Niezależne pismo Polaków na Ukrainie Wesołych Świąt

i szczęśliwego Nowego 2013 Roku!

Z okazji Świąt Bożego Narodzenia oraz Nowego 2013 Roku przekazuję wydawcom i czytelnikom Kuriera Galicyjskiego serdeczne życzenia szczęścia, zdrowia, pomyślności oraz spełnienia wszystkich marzeń! k urier g alicyjski www.kuriergalicyjski.com Henryk Litwin 14 grudnia 2012 – Nadzwyczajny i Pełnomocny Ambasador 14 stycznia 2013 Rzeczypospolitej Polskiej na Ukrainie nr 23-24 (171-172)

Każdy z nas ma na tyle dużą dłoń, że może z niej uczynić Betlejem. Każdy z nas ma na tyle ciepłe serce, że może przyjąć nowonarodzoną miłość... Do tego wystarczy tylko wiara i nadzieja, a miłość przyjdzie sama... Radosnych Świąt! www.kuriergalicyjski.com – internetowa gazeta codzienna Kupując nasze pismo, wspomagasz słowo polskie na Wschodzie 2 Przegląd wydarzeń 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Koniec świata, rząd upadł! Samorząd, biznes Z nadejściem grudnia 2012 roku wzrosły obawy – czy aby na pewno Majowie i nauka – wieszczący koniec świata nie mieli racji. Nic zatem dziwnego, że wszelkie informacje pojawiające się w mediach, opatrzone tytułem przywodzącym na myśl horyzonty współpracy apokaliptyczne wydarzenia, cieszą się ogromną popularnością. Nawet sceptycy sięgają do nich powodowani lekkim niepokojem, czy nie należało uwierzyć India- 10 grudnia w siedzibie Konsulatu Generalnego RP nom. A jako, że jednym z istotniejszych zadań, jakie stawiane są przed dziennika- w Łucku odbyła się międzynarodowa konferencja, rzem, jest umiejętne i skuteczne zachęcenie czytelnika by sięgnął właśnie poświęcona współpracy polsko-ukraińskiej. Udział po jego artykuł, nie dziwi wysyp tekstów sugerujących, że coś się dzieje… w spotkaniu pt. „Polsko-ukraińskie granice współpracy. Możliwości. Bariery. Strategia”. Spotkanie zorganizo- w grę wchodziły nieznane nam za- Czy wystarczającą – wskaże de- wał komitet gospodarki komunalnej Izby Handlowej kulisowe rozgrywki, a być może po cyzja parlamentu. Nie jest bowiem prostu nie znaleziono w tym czasie powiedziane, że musi on zaakcep- w Warszawie. Wzięli w nim udział przedstawiciele władz, lepszego kandydata na ten urząd. tować tę propozycję. Jeśli Azarow biznesu i organizacji pozarządowych obu państw. Po przyjęciu dymisji typowanych nań spełni oczekiwania Janukowycza, było kilku polityków, w tym sekretarz który uzależnia ponowne objęcie Rady Bezpieczeństwa Narodowego fotela premiera od tego, kogo kan- i Obrony Ukrainy Andrij Klujew, wice- dydatowi uda się „przyciągnąć do AGNIESZKA SAWICZ premier Walery Choroszkowski oraz, swojej ekipy”, być może zgodnie z jak się wydaje faworyt, Serhij Arbu- zapowiedziami doliczy sobie kolej- Nagłówki krzyczące o kolejnej zow, przyjaciel Ołeksandra Janu- ne dni urzędowania. Wiele zależy ewakuacji Czarnobyla z całą pew- kowycza i syn Walentyny Arbuzow, też od rozgrywek pomiędzy Partią nością doskonale wpisały się w nurt pani prezes należącego do prezy- Regionów a innymi ugrupowania- dziennikarstwa alarmistycznego. Na denckiego potomka Wszechukraiń- mi. Swoboda już zapowiada, że nie kilka dni przed magiczną datą 21 skiego Banku Rozwoju. Na pierwszy poprze tej kandydatury, nawet, jeśli grudnia bieżącego roku sprawiły, że rzut oka namaszczenie Arbuzowa miałaby być gwarancją dokończenia mało kto odszukał w pamięci fakt, iż byłoby z punktu widzenia głowy już powziętych kroków i równowagi tamtejszą elektrownię jądrową za- państwa dobrym posunięciem, gdyż w kraju, dla Bat’kiwszczyny takie mknięto definitywnie w 2000 roku i ta kandydatura skonsolidowałaby rozgrywki – to kpiny z ukraińskiego nie powinna nam w niczym zagrażać. władzę w rękach pierwszej rodziny społeczeństwa i z samego Azarowa, AGNIESZKA RATNA monstrował zrealizowany w Polsce Nasuwały skojarzenia z kolejną awa- w kraju. Ale można było spodziewać zwłaszcza, że kontynuacja dotych- tekst i zdjęcie projekt rozwoju sfery komunalnej rią i skażeniem radioaktywnym, które się, że raz jeszcze Janukowycz oka- czasowej linii politycznej i gospodar- i zapewnił, że te doświadczenia pokryje Europę. Dopiero zagłębienie że się wytrawnym graczem i nie po- czej nie budzi entuzjazmu wśród Program przewidywał pracę w gotowy jest przekazać partnerom się w treść artykułów skutkowało stawi na konia, który wydaje się zbyt Ukraińców. W sytuacji, gdy Partia sekcjach, gdzie omawiano dokładnie z Wołynia. A wicemer Łucka Wasyl westchnieniem ulgi – jeśli cokolwiek oczywistym typem. Nie raz już po- Regionów nie posiada wymaganych rozszerzenie współpracy międzyre- Bajcym podkreślił, że doświadcze- pokrywało jakieś terytoria – to śnieg, kazywał, że potrafi wyciągać z szu- 226 głosów zapewniających prze- gionalnej, w szczególności w ramach nia sąsiadów zza Bugu są bardzo który zasypał Czarnobyl. Stał się on flady polityków przygotowywanych forsowanie prezydenckiej propozycji, międzynarodowych programów fi- przydatne i dla Ukraińców. przyczyną awarii energetycznych i po- do pełnienia ważnych państwowych może to rzeczywiście wyglądać na nansowych, współpracy ekonomicz- „Pół roku wstecz w składzie de- wodem wywiezienia z zamkniętej strefy stanowisk poza czujnymi oczyma przedłużanie politycznej agonii. Bądź nej, współpracy pomiędzy uczelniami legacji Wołynia na zaproszenie Izby wciąż pracujących tam osób, co wraz z politycznych konkurentów i dzien- na pretekst aby zbudować podwaliny Wołynia, Warszawy, Torunia i innych Handlowej odwiedziłem Polskę – ograniczeniem wjazdów do zony i za- nikarzy, prezentował kandydatury współpracy rządzącego ugrupowa- polskich miast. Jak podkreślił w sło- mówi pan Bajcym – mieliśmy zorgani- wieszeniem przygotowań do obcho- niespodziewane, lecz na pewno nie nia z komunistami. Tylko oni bowiem wie wstępnym konsul generalny w zowaną wycieczkę do Kalisza i innych Łucku Krzysztof Sawicki, konferencja miast, które są częścią aglomeracji. dów dnia likwidatora, poświęconego nieprzemyślane. nie odżegnują się w tej chwili od po raz pierwszy zebrała przedsta- Odwiedziliśmy wiele przedsiębiorstw pamięci osób, które oddały zdrowie Jak się jednak okazało, ziścił się takiej możliwości, lecz z pewnością wicieli biznesu i nauki obu państw. własności komunalnej, które zajmują i życie ratując świat, było jedynymi wariant w najmniejszym chyba stop- ich głosy musiałyby być brane pod Konsul wyraził też nadzieję, że to się produkcją i dystrybucją energety- wartymi odnotowania konsekwencja- niu brany pod uwagę. Prezydent za- uwagę podczas tworzenia nowej eki- spotkanie będzie sprzyjało aktywiza- ki, ciepła, prądu, przetwórstwem od- mi obfitych opadów. proponował parlamentowi ponownie py rządzącej. Azarow stałby się tym cji dwustronnej współpracy w ramach padów, kanalizacją. Byłem przyjem- Tylko kto by o tym przeczytał, kandydaturę Mykoły Azarowa na samym marionetką w rękach dwóch „Partnerstwa Wschodniego”. nie zadziwiony organizacją ich pracy. gdyby nie dramatyczne tytuły publi- urząd premiera. ugrupowań, a w sytuacji, gdyby nie Wicewojewoda wołyński Edward Na przykład, w mieście na 110 tys. kacji? W takiej sytuacji można się za- udało im się dojść do porozumienia Stojew w imieniu władz podziękował mieszkańców w przedsiębiorstwie, Podobnie niewielu Polaków od- stanawiać, czy zwycięstwo Azarowa i przepadłby w głosowaniu, stanie się organizatorom – Izbie Handlowej z podobnym do „Łuckciepło”, pracuje notowałoby być może fakt, że u są- w wyborach parlamentarnych nie ofiarą walki o władzę. Warszawy i Konsulatowi Generalne- zaledwie 9 osób, a na przedsiębior- siadów nastąpiły zmiany w rządzie, było przeprowadzonym w białych Jeśli ta wersja wydarzeń nie mu RP w Łucku. Według pana Sto- stwie kanalizacyjnym – 2. Najbar- gdyby nie alarmowano, że rząd ten rękawiczkach manewrem, mającym jest tylko kolejną teorią spiskową jewa, to właśnie dzięki tym organiza- dziej podobał mi się zakład utylizacji po prostu upadł. Dramatyzm sło- na celu osiągnięcie jak największych to może faktycznie stwierdzenie, iż cjom na Wołyniu odbyło się najwięcej odpadów. Zajmuje on 12 hektarów i wa „upadek” jest nieporównywalnie korzyści politycznych, finansowych ukraiński rząd upadł, nie było spro- spotkań i imprez o różnorodnej tema- w 100% przetwarza odpady z miasta większy, niż słowa „zmiana”, a jeśli i ugruntowującym władzę Janukowy- kurowane na wyrost? A jeśli „coś w tyce – od sfery kultury poczynając, i okolicznych miejscowości. Zakład jeszcze napisać, zgodnie z prawdą, cza. Wystawiając kandydaturę pre- tym jest” – to kto wie, czy sławetne po współpracę biznesową. Dało to całkowicie rozwiązuje kwestię likwi- że zmiana była oczekiwana, to kogo miera w wyborach parlamentarnych, ziarno prawdy nie tkwi także w po- możliwość realizacji wielu projek- dacji odpadów”. by to obeszło, poza wąską grupą można było zakładać, że uzyska głoskach o końcu świata? Wtedy tów. Zaakcentował też uwagę na Na konferencji dużo uwagi po- osób zawodowo zajmujących się znaczne poparcie społeczeństwa. fakt, że czytacie dziś Państwo ten wynikach działalności województwa święcono także kwestii naukowej sprawami wschodnimi? Albo że po prostu zdobędzie poselski artykuł nie powinien osłabić waszej wołyńskiego, jako uczestnika trans programów międzynarodowych, a w Premier Mykoła Azarow zajął mandat. Tym samym, nie dokonując czujności. Kto wie, do jakiej wiedzy granicznego projektu „Euroregion szczególe współpracy polsko-ukraiń- miejsce w Radzie Najwyższej po przewrotu, nie obalając rządu i bu- mieli dostęp Majowie i jakie niespo- „Bug”, szczególnie w ramach współ- skiej. Przy udziale rektora Wschod- październikowych wyborach parla- dując opinię prezydenta dbającego dzianki gotuje nam los. pracy transgranicznej „Polska-Bia- nioeuropejskiego Uniwersytetu im. mentarnych, co pociągnęło za sobą o ład i spokój na politycznej scenie, łoruś-Ukraina” w latach 2007-2013. Łesi Ukrainki Igora Kocana omówio- konieczność rezygnacji z dotychczas Wiktor Janukowycz mógł usunąć go Tekst napisany 12.12.2012 roku, „Cztery projekty transgraniczne już no propozycje współpracy i wymianę zajmowanego urzędu, gdyż zgodnie ze stanowiska, pozornie nie dys- kiedy świat trwał, choć czy miał się zostały wprowadzone, a ponad dwa- doświadczeń pomiędzy uczelniami z ukraińskim prawem deputowany nie kredytując. Jednak rola pierwszego dobrze, można było mieć wątpli- dzieścia jest w stadium podpisywania Wołynia i Warszawy, Torunia, Bruk- może piastować stanowiska w orga- pośród ministrów jest nieporówna- wości. Jeżeli nadal macie Państwo umów – podkreślił. – Ogólna wartość seli, Paryża i Berlina. pozyskanych środków pomocy tech- Na zakończenie podpisano pro- nach władzy państwowej. Co praw- nie bardziej intratna, niż jednego możliwość podziwiania jego piękna nicznej dla województwa w ramach tokoły intencyjne o współpracy po- da konstytucja Ukrainy nie wymaga, spośród deputowanych. Za szansę pragnę wam życzyć, aby w Nowym tego programu to 23 mln euro”. między Wyższą Szkołą Bankową powrotu na to stanowisko i Azarow, Roku pozostało ono niezachwiane, a aby po wyborach parlamentarnych Przewodniczący komitetu go- z Torunia, Wschodnioeuropejskim nastąpiła zmiana rządu, nawet, jeśli i stojący za nim oligarchowie mogli zmiany następowały tylko na lepsze. spodarki komunalnej Izby Handlowej Uniwersytetem i Izbą Handlową w w fotelach deputowanych zasiadło być gotowi zapłacić wysoką cenę. Autorka. z Warszawy Zenon Kiczka, zade- Warszawie. także kilku ministrów, lecz przyjmując 3 grudnia 2012 roku dymisję Azaro- wa Wiktor Janukowycz odwołał całą Wesołych Świąt Bożego Narodzenia Z okazji nadchodzących Świąt Radę Ministrów. To już bowiem znaj- i Szczęśliwego Nowego Roku! Bożego Narodzenia i Nowego Roku duje się w zapisach najwyższej usta- Życzymy świeżych sił do nowych osiągnięć, życzę Czytelnikom „Kuriera Galicyjskiego” wy w państwie – dymisja premiera sukcesów w karierze, harmonii, dobrobytu wielu radosnych i ciepłych chwil,odpoczynku jest równoznaczna z dymisją rządu. rodziny, przyjaciół wiernych i wiarygodnych przy rodzinnym stole oraz mnóstwa pomyślności Zmian takich spodziewano się partnerów w dobrych sprawach! w życiu prywatnym i zawodowym. już od kilkunastu miesięcy, jednak Z poważaniem równocześnie pozycja premiera wy- Pracownicy Centrum Sprzyjania Rozwoju Biznesu – Zachodnioukraińskiego prof. dr hab. Aleksander Bobko dawała się niezachwiana. Być może Przedstawicielstwa Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej rektor Uniwersytetu Rzeszowskiego 3 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Prasa polska o Ukrainie wybrał i opracował Ihor Żdanow, szef Centrum Polityki Charkowscy meteorolodzy za- nia, czy Bonhevi miał upoważnienie Jest szansa KRZYSZTOF SZYMAŃSKI Otwartej w Kijowie. – Komuniści tym pewniają, że w mieście i okolicy 21 Gas Natural do podpisania umowy. na podpisanie razem stawiają większe żądania. grudnia końca świata nie będzie, ale Ukraińscy dziennikarze ustalili tylko, umowy stowarzyszeniowej w drugiej Unia Europej- Chcą preferencji i stanowisk. Przy- nadejdą za to prawdziwe mrozy, do że jest to prawnik z hiszpańskiej połowie 2013 r. Większość państw ska nie spełni pomina, że przedstawiciel komuni- minus piętnastu stopni w nocy. kancelarii, która ma biuro w Kijowie. UE nie opowiada się na razie za pod- się jako organi- stów stracił niedawno stanowisko Koniec świata Korowody trwały tydzień. Do- pisaniem umowy stowarzyszenio- zacja, póki nie szefa ukraińskich służb celnych. w bunkrze. ta.s piero w piątek Gas Natural i władze wej z Ukrainą. Wynegocjowany rok będzie w niej Ukrainy – oświadczył Żdanow nie podziela jednak 29-11-2012 Ukrainy zamknęły sprawę i uznały, temu dokument miał stworzyć strefę prezydent Gruzji Micheil Saakasz- opinii ekspertów, którzy dowodzą, że nie wiąże ich podpisana umowa. wolnego handlu między dwoma ob- wili. Przekonuje on, że zarówno że komuniści nie chcą wspierać Pytanie teraz brzmi - kim był ta- szarami i zbliżyć Ukrainę do Unii. Ukraińcy jak i jego rodacy mają peł- Partii Regionów i prezydenta Wikto- Ukraina stała jemniczy pan Bonhevi, który podpi- Ale aresztowanie Julii Tymoszenko ne prawo, by uważać się za człon- ra Janukowycza z powodu niespeł- się bohaterem sał kontrakt za 1,1 mld dol? i zastrzerzenia wobec przejrzystości ków rodziny europejskiej. nionych obietnic wyborczych doty- skandalu jak z filmowej farsy. Rząd Skandal z gazoportem ostatnich wyborów parlamentarnych Saakaszwili przyjechał na czących np. Rosji, w tym nadania w Kijowie z pompą podpisał umowę kompromituje Ukrainę. sprawiają, że Bruksela woli trzymać Ukrainę jako uczestnik dwóch kon- językowi rosyjskiemu statusu pań- o budowie gazoportu z hiszpańską Andrzej Kublik Kijów na dystans. ferencji, poświęconych europej- stwowego czy członkostwa Kijowa firmą. Ta zaprzeczyła i kilka dni 03.12.2012 Zmiana statusu wzajemnych skiej perspektywie Kijowa i Tbilisi. w strukturach integracyjnych autor- wyjaśniano, kim był Hiszpan, który stosunków może nastąpić w drugiej Spotkania z prezydentem Ukrainy stwa władz na Kremlu. – Ukraińscy podpisał umowę. Teraz pod zna- UE chciała- połowie 2013 roku, w czasie szczytu Wiktorem Janukowyczem, który komuniści nie są ideowi. Polityka kiem zapytania stanęła wiarygod- by podpisać Partnerstwa Wschodniego w Wilnie, przebywa obecnie za granicą, nie prorosyjska nie jest powodem ich ność Ukrainy