LOBBYMEMO

Onderwerp : Lobbymemo Van : Concernstaf Aan : SB Datum : 16 maart 2021

• Tweede Kamer o Wijziging Woningwet o Debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus • Stemmingen o 9 maart 2021 • Eerste Kamer o Initiatiefvoorstel Wet verdringingstoets o Deskundigenbijeenkomst Wet handhaving kraakverbod • Parlementaire agenda de komende weken • Lange termijn plenaire vergadering

Tweede Kamer

Wijziging Woningwet In 2015 is de Woningwet ingevoerd die onder meer gemeenten meer bevoegdheden gaf om prestatieafspraken te maken met woningcorporaties. Het thema wonen is bij uitstek een gepolariseerd dossier in de Kamer. Destijds werden er heel veel amendementen op ingediend waarvan velen door minister Blok destijds werden omarmd om de wet beide Kamers te laten passeren.

Op verzoek van de oppositie werd dit debat toch nog vóór de verkiezingen ingepland met het doel amendementen en moties aangenomen te krijgen die voorheen geen kans hadden. Bevriezen van huurprijzen (motie SP) en de initiatiefwet PvdA om vrije huursector meer te reguleren zijn de afgelopen maand immers ook aangenomen. Zoals verwacht werd het een amusant verkiezingsdebat met (heel) veel amendementen en een reeks woordvoerders en commissievoorzitter in hun laatste debat. Erik Ziengs (VVD), (D66), Carla Dik (CU) en Gerrit Jan van Otterloo (50+) komen niet terug na de verkiezingen. Ook de minister zwaait af.

De wet biedt meer mogelijkheden voor lokaal maatwerk, meer ruimte voor risicogericht toezicht en minder administratieve lasten. Minister Ollongren wil corporaties beter in staat te stellen om "hun essentiële rol te vervullen in het voorzien van betaalbare en duurzame woningen voor mensen met een laag inkomen". Daarmee is de slinger weer de andere kant op gegaan van de strafexercities van vorige kabinetten op de misstanden bij corporaties met diverse schandalen zoals dure sportauto’s bij directeuren en het faillissement van Vestia die nog steeds nadreunt.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Nassaulaan 12 Den Haag | Postbus 30435 | 2500 GK Den Haag vng.nl 070 - 373 83 93 | [email protected]

De woordvoerders zijn blij met het wetsvoorstel en de wet is inmiddels met algemene stemmen aangenomen. De Eerste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken bespreekt op 23 maart 2021 de procedure.

De VNG heeft zich vooraf tegen een VVD amendement gekeerd die de onmogelijke opgave van woonlastenneutraliteit bij gemeente neerlegde. Dit amendement is daarop ingetrokken. Een PvdA amendement om de markttoets af te schaffen bij de bouw van middenhuurwoningen door corporaties had wel onze steun maar heeft het net niet gehaald.

De fracties stelden in het debat op verschillende punten ondanks hun steun aanscherpingen voor.

Woningcorporaties/verduurzaming Van Eijs (D66) is blij met de verbetering en vereenvoudiging van de regels en het toezicht. Wel wil zij de rol van corporaties in de verduurzaming versterken. Verduurzaming moet een wettelijke kerntaak van de corporaties worden, vindt Smeulders (GroenLinks). Dik (ChristenUnie) legt de nadruk op het belang van isolatie van bestaande woningen en dat inwoners geholpen moeten worden door een energieloket in elke gemeente. Woonlastenneutraliteit vindt de VVD van groot belang, de fractie is bij dat het ‘dure’ experiment van Amsterdam daarom niet doorgaat en dat er garanties zijn dat de inwoners in de binnenkort aardgasvrije wijk Overvecht in Utrecht niet meer gaan betalen. Verduurzaming wordt met dit wetsvoorstel onderdeel van de taak van corporaties, zegt Ollongren. Zo kunnen ze helpen om de klimaatdoelen te bereiken, de woonkwaliteit te verbeteren en de energierekening te verlagen. Voor een nationaal isolatieprogramma is vooralsnog geen geld beschikbaar, voegt zij toe. Dit voorjaar zal de Kamer een brief krijgen over de betaalbaarheid van de energietransitie in de gebouwde omgeving stelt de minister. In die brief zal het kabinet nader ingaan op het garanderen van die woonlastenneutraliteit wat relevant is voor de formatie en een nieuw kabinet.

