Byars, terrestrial James Lee extra of an 1976, S0096 (shadow man), Terrestrial ‘Extra Byars, terrestrial James Lee extra of an Brussels’, 1972, S0448 Poem, Public Generative Grammer ‘Chomsky Arias-Misson, Alain S0447 Poem, Knokke’, Public The Baptismal 1970, ‘Poemx, Arias-Misson, Alain Poem, ‘The Brussels’, GD Public 1968, S0446 Arias-Misson, Alain Poem, Brussels’, Public 1967, ‘Vietnam S0445 Arias-Misson, Alain 21.01.2012 of Internationalism’ ‘Spirits Van Nederland Eindhoven, Abbemuseum, L’Osservatore Ferrarri, Romano,Leon 2001-2007, S0432 16.03.2012 ‘Animism’ derHaus der Welt, Kulturen Duitsland Berlijn, complex, extremely 1990, BK5952_M110 are of affinity Feelings Visch, Henk 28.01.2012 Visch’ ‘Henk Nederland Amersfoort, KAdE, Kunsthal Solakov,Nedko me too…, is This ,1996, 11.02.2012 ‘Nedko Stedelijk België Gent, voor Museum Kunst, Actuele BK6857_M146 Van 1994, Patrick Oogst, De Caeckenbergh, 03.01.2012 Van‘Patrick Caeckenbergh’ Leuven M Museum,

Solakov’

— —

— — —

17.06.2012 25.04.2012

06.05.2012 15.05.2012 06.05.2012

‘Atelier’ VH0175

Stills, Edingburgh (Verenigd Koninkrijk) ‘Allan Sekula Ship of Fools’ 20.01.2012 — 18.03.2012 — Allan Sekula, ‘Ship Lesson (Durban), 1999-2010, BRAS_01 — Allan Sekula, ‘Drunken Pilot (Koper) & Near Collison (Koper’, 1999-2010, BRAS_02 — Allan Sekula, ‘Crew, pilot and Russian girlfriend (Novorossisk), 1999-2010, UF0_095 — Allan Sekula, ‘Good ship, bad ship (Limassol)’, 1999-2010, BRAS_03 — Allan Sekula, ‘Engine room eyes’, 1999-2010, BRAS_04 — Allan Sekula, ‘Russian visitors (Novorossisk), 1999-2010, BRAS_05 — Allan Sekula, ‘Churn (1 RPM clockwise), 1999-2010, BRAS_06 — Allan Sekula, ‘Docker portraits’, 2010, BRAS_07 — Allan Sekula, ‘Dockers museum’, 2010, BRAS_08

La Criée Centre d’Art Contemporain de Rennes, Rennes, Frankrijk ‘The Dockers Museum’ 12.04.2012 — 20.05.2012 — Allan Sekula, ‘Ship Lesson (Durban), 1999-2010, BRAS_01 — Allan Sekula, ‘Drunken Pilot (Koper) & Near Collison (Koper’, 1999-2010, BRAS_02 — Allan Sekula, ‘Crew, pilot and Russian girlfriend (Novorossisk), 1999-2010, UF0_095 — Allan Sekula, ‘Good ship, bad ship (Limassol)’, 1999-2010, BRAS_03 — Allan Sekula, ‘Engine room eyes’, 1999-2010, BRAS_04 — Allan Sekula, ‘Russian visitors (Novorossisk), 1999-2010, BRAS_05 — Allan Sekula, ‘Churn (1 RPM clockwise), 1999-2010, BRAS_06 — Allan Sekula, ‘Docker portraits’, 2010, BRAS_07 — Allan Sekula, ‘Dockers museum’, 2010, BRAS_08

Kunstverein Hannover, Hannover, Duitsland ‘Hans Op de Beeck’ 08.09.2012 — 18.11.2012 — Hans Op de Beeck, Location (1), 1998, BK7216

Fundaçao de Serralves, Porto, Portugal ‘Nedko Solakov: All in order, with exceptions’ 27.07.2012 — 28.10.2012 — Nedko Solakov, This is mee, too…, 1996-2005, VH0175

Palais de Tokyo, Parijs, Frankrijk ‘Les détours de l’imaginaire’ 27.09.2012 — 14.01.2013 — Rodney Graham, Continious Transformation of the Form of a Child’s Sled into that of Another, 2000, M00027

Kunsthal, Rotterdam, Nederland ‘The Kids are All Right’ 23.06.2012 — 23.09.2012 — Antistrot, Zonder Titel 2005, VH0277

Bonner Kunstverein, Bonn, Duitsland ‘Nach Bonn – Eine Montage’ 05.06.12 — 12.08.2012 — Macuga Goshka, On the nature of the beast, 2009, BK7732_M481 P 63 M HKA Jaarverslag 2012 4 Verwervingen – Bruiklenen 2012 — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — ‘Moeders Concordia, Nederland Enschede, DVD, 1977 The M00038 Balloon Monastyrski, 07.05.2012 Air’ the ‘Sugar in Groot-Brittanië The Cornwall, Exchange, 13.10.2012 Vrouwen’‘Nerveuze België Gent, Dr.Museum Guislain, 1974Brussel, Yves exit, an Gevaert, entrance, Making an Roquet, Making Maurice Contemporain, Domart-en-Ponthieu, 1997 Sven ‘Jolle, d’Artiste Table du Livre Maison La des matères dialectiques, 15.04.2012 ‘Bookshowbookshop’ Waregem voor Platform Kunst, Actuele Be-Part, &U Marina Delvoye,Wim Betonmolen 1993, 6155_M135 BK 06.09.2012 ‘Sehnsucht’ Belgie Gaasbeek, Gaasbeek, van Kasteel Fabre, keptJan me out (2008), Art of Jail UFO2010_3 (2005), Fabre,Jan Virgin/Warrior UFO2010_2 (2001), Fabre,Sanguis/Mantis Jan UFO2010_1 04.05.2012-27.05.2012 ‘Art kept me out Jail’ Zavod Kultivacija Bukovec, Bukovec, Slovenië BK6929_A Huyghe, Dubbelportret, Philip 15.11.2012-15.04.2013 BK 7676-M431a,b,c,d BK Beach Club 2005, Palm Royal Vincent Geyskens, 23.06.2012 ‘Vincent Stedelijk België Gent, voor Museum Kunst, Actuele 1998-2005, Former of U the for Citizens Instruction Maslow,Sergey Survival 2002, 7343M261 BK II, Mines Sea Sasnal, Wilhelm 2002, 1, BK7342-M260 Mines Sea Sasnal, Wilhelm Neighbourhood’s Kippenberg, NapMartin 1990, 7408_M266 BK Kabakov,Ilya Aug. 20 1968, S0329b 2000, Manifest Oud-Rekem Vzw Triangulare, Forum ‘Aux Tuerlinckx, Joëlle de: quelque dimensions chose’ 1996 België Brussel, Wiels, U Sherman, Cindy U Sherman, Cindy We Krüger, notBarbare are what we BK5859_M99 seem, 2002, 7489_M341 BK Bratkov,Sergei pain is Life VanJan Zonder Oost, Titel, 6138 BK BK7039_M198 Van Activities, Kerckhoven, Nursing Anne-Marie

Geyskens’

— aanwezig

— — —

S0 —

1981,lay Rest Energy 5731_M79 BK Abramovic,

26.05.2013

10.06.2012 vaders’ 12.05.2012 02.09.2012

11.11.2012 BK5798-M96 nr.120 A, ntitled nr.121 BK5775-M90 ntitled A, , Vh0276 SSR Vzw Judocus Vydt/p/a, Gent ‘Sint-Jan’ 02.06.2012 — 29.07.2012 — Mandla Reuter, Fountain 2010, vh0311

Stad Ninove ‘Krasj’ 31.08.2012 — 16.09.2012 — Hicham Benohoud, Salle de classe, 2007, BK7623_M391, BK7624_M392, Bk7622-M390

Belgian Embassy, Nairobi, Kenya ‘Cover/Recover” 15.11.2012 — 15.12.2012 — Berlinde De Bruyckere, In Flanders Fields, 2000, BK7276_M235

CC T’ Gasthuis, Aarschot ‘Horror Van de huiskamer’ 01.09.2012 — 11.11.2012 — Bill Woodrow, Bible blood, 1982, BK5761_M86 — Thys & De gruyter, Parallellogram, 2000, BK_7618 — Philip Huyghe, Double Portrait, 1997, BK6929_A — Bruce Nauman, Violent Incident-Man/Women Segment, 1986, S0061

CC Ter Dilft, Bornem ‘De nieuwe Gouden eeuw’ 01.03.2012 — 13.05.2012 — Luc Tuymans, Vlaamse Dorp, 1995, BK6883 — Wim Delvoye, Twee Delftse butaangasflessen, 1988, BK5588 — Wim Delvoye, Betonmolen, 1993, BK6155_M135

Ikob/ Museum für Zeitgenössische Kunst, Eupen, België ‘Jan Fabre, Insect Drawings & Insect sculptures 1975-1979’ 25.11.2012 — 28.04.2013 — Jan Fabre, Feast of little friends 1977, BK6982-M183B — Jan Fabre, Neushoornmestkevers, 1977, BK6982-M183C — Jan Fabre, De heilige pillendraaier (1978-1979), BK6948-M173C — Jan Fabre, Metamorphoses, 1979, BK6948-M173A — Jan Fabre, Project voor het nachtelijk grondgebied, 1979, BK6982-m183A — Jan Fabre, Insectensculpturen en ervaringen, 1979, BK6982-M183D — Jan Fabre, 21 Fantasy-Insects-Sculptures, 1976-1979, BK6982-M183D

Cultuurcentrum ’t Schaliken, Herentals, België ‘Visite’ 13.10.2012 — 04.11.2012 — Bernd Lohaus,’ Wärend/Du/als Gegenüber,BK5211_M24 — Bruce Nauman, ‘Good Boy, Bad Boy’, BK5953_M111 — Marina Abramovic, ‘Rest Energy’, BK5731_M79 — Leo Copers, ‘Gouden strop en stoel’, BK5203_M16 — Wim Delvoye,’ Twee Delftse Butaangasflessen’, BK5588 — Sergey Bratkov,’ Pilots and stewardesses’, BK7497_M349 — Christophe Terlinden,’ Gum-Kunst’, BK7627_M395 — Jan Fabre,’ After Art, no image only smell’, S0372 — Jan Fabre, ‘Avant Grade’,S0373 — Yerbossyn Meldibekov,’ Peak Communism’, BK7724-M473 — Vaast Colson,’ Barter’, BK7735-M484 — Vaast Colson, ‘No more superheroes’ — Vaast Colson,’ T-shirt editions (White Dead)’ — Pieter Engels, ‘Herstelde stoel’ S0449 P 65 M HKA Jaarverslag 2012 4 Verwervingen – Bruiklenen 2012 — — — — — — — — BK7310_M246 Vita, Fabrice Parcours Gygi, François,Michel Zonder Titel 26.09.2012 ‘Artberg’ Arenbergschouwburg, BK7510 11, 2002, April Peru, Lima, moves When faith mountains, Alÿs, Francis 20.10.2012 Arts’ the and The Civic ‘Bilderbedarf. Baden-Baden, Duitsland Kunsthalle Staatliche Guy Mees, “Water te Water”, 197 1977 Baroque: “Office Photographic Documentation Gordon Matta-Clark, 1.10.2012 2013’ Biënnale ‘Shanghai België Antwerpen, Pirotte, Philippe Violent Nauman, Bruce Incident-Man/Women 1986, Segment S0061 9.09.2012 ‘Open Academie 9 1t.e.m. Fase Schepers, nr 2, Marc 30.08.2012 ‘Digitaliseringsproject U BK7509 Torfs, 2000, mentir-faux, Ana Du 01.09.2012 Bueono‘Lo ylo Malo’ Nara Roesler,Galeria Sao Paulo, Brazilië niversiteit

monumentendag’

—

— — — Temse

31.03.2013

Antwerpen

17.02.2013

03.12.2012 15.10.2012 20.06.2013

Antwerpen, Academie

Antwerpen/

België U niversiteit

Antwerpen’

5 5 Bezoekersaantallen 2010-2011-2012 P 69 M HKA Jaarverslag 2012 5 Bezoekersaantallen 2010-2011-2012 1 1 2 2 inbegrepen, alsook de bezoekers voor de de voor alsook bezoekers de inbegrepen, zijn Erfgoeddag en Museumnacht evenementen, zoals bedrijfs- evenementen aan Deelnemers alsook de bezoekers voor de Vrielynck de voor alsook bezoekers de Collectie #1 inbegrepen, zijn Museumnacht evenementen, zoals bedrijfs- evenementen aan Deelnemers onderwijstijd, workshop voor voor kinderen. workshop onderwijstijd, en tijd rondleidingen wandelgesprek, in vrije museumbrunch, bemiddelingsactiviteit: een voor hebben die gereserveerd Deelnemers 16.02van 03.06. tot Julien in FotoMuseum, het Maire –Mixed Memory voor kinderen. workshops onderwijstijd, en tijd rondleidingen wandelgesprek, in vrije museumbrunch, bemiddelingsactiviteit: een voor hebben die gereserveerd Deelnemers FotoMuseum. tentoonstelling Allan Sekula in het december oktober mei november juli juni september augustus Totaal januari januari maart maart april Totaal september oktober december 2010 aantal 2011 aantal februari februari april mei augustus juli juni november 5.1

bezoekers bezoekers

2010 –2011 –2012 OVERZICHT

Bezoekers Individuele M HKA Bezoekers Individuele M HKA 63.886 50.707 10.070 6.000 2.486 2.499 4.864 3.606 3.660 8.697 6.459 4.867 4.598 2.242 7.065 5.279 7.497 7.457 3.367 5.359 2.431 3.363 2.352 1.545 5.515 3.315

1 1

activiteiten bemiddelings deelnemers M HKA activiteiten bemiddelings deelnemers M HKA

8.829 1.604 1.605 7.712 1.217

2 2

906 990 696 206 802 665 284 242 647 463 901 749 957 554 819 261 727

321 741 98 86 - - 4 3 4 3 Bezoekers Individuele Zuid Cinema Bezoekers Individuele Zuid Cinema Film, Duitse Film de van Week Aifoon, en Filmmagie, Film, op Franse Oog de van Week met activiteitenkinderen, in samenwerking lezingen, filmvoorstellingenonderwijs, de Duitse Film,de alsook Museumnacht. Film, op Film Franse Oog de van van Week Week en Filmmagie, met activiteiten in samenwerking wijs, lezingen, filmvoorstellingen kinderen, alsook Museumnacht. door publiekswerking:door filmvoorstellingenonder activiteiten van geprogrammeerd Deelnemers alsook privévoorstellingen. gereserveerde inbegrepen, zijn evenementen aan Deelnemers publiekswerkingdoor filmvoorstellingen M HKA: activiteiten van geprogrammeerd Deelnemers privévoorstellingen. alsookgereserveerde inbegrepen, zijn zoals Erfgoeddag evenementen aan Deelnemers 12.959 13.031 1.005 1.076 1.245 1.550 1.593 1.382 1.379 1.261 1.185 1.176 1.591 1.136 1.531 896 994 884 942 847 528 852 677 730 783 747

3 3

activiteiten bemiddelings deelnemers Zuid Cinema activiteiten bemiddelings deelnemers Zuid Cinema 12.354 2.894 11.173 1.026 3.000 4.714 1.344 2.520 1.184 1.238 1636 685

489 4 4

210 281 565 435 147 913 113 117 16 x x x 0 - -

83.740 Totaal Totaal 10.989 96.911 10.675 10.821 12.356 5.969 8.876 6.095 9.072 8.282 2.826 6.366 9.033 3.058 6.579 8.554 7.676 4.503 6.740 9.756 9.323 3.814 4.301 4.357 7.718 -

aantal bezoekers M HKA M HKA Cinema Zuid Cinema Zuid Totaal 2012 Individuele deelnemers Individuele deelnemers Bezoekers 1 bemiddelings- Bezoekers 3 bemiddelings- activiteiten 2 activiteiten 4 januari 2.896 871 1.758 737 6.262 februari 8.114 797 1.573 382 10.866 maart 7.114 1.667 1.892 989 11.662 april 6.734 717 1.637 272 9.360 mei 6.209 769 1.574 132 8.684 juni 2.812 587 826 0 4.225 juli 3.119 225 592 0 3.936 augustus 6.936 166 3.789 0 10.891 september 2.904 586 1.205 227 4.922 oktober 5.214 1.311 1.886 2.204 10.615 november 3.832 1.652 1.940 1.705 9.129 december 3.629 545 1.883 150 6.207

Totaal 59.513 9.893 20.555 6.798 96.759

1 Deelnemers aan evenementen zoals bedrijfs- 3 Deelnemers aan evenementen zoals Museumnacht evenementen (voor zover een bezoek aan de zijn inbegrepen, alsook gereserveerde tentoonstellingen onderdeel uitmaakte van privévoorstellingen. de evenementen — zaalverhuur aan externen zonder tentoonstellingsbezoek wordt verderop 4 Deelnemers van activiteiten geprogrammeerd apart vermeld) en Museumnacht zijn inbegrepen, door publiekswerking: filmvoorstellingen onder- alsook de bezoekers voor de Vrielynck-collectie wijs, lezingen en filmvoorstellingen kinderen. #2, Zoe Beloff — The Infernal Dream of Mutt Opgepast: Museumnacht werd, in tegenstel- and Jeff in het FotoMuseum, van 16.02 tot ling tot 2010 en 2011, NIET verrekend bij de 03.06.2012. bemiddelingsbezoekers maar bij de individuele bezoekers. 2 Deelnemers die gereserveerd hebben voor een bemiddelingsactiviteit: museumbrunch, wandelgesprek, rondleidingen in vrije tijd en onderwijstijd, workshop voor kinderen.

5.2 EXTRA MUROS PROJECTEN 2012

— Meesterwerken in het MAS. Vijf eeuwen beeld in Antwerpen 01.01.2012 — 30.12.2012 MAS – Hanzenstedenplaats 1 – 2000 Antwerpen i.s.m. de Stad Antwerpen en het KMSKA Totaal aantal bezoekers: 331.419

— Tracés, Analogieën en dissonanten 01.03 — 01.04.2012 Kroonstraat 166 – 2018 Antwerpen Totaal aantal bezoekers: 523

— Graphology, The Drawing Room in Tannery Arts, London 10.05 — 30.06.2012 Totaal aantal bezoekers: 1.160

— Fabre Art, Kept Me Out Of Jail! in Maribor, Slovenië 4.5 — 27.5.2012 Totaal aantal bezoekers: 2.191

— Spirits of Internationalism in Van Abbe Museum, Eindhoven 21.01 — 29.04.2012 Totaal aantal bezoekers: 24.621 P 71 M HKA Jaarverslag 2012 5 Bezoekersaantallen 2010-2011-2012 5.4. — — 5.3. — — — — — — — PER bezoekers:Totaal 950 aantal 08.11 — 25.11.2012 Latijns-Amerikaans bezoekers:Totaal 2.307 aantal 18.02 — 26.02.2012 Jeugdfilmfestival Dit filmfestivals. Zuid verwelkomdeCinema weer ook jaar aantal een dit Z CINEMA IN GAST TE bezoekers:Totaal 508 aantal 13.10 — 04.11.2012 Paige, Herentals Le Kasteel in ‘REFLECTIES’ bezoekers:Totaal 120 aantal 29.03.2012 Antwerpen Arenberg, ‘1:10’’ in MX7‘vernissage Gallery i.s.m. Ze werden op de volgende locaties tentoongesteld: publiek buiten collectie het museum. de uit M HKA stukken aantal een muros project bereikten ‘Visite’ Ook het tijdens extra 2012: 4.870 in bezoekers Totaal aantal bezoekers:Totaal 11.120 aantal 26.11.2011 — 29.01.2012 Galerija, Ljubljana Moderna in of Internationalism Spirits bezoekers: 3.295 buitenlandse waarvan bezoekers: 9.565 Belgische waarvan bezoekers:Totaal 12.860 aantal 07.10.2011 — 22.01.2012 Brazilië het Europalia kader van in (DeA Rua Straat) bezoekers: 3.474 buitenlandse waarvan bezoekers: 10.344 Belgische waarvan bezoekers:Totaal 13.818 aantal 09.09 — 31.12.2011 Douven –Jef –Leopoldsburg Geys Martin bezoekers: 5.174 buitenlandse waarvan bezoekers: 11.424 Belgische waarvan bezoekers:Totaal 16.598 aantal 04.02 — 29.05.2011 afhankelijkheid van Een syntaxis WEINER, LAWRENCE EN GILLICK LIAM bezoekers: 5.936 buitenlandse waarvan bezoekers: 16.170 Belgische waarvan bezoekers:Totaal 22.160 aantal 08.10.2010 — 16.01.2011 /Confluence en Inslag Horsfield. Consequence and Craigie Schering

waren:

TENTOONSTELLING

Filmfestival U

2010-2011-2012 2012 ID 1 — Spirits of Internationalism. 6 Europese collecties 1956-1986 20.01 — 06.05.2012 Totaal aantal bezoekers: 18.760 waarvan Belgische bezoekers: 14.199 waarvan buitenlandse bezoekers: 4.561

— Chantal Akerman. Too Far, Too Close 10.02 — 10.06.2012 Totaal aantal bezoekers: 20.028 waarvan Belgische bezoekers: 14.767 waarvan buitenlandse bezoekers: 5.261

— Jimmie Durham, Een kwestie van leven en dood en zingen 25.05 — 18.11.2012 Totaal aantal bezoekers: 29.4722 waarvan Belgische bezoekers: 20.839 waarvan buitenlandse bezoekers: 8.633

1 De tentoonstellingsperiodes overlappen — deze 2 Het succes van Museumnacht (jaarlijks in cijfers zijn bijgevolg niet op te tellen om een augustus), vertaalt zich merkbaar in de totaalsom te bekomen. cijfers van de tentoonstellingen waarin dit evenement valt.

5.5 ZAALVERHUUR ZONDER BEZOEK AAN TENTOONSTELLINGEN 2012

— Workshops Unique 06.03.2012 Totaal aantal bezoekers: 30

— Proclamatie en receptie Sint-Lucas Kunstacademie 29.06.2012 Totaal aantal bezoekers: 250

— Aperitieffeest Aper’eau 26.07.2012 Totaal aantal bezoekers: 1.600

— Afscheidsreceptie Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen 28.09.2012 Totaal aantal bezoekers: 60

— Kissingerfeest 30+ – VZW Boa Events 25.11.2012 Totaal aantal bezoekers: 2.000

— Info- en debatavond ‘stedelijke distributie’ en receptie NV Blue Gate Antwerpen, Stad Antwerpen en Regionaal Sociaal-Economsich Overlegcomité 27.11.2012 Totaal aantal bezoekers: 110 6 6 M HKA Tentoonstellingen P 75 M HKA Jaarverslag 2012 6 M HKA Tentoonstellingen 6.1. (2004) of het emblematische D’Est vide une frigidaire dans ses de àcôté lacets Marcher zoals installaties, ambitieuze (1972) Hotel Monterey zoals filmwerk, of Chambre (1972) La en meer complexe, experimenteel rechtaan rechttoe van Ze bracht uitgebalanceerde een mix (1968) ville Saute ma en afsluitend met Maniac Summer met de tijdloze intentieverklaring beginnend media, en aanverwante film in carrière vandaag. Daarbijvan overspande veertigjarige een de tentoonstelling dezijdige werk meest van een kunstenaars en gerespecteerde invloedrijke van Too Far, TooChantal Akerman. Close en ander. ‘ik’, zelf tussen en verhaal, getuigenis tussen en fictie, documentaire de tussen poreusheid van de grenzen echter van zich bewust Akerman blijft tijd ouders de van die Shoah overleefden. kind die als Al lijke familiegeschiedenis, Veel versa. is’lijke en vice politiek de latere van werken persoon verkennen haar en queer dat ‘het monument een devies steeds persoon voor het feministische invloedrijke iconische, zeer de leven. het bescheiden Haar van van dagelijkse esthetiek identiteit baanbrekende een gekaderd exploratie in en geheugen —allemaal onderzoeksterk rond gender, verbonden biografie, programmatische met haar de kunst. van de gevestigde ruimtes binnen of 1990jaren meer worden conventionele min geïntroduceerd filmformaten het de proces: midden van vanaf nog voorbeeld een trouwens ruimer een van is praktijk artistieke Akermans baseert. op zich die film installatiekunst van toenemende ze echter1990 is in het uitbreidende zich in mate actief veld Vanaf het de jaren midden van filmcircuit. het arthouse in ze begrip een was tijd Lange filmgeschiedenis. mijlpalen bleken, vooral voor de feministische bijdragen die leverde echte die filmmaker gevierd een is Akerman kelingen. nog het best het complexe de ontwik hierboven van beschreven samenspel de 1980 jaren in en 1990. het van filmcircuit verhoogde commercialisering worden de kan gezocht in de daarvoor oorzaken Eén van en biënnales. ruimtes tentoonstellings musea, galeries, zoals de kunst, van tot de ruimtes traditionele (‘auteurs’) Tezelfdertijd filmmakers zocht aantal groeiend een kunst. toevlucht en beeldendevormen ontsprongen toenemende die die film van aan integratie hybride de talrijke aan toewijding ’s nog M HKA programmatische kwam Daarbij toegroeiden. elkaar naar en beeldende kunst hoe film verschuiving die Bovendien toont en praktijk. tegelijk bronnenmateriaal verwijzingen, van reeks tegelijk model een en een 1990: jaren film, van hetde groeiende vroege belang sinds evolutie een de van hedendaagse kunstproductie in weerspiegeling directe een was werd geplaatst. Die beweging de hedendaagseschap van beeldcultuur het bredere nu in die land pal de op kijk hedendaagse in kunst, verschuiving markeerde een het van M HKA momentDat de geschiedenis belangrijke in cultuur. en visuele voor filmstudies het tijdschrift en AS, deerd filmprogramma met zijn- zeer gewaar het Filmmuseum opgenomen het M HKA: in Centrum het van voor Daarbij werden ‘instellingen’ Beeldcultuur. met twee het Centrum M HKA, Hedendaagse Antwerpen, het Kunst van 2002 Museum fuseerde In te zien. XI Xen Documenta Documenta onder waren Venetië meer op van de biënnale en en video-installaties film- Haar beeldend kunstenaar. als actief vaker de ze almaar negentig jaren is Bruxelles 1080 Commerce, Du Quai Jeanne 23 Dielman, meesterwerk icoon vroege met haar reputatie feministisch van vestigde haar wonend lang — Parijs sinds in maar —geboren Brussel, in Akerman Chantal

CHANTAL ook uitsluitend werk niet formeel, maar is Akermans van betekenis De misschien illustreert Akerman Chantal van kunstenaarspraktijk De stage the setting en M HKA: Akerman Chantal M HKA 10.02 — 10.06.2012 TOO CLOSE TOO FAR,

(1975) Bruxelles 1080 du Commerce, Quai Jeanne 23 Dielman, nog is | 2 e verdieping

AKERMAN.

(1993). belichtte de talrijke het . Sinds midden van 2009. uit installatie , een spanningen in het

veel

- -

Public Talk: Chantal Akerman & Chantal Pattyn 08.02.2012 Cinema Zuid

Naar aanleiding van de tentoonstelling Too Far, Too Close organiseerde M HKA een gesprek tussen Chantal Akerman en Chantal Pattyn (netmanager van Klara). Het gesprek, afgewisseld met beeldfragmenten, verliep in het Engels, en ging door in Cinema Zuid, waar in de maanden maart en april een retrospectieve volgde van Akermans films.

COMMUNICATIE voldoende ruimte te verkrijgen voor zijn tekst. 1. advertenties in Artforum, Flash Art, Fluxnews, Pieter Van Bogaert schreef tweemaal voor Artpresse, YEAR en ART ART, over de tentoonstelling en een gedegen 2. E-flux interview met de cineaste/kunstenares. 3. elektronische nieuwsbrief Christophe Van Eecke, criticus/filosoof en 4. Facebook cinefielen doctorandus in deze materie, mocht 5. website M HKA zich van Rekto:Verso volledig laten gaan 6. M HKAzine en schreef een interessante en diepgevoe- 7. jaarbrochure lige reportage, terwijl het gespecialiseerde 8. uitnodigingen tijdschrift Filmmagie zich evenmin onbetuigd 9. postkaarten: verspreiding in Vlaanderen via liet. Van Franstalige kant lazen we prachtige Aeolus en in Brussel via Romain Poirier artikels in La libre Belgique, Le Soir (van de 10. postercampagne: A2 Outdoorkaders in Antwerpen notoire filmspecialiste Fabienne Bradfer) Les en Brussel via Agrafa Cahiers de la Semaine en Flux News, waarvoor 11. banners in stations Antwerpen, de resp. journalisten uitgebreide interviews Brussel-Centraal en Brussel-Zuid via publifer/ deden met Chantal Akerman. Zo ook radio- Clearchannel journalist Thierry Genicot voor zijn één-uur 12. tram volledig bekleed voor 1 maand durende uitzending op RTBF/La Première. In de in Antwerpen via Lijn.Com TV-uitzending 50° Nord -ARTE-Belgique poseerde 13. radiospot op Klara Chantal Akerman voor een gesprek op ‘le divan’. Als absolute kers op de taart zette Art Forum PERSAANDACHT (USA) deze M HKA-tentoonstelling in haar Top Deze retrospectieve genoot zowel in Tien voor 2012. binnen- als buitenland ruime belangstelling in de pers, waarbij tal van journalisten zich BEMIDDELING van heinde en ver verplaatsten om Chantal Doelstellingen: Chantal Akerman is één van Akerman te kunnen interviewen, tijdens het de meest toonaangevende en gewaardeerde persmoment — Michele Robecchi bijvoorbeeld Belgische filmkunstenaars. Met deze ten- kwam speciaal voor Flash Art (USA) — of toonstelling willen we het publiek laten op afspraak in Parijs. kennismaken met het beeldend museaal werk Naar deze tentoonstelling werd reeds vanaf van Chantal Akerman en de klemtoon leggen op eind 2011 uitgekeken door De Standaard, ART de verbinding film-video-beeldende kunst. Een en the Bulletin — die haar even later, net als bemiddeling aanbieden die verscheiden is zowel De Morgen, De Tijd, de Gazet van Antwerpen, qua diepgang als qua media als qua doelgroepen. La Libre Belgique en Le Soir, meermaals aankondigden. Ze werd speciaal aangeraden A. Voor volwassen bezoekers door Humo, Zone 03 en de Belgische kunstagenda Artexpo (tweetalig) die een ruim gespeciali- — TEKSTEN seerd publiek bereikt. Korte maar krachtige 1. Titel en introtekst in NL, EN, FR in artikels verschenen in DS Weekblad, Weekend Le vinylletters bij inkom van de tentoonstelling Vif, Focus Knack, Flanders Today, The Bulletin, Inhoud: Tekst die Akerman en haar œuvre Artsenkrant, Elle Belgique, Genieten en The schetst en de eigenheid van de tentoonstelling. Good Life (NL/F), waarmee een heel gediver- De tekst biedt een inhoudelijke meerwaarde sifieerde groep op de hoogte werd gebracht. en goede contextualisering van de filmmaker/ Dito artikels in gerenommeerde buitenlandse kunstenares. tijdschriften met enorme oplages als Monopol 2. Citaten van Chantal Akerman in NL, FR, EN in (D) of Glass magazine (GB), waarin Amrah-Rose vinylletters bij de ronde zaal Abrams een grote pluim geeft aan de curators: Doel: kunstenares haar stem en visie laten “this was no ordinary film retrospective — the horen via citaten over film, feminisme, publiek, main challenge is to make it interesting and kenmerken en thema’s in haar werk (de tijd, here this was resolved in the most ingenious documentaire, alledaagse). way”. Een ‘fascinerende belevenis’ beaamt het 3. reeks postkaarten in NL, EN, FR (3 verschil- Nederlandse kunsttijdschrift Vitrine en het lende versies — voor elke taal versie) aan Britse Art Review is beslist dezelfde mening inkom van tentoonstelling, om mee te nemen toegedaan. Er verschenen lange, lovende Inhoud: intro op de tentoonstelling, beknopte artikels in De Morgen met een viersterren uitleg bij de 7 installaties, toelichting over quotering van Jozefien Van Beek die hierin een haar films uit de jaren 1970 en de activiteiten dag later nog apart, een interview met curator in het kader van de tentoonstelling. Dieter Roelstraete publiceert. Er verschijnen Vorm van postkaart is gekozen omdat brieven, nog diepgaande, uitvoerige artikels in De reizen een terugkerend thema is in het œuvre Standaard en De Tijd — waarvoor journalist Bert van Chantal Akerman. Popelier — die aanvankelijk helemaal niet kon 4. titelbordjes en wilde schrijven — zo begeesterd was door Bij de werken: titel, jaar, courtesy en QR code de tentoonstelling dat hij er toch in slaagde met verwijzing naar applicatie P 77 M HKA Jaarverslag 2012 6 M HKA Tentoonstellingen — 1. publicatie — BOEKEN 2. 1. — VIDEO

DIGITALE BEMIDDELING, i zaal. in ronde de Akerman, Chantal over boeken selectie een en andere van VRT-archief. Bibliografieen linkSinebase. naar beeldmateriaal uit en het Akerman van œuvre alsook over interviews met Akermans van werken Tekstmateriaal, foto’s alsook filmclips van zaal Plaats: in ronde de zitbanken de op ensemblebank tot toegang iPads met kunstenares. tentoonstelling, van opzet met en kennismaken Doel: publiek inzicht werk in bieden museaal verleden en heden het kunst, beeldende filmen kunstwerken, tentoonstelling, over gesprek Inhoud: de Ondertiteld in EN, in NL FR en het gesprek in Brussel.Akerman Chantal van appartement ouderlijk het in Gefilmd Munck. De Mario door gemonteerd en gefilmd en Gregoir Sophie door Interview afgenomen video-interview Chantal) films van van Claire (montage Atherton (curator), Païni Dominique (filmtheoreticus), (beeldend Roelstraete Dieter kunstenaar, Vanagt &theatermaker), Sarah kunstenaar (ERG),Graphique Brussel, (beeldend Fabre Jan (curatorDiserens &Directrice Ecole Récherche (choreografe &danseres), Keersmaeker Corinne (componist &filmregisseur),De Anne Teresa (beeldend kunstenaar), Boer de Mey Thierry De Madrid), Sofia, David Cathérine (curator), Manon kunstenaar), (curator Reina Cooke Lynne Museo Interview met: David (beeldend Claerbout Munck. Mario De door gemonteerd en gefilmd en Gregoir Sophie door en afgenomen georganiseerd zijn Interviews ondertiteld (NL, EN, FR) is en 4minuten ongeveer Elk interview duurt kennen. dichtbij van Akerman van) Chantal (het œuvre die mensen van visiesverscheiden gedachten en Doel: via zeer œuvre tot bieden publiek toegang iets er vertellen. over en kennen Akerman werk van die het filmmensen choreografen, video-interviews begon te divers worden. en cultureel multipolair voor het de formuleerde dat late eerst hij in toen 80, jaren de kunstwereld stelde om staat opnieuw ook ons in de appreciatie te het evalueren van werk geleden jaren wat eigenlijk ons voorstelde. hij ogen en open naar geest, Het stelde te om met staat kijken, terug open in ons Die benadering architectuur. wees”. Vaak op wordt kritiek zijn fundamentele een recent als werk begrepen “een dakloze als positioneert zichzelf hij en waarin Eurazië als beschouwt en dichter. essayist tevens vooraanstaand een en is hedendaagse kunstenaars invloedrijkste van een Europa. geldt Hij in als 1994 definitief en vestigde in zich de VS 1940 werd geboren in in kunstenaar Deze aan. Durham werk Jimmie van het van retrospectieve kondigde de eerste grootschalige metHet trots M HKA 6.2. graag Europa, dat hij in relevantie Het vanuit Durhams project vertrok M HKA 25.05 — 18.11.2012 singing and death and of(A life matter ZINGEN DOOD EN EN VAN LEVEN KWESTIE EEN D JIMMIE Chantal Akerman, TooChantal Akerman, far, Too close met Chantal Akerman Chantal met met kunstenaars, curatoren, curatoren, kunstenaars, met |

Gelijkvloers U . s RHAM . m . ABCD

C. 1. B. 2. 1. 3. 2. 1. 4. 3. 2. 1.

Plaats: in SALON het 10 in ’Chantal Akerman van in vorm werk de het toelichting korte,Inhoud: toegankelijke bij 3 inJongerenfolder NL, FR, EN (ook hier V posten/sturen n.a.v.posten/sturen tentoonstelling Akerman te films om volwassenen: en oproep jongeren voor ACTIVITEITEN interactieve rondleidingen achtergrondinfo extra met documentatiemap tentoonstellingde van de start gidsen bij de informatieve voor curator rondleiding de door GIDSEN VIP-rondleiding gidsen M HKA met OPENING tentoonstelling, de in Salon het aan staat gerelateerd inhoud met Module kinderboeken in Salon het staat Verwerkingsopdracht performance-box, met kleur materiaal en 4-8 van vorm, over Spel kinderen voor jaar balie.de aan ontlenen te filmcamera, een en uit spel opdrachten Het bestaat Akerman. Chantal filmseigenheid van van de filmen van bouwstenen cameratechnieken, met zo kennis maken en te slagde gaan te aan camera met Doel: om uitdagen kinderen 6-12 van kinderen Spel jaar de voor V Erfgoeddag Krokuskriebels, Nocturne voor groepen, oor oor verschillende versies) woorden’ jongeren kinderen en gezinnen )

In JIMMIE DURHAM Een kwestie van leven en dood en zingen waren meer dan 120 werken uit zijn hele carrière te zien. Omdat veel van zijn ideeën en beelden in verschillende vormen terugkeren in verschillende stadia van zijn loopbaan, opteerde de tentoonstelling voor ‘ensembles’ van werken die niet noodzakelijk chronologisch werden georganiseerd.

Durham gebruikt alle componenten van wat nu beeldende kunst wordt genoemd: het object, het beeld, het woord, de actie. Hij spijkert, kleeft of schildert beelden en woorden op objecten die soms ‘live’ voor een publiek worden gemaakt, een proces dat ook op video wordt vastgelegd. Zijn werk is ‘beeldhouwkunst’ in de breedste zin van het woord: materiële verschijningen in de ruimte. Zijn materialen gaan van hout en steen en been tot plastic buizen en gedrukte tekst. Daarnaast gebruikt Durham ook tekeningen, schilderwerken en video, en hij schept zijn eigen musea, soms in samenwerking met zijn partner, de kunstenares Maria Thereza Alves.