w międzynarodowych umowę stowa- którego gospodarzem będzie stojąca zaplanowano. decyzji. Nie utworzą z Partią Regio- projektach gospodarczych. rzyszeniową wtedy na czele UE Litwa. – Będzie- - Powinniśmy należeć do euro- nów większości, ale mogą popierać W zeszłym tygodniu w świetle z Ukrainą na szczycie Partnerstwa my wspierać prezydencję litewską, pejskiej rodziny narodów. Europa ją w głosowaniach nad projektami jupiterów rządowa Agencja ds. In- Wschodniego w listopadzie przy- żeby szczyt Partnerstwa Wschod- nigdy nie będzie pełnowartościowa, ustaw – zaznacza Żdanow. westycji i Projektów Narodowych szłego roku w Wilnie, ale zastrzega, niego stał się sukcesem. I umowa póki Ukraina nie stanie się jej czę- Być może komuniści obawiają podpisała umowę o budowie za 1,1 że wcześniej Kijów musi spełnić stowarzyszeniowa z Ukrainą to jedno ścią. Mamy nadzieję, że i nam uda się ekspansji nacjonalistycznej Swo- mld dol. terminalu do odbioru skro- odpowiednie warunki, m.in. ws. pro- z możliwych osiągnięć tego szczytu. się to osiągnąć – mówił Saakaszwili. body, którą nazywają faszystowską. plonego gazu w Odessie. Według blemu „selektywnego wymiaru spra- Ale oczywiście Ukraina do tej pory – Wszelkie korzyści, wypływające z Partia Regionów ogłosiła, że „każda zapowiedzi władz Ukrainy hiszpań- wiedliwości”. powinna przedsięwziąć poważne członkostwa Ukrainy w UE staną się formuła koalicji jest dopuszczalna”, ski koncern Gas Natural Fenosa Tak brzmią przyjęte przez mi- reformy wewnętrzne, szczególnie korzyściami dla Europy. Tak, Ukra- w tym z dotychczasową opozycją. miał objąć 75 proc. akcji konsor- nistrów spraw zagranicznych UE systemu wymiaru sprawiedliwości. ina potrzebuje Europy, ale i Europie Trudne rozmowy cjum, które zbuduje gazoport. wnioski ws. Ukrainy, o których po- Wtedy obopólny sukces jest możliwy Ukraina potrzebna jest w nie mniej- o utworzeniu koalicji. - Chciałbym wam pogratulować informował serwis prasowy szefo- – powiedział wczoraj polskim dzien- szym stopniu – podkreślił. Tatiana Serwetnyk w tej historycznej chwili, gdyż dziś wej unijnej dyplomacji Catherine nikarzom minister spraw zagranicz- Dzień wcześniej w Tbilisi sze- 28-11-2012 uczyniliśmy pierwszy prawdziwie Ashton. To postęp, ponieważ do- nych Radosław Sikorski. fowa unijnej dyplomacji Catherine wielki krok do zapewnienia Ukrainie tąd w ogóle nie padała żadna data Taki scenariusz wydarzeń prze- Ashton ostrzegła nowe gruzińskie Niektórzy Ukra- niezależności energetycznej – po- podpisania wynegocjowanej już rok widuje przyjęte wczoraj oświad- władze przed stosowaniem repre- ińcy zapowiedzi wiedział premier Ukrainy Mykoła temu umowy stowarzyszeniowej i o czenie ministrów spraw zagranicz- sji wobec urzędników związanych o końcu świata, jaki ma nastąpić 21 Azarow, który uczestniczył w cere- pogłębionym handlu. nych Unii Europejskiej. Ministrowie z ekipą Saakaszwilego. Szefowa grudnia, potraktowali całkiem serio. monii wraz z ministrem energetyki UE odkładała to ze względu na stwierdzają w nim, że UE jest dalej dyplomacji UE zaapelowała do pre- Już gromadzą zapasy zapałek, cukru Jurijem Bojką. pogorszenie się na Ukrainie sytuacji zaangażowana na rzecz polityczne- zydenta i premiera Bidziny Iwanisz- i mąki. Obecnie Ukraina importuje gaz w zakresie przestrzegania prawa, w go stowarzyszenia i gospodarczej wilego, którego opozycyjna koalicja Zamożniejsi mogą wydać tysiące tylko z Rosji, ale Kijów nie jest zado- tym politycznie umotywowane – w integracji z Ukrainą, i podkreślają wygrała 1 października wybory par- dolarów na przeczekanie apokalipsy wolony z tej zależności i już prawie ocenie Brukseli – skazanie w ubie- możliwość podpisania wynegocjo- lamentarne, o współpracę w trud- w bunkrze. W Kijowie można znaleźć dwa lata negocjuje z Rosją obniżkę głym roku byłej premier i liderki opo- wanej umowy stowarzyszeniowej nym okresie do czasu nowych wy- takie oferty – osobno dla kobiet i dla cen gazu. Docelowo za pośrednic- zycji Julii Tymoszenko na siedem lat z Ukrainą. Warunkiem jest jednak borów prezydenckich w przyszłym mężczyzn. Mężczyźni za tygodniowy twem terminalu w Odessie Ukra- więzienia. przestrzeganie zasad demokracji, roku. Premier Bidzina zaprzecza, pobyt w schronie musieliby zapłacić ina chce sprowadzać do 10 mld m We wnioskach nazwisko Tymo- a zwłaszcza niestosowanie selek- jakoby aresztowania miały podłoże dziesięć tysięcy dolarów. Kobiety – sześc. gazu rocznie, co stanowi szenko wprawdzie nie pada, ale tywnej sprawiedliwości. Rada ma polityczne i podkreśla, że w kraju siedem tysięcy. Są też propozycje ponad jedną trzecią planowanego w szefowie dyplomacji „27” podkreślili, potwierdzić zobowiązanie do pod- należy przywrócić sprawiedliwość. droższe, ale i bardziej komfortowe tym roku importu gazu z Rosji. że Kijów musi dokonać postępu, jeśli pisania tej umowy, gdy tylko władze Zaraz po wyborach zapowiedział – dwustumetrowy dom z bunkrem, Jednak kilka godzin po ceremo- chodzi o rozwiązywanie kwestii „se- ukraińskie zademonstrują postęp w dochodzenia w sprawie sojuszni- podziemnym wyjściem i windą za nii Hiszpanie zaprzeczyli informa- lektywnego działania wymiaru spra- przestrzeganiu standardów demo- ków Saakaszwilego, którzy naru- 170 tysięcy dolarów. Ukraińscy cjom władz w Kijowie. „Nie podpisa- wiedliwości”. Ministrowie pochwalili kracji. – Wydaje mi się, że to pozy- szyli prawo. dziennikarze znaleźli taką rezydencję liśmy żadnego kontraktu w sprawie misję byłego prezydenta Aleksan- tywne, choć warunkowe stanowisko Saakaszwili: UE nie spełni w Odessie, z zapasem pięciu ton wę- inwestycji w gazoport na Ukrainie, dra Kwaśniewskiego i byłego szefa – stwierdził Sikorski. Nieoficjalnie się bez Ukrainy. gla, własnym wodociągiem i ogrze- nie jesteśmy liderem konsorcjum, europarlamentu Pata Coxa, którzy wiadomo, że polska dyplomacja ika 27-11-2012 waniem, łaźnią, sauną i basenem. które ma zbudować taki terminal, ani obserwowali na Ukrainie proces Ty- wcześniej zabiegała o szybkie pod- W obwodzie zakarpackim mniej nawet tego nie rozważamy” – wydał moszenko. pisanie umowy już teraz, popierała Sojusznicy par- zamożnym oferowane są bunkry z oświadczenie koncern Gas Natural. Wyrazili też oczekiwanie, że ją także Litwa. Jednak większość tii prezydenta drugiej wojny światowej. – W tym, Ale Ukraińcy obstawali przy swoim. władze ukraińskie zajmą się przy- krajów UE była przeciwna takiemu Wiktora Janukowycza, komuniści, który wynajmuję, drzwi są drewnia- – Musiał dojść do technicznych pro- padkami wyroków o charakterze bezwarunkowemu otwarciu wobec nie chcą już wspierać oligarchów ne. Ale mogę wymienić na antywła- blemów w komunikacji - tłumaczyła politycznym bezzwłocznie, a także Kijowa. oraz formować z nimi rządu. maniowe. Zapasy jedzenia też się ukraińska Agencja ds. Inwestycji. poczynią kroki, by zreformować są- – Nie spodziewałem się wiele Komuniści rządzili z Partią Re- znajdą. To przetwory na zimę: ogórki, Wtedy skandal rozpalił się jesz- downictwo, by takie przypadki nie więcej. Dziś chodzi o to, by nie gionów przez ostatnie pięć lat. Po pomidory i grzybki marynowane – cze bardziej. Ukraińska Agencja miały miejsca w przyszłości. zamykać przed Ukrainą drzwi, wyborach parlamentarnych 28 paź- tłumaczyła portalowi Mukachevo.net podała początkowo, że kontrakt „Rada potwierdza swoje zobo- nie odrzucać wypracowanego dziernika, w których otrzymali lep- mieszkanka zakarpackiej wsi Hukły- podpisał menedżer hiszpańskiej wiązanie do podpisania już zainicjo- już dokumentu – powiedział „Rz” szy niż poprzednio wynik (ponad 13 we. Za nocleg w bunkrze chce 200 firmy Jordi Garc~a Tabernero. Ale wanej umowy stowarzyszeniowej i o eurodeputowany Paweł Kowal. proc. głosów), ich pozycja powinna hrywien (77 złotych). Gas Natural odpowiedział, że tego utworzeniu pogłębionej i komplek- Podobnie uważa eurodeputo- się wzmocnić. Ale tak się nie stało. W centrum Symferopola na menedżera nie było wtedy w Kijo- sowej strefy wolnego handlu, gdy wany PO Paweł Zalewski: – Istotne Lider Partii Komunistycznej Petro Krymie grupa młodych ludzi rozdaje wie i to nie on jest na zdjęciach z tylko władze ukraińskie zademon- jest to, że Rada chce kontynuować Symonenko oskarżył Regiony o przechodniom broszury z instrukcją: podpisania umowy. Wtedy Kijów strują działania i rzeczywisty postęp proces stowarzyszenia politycznego „brak programu działań” i stwierdził, „Jak przeżyć koniec świata”. – Lek- poinformował, że umowę podpisał we wspomnianych obszarach, moż- i ekonomicznej integracji Ukrainy, że „żadnych sojuszy w parlamencie cje już są prowadzone. Uczestniczy inny Hiszpan – Jordi Sarda Bonhe- liwie do czasu szczytu PW w Wilnie ale by to się stało, władze ukraińskie tworzyć nie będzie”. w nich po 15–20 osób. Wyjaśniamy, vi. Jednak według dziennika „The w listopadzie 2013 r. Podpisaniu powinny udowodnić, że im na tym Lider tej frakcji w parlamencie że nie należy panikować. W sondażu Financial Times” w hiszpańskim porozumienia mogłoby towarzyszyć zależy i że są gotowe do przeprowa- Ołeksander Jefremow powiedział, portalu telewizji 1+1 tsn.ua 36 proc. koncernie twierdzili, że nie znają otwarcie tymczasowego stosowania dzenia reform. że brakuje trzech głosów do nie- Ukraińców powiedziało, że wierzą w kogoś takiego. – Ta osoba uczest- części umowy” – brzmią konkluzje. Kompromis w zbędnych 226 w 450-osobowej Ra- koniec świata i przygotowują się do niczyła we wszystkich negocjacjach UE: celem stowarzyszenie sprawie Ukrainy. dzie Najwyższej. tego wydarzenia. 38 proc. badanych w imieniu hiszpańskiej firmy – repli- z Ukrainą w listopadzie, Piotr Kościński, – Większość parlamentarna uznało, że doniesienia o apokalipsie kował ukraiński minister energetyki ale są warunki Anna Słojewska będzie niestabilna – mówi „Rz” to brednie. Jurij Bojko. I domagał się sprawdze- 11.12.2012 11-12-2012 4 Wesołych Świąt! 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Pierwsi misjonarze, którzy pró- bowali wprowadzić chrześcijaństwo wśród narodów ówczesnej Europy, natrafili na przeszkodę, zdawało się nie do pokonania. Było nią pradawne WIGILIA pogańskie święto przypadające na Wigilia jest dniem niezwykłym. Wigilia w zasadzie czas przesilenia zimowego, czyli na nie jest świętem, ale w polskiej obyczajowości, ma dzień, kiedy to Słońce góruje w zeni- Cudownych, białych, cie nad zwrotnikiem Koziorożca. Są miłych, radosnych, rangę święta. Nawet Wielkanoc, będąca w Kościele to dni 21 i 22 grudnia, na naszej pół- świętem najważniejszym, przy Wigilii wydaje się być kuli dni najkrótsze, a noc między nimi pogodnych, spokojnych, jest najdłuższą nocą w całym roku. zdrowych Świąt, świętem nieco mniej ważnym. Jeszcze i to jest dziw- U wszystkich ludów europejskich upływających ne, że Wigilii nie świętuje się w ciągu całego dnia, a było to święto najważniejsze, zwane co prawda różnie, ale dotyczące we wspaniałej atmosferze! tylko wieczorem, czyli w czasie od chwili pojawienia tego samego zjawiska. Czy były to się na niebie pierwszych gwiazd, do północy. Wtedy rzymskie Saturnalia, czy germański to zaczyna się we wszystkich kościołach pasterka, Jul, czy Święto Godowe Słowian, zawsze chodziło o obchody odra- czyli uroczysta msza pasterska, zwana tak na pa- dzającego się Słońca. Od tego mo- miątkę przybycia do Betlejem okolicznych pasterzy. mentu noce stawały się coraz krót- Msza pasterska to jednocześnie początek już praw- sze, i była realna nadzieja na koniec U Słowian święto Godów było pięknego Diducha z nie bylekąd, bo uporczywej zimy. Były to święta wie- również świętem zmarłych przod- ze Lwowa! dziwego święta, czyli Bożego Narodzenia. Wigilia lodniowe i bardzo radosne. Ludzie ków. Palono wtedy na cmentarzach Siano ścielono pod obrusem na jest więc stosunkowo krótka. Od pokazania się nie pracowali, ucztowali, odwiedzali wielkie ogniska, aby dusze zmarłych wiele wieków przed przyjęciem chrze- się, obdarowywali się prezentami. miały gdzie się ogrzać. Teraz pali ścijaństwa i naprawdę nie miało ono gwiazd, czyli według polskiego zwyczaju, od Żadne wysiłki ambitnych księży nie się świeczki i znicze, nie za bardzo nic wspólnego ze stajenką betlejem- pokazania się pierwszej gwiazdki, do północy. potrafiły oduczyć Europejczyków wiedząc, dlaczego się to robi. Praw- ską. Było wyrazem jakiegoś magicz- tego święta, aż ktoś wpadł na po- dopodobnie jedno puste miejsce przy nego działania, o którym już wszyscy Szymon Kazimierski dniem oficjalnie ogłoszona. Powie- stole wigilijnym nie czekało kiedyś na zapomnieli. Wmówiono nam, że to działbym, że jest oficjalnie uznana zabłąkanego wędrowca, a przezna- sianko jest pamiątką siana, którym Początki świętowania przez Kościół za dzień niepostny! Ale czone było dla duszy jakiegoś dziad- Matka Boska przykrywała nagiego Bożego Narodzenia jednocześnie, Kościół nie nakazując, ka, wujka czy teściowej. Jezuska… Również Gwiazda Be- Czym więc jest Wigilia i skąd ta zachęca do stosowania postu w Wi- tlejemska, z jaką kiedyś kolędnicy dziwna nazwa? – Nazwa nie jest pol- gilię. Byłby to więc taki nieoficjalny Choinka i święty Mikołaj obchodzili domy sąsiadów, nie była ska. Pochodzi z języka łacińskiego post, który ma miejsce chyba jedynie Wigilia ma oczywiście wiele gwiazdą, a Nowym Słońcem, które i oznacza czuwanie, pełnienie warty, Polsce. Wydaje się, że Kościół nie nowych, nieznanych Słowianom rodziło się w czasie Święta Godów. straż. Jest to okres, w czasie którego może ogłosić Wigilii dniem postu, ale elementów, jak choinka czy Święty Swego czasu chrześcijaństwo mamy czuwać, oczekując narodzin chciałby, żeby wierni, tak prywatnie, Mikołaj. Choinka, import z Niemiec, napracowało się niemało, żeby wy- Pana Jezusa. A że takie oczekiwa- od siebie, w tym dniu jednak pości- korzenić pozostałości pogaństwa, a nie jest radosne, od wieków starano li. Dziwne. – Nieprawdaż? Nie takie teraz mówi się o próbach pozbycia się je odpowiednio ubarwić, aby było może dziwne, jeśli się na to spojrzy się w czasie Świąt zwyczajów i za- jeszcze radośniejsze. Z tego czuwa- nieco szerzej. Prawo kanoniczne chowań chrześcijańskich. Nowe, jak nia zrobiła się najfajniejsza służba obowiązuje na całym świecie i ono Ozdobny Diduch ze Lwowa prawie wszystko co nowe, idzie ze wartownicza, jaką zna świat i na nie nakazuje postu w Wigilię. Dozwa- (Wikipedia) Stanów Zjednoczonych. długo przed 24 grudnia nie można la się jednak zachowywać regionalne Merry Christmas (wymowa – się wprost doczekać, kiedy zostanie zwyczaje związane z tym dniem. A mysł, żeby podstawić pod to święto meri krysmas), to angielskie pozdro- na nas nałożony ten obowiązek. W polski zwyczaj akurat nakazuje w datę Urodzenia Pańskiego i tak oto wienie świąteczne. Wesołych Świąt, pod koniec grudnia powstało świę- powiedzielibyśmy po polsku. Merry to Bożego Narodzenia. Mamy więc – wesoły. Christmas – skrót od peł- święto niby to chrześcijańskie, ale nej wersji Christ’s mass, dosłownie pełne najrozmaitszych naleciałości Tak się powinno pisać „Mer- msza chrystusowa (Christ – Chry- pogańskich, z którymi już nikt nawet ry Christmas”, bo wtedy jest stus, mass – msza). nie próbuje walczyć, ale raczej są Chrystus (www.livingwitha- Już przed wojną, w Stanach Zjed- one traktowane pobłażliwie i ze zro- goraphobia.blogspot.com) noczonych ktoś wpadł na sposób, zumieniem starej tradycji.