Nijboer (PvdA) wenst dat de markttoets wordt afgeschaft voor corporaties die middenhuurwoningen willen bouwen. Dat wil de minister niet, het is de komende drie jaar als experiment buiten werking gesteld en daarvan wil ze de resultaten afwachten.

Huren Beckerman (SP) wil van de verhuurderheffing af. Als corporaties die niet meer hoeven te betalen, kunnen ze meer bouwen. Zij wil huurders meer inspraak geven, bijvoorbeeld bij de verkoop van corporatiewoningen. En doe wat aan de enorme huurstijgingen bij bewonerswisseling. Over dat laatste wil de minister een convenant sluiten met de sector. Zij wil daarbij voorkomen dat verhuurders afzien van woningverbetering als zij de huur niet mogen verhogen voor een nieuwe huurder. Met het schrappen van de verhuurderheffing spek je de kas van rijke verhuurders, betoogt Koerhuis (VVD). Hij wil de sociale huren vier jaar bevriezen. Klinkt goed, zegt Smeulders (GroenLinks), maar dan moet natuurlijk niet tegelijkertijd op de huurtoeslag bezuinigd worden. Verhuurders die het woningwaarderingsstelsel overtreden, moeten een "huisjesmelkersboete" krijgen, vindt Nijboer (PvdA). Een strafrechtelijke boete past niet in het systeem, reageert Ollongren. Wel wil zij de gemeenten hierin meer ruimte geven en wordt bekeken of er via de verhuurvergunning iets aan kan worden gedaan.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 2/12

De VVD werd herhaaldelijk aangevallen op hun huurbeleid vanwege kortingen op de huurtoeslag en het willen behouden van de verhuurderheffing. Waarop Koerhuis riposteerde dat zijn partij de sociale huren voor vier jaar wil bevriezen vanwege de uitzonderlijke tijden waar we nu met corona ons in bevinden.

Bouwen De komende tien jaar moet een miljoen woningen worden gebouwd, zegt Terpstra (CDA), en daarvoor zijn meer locaties, meer rijksregie en minder regels nodig. De ladder voor een duurzame stedelijke ontwikkeling [die te snel bouwen in het buitengebied voorkomt, red.] wil het CDA afschaffen, net als de markttoets voor middenhuurwoningen met de PvdA. Om de leefbaarheid in steden te beschermen, bepleit Terpstra een groennorm voor binnenstedelijk bouwen. Er moet buitenstedelijk worden gebouwd, benadrukt ook Koerhuis (VVD). Hij dringt aan op woningbouw in de polder Rijnenburg bij Utrecht. Dat is een terugkerende wens van VVD en CDA maar wil de minister niet in mee. De kosten zijn te hoog en de regio voldoet aan de afspraken op de plancapaciteit. De ladder schaft ze ook niet af.

Beide fractie hebben nu een andere polder op het oog en dat is de Gnephoekpolder nabij Alphen aan de Rijn. Daar is een motie op ingediend en aangenomen. Daarmee bemoeit de Kamer zich wederom met specifieke locaties waar de minister geen voorstander van is.

Nijboer (PvdA) is voorstander van gemengd bouwen. Hij wil een norm voor het percentage sociale woningen in nieuwe wijken. Ook Van Otterloo (50PLUS) wil wijken met een gevarieerde samenstelling en een veelkleurig aanbod van seniorenwoningen. Om starters meer kansen te geven, wil Dik (ChristenUnie) voor hen fiscaal gunstig bouwsparen mogelijk maken. Een landelijke norm voor het percentage sociale woningen vindt Ollongren geen goed idee. Zij wijst erop dat lokaal een afweging moet worden gemaakt, afhankelijk van de bevolkingssamenstelling en de woningvoorraad ter plaatse. Overigens creëert het wetsvoorstel meer mogelijkheden voor verschillende woonvormen voor ouderen. De minister wijst er ten slotte op dat een bouwspaarregeling volgens de minister van Financiën weinig toegevoegde waarde heeft. Van Eijs (D66) en GL maakten een punt van de transformatie van bedrijfsruimten naar woningen. Daar liggen kansen, vanwege corona zal de leegstand toenemen ook.

Ingediende en inmiddels aangenomen amendementen Er zijn tientallen amendementen ingediend waarvan bij het debat er alweer tien werden ingetrokken. Het amendement om de markttoets af te schaffen is verworpen.