De titel van de retrospectieve werd eerder al gebruikt voor een van Durhams eerste solotentoonstellingen in New York in de jaren 1980. Een kwestie van leven en dood en zingen weerspiegelt zijn ernst en zijn intellect, zijn esthetische en politieke engagement, zijn inventieve verzet tegen de architectuur en andere symbolen van de staat. Het maakt allemaal deel uit van Durhams compromisloze betrokkenheid bij wat hij het ‘denkproces van de mens’ noemt.

Het hele project is gebaseerd op diepgaand onderzoek en de aanleg van een uitgebreide gegevensbank, de M HKA Ensembles. Dankzij de genereuze geste van Jimmie Durham om ons toegang te verlenen tot zijn persoonlijke archief, ontwikkelden we niet alleen een bijzonder inzicht in zijn œuvre en methodiek, maar zijn we ook in staat om gestaag een heus kennis- en studiecentrum op te bouwen. Naast wat er in de tentoonstelling zelf te zien was, kunnen we zo in een documentatieruimte en via mobiele applicaties een bijkomende schat aan informatie ontsluiten: teksten van en over Durham, essays, brieven, films en documentatie over kunstwerken die uiteindelijk niet in de tentoonstelling werden opgenomen.

Speciaal voor deze tentoonstelling ontwikkelden we naast een algemene rondleiding twee themarondleidingen die het werk vanuit een specifieke invalshoek belichtten. In Jimmie Durham als kritisch denker focusten we op zijn concepten en ideeën en hoe deze uitdrukking krijgen in beelden, teksten, gedichten, videowerken, enz. en gingen we op zoek naar de onderlinge verbindingen tussen deze werken. In de rondleiding ‘De beeldentaal van Jimmie Durham’ werden linken gelegd met onze traditionele beeldtaal en met onze hedendaagse beeldcultuur en reflecteerden we over de culturele bepaald- heid van beeldtaal.

Partners De retrospectieve in het M HKA omvatte meer dan 120 werken uit alle creatieve periodes van Jimmie Durham. Het was een groot project, waarbij we hebben genoten van de toewijding en generositeit van veel verschillende partners, zodat we enkele mensen uitdrukkelijk dank verschuldigd waren. Speciale dank ging uit naar bruikleengevers van de tentoonstelling, waaronder niet alleen de kunstenaar zelf, openbare instellingen in Vlaanderen, Frankrijk, Portugal en Kroatië en privéverzamelaars in heel het Europese en Amerikaanse continent, maar ook de galeries waar Durham mee werkt. Kurimanzutto in Mexico-Stad, die hem vertegenwoordigd, is heel nuttig geweest bij onze research en om ons te helpen bij het opzetten van de tentoonstelling. En zo ook de andere galeries: Christine König Galerie in Wenen, Wien Lukatsch en Galerie Opdahl in Berlijn, RAM radioartemobile in Rome, Franco Soffiantino Arte Contemporanea in Turijn, Galerie Michel Rein in Parijs, Galerie Micheline Szwajcer in Antwerpen, Lumen Travo Gallery in Amsterdam, P 79 M HKA Jaarverslag 2012 6 M HKA Tentoonstellingen 15. 6. 5. 4. 3. 2. 1. 17. 16. 14. 13. 12. 11. 10. 9. 8. 7. uitnodigingen E-flux jaarbrochure

Facebook

1m banners in stations Antwerpen, in stations Antwerpen, banners Publifer/Clearchannel website Jimmie Durham website Jimmie Durham website M HKA nieuwsbrief elektronische Mousse, Tableau, ART en YEAR Catalogus, Aprior, Frieze (2x), Metropolis M, (3x), in Artforum advertenties Brussels Art COMMUNICATIE radiospot op Klara op radiospot tijdelijke NMBS B-Dagtrip via Clearchannel Publifer/ via Brussel-Zuid en Brussel-Centraal biervilten via Rapid quotes Affichage via Rapid Affichage Antwerpen in affiches A2 en quotes: A1 postercampagne Agrafa via Brussel Gent en in Antwerpen, Outdoorkaders via A.C.in Antwerpen Billboards A2 en beeld: A0Billboards postercampagne Aeolus in en Brussel via Poirier Romain via verspreiding in Vlaanderen postkaarten: M HKAzine (www.muhka.be/jimmiedurham) zijnvan werk. Het gesprek het verliep Engels. in over en de zijn uitgebreide Durham œuvre retrospectieve met Jimmie dialoog Brussel) in Snauwaert (directeur Dirk WIELS, ging zingen. en dood en van leven kwestie Een avondDe Jimmie Durham. de tentoonstelling van voor de opening Stichting Athene. in Gallery Batagianni Lissabon, in Arte de Londen, Módulo Difusor —Centro in en Matt’s Gallery Gallery Sprovieri 13. M HKAzine dOC naar en Buren mochten De op kosten M HKA van winnaars De insturen. konden stuk geschreven een werden door de geïnspireerd kunstenaar die jonge schrijvers waarin wedstrijd het de kader tentoonstellingen van in M HKA deBuren organiseerde Huis metSamen het Vlaams-Nederlands zijnvan werk. Het gesprek het verliep Engels. in over en de zijn uitgebreide Durham œuvre retrospectieve met Jimmie dialoog Brussel) in Snauwaert (directeur Dirk WIELS, ging zingen. en dood en van leven kwestie Een avondDe Jimmie Durham. de tentoonstelling van voor de opening zingen en dood en van leven over kwestie Een Durham gesprekAntwerpen) met in Jimmie Baere De (directeur Bart M HKA, Berlijn ging van het de kaderIn Biënnale van 2 borden in via 11 stations in borden Vlaanderen U (13)MENTA en hun bijdragen Kassel in werden gepubliceerd in J Pu tot met Worx SD de stand van steun kwam en de tentoonstelling De Wedstrijd Antwerpen Zuid, Cinema 22.05.2012 —20u J Pu Berlijn Lukatsch, Wien Galerie 26.04.2012 immie Du immie immie Du immie . Het gesprek het verliep Engels. in

Evens. blic T blic T alk B alk alk A alk

rham in gesprek met B met gesprek in rham rham in gesprek met D met gesprek in rham erlijn ntwerpen

: :

publiceerden boeiende reportages. “Een diep (GB) meer, Kunstforum(Noorwegen), en onder Painters Daily (GB), Art Modern Contemporary (D). alsMetropolis Kunsttijdschriften M (NL), als Financieel Het (NL) Dagblad Tagespiegel en recensies buitenlandse in kranten belangrijke Vif/L’Express. Le tegenhanger, Er verschenen l’indiende Franstalige in Knacks Cherokee” Gilsoul Guy heeft “L’appel over het Daarnaast werk”. —als beste “Het Durham van één ditmaal M HKA-tentoonstelling2012, een van werk — een maal Knack-bijlage, Focus in de vierde de voor criticus Braet, Els verklaarde Jan Fiers in Knack-journalist/ bekende de van tekst lange l’autrede Amérique”.pagina Behalve vijf de la voix of “Durham, universeelen kunstenaar” titels wervende met als “Indiaan kunstenaar artikels geëngageerde deze doordachte aan ook als ‘alle’, Franstalige de niet zeggen —om te weekbladen, Nederlands- zowel en de kranten Belgische tal nationalevan pers, wijdden in de reminders lange maanden daarna met tentoonstellingaangekondigd deze werd Terwijl VRT Eén-nieuws. het in M HKA het opening de van dag de op retrospectieve grote haalde zijn in België was wereldwijd, bekend dan minder toe nog tot feit het Jimmie Durham dat Ondanks PERSAANDACHT gaande kennismaking met het artistieke het met œuvre kennismaking gaande

art D art irk S irk na e B u aere waert

- en gedachtengoed van Jimmie Durham was deze 6. Titelbordjes zomer een indringende en rijke ervaring”, lezen Bij de werken: titel, jaar, courtesy en QR code we in het driemaandelijkse kunsttijdschrift of nummer met verwijzing naar applicatie Beelden (NL). Van de nationale en internationale online-magazines die korte artikels of — DIGITAAL recensies plaatsten, citeren we Abitare (It), Webapplicatie met informatie over de Handelsblatt (D), Le Monde Diplomatique (D) en tentoonstelling in tekst (clusters en per Der Spiegel (D). kunstwerk), beeld en film (NL, FR, EN). QR codes En als we dit nog even mogen benadrukken, het op titelbordjes die toegang geven tot de ap- haast onvoorstelbare gebeurde: niet alleen plicatie. Voor mensen zonder smartphone zijn er de grootschalige retrospectieve van Chantal twee desktops en één iPAD ter beschikking om de Akerman scoorde dit jaar in de Top Ten van informatie op te zoeken en te lezen/bekijken. Art Forum, één van belangrijkste Amerikaanse In de documetatieruimte hangt er op de muur kunstbladen, maar ook die van Jimmie Durham, een informerende tekst over de applicatie beide geconcipieerd en ingericht door het (NL, FR, EN) en ensembles.org. M HKA in Antwerpen! — AUDIO-INTERVIEWS BEMIDDELING Kunstenaars, curatoren, liefhebbers, Doelstellingen: museummedewerkers, galeriehouders vertellen Het publiek enerzijds laten kennismaken met het over het werk van Durham en een relatie met werk in de tentoonstelling, maar breder ook de kunstenaar. Te beluisteren op twee iPODs, met het werk van Durham in al zijn veelzijdig- beschikbaar in de documentatieruimte, met heid en met de kunstenaar Jimmie Durham. Het gebruikershandleiding. publiek ook laten kennismaken met het M HKA als Sofie Vermeiren in gesprek met: kenniscentrum rond Jimmie Durham. * Ahmand Yaqeen Lafta - suppoost M HKA (EN) * Anders Kreuger - curator M HKA (EN) — DOCUMENTATIERUIMTES * Anton Cotteleer - beeldend kunstenaar (NL) Doel: Het publiek meer info en context meegeven * Bart De Baere - directeur M HKA (NL) over het werk van Jimmie Durham in al zijn * Guillaume Bijl - beeldend kunstenaar (NL) facetten en over Jimmie Durham als veelzijdig * Ilektra Kalaitzaki - student cultuurmanage- kunstenaar, op verschillende manieren, via ment (NL) verschillende media en op verschillende * Jonas Zakaitis - co-director Tulips & Roses (EN) niveaus. Het publiek laten kennismaken met * Koen Van Synghel - architect (NL) het M HKA als kennis en studiecentrum voor * Mohamed Ikoubaan - directeur Moussem (NL) het werk van Jimmie Durham, ontsluiting van * Nadia Naveau - beeldend kunstenaar (NL) ensemblebank. Link maken naar onze biblio- * Nina Serebrenick - medewerker M HKA (NL) theek, meer zichtbaar maken. Op drie plekken * Ricardo Brey - beeldend kunstenaar (EN) in de tentoonstelling. * Vaast Colson - beeldend kunstenaar (NL) 1. Leestafel met boeken van en over Jimmie * Barbara Wien en Wilma Lukatsch - Galerie und Durham, in de tentoonstellingszaal Buchhandlung für Kunstbücher (EN) 2. Zitruimte In de centrale inkomhal, plaats waar * Christine König - director Galerie Christine mensen naar video’s kunnen kijken (buitenzijde), König (EN) even kunnen rusten, wat kunnen bijpraten of luisteren naar audio-interviews of info opzoe- — VIDEO-INTERVIEW met JIMMIE DURHAM ken op de applicatie op de iPAD.(binnenruimte) Sofie Vermeiren en Kathleen Weyts in gesprek 3. Documentatieruimte met zitcomfort, TV-scherm met de kunstenaar. Interview over zijn werk, met interview van Jimmie Durham, citaten in zijn leven en zijn visie en over de tentoonstelling 3 talen. Ook twee desktops met toegang tot in het M HKA. Dit interview werd getoond in applicatie op ensemble.org. Toelichtende tekst de documentatieruimte en op de applicatie. in drie talen over ensemble.org. De documen- Spreektaal EN, vertaald in ondertitels in NL en tatieruimte bevond zich in de museumshop, die FR. voor deze gelegenheid werd omgebouwd. — SALON (gezinsruimte) — TEKSTEN 1. Tentoonstellingsspel voor gezinnen met kinderen 1. Introtekst in de vorm van een stok (verwijzing naar het Duidelijke korte introductie op de werk Center of the World) (6-12 jaar), gratis tentoonstelling, in drie talen: NL, FR, EN te ontlenen op de eerste verdieping. Aan de In plakletters op de muur stok hangen voorwerpen en opdrachtkaarten. 2. Citaten Opdrachten worden uitgevoerd in de tentoonstel- In de documentatieruimte: stem van de ling. In totaal zijn er drie exemplaren. Kinderen kunstenaar aan het woord laten, in drie talen: en ouders nemen de stok met allerlei materiaal NL, FR, EN mee en ontdekken zo de tentoonstelling. 3. Folders 2. Verwerkingsopdracht met verkleedkleren. 4. Boekje voor volwassen: Inleidende tekst met 3. Verwerkingsopdracht met stenen en toelichting bij de tentoonstelling en de kun- afvalmateriaal: maak je eigen installatie stenaar Jimmie Durham. Daarnaast toelichtende 4. Verwerkingsopdracht: tekenopdracht, teksten per zaal. Onderdaan staat een link prent met dierskelet inkleuren of afmaken. naar ensembles.org, waar mensen per kunstwerk 5. Achtergrondinfo: boeken met info over dan nog extra informatie vinden. Per zaal is de tentoonstelling er ook een afbeelding en een citaat van de kunstenaar. Folder in drie talen: NL, FR, EN OPENING 5. Poster voor jongeren met korte eenvoudige VIP-rondleiding met M HKA gidsen inleiding op de kunstenaar Jimmie Durham en zijn werk via een paar kernwoorden. Drie talen op 1 poster: NL, FF, EN. Achteraan op de poster staan afbeelding van werken en een citaat van de kunstenaar. P 81 M HKA Jaarverslag 2012 6 M HKA Tentoonstellingen 4. 3. 2. 1. denker. als Jimmie en Jimmie Durham van kritisch Durham Beeldtaal werk: De Durhams rond volwassenen voor uitgewerkt themarondleidingen extra twee er tentoonstellingSpeciaal deze voor werden interactieve rondleidingen achtergrondinfo extra met documentatiemap tentoonstellingde van de start gidsen bij de informatieve voor curator rondleiding de door GIDSEN

1. 5. 4. 3. 2. statement door kinderrechtencommissaris kinderrechtencommissaris door statement gidsen; de door in museum het kinderen voor in M HKAFE; workshops het GOLDORAK DJ rond; leiden Paulen Verrept; kinderen kinderen Riet Wille Dimitri Moeyaert, Leue,met Bart auteurslezingen kinderkunstendag: finissage ACTIVITEITEN zomerworkshops voor kinderen kinderen voor zomerworkshops Jimmie Durham en Say Something van jongeren de tussen ontmoeting en gesprek Poolse, nieuwkomers Russische Roemeense en Vormingplus, voor Nederlands taalcursus rondleidingen Taalcarroussel, voor rondleidingen nieuwkomers voor Stadsklap: van rondleidingen in kader het Bruno Vanobbergen

7 7 M HKA Collectiepresentaties P 85 M HKA Jaarverslag 2012 7 M HKA Collectiepresentaties de Europese U van Cultuur het programma met de werd van steun mogelijk gemaakt of Internationalism Spirits Van Esche, Charles Steven Abbemuseum: ten Thije Baere, De Vree, De Jan Kreuger. Bart Anders M HKA: Toon Tersas. Stilinoviæ, Mladen Józef OHO, Muntadas, Schoonhoven, Jan Robakowski, Antoni Panamarenko, François Morellet, Miralles, Tibor Koller, Hajas, Fina Július KwieKulik, (Gertrud Goldschmidt),Gego Tomislav Geys, Jeff Gotovac, de Treball, Grup Ferrer, Esther Dujourie, Luc Deleu, Byars, Lili James Lee Arias-Misson, Alain Paul Van Hoeydonck, Victor Vasarely, Warhol, Andy Weiner. Lawrence Stella, Rosler, Spero, Schoonhoven, Jan Nancy Frank Ruscha, Ed Martha Richter, Polke, Pistoletto, Gerhard Michelangelo Sigmar Nauman, Bruce Merz, Marisa Merz, Mario Meireles, Guy Mees, Cildo Manzoni, Yves Piero Klein, Kiefer, Judd, Donald Anselm Kawara, On Indiana, Robert Jörg Immendorff, Jenny (Gertrud Holzer, Goldschmidt),Gego Haacke, René Heyvaert, Hans de Vries, Fabro, Luciano Lucio Herman Fontana, Jef Flavin, Cornelis, Dan Cadere, André Byars, James Lee Victor Burgin, Brouwn, Stanley Broodthaers, Marcel Boezem, Marinus eBoetti, Alighiero Baldessari, John Andre, Carl Warschau. in Archive Bratislava en KwieKulik in Koller Society Július Ljubljana, Barcelona, Van Galerija in in Moderna Eindhoven, Abbemuseum in MACBA Antwerpen, in project dit zijn in M HKA partners De Internationale. door het De Europese samenwerkingsproject georganiseerd stellingen buiten hun eigen regio. verdienen erkenning die kunstenaars en van gerenommeerde kunstenaars te werk tonen was Er verrassende constellaties. internationaal te zien van in de ‘drie werelden’ doorbreken door bekende bekende en minder kunstwerken het vereenvoudigde en ‘regionaal’. wilde tionaal’ tentoonstelling De beeld van de concepten aan beïnvloedde gaf en andere een betekenis ‘interna de kunst betrekkingen. internationale gespannen ook van maar ontwikkelingen, en technologische 1956werden economische snelle en tussen 1986, van gecreëerd periode een Ze kunstenaarsarchieven. musea waaronder en twee vier Europese collecties, zes uit kwamen getoonde De kunstwerken Antwerpen. in en het M HKA het Van in liep Eindhoven Abbemuseum in gelijktijdig die tentoonstelling 1956-1986 6Europese collecties of Internationalism. opende19 Spirits januari 7.1. Sponsors Curators het Van in Kunstenaars Abbemuseum het M HKA in Kunstenaars tentoon het reeks een was deel laatste van of Internationalism Spirits toonde hoe de de Koude realiteit van of Internationalism Oorlog Spirits Eindhoven Van Abbemuseum, 21.01 — 29.04.2012 Antwerpen M HKA, 20.01 — 06.05.2012 6 E OF INTERNATIONALISM. SPIRITS COLLECTIEPRESENTATIE U 1956–1986 ROPEAN COLLECTIONS | Gelijkvloers

XXIX:

nie. , een - - COMMUNICATIE 2. Introtekst 1. advertenties in Metropolis M, Duidelijke korte introductie op heel het Museumtijdschrift en H ART project en de presentaties in M HKA & Van Abbe, 2. elektronische nieuwsbrief in drie talen: NL, FR, EN, in plakletters 3. Facebook op de muur 4. website M HKA 3. Tijdslijn 5. M HKAzine Opzet: Tijdslijn in drie talen (NL, FR, EN), per 6. jaarbrochure jaar worden er 4 belangrijke gebeurtenissen uit 7. nieuwjaarsboekje de werelden de kunstgeschiedenis vermeld. 8. uitnodigingen Als insert/vouwblad in de bezoekersgids. Wordt gratis uitgedeeld aan de balie. PERSAANDACHT 4. Titelbordjes Om een goed totaalbeeld te krijgen van de Bij de werken: titel, jaar, courtesy acht spirits, gespreid over twee locaties die virtueel één museum vormden, bezochten tal — DIGITAAL van Belgische en Nederlandse journalisten Webapplicatie met informatie over de tentoon- zowel de tentoonstelling in het M HKA als die stelling in tekst (korte tekst per hoofdstuk in het Van Abbemuseum. Belgische kranten en teksten per kunstenaar) (NL, EN). Een QR als De Standaard, De Morgen en de Gazet van code op een plakker bij de inkijkexemplaren van Antwerpen vertelden het grote verhaal in de bezoekersgidsen geeft toegang tot deze vrij lange, mooi geïllustreerde artikels. De applicatie. Voor mensen zonder smartphone is kunstkrant ART deed uitvoerige voor- en er een iPAD ter beschikking om de informatie nabeschouwingen, waarbij criticus Marc Holthof op te zoeken en te lezen/bekijken. lovend schreef dat er in het M HKA veel goede internationale kunst te bekijken viel dankzij — EXTRA DIGITAAL de prachtige collectie van Van Abbe. Volgens Verder wordt er aan de balie ook een tekst met Christine Vuegen doktert het M HKA geregeld kort info over de bemiddelingsinfo meegegeven nieuwe visies uit en behalve het te hebben over + QR code met link naar het ensemble en link de ‘ijzersterke kunstwerken’ in deze tentoon- naar website: informatie die bezoekers via stelling, wijdt ze ook een hele paragraaf aan hun smartphone zelf kunnen opvragen of thuis de participerende Italiaanse topkunstenaar, kunnen bekijken op hun computer. Dit wordt Michelangelo Pistoletto, die in hoogsteigen samen met de tijdslijn uitgedeeld. NL, FR, EN persoon zijn visie op de maatschappij toelichtte tijdens de opening in Antwerpen (De Huisarts). — SALON (gezinsruimte) Els Fiers koos de ‘Troon’ van James Lee Byars Voor gezinnen met kinderen is er het voor haar één-pagina lange rubriek “het TENTOONSTELLINGSSPEL “Reis rond de wereld” beste werk” in Focus Knack. Van Nederlandse (6 -12 jaar), gratis te ontlenen op de eerste zijde wekte de dubbeltentoonstelling onder verdieping (in het Salon). Kinderen en ouders meer de aandacht van het weekblad Trouw, het nemen een koffertje met allerlei materiaal en Eindhovens Dagblad, het Financieel Dagblad en een wereldkaart en ontdekken zo de tentoon- het NRC-Handelsblad. Via persinfo vanuit het stelling. M HKA, besteedde ook het mooie, maandelijks 1. module materialenbak: voorwerpen en mate- gepubliceerde Turkse kunsttijdschrift Gençanat rialen die verwijzen naar kunstwerken in de Art Magazine aandacht aan dit project tentoonstelling. Kinderen nemen een voorwerp (http://gencsanatdergisi.blogspot.com). en zoeken er het bijhorende kunstwerk bij 2. tekenopdracht in hetSalon, bij de tekentafel BEMIDDELING 3. achtergrondinfo: boeken met info over de Doel: Bezoekers laten kennismaken met de tentoonstelling collectie van het Van Abbemuseum, de collectie 4. voorleeshoek van het M HKA en het samenwerkingsverband 5. sfeerschepping: wereldkaart, wereldbol L’Internationale, in een tijdskader. De bemiddeling is grotendeels gedeeld met het OPENING Van Abbemuseum en sommige instrumenten kunnen VIP-rondleiding met M HKA gidsen voor beide instellingen gebruikt worden. GIDSEN — TEKSTEN 1. informatieve rondleiding door de curator voor 1. Bezoekersgids (volwassenen) de gidsen bij de start van de tentoonstelling Opzet: Eén publicatie in drie talen 2. documentatiemap met extra achtergrondinfo (NL, FR, EN), deze geeft per hoofdstuk, 3. interactieve rondleidingen Voor verschil- per kunstenaar een korte toelichting lende doelgroepen: alle niveaus van het (zowel voor het Van Abbemuseum als voor M HKA) onderwijs, volwassenen, ateliers voor kinderen, De tentoonstelling is opgedeeld in 8 hoofd- stakeholders stukken, elk hoofdstuk heeft een andere kleur: 4. Vorming: Expertise & ervaringsuitwisseling te zien aan de kleur op de muren in de zalen en tussen de gidsen van M HKA & Van Abbe de hoofdstukken in het boek. 3 keuzemogelijkheden voor de bezoekers: ACTIVITEITEN — De publicatie wordt verkocht aan de balie aan 1. Krokuskriebels: voor gezinnen tijdens de 1 euro. krokusvakantie, activiteiten voor kinderen en — Er liggen inkijkexemplaren op drie plekken hun (groot)ouders in de tentoonstelling in de tentoonstelling. 2. Erfgoeddag: voor individuele bezoekers, Oplage: 10000 ex (voor beide musea) wandelgesprekken in de tentoonstelling — Bezoekers kunnen de info ook gratis downloaden op onze website. P 87 M HKA Jaarverslag 2012 7 M HKA Collectiepresentaties Objecten de Collectie uit Vrielynck Vandevelde, Ludwig Caeckenbergh, Paul Van West Hoeydonck, Franz Guy Van Rombouts, Patrick Pitz, Hermann &Jouke Kleerebezem, Paul Perry Yerbossyn Meldibekov, McCollum, DavidLohaus, Nash, Allan Panamarenko, Kapoor, JirˇíAnish Bernd Lilanga, George Körmeling, John Kocman, Hynek Veronica Ann Fabre, Janssens, Jan François, Michel Fortuyn/O’Brien, Durham, Tony Copers, Cordier, De Leo Byars, LucLee Deleu, Jimmie Cragg, Thierry James Bijl, F. Sjoerd Luis Bandau, Buisman, Guillaume Benedit, Joachim de zomer plaatsvond 2012 Genk. van in dat in 9, Manifesta ook deel aan nam Hij IKON Birmingham. Gallery, our Appearance Excuse en Please 2008 Almere, Paviljoens, De Museum 2010; Jumeaux Faux Clerq,De Brussel, Evolution 2010; Industrial Space, Project Amsterdam, SMART Dublin, de 21 van het begin aan samenleving onze de van staat en ecologie, op en bieden kapitalisme zo perspectief een postindustrialisatie, zoals relevante aan, en politiek onderwerpen sociaal van tal raken voorwerpen tentoongestelde De Eschatologie —de wetenschap de dingen. laatste van voor wetenschap de de van tegenperspectief bestaande persoonlijk een is dedat Genetologie hij Het noemt, de wetenschap de eerste dingen. van rekwisieten. van de samen rol vervulden deuit M HKA-collectie werkensciencefiction, waarbij selectie een Vanden van werken van Eynde en tal soort een fictie, een van de die vorm aannam Het tentoonstelling een was vullen. voorkomen te gevolg in de constante evolutie als van de geschiedenis, van streefde moment de toekomst de in beschaving, van dubbelzinnig een van perspectief te vanuit het het helpen Gezien ‘laatkapitalisme’ we interpreteren. kennen als werd om die de periode gebruikt hier puzzel een die van worden stukjes als omschreven vormden, kunnen instelling fictieve deze semi van de collectie de overblijfselen mogelijk een samen verleden. van toekomstig die artefacten De Vanden Maarten Eynde de keuze een uit verzameling. met kunstenaar Museum Show Museum o.a. waren lingen en projectie, werden zo nieuwe feiten gevormd. herinnering betekenis, van Naast ‘destond zaken’ centraal. van de het rol en gang zijn van narratieve lagen deuit toekomst. Voorbij object-zijn het fysieke de tentoongestelde van artefacten deze ongewone naar van logica het objecten waren ‘ontdekkingen’ te kijken als de speelse erg via interpretatiemiddel, als fictie van voor het gebruik ruimte echter liet ook History of Forgotten Museum hetvan ‘moderne’ The museum. ‘vooruitgang’.de moderne van wortels te kijken naar terug Zijn materiaalonderzoek. een methodologie erin bestaat Vanden bouwt materialen, Eynde aan voort en kunstmatige natuurlijke aan met verscheidenheid een deze ongewone van gemaakt tatie objecten, allemaal 7.2. samenstelde, de 3 Contour 07 eerder al België in en die was actief Bristol, in hedendaagse kunst voor centrum een Arnolfini, van tot het voor tentoonstellingsteam kort in Nav Haq, het Haq van museum. die metnieuwe M HKA-curator de collectie de van de presentatieDeze eerste kennismaking het van was resultaat

Werken Vanden Maarten van Eynde en van Vanden 2003 ontwikkelt Eynde verzonnen een Sinds onderzoeksgebied onderdak aan bood History VandenMaarten of Forgotten Eyndes Museum VandenMaarten Recente Eynde woont tentoonstel Brussel. en werkt in weerspiegelde het de conventionele M HKA in tentoonstelling De orde M THE M HKA 29.06 — 16.09.2012 COLLECTIE DE M HKA MET DIALOOG IN VANDEN EYNDE MAARTEN

de ontbrekende die ernaar schakels, History of Forgotten Museum The 2011;

Alter Nature: We Nature: Can Alter U | 2 SE e de verdieping U overleg in Mechelen, maakte in voor biënnale videokunst – HISTORY XXX M OF FORGOTTEN Dublin Contemporary 2011; Bristol, Dublin , Arnolfini, , Z33,Structures 2010; Hasselt, Smooth LOCALISMS 2009; Gent, , SMAK, ste eeuw. de Via presen

Meessen , Gallery , , ,

, -

COMMUNICATIE A. Voor volwassen bezoekers 1. elektronische nieuwsbrief 2. Facebook — TEKSTEN 3. website M HKA 1. titel en introtekst, tekening van de plat- 4. M HKAzine tegrond van de 2de verdieping met thema per 5. jaarbrochure zaal, in vinylletters bij de inkom van de 6. uitnodigingen tentoonstelling NL, FR, EN 2. muurteksten met toelichting bij de categorieën, PERSAANDACHT NL EN FR. De ‘éminence grise’ journalist/criticus Paul De 3. titelbordjes bij de kunstwerken; met naam Pondt publiceerde een uitvoerig, beschouwend kunstenaar, titel, datum, courtesy en het artikel in ART, waarvoor hij tegelijk ook materiaal (omdat dit belangrijk was in de kunstenaar Maarten Vanden Eynde en curator tentoonstelling, alsook het publiek helpt om Nav Haq had geïnterviewd. “Komkommertijd of het kunstwerk te herkennen) en QR-code met link niet”, vindt het gratis verspreide, 3-wekelijkse naar applicatie. Antwerpse magazine Zone 03, “wij oogsten de beste expotips” en deze collectietentoonstel- — DIGITAAL i.s.m. ABCD ling stond dan ook prompt in hun ‘Top Ten’. Op iPads op de zitbanken, verspreid over Verder kondigde Ben Van Alboom met een korte de zalen op 3 punten, NL, FR, EN maar heldere tekst, de tentoonstelling aan in Toelichting bij de categorieën en bij de DS Weekblad, het veelgelezen weekendmagazine individuele kunstwerken in NL, FR, EN en van De Standaard. info over werk van Maarten Van den Eynde

BEMIDDELING B. Voor kinderen en gezinnen Met de bemiddeling in de zaal trachten we dicht bij het opzet vanThe Museum of Forgotten History Spel voor kinderen in het SALON, gekoppeld aan te blijven. Hierom is er geopteerd om zaaltek- spel van VLIEG sten te maken die de categorieën toelichten die de werken in de verschillende zalen met GIDSEN elkaar verbinden in de tentoonstellingslogica. 1. informatieve rondleiding door de curator en Er is geopteerd om deze keer niet de klassieke kunstenaar voor de gidsen bij de start van collectiefiches bij elk individueel werk in de de tentoonstelling zalen te hangen, maar wel zeer korte teksten bij 2. documentatiemap met extra achtergrondinfo elk werk, digitaal op de applicatie te zetten. 3. interactieve rondleidingen

ACTIVITEITEN Museumnacht

7.3. VITRINEPRESENTATIE ‘NEONLICHT’ 30.03 — 07.10.2012 M HKA | M HKAFE

Vanaf 30 maart tot eind 2012 liep op de 4de verdieping van het M HKA een reeks vitrinepresentaties waarin het neo-avant-garde netwerk van dichter- kunstenaar-uitgever-criticus Paul De Vree onder de aandacht gebracht werd. Deze mondden uiteindelijk uit in een tentoonstelling rond Paul De Vree. Onderzoeker en curator Johan Pas schetste de context van het project Neonlicht waarbinnen dit alles kaderde. De eerste vitrinepresentatie was te zien vanaf vrijdag 30.03.12 (opening donderdag 29.03 om 19u). Nadien werden de vitrines maandelijks veranderd. De tentoonstelling rond Paul De Vree maakte onderdeel uit van COLLECTIE XXXI 25 jaar M HKA, 5 artistieke posities, 5 ensembles van 05.10.2012 tot 20.01.2013.

30.03 — 27.04.2012: NEONLICHT #1: Henri Chopin in het archief Paul De Vree

26.04 — 22.05.2012: NEONLICHT #2: Ian Hamilton Finlay in het archief Paul De Vree

01.06 — 11.07.2012: NEONLICHT #3: Paul-Armand Gette in het archief Paul De Vree

10.07 — 14.09.2012: NOENLICHT #4: Edgardo Antonio Vigo in het archief Paul De Vree P 89 M HKA Jaarverslag 2012 7 M HKA Collectiepresentaties 1. 2. algemene introtekst op het geheel, het op introtekst algemene BEMIDDELING op een meeneemblaadje meeneemblaadje een op toelichtende tekst een presentatie per in plakletters muur de op 7.4. en dat werd geleidelijk het M HKA het in zich ontsloten van ICC bevindt archief het Het was duidelijk. centra, focuspunt gerichte culturele lokale spreiding buiten Gemeenschap, de de op jonge van Vlaamse de eerste initiatieven van en een Vlaanderen in voor hedendaagse kunst de eerste publieke instelling de opvolgergeheugen blijven. Omdat het het aanwezig M HKA kan van ICC, is het waarin instelling een het te stellen, als museum centraal duurzaamheid verantwoordelijkheid voor overzichteen onspectaculaire precies die maar met kon te uit om pakken Het niet markeren. besliste manier op zinnige een hebben. de dat referentie hettoekomst van in kan het kracht denkt waarvan toevoegen de werk collectie en zal aan heeft de doorstaan tijd daarin kunst zijn voor verleden de toekomst. Hetbewaart bevraagt en onderzoekt welke het de getoonde kunst, het op zich, contextualiseert neemt andere functies wordt. gewaardeerd Het op museum andere een manier hedendaagse kunst het de moment eerste plaats toonplek naar in en kijkt —betekent is dat die die kunsthal een —en niet keuze voor hedendaagse kunst van museum een het ook, De feitinvesteringen dat musea worden opgezet scharnierpunt. een is de publieke Hoe beperkt relatief met aanbouwsels. graansilo een het M HKA het van geval —in kregen nieuwe een bestemming investeringen minimale musea met eigen een gebouw, gebouwen vooral bestaande met die weliswaar er de de eerste echte 1980 jaren Schone in en 1990 pas kwamen En Kunsten. de het achterzalen voor van Museum Gent in het van MHK met de oprichting 1975 in embryonaal er maar kwam voor hedendaagse kunst museale instelling werkte. eerste een plek Een ook heel internationaal die officiële collectietaak, zonderzo’n voor hedendaagse toonplek: kunst eerste een publieke instelling eerste toonplekken plaats op gericht waren 1970 Het ICC te creëren. vanaf was de er in die en acties jongrelatief kunstenaarsbewegingen uit en gegroeid is Het museale België veld Vlaanderen. in in de hedendaagse kunstmusea voor 1987Toen opende, in inhaalbeweging een dat deel was het van M HKA ook zijn centraal. dan museale verantwoordelijkheid termijn op lange de ensembles vijf met het zijn I.C.C. heel direct. verbanden De heeft. van geërfd van voortkomt uit en het archief het M HKA Centrum) omvat, ook Cultureel het (Internationaal I.C.C. waar lingshistoriek het en van museum dat de instel de historiek dan is groter M HKA-collectie vóór 1987 het de opende in museum van en gaven dat de tijdspanne aan Bijl en Paul Vree. De Guillaume ORLAN, Muntadas, Antoni Gordon Matta-Clark, collectie: onze in stenaars referentiekun van tentoonstellingen vijf uit bestaat die collectiepresentatie zijn voor deuren het publiekAntwerpen opende. We met dit vierden een het is 2012 25 geleden jaar In Hedendaagse dat het Kunst van Museum NEONLICHT 13.09 — 01.01.2013: M HKA 05.10.2012 — 20.01.2013 M HKA 25 JAAR 5 ENSEMBLES, C hoe het het af zich 25 museum M HKA Vanuit jaar vroeg bewustzijn dit stelde het 5ensembles, museum 25 M HKA jaar XXXI: Met COLLECTIE gekozenDe de tijd ensembles werken in van verankerd vijf zijn alle Paul Vree De het archief in Garnier Pierre ollectiepresentatie XXXI: ollectiepresentatie | 2 e verdieping

#5:

- - en ook getoond, bijvoorbeeld in de tentoonstelling Dear ICC. Aspecten van de actuele kunst in België 1970-1985 in 2005. Het M HKA besliste om ensembles van vijf kunstenaars die in de jaren 1970 in het ICC werden getoond te presenteren in afzonderlijke tentoonstellingen en te verwerven voor de collectie. Dat beantwoordt aan de manier waarop het M HKA met kunst omgaat. Het museum toont niet alleen de enkelvoudige kunstwerken, maar werkt met ensembles waarin de complexiteit van een kunstenaar of een situatie benaderd kan worden. Het wil geen encyclopedisch beeld schetsen, maar inzicht geven in het bredere œuvre van kunstenaars en dat binnen de rest van de kunstwereld situeren. In al hun verscheidenheid gaven de vijf ensembles een indruk van de internationale neo-avant-garde zoals die in het ICC floreerde. Het ging daar om kunst die — tien jaar voor dat gangbaar werd in de kunstproductie — de mogelijkheden van de nieuwe media onderzocht. Men kon de vijf zien als deel van de brede conceptuele bewegingen van dat moment, al baseerden ze zich vaak op aloude artistieke tradities — schilderkunst bij ORLAN, sculptuur bij Gordon Matta-Clark, poëzie bij Paul De Vree. De vijf kunstenaars kiezen er resoluut voor om kunst in de maatschappij te laten plaatsvinden. Ze kunnen daardoor vaak als politiek worden gezien, van de statements van Muntadas tot de feministische keuze voor lichamelijkheid van ORLAN. Maar het gaat er toch vooral om dat zij er elk in slaagden een eigen perspectief en een eigen vormentaal te ontwikkelen.