Święto Godów u Słowian Święto Godowe lub po prostu Gody, było u Słowian świętem zwią- zanym z Nowym Rokiem. Stary rok umierał, a rodził się rok nowy. Rok nazywano wtedy tak, jak teraz na- zywa się rok po rosyjsku, czyli god. Święto Godowe. Rodzimy Kościół Polski. Na stole przygo- Umierał więc stary god, a rodził się towane już dania, a koło stołu diduch (Wikipedia) nowy god, stąd nazwa święta. Cza- sami mówiło się o śmierci starego dzień wigilijny, czuwający co chwi- Wigilię stosowanie postu, więc po- Słońca i narodzinach nowego. Świę- la podchodzą do okien wypatrując mimo tego, że gdzieś na świecie to zaczynało się stypą po zmarłym gwiazdki, a na stole już stoi dwa- postu nie ma, to w Polsce post na- starym roku, więc niech Państwa nie naście dań, a w kącie pyszni się dal jest możliwy. Polska tradycja po- dziwią wigilijny post i „żałobne” wigilij- udekorowana choinka, pod którą już stu w Wigilię jest zapewne starsza ne potrawy. Zaraz potem następowało niedługo Święty Mikołaj będzie ukła- niż się to komu wydaje i po prostu wesołe święto narodzin nowego roku, dał prezenty. Najbardziej niecierpliwi wrosła już w Polaków. Do tego stop- stąd ostre jedzenie i picie w dzień wedrą się zapewne do miejsc, gdzie nia, że kiedy 24 grudnia wypada w następny. W Święta, nikt teraz nawet Teraz tak się pisze i już nie ma Chrystusa (www.123greety. ukryte oczekują dnia następnego niedzielę, Wigilię można urządzać nie myśli o nowym roku, bo sprytnie com) baterie trunków lekkich, słodkich i w sobotę, aby post wigilijny nie ko- przestawiono nam kalendarz, żeby damskich oraz ciężka artyleria prze- lidował z niedzielą. Ten zwyczaj na- obchody Nowego Roku oddzielić od zastąpiła skutecznie początkowy, żeby zamiast Merry Christmas, pisać znaczona dla panów. Ci najdzielniej- dal panuje na Kielecczyźnie. Gdyby obchodów Bożego Narodzenia. Pa- słowiański snop żyta, jaki pięknie Merry Xmas. Do tego pomysłu dora- si wartownicy mają potem pewne się dokładniej przyjrzeć dwunastu miątką po dawnych czasach została udekorowany, stawiano wtedy przy biano całą masę uzasadnień, miedzy trudności w dotarciu po ciemku do postnym potrawom wigilijnym, nie- nazwa miesiąca, STYCZEŃ, czyli wigilijnym stole. Taki uroczysty snop innymi i taką, że jest to fajny skrót kościoła i na pasterce stoją osowiali, małym szokiem zapewne będzie zetknięcie, styk starego i nowego utrzymywał się w Polsce najdłużej oszczędzający czas przy pisaniu, z wyraźnymi objawami „stanu wska- wiadomość, że są to potrawy, lub roku. Pamiątek o czasach pogań- na Śląsku i był ostatnim snopem że wymawia się przecież prawie tak zującego na spożycie”. Nie przyłą- elementy potraw, jakie Słowianie w skich jest wiele. Są to owe dziwne żyta zżętego podczas żniw. Z na- samo (czyżby?), bo „iksmes”, ba, że czajcie się Państwo do tych, którzy czasach jeszcze pogańskich spo- zwyczaje, dziwne zachowania i sion tego snopa należało w przy- X to prawie wizerunek krzyża, na któ- będą im urągać! To są zawodnicy, żywali podczas stypy, czyli uczty wróżby, jakie występują szczegól- szłym sezonie rozpocząć siew. rym wisiał Jezus Chrystus i tak dalej, którzy może wykazali się pewnym pogrzebowej! nie właśnie w czasie Wigilii. Choćby W tradycji Słowian wschod- i tak dalej. Tylko przy tym wszystkim brakiem roztropności, ale na pewno Żeby zrozumieć sens takiego mówiące ludzkim głosem zwierzęta, nich taki snop zboża nosił nazwę zginął gdzieś sam Jezus Chrystus, nie popełnili żadnego grzechu. kuriozum, należy się cofnąć do cza- zakaz szycia i przędzenia, „szczęśli- Diduch (dziad, dziadek) i symboli- zastąpiony sprytnie przez znaczek X. Wigilia nie jest dniem postu! To, sów już nie tylko Mieszka, ale wręcz we” łuski z wigilijnego karpia i myśli- zował opiekę dobrych duchów nad Jeśli nie jest to celowe elimino- że w Polsce jest za taki dzień uzna- do czasów Piasta Kołodzieja i jego wi, którzy w Wigilię MUSZĄ iść na miejscem, w którym stał. Udało mi wanie wspomnień o Chrystusie w wana wcale nie znaczy, że jest takim ukochanej Rzepichy. polowanie! się znaleźć w Internecie fotografię dniu święta jego własnych urodzin, to 5 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) pytam się, czym jest takie działanie? Mira, położonego obecnie w tureckiej Santa Claus zdobył na początku Niech Państwo nie wierzą w opowie- Anatolii. Znany jako dobroczyńca Amerykę, a teraz zdobywa resztę Miesięcznik Polak Mały można ści o użytecznym skrócie, prawie tej i opiekun ubogich. Tradycja przed- świata. Ostatnio, już mu mało Euro- samej wymowie i widoku krzyża. To stawia go jako starca z długą, siwą py i zagnieździł się w Chinach, gdzie już zaprenumerować tylko taka mowa-trawa, mająca na brodą, w czerwonej infule i szatach występuje jako Bożonarodzeniowy celu zneutralizowanie ewentualnych biskupich, z pozłocistym pastorałem Staruszek. na poczcie na Ukrainie!!! głosów sprzeciwu ludzi, którym się w dłoni. Święty Mikołaj niesie worek Niektórzy uważają go za ele- taka operacja nie podoba. Zmieniać z prezentami dla grzecznych dzie- ment walki z Kościołem mający Christ na X można tylko w jednym ci, ale ma też pęk rózeg dla dzieci odciągnąć ludzi od mocno uducho- celu, a wszelkie argumenty za taką niegrzecznych, które zamiast pre- wionego Świętego Mikołaja biskupa zmianą przypominają argumenty za zentów rozdaje im jako ostrzeżenie. Miry, w zamian za hałas, wrzawę obcięciem sobie własnych nóg i za- Taki obraz Świętego Mikołaja pozo- i błyskanie świateł. Ale Clausa stąpienie ich drewnianymi protezami, stał mi ze wspomnień dzieciństwa stworzono nie po to, żeby walczył które już potem wygodnie nie bolą i właściwie jeszcze tylko tam mogę go z czymkolwiek. On ma ułatwiać nawet wtedy, gdy się połamią. Wy- sobie oglądać. Chciałem w Internecie sprzedawanie towarów. On ma rzucenie Chrystusa i zastąpienie go znaleźć dla Państwa ten właśnie, powiększać zyski wielkich domów X-em jest operacją przeprowadzoną prawdziwy obraz Świętego Mikołaja handlowych i zwyczajnych straga- już dość dawno. Mam dla Państwa i po wielu poszukiwaniach znalazłem niarzy. Tylko to i ni więcej. Dlatego dowód na to, a mianowicie zdjęcie go dopiero na stronie internetowej w okresie świątecznym tak wszę- amerykańskich lotników ładujących parafii katedralnej św. Mikołaja w dzie pełno tej bezdusznej kukiełki. bomby do Latającej Fortecy w listo- Kaliszu. Wszędzie natomiast kłębi- Że jest to sztuczny miód przekona padzie 1942. Na bombie, prezencie ły się obrazki czegoś, powszechnie się każdy, kto wyda już wszystkie, ostatnie pieniądze. Tym, który miał za zadanie zwalczać chrześcijańską tradycję był Dziadek Mróz. Bajkowa postać jakim był rosyjski Мороз – красный нос, doczekała się swoistej kariery w Związku Radzieckim. Przerobio- no go na Dziadka Mroza, dodano mu żonę Staruchę Zimę i wnuczkę Śnieżynkę. Dziadek Mróz zastę- pował Świętego Mikołaja, którego w Rosji przedrewolucyjnej otacza- no miłością i niekłamanym kultem. Dziadek rozdawał dzieciom słodycze i prezenty, ale robił to tylko w Nowy Rok. O Bożym Narodzeniu Rosjanie powinni byli zapomnieć. Najczęściej KOD PRENUMERATY УКРПОШТА 68416 Lotnicy amerykańscy ładują bomby do Latającej Fortecy. Cena prenumeraty pocztowej: 1 miesiąc – 3,50 hrywien, Proszę przeczytać napis na bombie (www.life.com) 3 miesiące – 10,50 hrywien, 6 miesięcy – 21,00 hrywien, 12 miesięcy – 42,00 hrywny. przeznaczonym dla Adolfa, wy- zwanego dziś świętym mikołajem, raźnie napisano Xmas. Zapewne czyli amerykańskiej pokraki, niby to amerykańscy żołnierze w swoim krasnoludka, spasionego grubasa o przekonaniu wykonali ten napis twarzy apoplektycznego opoja. Ma prawidłowo. Widzimy więc, że ta- się toto nazywać Santa Claus, co kie przedstawienie Świąt Bożego niby ma oznaczać święty mikołaj, KOLĘDA Narodzenia było już wtedy wśród ale czemu ten święty mikołaj nazy- Amerykanów powszechnie stoso- wa się z hiszpańska po niemiecku? Matka Boska wieczorami wane. Amerykanie wszem i wobec W dodatku Santa, to po hiszpańsku będzie nitki przędła ostentacyjnie manifestują swoje święta, rodzaj żeński. Święty, rodzaj przywiązanie do religii, nawet na męski, powinien być Santo. Claus, I śpiewała sobie, i śpiewała banknotach dolarowych piszą, że Klaus, to uproszczona niemiecka sobie – kolęda, kolęda. pokładają nadzieję w Bogu, a jed- wersja imienia Nikolaus, czyli Miko- nocześnie nonszalancko pozbywa- łaj. Potworek jak niechlujnie wyglą- A zaś Józef, cieśla święty – ją się Chrystusa wstawiając w jego da, tak i niechlujnie się nazywa. Taki Prawdziwy Święty Mikołaj będzie stawiał chaty, miejsce znak X. Trudno mi zrozu- święty mikołaj dla ubogich duchem, (www.katedra.kalisz.pl) Złotą słomą kryte, złotą słomą mieć takie postępowanie. co wcale nie znaczy, że stworzyli go kryte – przystrojone w kwiaty. ludzie mało inteligentni. Przeciwnie. występował razem ze Śnieżynką. Santa Claus, Dziadek Mróz Bardzo inteligentni. By skutecznie udawać Mikołaja, był A Jezusik z pastuszkami oraz Babuszka Santa Claus powstał około do niego bardzo podobny. Taki wła- będzie grał na łące Trochę podobna manipulacja roku 1930 jako reklama Coca-Coli. śnie musiał być! Na fujarce z wierzby, na fujarce dotyczy osoby Świętego Mikołaja. Jest to coś w rodzaju krasnoludka, Dziadek Mróz przeżył upadek z wierzby – w wieczory pachnące. Święty Mikołaj pojawił się w Polsce grubego, brodatego, ubranego w Związku Radzieckiego w nadzwy- dość późno, może dopiero razem z czerwony kubraczek i szeroki pas, czaj dobrej formie. Słyszałem, że choinką, bo i on, i choinka zapoży- ledwo opinający wypięte brzuszy- się nawet rozmnożył. Jeden jest ro- Rośnie zboże, rośnie, rośnie, pod słomiane dachy, czone zostały z obyczaju niemiec- sko. Na głowie czerwona czapecz- syjskim Dziadkiem, a drugi białoru- Święty klnie na wróble, święty klnie na wróble – i wystawia strachy. kiego. Prawdziwy Święty Mikołaj to ka z białym pomponem i już mamy skim. Rosyjski Dziadek mieszka na postać historyczna. To słynny na cały amerykańskiego świętego mikołaja. północy Rosji w Wielikim Ustiugu. A Jezusik mówił ptakom: nie bójta się ptapty, świat chrześcijański biskup z miasta Dzięki niesłychanej wprost reklamie, Ten właśnie Dziadek ma problem. Straszydliska głupie, straszydliska głupie – drewniska i szmaty. Odnalazła się Babuszka, czyli stara kobieta jeszcze za cara przynoszą- Więc nie bały się wróblęta i dziobały kłosy, ca ludziom prezenty na Wigilię. Nie Oj gniewał się święty, oj gniewał się święty – skarżył Matce Boskiej. było jej kawał czasu, ale podobno znowu zaczyna się pokazywać. Nie w Betlejem, w Galilei, żadnym obcym mieście, To jest ta sama Babuszka, która kiedyś nie ugościła i nie nakarmi- Ale w Polsce naszej, ale w Polsce naszej – Jezus kwiaty pieści. ła Trzech Króli udających się do stajenki. Teraz musi pokutować, Tę mało znaną kolędę śpiewała zawsze w wieczór wigilijny moja obdarowując prezentami dorosłych mama. Nigdzie więcej jej nie słyszałem. Nie wiem skąd jest, kto ułożył i dzieci. Rosyjski Dziadek Mróz słowa. Wiem, że to prawdziwa polska kolęda. poczuł się zagrożony. Wtargnięcie Marcin Romer Babuszki odebrał jako pojawienie się konkurencji i to dużo starszej od niego! Drugi Dziadek Mróz mieszka na matrymonialne Białorusi gdzieś w Puszczy Biało- Bracia kawalerowie, biznesmeni z Polski chcą poznać na Ukrainie wartościo- wieskiej, koło wsi Kamieniuki. Gdyby we i atrakcyjne panny, Polki do lat 30, w celu matrymonialnym. Mile widziane ktoś z Państwa chciał go odwiedzić, zdjęcia! Kontakt – e-mail: [email protected] lub kierować oferty na Białoruski Dziadek Mróz wraz ze swą wnuczką Śnieżynką miejscowi chętnie pokażą drogę. adres: Urząd Pocztowy 43, skrytka pocztowa nr 73, 85-858 Bydgoszcz, ul. (Wikipedia) Przyjazna 13, POLSKA 6 Przegląd wydarzeń 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com 25 lat dyplomacji polskiej we Lwowie Przed 25. laty we Lwowie została otwarta pierwsza placówka konsularna Rzeczypospolitej Polskiej, wtedy jeszcze Ludowej. Od tego czasu wiele się zmieniło. Zmieniali się kolejni konsulowie, zmieniały się zadania i funkcje samej placówki. Zmieniły się też realia polityczne – Polska stała się członkiem Unii Europejskiej, państwem Strefy Schengen.

Wspólne zdjęcie uczestników uroczystości jubileuszowych w Bibliotece im. Wasyla Stefanyka we Lwowie