De meest relevante amendementen zijn: • Tweede nader gewijzigd amendement van het lid Koerhuis 35517-48 t.v.v. nr. 21 over dat de maximale duur om woonruimte tijdelijk te verhuren met één jaar wordt verlengd tot maximaal drie jaar • Gewijzigd amendement van het lid Dik-Faber c.s. 35517-53 t.v.v. nr. 28 over opkoopbescherming tegen beleggers, in te stellen door de gemeente per gebied. • Gewijzigd amendement van het lid Beckerman 35517-43 t.v.v. nr. 22 over het verplicht vaststellen van een woonvisie in elke gemeente

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 3/12

• Gewijzigd amendement van het lid Smeulders 35517-40 t.v.v. nr. 24 over verduurzaming als wettelijke kerntaak • Amendement van het lid Nijboer 35517-54 over het schrappen van de recidiveregeling bij het opleggen van een bestuurlijke boete

Ingediende en aangenomen moties. Relevant zijn: • Motie van het lid Terpstra over een landelijke norm voor binnenstedelijk groen • Motie van de leden Terpstra en Koerhuis over woningbouw in de Gnephoekpolder • Motie van de leden Koerhuis en Terpstra over de boete voor het niet aanvragen van een fysiek energielabel opschorten • Motie van de leden Koerhuis en Dik-Faber over het verlagen van de minimuminvestering en het minimumaantal woningen in de regeling voor het Volkshuisvestingsfonds • Motie van de leden Smeulders en Van Eijs over een nationaal plan voor de transformatie van bedrijfsruimten naar woningen • Motie van de leden Dik-Faber en Smeulders over een energieloket in elke gemeente

Debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus Woensdag 10 maart debatteerde de Kamer voor de laatste keer voor de verkiezingen met minister- president Rutte en de ministers De Jonge (Volksgezondheid) en Van Ark (Medische Zorg) over de ontwikkelingen rondom het coronavirus. Het aantal besmettingen met het coronavirus blijft hoog. Tegelijkertijd groeit het aantal mensen dat gevaccineerd is. Het kabinet vindt het nog te vroeg voor flinke versoepelingen van de coronamaatregelen. Maar als de besmettingen dalen, zijn er na 30 maart meer mogelijkheden, zegt minister-president Rutte. De coronacrisis wordt steeds meer een sociale crisis, constateert Marijnissen (SP).

Vaccinatiebeleid Veel ouderen wachten nog op een prik. Maak mensen duidelijk wanneer ze aan de beurt zijn, zegt Wilders (PVV). Deze week gaat een website online waarop mensen hun leeftijd en medische aandoening kunnen invullen, zegt De Jonge. Vervolgens krijgen zij een indicatie van wanneer ze aan de beurt zijn. Echtparen die in een verpleeghuis zitten, mogen samen een prik halen, zegt De Jonge. Volgens Sazias (50+) zijn er echter veel zorginstellingen die deze instructie niet kennen. Zij vraagt de minister om hierover beter te communiceren. Van Haga (FvD) wil weten wat de bijwerkingen van de verschillende vaccins zijn. Volgens De Jonge worden de bijwerkingen, zoals spierpijn en hoofdpijn, bijgehouden en wekelijks gepubliceerd. De minister benadrukt dat vaccinatie leidt tot minder sterfte in verpleeghuizen en minder besmettingen.

Openstelling horeca en hoger onderwijs Wordt Pasen het keerpunt? Heerma (CDA) hoopt dat vanaf eind maart de terrassen weer op afspraak open kunnen. Kunnen kerken dan ook meer bezoekers ontvangen, vraagt Segers (CU). Rutte zegt toe beide suggesties te overwegen voor de periode vanaf 31 maart. Open het hoger onderwijs nog deze week. Die oproep doet Klaver (GL) aan het kabinet. Het openen van het hoger onderwijs heeft in combinatie met sneltesten een klein effect op het aantal besmettingen, meent hij. Maar volgens de minister-president is daar nu echt geen ruimte voor.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 4/12

Nieuwe regels Goed dat sommige winkels ruimer open kunnen vanaf 16 maart, zegt Van der Staaij (SGP). Maar kunnen die verruimingen ook gelden voor non-food marktkramen? Ook Krol vraagt zich af waarom een marktkoopman geen schoenen mag verkopen in de openlucht. Dit is misschien mogelijk vanaf eind maart, reageert Rutte. Wat zijn de mogelijkheden om in juni evenementen met sneltesten te houden, vraagt Dijkhoff (VVD). Is er dan misschien meer mogelijk, ook in verband met het Europees kampioenschap voetbal?