ORLAN — mesuRAGEs ORLAN (1947, Frankrijk) is bekend als de eerste kunstenares die haar eigen lichaam inzet als medium om kunst mee te maken. In 1980 vindt er in het ICC een grote tentoonstelling van ORLAN plaats. Ze realiseert er ook een mesuRAGE, een performance waarbij ze straten of gebouwen meet (mesurer) met haar eigen lichaam fysiek en letterlijk als maateenheid: de ORLAN-corps. Bij de tentoonstelling in het ICC had de eerste overzichtscatalogus van de jonge ORLAN moeten verschijnen. De anekdotiek van het moment — met het proces van de Vlaamse administratie tegen Bex — besliste er anders over. De catalogus met o.m. een tekst van Wim van Mulders bleef bewaard in het archief en werd n.a.v. deze tentoonstelling alsnog uitgegeven. In haar werk zoekt ORLAN een relatie tot de omgeving, zowel symbolisch als reëel. Ze doet dit in een lange reeks van acties die tegelijk concreet en ritueel zijn. De mesuRAGEs hebben ook een component van woede (rage) in zich, aangezien de instellingen waar ze zich mee meet voornamelijk een mannelijke macht vertegenwoordigen. Tegelijk zijn de acties vol humor, een dualiteit die heel het œuvre van ORLAN kenmerkt. Het M HKA-project toonde dat ORLAN geïnteresseerd blijft in de mesuRAGEs en wat ze vandaag kunnen betekenen. Dit ook vanuit haar lichamelijkheid nu, want een mens heeft verschillende lichamen, stelt ze. ORLAN voerde twee nieuwe mesuRAGEs uit, één voor The Andy Warhol Museum in Pittsburgh op 19 juni 2012 en één voor het M HKA. In Antwerpen werkten o.m. Marina Abramovic, Jan Fabre, Guillaume Bijl, Bart de Baere mee aan de opmeting. Voor deze beide mesuRAGEs gebruikte ORLAN nieuwe technolo- gieën, zoals een GPS en een BodyMedia-armband, die de fysieke gegevens van haar lichaam meten en haar lichamelijke inspanning tonen tijdens het maken van het kunstwerk. Op deze manier actualiseert ORLAN haar mesuRAGEs. De kunstwerken die uit de performance zijn voortgekomen, waren te zien in de tentoonstelling en blijven deel van de collectie.

Antoni Muntadas — Alles is politiek Zoals de aanwezigheid van het belangrijkste archief van het vroege werk van ORLAN in het ICC-archief een verrassing was, was ook het belangrijke fonds Muntadas dit. In het ICC-archief bleef het materiaal bewaard van twee van de vroege werken van Antoni Muntadas (1942, Spanje), een gewaardeerde referentie in de internationale kunstgeschiedenis en een van de kunstenaars uit de neo-avant-garde die het politieke expliciet thematiseren. P 91 M HKA Jaarverslag 2012 7 M HKA Collectiepresentaties op te de bouwen. collectie de Met estate in van steun kocht het de kunstenaar aanwezig verder was Vlaanderen nog voor in te consolideren. Vlaanderen werken wat Matta-Clark onmogelijk meer of er unieke van zelfs te verwerven het maakten en het het aankoopbudget beperkte van M HKA marktprijzen geëxplodeerde De de kunstenaarsboeken. en het verwierf museum kunstenaar hem en de tussen ook de briefwisseling steunde. Flor daarnaast schonk Bex de kunstenaar de indertijd mecenas die van de privéwoning de van deur van en deel een Baroque Office met van deur een deel een van installatie unieke een het was, datBaroque nog land in werk Office van het sculpturale laatste het museum onduidelijk hetde voorbije In status was. verwierf decennium waarvan te het tonen archief rechten in om en hoop een de materiaal films met fotowerk, een de editie, een herinnering, een meer dan amper collectie tot was de geleden jaren enkele binnen kunstenaar, en belangrijke figuur, werden. charismatische Deze toch weeren museumkunst fotografie, dan die video, vooral film, de ‘removals’, naast manieren: en geschriften, tekeningen op allerlei documenteerde zijn en experimenten hij interventies zijn ingrepen, eigen omdat aan was Maar vergankelijkheid het en museum de kunstmarkt. overzicht Matta-Clark. van retrospectief opende Daarom 1987 het zijn in museum met deuren de een M HKA-collectie. om gebouw dit en het museumproject te redden, werd gelegd de voor basis solidariteitsbeweging internationale een Gordon Matta-Clark, de Stichting Met dat ei lukte. zo na museumprojectutopisch-visionair rond ontwikkeld werd Er een transformeerde. figuren doorkijken van patroon en ruimtelijke en slijpschijven doorheen verdiepingen zodat het gebouw bizar een alle in kantoorgebouw het vlakbij leegstaand een met Steen, sneed hij kettingzagen Zowerdeningeblazen. gebouwen metafoor voor andere een maatschappij. Verlaten panden en vergeten werden buurten (kortstondig) leven nieuw nieuwe mogelijkheden openen, ‘het idee het maken’. van mogelijke rekbaar gebouwen. moesten in Zijn monumentale ingrepen uitsnijdingen zijn cuttings: stonden. van vooral centraal bekend entijdelijkheid is recyclage Hij omwille betekent). werken vooral waarin ruimtelijke hij maakte Naast performances, letterlijk die ‘non-architectuur’ en architectuur, anarchie van samentrekking noemdeHij (een zijn werk rond de en dat groep hem, ‘anarchitectuur’ van (1943-1978,Matta-Clark V.S.). ‘totaalkunstenaar’. een was Gordon Matta-Clark voor is de ICC-tijd, het is wel Gordon symbolisch er kunstenaar een Als of reclame. politiek de beelden geproduceerd in voor door de mechanismen onzichtbare media, engagement”, kijken verlangt “Waarschuwing: waarschuwt stellen: die zin een warning Translation: domeinen het omvat van leven. serie De onder andere het project: On wordt verschillende gefilterd en vertaald in en onderzoekt hoe informatie 1995) in (gestart serie communicatie op zich richt internationale vormen van werken. projecten Translation Muntadas’ On omvangrijkste Een van is het voor zijnICC-basis Deze het M HKA collectie. wordt met omkaderd andere opnieuw malen getoond. enkele Het verwerft 2012 al werk In werd intussen de dia’s van op basis taureerd het ICC-archief in en dia’s nog had. zelf hij die voorbeeld Emission-receptie perfect een van. werk bleef, hettweede ICC-archief Emission-receptie dat in bewaard Het werken analyseren. de die media de kunstenaar maakt Daarom Muntadas. opnieuw 35 jaar opgesteld. in eerst het ICC. Het in Muntadas werk voorvan overleg werd het in met de kunstenaar Venetië van de tijdens biënnale latie 1976 net in voor de solotentoonstelling instal de de wereld heersende.kijken naar dan Het ook was symbolische een Toch om nu er in deze ensemble volwaardig een slaagde van het M HKA ver maken weg van kunst Matta-Clark wilde Met zijn anarchitectuur Baroque Office het 1977 magistrale in hij realiseerde Antwerpen In —Anarchitectuur Gordon Matta-Clark voor van basis een het gelden œuvre als kijken zouAnders kunnen N/S/E/O omvangrijkeDe installatie elementen die en architecturale prints geheel, een van van om andere een manier vraagt geres werd door de kunstenaar daar , is . Deze . In - - rechten aan voor het tonen van de vele video’s die een cruciale neerslag van dit œuvre zijn en waaraan de kunstenaar veel belang hechtte. Anderzijds klaarde het uit wat er precies in het archief is, met onder meer een aantal vintage foto’s maar ook de hele historiek van het museale plan en de mislukking daarvan. Naar aanleiding van de 25ste verjaardag, presenteerde het M HKA zijn hele Matta-Clark-ensemble.

Guillaume Bijl — Projecten en extensies Naast bovenvermelde kunstenaars uit Frankrijk, Spanje en de Verenigde Staten die getuigen van de internationale draaischijf en ontmoetingsplaats die Antwerpen op dat moment was, koos het M HKA ook voor twee kunstenaars van hier. De eerste daarvan is Guillaume Bijl (1946, België). Hij wordt gezien als een sleutelfiguur in de Belgische kunstscène van de jaren 80, met installaties die de werkelijkheid enten in de kunstwereld. Zelf onderscheidt hij daarbij ‘Transformatie-Installaties’ die een realiteit veranderen in een niet-realiteit, ‘Situatie-installaties’ die een niet-realiteit veranderen in de realiteit, de meer sculpturale ‘Composities’ die hedendaagse stillevens zijn en de ‘Sorry’s’ die een vorm zijn van absurde poëzie. Het M HKA heeft een uitgebreid ensemble met verschillende van zijn belangrijke installaties, waaronder de allereerste die hij ooit maakte, Autorijschool Z en het, uit een latere periode, TV-Quiz Decor. Het bezit ook documenten over het legendarische werk Chaussures ICéCé, de tweede installatie die hij maakte. In deze presentatie werd de nadruk gelegd op Bijls conceptueel werk uit de ICC-tijd. Het is een verrassende, poëtische Bijl die hier aan het licht komt. Van dit vroegere werk werd voor het eerst publiek een selectief overzicht getoond. Daarmee werd het œuvre fundamenteel verbreed en werd duidelijk gemaakt hoe Bijl uit het klimaat van de jaren 1970 komt. Aansluitend toonde het M HKA ook een overzicht van zijn affiches, die voor de kunstenaar een belangrijke onderdeel van zijn werk zijn en die hij in hun totaliteit aan het museum schonk.

Paul De Vree — Neonlicht Paul De Vree (1909-1982, België) bekleedt een belangrijke positie binnen de geschiedenis van de hedendaagse kunst in Antwerpen. Nog voor de oprichting van het ICC was hij een pionier op het vlak van de neo-avant-garde kunst, zowel met zijn ambitieus Modernistisch Centrum als met zijn interdisciplinair tijdschrift De Tafelronde. Aan dit tijdschrift wijdde het ICC in 1975 een retrospectieve. De Vree is de figuur waarmee duidelijk wordt dat het ICC ook aandacht had voor zijn eigen onmiddellijke voorgeschiedenis. De Vree was belangrijk voor de kunsten in zijn functie als criticus en organisator van tentoonstellingen, maar profileerde zichzelf vooral binnen de concrete en de visuele poëzie, een randgebied van de beeldende kunst dat het M HKA wil documenteren. De Vree maakte beelden van poëtische, maat- schappelijke en existentiële inzichten die op steeds wisselende dragers konden verschijnen. Hij was nauw verbonden met de Italiaanse Poesia Visiva en was curator van het laatste, toekomstgerichte hoofdstuk van de tentoonstelling over concrete poëzie in het Stedelijk Museum in Amsterdam in 1970 (die een jaar later ook in het ICC te zien was). De titel Neonlicht verwijst naar de gelijknamige rubriek in het tijdschrift De Tafelronde waarin De Vree een kritisch licht liet schijnen op avant- gardepublicaties uit binnen en buitenland. Het ensemble toonde documenten, publicaties en werk van Paul De Vree en bracht het omvangrijke netwerk rondom deze kunstenaar in beeld. Deze presentatie kaderde in een onderzoeksproject van kunsthistoricus Johan Pas. P 93 M HKA Jaarverslag 2012 7 M HKA Collectiepresentaties

bijna echt een werd. droom, museum ongeluk, per hoe wilde een en we zagen het van M HKA begin op het ze terug prille blikten verhaal dit in met Samen Flor en andere protagonisten Bex Hedendaagse Antwerpen. Kunst over het van van Museum het ontstaan documentaire een de VRT maakte Antwerpen. in hetvan M HKA Blondeel Jan Duchateau van over en Jill deDocumentaire ontstaansgeschiedenis voor muziek. Zuid. het Antwerpse kunstwereld. en internationale de Vlaamse in museum Van Wim het de Mulders van positie besprak met criticus En het museum. het tot museum Pas gekomen schetste de stand context is. waarin Johan Baere. De Kunsthistoricus Bart Flor directeur en huidig Bex eredirecteur verleden besprak Tweepenninckx en toekomst het met van museum Annemie door Joost Vandecasteele.Inleiding worden de campagnes van hierdoor zondermeerontwerpers zichtbaar. worden door de gebruikt die marketingtechnieken manipulerende De ze,waardoor zonder lijken verder te becommentariëren. commentaar, zichzelf volgorde zonderclips specifieke een en plaatsten verdere ze in aanpassingen selecteerden en Zuid. Reese Muntadas de Cinema door in ging de vertoning locaties uitgekozen erbij door en het en Reese. was Dit Muntadas M HKA jaar de wereldwijd VSpresidentsverkiezingen wordt telkens in vertoond op de film de week In voor de wordt gemaakt. jaar vier nieuwe een versie de film van de tot 50, jaren terug toen in de werden eerste spotjes uitgezonden. Elke presidentskandidaten worden vertoond en uitgezonden. gaat Het archief voor depromo’s verkiezingstijd en advertenties de tijdens Amerikaanse die 1952-2012 VIII: vertonen we Political Advertisements hiervan aanleiding en naar M HKA solopresentatie een 2012 in ontwikkelde Muntadas Antoni kunstenaar De door engesigneerd genummerd ORLAN. mesuRAGEs haar in ORLAN. van uit editie een museum het gaf jaar 25 HKA M 5ensembles, XXXI: Ter COLLECTIE gelegenheid van collectieboek. doorvooraf prelude een gegaan en 2012 gaat eind vergezeld nieuw een van wordt tentoonstelling De schetsen. zal de2013, collectie beeld een van die de zomer in van bestrijkende museum —collectietentoonstelling volledige uiteindelijk leiden Die zal tot —het grote een de M HKA-collectie. van ijking A 5ensembles, 25 M HKA’ jaar XXXI: ‘Collectie van aanleiding Naar zondag 11.11.2012uitzending om 21u35 op Canvas C zorgden Roselien en singer-songwriter Accordeonist Claeys Wim Met Jos Van Zuid verkenden Cinema van den Bergh we reflecteerden over en Michèle hun band Matyn ORLAN Kunstenaars 04.10.2012 17-19u. van u live een met M HKA 25 jaar B ZuidCinema 31.10.2012 — 20u P gebruikt ORLAN die de eenheidsmaat ORLAN-corpus, een Het betreft Editie de de eerste stap is van jaar 25 HKA M 5ensembles, XXXI: COLLECTIE abel olitical A olitical eci n ntoni Mu ntoni 1984 sinds clips, verzamelt Reese al Muntadas met. Samen Marshall het k , het est pas’est u oplage beperkte (75 in ex.) werd gedrukt editie . De en ntadas en M en ntadas 1952-2012. VIII: dvertisements u nstprogramma van K nstprogramma n Mu s é e –H arshall R arshall ontstond M HKA oe het itzending in het m het in itzending eese lara vierde lara u se in u m

het

Antwerpen, 1969: een groep jonge anarchistische kunstenaars schrijft een brief naar de koning. Ze willen een plek voor hedendaagse kunst in de stad. Koning Boudewijn gaat in op hun vraag en schenkt het Koninklijk Paleis aan de Meir aan het volk om dienst te doen als Cultureel Centrum. Onder de vlag van het ‘Internationaal Cultureel Centrum’ veroveren jonge avant-garde kunstenaars het paleis en de Antwerpse straten. Het is de start van een verhaal dat bijna twintig jaar later uitmondde in de oprichting van het Museum voor Hedendaagse Kunst in Antwerpen, kortweg M HKA. Flor Bex, Luc Tuymans, Jan Fabre, Panamarenko, Anne-Mie Van Kerckhoven, François Verresen, Luc Deleu en andere protagonisten dissen smakelijke verhalen op over die turbu- lente jaren 70 en 80 van het ICC, waar de eerste experimenten met videokunst en de meest wilde performances gebracht werden, over de rol die een jonge Amerikaanse architect, Gordon Matta-Clark, en diens plotse overlijden speelden, tot de oprichting van een echt Museum voor Hedendaagse Kunst in Antwerpen, met alle kinderziektes van dien. Een verrassend tijdsbeeld over kunst op zijn experimenteelst. En hoe daaruit, bijna per ongeluk, een museum ontstond.

COMMUNICATIE BEMIDDELING 1. elektronische nieuwsbrief 2. Facebook A. Voor volwassen bezoekers 3. website M HKA 4. M HKAzine — TEKSTEN 5. jaarbrochure 1. Titel met overzicht van namen, op de muren op 6. uitnodigingen de tussenverdieping van de trap naar de tweede verdieping (aan het Salon), in vinyl-plakletters PERSAANDACHT NL, FR, EN Terwijl ART en De Standaard maanden van te 2. Introtekst op een kaart, intro op tentoonstelling, voren vol verwachting uitkeken naar deze grote korte toelichting bij het geheel, jubileetentoonstelling, werd de expositie ruim 3 verschillende versies: NL, FR, EN en herhaaldelijk aangekondigd in alle belangrijke 3. muurtekst per zaal met toelichting, bij elk en- Nederlandstalige kranten en tijdschriften, maar semble een korte toelichting over de kunstenaar ook de algemene of meer regionale pers pikte en het ensemble in de collectie + QR-code, haar op – vooral dan omwille de op posters NL, FR, EN participatie van ORLAN: De Artsenkrant, Metro, 4. titelbordjes, naam, titel, jaartal, courtesy, De Streekkrant, Zone 03 en Flanders Today. QR-code: link naar applicatie De dag van de opening haalden de ensembles het Aanzet en uitwerking van reeks VRT-Een journaal van 13:00 en van 19:00 met de focus op ORLAN en directeur Bart De Baere. BREDE PUBLIEKSPUBLICATIES Els Fiers koos het werk van ORLAN als “beste” 5. Boekjes collectie: opgenomen in ensemblebank voor haar kritische pagina in Focus Knack. Er Kernelementen en algemene doelstellingen: verschenen uitvoerige reportages in De Tijd, De Monografische werken over kernkunstenaars in Morgen, De Standaard en de Gazet Van Antwerpen de M HKA-collectie die wel drie aparte artikels wijdde, achtereen- Inzet: beeld van kunstenaar en œuvre aanreiken volgens aan Gordon Matta-Clark, Guillaume Bijl voor een breed cultureel geïnteresseerd en ORLAN. Zowel hoofdredacteur Marc Ruyters als publiek. Inhoudelijke verdieping en criticus Marc Holthof publiceerden uitge- contextualisering van het œuvre aanbieden; breide artikels in ART en Hilde Van Canneyt, aandenken aan museum; relevantie ook buiten bekend om haar interviews met hedendaagse tentoonstellingscontext. kunstenaars, plaatste haar vijf pagina lange, Evenwicht tussen tekstkatern en beeldkatern uitgetikte gesprek met ORLAN op haar blog. (voldoende aandacht voor afbeeldingen). De expositie werd verder ook mooi vermeld op Doelpubliek: de websites van de Gazet Van Antwerpen, Het Breed publiek: breder cultuur geïnteresseerde Nieuwsblad, Art Expo, het gespecialiseerde blad leek. Bezoekers museum en bezoekers van A + Architecture, de Franse online kunstkrant ensemblebank Art Expo Revue en rijkelijk geïllustreerd, op de website van cobra.TV. — DIGITAAL Specifieke inzet op digitale bemiddeling via 1. ensembles — link naar de ensemblebank — applicatie op iPads. Zeer uitgebreide en i.s.m. ABCD gestoffeerde applicatie en inzet van hosts in bij elk ensemble staat een bank met iPad, NL, de weekends die de bezoekers wegwijs ontvangen EN, met toelichting bij de kunstenaar en bij de en wegwijs helpen in de digitale applicatie. individuele kunstwerken, zeer uitgewerkte contextualisering van de werken (relatie met het museum, linken naar presentaties en tentoonstellingen, relatie tot œuvre). 2. Video-interview met kunstenaar (Bijl, ORLAN, Muntadas) op de IPads getoond Interview met Antoni Muntadas door Sophie Gregoir en Christine Lambrechts, gefilmd door Mario De Munck Interview met ORLAN door Sophie Gregoir en Liliane De Wachter, gefilmd door Mario De Munck Interview met Guillaume Bijl, door Sofie Vermeiren en Liliane De Wachter, gefilmd door P 95 M HKA Jaarverslag 2012 7 M HKA Collectiepresentaties 2. 1. B. 3. 5. algemeen 4. salon. elk 5opdrachten: gelinkt 1 kunste aan activiteiten:in doen drop-out museum, in kijken +activiteitin museum in het Salon: het drop-in zoeken is opdrachtkaart: ensemble een per er leeftijd kinderen, 6- voor 12 jaar: opdrachten tentoonstellingsspel kinderen voor V ensembles, in NL, het FR EN en meetlint: cf. mesuRage ORLAN œuvre. eigenheid van van vertrekkend en naar toelichtingbezoeker de bij iPAD geven die er hosts de zijn zondag en zaterdag op tentoonstelling nu collectie, 70 en jaren van werken over in Interview ensemble over Inhoud: M HKA- Munck Mario De Zvezdochotov Vercruysse,Jan Konstantin Tordoir, Venlet, Narcisse Van Richard Schwartz, Philippe Snick, Buky CALC, Mol, Pistoletto/Cittadelarte/ Michelangelo Pieter Laurens Matthys, Danny Kippenberger, Job Koelewijn, Manders, Wolfgang Lohaus, Mark Bernd Laib, Martin Kinoshita, Suchan Kabakov, Kempenaers, Jan Killaars, Emilia Fransje & Ghekiere, Ilya Joris JochenKeyser, Gerz, Dewaele, Daniël Flavin, Dan De Raoul Beul, De Bert David, Daems, Enrico Anne Copers, Leo Chlanda, Marek Buren, Daniel Bervoets, Fred Artschwager, Met werk Richard van en Nav Kreuger Anders Haq. zijn Nevada enormeBervoets: ets Fred kunstenaar en grafisch schilder tonen dewerk Antwerpse van te kunnen totsterren lokale legendes. Bovenal deed het plezier ons heel ueen bijzonder internationale van varieerden 2013. van kunstenaars De zomertentoonstelling voor de grotere om beeld een te scheppen, vingeroefening een inspanning Persoonlijkheidstest Europa – de wereld. – –België –Vlaanderen Antwerpen gelegen en ideaal rend, divers ideaal in gedurende intrige verzameld het ideaal het is van museum: 25-jarig bestaan 2013 wat in collectiepresentaties ‘ideaalbeeld’ een zijn van er bedoeld als twee De tentoonstellingen. soorten verschillende in voortdurend belicht Middelburg. in de Vleeshal en Gemeenschap de Vlaamse van voornamelijk voor termijn, lange leningen en schenkingen aankopen, dankzij blijven is aangroeien die het M HKA, van werken de collectie van en het basis ICC-archief vormen de historische de late op Die kunst in 70. jaren Gordon Matta-Clark de Stichting richtte (ICC), Centrum Cultureel de het voorgangerInternationaal van M HKA, de tot 60 jaren van nu. Het Antwerpse kunstenaars, 500 verschillende Ensembles (ensembles.org).M HKA database digitale online met onze maken behulp van het publiek beschikbaar over‘personage’. voor de collectie informatie Verder we geactualiseerde zullen of ‘persoonlijkheid’ een als brengen portretteren en die kaart in collectie onze van de en inhoud uitgebreid een tentoonstellingen grote zullen boek Twee bij de we collectie’ van beschouwen het M HKA. ‘jaar 2013 als kunnen 7.5. kinderenoor en gezinnen Dit de was eerste gemeenschappelijke curators van collectiepresentatie ze wordt maar wel de presentatie collectie, geen van permanente is Er zowat uit werken bestaat ongeveer 3.000 van M HKA-collectie De M HKA 07.12.2012 — 21.04.2013 C visitekaartje P XXXII: ollectiepresentatie |

Gelijkvloers met verwijzing naar naar verwijzing met die van begin onsystematisch moedwillig een was 1989. uit - 2. 1. 3. 2. 1.

posten/sturen nav akerman tentoonstelling. nav akerman posten/sturen te films om volwassenen: en oproep jongeren voor ACTIVITEITEN interactieve rondleidingen achtergrondinfo extra met documentatiemap tentoonstellingde van de start gidsen bij de informatieve voor curator rondleiding de door GIDSEN VIP-rondleiding gidsen M HKA met OPENING Erfgoeddag Krokuskriebels, Nocturne voor groepen, ersoonlijkheidstest - - The Book Lovers The Book Lovers was een tentoonstelling in de Persoonlijkheidstest- tentoonstelling: een voorstelling van kunstenaarsromans uit de M HKA collectie. Deze opstelling verhuisde later naar de Elisabeth Foundation for Arts Project Space in New York.

Gesprek tussen Seth Siegelaub en David Maroto 06.12.2012 — 20u Auditorium

Seth Siegelaub is altijd actief geweest als kunsthandelaar, uitgever, onafhanke- lijk tentoonstellingsmaker, politiek onderzoeker en uitgever, textielbibliograaf en verzamelaar. Hij is ook de organisator die in de jaren 1960 een tentoonstel- lingsaanpak vond voor wat we sindsdien ‘conceptuele kunst’ zijn gaan noemen. Tijdens de opening van Collectiepresentatie XXXII: Persoonlijkheidstest, ging Siegelaub in gesprek met artiest en curator David Maroto over wat er gebeurt wanneer een kunstwerk een roman wordt. Ze bespraken de creatieve en institutionele implicaties van zo’n verschuiving en de mogelijke linken tussen kunstenaarsromans en conceptuele kunst.

COMMUNICATIE — SALON (gezinsruimte) 1. elektronische nieuwsbrief Voor gezinnen met kinderen zijn er het 2. Facebook TENTOONSTELLINGSSPELEN “Persoonlijkheidstest 3. website M HKA (6-12 jaar) en een ontdekkingstocht met koffer 4. M HKAzine en materialen (4-6 jaar). Ze zijn allebei gratis 5. jaarbrochure te ontlenen op de eerste verdieping (in het Salon). Kinderen en ouders ontdekken zo op een PERSAANDACHT interactieve manier de tentoonstelling. In december werd een bezoek aan deze collectie- Extra opdrachten rond ART’s BIRTHDAY en presentie alvast warm aanbevolen kunstwerken van Robert Filliou, kunstwerken In Zone 03. staan opgesteld in het Salon.

BEMIDDELING GIDSEN Doelstelling: Het publiek enerzijds laten 1. informatieve rondleiding door de curator voor kennismaken met de collectiewerken binnen het de gidsen bij de start van de tentoonstelling thema van de tentoonstelling, maar breder ook 2. documentatiemap met extra achtergrondinfo binnen de collectie zelf. Het publiek laten 3. interactieve rondleidingen Voor verschillende kennismaken met het project The Book Lovers, in doelgroepen: alle niveaus van het onderwijs, het kader van kunstenaarsnovelles. volwassenen, ateliers voor kinderen, stakeholders — TEKSTEN 1. Fiches (volwassenen) THE BOOK LOVERS Opzet: Per kunstwerk is er collectietekst die meer uitleg geeft bij het werk, op de voorzijde — TEKSTEN staat een afbeelding. (NL, FR, EN. De fiches 1. Introtekst hangen verspreid over de zalen, bij infopunten. Duidelijke korte introductie op de Bezoekers kunnen ze raadplegen en nadien tentoonstelling, met verwijzing naar de grote terughangen. Dezelfde teksten zijn ook te lezen zomercollectie, in drie talen: NL, FR, EN, op de applicatie (zie digitaal). In plakletters op de muur. 2. Introtekst 2. Titelbordjes Duidelijke korte introductie op de tentoonstel- Bij de werken: titel, jaar, courtesy, QR-code ling, met verwijzing naar de grote zomercol- die verwijst naar tekst op de applicatie. lectie, in drie talen: NL, FR, EN 3. Zitcomfort In plakletters op de muur Zetel om de boeken op een comfortabele manier 3. Titelbordjes in te kijken. Bij de werken: titel, jaar, courtesy, QR-code die verwijst naar tekst op de applicatie. GIDSEN 1. informatieve rondleiding door de curator voor — DIGITAAL de gidsen bij de start van de tentoonstelling 1. Webapplicatie met informatie over de tentoon- 2. documentatiemap met extra achtergrondinfo stelling in tekst (teksten per kunstenaar) (NL, 3. interactieve rondleidingen voor verschillende FR, EN). Een QR code op de titelbordjes verwijst doelgroepen: alle niveaus van het onderwijs, naar de app. Voor mensen zonder smartphone volwassenen, ateliers voor kinderen, is er een iPAD (centrale zitruimte) of desktop stakeholders (bookshop) ter beschikking om de informatie op te zoeken en te lezen/bekijken. 8 8 Lonely at the Top

P 99 M HKA Jaarverslag 2012 8 Lonely at the Top Vantongerloo,Georges Wolfs. Hubert Maes, Jozef Karel Peeters,Jos Leonard, Victor Servrankx, Paul Flouquet, Joostens, Jean-Jacques Pierre-Louis Gailliard, Eemans, Marc de werden. vergetelheid onttrokken toonden,voor België zorgde de in eerste abstracten G58 dat ze aan ervoor Waar België. in de musea geen belangstelling de kunst pioniers abstracte van de hulde een was aan zien leren blinden wij moeten aflevering tweede De gezet. denouveau markt en zero in nog niet réalisme zoals voorbij 50jaren waren en de hegemonie de abstractie en van stromingen Het moment een was en sculptuur. veel mogelijk waarop De schilderij was. voorbij voor de nieuwste kunst, gebruikte testruimte als en het Hessenhuis mensen op plek —de de juiste juiste samenbracht Tinguely en Jean Pol Bury breken. de netwerk Zowerd hoofdrollen —met duidelijk in hoe informeel een op het punt stonden bijna die allemaal door te de kunstenaars naar verwijzing Uecker, Van Tinguely, luidde, een Hoeydonck Spoerri, Soto, Roth, Piene, Munari, Mack, de Breer, titel Klein, eigenlijke Bury, waarvan de tentoonstelling van Vision in in Motion/Motion Vision over de spraakmakende ging derdeDe aflevering met samenwerking Ronny VanCurator: in Ceuleers, Jan Velde De en M HKA. G85 bij die van uitgegeven de werden.de tentoonstellingen catalogi refereren aan afleveringen de respectieve van titels Europa De was. in voor hedendaagse kunst ruimte de m² grootste 1000 met meer dan Hessenhuis en de zolder het van kunstscène de rol Antwerpse speelde in belangrijke een 1958). oprichting, van G58 overspanden Vijf waarin de afleveringen periode en het de ‘groep, 58 jaar (waarin gruppe’ groupe, naar de naar ‘G’ verwijst de 50-60. jaren in Antwerpen in nieuwe — kunst avant-garde zeggen over de hedendaagse en van —dat de wil situatie LATT-tentoonstellingen werd verdergezet nieuwe een reeks in uiteenzetting Die kunsthistorische periode. betreffende Johan Pas naar kunsthistoricus het uit onderzoek van voortkwam die tentoonstelling een 1970-1985, België in kunst van actuele de Aspecten Dear ICC. het M HKA organiseerde 2005 In en Jozef Peeters. Hoeydonck, Van Dan Severen, Jef Verheyen, de ereleden en van René Guiette Tas, Paul Filip Van Strijbosch, Jan Philippi, Pol Frank Cel Overberghe, Mara, Walter Vic Gentils, Leblanc, Dries, Jan Denkens, Leeuw, De Herman Bert november in het 1958. Hessenhuis in Met werk groepstentoonstelling van G58 over en van de eerste de voorgeschiedenis ging eersteDeze aflevering 8.1. 1959. van Voor-tentoonstelling het werd eerst het echte verteld verhaal totaal nie #3 totaal Troyer, De Donas, Prosper Werk Boeck, De Marthe Felix van 30.03 — 13.05.2012 24.05 — 02.09.2012 van insert met B # 1de zolder G58 de avant-garde opgehangen aan was reeks kunstenaarsgroep De met insert van insert met F zien leren blinden wij #2 moeten 10.02 — 18.03.2012 NIE M HKA U K WE | 5 e en 6 en U 1958-1962 ANTWERPEN IN NST e verdieping - u myth we media scheppen media we reek W reek art S art u s met insert van insert s met Z tolle ambacq ? in T in aylor #4 centrum voor hedendaagse kunstuitingen met insert van Nadia Naveau 14.09 — 25.11.2012

De vierde aflevering centrum voor hedendaagse kunstuitingen bracht een selectie van de solo- en groepstentoonstellingen van 1959-1961. Werk van onder meer Willy Anthoons, Gaston Bertrand, Bram Bogaert, Julien Coulommier, Jo Delahaut, Jan Dries, Guy Mees, Antoine Mortier, Luc Peire, Roger Raveel, Guy Vaes, Englebert Van Anderlecht, Camiel Van Breedam, Guy Vandenbranden, Louis Van Lint, Dan Van Severen, Jef Verheyen, Mark Verstockt, Ferdinand Vonck, Maurice Wyckaert, Gaston Xhardez.

#5 maar het zien zelf met insert van Boy Stappaerts 07.12.2012 — 10.02.2013

De epiloog maar het zien zelf draaide rond de laatste grote tentoonstelling van G58 anti-peinture in 1962, een internationaal overzicht van kinetische kunst en assemblage. Werk van onder meer Armando, Enrico Castellani, Maurice De Clercq, Wybrand Ganzevoort, Vic Gentils, Hermann Goepfert, Gerhard von Graevenitz, Jan Henderikse, Jochen Hiltmann, Roger Humbert, Walter Leblanc, Piero Manzoni, Christian Megert, François Morellet, Henk Peeters, Jan Schoonhoven, Paul Van Hoeydonck en beelden van Leo Dohmen.

Sponsors Deze reeks tentoonstellingen werd gesponsord door Delen Private Bank en kwam tot stand in samenwerking met FoMu en Letterenhuis.