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI można odwiedzić liczne imprezy pro- poszczególnych prelekcjach autorzy Generalnego RP z Federacją Orga- Ossolineum Lwowskiego Mieczysła- tekst mujące wspólne korzenie, festiwale- przedstawiali różne problemy. O po- nizacji Polskich na Ukrainie opowie- wa Gębarowicza. Następnie w kate- KRZYSZTOF SZYMAŃSKI, przekroje współczesnego filmu pol- czątkach działalności placówki mó- działa jej prezes Emilia Chmielowa, a drze lwowskiej odbyła się Msza św. KONSTANTY CZAWAGA skiego, liczne wernisaże i wystawy wili konsul Woskowski oraz historyk o współpracy z Kościołem katolickim w intencji dyplomatów i pamięci tych, zdjęcia artystów polskich i ukraińskich. Są to i dziennikarka „Kuriera Galicyjskiego” – ks. dr Michał Bajcar. którzy już odeszli. również wizyty znanych polityków, pi- Agnieszka Sawicz. O znaczeniu pal- Po godzinach wytężonych obrad, Jako przykład wspierania ini- Dodało to pracy samej placówce, sarzy, naukowców, którzy we Lwowie cówki i jej miejscu w rozwoju stosun- na uczestników konferencji czekał cjatyw kulturalnych przez Konsulat która choć przeniosła się do nowej prezentują swój dorobek, dzielą się ków międzynarodowych mówił rektor program bardziej rozrywkowy – Pol- Generalny RP, zademonstrowano współczesnej siedziby, odczuwa na- swymi poglądami i prezentują nieła- iwano-frankowskiego Uniwersytetu ski Teatr Ludowy wystąpił ze sztuką wystawę międzywojennego plaka- wał obowiązków. Wizy – przez ten twą drogę Polski do UE. Przykarpackiego prof. Igor Cepen- „Serenada” Sławomira Mrożka. Wi- tu filmowego, otwartą w Muzeum pryzmat najczęściej jest postrze- Polski konsulat we Lwowie wiele da. W panelu dyskusyjnym uczest- tając przybyłych na spektakl gości Etnografii. W Muzeum Narodowym gany Konsulat RP przez obywateli też czyni dla Polaków zamieszkują- niczyli również rektor Uniwersytetu reżyser Teatru Zbigniew Chrzanow- otwarta została poświęcona wystawa Ukrainy. Lwowska placówka jest, pod cych na Kresach. Dzięki jego wspar- Opolskiego prof. Stanisław Nicieja, tym względem, ewenementem na ciu reaktywowany został Lwowski dyrektor Lwowskiej Narodowej Na- skalę Ukrainy i nie tylko (to największy Klub Sportowy „Pogoń”, powstał Klub ukowej Biblioteki Ukrainy im. Wasyla polski konsulat na świecie – red.). Stypendystów Fundacji „Semper Po- Stefanyka prof. Myrosław Roma- Ale w ostatnich latach wizerunek lonia”, wspierane są szkoły z polskim niuk, dyrektor Zakładu Narodowego polskiej placówki dyplomatycznej we językiem wykładowym i przedszkola im. Ossolińskich we Wrocławiu dr Lwowie ulega zmianom. za spra- z polskimi grupami. Konsulat otoczył Adolf Juzwenko, dyrektor Studium wą kolejnych dyplomatów placów- swoją opieką osoby starsze, repre- Wschodnich Uniwersytetu War- ka, oprócz suchej roli urzędniczej, sjonowane i weteranów. szawskiego Jan Malicki oraz dyrek- spełnia również rolę kulturotwórczą. Działalności polskiej dyploma- tor Muzeum Etnografii i Rzemiosła Dzięki licznym inicjatywom Konsu- cji we Lwowie był poświecony cykl Artystycznego we Lwowie dr Roman latu Generalnego RP we Lwowie, imprez, które odbyły się w dniach 1 Czmełyk. W prezentacji multimedial- kultura polska – w tym szerokim i 2 grudnia br. Na to spotkanie „klu- nej historię dyplomacji europejskiej sensie słowa, coraz mocniej jest bu konsulów lwowskich” przyjechało przedstawiła dr. Myrosława Diaduk promowana i prezentowana już nie wielu dyplomatów, którzy pracowali z Biblioteki im. Stefanyka. Przedsta- tylko we Lwowie, ale i we wszyst- we Lwowie w poprzednim okresie. wiono także dokumenty dyploma- kich miastach-stolicach województw, W tym: pierwszy dyplomata RP Wło- tyczne znajdujące się w zbiorach które wchodzą w skład Lwowskiego dzimierz Woskowski, konsulowie tejże biblioteki. konsul generalny RP we Lwowie Jarosław Drozd (od le- Okręgu Konsularnego. Dzięki kon- Wincenty Dębicki, Andrzej Krętow- Kolejna część obrad poświęcona wej), dyrektor biblioteki im. Wasyla Stefanyka Myrosław sulatowi, do Lwowa coraz częściej ski i inni. Obrady, na które licznie była refleksjom o działalności dy- Romaniuk, konsul Włodzimierz Woskowski przyjeżdżają na występy zespoły ar- przybyli także mieszkańcy Lwowa, plomatycznej we Lwowie konsulów tystyczne, ludowe, teatralne, soliści odbywały się w sali Biblioteki AN Andrzeja Krętowskiego i Wincentago ski podkreślił również bardzo dobre o tradycjach polskiej służby dyplo- i muzycy o światowych nazwiskach, Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. W Dębickiego. O współpracy Konsulatu stosunki, które ułożyły się pomiędzy matycznej i konsularnej. Tu zwiedza- Teatrem a placówką dyplomatyczną jący mogli zapoznać się ze strojami od pierwszych chwil jej istnienia i ser- ambasadorów i konsulów z okresu decznie powitał, obecnych na sali, II Rzeczypospolitej, przedstawione znajomych dyplomatów. Kilkadziesiąt były fotogramy dokumentów dyplo- minut dobrej zabawy przy oglądaniu matycznych, not i inna koresponden- spektaklu rozładowało całodzienne cja. Wiele miejsca wśród ekspona- zmęczenie. tów zajmują plansze opowiadające o Po przedstawieniu, konsul ge- historii lwowskiej placówki. Można tu neralny RP we Lwowie ambasador zobaczyć historyczne zdjęcia, na któ- Jarosław Drozd podziękował za te rych konsul Woskowski podnosi flagę chwile relaksu i wręczył pamiątkowe polską przed siedziba Konsulatu, czy medale, wybite specjalnie z okazji też zdjęcie z 1992 roku, przedstawia- jubileuszu Konsulatu lwowskiego jące ówczesnego konsula, a obecnie reżyserowi Zbigniewowi Chrzanow- ambasadora Rzeczypospolitej Pol- skiemu i aktorce Teatru oraz jednej z skiej na Ukrainie Henryka Litwina. najdłużej pracujących w Konsulacie Wystawę otworzyli konsul generalny osób – Jadwidze Pechaty. Jarosław Drozd i dyrektor Muzeum Kolejny dzień – niedziela 2 Igor Kożan. Przy okazji wystawy kon- grudnia, rozpoczął się od odwiedzin sul Jarosław Drozd wręczył pamiąt- Cmentarza Łyczakowskiego i uczcze- kowe medale konsulom honorowym nia grobów wybitnych Polaków tam Austrii Jarosławowi Nakoniecznemu spoczywających. Złożono wiązanki i Holandii Bogdanowi Pankewyczowi, kwiatów, między innymi na grobie jak również gospodarzowi muzeum podczas prezentacji wystawy „Dyplomacja we Lwowie” wieloletniego dyrektora i pracownika Igorowi Kożanowi. 7 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Przejście graniczne… do nikąd Budowane przez wojewodę podkarpackiego za 145 mln zł, drogowe przejście graniczne Budomierz-Hruszew (na trasie z Lubaczowa do ukraińskiego Niemirowa) – zostanie ukończone za niespełna 5 miesięcy. Nie wiadomo jed- nak, kiedy zacznie funkcjonować, bo nikt nie wie, kiedy Ukraina zbuduje brakującą drogę dojazdową z Hruszewa. JACEK BORZĘCKI przyjechała jakaś ekipa i wytyczyła tekst i zdjęcia za wioską pas pola w kierunku lasu przy granicy. Dość szybko jednak Do przejścia granicznego w Bu- przerwali prace i odjechali. Podob- domierzu prowadzi z Lubaczowa no nikt im nie chciał zapłacić – mó- zbudowana niedawno nowoczesna wią, śmiejąc się i sugerując, że jak droga, z chodnikiem i pasem dla chcemy być pewni nowej drogi do rowerów na poboczu. Ostatnia wio- przejścia, to niech wybuduje ją Unia ska, przez którą biegnie ku granicy, Europejska. to Krowica Hołodowska, a w niej nie- dawno zbudowany zajazd. Na dole Nikt nic nie wie sklep samoobsługowy i bar, na górze Z pytaniem, czy były interwen- 5 pokoi do wynajęcia. cje strony polskiej, zwróciłem się w - Wiedziałem, że powstanie tu pierwszej kolejności do polskiego przejście graniczne, więc trochę z MSZ, ale Biuro Rzecznika Praso- funduszy rodzinnych, a trochę dzię- wego MSZ odpowiedziało, że „w ki dotacji unijnej, postawiłem ten za- przedmiotowej sprawie właściwymi jazd. Wiem, że po drugiej stronie gra- w zakresie udzielenia odpowiedzi są nicy nie ma drogi. Ale zamiast liczyć Ministerstwo Transportu, B. i G.M.”. na Ukrainę, nasze władze powinny Z odpowiedzi rzecznika prasowe- same zbudować tę drogę z unijnego go Ministerstwa Transportu, Mikołaja programu „Polska-Białoruś-Ukraina” Karpińskiego, wynika, iż na prośbę – mówi właściciel zajazdu, Marian Na pierwszym planie stanowiska do odprawy paszportowej i celnej. W głębi, na prawo od MSW z 9 lutego b.r., minister Sławo- Mazurkiewicz. wieży obserwacyjnej, budynek administracji przejścia (już wykończony wewnątrz) mir Nowak interweniował u ministra infrastruktury Ukrainy w sprawie bra- Po stronie polskiej pejskiej. Wspólna odprawa paszpor- Hrebenne i Krakowiec-Korczowa. wioskę i biegnie równolegle do odda- ku dróg dojazdowych do dwóch bu- praca wre towo-celna znacznie usprawni ruch, Nasi obywatele bardzo tego chcą. lonej o ok. 2 km granicy. To właśnie dowanych po polskiej stronie przejść Na budowie przejścia praca wre. więc przejście będzie w stanie odpra- Póki co, czekamy na odpowiedź Ki- stąd, jakieś 200 metrów za wioską, granicznych, Dołhobyczów-Uhrynów Stojący nieco z boku budynek admi- wić 8 tysięcy samochodów na dobę. jowa – mówi Roman Kurasz. ma zostać zbudowana droga łącz- i Budomierz-Hruszew. W maju tego nistracyjny jest już prawie wykończo- Przeznaczone jest dla samochodów Wiceprzewodniczący Rady Re- nikowa do przejścia granicznego. roku strona ukraińska rozpoczęła bu- ny wewnątrz. W głównym budynku, do 3,5 tony, jednak infrastruktura ma jonu Jaworowskiego Wołodymyr Za mostem na prawo, prowadzi dowę drogi, ale tylko do przejścia w przyszłej siedzibie podwójnej ko- być przystosowana dla pojazdów Syczak nie ukrywa, że tak naprawdę (wzdłuż rzeki i wioski) stara droga Dołhobyczowie. W tymże maju, niż- mendantury przejścia, zakładane są cięższych – mówi pani rzecznik, su- chodzi o pieniądze. do linii granicznej i dalej do wioski szej rangi przedstawiciel rządu ukra- instalacje elektryczne i sanitarne. gerując zarazem, że o brak drogi po - Wysłaliśmy do władz obwodo- Budomierz (ale nie do przejścia gra- ińskiego poinformował stronę polską, Kierownik projektu (z firmy „ER- stronie ukraińskiej trzeba pytać gdzie wych i centralnych podania i prośby o nicznego). Przy drodze rząd starych że „droga dojazdowa do przejścia BUD”), Krzysztof Gaweł, zapewnia, indziej, bo „Pani Wojewoda odpowia- przyznanie środków na budowę drogi chałup i tylko jeden nowy, piętrowy granicznego Budomierz – Hruszew że nie będzie problemu z oddaniem da jedynie za realizację inwestycji po z Hruszewa do przejścia w Budomie- budynek. Właściciel zbudował go musi być wybudowana praktycznie przejścia granicznego w maju 2013. stronie polskiej”. rzu oraz na remont drogi z Jaworowa przed paroma laty licząc, że ta droga od zera” oraz, że „obecnie nie jest A kiedy zacznie funkcjonować? –To do Niemirowa i Hruszewa. Projekt doprowadzi do przejścia granicznego. znany dokładny termin rozpoczęcia zależy od tego, kiedy Ukraina zbudu- Na Ukrainie drogi jest gotowy od trzech lat. Co Przeliczył się. prac”. je drogę dojazdową oraz niezbędną brak uzgodnień i pieniędzy prawda, były tam różne warianty Na początku wioski niewielki Rzecznik prasowy MSW Małgo- linię teleinformatyczną. Niech pan na- Zastępca naczelnika Rejonowej przebiegu drogi, ale w zasadzie pro- sklepik. Wewnątrz żadnego klienta, rzata Woźniak nie była w stanie podać pisze, co jest po drugiej stronie grani- Administracji Państwowej w Jawo- jekt był już uzgodniony. Proszę mi tylko stojąca za ladą i marznąca – żadnych konkretów, a tylko informa- cy, to może wreszcie Ukraińcy zaczną rowie Roman Kurasz, nie ukrywa wierzyć, że w tej sprawie nie dajemy bo lokal nie ogrzewany – Ludmiła. cję, iż „najbliższą okazją do ponowne- coś robić – słyszę w odpowiedzi. problemu, ale wciąż ma nadzieję, że spokoju zarówno władzom obwodu Owszem, ma nadzieję, że jak już go podniesienia tematu budowy drogi Małgorzata Oczoś, rzecznik pra- drogę z Hruszewa do granicy uda się lwowskiego, jak i władzom państwa – otworzą przejście graniczne, to przy- dojazdowej oraz otwarcia przejścia w sowy wojewody podkarpackiego, in- zbudować w przyszłym roku. Choć zapewnia wiceprzewodniczący. będzie jej klientów. Na zewnątrz kilku Budomierzu będzie (planowane na formuje, że „realizacja kontraktu nie raczej jesienią, niż wiosną. robotników dobudowuje do sklepiku I kwartał 2013) posiedzenie Komisji przekroczy 145 mln zł. Dotychczas - mówię to otwarcie, wciąż cze- W Hruszewie zwątpienie, dwa nieco większe pawilony z płyt ds. Przejść Granicznych i Infrastruk- wydatkowano znacznie ponad 100 kamy na uzgodnienie wszystkich ale i nadzieja warstwowych. To chyba przygoto- tury Polsko-Ukraińskiej Międzyrzą- mln zł, a termin umowny oddania niezbędnych dokumentów ze strony Wąska, 10-kilometrowa droga wania do obsługi przyszłego ruchu dowej Rady Koordynacyjnej”. przejścia do użytku (5 maja 2013) jest różnych ukraińskich struktur, które asfaltowa z Niemirowa do Hruszewa transgranicznego. Robotnicy nie terminem realnym i niezagrożonym. powinny uzgodnić budowę drogi jest pełna dziur, a miejscami prawie przeczą, ale i nie kryją, że już prawie Słowem, polsko-unijna inwesty- Będzie to jedno z najnowocześniej- i otwarcie tego przejścia. Rozła- się rozpada. Zaraz za mostem na stracili nadzieję na otwarcie granicy. cja za 145 milionów, to na pewno szych i najsprawniejszych przejść dowałoby ono transportowo-celne rzece Lubaczówce dociera do wio- - Słyszymy o tym już od 10 lat pieniądze zamrożone. Nie wiadomo na zewnętrznej granicy Unii Euro- korki na przejściach Rawa Ruska- ski i tu rozwidla się. Na wprost – mija i nic się nie dzieje. Parę lat temu tylko, na jak długo. Uratujmy zabytkowy kościółek w Hruszewie!

JACEK BORZĘCKI kie w 1975 roku. Jak twierdzi, woda że zabytek naszej wspólnej historii tekst i zdjęcie w zalewie jest czysta, bo nie ma w tak niszczeje, ale nie stać nas na re- pobliżu żadnych zakładów przemy- mont. Jesteśmy bratnimi narodami, Hryhorij Ryszko, wyróżniający słowych. sąsiadami i ten unikalny, zabytkowy się od miejscowych ubiorem (czarną Prowadzi też do dawnego rzym- polski kościół powinniśmy razem ura- jesionką i kapeluszem), akurat wpadł skokatolickiego kościółka na terenie tować i wyremontować. Tym bardziej, do Hruszewa na dwa dni, do odzie- byłych austriackich, a potem polskich że planowana droga do przejścia dziczonego po ojcu wiejskiego dom- koszar. Jak wyjaśnia, Sowieci w czę- granicznego będzie biegła w pobliżu ku. Do sklepiku przyszedł po ciastka ści koszar też trzymali wojsko, ale kościoła, przejeżdżający turyści będą i kawę. Dowiedziawszy się o wizycie niektóre koszarowe budynki wraz z patrzeć na ten niszczejący zabytek, dziennikarza z Polski, zaprasza do kościołem przekazali miejscowemu no i będzie wstyd tak Ukraińcom, siebie na kawę. kołchozowi. Kościółek przez długie jak i Polakom, że nie było komu go Domek stary i niewielki, ale we- lata służył jako magazyn rolny, a od uratować – mówi 58-letni Hryhorij, wnątrz urządzony w miarę nowocze- 20. lat stoi pusto i niszczeje. Akurat w który przez trzy lata handlował na śnie i wygodnie, z nowym kominkiem. tym roku zapadła się część sklepie- stadionowym bazarze w Warszawie, Po kawie z ciastkiem, gospodarz po- nia z sygnaturką. tam się dorobił, a potem założył w Ki- kazuje oddalony o jakieś sto metrów Hryhorij Ryszko, na tle niszczejącego kościółka z XIX wie- - Chciałbym nawiązać kontakt jowie firmę wykonującą i sprzedającą ogromny zalew na rzece Lubaczów- ku, stojącego około 200 metrów od planowanej trasy z z kimś, kto mógłby pomóc w urato- kominki. ce, utworzony przez władze sowiec- Hruszewa do przejścia granicznego w Budomierzu waniu tego kościoła. Bo wstyd mi, 8 Przegląd wydarzeń 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Historyczny konkurs o Powstaniu Styczniowym zakończony ТВОРЧІСТЬ НЕ ЗНАЄ КОРДОНІВ! W piątek, 7 grudnia br. w warszawskiej siedzibie Archiwum Akt Dawnych odbyło się uroczyste ТРАНСКОРДОННІ ЗМАГАННЯ wręczenie nagród laureatom konkursu histo- ДЛЯ ШКІЛ rycznego zatytułowanego – Wolni z wolnymi. Poszukiwacze duchowych i materialnych Програма Транскордонного Співробітництва Польща – Білорусь – Україна 2007-2013 запрошує школи, що знаходяться на території Програми, до участі śladów Powstania Styczniowego na Kresach. в акції з промоції транскордонної співпраці. Придумайте цікаві міжнародні ігри, зустріньтеся із друзями з інших країн та візьміть учать у фестивалі регіонів!

ІДЕЯ

Вибрані команди з кожної країни будуть запрошені до участі в транскордонних змаганнях, що відбудуться в 2013 році в Україні. Під час змагань представники трьох країн будуть працювати у змішаних групах (транскордонні команди будуть). Ідея заходу – продемонструвати культурну різноманітність та творчий потенціал підростаючого покоління. Кожен учасник одержить унікальні промоційні матеріали Програми, але головний приз – це активна участь в іграх! Організатори забезпечують доїзд, проживання та харчування для всіх вибраних груп.