Avondklok Mensen die de avondklok misschien deemoedig ondergaan, worden steeds meer over het randje geduwd, vreest Van Esch (PvdD). Waarom worden minder ingrijpende maatregelen wel afgebouwd en de avondklok niet? Kuzu (Denk) wil dat moslims tijdens de ramadan 's avonds kunnen bidden in de moskee. Rutte hoopt dat na 30 maart versoepelingen van de avondklok mogelijk zijn, maar verwacht niet dat die apart voor één religie zullen gelden.

Coronapaspoort en sneltesten Wij willen meer vrijheid geven aan mensen met een negatieve test en mensen die gevaccineerd zijn, zegt Jetten (D66). Hij hoopt dat met een test- of vaccinatiebewijs, een coronapaspoort, de samenleving in mei weer open kan. Maar volgens Van der Staaij gaan we daarmee een glibberig pad op. Hoe verhoudt zich dat tot het uitgangspunt dat er geen sprake mag zijn van vaccinatiedwang of -drang? Is een coronapaspoort niet een hele grimmige vorm van sociale uitsluiting, vraagt Van Haga zich af. Er komt geen vaccinatieplicht, zegt minister De Jonge. Er komt ook geen "tweestromensamenleving", want toegangstesten gaan gelden voor niet-essentiële voorzieningen, zoals evenementen, en niet voor basisonderwijs of openbaar vervoer.

Zorg Door de coronacrisis zijn veel operaties uitgesteld. Ploumen (PvdA) wil dat alle ziekenhuizen uitgestelde zorg registreren. En vrouwen moeten zo snel mogelijk weer elke twee jaar worden gescreend op borstkanker. Volgens Van Ark is daar vanaf 2024 voldoende personeel voor beschikbaar. Schandalig dat vrouwen daar zeker twee jaar op moeten wachten, oordeelt Ploumen. Van Kooten vraagt zich af of er ook een bonus mogelijk is voor mantelzorgers. Volgens Van Ark is een bonus voor deze groep mensen niet mogelijk omdat hun inzet moeilijk is vast te stellen. Van Esch vindt dat er te weinig wordt gedaan om een nieuwe pandemie te voorkomen. Om het overdragen van ziekten van dier naar mens te voorkomen, moeten we anders omgaan met dieren, stelt zij.

Gemeenten TONK Dijkhoff constateert, daarbij bijgevallen door Heerma en Klaver, dat bij de uitvoering van de steunpakketten niet altijd slim wordt samengewerkt. Hij roept het kabinet op er in ieder geval voor te zorgen dat bij de TONK het niet weer zo gaat. Dat geld gaat via de gemeenten en is bedoeld om ondernemers te helpen. Hij hoort verschillende geluiden uit gemeenten hoe ruim zij die regeling uitleggen. Dat geld is bedoeld om te helpen en gemeenten moeten dan ook voelen, ook door wat

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 5/12

het kabinet erover zegt, dat ze dat echt mogen doen. Daarmee wordt o.a. voorkomen dat bedrijven misschien in het zicht van de haven toch omvallen, zoals Heerma vreest. Segers (ChristenUnie) pleit daarom voor een verhoging van de Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) en de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK) naar 100% in het tweede kwartaal van 2021. Rutte concludeert uit de opmerkingen van de Kamer in eerste termijn dat het vooral gaat over de toereikendheid en over het bereik van de middelen in de TONK en de TVL. Het kabinet overlegt daarover met de VNG en Divosa. Hij komt er snel op terug, vooral over de TONK verwacht hij binnenkort met nieuws te komen en dat gaat ook over de hoogte van het budget.

Sport Minister Van Ark gaat nog in op buiten sporten met vier volwassenen. Daar moet een begeleider bij zijn, omdat dat belangrijk is voor de handhaving en daar ziet de gemeente op toe. Verenigingen, sportschoolhouders of anderen moeten zich melden bij de gemeente, zodat voor de handhaving zichtbaar is dat er sprake is van een buitensportactiviteit. Dat laatst is weer nodig omdat de ruimte beperkt is vanwege het risico op besmettingen.

Evenementen Dijkhoff vraagt of het kabinet wil praten met het lokaal bestuur, het Veiligheidsberaad, over de maand juni, over evenementen al dan niet rondom het EK voetbal en of het niet verstandig is om het garantiefonds daarvoor open te stellen. In zijn antwoord stelde premier Rutte dat het kabinet doorlopend met het Veiligheidsberaad overlegt. Het kabinet is nog bezig met de uitwerking van het garantiefonds en komt daar snel bij de Kamer op terug. Hij zegde toe het garantiefonds te betrekken bij de gesprekken met het Veiligheidsberaad. Dit omdat het een openbare-ordebelang kan zijn om wel zaken te organiseren.