COMMUNICATIE BEMIDDELING 1. elektronische nieuwsbrief 2. Facebook — TEKSTEN 3. website M HKA 1. Fiches (volwassenen) 4. M HKAzine Opzet: Per hoofdstuk is er een toelichtende 5. jaarbrochure tekst die meer uitleg geeft over de presentatie 6. uitnodigingen voor aflevering #3 en #4 en de kunstenaars. (NL, FR, EN). De fiches hangen in de zalen, bij een infopunt. Bezoekers PERSAANDACHT kunnen ze raadplegen en nadien terughangen. Deze reeks LATT-tentoonstellingen in vijf Dezelfde teksten zijn ook te lezen op de episodes, gespreid over een heel jaar, kreeg applicatie (zie digitaal). dan misschien niet de massale persaandacht 2. Introtekst die ze verdiende — meer dan één journalist(e) Duidelijke korte introductie op de ten- betreurde het dat er te weinig publiceerruimte toonstelling, met verwijzing naar de grote was voor dergelijke kleinere presentaties, zomercollectie, in drie talen: NL, FR, EN. naast de grote tentoonstellingen — maar wat er Overzicht van titels van de 5 hoofdstukken, verscheen was van hoge kwaliteit. In de loop in plakletters op de muur van de opeenvolgende afleveringen pleegden 3. Titelbordjes zeer diverse media als de Gazet van Antwerpen Bij de werken: titel, jaar, courtesy, QR-code (meerdere keren), La Libre Belgique, ART, die verwijst naar tekst op de applicatie. Flanders Today, The Artserver (online), en de Artsenkrant uitgebreide en interessante — DIGITAAL artikels over deze historische kunstscène. Er Webapplicatie met informatie in tekst en beeld verschenen kortere, maar mooi geïllustreerde (NL, EN, FR). Een QR code op een plakker bij de artikels in De Morgen, Zone 03, Collect AAA inkijkexemplaren van de bezoekersgidsen geeft (NL- en Franstalige versies), Art Today en het toegang tot deze applicatie. Voor mensen gespecialiseerde kunsttijdschrift Pulchri (NL), zonder smartphone is er een iPAD ter beschik- waarvoor de bijzonder enthousiaste journalist king om de informatie op te zoeken en te lezen/ Wim Van Cleef meerdere malen kwam kijken. De bekijken. reeks werd aangekondigd in GVA, Amuze, Art Expo (NL en F), de rubriek Victoire van de GIDSEN Franstalige krant Le Soir, De Antwerpenaar, 1. Informatieve rondleiding door de curator voor de Duitse kunstagenda Cahier en het life style de gidsen bij de start van de tentoonstelling blad Genieten. Het boek werd besproken in De 2. Documentatiemap met extra achtergrondinfo Leeswolf en door Claude Lorent vermeld in La 3. Interactieve rondleidingen Voor verschillende Libre Belgique. doelgroepen: alle niveaus van het onderwijs, De inbreng van Nadia Naveau tijdens de vierde volwassenen, stakeholders aflevering oogstte veel bijval in ART en in De Morgen. 9 9 FoMu-tentoonstellingen P 103 M HKA Jaarverslag 2012 9 FoMu-tentoonstellingen 2. 1. — 6. 5. 4. 3. 2. 1. TEKSTEN

uitnodigingen Facebook jaarbrochure met illustratiestentoonstel met de bij context en Beloff Zoe van Jeff, en verhaal Een Mutt over Bezoekersfolder talen: NL, FR, EN, in plakletters muur de op BeloffZoe Vrielynck de en Collectie, in drie van project het Duidelijkeop introductie korte Introtekst Beloff. Vrielynck Collectie Zoe van werk het met en de Doel: met laten kennismaken Bezoekers BEMIDDELING ART. gepubliceerd door werd Beloff, Zoe van werk het aan bespreking die een diepgaande lange, wijdde Bogaert Pieter Van PERSAANDACHT M HKAzine website M HKA nieuwsbrief elektronische COMMUNICATIE in zaal. de beschikbaar ze zijn meenemen, boekjes kunnen ling, in drie talen: NL, FR, EN. Bezoekers 16mm-camera’s Howell, Ampro. Auricon and en van en projectors Bell van geproduceerd bijvoorbeelddie te maken, werden om documentaires dat soort te contextualiseren de Collectie uit Vrielynck ze om stukken de set gebruikt combineerde. Een nagebouw documentaires nieuwe opnames met historische ze naadloos bestond waarin geprojecteerde een uit videotriptiek installatie ‘PowerPointpresentaties tijd’, die van woorden. Manhattan: Haar haar in in College Beloff vond die Baruch in de uit 40-60 jaren en educatieve films ze het over ‘het de technologie’. van droomleven heeft Zelf ten grondslag ligt. wel psychologie welke daaraan maar haar, seert hetde van bewegende technologie Niet beeld. de op technologie interes zich de geestsen met van te te verbeelden maken verbindingen daarbij en probeert voor op de Collectie. Vrielynck interventie een uitnodigde (KASK/HoGent) Carels met samenwerking curator Edwin in het M HKA Beloff (°1958, die Zoe Schotland) kunstenaar de was tweede Edinburgh, 9.1 U proces om de onbewuste manieren werk naar haar in Beloff zoekt Zoe FotoMuseum 16.02 — 03.06.2012 of Mutt Jeff and Dream Beloff –TheZoe Infernal V industriële waren Jeff itgangspunt voor en van droom helse De Mutt rielynck C rielynck | 4 e verdieping ollectie #2 ollectie - 2. 1. 4. 3.

bank. de aan Beloff Zoe catalogi van vastgemaakt in ingang, de zitbank voor centrale inkomhal BEZOEKERSCOMFORT achtergrondinfo extra met documentatiemap tentoonstelling de van de start bij FOMU het gidsen van de informatieve voor curator rondleiding de door (FOMU) GIDSEN werken:de titel,Bij jaar, courtesy Titelbordjes terughangen. nadien en ze raadplegen kunnen infoeen Bezoekers punt. collectie zelf. zaal,de in bij hangen fiches De uitleg meer diede fiche isover geeft één ook afbeelding. een staat (NL, FR, 1fiche). EN op Er de uitlegwerk,voorzijde op het meer bij geeft Opzet: Vrielynck Per is die object tekst er Fiches

- - -

10 10 Extra Muros P 107 M HKA Jaarverslag 2012 10 Extra Muros object? een materie? Leeft algemeen. Leeft object een Heeft ziel? een te stellen over ookvragen over objecten, heel maar specifieke het het object in intimiteiten? Datonzichtbare probeerde te ze uit zoeken door het personeel de beladenheid of hen zijn af ze gewoon ’gedachteloos’ aanwezig bij die al metmaken hun eigen voorgeschiedenis? geworden, zijn Of stoot ze immuun dat zijn, te ingebeelde heeft verhaal wat kan gebeurd beelden ermee zein zich geconfronteerd soms zich met de (mogelijke) het van object, geschiedenis seert? Worden of bloedvlek, een door voelen kras een ze ze geïntrigeerd Hoeveel interesse hebben mensen voor dat hun handen pas het voorwerp te ‘volgen’ voorwerpen en foto’s te registreren, en getuigenissen te maken. zonder op zich, de aanwezigheid? dingen onze bestaan omdatmenselijkheid het ooit de wereld, eigenaar? een deel een van was van Of object, van drager banaal een heeft want voor —betekenis onzichtbare ons en waardigheid? Welke overlevingsdrang —vermoede,van gefantaseerde getuigend maar fragiel, zit er achter vaak persoon, bepaald een geschiedenis achtergronden. Welke en etnische markante sociale met verschillende de er werken mensen die van die —mensen en naar magazijn kruisen verder verdeeld Kringwinkels. te worden de Antwerpse in Antwerpen van opgehaalde spullen komen afgedankte Hier Merksem. alle in centrale de kringloop in 2010 startte dat ze in kringloopproject een het van resultaat is dissonanten en brengen. Tracés. Analogieën tot uitdrukking ervaart grandeur ze waarin gevoelens en handelingen verhalen, kleine simpele lende dingen, onopval en video’s Bie kleine Michels wil installaties schilderijen, haar In 10.2. 10.1 2011 zie jaarverslag Publicatie: M HKA. en Plantin-Moretus/Prentenkabinet Museum Tentoonstelling door KMSKA, Azië. naar te bewonderen voor waren transport te fragiel die ook werd uitgewerkt en kostbare meesterwerken dieper waren het thema MAS Antwerp from Masters toonaangevend. deuit Scheldestad internationaal het en tot van beeld, de beeldende is op vandaag kunst voor de ontwikkeling de wereldcentrum een zestiende In beeld. en zeventiende eeuw Antwerpen was het de essentie van naar wereld hedendaagse en kunstenaars van de terugkeer beelden over van de hele en vermenigvuldiging de verspreiding havenstad in de sleutelrol de van de bloeiende van het ontstaan kunstmarkt, Antwerpen: Zovertelden hetken het ze samen hun collecties. van beeld uit in verhaal (KMSKA), (Prentenkabinet) het Plantin-Moretus Museum en het M HKA. voor Museum Schone Kunsten Antwerpen het uit Koninklijk topstukken toonde Het MAS werk oude van meesters en hedendaagse kunstenaars. van de hand aan de westerse van beeldcultuur onderzocht de ontwikkeling beeld in Antwerpen eeuwen Vijf MAS. in het Meesterwerken tentoonstelling De en mens object onderzocht doorMichels tussen verhalen de interactie de de verhalen objecten op van zoek naar het die Bie ging Michels Kroonstraat 166 Antwerpen te Kroonstraat 01.03 — 01.04.2012 TRAC EE VIJF MAS HET IN MEESTERWERKEN A New en Old Image. of the gebaseerd was op AStory tentoonstelling De museumveld leverden het Antwerpse in spelers grote topwer drie De - Antwerpen MAS, 13.05.2011 — 30.12.2012 nalogie en É U S omstreken ANTWERPEN IN BEELD WEN ë n en dissonanten dissonanten n en en Singapore het te In zien Shangai was. in 2009 in , die terecht, worden ze gesorteerd en hersteld om daarna - - -

In Tracés. Analogieën en dissonanten in een leegstaand huis naast een Antwerpse Kringwinkel, kwamen verschillende verhaallijnen van het project samen. Zo waren er de verhalen van de mensen die in de kringloopcentrale werken (via interviews en portretten); er waren de bewegende beelden en foto’s over het traject — van eigenaar naar kringloopcentrale naar nieuwe eigenaar — dat bepaalde objecten afleggen; er was de registratie van het leeghalen van een huis dat na het overlijden van de eigenares anderhalf jaar onaangeroerd bleef — en er was een travel langs de opeenstapeling van objecten in de kringloopcentrale zelf.

Daarnaast selecteerde Bie Michels een aantal kunstwerken uit de collectie van het M HKA waarover ze de werknemers van het kringloopcentrum een aantal vragen stelde, zoals: heeft een kunstwerk als object méér ziel? Heeft een gewoon object dat in een kunstwerk of een tentoonstelling terechtkomt ineens meer ziel? De collectiewerken werden samen met het werk van Bie Michels getoond: James Lee Byars, Luc Deleu, Robert Filliou, Gulnara Kasmalieva en Muratbek Djumaliev, Suchan Kinoshita, Ulrich Meister, Dmitri Prigov, CK Rajan, Koka Ramishvili, Elly Strik, Walter Swennen, Joëlle Tuerlinckx, Didier Vermeiren, Henk Visch.

Met de steun van Kringwinkel vzw, M HKA, Stad Antwerpen en District Borgerhout.

De publicatie ‘Tracés/Tracings’ werd uitge- PERSAANDACHT geven door Bie Michels en gepubliceerd ter Naast de kunstkrant ART publiceerden vooral gelegenheid van de tentoonstelling van dit de Antwerpse edities van de Vlaamstalige project. kranten over dit project. De tentoonstelling 96 pp., 22 x 16,5 cm, kleur illustraties, NL, E. werd aangekondigd in Zone 03, criticus Paul Teksten door Dieter Roelstraete, Christophe Ilegems schreef een uitvoerig stuk voor Van Eecke, Rik Pinxten, Ellen Reijmers. The Artserver (online) en in het buitenland Redactie Hugo Durieux toonde het driemaandelijkse Britse culturele tijdschrift Tank Magazine grote belangstelling COMMUNICATIE voor het werk van Bie Michels. 1. elektronische nieuwsbrief 2. Facebook BEMIDDELING voor volwassen bezoekers 3. website M HKA 1. titelbordjes bij collectiewerken en werken van 4. M HKAzine Bie Michels 5. jaarbrochure 2. aankondiging aan raam/titel 3. meeneemblaadje met info project: toelichting bij project van Bie Michels alsook de selectie van collectiewerken van het M HKA. 4. zitcomfort i.s.m. kringwinkel 5. M HKA: presentatie van film van Bie Michels en link naar presentatie in Kroonstraat

10.3. VISITE 02.04 — 31.12.2012

VISITE wil cultuurwerkers en lokale besturen ondersteunen in (de ontwikkeling van) een beleid hedendaagse beeldende kunst. Een gemeentebestuur, een cultuur- of gemeenschapscentrum, een bibliotheek kan tijdelijk werk uit de M HKA-collectie ontlenen. Het bezoek van het kunstwerk in de gemeente kan aanleiding zijn om samen na te denken over visieontwikkeling en beleid rond hedendaagse kunst of aanverwante initiatieven in de gemeente, bv. de inrichting van een tentoonstellingsruimte, een gemeentelijke prijs, het aankoopbeleid. Kortom: LOCUS en M HKA bieden niet enkel hedendaagse kunstwerken uit de collectie, maar ook expertise en advies voor de periode van het samenwerkingsproject. P 109 M HKA Jaarverslag 2012 10 Extra Muros

geïnspireerde openingsspeech. ‘Reflecties’ een thema vanuit het Baere De Bart vernissage introduceerde drukbezochte de Bij schoolgroepen. publiek vrij voor en woensdagen op team, het gidsen uit rondleidingen door verzorgde M HKA Herentals. van cultuurcentrum het door gedrukt en aangemaakt Beidewerden affiche. de van onderwerp ook coverbeeld Het lokale was de van kunstenaars. werken de over teksten naast M HKA het van ChR; Terlinden. werken de van Binnenin teksten van werk het cover de catalogus uitgegeven. Op tentoonstellingeen deze kleinewerd Bij BEMIDDELING beide werken en kunstenaars. Vaast Colson Bratkov. en Sergei ontstond tussen manier die dialoog een Op Terlinden, Christophe Nauman, Bruce zoals gerenommeerde kunstenaars reflecteerde op het werk Paige. van EenLe werk lokale een kunstenaar van werken tijdelijk onder de uit aantal een kasteel vaste collectie in ’t Schaliken de noemer Reflecties Tussen oktober 12 en 4november VISITE was om zijn werk te presenteren de Arenberg: in de werken vanuit van één de kunstenaars. van vertrekken de Arenberg. in Vautier Ben van en Jacques Liz werken het aantal huisden een van nieuwe theaterseizoen de aanvang Sinds in Kasteel Le Paige, Le Herentals in Kasteel 13.10 — 04.11.2013 ‘REFLECTIES’ pamflettair. filosofisch, vulgair, of banaal, poëtisch achterlaten, boodschap welke eender kan bezoeker De maargebruiker. de toe, meer niet maker de behoort object Het witgekalkt. vorm zwarte de wordt en van kunstenaar de signatuur de publiek vervaagt deelname deze van Door het beoogden. die sommige Fluxuskunstenaars van publiek het naar participatie maar de ook Vautier verwezen, wordt Ben van werk aanwezige naar het alleen waardoor niet achterlaten, kan bezoeker die de in bordkrijt, tekeningen en van boodschappen drager tijd de doorheen wordt object zwarte Het weergegeven. maquette-sculptuur grote in een vorm, architecturale zelf, fysieke in zijn Arenberg de is uitgangspunt Het ontwikkelen. te schaal 1:10, op ruimte, van alledaagse deze positief het om geweest aanleiding de is zaal is, bar van en grote de maar foyer museumzaal zelf, die geen tentoonstellingsruimte alledaagse De maken. te verbeelding de van denkplek als ruimte de om onderworpen werktuig als worden kunsten de beelden en Architectuur werkdomein. van zijn betoog een is installatie Deze “1:10” de kans en kreeg Pieter Clercq De deze de was laureaat wedstrijd van die voor jonge wedstrijd een kunstenaars organiseerde Arenberg en MX7 Gallery. met M HKA i.s.m. Antwerpen ARENBERG, 29.03.2012 V ernissage ‘1:10’ernissage van P het van cultuurcentrum op bracht initiatief het M HKA

è de uit fluxusstroming, ne, beide kunstenaars ieter de C ieter

Deze tentoonstelling met werken van de de van tentoonstelling werken Deze met PERSAANDACHT het Nieuwsblad,het editie kempen. De M HKA-collectie in enkel aangekondigd werd Onder Herentals. op in bezoek lercq

- 10.4. ART BRUSSELS 17 — 21.04.2012

In 2012 was Art Brussels aan de 30de editie toe. De perfecte gelegenheid om haar belang op de internationale kunstmarkt te vieren. Deze hedendaagse kunstbeurs verenigt onder één dak: — 182 internationale hedendaagse kunstgaleries; — meer dan 2000 artiesten, zowel internationaal bekend als belovende talenten; — 30.000 hedendaagse kunstliefhebbers, bekende Belgische verzamelaars, maar ook 35% bezoekers uit het buitenland. Ook het M HKA stond dit jaar opnieuw op Art Brussels.

COMMUNICATIE 1. elektronische nieuwsbrief 2. Facebook 3. website M HKA 4. M HKAzine

10.5. Symposium Paul De Vree Posities tussen poëzie, plastische kunst en performance 10.11.2012 Letterenhuis, Antwerpen

Een mix van academische lezingen, getuigenissen, oude en nieuwe vrienden, anekdotes en hommages, voorstellingen van een boek, vinylplaat, website en nog meer.

Klank en beeld in ‘t Engels, Duits, Frans en Literatuurwetenschapper Patrizio Peterlini Nederlands. (IT) over Lotta Poetica en de Italiaanse visuele ArchiVolt i.s.m. KASKA, UA, M HKA en poëzie het Letterenhuis Dichter en kunstenaar Alain Arias-Misson over zijn samenwerking met Paul De Vree Programma Dichter Philip Meersman brengt een hommage aan Leen Van Dijck (directeur Letterenhuis) heet Paul De Vree welkom Dichter en theoreticus Klaus Peter Theaterwetenschapper Thomas Crombez (KASKA, Dencker (D) over de definitie(s) van visuele UA) demonstreert de digitale versie van De poëzie Tafelronde Dichter Adriaan De Roover en literatuurweten- Kunsthistoricus Johan Pas (KASKA) presenteert schapper Geert Buelens (Universiteit Utrecht) zijn nieuwe boekNEONLICHT. Paul De Vree & de over de beginjaren van het tijdschrift Neo-avant-garde. Aansluitend stelt kunstenaar De Tafelronde Dennis Tyfus zijn nieuwe Ultra Eczema- Dichter Henri-Floris Jespers over De Tafelronde vinyleditie met onuitgebrachte opnames van vanaf 1963 Paul De Vree voor. Dichter Gerrit-Jan De Rook (NL) over het belang van Paul De Vree voor de Nederlandse concrete In de hal: Drukwerk van kunstenaar-uitgever en visuele poëzie Luc Fierens | De Tafelronde Dichter en uitgever Sarenco (IT) en digitaal | Tentoonstelling van PDV-publicaties | kunsthistoricus Jan De Vree over het tijdschrift Boekenstand met PDVpublicaties van Lotta Poetica antiquariaat De Slegte (Antwerpen) Literatuurwetenschapper Dirk De Geest (KULeuven) over Paul De Vree als kroniekschrijver van de experimentele poëzie P 111 M HKA Jaarverslag 2012 10 Extra Muros Performances Antwerpen. M HKA, U (Thomas de tekening van onvermijdelijk Zummer). aard abstracte (Ed Broodthaers en Marcel Krcˇma), mijmeren over en filosofisch een de Carels), Michaux bij Henri over taal reflectie een van het maken vloeibaar geautomatiseerde (Edwin van genealogie een van tekening benadering pende tijdperken met worden essays media-archeologische een die afgewisseld uiteenlo in gemaakt automatismetussen en Afbeeldingen automatisering. en de het hand medium, tussen mogelijk voor maken spanning bepaalde een het die visualisatie van publicatieDeze verkent technieken de verschillende

Moholy-Nagy, en Paul Ray O’Doherty, Sharits. Man Brian László Antony Hughes, Janssen, McCall, Dean Wim Garabedian, Mekhitar Tony Brüggeman, Steffan Broodthaers, Marcel Conrad, Bismuth, Pierre Barham, Fiona Anna Banner, Andre, ,Carl Anastasi William kunstenaars: papier. en pak een Deelnemende typemachine metis gereconstrueerde een tot het eigentijdse Mother de uit 70 jaren concrete André geschreven Carl van poëzie typemachine een werken, de met van gaande verschillende allerlei van de hand aan typografie tekenen tussen en de werd link gezocht naar tentoonstelling die Londen. In Room in The samengevoegd tedie Drawing tot zien in tentoonstelling één het menselijk oog. aan dat opdringt zich machine, de van onbewuste’ omgekeerd leven, ook maar het innerlijk een ‘mechanisch van seismograaf als menselijke De hand manifesteren. het tekenen kunnen en computergrafiek de automatismen film verkend via zich die drukkunst, met fotografie, de tekenkunst van op het snijvlak deze tentoonstellingsreeks 5 (onderzoeker 2011 concipieerdeIn Carels Edwin KASK/HoGent) voor de 10.6. de Gent en itgegeven ARA.MER, London Room, door i.s.m. The Drawing Graphology het en 6de verdieping van M HKA The Drawing Room Londen Room Drawing The 16.06.2012 drawing from a drawing B om de kans alsnog miste Vanaf iedereen de die reeks midden mei kreeg The Drawing Room, Londen Room, Drawing The 10.05 — 30.06.2012 GRAPHOLOGY oekpresentatie van ‘G oekpresentatie en Peter Barham Kubelka Anna Bismuth, door Pierre

Fiona werk interactief een van Banner, dat gemaakt u tomatism and a and tomatism raphology episodes werden vier . In in u : tomation ’ -

11 11 De Internationale P 115 M HKA Jaarverslag 2012 11 De Internationale 7.1. Zie ook hoofdstuk betrekkingen. internationale gespannen ook van maar ontwikkelingen, en technologische 1956werden economische snelle en tussen 1986, van gecreëerd periode een Ze kunstenaarsarchieven. musea waaronder en twee vier Europese collecties, zes uit kwamen getoonde De kunstwerken Antwerpen. in en het M HKA het Van in liep Eindhoven Abbemuseum in gelijktijdig die tentoonstelling een 1956-1986 6Europese collecties of Internationalism. opende 19Op Spirits januari ,

12 12 Evenementen P 119 M HKA Jaarverslag 2012 12 Evenementen

Teun de Lange –‘According Lange Teun de to Cage’ P Verhoeven Gert door Taart Koelewijn,Job Wim Schippers,T. VischHenk Bijl,Kinoshita, Marc Suchan door Performances Bedrijfswetenschappen K.U.Leuven) faculteit en (hoofddocent Looy Economie (directeur Appel) Van de Bart en Demeester (directeur Ann Toneelgroep Amsterdam), (directeur HISK), Boogaard den Ivo Hove Van van Oscar Pattyn met in gesprek Chantal Boogaard den van Oscar door Arts of the State geveldeel klein Dennis Tyfus,een van Tijdelijkeinbeslagname P middel van virtueel partituren. gegeneerde livein door dialoog aantal een muzikanten met EMO-Synth de bij elkeperformance —treedt staat interactie emotionele centraal mens-machine de waarin systeem soft- hardware — een en EMO-Synth de van programmatie interne de Door Valery Vermeulen – ‘Emo-syntheziser’ onderzoek van Ann Eysermans. intermediaal resultaten het binnen verworven toe nog tot de (contrabas)uitvoerder brengen één en partituur grafische fosforescerend één klank contrapunt), (étude en rond tape Eén –‘Phosphora’ (2012) Eysermans Ann spelen. te af getransponeerd niet al en selecteren dan te automatisch fluiten,interventies, noise…)instrumentale geluiden interactievevan door muziek (zang, installatieDeze mogelijkheden de verkent deBuren. van met: Klara, steun de NICC met en Hart, en in samenwerking Art’s stand tot Birthday kwam (Unfold Your Hat) Weis Finaldoorlopend: Ward —Arts Birthday JorisDJ Preckler gedurende de onderzoeksperiode. enz. zoek worden getoond en getoetst door lezingen, het geven performances, van het onder binnen stadia - proces en output. verschillende De artistiek zuiver (hedendaags) Het gericht op doel een is onderzoek centraal. hier staat artistiek nadenken en (her)definiëren over Een het dialoog en uitwerken. aangaan, van uiteenzetten hun onderzoek kunnen kunstenaars context verschillende waar d’Action; Champ onderzoeksveld een is binnen plaats een en CHAMP/EXP 12.1.2. de kunst. van voor feest een ter ere elkaar sloegen de handen in voor maal deM HKA vierde [H]Art wereldwijd. Birthday-feesten Klara, Het Art’s NICC, diverse en het de ‘kunst’.geboortedag van Dit tot uit statement groeide bar Parijse een in tot zijn uit verjaardag de officiële Filliou Robert 1963In Fluxus-kunstenaar riep 12.1.1. 12.1. rogramma rogramm M HKA 04.03.2012 D’ACTIONCHAMP –T M HKA 17.01.2012 ART’S STRUCTURELE A

BIRTHDAY | Gelijkvloers

EVENEMENTEN

oonmoment 1 oonmoment Uitvoerders: 1. 5. 4. 3. 2.

Facebook Valery –installatie Vermeulen Tim Vets –e-gitaar –installatie Lange Teun de –e-gitaar Verstockt Serge –elektronica,Roel Das techniek Marie-Noëlle –harp Bette –piano,Kathleen Coessens keyboard Iris –orgel Eysermans harp –contrabas, Eysermans Ann COMMUNICATIE werd aangekondigd in de Gazet Van Antwerpen. Van in Gazet de aangekondigd werd geïllustreerd mooi het feest ART, en terwijl artikels uitgebreide er Morgen in Tijd,De De als Popelier Bert formuleerde, verschenen het elektronische nieuwsbrief elektronische “in het teken van de cultuurstrijd” stond, zo stond, cultuurstrijd” de van teken “in het Art’s het omdat Birthday-feestMede dit jaar PERSAANDACHT Verhoeven)uitnodigingen (door Gert M HKAzine website M HKA

- 12.1.3. TIME CANVAS 23.09.2012 M HKA | 2e verdieping

TIME CANVAS was op zondag 23 september aan zijn 9de editie toe. Dit unieke festival onder artistieke leiding van ChampdAction en in samenwerking met M HKA vertrok dit jaar vanuit het thema ‘ecologie & technologie’. Beide topics werden stevig door elkaar geschud tot een mix van muziek, performance en installatiekunst in een gebalde zondagnamiddag in het M HKA. Ecologie nam het voortouw in de installatie VIVO van de Peruviaan Jaime Oliver die met gerecycleerd piepschuim een levende installatie bouwde die reageerde op de toeschouwers. De Belgische kunstenaar Hans Beckers — dit jaar nog één van de laureaten van de Canvascollectie met zijn vorige installatie Sonare Machina (die te zien en horen was op de vorige editie van TIME CANVAS) — toonde voor het eerst een nieuw werk dat hij in opdracht van ChampdAction maakte. Het betrof een zandlopermachine gevuld met woestijnzand uit verschillende uithoeken van de wereld én een druppelorgel waarmee hij de vraag opwerpt hoe wij mensen omgaan met schaarste en overvloed. De Duitse componist en instrumentenbouwer Volker Staub legde een duidelijke link tussen ecologie en technologie in zijn installatie Polychord 2 waarin zes lange staalsnaren door contact met andere materialen en ventilatoren in beweging gezet werden. De Belgische pianiste en filosofe Kathleen Coessens bracht met Sounding Cartograms de onzichtbare lagen van stedelijke ecologie artistiek in kaart. De eveneens Belgische Ann Eysermans onderzocht op een artistieke manier de verschillende lagen van treinnetwerken en herleidde deze tot een cartografisch skelet dat de basis vormt voor een grafische partituur. ChampdAction gaf de Gentse componist Godfried Willem Raes (Logosfoundation) opdracht om een nieuwe compositie te maken voor TIME CANVAS met zijn zelfgebouwde robots (M&M) en live ChampdAction musicus. De jonge, bijzonder interessante Duitse componist Johannes Kreidler werd onlangs door ChampdAction geselecteerd als één van de twee artists in residence in het kader van het Europese netwerkproject NEW FORUM Jeune création. In TIME CANVAS was hij te gast met een wel erg actueel en maatschappijkritisch stuk dat getriggerd wordt door de beurskoersen. Antwerpenaar Tim Vets ten slotte presenteerde de tweede versie van de Champ synthesizer die op een beperkte oplage werd verkocht. Live performances door ChampdAction artiesten doorspekten het hele parcours tot in de vroege avond. Time Canvas is een productie van ChampdAction en M HKA.

COMMUNICATIE 1. elektronische nieuwsbrief 2. Facebook 3. website M HKA 4. M HKAzine 5. uitnodigingen P 121 M HKA Jaarverslag 2012 12 Evenementen 4. 3. 2. 1.

Facebook M HKAzine website M HKA nieuwsbrief elektronische COMMUNICATIE

M Solakovs met werk werk België, van o.m. de in uit de eerste retrospectieve gadeslaat en er zijn op fantasie loslaat. met het ironie die menselijk bedrijf verteller een hij is Essentieel installaties. reusachtige als zowel tekeningen spitse kleine maakt Hij hanteert. media van gamma breed een maar tot beperkt medium, één meer niet zich dat hij en video’s. objecten, teksten, installaties schilderijen, ontwapenende door gelaagde verhalen middel tekeningen, van en summiere, op maatschappij en kunstwereld, kritieken gevatte en ironische jaar dertig Solakov Nedko (°1957, kunstenaar Bulgaarse De Briag) Cherven al formuleert 11.05 –10.06.2012 Tentoonstelling BOZAR: in 2012: en 15 Z33 april 14 Hasselt: 358 in inschrijvingen Namen: 417 inschrijvingen in 2012: de Culture la Maison 31 maart — 2012: MAC’s inschrijvingen 451 en 24 25 Bergen: maart in — inschrijvingen 2012: 447 Espace 251 17 Luik: Nord maart in — 2012: IKOB Eupen: 10 88 maart inschrijvingen in — Leuven: 351 2012: inschrijvingen Min Museum 1en 3maart — Bastogne: 108 inschrijvingen in 2012: Culturel Centre 18 februari — 650 inschrijvingen Antwerpen: in 2012: 28 M HKA en 29 januari — Oostende: in 2012: 293 Mu.ZEE 26 en 27 januari inschrijvingen — inschrijvingen 608 Gent: in 2012: 21 en S.M.A.K. 22 januari — 1008 inschrijvingen Brussel: in 2012: en 15 WIELS januari 14 — — vonden preselecties De 2012: het van voorjaar plaats in euro. 5.000 kreeg Publieksprijs de van winnaar De aan. jonge twee talenten kunstresidentie een aan CBC en boden KBC werd RTBF beloond Collection Daarnaast met euro. La 10.000 (Ignace Van Ingelgom) uiteindelijkeDe winnaar Canvascollectie/ De van beoordelen en delenbecommentariëren, netwerksites. op de sociale fotogalerij, interactieve een ze konden bezoekers plaats een in waar online de die eerste ronde kregen haalden, kunstwerken Alle kunstliefhebbers. de ideale is gelegenheid om Canvascollectie De je werk te delen met andere 12.2.1. 12.2.2. 12.2.

HKA-collectie. H Exceptions’, ‘All Order, in with S.M.A.K. in liep Van tot 3juni 25 februari vandaag. Dat van betekentSolakov op onder en is top kunstenaar een M HKA 28 — 29.01.2012 CANVASCOLLECTIE 26.02.2012 N LEZING OCCASIONELE orizontal D orizontal | Auditorium edko S

EVENEMENTEN rawing i rawing olakov –S . s . m int Lu int

. NICC evenement. evenement. artikels,in langere het op ingingen dieper Standaard De en ART, Antwerpen Van Gazet de terwijl M HKA, vermelding het van met aan editie derde de kondigden Alle kranten grote PERSAANDACHT cas A cas ntwerpen 12.2.3. BEN PATTERSON 23.10.2012 M HKA | Dakterras

Op dinsdag 23 oktober kwam kunstenaar Ben Patterson, één van de grond- leggers van Fluxus, naar het M HKA. Hij had het hier met Bart De Baere (directeur M HKA), Johan Pas (kunsthistoricus) e.a. over ‘de herinnering’ en hoe deze te identificeren, documenteren, contextualiseren, visualiseren, objectificeren, modificeren. Rode draad is de geschiedenis van Patterson en zijn rol binnen Fluxus, de beweging die precies 50 jaar geleden via een manifest geformaliseerd werd.

i.s.m. Herman Teirlinckhuis, Beersel

12.2.4. BOEKVOORSTELLING A Day at the Museum 25.10.2012 M HKA | M HKAFE

Donald Barry Woodrow is vooral bij ingewijden een ‘grote naam’, als wereldvermaard diamant- en juwelenfotograaf. ‘Voor de fun’, zoals hij het zelf verwoordt, heeft deze Antwerpse Amerikaan een immens en nog te ontdekken fotografisch œuvre bij elkaar geklikt. Fotograaf Donald Barry Woodrow verzamelde voor het fotoboek A Day at the Museum een persoonlijke selectie uit de vele foto’s die hij de afgelopen tien jaar nam van bezoekers aan het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA). Een zeldzame combinatie van topwerken en topkunste- naars uit de hedendaagse kunst (o.a. Anish Kapoor, Panamarenko, Guillaume Bijl, Berlinde De Bruyckere, Liliane Vertessen, Judith Barry, Joseph Kosuth…), door het oog van de fotograaf omgezet in unieke beelden vol humor waarbij de bezoekers en de kunstwerken met mekaar versmelten. Enkele van deze foto’s werden tentoongesteld in het M HKAFE van 25.10 tot en met 13.01.2013. Het boek werd uitgegeven bij Les îles, 2012, 208 p. PERSAANDACHT La Città, het weekendmagazine van de Gazet van Antwerpen wijdde een grote reportage aan de fotograaf en zijn gloednieuwe fotboek over het M HKA.

12.3. EVENEMENTEN BEMIDDELING

12.3.1. Krokuskriebels 2012 18.02.12-26.02.12

Krokuskriebels is een initiatief van de Gezinsbond i.s.m. de provincies en Faro. Krokuskriebels wordt om de 2 jaar georganiseerd. Doel is om via speelse activiteiten en een laagdrempelig aanbod gezinnen, kinderen met ouders en grootouders naar het museum te krijgen. In het totaal nemen 97 Vlaamse en Brusselse musea deel aan Krokuskriebels. Deelname aan de activiteiten is gratis voor iedereen en inschrijving vooraf hoeft niet. Kinderen zetten tijdens de krokusvakantie het museum op stelten en leven zich uit met het programma M HKA KABAAL. Kinderen en (groot)ouders ontdekken samen met de speciaal ontworpen tentoonstellingsspelen de tentoonstellingen en kunstwerken van het museum. (3-12 jaar) P 123 M HKA Jaarverslag 2012 12 Evenementen

heel wat kabaal maken. kabaal heel wat en kunstwerken de bij improviseren deelnemers synthesizer, Piet de en samplers, waarmee drumstel, een gitaar, staan museum het door called Ahorse van Turkey.frontman Verspreid Piet Hecke, Van met rockt Kunst workshop de we organiseren 12 jaar 6tot van kinderen Voor kunstwerken. de langsheen muziekstoet in meespelen de kunnen grootouders en Ouders (3-12 in museum. Fanfare het jaar)workshop de staat programma het Op workshops. aan 19Op (14-15u) 26 en februari je deelnemen kan M werken van Jimmie Durham. van werken gidsen in zalen 19u: de Vanaf met bij speeddate RONDLEIDINGEN exclusiefwerkateliermuseum. het in het kijkje van ze een ze zelf kregen en heldenkunstenaars, heldenkunst, werden tentoonstelling naar zoek op ze in gids gingen de een met Samen schermen. de ‘helden’ achter én workshop in museumzalen de de we organiseerden Speciaal kinderen voor 12 jaar,6 tot 11u-13u tussen 14u-16u en HELDEN KINDEREN VOOR WORKSHOP vooraf gids, in schrijven. te een zonder dus individueel konden aansluiten bij bezoekers De over heldenkunstwerken. hun museummedewerkers de verhalen persoonlijke gidsen de vanuit van de rondleidingende vertrekken expo. Tijdens icoon Filmisch feministisch van werk Panamarenko. helden alsvan Warhol, Andy Yves Klein en Internationale rondleidingen in 2tentoonstellingen. De uur ieder we organiseerde Erfgoeddag Op RONDLEIDING VOLWASSENEN HELDEN VOOR helden.het thema voor jong aan activiteiten het en oud, publiek gerelateerd verschillende aan ‘Helden’. thema dit was 2012 In rond thema. een boden we het M HKA In wordt evenement, bovenlokaal een is ingevuld Erfgoeddag dat jaarlijks de zomerin toe zeer goed leent. en op dat er het zich de terras, tentoonstellingszalen in en performances acties op in zet extra Musea nemen Vijftien M HKA deel. Prospekta. van organisatie een in wordtMuseumnacht opgezet Antwerpen musea van door jaarlijks alle 12.3.2. 12.3.3. uzikale Chantal Akerman Chantal

22.04.2012 04.08.2012 T ERFGOEDDAG M workshops hema U SE was een expo met topstukken topstukken met expo een was U MNACHT stond centraal in de andere in andere de centraal stond :

H elden

Het werk binnen de vijf minuten gevonden. gevonden. minuten vijf de binnen werk Het Ceurt. De Bram foto van geënsceneerde een dat was M HKA In het getoond. in M HKAFE het week een nog wel eerst werd Het werk. het kreeg vinder vinden. De zouden werken via(jonge) tips deelnemers sociale op de media Bedoeling verstopt. dat was kunstenaar jonge een van werk een werd In alle musea deelnemende AMUSEEVOUS tijdens de krokusvakantie elke namiddag van krokusvakantie elkede namiddag tijdens (3-12 kinderen Voor er staat jaar) gezinnen en H naar de bezoekers. bezoekers. de naar foto’s digitaal nadien doorgestuurd werden publiek het alsvereeuwigde actie-held. De in ‘natuurlijke stijl’. worden te Eenfotograaf pop zo een om en plaats nemen te poppendozen uit zelf om de van in toeschouwer één de nodigt barbiepoppen/actiehelden. De kunstenaar uit drie extra-large van verpakkingsdozen bestaat werk Het depot. uit onze Koelewijn &Girls‘heldenkunstwerk’ Boys Job van het we haalden Speciaal Erfgoeddag voor ‘F EXTRA ‘Helden’. verkleedkoffer,thema grote het bij passend creatieve activiteiten zoekopdrachten, een en kunstige klaar met gastvrouw/heer een stond in Salon. het terecht In gezinsruimte deze dag heel de konden (groot)ouders en Kinderen 11u-18u Gezinnen, KUNSTPLEZIERDOORLOPEND IN SALON HET uitwaaien op ons dakterras. uitwaaien ons op even de kinderen kunnen weer mooi voorzien. Bij Er liggen prentenboeken en zijn kleurpotloden er zoals zijn M HKAFE Inaltijd het kindermenu’s. creatief uit indrukken drukken. te om en tentoonstellingen ontdekken de te om groot inspiratie verder er klein voor vinden te en SALON het inIn tentoonstellingis de bijwonen. wandelgesprek een 14u om ouders (groot) 19 kunnen 26 en februari zondag Op W verkennen. te kunst hedendaagse de en creatieve activiteiten tentoonstellingen de om en kunstige klaar zoekopdrachten SALON met in het gesloten is) of gastheer gastvrouw een museum het wanneer 14u-16u (behalve maandag andelgesprek et S alon B otoshoot oys &G ils ’ HKAgids M HKAgids met

PERFORMANCES OPTREDEN Vier performances werden in de tentoonstel- Op het terras werd om 24u de muzikale theater- lingszalen geplaatst: voorstelling Stand-Up Tragedy georganiseerd 1. Een interactieve performance van Sanne De Wolf door de Compagnie van Vitalski, nachtburge- 2. Een presentatie van Michèle Matyn meester van Antwerpen. 3. Een didgeridoo-optreden van Sam Vervoort 4. Een Gathering van Christine Clinckx Het interactieve gehalte lag hoog, het publiek was uitgenodigd om deel te nemen.

12.3.4. KUNSTENDAG voor KINDEREN 18.11.2012

Eerste versie van het nieuwe initiatief voor gezinnen van minister Schauvliege.

M HKA organiseerde de finissage van de tentoonstelling ‘Een Kwestie van Leven en Dood en Zingen’ van Jimmie Durham speciaal voor gezinnen en kinderen.

GIDSEN SPREKERS Kinderen gidsten andere kinderen in de Jeugdauteurs Bart Moeyaert, Dimitri Leue, tentoonstelling. Riet Willen en Paul Verrept lazen voor uit eigen Gidsen gidsten volwassenen en begeleidden werk, geïnspireerd op het werk van Durham. kleine interactieve acties in de zalen. Kinderrechtencommissaris Bruno Vanobbergen bracht een statement over het recht op cultuur voor kinderen.

FEEST In het M HKAFE draaide een DJ en werden pannenkoeken geserveerd. 13 13 Publicaties P 127 M HKA Jaarverslag 2012 13 Publicaties artistieke extra-cinematische Akermans Chantal van tot op heden complete overzicht meest —het af rondt de publicatie Roelstraete Dieter tentoonstellingscurator van hand de van inleiding Een Harvard. in Studies Environmental and Visual departement het aan professor Bruno, Giuliana van essay lange het biedt slotte, ten tot heden, 1994 van praktijk artistieke Akermans van overzicht panoramisch Een was. zien te ling 13.1.

( werk ( oudste het zowel aan bijzondere aandacht daarbij schenkt en werk, beeldend haar van karakter temporele unieke het aan weer dan bijdrage haar in zich wijdde Rehberg Sky Vivian filminstallaties; en video- haar van aspecten en/of ruimtelijke de architecturale en filmografie Akermans in interieur het van over motief het tekst een Jacobs schreef Steven werk; Akermans van dimensie over de literaire tekst zijn in zich boog Artforum, van hoofdredacteur uittredend Griffin, Tim toelichten: praktijk artistieke Akermans van aspect apart een elk die essays drie bevat katern, toegevoegde een in vertalingen Nederlandse met boek, Engelstalige Het Ludion. met samenwerking in catalogus gelijknamige een M HKA de het Too Far, Too publiceer Close Akerman: Chantal de tentoonstelling van aanleiding Naar 13.1.3. Wallerstein. Immanuel Van Mulders, Wim Thije, ten Stipancˇi`c, Branka Schöllhammer, Steven Georg Piškur, Bojana Piotrowski, Piotr Misiano, Viktor Medosch, Armin Mechelen, van Marga Marí, Bartomeu Larsen, Bang Lars Komar, Vitaly Höller, Christian Hoet, Jan Grúnˇ, Daniel Grandas, Gurshtein, Ksenya Teresa Freire, Cristina Esche, Charles Baere, De Cufer, Bart Eda Cuyás, Díaz José Ceuleers, Jan Buden, Boris Badovinac, Zdenka Arns, Inke Adajania, Nancy Teksten door 13.1.2.