Zwyciężczynie konkursu. Uczennice rudomińskiego gimna- ЯК ВЗЯТИ УЧАСТЬ zjum im. Ferdynanda Ruszczyca: Ewa, Karolina, Justyna i Regina oraz ich opiekunka pani Helena Szaranda Кожна школа обирає свою команду, заповнює заявку і подає її до 15 березня 2013 р. Заявка включає різні завдання, за виконання яких нараховуються бали. Uroczystość poprzedziła wspól- uczniowie wileńskich gimnazjów im. На підставі результатів буде складено рейтинговий список. Організатори na modlitwa poprowadzona przez Władysława Syrokomli oraz imienia оберуть і запросять найкращу команду з кожного регіону. У Польщі: Подляське, ks. Jacka Wardęskiego – instruktora Jana Pawła II. Za wykonanie prezen- Мазовецьке, Любельське та Подкарпатське воєводства. У Білорусі: Гродненська, Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej tacji multimedialnej o Romualdzie Брестська, Мінська та Гомельська області. В Україні: Волинська, Львівська, mazowieckiego hufca Kresy. Licznie Traugucie, uhonorowano młodego przybyłych gości i laureatów przywitał uczestnika pochodzącego z biało- Закарпатська, Рівненська, Тернопільська та Івано-Франківська області. Всього członek rady programowej Fundacji ruskiego Brześcia. Zwycięzcami у змаганнях візьмуть участь 14 команд – представників території Програми. Wolność i Demokracja Michał Dwor- konkursu została grupa uczennic Польські команди обираються Спільним технічним секретаріатом Програми czyk. Mowę wstępną wygłosił koor- gimnazjum im. Ferdynanda Rusz- транскордонного співробітництва Польща – Білорусь – Україна 2007 – 2013 (СТС). dynator projektu, specjalizujący się czyca z podwileńskiego Rudomina. Команди з Білорусі обираються Представництвом Спільного технічного секретаріату w dziejach Powstania Styczniowego Opiekunką zespołu dziewcząt była historyk Robert Czyżewski. Śpie- ich nauczycielka historii, a zarazem у Бресті (Представництво Брест), команди з України – Представництвом wem pieśni patriotycznych i kolęd wicedyrektor rudomińskiego gimna- Спільного технічного секретаріату у Львові (Представництво Львів). przy akompaniamencie gitary piąt- zjum pani Helena Szaranda. Pierw- kowe spotkanie uświetnił Grzegorz szą nagrodę zespół z Rudomina ЗАГАЛЬНІ ПРАВИЛА Skrzeczyński. Po rozdaniu nagród otrzymał za opracowanie historyczne i zakończeniu części oficjalnej oraz dotyczące losów Powstańca Stycz- Крок 1 – школа збирає команду кількістю до 5 дітей (від 12 років) та вчителя artystycznej spotkania, jego uczest- niowego Jana Kajetana Parfianowi- nicy podzielili się opłatkiem i wzięli cza. – Tematem Powstania Stycz- (капітана команди). В ідеалі кожен член команди повинен володіти різними udział w skromnym poczęstunku. niowego zaczęliśmy się szczególnie навичками (напр., малювання, спів, спорт). Laureatów konkursu nagrodzono interesować już kilka lat temu – re- Крок 2 – команда виконує завдання, перелічені в аплікаційних документах, які cennym sprzętem elektronicznym, lacjonuje pani Helena – jak tylko do- можна завантажити із сторінки www.pl-by-ua.eu/create (сторінка змагань); одне із dyplomami, replikami powstańczej wiedzieliśmy się, że grób „naszego” завдань – запропонувати свою ідею однієї з ігор для змішаних (транскордонних) biżuterii oraz zaproszono na kilku- powstańca odwiedza przyjeżdżający dniowy objazd historyczny po Polsce z Polski jego prawnuk, mieszkający команд. śladami Powstania Styczniowego w Puławach historyk sztuki i wykła- Крок 3 – надсилається заповнена аплікаційна форма: школи з Польщі 1863 r. dowca lubelskiego UMCS profesor надсилають заявки в СТС, школи з Білорусі – до Представництва у Бресті, Temat zorganizowanego i pilo- Kazimierz Parfianowicz. Zaprosiliśmy школи з України – в представництво у Львові. towanego przez fundację Wolność wówczas pana Kazimierza do naszej Крок 4 – СТС та Представництва у Бресті та Львові оцінюють заявки згідно з i Demokracja konkursu nawiązywał szkoły na spotkanie z członkami kół- оціночною шкалою, розміщеною на веб-сторінці змагань. bezpośrednio do zbliżających się ka krajoznawczego. Młodzież zain- obchodów 150. rocznicy wybuchu trygowana niezmiernie przekazaną Крок 5 – результати оціночного процесу буде оголошено до 19 квітня 2013. Powstania Styczniowego. Jednym z jej wiedzą oraz ciekawą opowieścią Також буде оголошено програму змагань, розроблену на підставі пропозицій głównych celów postawionych sobie pana profesora o swoich przodkach, обраних заявок. przez jego organizatorów było włą- postanowiła na własną rękę posze- Крок 6 – обрані команди одержать запрошення і повинні підтвердити свою czenie w przygotowania jubileuszu rzyć swe wiadomości o losach rodu участь. powstania młodzieży, mieszkającej spoczywającego na naszej ziemi na terenie Kresów dawnej Rzeczypo- Крок 7 – команди зустрічаються і транскордонні змагання розпочинаються! (Час bohatera. Od tamtej pory staramy spolitej. Nie mniejsze znaczenie miał się kontaktować z profesorem Parfia- проведення – кінець травня або початок вересня). zamysł rozbudzenia wśród młodych nowiczem za każdym razem, kiedy Polaków zamieszkujących na zie- odwiedza Litwę – kończy swą relację Більше інформації: www.pl-by-ua.eu/create miach dzisiejszej Ukrainy, Litwy, Bia- pani Helena. łorusi i Łotwy świadomości historycz- Організатори кампанії: У Польщі – Центр Європейських проектів (СТС), у nej w kontekście kulturowej spuścizny Żołnierz Taraugutta I Rzeczypospolitej i jagiellońskiej idei i Mackiewicza Білорусі – Брестський Транскордонний Інфоцентр, в Україні – Інформаційний państwa trojga narodów. Jak wynika z opracowania przed- Центр сприяння транскордонному співробітництву «Добросусідство». stawionego przez zwycięski zespół Laureaci dziewcząt z Rudomina, Jan Kajetan Pośród kilkudziesięciu świetnych Parfianowicz wywodził się z zamiesz- prac konkursowych jury wyróżniło kil- kałej na Białorusi szlachty. Podczas ka wybitnych. Laureatami konkursu Powstania Styczniowego walczył zostali uczniowie Szkoły Sobotniej w z Moskalami u boku Romualda Połonnym na Ukrainie, szkoły nr 36 Traugutta – późniejszego dyktatora z Żytomierza, gimnazjum im. Jana powstania, a następnie w oddziale Śniadeckiego w Solecznikach oraz księdza Antoniego Mackiewicza. Za 9 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Dajmy nadzieję, pomagając innym Dajmy nadzieję każdemu potrzebującemu dziecku. Pod takim hasłem 8 grudnia 2012 roku w holu teatru im. Marii Zańkowieckiej (były Teatr Skarbkowski) odbył się Świąteczny Jarmark Dobroczynny zorganizowany przez Dyplomatyczny Klub Lwowa z inicjatywy Beaty Drozd, małżonki konsula ge- neralnego RP we Lwowie. Celem była zbiórka pieniędzy dla stworzenia dziecięcego hospicjum.

EUGENIUSZ SAŁO ty, aniołki, bombki oraz inne figurki tekst i zdjęcia świąteczne i ozdoby choinkowe. Uczestnicy akcji degustowali naro- Pachnących choinką, – Mamy okres przedświąteczny. dowe smakołyki, pyszne wypieki, Cały świat przygotowuje się do Świąt słodycze i napoje. ciepłych miłością, Bożego Narodzenia, raduje się nimi, Wszystkie zebrane pieniądze smacznych do syta a my chcemy się radować tym, że zostały przekazane fundacji „Dajmy moich i Twoich możemy się z kimś podzielić czyli Nadzieję”, której głównym celem wesołych Świąt! zorganizować taką dobroczynną ak- jest pomoc przewlekle i nieuleczal- cję – powiedział główna inicjatorka nie chorym dzieciom. imprezy, małżonka konsula general- – Nasza fundacja pomaga dzie- udział w powstaniu ukarany został nego RP we Lwowie, Beata Drozd. ciom chorym umysłowo oraz opiekuje przez władze carskie długoletnim – Cały czas wydajemy paczki z lo- się dziećmi chorymi onkologicznie. Na zesłaniem na Syberię. Po odbyciu sami, pijemy kawę, jemy ciasteczka. tym kiermaszu zbieramy pieniądze kary nie wrócił w rodzinne stro- I najważniejsze, że w to sobotnie właśnie dla tych dzieci, a szczegól- ny, lecz przyjął posadę w majątku popołudnie, jesteśmy razem. Prowadzący aktorzy teatru im. Marii Zańkowieckiej Jurij nie dla dziewczynki, która potrzebuje Michałowo, będącym własnością Podczas aukcji, którą gościnnie Hwostenko i Albina Sotnykowa specjalistycznego wózka inwalidzkie- hrabiego Tyszkiewicza. Po jakimś poprowadzili aktorzy teatru im. Ma- go – powiedziała Irena Hałamaj, pre- czasie zarządzania gospodarstwem, rii Zańkowieckiej Albina Sotnykowa zes fundacji „Dajmy nadzieję”. były powstaniec wykupił majątek na i Jurij Hwostenko, wszyscy mieli Świąteczny Jarmark umiliły wystę- własność. Przyjaźnił się ze słynnym możliwość kupić za atrakcyjną cenę py muzyczno-artystyczne zespołów polskim kompozytorem Stanisławem bilety na wycieczki po Ukrainie i za zaproszonych przez organizatorów Moniuszką, który z okazji narodzin granicę, pobyty w hotelach, kolacje i poszczególne placówki konsularne. pierworodnego syna Parfianowicza – Antoniego podarował mu skompo- w restauracjach, a przy okazji wspo- – To jest pierwszy rok, ale nie nowany przez siebie utwór na forte- móc chore dzieci. Specjalnie na ostatni. Będziemy się rozkręcać i po- pian. Oryginalny zapis nutowy Mo- aukcji były sprzedawane losy, które trzebować coraz większej pomocy, niuszki z dedykacją skradli po latach można było wymienić na atrakcyjne większych pomieszczeń i możliwości w 1943 roku Niemieccy żołnierze, nagrody. – podsumowała Beata Drozd. przeprowadzający we dworze rewi- Cały czas działały też stoiska Z informacji udostępnionej na zję. Imię Antoni nadali dziecku rodzi- narodowe konsulatów Polski, Rosji, stronie Konsulatu Generalnego RP ce by uczcić w ten sposób towarzysza Czech, a nawet Brazylii i Meksyku, we Lwowie wiadomo, że podczas broni Jana Kajetana, wspomnianego na których można było kupić wiele sobotniej akcji udało się zebrać bohaterskiego księdza Mackiewicza. różnorodnych świątecznych pre- sumę 126 tysięcy hrywien, która w Najmłodszemu zaś z czwórki swo- zentów dla rodziny i bliskich. Przy całości będzie przeznaczona dla ich synów Parfianowicze nadali imię stolikach dziewczyny pięknie pako- stworzenia dziecięcego hospicjum Romuald, tym samym pielęgnując Jarmark cieszył sie bardzo dużym zainteresowaniem wały książki, obrazy, pocztówki, pły- we Lwowie. pamięć o straconym przez Moskali powstańczym przywódcy. W roku 1906 Romuald Parfianowicz wraz ze swoim ojcem przekazali znaczny ma- jątek na budowę nowego kościoła, Sukces akcji charytatywnej gdyż poprzednia miejscowa świąty- nia katolicka w ramach represji popo- wstaniowych przekształcona została przez rosyjskie władze w prawosław- klubu dyplomatycznego Lwowa ną cerkiew. Nowy drewniany kościół pod wezwaniem Matki Bożej Dobrej 126 554 hrywnie 50 kop. zebrano podczas Świątecznego Jarmarku Dobroczynnego Rady konsekrowano 23 grudnia 1909 roku. Jan Kajetan Parfianowicz – poinformował w imieniu komitetu organizacyjnego tej akcji konsul generalny RP we zmarł podczas I wojny światowej w roku 1916. Spoczął na miejscowym Lwowie Jarosław Drozd, który 12 grudnia przewodniczył konferencji prasowej w konsu- cmentarzu, gdzie pochowani są rów- lacie Generalnym RP we Lwowie. nież inni członkowie tego znamienite- go rodu. Pomnik nagrobny Jana Ka- KONSTANTY CZAWAGA jetana, wykonany został w kamieniu tekst i zdjęcia i górując nad pozostałymi nagrob- kami kwatery Parfianowiczów, swą Certyfikat o przekazaniu zebranej formą przypomina ścięty w połowie sumy został uroczyście przekazany swej wysokości, dorodny dąb. Po od- dobroczynnej Fundacji „Dajmy Na- zyskaniu przez Polskę niepodległo- dzieję”. Składając podziękowanie or- ści w 1918 roku wieś Michałowo, w ganizatorom akcji – Klubowi Dyploma- uznaniu zasług Jana Kajetana, prze- tycznemu Lwowa, prezes Fundacji Iry- mianowano na Parfianowo. Wójtem na Hałamaj powiedziała, że większość gminy Parfianowo został najmłodszy zebranej sumy zostanie przyznaczona syn powstańca Romuald Parfiano- na zakup wózka inwalidzkiego dla cho- wicz, który swą funkcję sprawował rej dziewczynki ze Lwowa. nie pobierając za nią pensji. Zmarł w – Ten dochód jest niebagatelny – roku 1930. Pochowany został obok powiedziała Kurierowi Beata Drozd. swego ojca. Młodzież z rudomińskie- – Jesteśmy naprawdę szczęśliwi, że go gimnazjum imienia Ferdynanda udało się nas wszystkich we Lwowie Ruszczyca od kilku lat sprawuje konsul generalny RP we Lwowie Jarosław Drozd opiekę nad rodzinną kwaterą grobo- zjednać. Ludzi mówiących różnymi Beata Drozd wą Parwianowiczów, utrzymując ją w językami, ludzi wyznających różne dowym i tolerancyjnym – zaznaczył necznyj, konsul honorowy Austrii we nienagannym porządku. religie. Udało nam się zjednać dzię- świątecznym i że to nie tylko polska Andrij Maciak, dyrektor teatru im. Lwowie. ki temu, że Kościół nasz nauczył tradycja. To jest tradycja wszystkich Marii Zańkowieckiej. Larysa Małech, konsul honoro- Piotr Ferenc-Chudy nas obowiązku pomagania i zauwa- chrześcijan. I jesteśmy szczęśliwi, – To doświadczenie musimy wy Węgier we Lwowie zapewniła, (materiał nadesłany przez żania ludzi potrzebujących. Pamię- że wyznajemy tę tradycję. kontynuować, ażeby jakoś złagonić że kolejny Jarmark Dobroczynny Fundację Wolność tamy o tym, że to jest nasz obowią- – Ten Jarmark zaświadczył, że los ciężko chorych dzieci w naszym zostanie przeprowadzony prawdo- i Demokracja) zek, szczególnie w okresie przed- Lwów jest nadal miastem wielonaro- mieście – mówił Jarosław Nako- podnie w maju 2013 roku. 10 Przegląd wydarzeń 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Euro się skończyło – Chełmszczyzna – współpraca trwa między imperium a narodami Przed kilkoma dniami na przejściu granicznym Jagodyn odbyło się posiedzenie polsko-ukraińskiej roboczej grupy służb celnych. Wśród innych jubileuszy, w które był tak bogaty mijający rok, należy wspo- Tematem spotkania było omówienie wyników wprowadzenia mnieć także niezbyt chwalebną rocznicę kolejnych rusyfikatorskich zabie- nowacji w kontroli granicznej oraz formalności skierowanych na gów imperiów carów wobec ziem pogranicza. 23 czerwca (starego stylu) uproszczenie i skrócenie czasu przekraczania granicy podczas 1912 r. ukazała się ustawa Dumy Państwowej, zatwierdzona przez cara, części finałowej mistrzostw Europy EURO 2012. wyodrębniająca z części guberni lubelskiej i siedleckiej osobną gubernię z centrum w Chełmie, która została bezpośrednio przyłączona do cesar- stwa. W ten sposób wielkorządcy rosyjscy chcieli definitywnie oddzielić ży- wioł polski od rosyjskiego.