Moties In tweede termijn werden 24 moties ingediend, waarover dezelfde middag nog werd gestemd. Alle uitslagen zijn hier te vinden. De volgende relevante moties zijn aangenomen: • Motie van het lid Jetten over het corona paspoort zo spoedig mogelijk invoeren; • Motie van het lid Segers c.s. over het subsidiepercentage van de TVL- regeling verhogen naar 100% in het tweede kwartaal van 2021. In deze motie wordt de regering ook verzocht het budget voor de TONK uit te breiden zodat gemeentes voortvarend aan de slag kunnen met het toekennen van deze vorm van steun. [mede gebaseerd op www.tweedekamer.nl]

Stemmingen

9 maart 2021 De wet stikstofreductie en natuurverbetering (35600) is in de Eerste Kamer aangenomen.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 6/12

Eerste Kamer

Initiatiefvoorstel Wet verdringingstoets Dinsdag 10 maart in de ochtend zette de Eerste Kamer de behandeling van het initiatiefwetsvoorstel van Karabulut (SP) over invoering van een verdringingstoets in de Participatiewet voort. In maart 2018, drie jaar geleden, werd het debat over verzoek van Karabulut geschorst, zodat zij nader onderzoek kon doen. Als ze dat niet gedaan had, zou het wetsvoorstel toen zijn verworpen.

Drie jaar later presenteerde ze twee onderzoeken, een van de SP (De verdringingstoets: 11 lokale voorbeelden) en een van de FNV (Verdringing door re-integratie trajecten en ‘vrijwilligers’ werk). Dat was reden het debat nu weer voort te zetten met de tweede en derde termijn.

De Senaat bleek net zo kritisch als drie jaar geleden. Alle partijen vinden dat verdringing moet worden tegengegaan. Ze constateerden ook allen dat er in de huidige Participatiewet een verbod op verdringing is opgenomen. De bezwaren van de Kamer kwamen neer op drie punten: onduidelijkheid over de omvang van het probleem. Hoe vaak komt verdringing nu eigenlijk voor?. Geconstateerd werd dat de rapporten daar geen sluitend antwoord op gaven, waarmee hun rol in het debat was gedaan. De Kamer was er vervolgens niet van overtuigd dat deze wet het probleem – als het er al is – zal oplossen. Zo werd in de ogen van veel woordvoerders onvoldoende aangetoond dat gemeenten te weinig zouden doen om verdringing te voorkomen. Het derde punt tenslotte was de uitvoerbaarheid. Leidt deze wet niet tot een enorme bureaucratie, zoals o.a. de VNG had aangevoerd? Tegen die achtergrond vroegen veel fracties – Van Gurp (GL), Sent (PvdA), Van Kesteren (CDA), Van der Burg (VVD), Stienen (D66), Raven (OSF), Schalk (SGP) en Huizinga (CU) zich af wat nu de noodzaak voor deze wet is. De enige die voor de wet was, was Kox (SP) en bij Van Pareren (Fractie-Nanninga) viel enige welwillendheid te bespeuren. Huizinga zei het als laatste spreker het duidelijkst: Is de situatie zo ernstig dat de rijksoverheid de gemeentelijke beleidsvrijheid moet inperken?

De inbreng van de VNG/Divosa en Cedris werd heel vaak aangehaald. Kox probeerde de VNG- inbreng zo klein mogelijk te maken door te zeggen dat de vereniging niets meer had gedaan dan zijn brief van drie jaar geleden weer af te stoffen. Hij stelde ook vaak dat de regering geen nadere onderbouwing van het fenomeen verdringing had geleverd. Dat snapte hij, omdat de Participatiewet naar gemeenten is gedecentraliseerd. De VNG had echter niet zijn oude argumenten moeten gebruiken maar in die drie jaar pauze het fenomeen verdringing moeten toetsen en aan de Senaat moeten leveren. Dat heeft ze niet gedaan en dat viel hem tegen van de VNG. Van der Burg was het daar niet mee eens. Het is aan de indienster haar wetsvoorstel te onderbouwen en niet aan anderen. Later in het debat moest Karabulut op een vraag van Sent erkennen dat ze ‘onlangs’ geen contact met de VNG had gehad.

