Demokrat Parti Döneminde Adana'da Gündelik Hayat
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİNDE ADANA’DA GÜNDELİK HAYAT DOKTORA TEZİ Gülten MADENDAĞ Enstitü Anabilim Dalı : Tarih Enstitü Bilim Dalı : Cumhuriyet Tarihi Tez Danışmanı: Prof. Dr. Enis ŞAHİN MAYIS - 2018 ÖNSÖZ Türkiye’de edebiyat ve sinema dünyasına en fazla malzeme sunan şehirlerden biri Adana’dır. O malzemeyi işleyerek sanata dönüştüren kişiler de aynı şehrin bağrından kopmuştur. Şehir bulunduğu bölge itibariyle verimli topraklarından alınan ürünlerle bedeni, hakkında yazılan/çizilen eserlerle ruhu doyuran bir yer olma özelliğine erişmiştir. Üretim ve sanatla böylesine hemhal olmuş bir şehrin bitmek tükenmek bilmeyen kavga ve cinayetleri bir çelişki gibi görünse de bunu, Adana’nın şahsına münhasır kimliğinin bir parçası olarak görmek mümkün. Köklü ve zengin geçmişi olan Adana’nın uzun tarihinden kısa ama ayrıntılı bir kesit sunmaya çalışmış olan bu tezin ortaya çıkmasında birden fazla insanın emeği söz konusu olmuştur. Bu doğrultuda öncelikle danışman hocam Prof. Dr. Enis Şahin’e teşekkür ederim. Tez süresince stres ve kaprislerime katlanarak bana anlayış gösteren aileme ve arkadaşlarıma özür ve teşekkür borçluyum. Özellikle katkı ve destekleri için Doğanay Sofuoğlu’na, Rezzan Madendağ’a ve Dilek Fidan’a çok teşekkür ederim. Son olarak, benimle yaşamındaki en değerli iki şeyi; zamanını ve emeğini paylaşan Tuncay Bilecen’e herşey için gönülden teşekkür ederim. Ne yapsam bu borcu ödeyemem. Gülten MADENDAĞ Mayıs 2018 İÇİNDEKİLER KISALTMALAR ............................................................................................................ v ÖZET ............................................................................................................................... vi SUMMARY ................................................................................................................... vii GİRİŞ ............................................................................................................................... 1 BÖLÜM 1: DP’NİN İKTİSAT POLİTİKALARININ ADANA’DAKİ ETKİLERİ ..................................................................................................................... 19 1.1. DP’nin İktisat Politikaları ........................................................................................ 19 1.2.Tarımda Yaşanan Gelişmeler .................................................................................... 22 1.2.1. Tarımda Makineleşme.................................................................................... 27 1.2.2. Pamuk Üretimi ............................................................................................... 36 1.3. Sanayide Yaşanan Gelişmeler .................................................................................. 47 1.3.1. DP Döneminde Adana’da Açılan Üretim Tesisleri ....................................... 52 1.3.1.1. Bossa Ticaret ve Sanayi İşletmeleri T.A.O ....................................... 53 1.3.1.2. Paksoy Yağ ve Sabun Fabrikası, Paksoy Ticaret ve Sanayi A.Ş. ...... 55 1.3.1.3. Çimento Fabrikası ............................................................................. 55 1.3.1.4. Güney Sanayii ................................................................................... 56 1.3.1.5. Paktaş Pamuklu Dokuma Fabrikası ve Diğer Fabrikalar .................. 57 1.3.1.6. Pamuk Ticaret ve Sanayi T.A.Ş. ....................................................... 58 1.3.1.7. Akdeniz Nebati Yağlar ve Tekstil Sanayi İşletmeleri T.A.O ............ 58 1.3.1.8.Adana Şeker Fabrikası ........................................................................ 58 1.4. Seyhan Barajı’nın Açılması ..................................................................................... 60 1.5. DP İktisadi Faaliyetlerinin Adana Gündelik Hayatındaki Tezahürleri .................... 71 BÖLÜM 2: ADANA’DA SOSYAL HAYAT .............................................................. 82 2.1. Boş Zaman Değerlendirme Alanı Olarak Eğlence Hayatı ....................................... 82 2.1.1. Adana’da Barlar ve Gece Hayatı ................................................................... 84 2.1.2. Sinemalar ....................................................................................................... 92 2.1.3. Kahvehaneler ................................................................................................. 98 2.2. Kültür Sanat Hayatı ................................................................................................ 103 i 2.2.1. Tiyatro .......................................................................................................... 103 2.2.2. Edebi Yaşam ................................................................................................ 114 2.2.3. Halk Eğitim Merkezi ve Derneği’nin Faaliyetleri ....................................... 120 2.3. Sosyo-Kültürel Hayatın Diğer Alanları ................................................................. 121 2.3.1. Muhtelif Etkinlikler...................................................................................... 121 2.3.2. Yeni Yıl Kutlamaları .................................................................................... 122 2.3.3. Millî Bayram Kutlamaları ............................................................................ 123 2.4. Spor Faaliyetleri ..................................................................................................... 126 2.4.1. Futbol ........................................................................................................... 127 2.4.2. Su Sporları ................................................................................................... 129 2.4.3. At Yarışları ................................................................................................... 130 2.4.4. Güreş ............................................................................................................ 131 2.4.5. Diğer Spor Faaliyetleri ................................................................................. 133 2.5. Sosyal Yaşamda Kadın ve Erkek Tezahürleri ........................................................ 133 2.6. Toplumsal Örgütlenmeler ...................................................................................... 141 2.6.1. Dernek, Cemiyet ve Kulüpler ...................................................................... 141 2.6.2. Sendikalar .................................................................................................... 143 2.7. Basın Organları ...................................................................................................... 146 2.7.1. Yeni Adana Gazetesi .................................................................................... 147 2.7.2. Demokrat Gazetesi ....................................................................................... 149 2.7.3. Türk Sözü Gazetesi ...................................................................................... 150 2.7.4. Bugün Gazetesi ............................................................................................ 151 2.7.5. Köylü Sesi Gazetesi ..................................................................................... 152 2.7.6. Vatandaş Gazetesi ........................................................................................ 153 2.7.7. Diğer Gazeteler ............................................................................................ 154 BÖLÜM 3: DP DÖNEMİNDE ADANA’DA GÜNDELİK HAYATTA KARŞILAŞILAN SORUNLAR ................................................................................. 155 3.1. Asayiş Sorunu ........................................................................................................ 155 3.1.1. Kumar .......................................................................................................... 162 3.1.2. Cinayet ve Yaralama .................................................................................... 163 3.1.3. Hırsızlık ........................................................................................................ 165 ii 3.1.4. Fuhuş ............................................................................................................ 167 3.1.5. Kaçakçılık .................................................................................................... 168 3.2. Karaborsa ............................................................................................................... 170 3.3. Sağlık Sorunları ...................................................................................................... 174 3.3.1. Trahom ......................................................................................................... 176 3.3.2. Şap Hastalığı ................................................................................................ 177 3.3.3. Asya Gribi .................................................................................................... 178 3.3.4. Sıtma ............................................................................................................ 179 3.3.5. Verem ........................................................................................................... 181 3.3.6. İlaç ve Hastane Sorunu ................................................................................ 184 3.4. Şehrin Diğer Sorunları ........................................................................................... 186 3.4.1. Gürültü Kirliliği ..........................................................................................