AGNIESZKA RATNA EURO, uważa, że kontynuacja eks- tekst i zdjęcie perymentu „wspólna kontrola” jest celowa. „Wspólna kontrola” polskich Wspólna kontrola graniczna, i ukraińskich celników, a później wydzielone pasy ruchu, komplek- dołączenie się do niej służb granicz- sowa informacja – wszystko to są nych – to wielki sukces, twierdzi pan instrumenty wspólnej pracy służb Michalak. – Naturalnie, że są pewne celnych, które przyniosły pozytyw- problemy z realizacją tego projektu, ne wyniki w czasie EURO 2012. Na ale powiązane są one z Umową z spotkaniu przedstawiciele służb gra- Schengen. Dlatego strona polska nicznych Polski i Ukrainy starali się zwróciła się z propozycją zmiany określić które z tych doświadczeń niektórych zasad tego dokumentu. mogą przydać się w przyszłości. Takie projekty dobrze jest wykorzy- „W czasie przygotowań i trwania stywać na granicy w wypadku po- mistrzostw wypracowaliśmy sze- wstania sytuacji konfliktowych”. Pan reg absolutnie nowych elementów Michalak również podziękował za naszej wspólnej działalności, któ- współpracę i wzajemne zrozumie- Przed wejściem do cerkwi greckokatolickiej w Lublinie re pozwoliły pomyślnie realizować nie w czasie mistrzostw ze strony nasze zadania – mówi kierownik kierownictwa Służby Celnej Ukrainy, Aneta Tkaczyk tekst chowe tych ziem. Zgromadzeni z do kopii jej obrazu i wzięli udział w Departamentu infrastruktury celnej kierownikom odcinków jagodyńskie- Archiwum Centrum Polski, Ukrainy, a także Włoch pre- uroczystościach Niepokalanego Po- oraz współpracy międzynarodowej go i lwowskiego. Kierownik jagodyń- UCRAINICUM legenci starali się przybliżyć bogatą i częcia NMP. W ostatnim dniu forum Służby Celnej Ukrainy Igor Tymo- skiego odcinka Roman Mykytiuk zdjęcie malowniczą, a zarazem i dramatycz- odbyto pielgrzymkę do oryginału fiejew. – Teraz można stwierdzić, został nagrodzony pamiątkowym ną historię tych ziem. Mówiło się o ikony, znajdującego się w Muzeum że podczas EURO nie było żadnych medalem – EURO 2012. Jest to już Rocznicę ową przypominano w kształtowaniu się pogranicza polsko- w Łucku na Ukrainie. Nawiedzono skarg na pracę służb celnych obu nie pierwsze odznaczenie szefa wo- dniach 6-9 grudnia w Lublinie, Cheł- ruskiego, dramacie unitów diecezji również cerkiew greckokatolicką państw. Te instrumenty należało by łyńskich celników. mie i Łucku. Wówczas z inicjatywy chełmskiej, bezpośrednich czynno- w Lublinie, gdzie słowami akatystu wdrożyć w przyszłości, bo są naszą Uczestnicy spotkania przedstawili Centrum Ucrainicum KUL została ściach związanych z powstaniem oddano cześć bł. Męczennikom Uni- perspektywą”. Pozytywne doświad- dokładną analizę praktyki organizacji zorganizowana międzynarodowa i funkcjonowaniem guberni chełm- tom, którzy zginęli za wiarę. Przykro, czenia współpracy z ukraińskimi cel- kontroli celnej na tym odcinku polsko- konferencja naukowa „Chełmsz- skiej, zmianach spowodowanych że miejscowy hierarcha prawosław- nikami w czasie turnieju podkreślają ukraińskiej granicy, a również rozpa- czyzna – między imperium a na- I wojną światową. Starano się nie ny nie zechciał przyjąć uczestników i polscy koledzy. trzyli szereg kwestii, dotyczących rodami”, poświęconą 100-leciu gu- pominąć żadnych dramatycznych konferencji w cerkwi katedralnej. Tomasz Michalak, dyrektor de- współpracy i harmonizacji formalno- berni chełmskiej. Pomysł spotkania wydarzeń z historii Chełmszczyzny. Spotkanie naukowe złączyło partamentu polityki celnej Minister- ści celnych i ustalili również plany został poparty poprzez Państwową Znamiennym był fakt, że ksiądz ka- środowiska akademickie różnych stwa Finansów RP, pełnomocnik ds. dalszych działań praktycznych. Wyższą Szkołę Zawodową w Cheł- tolicki prof. Krzysztof Grzesiak z KUL uczelni polskich i ukraińskich. Pro- mie oraz Wschodnioeuropejski Uni- przedstawił sytuację prawosławia na rektor KUL prof. Agnieszka Lekka- wersytet Narodowy im. Łesi Ukrain- Chełmszczyźnie w okresie między- Kowalik witała naukowców w pierw- ki w Łucku. wojennym i z ubolewaniem opisał szym dniu konferencji; następnego Przepisy na kutię Jak powiedział na wstępie Dy- bezmyślną akcję burzenia cerkwi. dnia Rektor PWSZ w Chełmie prof. rektor Centrum Ucrainicum prof. Nie mniej dramatyczne wydarzenia Józef Zając, senator RP otworzył Polska kresowa Huculska Włodzimierz Osadczy na otwarciu były związane z okresem II wojny obrady w Chełmie, a w niedzielę forum na KUL-u, intencją organiza- światowej. Po wojnie, jak wynikało z zamknięcia sesji dokonał Rektor Składniki Składniki: torów było skonfrontowanie imperial- referatu doc. Andrzeja Wawryniuka, Uczelni w Łucku prof. Ihor Kocan. 20 dag obłuszczonej pszenicy, 0,5 l obłuszczonej pszenicy, nych dążeń Rosji oraz wielowiekowej imperializm sowiecki kontynuował Oprócz tego świat akademicki obu 20 dag maku, 20 dag maku, 20 dag cukru, tradycji współżycia na pogranicznej zaborczą politykę wobec Chełmsz- krajów reprezentowali: Tadej Ja- 5 dag rodzynków, 10 dag orzechów włoskich, Ziemi Chełmskiej różnych tradycji czyzny. Konkretne kroki w ramach ceniuk z Czerniowiec i prof. Jurij 5 dag orzechów laskowych, 30 dag miodu naturalnego. religijnych i narodów. Przypomnienie współpracy transgranicznej, przede Makar, prof. Iryna Biskub z Łucka, 5 dag migdałów, tych wydarzeń, zdaniem profesora, wszystkim w projekcie Euroregionu prof. Andrzej Wrzyszcz, prof. Ry- 15 dag miodu naturalnego. Przygotowanie nie jest tylko refleksją historyczną, Bug, służą zbliżeniu ludów i tworze- szard Szczygieł, prof. Jan Hudzik, Przebraną, oczyszczoną pszeni- ale i poważnym memento w sytuacji niu nowej wspólnoty suwerennych prof. Jan Lewandowski z UMCS z Przygotowanie cę, przepłukać parę razy wodą. Zalać coraz bardziej dostrzegalnej tenden- państw. Lublina i in. wrzątkiem i gotować 2–3 godziny na cji odradzania się tendencji impe- Spotkanie nosiło nie tylko wy- Uświetniły konferencję prezen- Pszenicę umyć, namoczyć, małym ogniu. Nie solić. Jeśli woda rialnych na Wschodzie. Obliguje to miar naukowy, ale i duchowy. Przy- tacje książek badaczy ukraińskich ugotować na małym ogniu, często wyparowuje, dolewać wrzątku. Mak narody pogranicza do solidarnej po- pominano bowiem tolerancję religij- i polskich. W jej ramach dokonano mieszając, odcedzić. Mak opłukać, zaparzyć (zalać wrzątkiem i zostawić stawy zakorzenionej w odwiecznej ną w której dochodzili do zgody pra- prezentacji książek dr Ołeha Saw- zalać wodą, podgrzewać do chwili aż pod przykryciem na godzinę). Potem wielokulturowości i tolerancji. Nowo- wosławni i katolicy, nawiązywano do czuka (Łuck) i doc. Andrzeja Waw- będzie miękki, odcedzić, utrzeć (moż- odcedzić, utrzeć w makutrze, bez czesne nacjonalizmy i obustronne bogatej tradycji Kościoła unickiego. ryniuka (Chełm). Międzynarodowe na zastąpić ucieranie trzykrotnym cukru, do białego mleczka. Orzechy krzywdy naniosły poważne wypa- Patronką narodów tych ziem była forum nabrało istotnej wymowy po- przepuszczeniem przez maszynkę z drobno posiekać. Pszenicę wymie- czenia w harmonijną koegzystencję Matka Boska Chełmska czczona litycznej, gdyż zostało objęte patro- drobnym sitkiem), połączyć z pszeni- szać z makiem, miodem i orzechami. religii i języków, jednak pamięć i w cudownym obrazie na Górce natem honorowym m.in. Marszałka cą, opłukanymi rodzynkami, orzecha- Dodać cukru. Następnie rozrzedzić dobra wola są w stanie uleczyć za- Chełmskiej. Do niej modlili się za- Senatu RP Bogdana Borusewicza, mi, sparzonymi i obranymi ze skórki zimną, przegotowaną wodą (w niektó- szłości historyczne i przypomnieć równo prawosławni, jak i katolicy Marszałka Województwa Lubelskie- migdałami oraz miodem, oziębić. Do rych rejonach zamiast wody dolewają fundament kulturalny, na którym dwóch obrządków. Uczestnicy kon- go Krzysztofa Hetmana. kutii można dodać jeszcze figi i dak- kompotu z suszonych owoców). Poda- powstawała potęga i bogactwo du- ferencji również przyszli do świątyni KG tyle. Gotowe! wać w makutrze z drewnianą łyżką. 11 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Jędrzej Potocki oprowadza po... Przejście Ustiług–Zosin własnym bastionie do modernizacji W zeszłym roku zmodernizowano przejście gra- Władze Iwano-Frankowska (dawnego Stanisławowa) wspólnie z przedsta- niczne w Jagodynie. Obecnie przyszła kolej na wicielami firm turystycznych omawiali kwestię poprawy warunków pobytu kolejne wołyńskie przejście – Ustiług-Zosin. W gości w mieście. najbliższym czasie ma się odbyć przetarg, który wyłoni firmę, która ma przeprowadzić prace.

AGNIESZKA RATNA prowadzą do tworzenia się kilkukilo- tekst i zdjęcie metrowych kolejek i niedogodności dla mieszkańców miasteczka Usti- Jak zaznaczył kierownik de- ług, przez który przebiega droga do partamentu rozwoju infrastruktury granicy. O tych problemach mówio- granicznej i współpracy międzyna- no na konferencji prasowej, która rodowej Państwowej Służby Celnej przed kilkoma dniami odbyła się w Ukrainy Igor Timofiejew, pieniądze sali konferencyjnej przejścia „Usti- w sumie 5,6 mln euro przeznaczyła ług” po stronie ukraińskiej. Celnicy i na ten cel UE w ramach programu służby graniczne twierdzą, że robią współpracy przygranicznej „Polska- wszystko możliwe, aby rozładować Białoruś-Ukraina”. W grudniu ma sytuację. nadejść pierwsza rata – 1,6 mln „W celu lokalizacji kolejek przed euro, a wkład własny Ukrainy wy- przejściem we lwowskim Oddziale niesie 10% ogólnej wartości. Granicznym zostały podjęte orga- „Nawet przy takim obciążeniu nizacyjne i praktyczne kroki – mówi SABINA RÓŻYCKA następnym roku zostanie wydany ją tu wystawy dzieł sztuki, odbywają budżetu, jest to korzystne – mówi jego szef Aleksander Adamczuk. – trójjęzyczny – ukraińsko-angielsko- się prezentacje artystyczne, jak pan Timofiejew. – Do końca następ- Między innymi, w celu rytmiczności Dogodnymi warunkami noclego- polski – przewodnik po mieście – również spotkania literackie. Przed nego roku otrzymamy współczesny pracy przejścia prowadzony jest wymi i odpowiednią polityką cenową informuje Bogdan Biłyk, kierownik świętami odbędzie się tu jarmark, na funkcjonalny punkt graniczny. Zniży stały monitoring sytuacji, zorganizo- obecnie trudno zadziwić kogokol- miejskiego wydziału ekonomiki i którym będą przedstawione wyroby to znacznie obciążenie, które istnie- wany został stały dyżur sytuacyjnej wiek. Trzeba stawiać na nietradycyj- rozwoju integracyjnego. – Takie naszych artystów – żadnej tandety i je na punktach przejścia pomiędzy grupy naszych oficerów, otwarty ne programy wycieczkowe. Główny wydanie jest jednym z trzech pro- chińszczyzny”. Kierownik miejskiego Polską i Ukrainą”. Jak zaznaczył został też tymczasowy punkt kon- akcent – to autentyczność lub cho- jektów międzynarodowej pomocy wydziału turystyki Wołodymyr Ustyń- szef służby gospodarczej przejścia sultacyjny, gdzie można zasięgnąć ciażby jego pozór. „Turyści będą technicznej, która jest planowana w ski zaproponował aby „zamieszkał” w Jagodynie Stefan Petruś, po roz- informacji o sytuacji na przejściu. mogli świętować Boże Narodzenie w Iwano-Frankowsku z funduszy eu- tu założyciel miasta Jędrzej Potocki budowie przejścia w Ustiługu funk- Tam też umieściliśmy tablicę in- Karpatach, Stary Nowy Rok, Jordan ropejskich. Część kosztów pokryje i oprowadzał wycieczki. cjonować będzie po pięć pasów na formacyjną o kolejce i warunkach (Chrzest Pański według obrządku KE, a część zostanie przeznaczona Wyremontowana zostanie ulicz- wjazd i na wyjazd. Po wprowadzeniu przekroczenia granicy”. wschodniego) – opowiada Mariana z budżetu miasta. Projekt jest reali- ka forteczna, przylegająca do jedy- tych modernizacji, zdolność przepu- Wiceszef Służby Celnej RP Artur Sakiw, dyrektor jednej z firm tury- zowany na zasadach współfinan- nego zachowanego fragmentu mu- stowa wzrośnie dwukrotnie. Tymiecki uważa, że kolejki na grani- stycznych miasta. – Taki program sowania”. Pan Biłyk zwrócił się do rów stanisławowskiej fortecy. Prace wypoczynkowy jest bardzo popular- organizacji turystycznych z apelem można było zacząć w tym roku, bo ny wśród naszych gości. Ale trzeba składania swoich propozycji, które pozwalał na to budżet miasta, ale stwierdzić z przykrością, że goście znajdą miejsce w nowym przewod- konto zablokował urząd skarbowy. zaczęli być bardziej oszczędni. Na niku. Zablokował on nie tylko fundusze przeszkodzie stoi zastarzała infra- Atrakcją turystyczną miasta dla miejskie, ale również te, które na- struktura i brak odpowiedniego za- gości stanie się zwiedzanie galerii płynęły z UE. Ale, jak twierdzi Bog- rządzania. Należy doprowadzić do „Bastion”, otwartej w maju bieżące- dan Biłyk, spodziewa się, że konta lepszego stanu zabytki, wyremonto- go roku. „Galeria ma trzy wejścia, zostaną odblokowane po Nowym wać drogi. To stymuluje do lepszej jest parking – mówi Wiktor Szewluk, Roku. Na razie urzędnicy i firmy pracy i władze regionu, i firmy tu- dyrektor fortyfikacyjnej galerii. – W turystyczne oczekują na zimowy rystyczne, i organizacje społeczne, „Bastionie” mieszczą się upominko- boom turystyczny, bo po drodze do promujące miasto. wa i artystyczna galeria, gdzie moż- Karpat wielu gości odwiedza stolicę Postępy już są. „Aby turyści na nabyć upominki i dzieła sztuki województwa. W okresie świątecz- z zagranicy mogli łatwiej uzyskać związane z historią i dniem dzisiej- no-noworocznym miasto oczekuje potrzebną informację o mieście, w szym naszego miasta. Stale działa- na około 15 tys. gości.