Het debat bereikte zijn climax in de tweede termijn van Karabulut laat in de middag. De linkse partijen worstelden zichtbaar met het feit dat zijn liever niet tegen deze wet zouden willen stemmen: uit inhoudelijke gronden – sympathie voor het doel om verdringing tegen te gaan – en uit pragmatische overwegingen; zo vlak voor de verkiezingen is een tegenstem lastig uit te leggen. Ze

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 7/12

constateerden ook dat het een kerntaak is van de Eerste Kamer de uitvoerbaarheid van wetsvoorstellen te beoordelen. Dat kunnen ze niet, omdat de onderbouwing ontbreekt. Daarom drongen achtereenvolgens Van Gurp, Stienen en Sent aan op een uitvoeringstoets; aan de Kamer voor te leggen voor de stemmingen. In de praktijk komt dat neer op schorsing van het debat en hervatting na enige maanden. Karabulut verzette zich daar tegen en had een tegenvoorstel: als de wet is aangenomen, moeten heel veel uitvoeringsaspecten worden uitgewerkt in een AMvB. Ze wil op de AMvB een uitvoeringstoets laten uitvoeren, die onderdeel zal uitmaken van de voorhangprocedure in Tweede en Eerste Kamer. Verder wil ze gemeenten langer de tijd geven de wet in te voeren en wil ze een hardheidsclausule opnemen.

Dit voorstel bleek onvoldoende om de Kamer te overtuigen. Behalve Van Gurp, Stienen en Sent, uitte ook SGP’ers Schalk bezwaren: het voorstel is de omgekeerde wereld. Toen bleek dat deze partijen geen steun zouden geven als de indienster aan haar voorstel vasthield, sprak ook Kox zich uit voor de route van zijn collega-woordvoerders. Het was aanleiding voor Karabulut haar positie te herzien en in te stemmen met een uitvoeringstoets. Die zal ze uitvoeren samen met minister Koolmees waarbij er ook contact met het UWV en de VNG zal zijn. Het resulteerde in een unaniem gesteund formeel ordevoorstel het debat te schorsen na de tweede termijn. De derde termijn en de stemmingen zullen volgen als de Eerste Kamer per brief een uitvoeringstoets heeft ontvangen.

Tenslotte kwam minister Koolmees als adviseur van de Kamer nog kort aan het woord. Hij bevestigde dat het niet mogelijk is vast te stellen of verdringing voorkomt. Theoretisch kan het, volgens SCP en CPB, voorkomen. In de praktijk wordt het amper gesignaleerd, afgezien van casuïstiek. In de uitvoering zit nog een probleem met art. 8G van het wetsvoorstel, waar de uitvoeringsbezwaren van Cedris, Divosa, VNG en VNO op terug te voeren zijn. Via dit artikel is er een relatie met de Banenafspraak, omdat het kan leiden tot minder proefplaatsingen. Dat is niet de bedoeling maar kan wel het effect zijn. Hij kan zich vinden het wetsvoorstel op uitvoerbaarheid te toetsen bij gemeenten en het UWV. Naar zijn inschatting duurt dat tussen de 6 à 10 weken.

Karabulut zal de afronding van de behandeling van haar initiatief niet meer meemaken: ze keert na de verkiezingen niet meer terug in de Tweede Kamer. Ze had er hard aan gewerkt de wet voor 17 maart aangenomen te krijgen, de stemmingen waren voorzien op 16 maart. Dat is zuur voor haar. Een ander lid van de SP-fractie zal de verdediging nu op zich moeten nemen.

Deskundigenbijeenkomst Wet handhaving kraakverbod Dinsdag 9 maart organiseerde de commissie voor Justitie en Veiligheid van de Eerste Kamer een hybride deskundigenbijeenkomst over het initiatiefwetsvoorstel Wet Handhaving Kraakverbod. Dit initiatiefwetsvoorstel van Kamerleden Koerhuis (VVD) en Van Toorenburg (CDA) is op 17 december 2020 door de Tweede Kamer aangenomen en ligt nu bij de Eerste Kamer. De Eerste Kamer streeft ernaar het wetsvoorstel nog vóór de installatie van de nieuwe Tweede Kamer plenair te behandelen.

De VNG is kritisch op het wetsvoorstel en was uitgenodigd voor de deskundigenbijeenkomst. Helaas was er op de korte termijn niemand beschikbaar om namens de VNG deel te nemen, waardoor we hebben volstaan met een position paper. Wel aanwezig waren de volgende partijen:

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 8/12

Openbaar Ministerie, Raad voor de Rechtspraak, Vastgoed Belang, Vereniging Leegstandbeheerders Nederland (VLBN) en een advocaat.