13.1.1. illustraties, NL tekstbijlage Engels een met 110 pp., 26 kleur x22 cm, zwart-wit en Brochure “Spirits of InternationalismBrochure – Uitgever: JRP/Ringier, Zürich 361 pp., 21 x15 kleur cm, zwart-wit en Vivian Roelstraete Dieter Rehberg, Sky Jacobs,Steven Elisabeth Lebovici, Giuliana door Teksten Bruno, Tim Griffin, pp. 40 Eindhoven Abbemuseum Uitgever: Van en M HKA Kraaijeveld,Thije ten Steven Kreuger, Joram Anders door Teksten illustraties, NL, FR, E 169 pp., 18 kleur cm, x13 zwart-wit en Collections6 European 1956-1986’ Maniac Summer Maniac P FLANKERENDE Too Far, Too Close Akerman: Chantal Avant-Gardes L’Internationale Post-War 1957 1986 and De

U activiteiten.

BLICATIES Internationale D’Est de tentoonstel in ) dat recentste het ) als

Between

- - Kreuger. Anders curator van en Baere De Bart van de hand van is inleiding De Durham. Jimmie van over de anti-architectuur Hill William Richard van essay een en Durham; Jimmie van werk het van geestigheid en heid over de scherpzinnig Brett Guy van essay een projecten; verschillende van dagboekschets soort een van de hand aan schetst werkwijze zijn hij waarin zelf, de kunstenaar van hand de van essay een kaderen: Durham Jimmie van werk het die essays drie publicatie omvat de …Daarnaast objects’ other and ‘Plumbing in loodgieterspijpen zoals gebruikte materialen soorten verschillende hij tool’, as ‘Stone stone’ en waarin de werken as ‘Stone in stenen met gemaakt werken de belief’, Against architecture. ‘Against in werken gekante architectuur de tegen Eurasia’, world. of the center ‘The in werken de Europa-gelinkte en markeren te wereld ter plekken om verschillende maakte hij die palen de reeks Surveillance’, Performance. ‘Self-portraits. in performances video’s van en de zelfportretten figures’, other and skulls ‘Animal in bijvoorbeeld dierenschedels uit de werken opduiken: œuvre zijn binnen die zoals ideeën en concepten verschillende rond samengebracht zijn werk Durhams van foto’s talrijke De kunstenaar. als carrière lange Durhams van overzicht een geeft zingen en dood en leven van kwestie Een DURHAM JIMMIE bij de tentoonstelling uit publicatie een M HKA het gaf |Ringier JRP kunstboeken van uitgeverij de Zwitserse met Samen 13.1.4. opgravingsterrein het van deel een logen archeo laten gebruik goed volgens ook: En verhalen. gekleurde reeks een in personages momentenen kenmerkende evoceert Het de feiten. van overzicht compleet geen biedt boek ’Dit vooraf: noot korte als noteert Hij deed. onderzoek grondig hiervoor en stelde - samen M HKA het met samen de reeks die Ceuleers, Jan van de hand van publicatie een 1958-1962 toonstellingen - ten bij de reeks boek gelijknamig Een 13.1.5.

Uitgever Ludion en M HKA Uitgever en Ludion Redactie Roelstraete Dieter 5 brochures; telkens5 brochures; 25,5 x19 cm, JRP/Ringier, en Uitgever M HKA Zürich Redactie: Kreuger Anders William Richard Durham, Hill, Kreuger Anders Jimmie Baere, De Brett, Bart Guy door Teksten illustraties,pp.52 NL tekstbijlage een Emet pp.,145 kleur 31 cm, x24 zwart-wit en #5: maar het zien zelf het #5: maar kunstuitingen hedendaagse voor #4: centrum scheppen media nieuwe #3: totaal blinden wij zien ? leren #2: moeten #1: de zoldermythe illustraties,zwart-wit NL and Death and A Matter of Life Jimmie 1958-1962 Nieuwe Antwerpen in Kunst is Het Hessenhuis. het over en G58

Singing boek geïllustreerde rijk . Het

nieuwe kunst in antwerpen antwerpen in kunst nieuwe

Durham.

- - onaangeroerd voor die na hen komen. — De ze ook zelf weer actief hierin geïnteresseerd illustraties tonen opzettelijk weinig kunsten realiseerde ze twee nieuwe mesuRAGEs, werken. Ze leveren indirecte bewijzen. Hier en een in de Andy Warhol Foundation in daar met nadrukkelijke symboliek.’ Pittsburgh en een tweede voor het M HKA Het boek bestaat uit evenveel hoofdstukken in Antwerpen. Deze zijn een doorwerking als dat er afleveringen waren en omvat een van de eerder mesuRAGEs, waarbij de schat aan documentair materiaal en bij kunstenares nu ook het metende lichaam elk van die aflevering en een uitgebreide meet.’ tekst die de context schetst. Zo gaat het Het tweede deel van het boek is de uitgave eerste hoofdstuk de zoldermythe over het van wat de eerste belangrijke publicatie van ontstaan van G58 en over het belang dat ORLAN had moeten worden, naar aanleiding het Hessenhuis eigenlijk had, als men nu van haar tentoonstelling in het ICC in 1980. terugkijkt. ’In de lokale en nationale context Door het ontslag van directeur Flor Bex kort is G58 Hessenhuis geen breuk maar een daarna, en het einde van het ICC als interna- inhaalbeweging die belangrijker lijkt dan tionaal avant-garde centrum dat er het gevolg ze is. Het is een laat einde van een donkere van was, verscheen deze publicatie nooit. De tijd, volgens getuigen ’het grootste feest onafgewerkte maquette bleef bewaard in sinds de oorlog’. De geschiedenis van G58 is het ICC-archief dat nu deel uitmaakt van het vol paradoxen. Want ook al schreeuwen de M HKA. De teksten en de vertalingen werden filisters moord en brand, de nieuwe kunst op opnieuw geredigeerd. De onaffe biografie de zolder van het Hessenhuis is in 1958 niet en filmografie werden in overleg met de meer zo nieuw’, aldus Ceuleers. Betreffend kunstenares vervangen door een recente hoofdstuk omvat bijvoorbeeld ook een biografie en een lijst van de belangrijkste kunstkaart van Antwerpen uit de geschetste mesuRAGEs. tijd en fotonegatieven van een feest in het Rond het boek zit een wikkel met de lengte Hessenhuis met de neo-avantgardisten van één ORLAN-corpus (170 cm). Het beeld van G58. hiervan wordt ook uitgegeven als een editie in een oplage van 75 exemplaren gesigneerd 103 pp., 25,5 x 19 cm, en genummerd door ORLAN. zwart-wit illustraties, NL Auteur: Jan Ceuleers 112 p., 30 x 21,5 cm, kleur en zwart-wit Uitgever: M HKA illustraties, NL, E, F Teksten van Bart De Baere, Hubert Besacier, Het boek werd besproken in De Leeswolf en Alain Charre en Wim Van Mulders aangekondigd in La Libre Belgique. Redactie: Liliane Dewachter Uitgever: M HKA 13.1.6. ‘Graphology: drawing from automatism and automation’ 13.2. TIJDSCHRIFTEN 13.2.1. AFTERALL Dit boek vertegenwoordigt het zesde hoofdstuk van ‘Graphology’, een samenwerking Sinds 2007 is het M HKA mede-uitgever tussen M HKA en KASK/Hogent. van het viermaandelijkse internationale Teksten door Edwin Carels, Ed Krcma kunsttijdschrift Afterall. ‘A Journal of Art, en Thomas Zummer. Context and Enquiry’ luidt de handzame omschrijving, en het daarin weerklinkende 95 pp., 18,5 x 13 cm, zwart-wit illustraties, enthousiasme voor onderzoek en bevraging Engels sluit naadloos aan bij de kritische kunstvisie Editor: Edwin Carels en Kate Macfarlane die het M HKA sinds lange tijd aankleeft. Uitgever: The Drawing Room, London, De ruggengraat van elk Afterall-nummer zijn ARA.MER, Gent en M HKA telkens de monografische essays — twee teksten gewijd aan het werk van vier kunste- 13.1.7. ORLAN. mesuRAGEs naars per nummer. Maar elke uitgave van (1968-2012). Afterall bevat ook twee lijvige essays en een Actie: ORLAN-corpus drietal specifiek kunsten cultuurhistorische beschouwingen die het nodige tegenwicht Eén van de ensembles in de jubileum- bieden voor die monografische focus — de tentoonstelling om 25 jaar M HKA te individuele artistieke praktijk als het centrale vieren, is dat met werk van ORLAN. In principe van het hedendaagse kunstland- het verlengde daarvan brengt het M HKA schap. In deze essays, die een breed gamma ook een nieuwe publicatie uit, over de aan onderwerpen bestrijken, schept Afterall mesuRAGEs van ORLAN. Het boek bestaat ruimte voor een reflexieve benadering van de uit twee delen. Het eerste deel gaat over hedendaagse beeldcultuur in het algemeen. wat de mesuRAGEs binnen het œuvre van ORLAN betekenen en heel concreet over AFTERALL #29 een aantal mesuRAGEs die ze deed: die van Het kunstenaarskwartet waarrond het Place Saint-Lambert in Luik in 1980, die in deze uitgave draait, bestaat uit de van het Guggenheimmuseum in New York Amerikaanse fotografe en videokunstenares in 1983, die van het Andy Warhol Museum Moyra Davey, de Chileense conceptkunst- en in Pittsburg op 19 juni 2012 en die van het mail art-pionier Eugenio Dittborn (een M HKA op 29 juni 2012. Directeur Bart De bekende naam voor wie met de M HKA- Baere schrijft hierover in het woord vooraf: collectie vertrouwd is), de Nederlandse ’Toen M HKA de kunstenares voorstelde filmkunstenares Wendelien van Oldenborgh zich in zijn collectie en onderzoek naar dit (ook reeds enkele malen te gast in het mu- deel van haar œuvre te engageren, raakte seum) en de Duitse schilder Dierk Schmidt. P 129 M HKA Jaarverslag 2012 13 Publicaties ook maar culturen en landen tussen alleen —niet migratie is sleutelwoord Eén hen. tussen verbanden verschillende maakt, duidelijk nummer dit van voorwoord haar in Vilalta Helena zoals zijn, Er and Slavs kunstenaarscollectief internationaal het door publicaties en de installaties en (Duitsland) Duwenhögger Lukas van (Kroatië), schilderijen Kozaric Ivan van ren sculptu (Kazakhstan), Menlibaeva Almagul (België) (VS), en Chan Sven Augustijnen Paul (Zwitserland), Lorenz Renate en Boudry Pauline van installaties en de films in noemer Wat de gemeenschappelijke is misschien. zelfs eclectisch bijzonder heterogeen, Afterall van uitgave de 31ste in projecten en de kunstenaars lijken gezicht eerste het Op #31 AFTERALL letterlijk ze en gebieden economische over andere nadenkt economie de ‘immateriële’ op hoe Cuenca López Alberto reflecteert en Lefevbre Henri socioloog de Franse van de theorieën van de hand aan economie vastgoed Spaanse de manier kritische op een Balibrea Oaz Mari bevraagt Watson). Mike en Daarnaast Byrne John respectievelijk door (artikels Milaan in d’Arte Isola en Engeland van noorden het in District Lake het in residency kunstenaars een Grizedale, bijvoorbeeld context: sociale onmiddellijke hun met werken bewust die op kunstinstellingen trends economische de huidige van bediscussieerd impact wordt de essays vier In localisms’. and ‘institutions is 30 Afterall van thema Het Teh. David door essay een in wordt geportretteerd Ruangrupa curatorencollectief en kunstenaars- Indonesische Het hierover. gaat Riccardi Teresa van de tekst Ook omvat. wandelingen foto’s zijn van Argentinië van archief nationaal het uit beelden officiële naast dat en startte 2000 in kunstenaar Argentijnse Archive) Walking (The caminante Archivo over zijn Molinari Eduardo Mayo interviewt Enguita Venetië. Núria van op de Biënnale Polen representeerde jaar afgelopen die Yael Bartana, videokunstenares de Israëlische van werk het teksten hun in bespreken Volker en Pantenburg Salti Rasha kunstenaars. verschillende vier van werk het op in tijdschrift het zoomt anders zoals Net #30 AFTERALL Closet the in Trapped ‘hiphopera’ grensverleggende over de Gillick Liam kunstenaar de Britse van bijdrage een uitsmijter onconventionele als En geschreven. Bern, de Kunsthalle van directeur uittredend Pirotte, Philippe door werd hierover tekst De opgenomen. is de M HKA-collectie in integraal die scène kunst hedendaagse de Chinese van Life Useful tentoonstelling invloedrijke de historisch en economy’ de ‘austerity van over de retoriek Afterall-nummer dit in zich buigen essays project-specifieke en Verhagen. Contextuele Marcus en Pethick Emily Sven Lutticken, Larsen, Bang Lars o.m. als auteurs door geschreven werden werk Teksten over hun

Tartars? Kelly. R. R&B-icoon van

weerspiegelt. de ontwikkeling in mijlpaal , een de dat archief , een - - regime. communistische het door werd afgelast maar 1987, in Budapest in plaatsvinden moeten City Fighting The van Debeusscher Juliane door analyse een het omvat Daarnaast wereldorde. economische de toekomstige voor betekent wat die en migratie over hedendaagse Papadopoulos Dimitris en STsianos Vassilis door essay een ook staat Afterall van nummer dit In van. analyse een er maken en bloot Kongo) die op, Belgisch leggen voormalig van verleden koloniaal het en Irak in oorlog de (de dewereld Westerse van van realiteit geheimen de vuile tekenen ze verstoort: consensus de hedendaagse van aspecten andere Chan en Augustijnen van werk het terwijl –activisme, en homogevoeligheid van veld het in worden begrepen Lorenz en Boudry kunnen Duwenhögger zoals Net cultuur. de hoge van begrip traditioneel een aan de kunstenaar van trouw onvoorwaardelijke de van en schilderij het en de sculptuur van puurheid de zogenaamde wel ondermijnen maar medium-specifiek, meer misschien zijn Duwenhögger en Kozaric van activiteiten De illustreren. te visueel ook dat proberen religies) ze en verschillende van toegroeien elkaar naar en (het bestaan syncretisisme in interesse op een gebaseerd is kunstpraktijk Hun Sovjetregime. het van de ineenstorting van effect het met bezig expliciet zeer zich houden Tatars and Slavs en Menlibaeava systeem. seerde) kapitalistische (geglobali internationale, het binnen crisis de voortdurende van resultaat een als en geleden jaar 20 dan meer staatscommunisme het van de val na is, opmars in altijd nog die wereld de multi-polaire is kernwoord of ander ’goed Een gedrag’. zelfidentificatie genreconventies, en expressievormen binnen voorzien kunnen zouden de publicatie van exemplaar een vergoeding, kleine een tegen niet dan al kunstinstellingen, andere en musea lende verschil waarbij print-op-vraag-systeem, een aan begin het in van al immers werkte E-flux worden. gedownload ook nummer elk kan 2010 van de zomer Sinds beschrijft. zelf het e-flux moment’, zoals dit van denkers en schrijvers kunstenaars, ‘de geëngageerde van meest bijdrages andere en essays met publicatie maandelijkse een uit, journal e-flux het bovendien e-flux geeft 2008 eind Sinds mensen. 50.000 zo’n zowat dagelijks projecten website en nieuwsbrieven, e-mail zijn met netwerk het York New bereikt 1999 in in Opgericht kunst. de hedendaagse binnen informatiekanalen digitale de bekendste van één is e-flux 13.2.2. naar: publicaties belangrijkste zijn stuurde M HKA sturen. te door hiervoor publicaties belangrijkste om hun lingen instel participerende haar aan vroeg en coops book in E-flux participeert 2011 Sinds krijgen. kunt journal e-flux van de nummers van print een op je vraag waar de instellingen van één is M HKA Het king. U E-FL – en dat X had die tentoonstelling , een systeem is sinds 2010 in - wer - - - 13.2.3. NIEUWJAARSBOEKJE E-flux book coop at NY Art Book Fair MoMA PS1, New York Al verschillende jaren op rij luidt het M HKA 30.09 – mei 2012 het nieuwe jaar in met de publicatie van een tekst die we toepasselijk vinden — het is Vanaf September 2012 onze manier om iedereen alle goeds toe te White Flag Projects in St. Louis wensen voor dat jaar dat voor ons ligt. Dit jaar haakten we met de keuze van de tekst Het wereldsysteem na 1945 van Immanuel Wallerstein in op de tentoonstelling Spirits of Internationalism. 6 Europese collecties, 1956-1986, die vanaf 20 januari in het M HKA te zien was en vanaf 21 januari in het Van Abbemuseum in Eindhoven. De tekst van Wallerstein is een verkorte versie van een lezing die hij gaf op de conferentie van De Internationale in Wenen in oktober 2010. Hierin schetste hij de politieke en sociale context voor de neo-avant-gardekunst die in Spirits of Internationalism centraal staat. 14 14 Cinema Zuid P 133 M HKA Jaarverslag 2012 14 Cinema Zuid 14.1 KASK-Antwerpen. docente Renders, Ruth door ingeleid worden films * Enkele begeleid. de piano aan live worden films stille ° Alle vereist. niet is voorkennis iedereen; voor toegankelijk is maar of gevorderden studenten tot alleen niet zich richt reeks De schiedenis. op de filmge krijgen wil vat wie voor instap de ideale dus is en behoren tot de canon die klassiekers, uit hoofdzaak in bestaat reeks De Yi Yi; Yang Edward Alle; Gegen sich Gott für Herzog und Jeder Werner Perrros; AlejandroAmores González Iñárritu NuitLa Americaine; François Truffaut* Kore-Eda Hirokazu Knows; Nobody aVenezia; Visconti Luchino Morte Fallen Angels; Kar-Wai Wong Family Life; Loach* Ken Honing; Kaplanoglu Semih Andrej Roebljov; Andrej Tarkovski If…; Lindsay Anderson Fellini Fellini Federico Satyricon; Belle Jour; Luis de Buñuel* Pompiers; Bal Milos der Het Forman Fou;Pierrot Le Godard Jean-Luc Polanski Roman Cul-De-Sac; BattagliaLa di Algeri; Gillo Pontecorvo* is vogel; geen men Makavejev De Dusan To It; How Get And Lester Richard Knack… The Dreyer Carl Theodor Gertrud; Matteo; PierIl Paolo Vangelo Secondo Pasolini* Losey Joseph Servant; The Bergman Tystnaden; Ingmar L’Eclisse; Michelangelo Antonioni Frankenheimer Candidate; John Manchurian The Vivre sa vie; Godard Jean-Luc Universiteit Antwerpen. en Grote-Hogeschool de Karel De Antwerpen, Kunsten-DKO, Schone Koninklijke voor Academie i.s.m. afdeling de de van video &filmkunst Blade Runner: The Director’s The Blade Runner: Cut; Ridley Scott* Hyènes; Djibril Diop Mambety Greenaway Peter Contract; Draughtsman’s The Genesis; Mrinal Sen Scanners; David Cronenberg Suleiman Elia Intervention; Divine Die Blechtrommel; Volker Schlöndorff Elly;About Farhadi Asghar Wajda* Andrzej Marmer; van Man De Cuckoo’s The Flew Over One Nest; Milos Forman Cria Cuervos; Carlos Saura Conversation;The Francis Coppola Ford Alice Wim Städten; in Wenders den filmgeschiedenis. 100 jaar meer dan doorheen af traject een legt donderdagavond en op dinsdag- FILMHISTORIES Maart Februari Januari Mei April -

The musketeers of Pig Alley; musketeers The D.W. Griffith of fiend; ararebit E.S.Dream Porter Ali les et 40 voleurs; Baba Pathé by rover; CecilRescued Hepworth train S. great Edwin robbery; The Porter la Méliès dans lune; voyage Le Georges Méliès Georges L’homme caoutchouc; àla en tête Fire!; Williamson James BigThe Swallow; Williamson James glass;Grandma’s reading G.A. Smith kissThe tunnel; in the G.A. Smith &Louis Lumière port; Auguste du sortant Barque L’arrivée la de train ciotat du garde en Arroseur et arrosé bébé de Repas usines sortie lumière La des ouvriers des V Hills; Thar Them Charles Rogers Desert; William of the Sons Seiter L Big W. Business; Horne James You’re Tootin’; Darn Kennedy Edgar LikeCrazy aFox; McCarey Leo Hal Roach Westerner; Eastern An U Leslie Babies Leave Home; Why Goodwins Edwards Harry Afternoon; Saturday Rounders;The Charles Chaplin Mabel’s Day; Busy Sennett Mack U Spooks; Harold Lloyd,Haunted Mildred Davis Lloyd) (Harold S Anderson Wes Royal Tenenbaums; The Idiots;The Von Trier Lars Altman Cuts; Robert Short Sex, Lies Soderbergh Steven &Videotape; Stillman Whit Metropolitan; Film Killing;A Short About Kieślowski Krzysztof Voices,Distant Still Lives; Davies Terence Mens; Sokoerov Aleksandr de van Stem Eenzame De Jarman Derek Caravaggio; Beineix Jean-Jacques 37°2 Matin: Le Director’s Cut; She’s Have it; Gotta Spike Lee is zakenreis;Papa op Emir Kusturica Bergman Alexander; en Fanny Ingmar Oktober (Oktjabr);Oktober J.M. Serge Eisenstein (Mat); Moeder De Vsevolod Poedovkin Visages d’Enfants; Feyder Jacques ErichGreed; Von Stroheim F.W. Mann; Letzte Der Murnau Die Austernprinzessin; Lubitsch Ernst Dr. des Cabinet Das Caligari; Wiene Robert Körkarlen (de spookkoets); Victor Sjöström° Intolerance; D.W. Griffith° Why Worry?;Why Taylor Newmeyer, Sam Fred PlayThe Keaton, Eddie Cline House; Buster Sherlock Jr.; Keaton Buster Street;Easy Charles Chaplin Kid;The Charles Chaplin Keaton, EddieCops; Cline Buster Taylor Newmeyer, Sam Fred Weaken; Never A Dogs’s Life; Charles Chaplin lapstick it de H it de Keystone S roege C aurel &H al R inema –de eerste films September Juni Oktober : D dik door ardy en dun e G oach S rote D tudios tudios rie (C haplin

, Keaton &L

loyd ) November Mei / Juni

Little Ceasar; Mervyn Leroy THEO ANGELOPOULOS Shanghai Express; Josef Von Sternberg O Thiassos Gold Diggers of 1933; Mervyn Leroy Eternity and a Day It Happened One Night; Frank Capra Ulysses’ Gaze A Night at the Opera; Sam Wood Landscape in the Mist La Règle du Jeu; Jean Renoir The Weeping Meadow Citizen Kane; Orson Welles The Dust of Time Out of the Past; Jacques Tourneur Los Olvidados; Luis Buñuel YASUJIRO OZU: A MAN FOR ALL SEASONS Banshun December Bakushu Soshun Tokyo Monogatari; Yasujiro Ozu Akibiyori Viaggio in Italia; Roberto Rossellini Kohayagawa-Ke No Aki De Zeven Samoerai; Akira Kurosawa Samma No Aji Ordet; Carl T. Dreyer The Searchers; John Ford WILLEM DAFOE Vertigo; Alfred Hitchcock Platoon; Oliver Stone A Bout de Souffle; Jean-Luc Goddard Mississippi Burning; Alan Parker The Last Temptation of Christ; Martin Scorsese Shadow of The Vampire; E. Elias Merhige 14.2. REEKSEN Antichrist; Lars Von Trier i.s.m. deSingel Januari / Februari September / Oktober 50 JAAR JAMES BOND ACTORS STUDIO Dr. No; Terence Young A Streetcar named Desire; Elia Kazan From Russia with Love; Terence Young The Member of the Wedding; Fred Zinnemann Goldfinger; Guy Hamilton On the Waterfront; Elia Kazan Thunderball; Terence Young East of Eden; Elia Kazan You Only Live Twice; Lewis Gilbert Bus Stop; Joshua Logan Diamonds are Forever; Guy Hamilton Baby Doll; Elia Kazan Never Say Never Again; Irvin Kershner Somebody Up There Likes Me; Robert Wise The Three Faces of Eve; Nunnally Johnson RAUL RUIZ The Strange One; Jack Garfein Les Trois Couronnes du Matelot The Godfather Part II; Francis Ford Coppola Trois Vies et une Seule Mort Le Temps Retrouve DE VROEGE SCORSESE Misterios de Lisboa Portretfilms van Martin Scorsese: Misterios de Lisboa (2e deel) Italianamerican + American Boy: A Profile of Steven Prince (zie Offstream) JANE FONDA Who’s That Knocking at my Door The Chase; Arthur Penn The Big Shave They Shoot Horses, Don’t They?; Sydney Pollack Mean Streets Klute; Alan J. Pakula Alice Doesn’t Live Here Anymore Coming Home; Hal Ashby Taxi Driver New York, New York Maart / April The Last Waltz Raging Bull CHANTAL AKERMAN Je Tu Il Elle November / December Jeanne Dielman, 23 Quai du Commerce, 1080 Bruxelles ENNIO MORRICONE Les Rendez-Vous d’Anna La Battaglia di Algeri; Gillo Pontecorvo Toute une Nuit The Good, the Bad and the Ugly; Sergio Leone Nuit et Jour Once Upon A Time in the West; Roland Joffé Golden Eighties The Bird with the Crystal Plumage; Dario ARgento La Captive Teorema; Pier Paolo Pasolini Allonsanfan; Paolo Taviani & Vittorio Taviani KEN RUSSELL Sacco e Vanzetti; Giulliano Montaldo Women in Love Indagine su un cittadino al di sopra di ogni The Devils sospetto; Elio Petri The Boy Friend Days of Heaven; Terence Malick Mahler Once Upon a Time in America 1; Sergio Leone Tommy Once Upon a Time in America 2; Sergio Leone Crimes of Passion The Mission; Roland Joffé Altered States The Untouchables; Brian De Palma Gothic Malena; Giuseppe Tornatore DE PANIEKBEWEGING WEEGEE El Topo; Alejandro Jodorowsky The Naked City; Jules Dassin The Holy Moutain; Alejandro Jodorowsky The Set-Up; Robert Wise J’Irai Comme Un Cheval Fou; Fernando Arrabal Dr. Strangelove: Or, How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb; Stanley Kubrick The Public Eye; Howard Franklin P 135 M HKA Jaarverslag 2012 14 Cinema Zuid randje. behoorlijk een met films en curiositeiten cultklassiekers, films, experimentele en avant-garde Adoration; Olivier Smolders His Ate Who Lover; Man SrikThe Narayanan 14.3 documentaires, Michel Soul; Petrucciani: and Body Houplain) Ludovic (Francois H5 Logorama; Alaux, Crécy, de Hervé Nobrain Gloaming; The Aalterate; Oliveira Christobal de SalierFlesh; Edouard Babioles; Auvray Matthieu Dusollier Hendrick Obras; Bif Dix; Nieto Carlitopolis; programma Op L’Electricité; Ou Thé Le Maire Le Jerôme Wiseau Tommy Room; The A Quiet Place Country; Elio in the Petri Visitation El Doctor Joy Street Asparagus A G Film Socialisme; Godard Jean-Luc Radford Michael E This is aFilm; not Mirtahmasb Jafar Panahi, Mojtaba Carnival of Souls; Harvey Herk of Nix Monsters The Wreckers: Place No Like Thee Jona/Tomberry; Home; Anglobilly Legendary) of the Feverson; Films Fall Rise (The Rosto: and Van Beheaded; Nicolas van Videowerk Provost nieuws. Deze retrospectieve was een internati een nieuws. was retrospectieve Deze grote het achter anekdote de naar zoek op steeds Mofokeng was carrière lange zijn In herschrijven. geschiedenissen deze kan waarop wijze de en (gefotografeerde) rol de anekdote de over van PalestijnseAhlam de en Shibli fotografe Mofokeng Jean-François Santu Chevrier met ging in gesprek Zuid prestigieus Cinema trio een nodigde uit: Mofokeng Zuid-Afrikaanse de van Santu fotograaf Essays —Thirty Years of Photographic Shadows Chasing City retrospectieve de van Kunsthal in Extra opening de van vooravond de Aan Footnotes 164;El Scicario –Room Rosi Gianfranco Upload 4: Downtown zie www.uploaddowntown.be Fingers T; 5000 of Dr The Roy Rowland Brakhage Stan Man; Star Dog A Illusion +Strange Detour cides G. U dgar esprek +F nimatiefilms van en inleiding S door

woensdagavond; A nimes Januari OFF-STREAM April Maart Februari Mei to –D lmer ilm H

/A met : S istory cid

eten makelijk bijzondere

ouble B spraakmakende A nimation

eigenzinnig

ill

: mensenvlees animatiefilms,

P uzan

! itt

Journal de France; Raymond Depardon, Depardon, France; de Raymond Journal Tarzan’s Thorpe York Richard New Adventure; W.S. Man; Tarzan, Ape The Dycke Van Time See: No 100: Tarzan Long Couleur Peau: Miel; de Boileau Laurent Jung, PrinceSteven (zie Offstream) Boy: AProfile of Italianamerican +American P Oberhausen i.s.m. Film International Short Festival Animatiefilms Walerian Korte van Borowczyk Ceuleers,Carels, Jan en curator docent Films Breer, ingeleid Robert Van kort Edwin door Hand + De Films Keizer de Jiri van van Trnka: Nachtegaal De 100 Sorry; +So Ordos Ai Weiwei Danish Council) de van (met steun voor. videowerk stelden hun Aharoni en Stiggaard inDe AIR kunstenaars Residence Life; Domestic The Malthe &Re’em Stigaard Aharoni la de Khavn Cruz Mondomanila; Méliès la dans Lune; George Voyage +Le Lange Eric en Bromberg Extraordinaire; Voyage Le Serge i.s.m. City Extra en deBuren documentaire) geselecteerde Mofokeng (een door Respite; Farocki Harun + thuis City in Extra Kunsthal. zomer voorbije in Parijs Paume in de Jeu start succesvolle een na onale kwam en co-productie Upload Downtown 5 Upload Downtown Antipodas!;Vivan Las Victor Kossakovsky Soleil ›Sans Chris Marker Jetée +La TeresaAnne Keersmaeker De Rain; Olivia Claes i.s.m. &Gerard-Jan Rochette 1952-2012; Marshall Reese Muntadas; Antonio VIII: Political Advertisement B. Weide Robert A Documentary; Allen:Woody of EvilEmpire +Hotspell Kuchar: George films van Laatste of BritishBest 2012 Animation Awards filmfragmenten selectie met Gamboa Harry werk van het bij in Antwerpen, Kunsten Schone voor Academie Kon. de aan gastprofessor en onderzoeker Dockx, A’pen, te Kunsten toelichtingSchone Nico door voor Kon. de Academie aan docent UA en de aan onderzoeker Crombez, ingeleid Thomas door Ria Pacquée Inch’Allah Passe; se Quelque Chose Nous &Entre Nougaret Claudine ortretfilms September Juni November Oktober van M artin S corsese :

December December

Best of Estonian Animation: City Lights; Charles Chaplin Body Memory; ülo Pikkov Oliver!; Carol Reed Sky Song; Mati Kütt White Christmas; Michael Curtiz Marathon; Kaspar Jancis Le Chanteur de Mexico; Richard Pottier Big House; Kristjan Holm

Welcome Home; Tom Heene 14.5 RE-RUN The Hellstrom Chronicle; Walon Green Filmparels die te snel uit het reguliere circuit verdwijnen.

14.4. MATINEES Januari

Elke donderdag; oudere films die je niet zo The Invader; Nicolas Provost The Artist; Michel Hazanavicius gauw meer op groot scherm te zien krijgt. De Les Géants; Bouli Lanners films worden kort ingeleid door Jan Dewitte. We Need To Talk About Kevin; Lynne Ramsay In samenwerking met Radio Minerva. Februari

Januari / Februari Submarine; Richard Ayoade Beginners; Mike Mills MARILYN MONROE Poulet Aux Prunes; Marjane Satrapi / Vincent Gentlemen prefer Blondes; Howard Hawks Paronnaud The Seven Year Itch; Billy Wilder Drive; Nicolas Winding Refn INGRID BERGMAN Maart Casablanca; Michael Curtiz Notorious; Alfred Hitchcock Les Neiges du Kilimandjaro; Robert Guégiduian Carnage; Roman Polanski GRACE KELLY Le Havre; Aki Kaurismäki Rear Window; Alfred Hitchcock

HUMPHREY BOGART April To Have and Have Not; Howard Hawks Beyond; Pernilla August A Dangerous Method; David Cronenberg Maart/April The House of Branching Love; Mika Kaurismäki La Folie Almayer; Chantal Akerman MARILYN MONROE Shame; Steve McQueen Some Like It Hot; Billy Wilder The Misfits; John Huston Mei INGRID BERGMAN Elena et les Hommes; Jean Renoir Take Shelter; Jeff Nichols Cactus Flower; Gene Saks Monsieur Lazhar; Philippe Falardeau L’Enfant d’En Haut; Ursula Meier GRACE KELLY To Catch A Thief; Alfred Hitchcock Juni High Society; Charles Walters Elena; Andrey Zvyagintsev HUMPHREY BOGART My Week with Marilyn; Simon Curtis The Big Sleep; Howard Hawks Oslo, 31. August; Joachim Trier Key Largo; John Huston 38 Témoins; Lucas Belvaux The African Queen; John Huston I Wish; Hirokazu Kore-Eda

September September

The Longest Day; Ken Annakin, Andrew Marton, Tyrannosaur; Paddy Considine Bernhard Wicki, Darryl F. Zanuck L’Hiver Dernier; John Shank The Bridge on the River Kwai; David Lean Moonrise Kingdom, Wes Anderson How The West Was Won; John Ford, Henry Hathaway, A Perdre la Raison; Joachim Lafosse George Marshall Footnote; Joseph Cedar La Piscine; Jacques Deray Oktober Oktober The Deep Blue Sea; Terence Davis The Wizard of Oz; Victor Fleming Weekend; Andrew Haigh Lawrence of Arabia; David Lean Once Upon a Time in Anatolia; Nuri Bilge Ceylan César et Rosalie; Claude Sautet Holy Motors; Leos Carax

November November

Singin’ in the Rain; Stanley Donen, Gene Kelly Laurence Anyways; Xavier Dolan The Gold Rush; Charles Chaplin Barbara; Christian Petzold Mildred Pierce; Michael Curtiz A Royal Affair; Nikolaj Arcel A Star is Born; George Cukor An American in Paris; Vincente Minnelli P 137 M HKA Jaarverslag 2012 14 Cinema Zuid

14.6. Lawless; Hillcoat John Take This Waltz; Polley Sarah Ozon Francois Maison; la Dans &Valerie Dayton Faris Sparks; Jonathan Ruby A Simple Life; Hui Ann Japanse Animatiefilmpjes (KojiJapanse Yamamura) (Avant-Première) Martin Högdal Ice Dragon; Cimermanis Riduzedieren; & JanisDace andere en Tijgertje Oliver !; Reed Carol Lichtbende Klikklak: toverlantaarns; lichttheater met Bossche den Van Rudi Grimm; van sprookjes mooiste De &Grietje; WildHans Anne Junkersdorf Eberhard Michael Coldewey, Stadsmuzikanten; Bremer De Zanke Susanne Assepoester; E Axel Scheffler kind Gruffalo; vaHet de Julia Donaldson, liefde; (avant-première) Sewitsky Superechte Anne Workshop + Kortfilmprogramma: Word Filmarcheoloog Found; Philip and Lost Hunt Skellig; van Schaduw De Jankel Annabel of Nix; A.D. Monster Rosto The natuurlijk. andersom Of avontuur. vrolijk een naar zaal de andere in zus kleine kan gaat, film spannende een naar zaal de ene in broer grote Terwijl verrassend. weer altijd zondag is zuid Cinema In komt. Zazie naar je als saai nooit meer is Zondag eensr was OP ZONDAGZAZIE December December November -Oktober September Maart Januari sprookjes van jaar G … 200 rimm

: Vandaag op. Gedurende 10 dagen waren er tiental er waren 10 dagen op. Gedurende Vandaag festival in het mei stad de zette Antwerpen cultuurhuizen (professionele) en organisaties heleboel een verenigingen, inwoners, met Samen 19-28.05.2012 2012 VANDAAG ANTWERPEN Leconte Voir la inleiding Mer; met Patrice regisseur door Film uit Marokko Fils Unique; Miel Hoogenbemt Van Scott Ken Starbuck; Véronique Reymond C 24.03.2012 ‘Als ik niet jou had’. documentaire bekroonde uitleg haar bij gaf en die tekst tevens Graafmans Anne-Marieke documentairemaker Nederlandse de en Mo*Magazine Gie Bomen…); van Hoge Goris, Hoofdredacteur België van (Striptease, documentairemakers verdienstelijkeo.a. meest Riche, de van één Manu met leidde gesprekken alles in modereerde en Panorama, voor presentator en documentairemaker WilliamVRT anchor zelf Laeken, Van jarenlang festival. documentaire prestigieuze of’ ‘best het van een editie van in Vlaanderen Zuid i.s.m.Cinema eerste de presenteerde deBuren IDFA @CINEMA TOUR ON ZUID 03.03.2012 14.7. From SYMPOSIUM Schoolvoorstelling ‘Precious’ 25.05.2012 op mee: Zuid Cinema deed Ook en diversiteit de stad. rijkdom van de met len activiteiten kennismaken je kon waar La Petite Chambre; Stéphanie Chuat, Stéphanie PetiteLa Chambre; beslist en haalden verdienen. beter niet 5 Franstalige schermen films diede Vlaamse Hagener (UniversiteitHagener Marburg). van Christian Keathley (Middlebury College), Malte Keller Sarah (Colbyfilmwetenschappers College), MartinArnold en filmmaker experimentele de sprekers: 4internationaal gerenommeerde Met CINEMATEK I.s.m. en Gent en universiteiten Antwerpen 7-8.12.2012 ine Fr