Kolejki na przejściu „Ustiług” List do redakcji „W ciągu doby na przejściu w cy wywołane są nie tylko rozbudową Przedszkole „Perełka” w Łanowicach Ustiługu obsługuje się do ośmiu przejścia, ale i wzrostem ilości osób tys. osób, trzy tys. aut osobowych przekraczających granicę w ramach W obwodzie lwowskim, nieda- tak organizować im zabawy, by nie ka, największym chyba pragnieniem i kilkaset ciężarówek do trzech ton Małego Ruchu Granicznego. W leko Sambora, znajduje się miej- przeszkadzać w pracy księżom. Perełek jest większe przedszkole. – twierdzi pan Petruś. – Na wyjeź- porównaniu do ubiegłego roku, ich scowość Łanowice. Mieszkają tam Dla pięciolatków prowadzimy Chciałyby mieć więcej miejsca do dzie z Ukrainy odbywać się będzie ilość wzrosła o 50%. W tym celu prawie sami Polacy, którzy aktyw- dodatkowe zajęcia przygotowujące zabaw i więcej przyjaciół, ponieważ wspólna kontrola polskich i ukraiń- zwiększono ilość pracowników na nie kultywują swą bogatą tradycję je do szkoły. Czas w towarzystwie obecnie ilość miejsc w przedszkolu skich służb po stronie polskiej”. przejściu. regionalną. W małych serduszkach maluchów płynie szybko i wesoło. jest bardzo ograniczona. Marzą o Jak powiedział z-ca komendan- Dopóki trwa rozbudowa Zosina dzieci krzewią miłość do Polski, Organizujemy różnego rodzaju uro- własnej sali gimnastycznej, kąciku ta Nadbużańskiej Straży Granicznej celnicy i służby graniczne radzą po- pielęgnują mowę ojczystą i uczucie czystości, akademie, konkursy. Co- przyrody oraz pokoiku ciszy. Andrzej Popko, dziś w Zosinie prace dróżnym korzystać z innych przejść. patriotyzmu. Wielka w tym zasługa rocznie nasze Perełki biorą udział Naszym najważniejszym celem są prowadzone pełną parą. Przepu- O tym już nie raz pojawiały się in- przedszkola „Perełka”, które wynaj- w Międzynarodowym Festiwalu Pol- jest dobro dziecka i stworzenie dla stowość przejścia wzrośnie kilka- formacje w prasie ukraińskiej. Ale muje poddasze na plebanii kościo- skiej Piosenki „Rozkołysz Pieśnią niego jak najlepszych warunków krotnie. „Obecnie po polskiej stronie niewielu korzysta z tych rad – w ła p.w. św. Mikołaja. Dzieci chętnie Świat”. Nie pokazując tremy przed rozwoju. Chcemy wychować mło- funkcjonują 4 pasy – po 2 na wjazd dniu konferencji prasowej podróżni tam uczęszczają ponieważ mają dużą sceną, bawią i zachwycają pu- de pokolenie z bogatą wyobraźnią i na wyjazd – mówi komendant Po- czekali na przejazd przez granicę możliwość wraz z rówieśnikami po- bliczność swoją artystycznością. twórczą, otwarte na nowe pomysły, pko. – Po rozbudowie i modernizacji 3-4 godziny. znawać świat, uczyć się i rozwijać w Corocznie dzieci i ich rodzice z gotowe szukać lepszych i nowych przejścia działać będzie 12 pasów – Jednak zarówno przedstawicie- polskiej tradycji. niecierpliwością czekają zimowych rozwiązań. Wiele z tych zadań mo- po 6 w obie strony, w tym – 4 dla oso- le służb granicznych, jak i celnicy po Przedszkole posiada jedną gru- świąt. Perełki piszą listy do św. żemy dokonać samodzielnie, lecz bówek, 1 dla autobusów i jeden dla obu stronach granicy z optymizmem pę, do której należą dzieci w wieku Mikołaja i przygotowują program do wielu rzeczy potrzebna jest nam ciężarówek do 3,5 tony”. Jak stwier- patrzą w przyszłość. Dzięki tej mo- od trzech do sześciu lat. Przedszko- artystyczny na jego radosne spo- pomoc ludzi z dobrym sercem. To dził pan Popko, ostateczny termin dernizacji jeszcze jedno przejście lacy mają tyle energii, że potrzebo- tkanie – uczą się nowych tańców, serce mogą oddać dzieciom z Ła- zakończenia modernizacji przejścia graniczne otrzyma standard euro- waliby większej przestrzeni, nowego wierszy i piosenek. Wśród życzeń nowic. w Zosinie – pierwszy kwartał 2014 pejski, co polepszy warunki ich pra- pomieszczenia. Na razie, musimy skierowanych do świętego Starusz- Maria Danyłko roku. Na razie prace budowlane cy i warunki podróży. 12 Mikołajki 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Mikołaj cieszy maluchy Na Mikołaja czekają wszyscy – mali, więksi i całkiem duzi. I oto odwiedził dzieci z polskiej grupy w przedszkolu nr 48 na ul. Metrologicznej. Zawitał naturalnie nie z pustymi rękami – miał worek pełen prezentów, który został napełniony przez jego „pomocników” pracujących na co dzień w Konsulacie Generalnym RP we Lwowie. Bóg się rodzi dla nas wszystkich, Krzysztof Szymański tekst i zdjęcia w stajni płacze tak ukradkiem... Od rana w grupie przedszkolnej panuje ruch i gwar. Rodzice ubierają Znów odwiedzisz pociechy w odświętne stroje, popra- swoich bliskich wiają fryzurki. Za moment oczekuje je spotkanie ze św. Mikołajem. Nie i podzielisz się mniej zaaferowane są wychowawczy- opłatkiem... nie Jola Szymańska i Ela Kapustina, a muzykolog Łesia Wojciechowska sprawdza sprzęt i kompletuje nuty. Dzieci wchodzą na salę, kilka zabaw i tańców, żeby przedstawić rodzicom swe umiejętności… I tu wchodzi naj- ważniejsza osoba – św. Mikołaj. Przedszkolaki wcale nie boją się ani jego surowego wyglądu, ani długiej białej brody. Zresztą Mikołaj bardzo szybko nawiązał kontakt z dziećmi i wziął udział we wspólnej zabawie, tańcach i grach. W bar- dzo bezpośredni sposób bawił się z maluchami, tańczył taniec z wy- bieraniem partnera. Zaskoczeniem zdjęcie św. Mikołaja z dziećmi i pa- Jak długo przygotowywa- Nie mogą się powtarzać, bo dla dzieci i zebranych rodziców było niami wychowawczyniami. Potem łaś program Mikołajek? starsze dzieci, które są już drugi czy zaproszenie do tańca opiekunki Lesi dzieci pożegnały Mikołaja wier- Chyba tydzień, no może dziesięć trzeci rok w przedszkolu, nudziłyby Kapustinej. szykiem: „Św. Mikołaju! Bardzo cię dni. Dzieci bardzo szybko „złapały” się. Zawsze musi być coś nowego. Nastąpił moment najważniej- kochamy, I za rok na ciebie znów treści zabaw i wierszyki dla św. Mi- Wyszukuję zabawy w różnych pod- Polska grupa w tym przedszko- szy – rozdanie prezentów. Po kolei czekamy” i udały się na świąteczny kołaja. Zresztą, jak zawsze, poma- ręcznikach, w internecie. Muszę tak lu istnieje już od 18. Lat. Konsulat dzieci podchodziły na krótką roz- obiad. gali nam rodzice. Część zabaw i gier to opracować, żeby zainteresować zawsze stara się o prezenty mikołaj- mowę. Jednych brał na kolana, za- Gdy już ucichł gwar i część dzie- robimy na co dzień, ale dziś miały wszystkich. Mam też bardzo dobry kowe dla naszych dzieci. Jesteśmy chwycał się ich strojem, inne pytał ci, których rodzice obecni byli na po- szczególną oprawę. W przygotowa- kontakt z rodzicami, którzy pomaga- wdzięczni za to wszystko, co dla nas o rodzeństwo, proponował wymianę ranku, poszła z nimi do domu, pani niu programu brała udział również ją przy organizacji takich poranków. robią. Nie chodzi mi wyłącznie o tę przebrania. A gdy już maluch dostał Jola Szymańska znalazła kilka chwil nasza muzykolog, pani Łesia Ka- Pomogli również przy organizacji imprezę. Odczuwamy doraźną po- olbrzymi worek, to z trudem donosił na udzielenie krótkiego wywiadu. „W pustina, która dobrała odpowiednią tegorocznego spotkania ze św. Mi- moc również w innych przypadkach, go na swoje miejsce. Zaraz zaczęło tym roku mamy w grupie dziewięcioro muzykę. kołajem. np. przy remoncie łazienek, wyposa- się penetrowanie worka: co tam jest nowych maluchów. Najmłodszy ma Już od kilku lat przycho- Głównym „sponsorem” żeniu w sprzęty, zabawki, pomoce ciekawego, co można zjeść, czym niewiele ponad 3 latka, a najstarszy dzę tu na Mikołajki i ani razu urządzanych przez Was za- dydaktyczne. Bardzo dużo to dla nas się pobawić. Wychowawczynie z 6 i pół. Stwarza to pewne trudności, program nie powtarza się. baw mikołajkowych jest Kon- znaczy. trudem opanowały sytuację. Po roz- ale z drugiej strony te młodsze dzieci Skąd czerpiesz pomysły do sulat Generalny RP we Lwo- Dziękuje i życzę kolej- daniu prezentów nastąpiło wspólne szybciej się rozwijają. tych zabaw? wie. nych sukcesów. Święty Mikołaj odwiedził Dzwoneczki 6 grudnia w grupie przedszkolnej „Dzwoneczki”, działającej przy przedszkolu nr 181 we Lwowie, odbyło się spotkanie ze św. Mikołajem. Julia Łokietko taki mały”, przedszkolaki udowodniły, tekst i zdjęcia że jeśli mocno się postarać, to każdy może zostać świętym. Mikołaj nie po- Już niedługo Święta, został im dłużny, szczodrze obdaro- najpierw Mikołajki, wując upominkami – i słodkimi sma- już się cieszą dzieci, kołykami, i ciekawymi książkami. to nie jakieś bajki. „Dobry święty Mikołaju, Patrz jak dzieci Cię kochają, Ty pamiętasz o W rolę św. Mikołaja wcielił się nas w niebie, My modlimy się do młody duszpasterz rzymskokatolickiej Ciebie” – pożegnały przedszkolaki parafii p.w. św. Michała Archanioła ks. dobrego staruszka. A nas zaintere- Włodzimierz. Żeby zasłużyć na upo- sowały dekoracje świąteczne, wyko- minki nie wystarczy być grzecznym nane przez dzieciaki i ich wychowaw- przez cały rok, należy również odpo- czynie. Pani Ola Kowalska pokazała wiedzieć na pytania dotyczące świąt. nam cudne gazetki ścienne z Miko- Dzieci zastanawiały się jak powinien łajem, modlitwami i rozbawionymi wyglądać św. Mikołaj i w jaki sposób aniołkami. Przedszkolaki pokazały do nich przybył w ten mroźny i ozło- ścią: „Przywiozła mnie siostra Okta- Przybyłeś dziś do nas ze swojego nam też koncert świątecznych ży- cony słońcem poranek. Pomagały im wia, autem”. kraju, Odpocznij, posłuchaj jak z czeń, sumiennie wymalowanych na w tym wychowawczynie. „W saniach „Hej na białym, hej na koniu, jedzie Aby mile ugościć św. Mikołaja, przedszkola dzieci, Dziś Cię kocha- papierowych gwiazdkach. Ktoś ma- z szóstką reniferów, z workiem, gdzie święty Mikołaj, śnieżek prószy mu dzieci od dłuższego czasu przygo- ją najbardziej na świecie” – recytuje rzył o słodyczach i zabawkach, ktoś podarków moc, w wielką podróż się pod nogi, zapowiada dzieciom raj”. towywały piosenki na lekcjach religii mała Ania. W wykonaniu dziecia- o sankach i motylku oświecającym wybiera, św. Mikołaj w ciemną noc” – Niestety, żadna z nich nie miała racji. prowadzonych przez siostrę Oktawię ków zabrzmiały piosenki „Zaświeciła bajki w ciemności, a ktoś, już przygo- recytuje pani Halina Malicka. Nie zga- Odpowiedź św. Mikołaja zaskoczyła z parafii p.w. św. Michała Archanioła. gwiazda złota” i „Święty Mikołaj dobry towując się do szkoły, zamówił sobie dza się z nią pani Halina Grygorczuk: i rozbawiła wszystkich swą szczero- „Witamy serdecznie Ciebie Mikołaju, jest”. Piosenką i tańcem „Taki duży, piórnik i tornister. 13 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Św. Mikołaj u „Słoneczka” Radio Wnet i „Miglanców” 6 grudnia to dla wszystkich dzieci dzień pełen czaru i emocji. A wszystko za sprawą POLECAMY! św. Mikołaja, który w tym dniu rozdaje prezenty. Najbardziej oczekują go ci najmłodsi. Słuchaj przez internet W tym roku odwiedziliśmy polskie grupy przedszkolne „Słoneczko” i „Miglanc” przy doskonałych programów przedszkolu nr 131 we Lwowie aby sprawdzić czy Mikołaj zawitał również do nich. warszawskiego Radia Wnet www.radiownet.pl Program Wschodni w każdą sobotę o godz. 11:07 (czas ukr.) Program wschodni jest radiową emanacją platformy, którą Radio Wnet przy współpracy Fundacji Po- moc Polakom na Wschodzie tworzy z polskimi redakcjami na terenie by- łego ZSRR. Platforma pozwoli tym redakcjom współpracować i wymie- niać się tworzonymi materiałami. Na- sza współpraca obejmuje redakcje w następujących miastach: Równe, Lwów, Stanisławów (Iwano-frankisk), wiedzać specjaliści od Wschodu z Winnica. Jej owocem jest Program Polski. Program prowadzi Wojciech Wschodni. Ponadto będą nas od- Jankowski.

EUGENIUSZ SAŁO Dzieciaki długo się nie namyślały. wiedziała nam Olga Krankowska, pol- Historia Wnet tekst i zdjęcie Od razu zaczęły głośno wołać i za- skie grupy przedszkolne „Słoneczko” w każdą sobotę o godz. 12:00 (czas ukraiński) praszać św. Mikołaja. i „Miglanc” istnieją już od 18 lat i mają Doskonały program historyczny, w – Dzieci bardzo czekały na św. Młody, wesoły św. Mikołaj, z mi- około 60 dzieci. Zajęcia prowadzone którym nie ma tematów tabu. Pod Mikołaja. Pisały listy, przygotowywa- trą na głowie i pastorałem w ręku, są wyłącznie w języku polskim. Nato- ły rysunki i prace plastyczne, uczyły odziany w złotą kapę, wszedł do sali, miast dzieci są z rodzin mieszanych, sztandarem Radia Wnet rozmawia- się wierszyków i piosenek – opowia- serdecznie przywitał dzieci i gości, a polsko-ukraińskich. To jest bardzo my o historii. Zapraszam. da wychowawczyni polskiej grupy następnie usiadł żeby wypocząć po trudne, bo na różnym poziomie rozu- Kontakt: [email protected] – „Słoneczko” Olga Krankowska. długiej drodze. Dzieci śpiewały pio- mieją język polski. Rodzice, dzieci, administracja senki i opowiadały wiersze, a Mikołaj – Przykro, że mało polskich rodzin napisał prowadzący program przedszkola, przedstawiciele Kon- opowiadał o swoich przygodach w oddaje swoje dzieci do polskich grup Piotr Dmitrowicz. sulatu Generalnego RP we Lwo- Laponii. Wiadomo, że na św. Mikołaja przedszkolnych – mówi pani Olga. – wie zebrali się w sali przedszkolnej niecierpliwie czekają też inne dzieci, Mam wielką satysfakcje, jeżeli przy- Wszystkie audycje (w tym archiwalne) oczekując na przybycie św. Miko- dlatego wręczył paczki z prezentami chodzi do mnie 3-letnie dziecko, które są dostępne w internecie na portalu: łaja. Pani Olga powitała wszystkich i obiecał, że jak będą grzeczne, to umiało tylko słowa „proszę”, „przepra- zebranych, opowiedziała dzieciom wróci za rok. szam” i „dziękuję”, a później odchodzi www.radiownet.pl historie o Mikołaju i poprosiła dzieci Bardzo cieszy, że przedszkole od nas do szkoły i rozmawia po pol- żeby głośno zawołały św. Mikołaja. bardzo prężnie się rozwija. Jak opo- sku – dodaje . List do redakcji NA POLSKIEJ Święty Mikołaj w Łanowicach FALI POLECAMY!

NA POLSKIEJ FALI to nowa audycja radiowa w języku polskim na falach iwano-frankow- skiego Radia Weża w paśmie 107 FM, a także w internecie na stronie: www.kuriergalicyjski.com