Tijdswinst Het voornaamste doel van het initiatiefwetsvoorstel is tijdswinst bij het ontruimen van gekraakte panden. De termijn hiervoor wordt verkort tot 72 uur. De rechter-commissaris moet volgens het voorliggende wetsvoorstel binnen 72 uur een beslissing nemen. Veel deskundigen spreken tegen dat het wetsvoorstel voor tijdswinst zorgt. Van Aert (Openbaar Ministerie) bepleit dat de rechter- commissaris geen stempelmachine is. Bij een voorstel tot ontruiming verwacht deze een dossier van de officier van justitie. Het opstellen van een dossier kost tijd, evenals het zorgvuldig beoordelen van het dossier. Daardoor is het onmogelijk dat er binnen 72 uur een besluit tot ontruiming kan worden afgegeven. De bewijslast ligt op dit moment bij de krakers en straks bij het Openbaar Ministerie; daardoor duurt het langer voordat een ontruiming kan worden aangekondigd. “Als uitvoerder van deze wet zou ik zeggen: voer deze niet in,” besluit Van Aert.

Twijfels De Raad van de Rechtspraak heeft grote vraagtekens bij het nut, de noodzaak en de haalbaarheid van het wetsvoorstel. Op dit moment heeft de gemeente de mogelijkheid om direct tot ontruiming over te gaan, namelijk bij gevaarlijke situatie of dreiging van een gevaarlijke situatie. Die mogelijkheid verdwijnt volgens de Raad bij het nieuwe wetsvoorstel. Bovendien kan in de huidige situatie één kraker optreden als vertegenwoordiger van de hele groep krakers. Bij tussenkomst van de rechter-commissaris treedt het principe van persoonlijke aansprakelijkheid op, waardoor alle krakers individueel gehoord moeten worden. Zij hebben in die praktijk tevens zwijgrecht en andere rechten.

Advocaat Wijngaarden stelt dat huidige problemen bij de handhaving van het kraakverbod niet worden weggenomen met het wetsvoorstel. Er zullen volgens hem twee procedures naast elkaar kunnen lopen, in plaats van één: namelijk een kort geding én een procedure via de rechter- commissaris. Dat zorgt voor tijdsverlies. Hij mist bovendien enkele zaken in het wetsvoorstel. Zo is er niks geregeld voor rechtsbijstand voor krakers, staat er niks over de inzage in stukken en krijgen krakers geen tijd om zichzelf te verdedigen (althans, niet in een procedure binnen 3 dagen).

Leegstand Verschillende sprekers zijn het eens dat een oplossing voor het geschetste probleem van de indieners ligt in het beleid op leegstand en woningnood. De heer Wijngaarden mist de inbedding van dit wetsvoorstel in dat beleid: “als je het symptoom wil bestrijden, bestrijd dan ook de oorzaak.” De term ‘frictieleegstand’ wordt gemunt door Van der Poel van de Vereniging Leegstandsbeheerders Nederland. De leegstand die bestaat tussen het moment van vertrek uit een pand en het moment dat een nieuwe eigenaar zich vestigt. Hier bestaat een probleem, wat krakers aan kan trekken. Er moet beleid worden gemaakt om leegstand te voorkomen, dat komt de leefbaarheid ten goede. Hij stelt dat eigenaren (van panden) geprikkeld moeten worden om wat te doen met hun frictieleegstand.

Vastgoed Belang neemt een ietwat andere positie in dan de andere sprekers; mevrouw Noordermeer hamert op de schade die krakers veroorzaken. Zij schenden het eigendomsrecht en

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 9/12

zorgen voor schade. Als – niet al te aansprekend – voorbeeld noemt zij een kraker die kaarsen als lichtbron gebruikt en in slaap valt. De overheid moet volgens haar ook naar de belangen van de eigenaren kijken, in verband met het verhalen van geleden schade.