Photog A ntwerpen GAST TE : é nie to C inephilia 2.0

- 14.8. EVENEMENTEN Do 09.02.2012 – 19u30 Webvideo Top 40 of 2011 OPERA+ Presentator Angelo Tijssens leidde Opera+ is een programma in samenwerking de webavond in en reflecteerde samen met JONAS GOVAERTS (o.a. maker van de reeks Super 8 met de Vlaamse Opera. De geprogram- op de digitale zender 8) over de invloed en meerde fims hebben een thematisch of hype van internetfilms visueel verband met producties van de Vlaamse Opera. EUROPEES JEUGDFILMFESTIVAL

25.02.2012 – 20u30 18-26.02.2012 Viva La Muerte; Fernando Arrabal JEFF ROCKS! n.a.v. de productie van La Forza del Destino van Tijdens de Krokusvakantie 2012 stond de 24ste edi- Giuseppe Verdi in de Vlaamse Opera tie van het Europees Jeugdfilmfestival helemaal in het teken van muziek en geluid. 06.10.2012 – 20u30 Geweldige films waar muziek de boventoon voert. Faust; F.W. Murnau Installaties waar muziek in zit. Speciale n.a.v. de opvoeringen van ‘La Damnation de Faust’ masterclasses voor kinderen die als muziek in de van Hector Berlioz in een regie van Terry Gilliam oren klinken. in de Vlaamse Opera In de gezellige zalen van Cinema Zuid werden alle registers opengetrokken. Het Jeugdfilmfestival 22.12.2012 – 20u30 presenteerde verschillende Europese premières, Trollflöjten Ingmar Bergman unieke eenmalige filmvertoningen, nooit eerder n.a.v. de opvoeringen van ‘Die Zauberflöte’ vertoonde kortfilms, op maat geselecteerde van Mozart in de Vlaamse Opera kleuterfilms en een Cut the Crap programma voor jongeren. Een hele week geweldige kinderen DESINGEL+ jeugdfilms (vanaf 3 jaar!), workshops en LABOJeff om vrij te experimenteren met audiovisuele 17.0 3.2 012 installaties. Disgrace; Steve Jacobs n.a.v. de voorstellingen van ‘In Ongenade’ naar PREMIERE J.M. Coetzee door Toneelgroep Amsterdam in Desingel op 9 & 10 maart 2011 05.04.2012 – 19u30 La Folie Almayer; Chantal Akerman STORYBOARD In deze nieuwe reeks voelt Cinema Zuid nationale en internationale namen uit de filmwereld aan DAG VAN DE AMATEURCINEAST de tand. 21.04.2012 Wo 08.02.2012 – 20u30 Vijfde jaargang met ‘regie’ als thema. Gesprek met CHANTAL AKERMAN — Lezing door Hans Van Nuffel (Adem) Chantal Pattyn (netmanager van Klara) inter- — Lezing door Nic Balthazar (Ben X, Tot altijd) viewde Akerman over haar carrière die begon in — Workshop over ‘staging’ (hoe breng je 1968. Het gesprek, afgewisseld met fragmenten, acteurs in beeld) verliep in het Engels. — Masterclass regie Een initiatief van het Centrum voor Filmjournalist Kurt Vandemaele ging in gesprek Beeldexpressie; i.s.m. Cinema Zuid en de Vlaamse met prominente gasten en peilde a.d.h.v. Dienst voor Filmcultuur enkele filmscènes naar zijn/haar cinematografische invloeden. FEESTELIJKE AVANT-PREMIERE: ANTON CORBIJN INSIDE OUT Wo 07.03.2012 – 20u30 Gesprek met JOHAN LEYSEN 05.05.2012 – 20u00 Over diens nu al meer dan 30-jarige carrière in Documentairemaakster Klaartje Quirijns volgde theater en film. Corbijn vier jaar lang, tijdens fotosessies met U2, bij de opnames van The American, maar ging ook Wo 24.03.2012 – 20u30 terug naar de wortels van Corbijn, als zoon van Gesprek met GUILLERMO ARRIAGA een dominee in de Hoekse Waard. Één van ’s werelds meest geprezen scenario- (in aanwezigheid van Anton Corbijn en schrijvers (o.a. Amores Perros), die n.a.v. de Klaartje Quirijns) wereldcreatie van Rumor — een nieuwe opera gebaseerd op een van zijn romans — Antwerpen i.s.m. FoMu, DeBuren, A&Gallery, A-Film, Savage bezocht. Film, Lev Pictures, Het Consultaat-Generaal van het Koninkrijk der Nederlanden, Museumcafé Ufo, UPLOAD CINEMA Brouwerij Moortgat en Coca-Cola

Om de twee maanden presenteert Upload PUBLIC TALK: JIMMIE DURHAM IN Cinema een programma vol inspirerende en GESPREK MET DIRK SNAUWAERT vermakelijke internetfilmpjes, telkens rond een nieuw thema. 22.05.2012 – 20u00 Upload Cinema won nationale en interna- De avond voor de opening van de tentoonstelling tionale prijzen voor de ‘cross over’ tussen Jimmie Durham. Een kwestie van leven en dood en zingen. ging Dirk Snauwaert (directeur WIELS, bioscoop en internet. Na Nederland en Brussel) in dialoog met Jimmie Durham over zijn Spanje verovert Upload Cinema nu ook de œuvre en de uitgebreide retrospectieve van Belgische zalen. zijn werk. Het gesprek verliep in het Engels i.s.m. deBuren, Upload Cinema Nederland, Zebracinema Hasselt, Cultoer. P 139 M HKA Jaarverslag 2012 14 Cinema Zuid Nostalghia; Tarkovski Andrej Holiday;Roman William Wyler Pier Paolo Roma; PasoliniMamma Diario;Caro Moretti Nanni Fellini Fellini Federico Roma; di Bibiclette;Ladri Vittorio Sica de FILMSET ALS ROME SteveTrees Buscemi Lounge; World;Ghost Terry Zwigoff Living in Oblivion; Tom Dicillo Fargo; Joel Coen Reservoir Dogs; Tarantino Quentin STEVE BUSCEMI Player;The Altman Rober Paradiso; Cinema Nuovo Tornatore Giuseppe Babilonia; Morning Good Paolo &Vittorio Taviani NuitLa Américaine; François Truffaut Mépris;Le Godard Jean-Luc A (8 eMezzo 1/2);Otto Federico Fellini Beautiful; the and Bad MinnelliThe Vincente Boulevard;Sunset Billy Wilder Sullivan’s Travels; Sturges Preston J on movies Movies 4 8-25.11.2012 VLAANDEREN van FILMFESTIVAL LATIJNS-AMERIKAANS Vandenberghe Inch’AllahCinema !; Guillaume en Vincent Coen Little Heaven; Lieven Corthouts Riche Manu Dance; Snake Junior; Sien Versteyhe Paesschen van of Dust;Empire Bram William anker Laeken. Van Panorama telkens ingeleid werden deze menu; voormalig door het op documentaires Vlaamse spraakmakende en mini-filmfestivalDit rondreizend 6 nieuwe had DOCVILLE) en (Flanders Doc 03.11.2012 DAGEN DOCUMENTAIRE VLAAMSE 03.11.2012 BELGIUM PROJECT FILM 48HOURS THE Show) Laatste De (gastpresentator Toneelhuis) Thielen Van of Jonas (dramaturg Jans Erwin door Presentatie David Candy; Slade Hard >filmkeuze Haring Abke 04.12.2012 Welles >filmkeuze: of Meuleman Evil;Touch Bart Orson 19.11.2012 Bier Wedding; Susanne the After ›filmkeuze: Rampelberg Van Geert 11.10.2012 doek. grote het naar performen live het van vertaalslag de en vak het van wetten de eigen film, en toneel tussen relatie over de spannende Toneelhuis van makers en topacteurs met gesprekken boeiende van reeks nieuwe een voor elkaar in de handen sloegen deBuren en Zuid Cinema Toneelhuis, TONEELHUIS@THEMOVIES uli ugustus e editie

Stephan Elliott ADVENTURESTHE OF PRISCILLA, QUEEN OF DESERT; THE SINGALONG 10.08.2012 tell you Now one Mighty like amoose Weaken Never PlayThe House 04.08.2012 8 Jordan Neil Chronicles; Vampire Interview with aVampire: The Stoker’sBram Dracula; Francis Coppola Ford Kümel Harry of Darkness; Daughters Fearless Killers;The Vampire Polanski Roman of Dracula; Horror Fisher Terence The Dracula’s Hillyer Lambert Daughter; Dracula; Tod Browning Friedrich Wilhelm Murnau Grauens; Nosferatu –Eine des Symphonie VAMPIERS (= digitale eerste projectie!) City Altman Swing; Robert of Kansas Alman’sRobert ’34: Jazz Remembrances Story; Weis Krupa Don Gene The Day; aSummer’s Stern on Bert Jazz with aHorn; Michael Man Young Curtiz ATJAZZ MOVIES THE DolceLa Vita; Federico Fellini BellyThe Greenaway Architect; Peter of an Rien àdéclarer (Dany 2010) Boon, Les Neiges Kilimandjaro du Guédiguian, (Robert 2011) Intouchables Incendies 2010) Ferrouki, libres (Ismaël Les Hommes est déclaréeLa Guerre (Valérie Donzelli, 2010) 2011) Samuel, (Yann boutons des La Guerre uitgebreid lesmateriaal. met ondersteund worden ondertiteling) Nederlandse films Franse De (met Film deFranse Week van Filmcultuur, Filmstof, Zuid Cinema Cimematek en Initiatief Dienst voor Vlaamse de van onderwijs secundair Filmeducatieproject het voor Workshop: opFilm Oog General; Keaton The Buster Singin’ Rain; Kelly in the Gene en Stanley Donen Coups; 400 Les François Truffaut Einen FritzM –Eine Sucht Mörder; Lang Stadt Charles Hunter; Laughton Night of the Blue Velvet; David Lynch Filmcultuur i.s.m. Dienst voor Vlaamse de en Cinematek onderwijs (kunst) hoger en Voor secundair het Filmklassiekers uit: filmparcours eigenzinnig een ook Zuid Cinema stippelt Voor onderwijs het 14.9 ste MUSEUMNACHT editie Zu van C aanbod H (Denis Villeneuve, 2009) Villeneuve, (Denis et et (Eric Toledano &Olivier 2011) Nakache, id id F ucatief ilmed 2011-2012

inema

Tous les soleils (Philippe Claudel, 2010) 14.10 BEMIDDELINGS- Le Gamin au vélo (Jean-Pierre & Luc Dardenne, 2011) EN COMMUNICATIE- Georganiseerd door de Belgische Vereniging INSTRUMENTEN Leraren Frans, Vlaamse Gemeenschap vzw; Culturele Dienst van de Ambassade van BEMIDDELING Frankrijk in België i.s.m. Alliance françoise, Individuele bezoekers Cinemagie, Eekhoutcentrum vzw, Formacom, Frans — magneetborden (filmprogramma, foto’s, Documentatiecentrum voor Vlaanderen (Gent), persartikels) Franse Kamer van Koophandel en Nijverheid voor — inhoudelijke contextualisering: website, beide Vlaanderen vzw, KULeuven-Campus Kortrijk, nieuwsbrieven, inleidingen, debat, Roeland vzw, Uitgeverij Pelckmans interviews (Q&A) en lezingen Groepen Duitse Filmweek — gezinnen: aangepaste filmprogrammering op maat van het gezin met educatieve omkadering De Duitse films (met Nederlandse ondertiteling) (ter beschikkings stelling van educatief worden ondersteund met uitgebreid lesmateriaal. materiaal: thaumatroop,praxinoscoop…) en uitgekiend onthaal (speelse decoratie, koffie Drei (Tom Tykwer, 2011) en koek, verjaardagsfeestjes) Die Fremde (Feo Aladag, 2010) — scholen: onderwijsnocturne, rondleiding Shahada (Burhan Qurbani, 2010) achter de schermen, deelname aan de Week Vision – Aus dem Leben von Hildegard von Bingen van de Franse en de Duitse Film, lesmappen, (Margarethe von Trotta, 2009) filmbegeleiders, inleidingen en filmadvies, Der Baader Meinhof Komplex (Uli Edel, 2008) filmeducatie voor leerkrachten (Oog op Film) Die Fälscher (Stefan Ruzowitzky, 2007) — kunstonderwijs: aangepast filmaanbod met Auf der anderen Seite (Fatih Akin, 2007) gespecialiseerde lesmappen en inleidingen Das Leben der Anderen (Florian Henckel, 2006) — deelname aan student events (Cultoer) Sophie Scholl – Die letzten Tage (Marc Rothemund, — filmhistories op dinsdag- en donderdagavond 2005) legt een traject af doorheen meer dan 100 jaar filmgeschiedenis, i.s.m. de afdeling De Week van de Duitse Film is een netoverschrijdend Video&Filmkunst van KASK Antwerpen, de initiatief van leraars en docenten Duits (De Karel de Grote-Hogeschool en Universiteit Babelsbergweek f.v.) in samenwerking met de Antwerpen Filmstudies en Theater-, Film- en Deutsche Botschaft, het Goethe-Institut Brüssel, de Literatuurwetenschappen (TFL). Belgischer Germanisten- und Deutschlehrerverband, — Upload Downtown, tweemaal per schooljaar een de Stiftung zur Förderung von Deutsch als anderhalf uur durende montage van kortfilms Fremdsprache in Belgien en de Vakgroep Duits van de en filmfragmenten met kunstzinnige inslag Universiteit Gent en van de Hogeschool Gent. (wars van wat hip of hot is, cult-klassiekers, confronterende interviews, grensverleggende Jeugdfilmfestival animatie en postmodern Youtube geweld) i.s.m. Sint-Lucas Antwerpen, de Karel de Grote- In de krokusvakantie palmt het Jeugdfilmfestival Hogeschool. de zalen van Cinema Zuid in. In de week voor het — opleiden en coaching van filminleiders i.s.m. festival organiseert het Jeugdfilmfestival ook Universiteit Antwerpen TFL. schoolvoorstellingen voor het basisonderwijs en — matinees: filmklassiekers met inleiding op het secundair onderwijs. Het festival schotelt een donderdagnamiddag voor seniorenverenigin- hele reeks boeiende films voor uit de afgelopen gen, cursistengroepen, actieve 60plussers. festivaledities. Bij elke film bestaat een — Zomerfilmcollege i.s.m. Cinematek en Vlaamse uitgebreide lesmap. Dienst voor Filmcultuur: tweejaarlijks een Het schoolaanbod van het Jeugdfilmfestival wordt 20-tal lezingen door binnen- en buitenlandse samengesteld in overleg met Lessen in het donker. sprekers en een 35-tal films uit de collectie van Cinematek voor studenten, docenten, Filmmagie individuele bezoekers en cursistengroepen.

FilmMagie Antwerpen presenteert jaarlijks in CZ COMMUNICATIE een boeiend en pedagogisch onderbouwd aanbod Drukwerk voor de leerlingen van alle onderwijsvormen van — tweemaandelijkse programmabrochure: de tweede en de derde graad secundair onderwijs. informeren filmgeïnteresseerd publiek, Je kiest één of meerdere titels en krijgt een spreiding via WEEKUP, via direct mailing en uitgebreide educatieve ondersteuning bij elke via aanvullende vrijwilligerstoeren voorstelling. — seizoensbrochure voor Matinees: informeren specifiek publiek (senioren) en filmpubliek, A la carte spreiding via aparte distributielijst gericht op senioren, per post en via vrijwilligerstoer — seizoensbrochure voor Zazie: informeren Dankzij de exclusieve samenwerking met onze specifiek publiek (gezinnen en kinderen), partner Cinematek kunnen we films aanvragen uit spreiding via scholen en via aparte de rijke collectie van het Koninklijk Belgisch distributielijst door vrijwilligerstoer en Filmarchief in Brussel. Meer dan 100 jaar jobstudenten filmgeschiedenis wordt zo voor het onderwijs — flyers en affiches voor evenementen via beschikbaar in Antwerpen. Bij andere filmverdelers vrijwilligersroutes, via aparte distributie- kunnen we meer recente films huren. lijst of via externe partner — schoolbrochure voor secundair en basis Achter de Schermen onderwijs en mailings naar kunst –en Voor het basisonderwijs (vanaf 6 jaar) organiseren we avondonderwijs in de provincie Antwerpen, rondleidingen ‘achter de schermen van de bioscoop’. informeren leerkrachten en (kunst)studenten Bemiddelings- en Communicatie-instrumenten Cinema Zuid P 141 M HKA Jaarverslag 2012 14 Cinema Zuid — — — — 2012 september 2011 tot Zuid-tramCinema september vanaf — — — — — — — — — eseihe, ticketacties persberichten, SAMENWERKINGEN M Cinema Nederland, LatinoCinema Film Festival Hasselt (UploadZebracinema Cinema),Upload Festival Hellman), (offstream, Monte BAM, Jeugdfilmfestival, Filemon (Zazie), Offscreen filmsector:Jekino, vzw., Fonk Het Toneelhuis (debat over museumarchitectuur), DeSingel, (Opera+), Opera Vlaamse Antwerpen Stad Musea Europalia.brasil, Club, Jazz Antwerpse Festival,Crossroads Eyes), (Hungry FoMu (Upload Waiting Cinema, Zayd,…), for Abu deBuren culturele Daarkom, M HKA, partners: Cultoer Gent, Universiteit Hogeschool de van en Gent de Duits van in Belgien Vakgroep de en als Deutsch von Fremdsprache Förderung Stiftung de zur Deutschlehrerverband, Brüssel, und Belgischer de Germanisten- Goethe-Institut Botschaft, het Deutsche de Pelckmans, Babelsbergweek, De Uitgeverij Roeland vzw, Kortrijk, KULeuven-Campus vzw, beide Vlaanderen voor Nijverheid en (Gent), Koophandel van Kamer Franse Vlaanderen voor Documentatiecentrum Frans vzw, Formacom, Cinemagie, Eekhoutcentrum Belgiëin Frankrijk i.s.m. Alliance françoise, van Culturele Ambassade de Dienst van vzw; Gemeenschap Frans, Vlaamse Leraren Filmcultuur,Dienst voor Belgische Vereniging Artesis, Vlaamse Antwerpen, Cinematek, Literatuurwetenschappen (TFL), Sint-Lucas Filmstudies Theater-, en Film- en Hogeschool, Universiteit Antwerpen Grote- de Karel de Antwerpen, KASK van Video&Filmkunsteducatieve partners: i.s.m. Active Pride) Company/Gay publieksacties Singalongbrede (Museumnacht, Canvas met events relevante nieuwsbrieven in cultureleaanwezigheid agenda’s en radiospots (Radio Minerva, Klara) Up) (Week advertenties senioren, Zazie, Matinees,…) Zazie, senioren, publieken (pers, studenten, informeren en specifieke e-flash:emailadressengroeperen twitter en facebook e-nieuwsbrief algemene tweewekelijkse Zuidwebsite Cinema D edia igitaal Evenementen als veelpers singalong de krijgt Evenementen standaard. de en Morgen lezen in we de kunnen Toneelhuis@themovies Singel De en artikels. leveren ook deBuren Over als Toneelhuis, het partners met Samenwerking Cinema Upload in Standaard, de geregeld in kijker: Vitaya, de Upload Downtown ook Zuid Cinema komen van eigen evenementen De UiTmetVlieg. van homepage Alle alsAntwerpenaar. tip komen Zazies de op Nieuwe Metro, De Standaard, De Antwerpen, van leuke ,Gazet ticketacties Ketnet touw: op of zetten op zondag’ ‘Zazie kinderfilmreeks de van avant-premières maandelijkse de over reguliereZowel de berichten als kinderpers de latino-filmfestival… modefilmfestival, filmhistoriesen festivals: het jeugdfilmfestival, voorliefde Today een heeft Flanders de voor Morgen… de Standaard, de door opgepikt ook Cinema.Dat wordt laatste jeugdfilmfestival off-streamhet en luikUpload het aan voorkeur een geeft Vitaya magazine Off-stream situeert. zich dat veelal programmatie, de deel van onder gerelateerde volgt kunst Art beeldende het Latino-filmfestival. het en zomer, Grimm-reeks de Upload singalong de Cinema, voorsteling deze Corbijn, Anton special rond als documentaire de ook maar Fonda, Jane inrond kijker, de reeks de jeugdfilmfestival het zet Antwerpen van Gazet Week. film blikt vif Franse Le de op Express weer dan artikelslangere bv. over ook filmten, pikt uit een wel er en schrijft eens retrospectieven, filmhistories,lende evenemen In verschil week’ tipt ‘Focus de op Knack Focus belicht. filmmagazine Zuid film Cinema een het van in vaak ATVOp wordt nieuwsbrief), VAF nieuwsbrief) (Vlaamse KASK. en (audiovisueledigitaal BAM verspreid door selectieEen worden en/of speciale evenementen (vnml matinees). de Antwerpenaar Nieuwe de Antwerpen, van 03, Zone Weekup, Gazet Morgen, De pers: Standaard, De geschreven/gedrukte de duiktop de filmagenda’sin van filmaanbod Ons Bulletin, Up, Week Uit in Vlaanderen. Cinebel, van websites Cinenews, Soir, Le The de op te vinden is elkemaand filmprogramma Het PERSAANDACHT de onderwijspers, voornamelijk in in voornamelijk Klasse. onderwijspers, de in aandacht ruime krijgen onderwijsactiviteiten De Nieuws Laatste het Today, Flanders Antwerpen, ATV, van Standaard, De Gazet Morgen, De De Zondag, aandacht ruime krijgt Jeugdfilmfestival, Het Ook Zuid,in gast te Cinema Nieuws, Laatste het Standaard, de in: Morgen, De Hart, aandacht de onder komen Dagen documentaire Idfa Vlaamse Tour de On en ATV, Knack, Focus Antwerpen. van Gazet Weekblad, ds Standaard, zoalsmedia De Morgen, De nationale media, gespecialiseerde lokale en pers Film in filmpers, Festival aangekondigd worden in ZuidFilmevents Cinema gast zoals, te Latino Standaard. de Morgen, De Antwerpen, van Focus, Gazet Knack Humo, Hart, belicht wordt door Corbijn vooral Anton Maar Standaard. de Antwerpen, van Gazet in Stichting aangekondigd Jekino wordt en Lezen i.s.m. Grimm van sprookjes Jeugdfilmfestival, Het 200 jaar Er eens… was rond evenement Het Standaard. de en Antwerpen van in Gazet aandacht in De Morgen. in Morgen. De -

- -

15 15 Externe Waardering P 145 M HKA Jaarverslag 2012 15 Externe Waardering 2012 10 november Letterenhuis, performance, en kunst plastische poëzie, tussen Posities Vree: De Paul SONOOR! VIS titel! KONKREET! onder de Vree De over Paul symposium het op Sarenco uitgever en dichter met Gesprek Vree De Jan Interviewgesprekken HART en Artforum Morgen, De voor teksten Diverse VanJos Bergh den Afterall kunsttijdschrift Do’, internationale het in Tatars and Slavs What Nonsense: ‘Beyond #30 Afterall kunsttijdschrift internationale het in Durham’, Jimmie about Essay Stone: An as ‘Stone 2012 Londen, Books, Koenig door gepubliceerd U Massimo: Di ‘Patrizio ‘A in Things’, of Many Love Wales, Cardiff Museum National 5’, ‘Artes Mundi de catalogus voor essay World, on Judgment’, on the Notes and ‘Some Konsthall Lunds Recast’, Along, ‘Play de catalogus voor essay Recast’, Along, ‘Play Konsthall Lunds Bäckström’, Miriam I: of is Me Opposite ‘The de catalogus voor essay Kreuger’, Anders and Bäckström Miriam ‘A between Conversation Kreuger Anders 2012 zomer I5, nummer Kaleidoscope in Fiction’ Science in Africa of Representations Sun: the from ‘Notes 2012 maart Review, Vermeir’, Art Katleen & Heiremans 2013: Great Ronny ‘Future november-december 151, uitgave frieze, in Mechelen, Rights’, of Human State The ‘Newtopia: Recensie 2012 Heidelberg, Books Verlag, Art Kehrer door Images?, gepubliceerd done with be can What Warburg, Aby ‘Dear catalogus de in Yang verschenen over Haegue Essay Book-serie de Source in de With Witte door gepubliceerd ‘Angela Bulloch’, de publicatie voor Essay Nav Haq 2013 HKA, Today’, CAHF/M Art to Approach AWay ‘Ensembles. tot de publicatie Inleiding Vree De Jan 2012 Zürich, 1986’, and 1957 JRP|Ringier Between Post-War ‘L’internationale Avant-Gardes in Art’, for Approaching aBasis as ‘Ensembles 2012 18 februari d.d. Standaard De eeuw’, de in 21ste voor Museumbeleid ‘Essay B, de grote met Cultuur Baere De Bart edities) Franstalige en (Nederlandstalige DECORS tijdschrift 3-maandelijkse het in gepubliceerd Vanmechelen, Koen over kunstenaar Reportage Compère Rita Teksten 15.1

en medewerkers de instelling V #31 ragen aan ragen Buzziana’, Turandiade na

2012

U EEL,

Strombeek Cultuurcentrum bkSM, in Akerman’ Chantal van Almayer’ folie ‘La van n.a.v. de vertoning 9/10: inleiding Antwerpen de ZOO in schildpadden) bronzen Fabre (mozaïeken Jan werken twee en inhuldiging tijdens 4/10: openingswoord Sofie M HKA publiekswerking aanpak en visie van toelichting kinderen): voor kunstinteractie voor (organisatie KAMO van team met Gesprek M HKA het in ment’, cultuurmanage en kunst- het van dimensies ‘Internationale seminarie 16/05: gastspreker Commons), for the MS Engagement an as (Art over ‘Ensembles’ 25/02: lazing Antwerpen de U van onder de auspiciën Cultuurmanagement, voor Fonds Bilsen het door opgericht Governance’, ‘Cultural van kader het in instellingen, culturele van vertegenwoordigers uit samengesteld focusgroep met 28/02: rondetafelgesprek Baere De Bart openingen workshops, rondetafelgesprekken, seminaries, colloquia, symposia, aan of moderator spreker als Deelname vzw Kunstenloket school, de Summer van kader het in gezicht’, publiek ‘Een 14/12: Weyts Kathleen vzw Kunstenloket school, de Summer van kader het in de culturele in leider 12/12: ’Zakelijk Krols Eric Gent HISK, Gastdocent U Kunstgeschiedenis, Onderzoekschool Practices’, Contemporary and Histories Exhibition Cube: White the ‘Beyond School 16/11: Autumn Baere De Bart (Gast)docentschappen U Van Eeckhaut, Marijke met Gesprek visie en over bemiddeling V Backer, De Free met Gesprek aanpak en visie Kind: Jonge het van Pedagogie de opleiding van studenten met Gesprek M HKA in kinderen voor aanbod opvang: schoolse - buiten en speelpleinen begeleiders met over Publiekswerking interview Gent: KASK Tebeac, Van Asbroek, Evelyn met Gesprek onderwijs secundair het in versterken cultuureducatie de K aan Studies Culturele Verpoort, Laurence met Gesprek Salon het en Kennishoeken KdG: Cultuurbemiddeling en Kunst- Theeuwissen, Senna met Gesprek visie en U Kunstwetenschappen Van Eeckhaut, Marijke met Gesprek Gregoir Sophie visie en G: over bemiddeling

Vermeiren U

museumeducatie/publiekswerking niversiteit

U masterproof: Leuven:

Antwerpen M HKA trecht, G: over bemiddeling niversiteit U

, Zagreb

- 12/10: spreker op de opening van de tentoonstel- Annelies Van de Vyver ling ‘Reflecties’ in het kader van het M HKA- Lid algemene vergadering STEPP, Steunpunt project ‘Visite’, Kasteel Le Paige, Herentals voor Productionele, Ontwerpende en 14/11: lezing over het werk van technische krachten van de Culturele sector Joëlle Tuerlinckx, Wiels, Brussel Jos Van den Bergh 6/12: deelname aan het debat ‘Academie’ Bestuursraad NICC (adviserend) in KMSKA Kathleen Weyts Jan De Vree Lid raad van bestuur TarTart vzw (TAZ) 19/10: 1 rondetafelgesprek ‘Collectiebeleid: Lid raad van bestuur Sound Image nieuwe (uit)wegen voor uw collectie. Culture vzw Groot onderhoud’, FARO 10/11: symposium over Paul De Vree, Advies- en beoordelingscommissies ‘Posities tussen poëzie, plastische kunst en performance’, Letterenhuis Bart De Baere Nav Haq Adviesgroep regeling structurele aankopen gesprek met Wael Shawky, van het Mondriaan Fonds Amsterdam Gwangju Biennale 2012 Kathleen Weyts Anders Kreuger Lid beoordelingscommissie Collectiebeherende 10/03: rondetafelgesprek met de Italiaanse Cultuur-Erfgoedorganisaties kunstenaar Patrizio Di Massimo en Jos Van den Bergh de Argentijnse kunstenaar Amalia Pica, Lid beoordelingscommissie VAF (Vlaams Royal College of Art, Londen Audiovisueel Fonds), Fictie 2 (Speelfilms) Kristof Michiels 9-10/10, spreker op de conferentie Diverse adviserende gesprekken ‘Mediation in Transition’, M – Museum Leuven, in samenwerking met BAM, FARO Bart De Baere en IBBT-SMIT in het kader van het studieonderzoek door Leen Thielemans AG Stadsplanning Antwerpen m.b.t. de 5/03: ‘Een nieuw VOBK- Een beeld voor de gedempte Zuiderdokken en omgeving toekomst’, panellid debat ‘Over beeldkunst Jan De Vree en participatie’, Museum Dhondt-Dhaenens, Rondleiding over collectiewerking M HKA Deurle voor studenten Artesis Hogeschool 9/11: panellid focusgroep ‘Cultuur in Antwerpen de Spiegel’, onderzoek Hiva in opdracht Rondleiding over collectiewerking M HKA van Canon voor studenten TEBEAC 3/7: deelname aan vooropening voor Adviesgesprek met thesisstudent educatieve diensten, Stedelijk Museum Cultuurmanagement UA over Spectrum Amsterdam (Leen Thielemans) standaard procedures Sofie Vermeiren Sophie Gregoir, Leen Thielemans, gastspreker, over de visie en werking van Sofie Vermeiren bemiddeling en over de tentoonstelling 16/03: gesprek met Free De Backer, VUB, in ‘L’Internationale’, Van Abbemuseum, het kader van onderzoek m.b.t. museum- Eindhoven educatie bij de volwassen bezoeker van een musea voor hedendaagse kunst Bestuursraden 5/06: gesprek met kunsteducatieve organisatie KAMO vzw. over bemiddeling Bart De Baere in het museum Lid Hoge Raad Universiteit Antwerpen Christine Lambrechts Lid raad van bestuur Witte de With, 5/03: basiscursus behoud en beheer voor Rotterdam medewerkers van de Vleeshal Middelburg Lid raad van bestuur Stichting Raveel Leen Thielemans Lid algemene vergadering WIELS 4/01: gesprek over digitale bemiddeling met Lid algemene vergadering ECICV, MJ Dellaert, KMSK Gent MANA vzw, het Expertisecentrum voor 3/02: overleg m.b.t. educatie met educatieve Islamitische Culturen dienst Museum De Pont, Tilburg Liliane Dewachter 20/9: gesprek over bemiddeling en Lid raad van bestuur LLS 387, digitalisering met Tine Van Goethem, Bozar Ruimte voor actuele Kunst vzw. 12/10, gesprek m.b.t. bemiddeling Vicevoorzitter Belgische Kunstcritici en educatie met Brigitte De Keyser, Ondervoorzitter AICA België SLO Kunstwetenschappen, KULeuven Eric Krols 19/11, gesprek met Olga Van Oost Lid raad van bestuur Sociare vzw, m.b.t. eindwerken studenten werkgeversorganisatie Paritair Comité 32 Communicatiewetenschappen VUB Voorzitter Walpurgis vzw, Sofie Vermeiren muziektheatergezelschap Gesprek met stagiaire publiekswerking Z33 Lid algemene vergadering Packed vzw, over gezinsaanbod M HKA expertisecentrum Digitaal Erfgoed Gesprek met stagiaire publiekswerking Leen Thielemans M Leuven over evaluatiemethodieken Lid raad van bestuur De Tijd vzw Gesprek met studenten KuCU, KDG over Lid raad van bestuur Strip vzw werking en visie van bemiddeling in Lid raad van bestuur Murga vzw het M HKA Gesprek met studenten architectuur KASK Gent over Michelangelo Pistoletto P 147 M HKA Jaarverslag 2012 15 Externe Waardering Samenwerkingsverbanden de l’art d’or’ ‘Prix Jury VanJos Bergh den Vlaanderen Cultuurnet kunst, hedendaagse wedstrijd Vlieg, van de Zomer voor 8/12: jury Arenbergschouwburg/M samenwerking Artberg, Visite 13/2, 8/3: jury Thielemans Leen verbeteren? te jongeren voor om vrijetijdsaanbod het inzetten jongeren Antwerpen Provincie Modemuseum het kan Hoe Cultuurbemiddeling: en KdG –Kunst- Scriptiebeoordeling Gregoir Sophie 2011’, ‘Art Contest Brussel Jurylid Dewachter Liliane MS ‘THT-award’, Jury Cultuur Departement Antwerpen, 2012’,Kunst Provincie Beeldende voor Prijs ‘Provinciale Jurylid Prize’, Center Art Paik June Nam 3rd ‘The Jurylid Selectiejury Baere De Bart Jury’s ( Engelborghs Sebastiaan Dr. Prof. i.s.m. HKA Me@M Meet Cottyn) Ellen Weyts, (Kathleen kunstinstellingen Vlaamse alle voor tegie - communicatiestra gezamenlijke een van bekomen over uiteindelijk en nadenken het inhoud als hadden en gehouden instellingen deelnemende alle met steeds werden menten VAF. van overlegmo De de communicatie in opgenomen werd of project tentoonstelling een met –ook kunstinstellingen andere verschillende met –samen het dat was deze in M HKA het van rol De Mechelen. in Newtopia en Genk in Manifesta Antwerpen, in 2012 Middelheimmuseum Gent, in TRACK Oostende, in Beaufort04 zijnde clusterevents, deelnemende de vijf en CAHF Baere) De (Bart 2012 zomer Kunsten, Beeldende Overleg Baere) De (Bart memorandumgroep Antwerpen, Overleg Kunst Beeldende Locus steunpunt Vlaamse het met Samenwerking BAM steunpunt Vlaamse het met Overleg (BAM) Mediakunst en Audiovisuele Beeldende, voor Instituut het van initiatief (VAF); gedeeld Flanders Arts Visual Overleg Krols) Eric en Baere De (Bart Flanders Heritage Art Contemporary CAHF, Krols) Eric Baere, De (Bart Gemeenschap de Vlaamse van Instellingen de Grote van OIV, de directeuren met overleg Thielemans) (Leen HKA Cultuurcel/M CANON samenwerking Dynamo3projecten, van coaching moment schoolteams, voor 13/12: ontmoetings Spreek(k)uur, Thielemans) (Leen Archive’ as Performance Hogeschool/ M HKA/ U 8/02: kunstproject

Seoul U CSIA/Sint-Lucas/Artesis voor U U Performance, as ‘Archive A: A) Vree) De (Jan de Biënnale samenwerking CSIA, U , Zagreb

HKA

en van

werkgroepen Venetië 2013 -

dergelijke een regio onze uit tentoonstellingsmaker een dat keer de eerste ook is het maar prijs, deze niet-Amerikaan eerste als alleen niet 2012’. Achievement Nav kreeg Haq Curatorial for Award Vision Independent ‘ICI prijs Nav won Haq de prestigieuze M HKA-curator Internationale M HKA. het met samenwerkig in Schöllhammer, Georg en Gareis Sigrid Charmatz, Boris door gecurateerd Karlsruhe, in ZKM in project het van variant reizende een is de tentoonstelling 2013, —10 februari 2012 1december Zweden, on Moments’, Konsthall, ‘Moments Lunds 2012 —18 november 15 september Zweden, Konsthall, Lunds Ámundasson’, Alexander Örn Pálsson, Magnús Brynjólfsson, Ívar Jónsson, Haraldur Recast: Along, ‘Play 2012 25 maart — 4februari Zweden, konsthall, Lunds Bäckström’, Miriam I: of is Me Opposite ‘The Kreuger Anders Tentoonstellingen Eye met Filminstituut samenwerking De Middelburg de collectie van beheer het rond Middelburg de Vleeshal met samenwerking De Haag Den Gemeentemuseum MHKA, Rotterdam, Beuningen van Boijmans Museum Tilburg, Pont De Amsterdam, Museum Stedelijk partners: kunstvideokananaal, ARTtube, tot L’Internationale. toe 2012 in traden Istanbul SALT en Madrid Sofia Reina museum Het Warschau. Archive Kwiekulik M HKA, (MACBA), Eindhoven, Van Abbemuseum de Barcelona d’Art Contemporani Museu Bratislava, Society Koller Július Ljubljana, Galerija Moderna participanten: archieven, en kunstinstellingen 5internationale tussen samenwerkingsverband L’Internationale, Internationale (Sophie Gregoir) Antwerpen Stad publiekswerking werkgroep Zuid) Cinema Van Bergh, den (Jos deBuren Fotomuseum, JFF, Filmfestival, Amerikaans Latijns Doc, Flanders IDFA, Active, Amuz, VDFC, KASK, Toneelhuis, deSingel, 6t.e.m.14 hoofdstukken zie Projectgebonden geeft. opleidingen gespecialiseerde en publiceert boeken inricht, evenementen en tentoonstellingen die organisatie eerde York New in gesitu wereldwijde, een is ICI

prijs sleept. de wacht in

erkenning samenwerkingsverbanden

samenwerkingen

- 15.2 OPLEIDINGEN EN 22/04: seminarie ‘Common Knowledge’, LEERMOGELIJKHEDEN l’Internationale, Moderna Galeria, Ljubljana BINNEN DE INSTELLING – 10/11: symposium, ‘Paul De Vree! KONKREET! SONOOR! VISUEEL!. Posities tussen poëzie, BUITENLANDSE plastische kunst en performance’ WERKOPDRACHTEN Sophie Gregoir Dag van de cultuureducatie, Opleidingen Tropenmuseum, Amsterdam Dag van de cultuureducatie, Verschillende M HKA medewerkers namen de Singel, Antwerpen deel aan de vormingsdagen Excel openingszitting Universiteit en Hogescholen Antwerpen Katrien Batens – Ann Ceulemans – Victoria & Albert Museum, Londen, Sabine Herrygers – Nine Verschueren ‘The Big Draw’ (workshops en colloquia) 31/5 en 11/12: cursus Access voor gevorderden Studiedag ‘Museum Minutes’, door Athina Parissis, M HKA Kunsthal Rotterdam 12/6: cursus PowerPoint door Leen Thielemans Athina Parissis, M HKA 17 – 19/9: deelname aan Museum LAB over Evi Bert digitale toepassingen in de museumwereld, 7, 14/05: Informatiebeheer, FARO, Gent organisatie in handen van iDrops, Oosterzele 19, 20/11/2012, Adlib Designer, Maarssen, Kristof Michiels Nederland 21-23/4: seminarie ‘Digitizing Ideas – Ellen Cottyn Common Knowledge’, L’Internationale, 12/6: Social Media voor de cultuur- en Moderna Galeria, Ljubljana én + werkbezoek toerismesector Tomislav Gotovac Institute, Zagreb, Kroatië Jan De Vree 3/7-5/7: werkbezoek Reina Sofia, Madrid, in 11/09, Adlib cursus ‘Rapportage en het kader van L’Internationale voor ‘M HKA overzichten’, Utrecht Ensembles’ Christine Lambrechts 17-19/9: Museum LAB, Moortsele 11/9: opleiding Adlib, formulieren en 26/9: werkbezoek Londen, meeting met staf rapportering, Maarssen, Nederland Afterall, in het kader van ‘M HKA Ensembles’ 19-20/09, opleiding Adlib, Adlibdesigner, Leen Thielemans Maarssen, Nederland 27/01: deelname voorstelling ‘Kunstendag Anne-Marie Poels voor kinderen’, organisatie Dep. CJSM, Trix, Schrijven voor het internet, Antwerpen via Vormingscentrum Inovant, 7/03: deelname aan studiedag afsluiting Provincie Antwerpen ICQproject, organisatie Bureau Kist & Kunst Creatief denken, Academie voor in Zicht, museum De Pont, Tilburg de Periodieke Pers 15/03: deelname projectgroep musea, onderwijs, jeugd, initiatief Stad Antwerpen, Deelname aan studiedagen, workshops, den Bell, Antwerpen seminaries, symposia & colloquia 18/03: deelname aan studiedag De Barbaren met A. Baricco, organisatie Vitamine C, Evi Bert Legermuseum, Brussel 21, 22, 23/04: seminarie ‘Digitizing Ideas – 1/06: deelname aan Cultuurforum, Common Knowledge’, L’Internationale, organisatie Dep CJSM, de Warande, Turnhout Moderna Galeria, Ljubljana én werkbezoek 14/06: deelname aan presentatie Cultuur Tomislav Gotovac Institute, Zagreb Kroatië in de Spiegel, onderzoek Hiva, organisatie 12/06: werkbezoek MACBA, Barcelona, Canon Cultuurcel, Bronks, Brussel in het kader van het ensemble 1/10: presentatie Antwerpen Vandaag, Gordon Matta-Clark voor ‘M HKA afsluiting week van de Diversiteit, Atlas, Ensembles’ Antwerpen 3/07 - 5/07: werkbezoek Reina Sofia, Madrid, 10/10: deelname (notulist) Studiedag in het kader van L’Internationale, voor ‘Museum Mediation in Transition’, M HKA Ensembles digitale bemiddeling, M - Museum Leuven 24/09: workshop auteursrecht, FARO, Brussel 5/11: deelname studiedag ‘Profiel van een 10/10: ‘Mediation in Transition’, cultuureducator’, presentatie van onderzoek, M - Museum Leuven organisatie CJSM, OPEK, Leuven 19/10: ‘Het Groot Onderhoud – Valoriseer uw 22/11: deelname projectgroep ‘Participatie collecties!’, Koninklijke Vlaamse Academie van jongeren: cultuurcheque’, initiatief Stad van België voor Wetenschappen en Kunsten, Antwerpen, de Filharmonie Antwerpen Paleis der Academiën, Brussel 26/11, deelname aan opstart ‘Happy Birthday Info: http://www.faronet.be/kalender/groot- Academie, 350 jaar Academie Antwerpen’, onderhoud-2012-valoriseer-uw-collecties KASK, Antwerpen 10/11: symposium Paul De Vree, Letterenhuis, 5/12, deelname debatavond ‘Kosten in onder- Antwerpen wijs en cultuur’, initiatief stad Antwerpen, Bart De Baere Theater Het Appeltje 21, 22, 23/04: seminarie ‘Digitizing Ideas – Sofie Vermeiren Common Knowledge’, L’Internationale, Dag van de cultuureducatie, De Singel, Moderna Galeria, Ljubljana Antwerpen Jan De Vree Biënnale van Berlijn, talk met Jimmie Durham 21/04: seminarie ‘Digitizing Ideas’, openingszitting Universiteit en Hogescholen Moderna Galerija, Ljubljana Antwerpen P 149 M HKA Jaarverslag 2012 15 Externe Waardering brengen. communicatie culturele op benadering business-gerelateerde en creatieve een en werken wereld hele over de die communicatiespecialisten, internationale met NYC’, congres in een 2012 Museum the 27/6-29/6: ‘Communicating Weyts Kathleen Rotterdam Kunsthal Minutes’, ‘Museum Studiedag (workshops Draw’ Big colloquia) en ‘The Londen, Museum, &Albert Victoria medewerkers met gesprek en ontmoeting Genk: Manifesta

Publiekswerking Wenen. (De Pont), Tilburg Verona, Vilnius, Reykjavik, (La Criée), Rennes Rome, York,New Parijs, Delhi, New Moskou, Sofia),(Reina Manila, Madrid Napels, Galerija),(Moderna Londen, Ljubljana Ludwig) (Museum Keulen Istanbul, Kong, Hong (MACBA), Chicago, Brescia, Barcelona Amsterdam, naar prospectiereizen 2012, Biennale Gwangju 2012, Biennial Sculpture Shenzhen Basel, Art Berlijn, Weekend Gallery Berlijn, Biënnale Kassel, dOC Genk, 9in Manifesta o.a. veld, het uit actoren andere en kunstenaars met vonden plaats ontmoetingen Tal van buitenland. en binnenin of kunstbeurzen en/ openingen op verschillende aanwezig waren medewerkers Verschillende 15.3 B EN BINNEN- IN EN K TOONAANGEVENDE BEZOEK WERKOPDRACHTEN B U U U

ITENLAND ITENLANDSE NSTMANIFESTATIES TENTOONSTELLINGEN

AAN

U MENTA

–

16 16 Organogram P 153 M HKA Jaarverslag 2012 16 Organogram Totaal 41

38 37 36 35 34 33 32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 Totaal 18

17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 directie Totaal 3 2 1 gedurende 2012. dienst het31 december continu niet Het werkelijk in 2012. is aantal overzicht een foto een geeft het tabel van personeelOnderstaande als op Cottyn Ellen Jeroen Maréchal Jelle Preter De Jirka Weyers Ina Lauwers Sarah Yolande Thielemans Leen Caals Myriam Casariego Cecilia Krols Renild Gregoir Sophie Van Treeck Kris Van Broeck den Chris Rombouts Staf Peeters Joost Kestens Joris Lecock Ben Beyns Maya Van Renterghem Lutgard Van Paemele Gerda Martine Sofie Nine Compère Rita Poels Anne-Marie Weyts Kathleen Kok Hedi Monia Nav Haq Kreuger Anders Weyers Ina Lozic Maya Lauwers Sarah Renders Ruth Nico VanJos Bergh den Herrygers Sabine Staf Uittenhout Georges VanRoel Nunen Ghislaine Van Kinderen der Frank Dieter Dewachter Liliane Ceulemans Ann Krols Eric de Baere Bart

publiekswerking presentatie

Dierckx

Koppe Vermeiren Verschueren

Roelstraete Struys Choisy

Wintmolders Delzenne

Peeters

duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde gesco duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde Activa duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde gesco duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde

duur onbepaalde WEP+ WEP+ duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde

duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde

19,75 0 1 0 1 0 0,5 1 0,9 1 0,5 0,75 0,8 0,8 0,5 1 0,5 0,8 1 1 0,8 1 1 1 0,8 0,6 0,5 12,6 1 0 1 0 1 0 0,5 0,5 0,5 1 0,8 0,8 1 0,8 1 1 0,7 1 1 3 1 1 1 2011 18,85 1 0 1 0 0,5 0 1 1 1 0,5 0,75 0,8 0,8 0,5 1 0,5 0,8 1 1 0,8 1 1 1 0,8 0,6 0,5 12,9 0 1 0 1 1 0,5 0,5 0 0,5 1 0,8 0,8 1 0,8 1 1 0 1 1 3 1 1 1 2012

-0,9 1 -1 1 -1 0,5 -0,5 0 0,1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,3 -1 1 -1 1 0 0,5 0 -0,5 0 0 0 0 0 0 0 0 -0,7 0 0 0 0 0 0 Verschil 42 Leen De Backer onbepaalde duur 0,5 0,5 0 43 Jan De Vree onbepaalde duur 1 1 0 44 Thomas Weynants onbepaalde duur 0,5 0,5 0 45 Christine Clinckx onbepaalde duur 0,5 0,5 0 46 Els Brans onbepaalde duur 1 1 0 47 Ria Hermans dac 1 0,8 -0,2 48 Viviane Liekens onbepaalde duur 1 1 0 49 Carine Bocklandt onbepaalde duur 0,6 0,6 0 50 Christine Lambrechts onbepaalde duur 1 1 0 51 Hans Willems onbepaalde duur 0,5 0,5 0 52 Kristof Michiels onbepaalde duur 0,8 0,8 0 53 Evi Bert onbepaalde duur 1 1 0 Totaal ABCD 9,4 9,2 -0,2 Willy Van Gils onbepaalde duur 0 0 0 Magda Weyns onbepaalde duur 1 0 -1 54 Hanne De Roeck onbepaalde duur 0 1 1 55 Katrien Batens onbepaalde duur 1 1 0 56 Tom Ceelen gesco 1 1 0 57 Celina Claeys onbepaalde duur 0,5 0,5 0 58 Rita Scheppers onbepaalde duur 0,5 1 0,5 59 Aicha Rafik onbepaalde duur 0,5 0,5 0 60 Ria Van de Broeck onbepaalde duur 0,5 0,5 0 61 Jürgen Addiers gesco 1 1 0 62 Raoul Amelinckx gesco 1 1 0 Joris Kestens onbepaalde duur 0,2 0,2 0 63 Hughe Lanoote onbepaalde duur 1 1 0 64 Dirk De Bauw onbepaalde duur 1 1 0 65 Ingeborg Coeck onbepaalde duur 1 1 0 66 Annelies Van de Vyver onbepaalde duur 1 1 0 67 Leen Bosch onbepaalde duur 1 1 0 Erica Volders onbepaalde duur 1 0 -1 68 Gabriëla Rib onbepaalde duur 0 1 1 Kristel Laurens WEP+ 1 0 -1 69 Mina El Jafoufi WEP+ 0 1 1 70 Abdel Hasnaoui activa 1 1 0 71 Fadil Ayoujil activa 0 1 1 Totaal ondersteuning 15,2 16,7 1,5 Totaal 59,95 60,65 0,7

2011 2012 Totaal directie 3 3 0 Totaal presentatie 12,6 12,9 0,3 Totaal ABCD 9,4 9,2 -0,2 Totaal publiekswerking 19,75 18,85 -0,9 Totaal ondersteuning 15,2 16,7 1,5 Totaal 59,95 60,65 0,7 17 17 Semi-vaste Medewerkers M HKA P 157 M HKA Jaarverslag 2012 17 Semi-vaste Medewerkers bediende functie bediende Totaal bediende bediende M HKA balie bediende bediende bediende CZ balie bediende M HKA

cafetaria suppoost publiekswerking bibliotheek ondersteuning collectie 459,25 228,75 103,50 65,50 61,50 jan 608,75 316,50 177,50 53,50 61,25 feb maart 160,50 516,25 54,00 89,75 212 — — 17.2 17.1 — — 540,40 30,40 april 2012 Totaal december november oktober september augustus juli juni mei april maart februari januari maand 2012 in werkuren/maand Aantal functies en occasioneel administratieve Suppoosten, cafetaria balie, Jobstudenten worden voor ingezet volgende functies: contracten: 693 Aantal 90 Jobstudenten 2012 Aantal in PWAAantal maand per uren Suppoosten, opbouw- en afbouw PWA wordt voor de ingeschakeld volgende functies: toegekend voor werkuren, september600 oktober t.e.m. 2012 2013 Werkuren/jaar toegekend door PWA: PWAAantal 2012 in JOBST PWA 201 134 38 56 81

573,70 U 49,20 68,50

mei 300 DENTEN 156 269,50 672,50 94,25 37,75 juni 271 1137,95 362,60 106,40 418,50 116,85 45,60 juli 88 1247,10 114,85 381,75 115,50 aug 538 76 21 656,80 183,25 136,55 sep 220 101 16 616,84 207,50 84,20 171,75 82,14 71,25 okt 601,14 147,50 58,64 nov 166 140 32 57 189,50 636,55 119,25 73,30 77,50 dec 169 uren/maand uren 144,00 uren 128,00 uren 122,00 uren 971,50 137,00 uren uren 117,00 uren 28,00 uren 65,00 uren 45,00 uren 36,00 8 uren 67,00 uren 74,00 uren 8,50 2.943,60 8.267,23 1.026,75 967,40 144,40 327,08 2.742

jaar 40 76 — Aantal dagen/jaar/functie in 2012

functie arbeidsdagen bediende cafetaria 342 bediende suppoost 398 bediende balie M HKA 158 bediende balie CZ 130 bediende bibliotheek 19 bediende publiekswerking 49 bediende collectie 10 bediende ondersteuning 5 Totaal 1.111

17.3 VRIJWILLIGERS

— Aantal vrijwilligers in 2012 72 Frequentie inzet vrijwilligers: Vrijwilligers zetten zich minimum 2 keer per maand in voor het M HKA of Cinema Zuid, variërend van enkele uren, een halve tot een hele dag. — Vrijwilligerstaken Vrijwilligers worden op diverse terreinen ingezet in de werking van het M HKA en Cinema Zuid. Voor de volgende taken werden vrijwilligers op regelmatige basis geëngageerd: 1. Ticket- en zaalcontrole In Cinema Zuid: 1 vrijwilliger per avond ondersteunt de vaste baliemedewerker. De vrijwilligers staan in voor de ticketcontrole, ontvangst van bezoekers, controle zaal, … — Frequentie activiteit: dagelijks (niet op maandag). — Frequentie inzet vrijwilliger: per persoon 2 tot 3 avonden per maand. — Aantal uur: ongeveer 4 uur per dag of avond. — Gemiddeld aantal vrijwilligers per maand: 15 (x 2 avonden).

2. Inleiding Matinees Cinema Zuid Het voorbereiden en verzorgen van de inleiding bij de middagvoorstellingen in Cinema Zuid. — Frequentie: 1 keer per week. — Frequentie inzet vrijwilliger: 2 keer per maand. — Aantal uur: 2 uur per Matinee. — Gemiddeld aantal vrijwilligers per maand: 2

3. Spotters Cinema Zuid Het projecteren van ondertitels bij films tijdens de vertoningen in Cinema Zuid. De frequentie is afhankelijk van de programmatie van Cinema Zuid. — Frequentie: 3 keer per jaar. — Frequentie inzet vrijwilliger: 3 keer per jaar. — Aantal uur: 4 uur per voorstelling. — Gemiddeld aantal vrijwilligers per maand: minder dan 1. P 159 M HKA Jaarverslag 2012 17 Semi-vaste Medewerkers M HKA 4. — — — b. — — — — 5. — — — — uitgevoerd. Flyeracties worden uitsluitend door het vrijwilligersteam — — werd geflyerd werd waarvoor Activiteiten geflyerd 2012: /locaties waar in landschap. horen zich Zuid het van en culturele Cinema zien in / laat het te‘hotspots’ maken kenbaar M HKA het eigen programma en op het te Antwerpse flyerenDoor in actief activiteiten tijdens b. — — — — uitgevoerd. uitsluitend door het vrijwilligersteam de folders van verspreiding De uitgewerkt. en bijhorende bijlagen werd uitgevoerd. Bovendien werden nodig- er -indien andere themaroutes 1tot werden 2keer maand per vaste routes door die vrijwilligers viertal zijn Er een Antwerpen. en in ander promotiemateriaal hetvan M HKA Het verdelen Zuid het programmafolder, de Cinema drukwerk van a. a. vrijwilligers. vaste medewerker, gebeurde uitsluitend door de uitvoering door werd gecoördineerd een Zuid. mailing De en Cinema M HKA het van folders, van maken bijlagen, drukwerk Het verzendklaar Promotieteam Verzending 6personen actie. per vrijwilligers: aantal Gemiddeld 6tot uur: 10 uur. Aantal schoolbrochures Matineefolders, groepsbrochure, Canvascollectie, Pakketten Eenmalige 8–10 actie. per vrijwilligers: aantal Gemiddeld 7tot uur. uur: 14 Aantal maanden. gemiddeld 1keer drie per vrijwilliger: inzet Frequentie Frequentie: ongeveer driemaandelijks. …:interventies, ongeveer stuks. 6.000 ongeveer 5personen jaar. per vrijwilligers: aantal Gemiddeld dag. per 1uur minimum uur: Aantal volgens de programmatie. de noodzaak van afhankelijk vrijwilliger: Frequentie inzet werden 2012 flyeracties ondernomen.In 3-tal een volgens het de programma. noodzaak van Frequentie: afhankelijk op dit En de volgende locatie: -Het Bourla Toneelhuis The en Toneelhuis JohanFlyeren Leysen voor: @ Storyboard, Flyeracties 7-8. maand: per vrijwilligers aantal Gemiddeld route. per 2uur uur: Aantal 1tot persoon per 2keer maand. per vrijwilliger: Frequentie inzet 4totFrequentie 8keer activiteit: maand. per Folderverdeling U itnodigingen

Movies.

mailings:

drukwerk

voor

openingen

tentoonstellingen,

6. Bibliotheek Het klasseren van artikels, inputten van datagegevens in de computer, reorganisatie van het archief. Dit wordt gedaan door een vast en trouw team, dat niet meer weg te denken is uit de bibliotheekwerking. — Frequentie: 12 keer per week. — Frequentie inzet vrijwilliger: 1 tot 2 keer per week. — Aantal uur: 3 tot 7 uur. — Gemiddeld aantal vrijwilligers per week: 10.

7. Evenementen Voor diverse evenementen met een verschillend takenpakket werd ook beroep op vrijwilligers gedaan in 2012. a. Art’s Birthday — Frequentie: 1 keer per jaar. — Frequentie inzet vrijwilliger: 1 keer per jaar. — Aantal uur: 5 uur. — Aantal vrijwilligers: 6. b. Zazie op zondag in Cinema Zuid — Frequentie: 1 tot 2 keer per maand, 7 maanden per jaar. — Frequentie inzet vrijwilliger: 8 keer per jaar. — Aantal uur: 3 uur per Zazie op zondag. — Aantal vrijwilligers: 1 of 2 personen per Zazie op zondag. c. Opening ‘Spirits of internationalism’ — Frequentie: 1 keer per jaar. — Frequentie inzet vrijwilliger: 1 keer per jaar. — Aantal uur: 5 uur. — Aantal vrijwilligers: 6. d. Opening ‘Chantal Akermann: Too Far, Too Close’ — Frequentie: 1 keer per jaar. — Frequentie inzet vrijwilliger: 1 keer per jaar. — Aantal uur: 5 uur. — Aantal vrijwilligers: 1. e. Art Book Fair — Frequentie: 1 keer per jaar. — Frequentie inzet vrijwilliger: 1 keer per jaar. — Aantal uur: 7 uur. — Aantal vrijwilligers: 4. f. IDFA on Tour in Cinema Zuid — Frequentie: 1 keer per jaar. — Frequentie inzet vrijwilliger: 1 keer per jaar. — Aantal uur: 4 tot 5 uur. — Aantal vrijwilligers: 3. g. Cinema Frantwerpen in Cinema Zuid — Frequentie: 1 keer per jaar. — Frequentie inzet vrijwilliger: 1 keer per jaar. — Aantal uur: 4 uur. — Aantal vrijwilligers: 4. h. Erfgoeddag — Frequentie: 1 keer per jaar. — Frequentie inzet vrijwilliger: 1 keer per jaar. — Aantal uur: 4 uur. — Aantal vrijwilligers: 4. P 161 M HKA Jaarverslag 2012 17 Semi-vaste Medewerkers M HKA 8. — — — — n. — — — — m. — — — — l. — — — — k. — — — — j. — — — — i. — — — — ingeschakeld. medewerkers werden ook vrijwillige waarvoor taken eenmalige Diverse Andere 2 vrijwilligers: Aantal vrijwilliger. per 4uur uur: Aantal 2keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet Frequentie: 2keer jaar. per Zuid Cinema in Receptie voor filmvoorstelling 5. vrijwilligers: Aantal vrijwilliger. per 4uur uur: Aantal 1keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet Frequentie: 1keer jaar. per XXXII’ ‘Collectie Opening 3. vrijwilligers: Aantal vrijwilliger. per 4uur uur: Aantal 1keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet Frequentie: 1keer jaar. per Kunstendag voor kinderen 4. vrijwilligers: Aantal vrijwilliger. per 5uur uur: Aantal 1keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet Frequentie: 1keer jaar. per XXXI’ ‘Collectie Opening 16. vrijwilligers: Aantal 4tot vrijwilliger. per uur: 8uur Aantal 1keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet Frequentie: 1keer jaar. per Museumnacht 7. vrijwilligers: Aantal 5tot uur: 7uur. Aantal 1keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet Frequentie: 1keer jaar. per Durham’ ‘Jimmie Opening 50. vrijwilligers: Aantal 2 tot vrijwilliger. per uur: 8uur Aantal 1keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet Frequentie: 1keer jaar. per Canvascollectie — Aantal activiteiten / vrijwilligers / werkuren per taak

Maand Bibliotheek Andere Evenement Flyeren Folderronde Inleiding Matinee Mailing Ticketcontrole Eindtotaal januari Som van aantal activiteiten 57 4 9 4 3 35 112 Som van aantal vrijwilligers 57 73 8 4 22 39 203 Som van werkuren 225:30 534:30 18:00 08:00 109:30 158:00 1053:30 februari Som van aantal activiteiten 55 1 2 4 2 30 94 Som van aantal vrijwilligers 55 1 4 2 33 95 Som van werkuren 218:00 05:30 00:00 10:00 04:00 136:30 374:00 maart Som van aantal activiteiten 58 8 6 5 35 112 Som van aantal vrijwilligers 58 11 6 5 37 117 Som van werkuren 221:30 53:00 14:00 10:00 147:00 445:30 april Som van aantal activiteiten 55 1 6 3 34 99 Som van aantal vrijwilligers 55 2 6 3 34 100 Som van werkuren 219:00 14:00 18:00 06:00 138:30 395:30 mei Som van aantal activiteiten 52 2 4 3 31 92 Som van aantal vrijwilligers 52 7 4 22 33 118 Som van werkuren 202:00 44:30 08:00 127:00 135:00 516:30 juni Som van aantal activiteiten 58 12 3 29 102 Som van aantal vrijwilligers 58 12 13 29 112 Som van werkuren 220:30 28:00 66:00 116:00 430:30 juli Som van aantal activiteiten 59 5 16 80 Som van aantal vrijwilligers 59 5 17 81 Som van werkuren 223:00 13:00 65:00 301:00 augustus Som van aantal activiteiten 58 11 4 4 18 95 Som van aantal vrijwilligers 58 17 4 18 19 116 Som van werkuren 220:30 89:15 14:00 78:30 73:00 475:15 september Som van aantal activiteiten 53 5 4 2 34 98 Som van aantal vrijwilligers 53 5 4 9 35 106 Som van werkuren 203:00 12:00 08:00 48:00 141:00 412:00 oktober Som van aantal activiteiten 61 1 8 3 37 110 Som van aantal vrijwilligers 61 4 8 3 38 114 Som van werkuren 235:00 20:00 22:00 06:00 151:00 434:00 november Som van aantal activiteiten 49 1 1 2 2 4 1 35 93 Som van aantal vrijwilligers 49 1 3 2 4 2 35 96 Som van werkuren 190:00 08:00 12:00 00:00 04:00 08:00 10:00 140:30 372:30 december Som van aantal activiteiten 33 1 4 4 2 32 76 Som van aantal vrijwilligers 33 5 4 4 5 32 83 Som van werkuren 122:30 20:00 07:00 10:00 18:00 129:00 306:30 Totaal som van aantal activiteiten 648 1 30 69 29 18 366 1163 Totaal som van aantal vrijwilligers 648 1 123 68 29 91 381 1341 Totaal som van werkuren 2500:30 08:00 792:45 168:00 60:00 457:00 1530:30 5516:45 18 18 Vrienden van het M HKA P 165 M HKA Jaarverslag 2012 18 Vrienden van het M HKA

bovendien deaanwezige exemplaar een tentoonstellingscatalogus. kreeg van het geschonken Elke auditorium. hebben.seum in te bezichtigen waren Deze en Vaast hetEngels 2011 mu aan in de Colson, die Vrienden het van M HKA Pistoletto, Michelangelo Pieter van voor, de kunstwerken evenals M HKA het van 2012 stelde korte een het tijdens toespraak programma het M HKA, van Baere, De directeur Dhr. Bart gaf. goedeeen inhoudelijke introductie voorgesteld en ARTPromotors Luc doorvoor Wauters, dhr. de ARTLovers die aanwezigen verwelkomde. Daarbij Nadia Naveau werd van 2012 ook de editie Van Ernest dhr. waarop Buynder alle Nieuwjaarsreceptie, detijdens jaarlijkse geheven het glas op1956-1986’. het nieuwe jaar het werd M HKAFE in Daarna Collections –6European OF INTERNATIONALISM ‘SPIRITS tentoonstelling de in rondleiding met gesmaakte een aan ving Nieuwjaarsactiviteit De M aan het M 6 OF INTERNATIONALISM “SPIRITS in tentoonstelling de Nieuwjaarsrondleiding over waren ze tevreden de avond. 6 leden de Bedrijvenclub. van en aanwezigen, waaronder Vrienden 54 telde het van M HKA 60-tal een interessepunten en kunstenaars. hun programma, over Maes en gaven Luc toelichting een Matthys der Micheline Mieden, elk Weghe,De der Gallery. en Mieden van Maes &Matthys Galerie Van Galerie met aan bezoek een Antwerpen, door in ging eerste editie De het woord. aan galeriehouders zelf Vrienden enDe laten de keer één 2012 galeries jaar per de bezoeken vanaf Antwerpen in Vlaanderen: galeries aan toonaangevende Bezoek Eerste ook uitgenodigd. het van M HKA Bedrijvenclub het Op merendeel de werden activiteiten van degeorganiseerd. leden de van Voor de werden leden de Vrienden van de volgende het van M HKA activiteiten ontslagen 2012 er in of waren herbenoemingen. VZW M HKA noch de Algemene Vergadering de Bestuur VriendenBij van van de Raad van de Algemene Vergadering van lid de Vrienden van als het van M HKA. Ook werden Dhr. Peter Surmont en Dhr. Yoeri Vanlangendonck benoemd de Vrienden van het van M HKA. Bestuur van de Raad van Dhr. Peter Surmont en Dhr. Yoeri Vanlangendonck werden lid benoemd als 29 mei, 25 september en 27 november 27 maart, 31 2012. januari, vonden vergaderingen Deze 5 keer 2012 bij in elkaar. plaats op M HKA de Vrienden van het van Bestuur van de Raad kwam vlak, organisatorisch en op financieel het te treffen Om beleid te uit stippelen en beslissingen

European Collections 1956-1986”, gevolgd door de Nieuwjaarsborrel in het in het Nieuwjaarsborrel de door gevolgd 1956-1986”, European Collections

HKAFE met de voorstelling van de editie 2012, de voorstelling van de schenkingen van schenkingen de voorstelling de 2012, van editie de voorstelling de met HKAFE R Zondag 5 februari 2012 5februari Zondag weten lieten en de enthousiast galeristen dat waren deelnemers De uitstekend is verlopen. de galeries Het aan eerste bezoek activiteit De Van galeriehouders Weghe, Hendrik De van gastvrije De Diederik 2012 2februari Donderdag A sfeer. werden vergaderingen Deze door gekenmerkt constructieve een Algemene VergaderingDe vond plaats op 29 mei ctiviteiten aad van B aad HKA in 2011 en toespraak. en in 2011 HKA est uu r en A r en lgemene V lgemene ergadering

2012.

- –

De Nieuwjaaractiviteit is aangenaam en prettig verlopen. Er waren ook veel aanwezigen, namelijk 97 deelnemers. We telden 89 Vrienden van het M HKA en 8 leden van de Bedrijvenclub. Het gezelschap was een goede en interessante mix, waaronder ook heel wat galeriehouders en verzamelaars.

Zondag 19 februari 2012 Rondleiding in de tentoonstelling ‘Chantal Akerman. Too Far, Too Close’

De rondleiding in de tentoonstelling was een succes. De activiteit is uitstekend verlopen. Later volgden veel enthousiaste reacties van de 83 deelnemers. Daarvan waren er 6 leden van de Bedrijvenclub en 77 Vrienden van het M HKA. Deze mooie opkomst was dan ook een echt succes.

Donderdag 22 maart 2012 Lezing ‘Actuele joodse kunst’ naar aanleiding van het gelijknamige tijdschriftnummer van Kunsttijdschrift Vlaanderen

Deze lezing kaderde in de jaarlijkse samenwerking van de Vrienden van het M HKA met het Instituut voor Joodse Studies en werd dit jaar ook georganiseerd in samenwerking met het Kunsttijdschrift Vlaanderen. Dit gebeurde naar aanleiding van het verschijnen van het themanummer ‘Actuele joodse kunst’ van Kunsttijdschrift Vlaanderen. Prof. Dr. Vivian Liska, directeur van het Instituut voor Joodse Studies, verwelkomde de aanwezigen. De eerste lezing was getiteld ‘Op zoek naar de joodse ziel in de kunst’ door Emmanuel Van Lierde, redacteur van Kunsttijdschrift Vlaanderen en samensteller van het themanummer ‘Actuele joodse kunst’. Vervolgens sprak Drs. Edward van Voolen, conservator van het Joods Historisch Museum in Amsterdam, over het thema ‘Op verkenning in de hedendaagse joodse kunstwereld’. De avond werd afgesloten met een receptie. De Vrienden van het M HKA droegen € 300 bij voor de kosten van de receptie. Kunsttijdschrift Vlaanderen publiceerde daarvoor een gratis advertentie van de Vrienden van het M HKA in het daaropvolgende nummer. Het was een zeer goede lezing en geslaagde avond. Er was ook een mooie opkomst, met in totaal 26 aanwezigen van de Vrienden van het M HKA.

Donderdag 19 april 2012 Verdiepingslezing ‘Een dialoog tussen de kunst en de steden – Milaan – Parijs – Antwerpen – Düsseldorf 1955-1965’ bij de tentoonstelling ‘Spirits of Internationalism’ en de Lonely At The Top ‘Nieuwe kunst in Antwerpen 1958-1962’ door Ernest Van Buynder

De uitstekend verlopen lezing behandelde kunstenaars, galeristen, critici, kunststeden en buurlanden in een periode na de Tweede Wereldoorlog die beslissend is voor de abstracte kunst. Het was de bedoeling dat Ivo Van Vaerenbergh, bestuurder van het M HKA en verzamelaar van hedendaagse kunst, de kunstenaar Paul Van Hoeydonck na de lezing zou interviewen. Helaas was de kunstenaar ziek, waardoor het interview vervangen werd door een korte toelichting door Van Vaerenbergh. Tot slot bezochten de aanwezigen de lopende tentoonstellingen met werken van enkele van de besproken kunstenaars, zoals Yves Klein, Luis Fontana, Piero Manzoni en Paul Van Hoeydonck, … Het auditorium was goed gevuld met een 40-tal geïnteresseerde en tevreden aanwezigen, waaronder 2 leden van de Bedrijvenclub en een 38-tal Vrienden. Het was dus een geslaagde avond. P 167 M HKA Jaarverslag 2012 18 Vrienden van het M HKA voor maaltijd de hele groep. enwerd gezellige lekkere een aangeschoven aan er ’s konden waarna avondsnamiddag de even zich deelnemers opfrissen, Van Ernest dhr. Luc van Buynder en Wauters. dhr. leiding kundige de late In zaterdag 1 september werden bezocht onder de tentoonstellingen de vak het van weekend. over Op het toelichting een programma Buynder gaf Van Ernest de en dhr. Vrienden op deelnemers De borrel een trakteerden het van hotel. de bar eerste een gemeenschappelijke in activiteit 31 augustus ontvingen. werd gegeven en de mensen hetprogramma programmaboekje voor over koffie een het en koffiekoek, het M HKA waarbijin toelichting een uitgenodigd zondagochtend eens deOp al deelnemers waren 19 augustus 13 in Kassel aan Documenta de Bezoek volzet en de tevreden. aanwezigen erg waren voorzien. afscheidsdrink een lopende ‘Two tentoonstelling Stories’ Stijn Van van Tot Dorpe. slot er nog was Vanhecke.Dirk Zij over en de gaven de galerie wat toelichting een hen drijft, en Leenheer De werd Bert ontvangen door goed de galeristen groep waar het te museum brengen. Vervolgens werd Transit Galerie te Mechelen bezocht, ook was voldoende Er aan bezoek aan. om tijd vrij een M koffiebood en taart en de Conceptuele door Na rondleiding een de Kunst. Art tentoonstelling, de uit Minimal de meest van één kunstenaars invloedrijke van Wall Drawings overzicht selectief een de bood monumentale van expositie liep. unieke Deze ‘Colors’ de tentoonstelling M te Sol waar Museum Leuven, Lewitt van aan en vlot verlopen. aangenaam erg begon dag De is met uitstap bezoek een De Van |Two Stories’ Dorpe ‘Stijn expositie de met Mechelen Transit te aan Galerie en LeWitt’ ‘Sol tentoonstelling de aan Mmet bezoek Uitstap: waaronder deelnemers, ookopkomst: 7 leden de Bedrijvenclub. van 80-tal een leven van en dood en zingen’ had zeer een mooie kwestie een Durham: zingen’ en dood en van leven kwestie een Durham: ‘Jimmie in tentoonstelling de Rondleiding mooieeen opkomst en geslaagde een en interessante activiteit. werkje te vervatten. 5 boeken origineel een om in aan boeken er en zelfs hield ondertekende de kunstenaar De receptie aan. zeereen goede en gastvrije te stellen. de kunstenaar aan om was er tijd vragen Wauters. Bytebier Dhr. toe, het Jean-Marie waarna lichtte zelf boek Daarna de welkom. Vrienden aangenaam de en jaren laatste wordtvan inleidende essays. door voorafgegaan drie biedt op de productie compleet een met nadruk overzicht Bytebiers carrière van verlopen. Bytebier zeer vlot is Jean-Marie Het en boek aangenaam kunstenaar de monografie van ‘Verleden/Continuous’ voorstelling De Maes en Frank van Antwerpen te Bank van Nationale de in Ridderzaal de Bytebier van Jean-Marie Boekvoorstelling 13 de Documenta had te opHet Kassel aan vrijdagavond bezoek 2012 2september zondag tot augustus 31 Vrijdag verlopen telde uitstap aangenaam De 50 dus bus was De deelnemers. 1juli 2012 Zondag uitstekendDe ‘Jimmie verlopen de tentoonstelling in rondleiding 3juni 2012 Zondag Het was tevreden. erg 32De waren aanwezige Vrienden het van M HKA weer Tot Bijbank Antwerpen België, van slot de Nationale bood Bank voorgesteld Luc door prima dhr. werd maar kort, kunstenaar De heette Luc de Nationale Muylaert dhr. van Bank van Een afgevaardigde 2012 mei Woensdag 30 -

Op zondag 2 september konden de aanwezigen nog zelfstandig de exposities bezoeken. De uitstap was ook volledig volzet en telde 25 deelnemers. Het carpoolen was een succes en zal in de toekomst zeker herhaald worden. De weekenduitstap is vlekkeloos verlopen en er volgden vele enthousiaste reacties van de aanwezigen.

Zondag 14 oktober 2012 Rondleiding in Collectiepresentatie XXXI: ‘5 ensembles, 25 jaar M HKA’

In 2012 was het 25 jaar geleden dat het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen zijn deuren voor het publiek opende. Dit werd gevierd met deze collectiepresentatie, die bestaat uit vijf tentoonstellingen van referentiekunstenaars in de collectie: Gordon Matta-Clark, Antoni Muntadas, ORLAN, Guillaume Bijl en Paul De Vree. De rondleiding is goed verlopen en was ook inhoudelijk uitstekend. Er was een mooie opkomst van 55 deelnemers, die tevreden waren.

Zaterdag 20 oktober 2012 om 15u00 In samenwerking met de Vrienden van het ModeMuseum Bezoek aan het Modemuseum met de tentoonstelling ‘MADAME GRÈS. Sculpturale Mode’, gevolgd door een drankje

Het idee van een samenwerking met de Vrienden van het MoMu werd dit jaar geïntroduceerd. Daarbij zullen beide vriendenverenigingen om beurt in elkaars huis te gast zijn en dat één keer per jaar. We begonnen met een bezoek van de Vrienden van het M HKA aan het ModeMuseum. De Vrienden werden ontvangen door Mevrouw Kaat Debo, directeur van het ModeMuseum. Daarna volgde een rondleiding in de tentoonstelling ‘MADAME GRÈS. Sculpturale Mode’, met aansluitend een bezoek aan de White Box in de depots. Dit is de ruimte waar de stukken opgesteld worden voor ze naar de expositie gaan. Het bezoek werd afgesloten met een drankje en een woordje van de voorzitster van de Vrienden van het MoMu, minister Annemie Turtelboom. Het interessante bezoek mag een succes genoemd worden en telde 60 deelnemers, waaronder 9 leden van de Bedrijvenclub en 51 Vrienden. De groep werd zeer goed ontvangen.