Inbreng Eerste Kamer In de gestelde vragen door de Eerste Kamerleden werden een aantal algemene onderwerpen aangestipt, die ook naar voren komen in hetgeen hierboven is geschreven. Nicolaï (PvdD) bond nog een debat aan met enkele deskundigen. Volgens hem blijft onder het nieuwe wetsvoorstel de huidige praktijk bij de handhaving van het kraakverbod mogelijk. De deskundigen spreken dit tegen, maar Nicolaï bleef tegensputteren. Uit de vragen van overige Eerste Kamerleden blijkt dat maar weinig partijen voor het voorstel zijn. Met vragen als: “hoe kan ik nu nog voor het wetsvoorstel zijn, als de beoogde tijdswinst wordt weersproken?” lieten enkele fracties hun standpunt al doorsijpelen.

Er werd verder nog stilgestaan bij het punt dat het vooral een Amsterdams probleem is. Dit wordt bevestigd door de deskundigen. Van Aert (OM) was hier kritisch over: volgens haar is de discussie in de Amsterdamse gemeenteraad door een mediahype landelijk gemaakt. Deze discussie was niet gebaseerd op feiten en ging slechts in op het gekozen beleid in Amsterdam. Daar was het beleid om niet op te treden bij heterdaad; waardoor het idee leefde dat er niet werd opgetreden. Er was bovendien geen noodzaak om op te treden, omdat krakers vrijwilliger vetrokken. Het beleid schijnt recent gewijzigd te zijn, waardoor nu een sterke afname van het aantal krakers (in Amsterdam) te zien is.

De verdere behandeling van het initiatiefvoorstel-Koerhuis en Van Toorenburg in de Eerste Kamer is via deze link te volgen.

Parlementaire agenda de komende weken

Datum Onderwerp Soort overleg1 17-03-2021 Verkiezingen 31-03-2021 Installatie nieuwe Kamerleden 05-04-2021 Uitvoeren breed offensief (35394) WO 07-04-2021 Duurzaam vervoer AO

1 AO = Algemeen Overleg PV = Procedurevergadering EK = Eerste Kamer RTG = Ronde Tafel Gesprek Ges = Gesprek SO = Schriftelijk Overleg In = Inbreng TB = Technische Briefing NO = Nota Overleg TK = Tweede Kamer Pet = Petitie VAO = Verslag van een Algemeen Overleg Pl = Plenair WO = Wetgevingsoverleg

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 10/12

14-04-2021 Openbaar vervoer en taxi AO 22-04-2021 Klimaatakkoord gebouwde omgeving AO 22-04-2021 Initiatiefnota van de leden Van Aalst en Helder “Geen plaats voor NO geweld in het openbaar vervoer” 20-05-2021 Bescherming persoonsgegevens AO 26-05-2021 Criminaliteitsbestrijding AO 27-05-2021 Mensenhandel en prostitutie AO 27-05-2021 Circulaire economie AO 27-05-2021 Nationale veiligheid en crisisbeheersing AO 02-06-2021 Coffeeshopbeleid AO 09-06-2021 Adoptie AO 10-06-2021 Water AO 16-06-2021 Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) AO 16-06-2021 Georganiseerde criminaliteit/ondermijning AO

Lange termijn plenaire vergadering

23 – 25 maart (week 12): • Debat over de Europese top van 25-26 maart 2021

30 maart – 1 april (week 13) Nader te bepalen

6 – 8 april (week 14) • 35515 Wet bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg (gegevensuitwisseling in het zorgdomein) • 35335 Initiatiefwet (PvdA) over invoering minimumuurloon (voortzetting) • 35513 Wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen en enige andere wetten in verband met het versterken van de democratische legitimatie van gemeenschappelijke regelingen • VAO Circulaire economie (AO d.d. 02/12) • VAO Medisch specialistische zorg/ ziekenhuiszorg/ patiëntveiligheid/medisch beroepsgeheim/ kwaliteitszorg (AO d.d. 09/11) • VAO Vreemdelingen- en Asielbeleid (AO d.d. 24/09) • VAO Langer Thuis/Dementiezorg/PGB/Wijkverpleging/Wmo (AO d.d. 11/11) • VAO Armoede- en schuldenbeleid (AO d.d. 10/12) • VSO Besluit maatregelen kunststof drankverpakkingen (30 872, nr. 247) • VSO Afstemming vermogensnormen voor kwijtschelding lokale heffingen (32 315, nr. 15) • VAO Cybersecurity (AO d.d. 09/12)

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 11/12

• VAO Bouwen (AO d.d. 09/12) • VSO Verkeersveiligheid (Kamerstuk 29 398, nr. 889)

Het Lobbymemo Den Haag & Brussel wordt gemaakt door: Den Haag: Eric de Rijk, Richard van Vliet en Jesse de Jong Brussel: Team Europa

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 12/12