Zaterdag 10 november 2012 Atelierbezoek bij de kunstenaar Koen van den Broek

Kunstenaar Koen van den Broek heeft onlangs een nieuw atelier in Merksem betrokken. Het bezoek was een boeiende en unieke ervaring. De deelnemers werden in het atelier rondgeleid door de kunstenaar, die een uitstekende toelichting bij zijn werk gaf. Bovendien bood Koen van den Broek de aanwezigen ook een glas van de vriendschap aan. Dhr. Luc Wauters gaf een boeiende inleiding en dhr. Ernest Van Buynder sprak een dankwoord uit. Er waren precies 40 deelnemers, terwijl de wachtlijst ook nog een 40-tal personen telde. Onder de 40 deelnemers, waren ook 4 leden van de Bedrijvenclub. Het bezoek is prima verlopen, ook al was het atelier nog niet helemaal klaar. De deelnemers waren enthousiast. P 169 M HKA Jaarverslag 2012 18 Vrienden van het M HKA verlopen. avond publiek. De divers succesvol schitterend, vlekkeloos, is en inspirerend U gezorgd. Paradise ARG mensen van De werd afgesloten hapjes het met M HKAFE. receptie een met in vegetarische niveau op over academisch lezing activiteit De creatieve stad. de duurzame de U van Schramme Dr. Annick ARG van directrice het Pistoletto. Michelangelo Vervolgens Day’ concept van stelde ‘Rebirth de over Dhr. Van Ernest inleiding een de eerst KBC. van Buynder gaf leefmilieu slotenwereld en daar te de vieren Vrienden bij met zich graag aan. deze lezing revoluties. deed oproep Pistoletto een verschillende om deze over dag de hele uitgewerkt met hieromtrent programma een heeft Pistoletto Michelangelo de Maya’s van volgens waarop dag de voorspelling de wereld zou vergaan. Day’. Paradise door uitgeroepen Pistoletto totwerd ‘Third de Het immers is op de vooravond Paradise’. Day. ‘The Third van ‘Rebirth 21 december 2012’ en Pistoletto dit Michelangelo van werd vraag een na ingepland lezing Deze M HKAFE in het receptie en Day Paradise Third –Rebirth van The kader in het stad?’ creatieve duurzame, Prof. een Dr. door is Schramme Annick ‘Wat Lezing want het boeiend. was bezoek tevreden, waren 26 Vrienden aanwezig en de telde wachtlijst 16 personen. aanwezigen De waren Er ontvangen. de aanwezigen Zeheeft en gastvrij goed erg kunst. Tob Emmy Mevrouw zeer een mooie heeft en uitgebreide hedendaagse collectie Tob Emmy mevrouw verzamelaar: aan een Bezoek wetenlieten te zijn. tevreden deelnemers De het van M HKA. Bestuur van en leden de Raad van galeristen auditorium zat afgeladen vol met Vrienden, 5 leden de Bedrijvenclub, van het M HKAFE. naar drankje en tijdgenoten voor gezellig een ofbesproken gingen kunstenaar Totstellen. slot bekeken de met aanwezigen werk de de tentoonstelling van Guy Vandenbranden en konkunstenaar het kort geïnterviewd publiek vragen behandelde. Na werd voor de de lezing is de kunst beslissend abstracte die de na Tweede periode een en buurlanden in kunststeden Wereldoorlog Guy Vandenbranden critici, naast galeristen, ook onder andere kunstenaars, deze zeer boeiende Buynder gaf Dhr. van die Ernest verdiepingslezing, Vandenbranden Guy kunstenaar de met interview Aansluitend Buynder. dhr. door Van Ernest 1958-1962’ in Antwerpen kunst ‘Nieuwe tentoonstelling bij de –Milaan –Düsseldorf’ –Amsterdam –Antwerpen Brussel steden de tussen peregrinaties de Vandenbranden en Guy constructivist ‘De Verdiepingslezing en ARG niversiteit Antwerpen de de Vrienden 55 aanwezigen totaal het via van M HKA, in waren Er met ARG werd aangegaan Er samenwerking een 2012 december 20 Donderdag 2012 december Woensdag 12 personen aanwezig. 70 waren opkomst meerDe Het dan groot, was 2012 november 22 Donderdag

U U mevr. HelgaS, Van der Veken, de voor. spreekster Prof. The van Third S hadden met het voor symbool pralines uitstekende een gaf niversiteit Antwerpen U HetS. auditorium zat vol goed met zeer een U voor stichting S,

Ledenaantal

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 GRATIS 1 1 2 1 2 1 1 € 20 - senior/junior t.e.m. 2006 91 98 98 100 5 3 € 25 - individueel > senior/junior 2007 296 240 226 206 73 76 67 71 89 67 € 30 - individueel vanaf 2007 1 1 157 107 107 110 97 116 € 35 - gezinsformule Stevens & Cie 17 € 40 1 € 45 - gezinsformule t.e.m. 2006 151 139 130 113 2 € 50 - gezinsformule vanaf 2007 1 112 107 109 105 131 145 € 135 - opwaardering lidmaatschap 3 1 € 155 - opwaardering lidmaatschap 1 2 1 € 175 - steunend lid t.e.m. 2006 66 73 62 59 1 € 185 - steunend lid vanaf 2007 48 42 53 37 40 43 € 200 1 1 € 620 - promotor t.e.m. 2006 3 5 3 3 0 € 650 - promotor vanaf 2007 3 3 4 5 3 2 Totaal Leden 607 558 522 480 403 338 341 330 379 375 Totaal Opbrengsten 29.425 30.280 26.400 24.700 23.300 20.240 23.455 20.420 21.765 21.815

Het ledenaantal én de inkomsten zijn ongeveer op hetzelfde niveau als vorig jaar gebleven. Opvallend is de daling van het aantal ARTSeniors, die wordt opgevangen door de stijgingen van de ARTFriend- en ARTFamily- lidmaatschappen. Het aantal ARTLovers kende een tijdelijke stijging in 2009 omwille van de editie van Fred Bervoets.

Opmerkingen — De Vrienden schonken een kunstwerk van Hamish Fulton aan het M HKA: Hamish Fulton: Untitled (Mont Blanc), 2009, wood, paint, nails, 9,5 x 17 cm, uniek. Hamish Fulton is een belangrijk Land Art kunstenaar. — De Vrienden ondersteunden de viering van 25 jaar M HKA met de opening van de ‘Collectie XXXI – 5 ensembles, 25 jaar M HKA’ met een bijdrage van € 2.500. — De Vrienden van het M HKA schonken ook 2 werken van kunstenares Nadia Naveau aan het M HKA. — Vooreerst werd het werk ‘Mr. Bunnykins ‘Autumn Days’, 2008 - 2012, in keramiek en porselein, voor € 3.650 geschonken. Het is een prikkelend werk dat aanzet tot bevraging en dat, ondanks het feit dat het een klein werk is, de monumentaliteit in zich draagt die typisch is voor de kunstwerken van Nadia Naveau. — Daarnaast werd ook ‘Nicholas Herakles’, 2012, keramiek, doek, porselein ter waarde van € 3.650 geschonken. Het is een zeer esthetisch werk waarin het afgewerkte aangezicht van Nick Andrews samengaat met de onafgewerkte stijl van de rest van het werk, en waarin kleur en soberheid hand in hand gaan. — De Vrienden van het M HKA zijn ook toegetreden tot de sociale media en hebben sinds 2012 een Facebookpagina. 19 19 Bedrijvenclub P 173 M HKA Jaarverslag 2012 19 Bedrijvenclub 6leden de Bedrijvenclub. van de 83 van siaste reacties waarvan deelnemers, uitstekend succes. een is was verlopen. activiteit De Later volgden veel enthou Too Far, Akerman. Too ‘Chantal de tentoonstelling Close’ in rondleiding De Too Far, ‘Chantal Too Akerman. in tentoonstelling de Close’ Rondleiding verzamelaars. met ook heel en wat galeristen goede een en was interessantegezelschap mix, veel aanwezigen: waaronder 97deelnemers, 8 leden de Bedrijvenclub. van Het het van M HKA. 2012 programma korte een het tijdens toespraak besprak het van M HKA, Baere,De directeur Nadia Naveauvan voor de leden de voorgesteld. Bedrijvenclub van Dhr. Bart Daarbij Nieuwjaarsreceptie. werd de 2012 ook tijdens jaarlijkse jaar de editie geheven het glas op1956-1986’. het nieuwe het werd M HKAFE in Daarna Collections –6European OF INTERNATIONALISM ‘SPIRITS tentoonstelling toespraak en 2012 van editie de voorstelling de met M HKAFE in het Nieuwjaarsborrel de door gevolgd 1956-1986’, 6 European Collections – OF INTERNATIONALISM ‘SPIRITS in tentoonstelling de Nieuwjaarsrondleiding de enthousiaste aanwezigen, waaronder 6 leden telde van activiteit 60-tal een avond De bezocht. uitstekend is verlopen. Gallery en Maes De &Matthys Bij werden deze Van eerste editie Galerie Weghe, De der Mieden van Galerie Antwerpen in Vlaanderen: galeries aan toonaangevende Bezoek Eerste samen. vaak en de Vrienden het de van M HKA vielen Bedrijvenclub van activiteiten De en de optimaliseren. activeren Bedrijvenclub van de werking wil Batens. groep Deze Katrien M HKA) en medewerkster een het van M HKA, Vrienden (Zakelijk het Krols van M HKA), Eric Verantwoordelijke dhr. het van M HKA), Van Ernest dhr. de Buynder (Voorzitter van Bestuur van de Raad van het M HKA), Ivo dhr. Van het Vaerenbergh van Bestuur van (Lid de Raad van Wouter dhr. uit bestaande Ploey De (Voorzitter van Bestuur van de Raad van met collega’s detot uit zakenwereld. kennismaking en forum een ontmoetingsplaats een en verwondering, inspiratie verbeelding, bron een van tot en toegang de hedendaagse kunst, bevoorrechteeen inkijk is. stimulans een komen kan waarbij het artistieke en dynamiek tot dialoog een zakenmensen de bedrijfsleider, zijn met contacten collega- via met de hedendaagse kunst, omdat worden. geschikt de formule De is aangescherpt Bedrijvenclub van kan en datgerichtebestaat deze, manifestaties, van door het organiseren contact te in brengen. methet elkaar anderzijds museum gemakkelijker en enerzijds de en de bedrijfsleiders en managers kunstenaars de betrachting werd de 1993-1994 jaren opgericht in het vanuit van M HKA Bedrijvenclub De

Bedrijvenclub. Zondag 19 februari 2012 om 11u15 om 2012 februari 19 Zondag verlopen. ook en waren prettig Er aangenaam is Nieuwjaaractiviteit De de in rondleiding met gesmaakte een aan ving Nieuwjaarsactiviteit De 2012 5februari Zondag 2012 2februari Donderdag A verzekerd door wordt het groep een M HKA werking De binnen biedt en sponsors de Bedrijvenclub de leden, ereleden, partners Aan wederzijdse van belangstelling dat werd erEr basis een vanuit gegaan ctiviteiten

- Donderdag 19 april 2012 Verdiepingslezing ‘Een dialoog tussen de kunst en de steden – Milaan – Parijs – Antwerpen – Düsseldorf 1955 – 1965’ bij de tentoonstelling ‘Spirits of Internationalism’ en de Lonely At The Top ‘Nieuwe kunst in Antwerpen 1958-1962’ door Ernest Van Buynder

Zondag 3 juni 2012 Rondleiding in de tentoonstelling ‘Jimmie Durham: een kwestie van leven en dood en zingen’

De uitstekend verlopen rondleiding in de tentoonstelling ‘Jimmie Durham: een kwestie van leven en dood en zingen’ had een zeer mooie opkomst: een 80-tal deelnemers, waaronder 7 leden van de Bedrijvenclub.

Zondag 14 oktober 2012 Rondleiding in ‘Collectiepresentatie XXXI: 5 ensembles, 25 jaar M HKA’

In 2012 was het 25 jaar geleden dat het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen zijn deuren voor het publiek opende. Dit werd gevierd met deze collectiepresentatie, die bestond uit vijf tentoonstellingen van referentiekunstenaars in de collectie: Gordon Matta-Clark, Antoni Muntadas, ORLAN, Guillaume Bijl en Paul De Vree. De rondleiding is goed verlopen en was ook inhoudelijk uitstekend.

Zaterdag 20 oktober 2012 Samenwerking met de Vrienden van het ModeMuseum Bezoek aan het Modemuseum met de tentoonstelling ‘MADAME GRÈS. Sculpturale Mode’, gevolgd door een drankje

De groep werd zeer goed ontvangen door Kaat Debo, directeur van het ModeMuseum. Daarna volgde een rondleiding in de tentoonstelling ‘MADAME GRÈS. Sculpturale Mode’, met aansluitend een bezoek aan de White Box in de depots. Dit is de ruimte waar de stukken opgesteld worden voor ze naar de expositie gaan. Het bezoek werd afgesloten met een drankje en een woordje van de voorzitster van de Vrienden van het MoMu, minister Annemie Turtelboom. Het interessante bezoek mag een succes genoemd worden en telde 60 deelnemers, waaronder 9 leden van de Bedrijvenclub. P 175 M HKA Jaarverslag 2012 19 Bedrijvenclub succesvol verlopen. schitterend, vlekkeloos, en inspirerend gezorgd. Paradise’ ARG mensen van De werd afgesloten hapjes het met M HKAFE. receptie een met in vegetarische niveau op over academisch lezing activiteit De creatieve stad. de duurzame de U van Schramme Dr. Annick ARG van directrice het Pistoletto. Michelangelo Vervolgens Day’ concept van stelde ‘Rebirth de over Dhr. Van Ernest inleiding een de eerst KBC. van Buynder gaf leefmilieu sloten bijwereld met ons en graag daar aan. deze te wij vieren lezing revoluties. deed oproep Pistoletto een verschillende om deze over dag de hele uitgewerkt met hieromtrent programma een heeft Pistoletto Michelangelo de Maya’s van volgensde waarop dag de voorspelling de wereld zou vergaan. Day’. Paradise door uitgeroepen Pistoletto tot werd2012 ‘Third Het immers is en op dit de vooravond Paradise’. Day. ‘The Third van Rebirth 21 december M HKAFE. in het receptie en Day’ Paradise Third –Rebirth van ‘The kader in het stad?’ creatieve duurzame, Prof. een Dr. door is Schramme Annick ‘Wat Lezing boeienderg tevreden. en de waren deelnemers Het was bezoek ontvangen. de aanwezigen Zeheeft en gastvrij goed erg kunst. Tob Emmy Mevrouw zeer een mooie heeft en uitgebreide hedendaagse collectie Tob Emmy mevr. verzamelaar: aan een Bezoek het van M HKA. Bestuur van Vrienden, en leden de Raad van galeristen Het auditorium zat vol met onder andere 5 leden de Bedrijvenclub, van het M HKAFE. naar drankje gezellig een en tijdgenoten voor met werk de of besproken van gingen stelling kunstenaar en kon het Tot publiek stellen. vragen slot bekeken de aanwezigen de tentoon Guy Vandenbranden Na werd de de lezing kunstenaar kort geïnterviewd kunst. de na Tweede periode een in Wereldoorlog voor is de beslissend abstracte die en buurlanden kunststeden critici, galeristen, ook onder andere kunstenaars, zeerDeze boeiende behandelde, Guy Vandenbranden, verdiepingslezing naast Vandenbranden. Guy kunstenaar de met interview Aansluitend Buynder. dhr. door Van Ernest 1958-1962’ in Antwerpen kunst ‘Nieuwe tentoonstelling de bij –Milaan –Düsseldorf’ –Amsterdam –Antwerpen Brussel steden de tussen peregrinaties de Vandenbranden en Guy constructivist ‘De Verdiepingslezing het was ook atelier klaar. al helemaal nog niet ervaring, verlopen. Het boeiende een Bedrijvenclub. prima was Het is bezoek en unieke aan. dede vriendschap aanwezigen van ook glas een bijuitstekende zijn werk toelichting Bovendien gaf. Koen den bood Broek van werden deelnemers De het atelier in rondgeleid een die door de kunstenaar, Merksem. atelier nieuw een in Koen den onlangs Broek van Kunstenaar betrok Broek van den Koen kunstenaar bij de Atelierbezoek Het auditorium zat vol goed met avond publiek. De zeer een divers is met ARG werd aangegaan Er samenwerking een Pistoletto Michelangelo van werd vraag een na ingepland lezing Deze 2012 december 20 Donderdag 2012 december Woensdag 12 personen aanwezig. waren tevreden 70 opkomst meerDe dan groot, was 19u00 om 2012 november 22 Donderdag precies waaronder 40 deelnemers, waren Er ook 4leden de van 2012 november 10 Zaterdag U U Mevr. HelgaS, Van der Veken, de voor. spreekster Prof. ‘The Third van S hadden met het voor symbool pralines uitstekende een gaf niversiteit Antwerpen U voor stichting S, -

Ledenaantal Het ledenaantal van de Bedrijvenclub van het M HKA is licht gedaald tegenover 2011.

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Cash Natura Cash Natura Cash Natura Cash Natura Cash Natura Cash Natura Cash Natura Cash Natura Cash Natura Leden 37 3 43 6 45 3 40 6 37 4 29 3 26 3 24 1 20 1 (€ 625) Ereleden 3 3 2 2 2 4 3 2 3 1 3 3 3 1 3 1 (€ 1.250) Sponsors 6 3 5 4 6 3 4 3 4 2 3 2 4 2 4 2 4 2 (€ 2.500) Evenementsponsor 1 (n.a.v. nocturne € 5.500) UBS Projectsponsor 1 1 1 1 1 1 1 1 1 (€ 3.500) Structurele Sponsor 1 1 1 1 1 1 (€ 12.500) Mediasponsor 1 1 1 1 1 2 2 2 (€ 24.750) Totaal 47 10 51 12 55 11 48 12 46 9 37 7 34 8 32 7 28 6 Totaal 58 65 66 60 55 44 42 39 34

Leden — Media Sponsor € 24.750 Aantal: 2 Cobra.be, Klara — Structurele Sponsor € 12.500 Aantal: 0 — Projectsponsor € 3.500 Aantal 1 Evonik Degussa Antwerpen — Sponsor € 2.500 Aantal: 6 Duvel Moortgat, Groep Van Roey N.V., Hiscox Verzekeringen, Prem Group, McKinsey & Company, Inc., Vooruitzicht — Ereleden € 1.250 Aantal: 4 Allift Michielsens, KBC, Lessius Antwerpen VZW, Retail Estates — Leden € 625 Aantal: 21 Ackermans & Van Haaren, Antwerps Havenbedrijf, AXA Belgium, BASF Antwerpen, Belfius, Data Clean, Deplo Schoonmaak, DSV Belgium, Ethias, F. Van Lanschot Bankiers België, ING NV, Interbuild, Mensura, Mercator Verzekeringen N.V., Methis, Nationale Bank van België, Rem.B, SD Worx,‘t Fornuis , VOKA – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland, Willemen Groep.

In 2012 telde de Bedrijvenclub 34 leden, waaronder 6 naturasponsors: Allift Michielsens (hoogtewerker); Cobra.be (publiciteit); Duvel Moortgat (drank); Klara (radiospots); Prem Group (ruilovereenkomst hotelkamers); ’t Fornuis (diner). Het aantal leden van de Bedrijvenclub wordt regelmatig aangepast. Er komen nieuwe leden bij, er vallen er af, maar de meeste leden blijven normaliter hun lidmaatschap hernieuwen. Leden die in 2012 de Bedrijvenclub verlieten: Abati, Akzo Nobel Decorative Coatings, Cera, Immobiliën Hugo Ceusters, Van Reeth. In 2012 werden er geen nieuwe leden van de Bedrijvenclub genoteerd. P 177 M HKA Jaarverslag 2012 19 Bedrijvenclub — — plaats kwam. op secundaire een waarbij de met het relatie de van M HKA Bedrijvenclub steunden, tentoonstellingen specifieke die er ook waren 2012 bedrijven In

€10.000. van WorxSD ondersteunde met bedrag een deze tentoonstelling leven van en dood en zingen. kwestie een Durham: Jimmie €30.000. van Delen ondersteunde metBank bedrag een deze tentoonstelling Lonely At The Top: 1958-1962. Nieuwe Antwerpen in Kunst SPECIFIEKE

SPONSORING

20 20 Nocturnes en verhuur accommodatie P 181 M HKA Jaarverslag 2012 20 Nocturnes en verhuur 05/07/2012Do Wo 28/03/2012 02/04/2012Ma Datum Do 03/07/2012Di Vr 29/06/2012 06/03/2012Di 14/06/2012 Do 18/02/2012Za Zo 03/05/2012Do Wo 30/08/2012Do accommodatie

22/01/2012 26/07/2012

08/08/2012 Delen Bank Networks Optima Grand Stereo Wie U Sint-Lucas U Delen Bank Antwerpen Verbond Provinciaal Willemsfonds Davidsfonds Personeelskring KBC WorxSD Aper’eau Aids Against Designers Delen Bank niversiteit nique

Antwerpen receptie en Rondleiding workshop internationale een van kader het in ‘Hadewijch’ van filmvertoning en Inleiding productvoorstelling, koffiepauze, en Koffieonthaal lunch en 2 koffiepauzes 2 broodjeslunch en rondleiding Fotoshoot Wat Masters. de afstuderende van receptie en Proclamatie receptie en Rondleiding rondleiding en brunch Algemene rondleiding auditorium, het moment in literair Brunch, Toast Literair: borrel en Rondleiding Aperitieffeestje interview en vooraf receptie met “Homeboy” première Europese museumbezoek en receptie met Nocturne

workshops, 2011. het van resultaat als dezelfde wel grootteorde in opzichte ligt de voorgaande maar van jaren, het van verhuur omzet De ten de accommodatie van vertoont stijging een 44.955,84 € Verhuur 2012: accommodatie in 20.629,30 € Verhuur accommodatie 2010: €3.118,00 (sluiting M HKA). Verhuur accommodatie 2010: — €40.054,06 Verhuur accommodatie 2009: — €31,005,14 Verhuur accommodatie 2008: — € 33.629,05 Verhuur accommodatie 2007: — 17.836,80 € Verhuur accommodatie 2006: — 8.837,80 € Verhuur accommodatie 2005: — Verhuur accommodatie 2004: — — afgesloten. dergelijk een geval in zijn de niet-afgehuurde bijdergelijke. nocturnes dan museumruimtes Anders en colloquia workshops, van brainstorms, personeelsdagen, organiseren receptie een en/ofaanbieden van catering. de genodigden van voor en mogelijkheid tot ontvangst en balie inkomhal het van museum. openingsuren normale om (private) evenementen nocturnes, en workshops te buiten richten, de in Het

achteraf

persfoto’s Vergadering,

M Bovendien worden meer steeds programma’s op maat uitgewerkt. worden afgehuurd voor het kunnen museumruimtes Beschikbare omvat (geleid) een Een nocturne de van met museumbezoek gebruik HKA

biedt

de mogelijkheid M_HKAFE en Tentoonstellingszalen Zuid Cinema 1van Zaal M HKAFE en Auditorium M_HKAFE en tentoonstellingszalen Auditorium, Puntzaal Locatie rassen dakter en M_HKAFE gelijkvloers, Inkomhal M_HKAFE en Tentoonstellingszalen tentoonstellingszalen en M HKAFE Auditorium, M_HKAFE en Tentoonstellingszalen tentoonstellingszalen auditorium, M HKAFE, rassen dakter en M HKAFE en zalen tentoonstellings alle dakterras, M HKAFE, Zuid Cinema 2van Zaal

verdiepen

gelijkvloers aan bedrijven, - - - 3,050.00 3,907.00 1,515.00 1,727.50 1,187.30 794.60 655.80 510.00 237.00 681.50 Bedrag 181.50 25.00 organisaties —

€ € €

€ € € € € € € € € € sponsoring Return Detail sponsoring Return sponsoring Return aangerekend verzekering Antwerpen”, in Kunst “Nieuwe sponsoring wegens Gratis

particulieren

Factuur 120004 120056 120077 120226 120276 120236 120144 120232 120273 120145 120274 120235 nvt Datum Wie Wat Locatie Bedrag Detail Factuur Zo 23/09/2012 Champ d’Action Drink na de voorstelling M HKAFE 260.49 € Partner, enkel 120298 verbruik Vr 28/09/2012 - Clemens en August Verkoop van Tweede etage, 4,000.00 € Annulerings- 120296 Zo 30/09/2012 hun kledingcollectie zaal voor vergoeding en links van de trap Vr 28/09/2012 Koninklijk Museum Afscheidsreceptie M HKAFE 2,453.12 € 120307 voor Schone Kunsten met speech en dakterrassen Antwerpen Do 11/10/2012 Bank Delen Rondleiding en receptie Tentoonstellingszalen 636.00 € Return 120311 en M_HKAFE sponsoring Wo 24/10/2012 Kantoor Moore Cliëntenseminarie in het kader Audtitorium 105.88 € Annulerings- 120360 Stephens Verschelden van ‘de week van de bedrijfs- en M HKAFE vergoeding overdacht’ met vragenuur en koffie met cake Do 25/10/2012 Bank Delen Rondleiding en receptie Tentoonstellingszalen 708.00 € Return 120322 en M_HKAFE sponsoring Do 08/11/2012 Bank Delen Rondleiding en receptie Tentoonstellingszalen 363.00 € Return 120321 en M_HKAFE sponsoring Do 08/11/2012 SD Worx Rondleiding en receptie Tentoonstellingszalen — € Return nvt en M_HKAFE sponsoring Do 15/11/2012 Bank Delen Rondleiding en receptie Tentoonstellingzalen 618.00 € Return 120355 en M_HKAFE sponsoring Do 22/11/2012 Bank Delen Rondleiding en receptie Tentoonstellingszalen 326.99 € Return 120416 en M_HKAFE sponsoring Za 25/11/2012 VZW Boa Events - Feest 30+ Gelijkvloers, 12,100.00 € 120320 Kissinger M HKAFE en dakterras Za 25/11/2012 VZW Boa Events - Feest 30+ Gelijkvloers, M HKAFE 3,079.94 € Factuur 120463 Kissinger en dakterras afrekening kosten Di 27/11/2012 NV Blue Gate Info- en debatavond Tentoonstellingszalen 3,782.00 € 120410 Antwerpen, Stad ‘stedelijke distributie’, gelijkvloers en Antwerpen en Regionaal gevolgd door een receptie M HKAFE Sociaal-Economisch Overlegcomité Do 13/12/2012 Bank Delen Rondleiding en receptie Tentoonstellingszalen 600.12 € Return sponso- 120464 en M_HKAFE ring 2012 Amarant Lessen in 2012 Auditorium 2,123.55 € 120417 Totaal 45,629.29 € 21 2 1 Jaarrekening

22 22 M HKA Cijfers 2012 P 195 M HKA Jaarverslag 2012 22 Cijfers 2012 opening — kosten …) artistiek, (auteurs, vertalingen, — honoraria — drukwerk Communicatie P Subtotaal KOSTEN — advertenties — Panamarenko depot huur Algemene — Collectiepresentaties Expo’s MuHKA Presentatie Social/Cultural evenementen M HKA Latt Muros Extra Fomu expo’s … multipels, kunstwerken, aankopen comm — verspreiding — vormgeving — 1 zaal Zuid Cinema abo — documentatie, Publicaties &Ensemblebank archief Digitaal archivering en Collectiebeheer ABCD Subtotaal tube Art werking Internationale educatie Zuid Cinema Algemene 2 zaal Zuid Cinema Subtotaal Bemiddeling — verblijf — reis, Bibliotheekwerking Gidsenwerking — verblijf — reis, — drukwerk lidgelden abo, — docu, — — — ubliekswerking

verzendingen website representatie, algemeen algemeen bezoekerscomfort representatie …) artistiek, (auteurs, vertalingen, honoraria

werking Werking

Warehouse

promotie

2011 Resultaat 449.079 643.769 246.350 263.392 105.548 232.141 29.260 33.806 80.234 40.242 60.382 18.200 24.801 14.926 15.689 30.973 19.967 45.585 80.139 57.462 15.979 10.539 76.185 81.106 37.827 30.301 14.759 34.319 23.322 50.315 17.748 19.313 6.588 18.171 6.360 3.895 8.652 4.834 4.072 9.632 1.260 9.124 2.104 1.611 2012 Begroting 195.000 240.000 775.500 376.420 541.321 135.500 60.000 68.000 96.900 20.000 65.000 45.000 30.000 50.000 111.920 35.000 23.000 35.000 75.000 75.000 18.000 10.000 18.000 18.000 18.000 18.000 78.500 12.000 12.000 12.000 15.000 15.000 31.000 19.500 57.500 19.250 9.000 6.000 6.000 2.000 5.000 5.000 7.000 1.500 1.250 31/12/2012 Resultaat 546.476 887.262 100.208 221.695 108.148 359.776 140.152 371.510 22.889 28.059 39.643 58.566 53.580 32.285 83.550 13.994 25.364 48.165 23.530 83.210 23.736 74.759 45.391 17.398 72.735 18.535 34.771 17.975 12.813 6.844 6.664 85.111 21.161 4.865 6.589 2.706 17.137 8.681 5.786 1.269 9.129 2.756 5.031 3.322 1.937 1.971 KOSTEN Resultaat 2011 Begroting 2012 Resultaat 31/12/2012 Aankopen handelsgoederen en kosten bedrijvenwerking Cafetaria 63.825 77.320 58.786 — Aankoop consumptiegoederen 58.698 71.200 51.222 — Aankoop klein materiaal 5.127 6.120 7.563 Bookshop 29.454 40.000 10.424 Bedrijvenwerking 69.923 84.080 69.818 — Kosten naturasponsoring 69.923 80.000 69.818 Subtotaal 163.202 201.400 139.028 Algemene Uitgaven Gebouw en vaste infrastructuur Onderhoud 256.750 201.000 209.248 — Onderhoud HVAC 24.959 40.000 24.870 — Onderhoud lokalen 79.564 90.000 88.519 — Onderhoud liften 21.797 11.000 18.360 — Onderhoud elektr. installaties 7.755 9.500 19.289 — Onderhoudsprodukten 3.467 2.500 5.709 — Afval 5.785 6.000 2.354 — Herstelling onderhoud gebouw 96.982 33.000 36.712 — Inrichting lokalen 16.441 9.000 13.435 Kosten beveiliging 16.259 17.000 17.945 Verzekering 17.803 16.000 10.427 Verbruik 102.812 114.000 110.971 — gas 12.467 17.500 14.260 — elektriciteit 84.725 90.000 84.822 — water 5.619 6.500 11.889 Subtotaal 393.624 348.000 348.591 Werkingskosten Kantoor 73.828 53.000 58.166 — Kantoorbenodigdheden 14.628 12.000 14.961 — Onderhoud kantoormachines 3.694 8.000 2.408 — Drukwerk 3.964 4.000 1.218 — fotokopieermachine 27.146 29.000 36.786 — druk & realisatie jaarverslag & beleidsnota 24.397 2.792 Communicatie 57.638 62.000 52.614 — tel/fax/internet 24.460 25.000 25.495 — GSM 14.098 15.000 14.896 — Post 17.630 22.000 6.693 — Koerier 1.450 5.530 IT 31.710 25.000 14.556 — IT Hardware 19.092 15.000 2.879 — IT Software 12.618 10.000 11.678 Lidgelden, publicaties 7.997 8.500 5.906 — Wettelijke publicaties 1.729 2.000 185 — Lidgelden/Abonnementen, algemeen 6.268 6.500 5.721 AK en onderhoud technisch materiaal 46.310 34.500 13.380 — AK klein materiaal 18.783 15.000 4.354 — AK technisch materiaal 6.621 6.500 1.132 — AK av materiaal 15.412 8.500 5.914 — onderhoud/herstellingen materiaal 5.494 4.500 1.979 Allerlei leveringen 11.496 10.000 9.442 Kosten wagenpark 25.818 25.000 20.784 Subtotaal 254.798 218.000 174.848 Totaal algemene uitgaven 648.421 566.000 523.439 P 197 M HKA Jaarverslag 2012 22 Cijfers 2012 intresten en bankkosten Alg. roerende Subtotaal gebouwen A Subtotaal F Sub-totaal — Turrell aanwending en — Terugname Hotelit voorziening — Terugname infrastructuur fonds bestemd uit — Onttrekking dakterras voorziening — Terugname dakterras verbouwingen — Architect dakterras — Verbouwingen Kosten Diverse Divers Subtotaal taksen en Belastingen B VasteRvB, commissie… KOSTEN KOSTEN TOTAAL Subtotaal Kunstwerken fonds bestemd — Toevoeging — Verloren vorderingen controle na BTW aftrekbare — Niet secretariaat Sociaal Verzekeringen — divers — Boekhouding Opleidingen Aanwervingskosten Loonkosten W Subtotaal — — voedingswaren vergaderingen — kosten Representatie/vergaderkosten — Buitenland verblijfskosten en Reis- Beroepskledij Stagaires vrijwilligers pwa, jobstudenten, medewerkers, Losse — Honoraria Honoraria — inanci elastingen fschrijvingen erknemerskosten Waardevermindering

gelegenheidsgeschenken Binnenland personeelsaktiviteiten

goederen ële K osten vordering Craigie Horsefield 2011 Resultaat 5.687.724 3.231.589 2.813.770 270.443 172.844 162.418 192.563 28.885 25.498 14.770 77.879 21.058 14.770 27.137 22.221 11.509 10.701 10.712 3.958 2.800 2.042 3.078 1.408 3.958 4.916 2.816 5.616 3.215 5.237 3.215 92 2012 Begroting 3.343.500 5.910.220 2.941.000 265.000 160.000 125.000 215.000 50.000 50.000 10.000 27.000 24.500 32.100 15.000 27.500 6.500 8.000 6.000 2.000 2.000 3.500 5.000 9.500 6.500 4.500 4.500 2.500 3.500 5.100 1.500 0 0 31/12/2012 Resultaat 3.473.992 6.159.021 3.029.703 -369.000 234.379 194.068 166.490 -68.946 -20.000 180.093 28.478 -30.031 411.758 69.801 69.550 95.373 43.878 21.960 26.188 27.859 95.373 14.746 40.312 5.804 21.563 3.095 5.804 3.095 3.928 2.043 3.799 2.726 6.518 9.613 2.124 2.917 7.214 7.182 882 607 BATEN Resultaat 2011 Begroting 2012 Resultaat 31/12/2012 Presentatie Presentaties 109.472 307.500 181.873 — Inkomgelden tentoonstellingen 109.472 195.000 135.675 — projectsponsoring 112.500 46.198 Filmvoorstellingen 39.946 40.800 46.928 Divers 23.748 25.000 35.234 Subtotaal 173.166 373.300 264.035 ABCD Inkomsten bibliotheek Muhka 1.202 500 Divers 15.074 7.500 3.842 Sub-totaal 16.277 8.000 3.842 Publiekswerking Cinema Zuid 20.746 18.000 18.651 Gidsen 51.975 53.000 56.671 Projectontvangsten 5.000 Subtotaal 77.721 71.000 75.322 Inkomsten in eigen beheer Cafetaria 119.432 170.000 125.733 Bookshop 44.598 47.000 66.347 — balie 44.598 44.500 66.347 — afterall 2.500 Bedrijvenclub 76.464 111.500 84.111 — leden 11.875 31.500 23.125 — sponsoring 0 — inkomsten naturasponsoring 64.589 80.000 60.986 Vrienden 5.000 5.000 Verhuur accommodatie 26.210 30.000 27.130 Subtotaal 271.704 358.500 308.322 Subsidies Vlaamse Gemeenschap 4.099.000 4.083.000 4.645.364 Nationale Loterij 500.000 500.000 Provincie Antwerpen 50.000 50.000 7.500 Stad Antwerpen 68.400 118.526 118.349 Buitenlandse Instanties 5.000 Subtotaal 4.717.400 4.756.526 4.771.212 Divers Diverse opbrengsten 12.503 1.500 36.844 Teruggevorderde onkosten 20.473 3.296 84.290 — teruggevorderde verzekering 18.577 0 80.086 — teruggevorderde onkosten 1.896 3.296 4.204 Recuperatie personeelskosten 389.375 337.400 478.871 — teruggevorderde lonen 4.196 5.000 6.137 — recuperatie gesco’s / wep plus 116.352 112.200 115.383 — sociale maribel 127.439 112.200 139.971 — Via-middelen en andere 141.388 108.000 217.379 Subtotaal 422.351 342.196 600.005 Financiële opbrengsten Financiële opbrengsten 437 1.000 41 Subtotaal 437 1.000 41 TOTAAL BATEN 5.679.056 5.910.522 6.022.780 WINST/VERLIES -8.668 302 -136.242 23 23 Fotocredits P 201 M HKA Jaarverslag 2012 23 Fotocredits Nieuwe 2012, gevel, foto Van Panamarenkohuis, Wim Eesbeek 23 22 21 Paul Van Hoeydonck, Astronaut Fallen 20 Herfstatelier, foto 2012, Derks Bas 19 18 17 16 #31, Cover, 2012 Afterall 15 foto Kunstendag 2012, voor Bob Van Kinderen, Mol 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Foto’s foto Goots Bram Opening, zingen en dood en van leven kwestie Een Jimmie Durham. Too Far,Chantal Too Akerman, Close foto Goots Bram Opening, zingen en dood en van leven kwestie Een Jimmie Durham. Opbouw, foto M HKA 1956-1986 6European Collections of Internationalism. Spirits ORLAN, foto Goots Bram Zuid, Avant-premièreCinema Anton Corbijn, van Out 2012, Inside Perfomance T. 2012, foto Birthday, Wim Art’s Schippers, Goots Bram foto M HKA Tower Golden The Byars, James Lee and Bellina Bie Knickers Michels, Causin foto2012, Alexandre and Jeff of Mutt Dream Infernal –The Beloff #2: Zoe Collectie Vrielynck Nadia Naveau, 2011, Atelier foto Berchem, Thomas Legrève collectie M HKA de met Vanden in dialoog Eynde Maarten XXX. History of Forgotten Museum The foto M HKA Malinche, Opstellen zingen en dood en van leven kwestie Een Jimmie Durham. jaar 25 M HKA 5ensembles, XXXI: Collectie Persoonlijkheidstest XXXII: Collectie foto 2012, Canvascollectie, M HKA foto M HKA Novembre d’Anvers en Femmes Akerman, Chantal foto Goots Bram jaar 25 M HKA 5ensembles, XXXI: Collectie MesuRAGE foto, 2012, M HKA foto Bob Van Opening, , 2012, Mol , 2011-2012, Video still Van, 1974, Collectie Abbemuseum, Nevada, foto Opstellen , 2012, M HKA foto Goots Bram Opening, , 2012, foto, 2005, M HKA foto Goots Bram Opening, , 2012, Opening, , 2012, Zaalzicht, , 2008, , 2012, , 2012, , 2012, , 2012, ,