Program jest nadawany w każdą sobotę o godzinie 21:15 Program jest też powtarzany: 6 grudnia Łanowice odwiedził z części artystycznej. Przygotowały oddział w Łanowicach, zostało za- w niedzielę o godz. 11:30 bogato wypełnionym workiem św. przedszkolaków do spotkania z kupionych ponad 200 prezentów. Mikołaj. Spotkaliśmy go z wielką św. Mikołajem nauczycielki Ma- 9 grudnia św. Mikołaj wyjechał w poniedziałek o godz. 21:15 radością, bowiem w tym roku ob- ria Danyłko i Hanna Deńkowycz. saniami do wiosek Biskowice, Wo- we wtorek o godz. 21:15 chodziliśmy odpust w parafii, która W święcie wzięli udział również jutycze i Maksymowice, należących Wszystkie audycje (w tym archiwalne) są dostępne ma go za swojego patrona. Szcze- uczniowie szkoły nauczania po- do TKPZL oddział w Łanowicach. w internecie na portalu www.kuriergalicyjski.com gólnie na to spotkanie czekały dzie- czątkowego na czele z dyrektor Mikołajki są wyjątkowym świę- ciaki, które już zdążyły wysłać św. Natalią Małaczyńską i nauczy- tem w życiu każdego dziecka i po- NA POLSKIEJ FALI to wspólna inicjatywa Kuriera Galicyjskiego, warszaw- Mikołajowi listy i rysunki z upragnio- cielkami Marią Strogusz i Ludmiłą staraliśmy się, by nikogo one nie skiego Radia Wnet oraz iwano-frankowskiego Radia Weża. Naszych słucha- nymi upominkami. Danyłko. ominęły. czy zapraszamy do współpracy, dzielenia się z nami swoimi uwagami i tym, co Uroczystość w Łanowicach roz- Dzięki różnym sponsorom, chcielibyście usłyszeć. Piszcie do nas na mail: [email protected] poczęła się od Mszy św., ale pre- zwłaszcza wsparciu Stowarzysze- Zarząd TKZiL, ZAPRASZAMY!!! zenty dzieci otrzymały dopiero po nia „Wspólnota Polska” i TKPZL oddział w Łanowicach 14 Przegląd wydarzeń 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Lubelskie obchody 600-lecia 145. rocznica urodzin archidiecezji lwowskiej Józefa Piłsudskiego 5 grudnia minęła 145. rocznica urodzin jednej Ośrodek Badań Wschodnioeuropejskich Centrum UCRAINICUM Katolickiego z najwybitniejszych postaci w historii Polski – Józefa Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II zorganizował w Lublinie międzynarodo- Piłsudskiego. To postać w historii absolutnie wyjąt- wy panel naukowy pt. „600 lat archidiecezji we Lwowie”. Jego gościem honorowym kowa. Jeden z historyków określił go w taki sposób: był łaciński metropolita lwowski arcybiskup Mieczysław Mokrzycki. Odbyło się też „Tacy ludzie pojawiają się raz na stulecie”. Zarówno spotkanie hierarchy z rektorem KUL ks. prof. dr. hab. Antoniem Dębińskim. Obecny wielbiciele, jak i krytycy jego działalności porównują był również Iwan Hrycak, który ponownie został mianowany konsulem generalnym go często do Napoleona. Ukrainy w Lublinie. Konferencji patronował metropolita lubelski abp Stanisław Budzik. Panel otworzył prof. dr hab. Włodzimierz Osadczy, dyrektor Centrum Józef Klemens Piłsudski przy- szedł na świat w okresie dla Polski UCRAINICUM KUL. Uczestników sympozjum z Polski i Ukrainy przywitał też rektor najbardziej tragicznym – w okre- KUL ks. prof. dr hab. Antoni Dębiński. Został odczytany list gratulacyjny marszałka sie nasilenia represji po Powstaniu Styczniowym, w okresie Wielkiej Ża- województwa lubelskiego. łoby Narodowej. Małżeństwo jego rodziców, mło- dego Józefa Wincentego Piłsudskie- go i Marii Billewiczówny, było małżeń- stwem powstańczym, powiązanych nie tylko porywem serca i umysłu, ale i wolą stawiania oporu najeźdźcy. Józef Wincenty był komisarzem po- wstania na Żmudzi, jedynego wolne- go skrawka Litwy. W kaplicy dworskiej Billewiczów w Teneniach odbywa się ceremonia ślubna, a wesele odby- teru, co potem potwierdził w latach ło się w pobliskim Adamowie. Para dojrzałych. Pisał o tym nie raz, że nie- młoda szła do ślubu pod szpalerem które tematy tak długo drąży dopóki powstańczych kos. Powstanie po raz nie pojawi mu się pełne rozwiązanie. ostatni podkreśla równość społeczną. Najlepszym przykładem tego jest Ta równość to symbol socjalizmu – Bitwa Warszawska, gdzie wszystko uspołecznienie wszystkich warstw spoczywało na jego barkach. A on ludności – szlachty i chłopów. Szlach- natchniony duchem przywódców Po- ta nie musi się zniżać do chłopów, wstania Listopadowego, przemyślał a chłopi walczą z bronią w ręku na całą strategię. Podobna sytuacja była równi ze szlachtą. Proszę nie mylić w czasie powstania, gdy Paskiewicz z tego z późniejszym socjalizmem pomocą Prus przeprawił się przez Wi- w wydaniu bolszewickim. Tamten słę i zamknął Warszawę od zachodu. „powstańczy” socjalizm to socja- Wtedy istniał plan Chrzanowskiego lizm szacunku i równości. W domu – uderzenie na wojska Paskiewicza Piłsudskich służba jadała razem z i „przecięcie” ich na pół. Niestety sy- gospodarzami za jednym stołem. tuacja militarna i polityczna nie sprzy- Po powstaniu ponad 20 tys. lu- jała temu planowi. Manewr udał się Wręczenie „Złotego Dyplomu Wydziału Teologii KUL” abp. Mieczysławowi Mokrzyckiemu dzi ginie na szubienicach, giną roz- dopiero w 1920 roku, gdy oddziały strzelani i pędzeni na Sybir. Wraca polskie uderzyły w podbrzusze armii KONSTANTY CZAWAGA kapłani i osoby świeckie mogli zdobyć Po podpisaniu umowy, dyrektor co dziesiąty. Piłsudscy walczą z sowieckiej, absolutnie tego się nie tekst i zdjęcie jak najlepszą wiedzę”. Instytutu Teologicznego im. św. Jó- caratem demograficznie – rodząc spodziewającej. Abp Mieczysław Mokrzycki w swo- zefa Bilczewskiego we Lwowie ks. 12 dzieci. Dają Polsce nowych oby- Kolejne rodzeństwo też nie przy- „Złoty Dyplom” KUL im przemówieniu przybliżył sytuację w dr. Jacek Uliasz w rozmowie z kore- wateli Litwy i Polski. Dwoje najmłod- nosi ujmy rodzinie. Piłsudski zresztą dla arcybiskupa archidiecezji lwowskiej oraz Kościoła spondentem Kuriera powiedział, że szych, Piotr i Teodora, a także ich nigdy nie ułatwiał im życia, a wręcz Mieczysława Mokrzyckiego rzymskokatolickiego na Ukrainie. stosunkowo szybko, bo już po ponad matka Maria Billewiczowa-Piłsud- przeciwnie zawsze musieli być wzo- Dla upamiętnienia 25-lecia ka- W panelu naukowym wzięli udział dwóch latach starań Instytut otrzymał ska umierają w wyniku epidemii w rem dla innych. płaństwa, 5-lecia sakry biskupiej i „w ks. prof. dr hab. Mirosław Kalinowski, dokumenty, nadające mu osobowość 1882 roku. Dziesiątka przeżywa. Naj- Postacie Napoleona i Piłsud- dowód uznania za niestrudzoną pracę ks. prof. dr hab. Włodzimierz Bielak prawną na Ukrainie i uznanie przez starsza siostra Helenka była ułomna skiego są porównywalne, są funda- na rzecz odrodzenia życia religijnego (Lublin), ks. prof. Roman Dzwonkow- państwo. Dzięki temu mógł podjąć i zmarła w 1915 roku. Kolejna – Zula, mentalnymi postaciami dla swoich w archidiecezji lwowskiej” arcybiskup ski (Lublin), o. prof. dr hab. Andrzej zabiegi o afiliację do Katolickiego czyli Zofia Piłsudska, opiekowała narodów. Podobieństwo ich jest też w Mieczysław Mokrzycki został odzna- Napiórkowski OSPPE (Lublin) oraz Uniwersytetu Lubelskiego. Zazna- się matką aż do śmierci. Wychodzi tym, że obydwaj pochodzą w krajów, czony „Złotym Dyplomem Wydziału ks. dr Jacek Uliasz (Lwów). czył, że w placówce tej studiują sio- potem za mąż za Czesława Kade- leżących poza centrum ich państw. Teologii KUL”. To jedno z najbardziej stry zakonne i osoby świeckie. nacego, lekarza opiekującego się Napoleon z Korsyki, a Piłsudski z prestiżowych wyróżnień przyznawa- Umowa między Zdaniem dziekana Wydziału Marią Billewiczówną, a późniejszego najbardziej litewskiej części Litwy – nych przez Katolicki Uniwersytet Lu- dwoma uczelniami Teologicznego KUL-u ks. prof. dr. Mi- znanego wileńskiego lekarza. Kolej- Żmudzi. Piłsudski chciał budować belski. Nadawano je niezwykle rzadko Lwowski metropolita wyraził za- rosława Kalinowskiego, podpisanie ny brat Bronisław znany jest z tego, państwo polskie dla wielu narodów, że zapisywał dzieje i zachowanie tak jak Napoleon zbudował Francję i tylko tym, którzy odgrywają dużą rolę dowolenie z podpisania w tym dniu umowy o współpracy z Instytutem im. młodszego brata Józefa. Zawsze dla wielu narodów. Oboje zapobiegli w rozwoju Kościoła katolickiego. Od- umowy o współpracy pomiędzy In- św. Józefa Bilczewskiego jest aktem zazdrościł mu jego zdolności: „Józek czy położyli kres rewolucjom w swoich znaczenie uroczyście wręczył rektor stytutem Teologicznym im. św. Józe- czysto formalnym, gdyż współpraca tylko zerknie w podręcznik i zawsze państwach. Obydwaj też dokonali za- fa Bilczewskiego we Lwowie a KUL. nieformalna między Wydziałem Teolo- KUL ks. prof. dr hab. Antoni Dębiński. spytają go z tego co przeczytał, gdy machów w imię obrony swych państw Jego zdaniem podniesie to rangę gicznym uczelni lubelskiej a środowi- „Przyjąłem to wyróżnienie ze mnie pytają z tego co opuściłem” – wobec wewnętrznych i zewnętrznych wzruszeniem, a jednocześnie z lokalnego Kościoła i Instytutu, gdyż skiem naukowym we Lwowie trwa już zapisze. Trzymał finanse rodziny – wrogów i obrony demokracji. odpowiedzialnością bo wyróżnienie „KUL cieszy się nie tylko w Polsce dobrych 20 lat. „W tym okresie rozpo- wynajmował dorożkę, kursującą po Piłsudski dokończył to, co było zawsze zobowiązuje – powiedział wielkim prestiżem i popularnością”. częła się nasza obecność i kształcenie Wilnie i utrzymywał w ten sposób klęską Napoleona – nie poszedł ani arcybiskup Mieczysław Mokrzycki. – Arcybiskup Mokrzycki zaznaczył, że w archidiecezji lwowskiej studentów, wiele rodzinnych wydatków. Wspierał na Moskwę, ani na Smoleńsk, a ar- Jestem absolwentem tego Uniwersy- był to zawsze uniwersytet o głębokich również eksternistycznie, w dziedzinie w ten sposób niezaradność finanso- mię sowiecką powstrzymał na swoich tetu. Archidiecezja lwowska ma duży tradycjach, wysokim prestiżu, a przy teologii, później zaś także w zakre- wą ojca, który przeżył spalenie dworu terenach w kilku kolejnych bitwach. związek z uniwersytetem. Wielu pro- tym znany jest na całej Ukrainie. „My- sie nauk o rodzinie” – powiedział ks. i krach finansowy rodziny. Józef Win- Niestety te osiągnięcia wojenne zo- fesorów lwowskich było tutaj wykła- ślę, że ta współpraca będzie owocna dziekan. Dodał, że należało podpisać centy nie miał głowy do interesów stały później w traktatach cofnięte dowcami. Ta więź, ta tradycja w KUL nie tylko dla naszych studentów, ale tę umowę, potwierdzającą wzajemne i zawsze źle na tym wychodził. i wielu Polaków pozostało poza gra- była zawsze mocna. Trwała przez także dla naszych wiernych. Doda im kontakty, w związku z nową ustawą o Jako czwarte dziecko w rodzinie nicami Rzeczypospolitej, aby później cały czas, również po wojnie, chociaż większej otuchy oraz podniesie pre- szkolnictwie wyższym w Polsce i uak- przyszedł na świat Józef. Jeszcze w latach 30. zginąć w akcji Jeżowa w może nieoficjalnie. Tutaj studiowali stiż naszego Kościoła u władz pań- tualnieniem dotychczasowych przepi- matka zauważyła jego spokój i roz- Kuropatach pod Mińskiem. i studiują osoby świeckie i nasi kapła- stwowych i u innych wyznań chrze- sów w tym zakresie na Ukrainie. wagę podejmowania decyzji i kon- ni. Wielu profesorów zawsze przy- ścijańskich. Mamy nadzieję, że nasz Wieczorem tego dnia w koście- sekwentną jej realizację. Podejmo- Fragmenty audycji KRZYSZTO- jeżdżało na wykłady i konferencje do Kościół będzie się cieszył wysokim le pobrygidkowskim p.w. Wniebo- wał decyzje dopiero po rozpatrzeniu FA JABŁONKI o Józefie Piłsudskim naszego seminarium. Jestem bardzo uznaniem w wielkim morzu prawo- wzięcia Najświętszej Maryi Panny wszystkich aspektów sprawy, jak nadanej w Radiu Wnet 4 grudnia wdzięczny i pragnę podziękować ks. sławnym, bo przecież 40 mln miesz- Zwycięskiej arcybiskup Mieczysław miało to miejsce w czasie przygo- 2012 roku. Pełnego zapisu audycji dziekanowi Kalinowskiemu oraz prof. kańców Ukrainy to prawosławni” – Mokrzycki przewodniczył Mszy św. towań do Bitwy Warszawskiej. Józef można wysłuchać na portalu: www. Osadczemu za tę stałą współpracę, kontynuował arcybiskup Mieczysław zamykającej obchody w Lublinie wiele zawdzięczał wychowaniu matki. kuriergalicyjski.com w rubryce audy- za bliskość, za troskę o to, aby nasi Mokrzycki. 600-lecia archidiecezji lwowskiej. On sam przejął wiele cech jej charak- cja dnia. 15 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Prestiżowa nagroda Współpraca z sąsiadami dla prof. Włodzimierza Osadczego na rzecz Europy Nieco oddalony od wysokich gór Rzeszów poważnie zaanga- W ramach obchodów w Lublinie 600.lecia archidiecezji lwowskiej wieczorem żował się dzieło Euroregionu Karpackiego i stał miejscem spo- 3 grudnia w kościele pobrygidkowskim p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi tkań reprezentujących te tereny polityków, samorządowców, Panny Zwycięskiej odbyła się uroczysta ceremonia wręczenia tegorocznej przedsiębiorców oraz naukowców i działaczy kultury. W dniach 4-5 grudnia w hotelu „Nowy dwór” w Świlczy koło Rzeszowa nagrody „Ex Oriente Lux” fundacji Willa Polonia. Otrzymał ją dyrektor Centrum Stowarzyszenie Euroregion Karpacki Polska w ramach projek- UCRAINICUM Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego prof. dr hab. Włodzi- tu pt. „Samorządowiec profesjonalista”, współfinansowanego mierz Osadczy, który jest też współorganizatorem wielu akcji Kuriera Galicyj- ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP i realizo- skiego oraz artykułów na łamach naszej gazety. wanego w partnerstwie z Europejskim Domem Spotkań – Fundacja Nowy Staw w Lublinie zorganizowało Międzynarodo- KONSTANTY CZAWAGA wą Konferencję pt. „Samorządy na rzecz Europy. Współpraca tekst i zdjęcia międzynarodowa jednostek samorządu terytorialnego”. Działalność publiczną Fundacja Konstanty Czawaga wicedyrektor „Euroecoskop” Ltd we Willa Polonia rozpoczęła pod koniec tekst Lwowie. Jest to ekipa ekologów z 1999 roku. „Główną misją Fundacji Magdalena Kłapa ponad dwudziestoletnim doświad- jest promocja działań na rzecz kultury, zdjęcie czeniem na Ukrainie, zwłaszcza w dziedzinie ochrony środowiska, ra- sztuki, muzealnictwa i edukacji spo- cjonalnego wykorzystania wodnych łecznej – powiedział prezes Fundacji Wymiana doświadczeń Głównym celem wydarzenia było zasobów. Zajmują się też procesem dr Jan Sęk. – Niesiemy także pomoc przekazanie najlepszych praktyk przetwarzania odpadów, ochroną uzdolnionej młodzieży, pochodzącej oraz konkretnych efektów współpra- zasobów ziemi, oceną wpływu na z najbiedniejszego regionu Unii Euro- cy międzynarodowej samorządów. przyszły stan środowiska. „Euroeco- pejskiej, czyli Ziemi Lubelskiej. Fun- Podczas pierwszego posiedzenia skop” posiada laboratorium wyposa- dacja jest kontynuatorem działalności Grupy Koordynacyjnej ds. Współ- żone w najnowszy sprzęt. Z ich usług poprzedniej Fundacji Promocji Spraw pracy Międzynarodowej, omówiono korzystają takie przedsiębiorstwa jak Słowiańskich. Sprawuje patronat nad założenia w zakresie koordynacji Drohobycki Zakład Naftowy, Bursz- zespołem Trio Concertante. Nagroda procesów współpracy międzynaro- tyńska Elektrownia, Lwowskie Bro- Ex Oriente lux (Światło przychodzi ze dowej samorządów z województwa wary. Zdaniem Piotra Budżaka na wschodu). Przyznawana jest od 1998 podkarpackiego, lubelskiego, podla- terenie ukraińskiej części Euroregio- roku. Co roku staramy się wyróżnić skiego, świętokrzyskiego, łódzkiego nu Karpackiego jeszcze widać brak nią osoby, które coś wniosły w życie oraz mazowieckiego. Istotą drugiego doświadczenia w pisaniu wniosków, publiczne, w życie duchowe narodu, dnia konferencji były dwie debaty, w aby dołączyć się do realizacji róż- w kulturę”. Wręczenie nagrody Fundacji Willa Polonia których uczestniczyli m.in. konsul RP nych projektów. Dlatego liczymy na Wcześniej fundacja nagrodziła we Lwowie Marcin Zieniewicz, Bengt- to, że Polacy będą dobrymi naszymi tak wybitnych twórców kultury jak: Za- okazji 600-lecia archidiecezji lwow- dy i uczciwości wyjaśniać i budować khar Bron, Wojtek Siudmak, Mieczy- skiej – pięknej historii naszego du- pomosty. „Jest to niezwykle dla mnie sław Paszkiewicz, Jerzy Pietrkiewicz, chowego dziedzictwa. Tak się składa, ważne i zobowiązujące” – podkre- Bogdan Zadura, Gustaw Hadyna. że znajdujemy się w świątyni-votum ślił laureat. Zaznaczył też, że czuje „Pan prof. Osadczy jest uhono- króla Władysława Jagiełły za zwy- się mocno związany z archidiecezją rowany tą naszą skromną nagrodą cięstwo pod Grunwaldem, w którym lwowską, także z racji swoich badań za osiągnięcia w roku 2011 i wcze- brali udział przedstawiciele, wierzący naukowych. Zapewnił, że nadał bę- śniejsze” – powiedział dr Jan Sęk. obrządku łacińskiego i prawosławni. dzie działał w tym kierunku. „Będę Zaznaczył, że to jest człowiek, który To też jest może jakiś symbol czasu, się starał, żeby to światło, które na- stara się zasypywać rowy i budować że jest z nami wielka postać Kościoła prawdę na Wschodzie coraz mocniej mosty na styku dwóch cywilizacji – Łacińskiego na Ukrainie – ks. arcy- błyszczy, a mam tutaj na uwadze wschodniej i zachodniej, katolicyzmu biskup Mieczysław Mokrzycki, który Kościół lwowski, z jego wielką trady- Olle Andersson – reprezentujący or- nauczycielami i doradcami. Ze swej i prawosławia, jak również w ramach kieruje archidiecezją w momencie cją, stawało się coraz bardziej rozpo- ganizację Oresund Direkt w Szwecji, strony zwróciliśmy uwagę na zapo- Kościoła katolickiego, badając obrzą- jej 600-lecia, a my obchodzimy tu znawalne, znane i upowszechniane Anna Winkler – przedstawicielka Sto- trzebowanie w oczyszczeniu ścieków dek greckokatolicki i łaciński. Prof. skromną uroczystość w momencie, zarówno tutaj, w kraju, jak również warzyszenia Europejskich Regionów w Sądowej Wiszni, Mościskach oraz we wszystkich zakątkach świata. Bo Granicznych, Jozef Polačko – prezes przygranicznych w Polską miastecz- powinniśmy przypominać i znać tra- Stowarzyszenia Euroregion Karpacki kach. dycję, z którą mamy szczęście być Słowacja-Północ, przedstawiciele pol- Mój współrozmówca zwrócił związani”. skich instytucji, burmistrzowie miast uwagę na wydany w tym roku przez Arcybiskup lwowski Mieczysław polskich i słowackich oraz reprezen- Stowarzyszenie Euroregion Karpacki Mokrzycki złożył podziękowanie prof. tant środowiska akademickiego dr Polska w Rzeszowie „Atlas Karpac- Włodzimierzowi Osadczemu za więź, Krzysztof Kaszuba – rektor Wyższej kiego Forum organizacji pozarządo- pamięć i wszelkie dobro, jakie Kościół Szkoły Zarządzania w Rzeszowie. wych – liderzy współpracy”. „Jest to archidiecezji lwowskiej otrzymuje od Podczas dyskusji prelegenci zapre- kopalnia inicjatyw różnych stowarzy- jego osoby, z jego działalności, z jego zentowali swoje doświadczenia z za- szeń, klubów, towarzystw pomocy, zaangażowania. kresu współpracy międzynarodowej, lokalnych organizacji i grup działania „Kiedy Włodzimierz Osadczy przedstawili rozwiązania sprzyjające w sąsiadujących z Ukrainą gminach” przyjechał tutaj na studia, a potem nawiązywaniu partnerstwa między- – zauważyli uczestnicy ze Lwowa. narodowych m.in. poprzez projekty Podczas koncertu Małgorzaty Sęk je ukończył, nasz Kościół jeszcze nie miał tak rozwiniętych struktur, ponadnarodowe dofinansowane ze Pogodę można prognozować środków UE, które przyczyniają się do Włodzimierz Osadczy opublikował kiedy ta świątynia również obchodzi żeby go zaangażować – powiedział też z Popa Iwana rozwoju społeczno-gospodarczego sa- „Dowiedziałem się z Kuriera Ga- teksty już w czterech językach, sie- jubileusz, po renowacji, odkrytych fre- metropolita lwowski. – A szkoda, bo morządów, a także omówiono wyzwa- licyjskiego o początkach renowacji dem dużych monografii, a jego ar- sków”. Mówca zauważył, że nagroda straciliśmy cennego człowieka. Ale nia, kierunki oraz konkretne koncepcje budynku dawnego obserwatorium tykuły wzbudzają zainteresowanie „Ex Oriente Lux” Fundacji Willa Polo- zawsze ks. kardynał Marian Jawor- współpracy międzynarodowej samo- astronomicznego na Popie Iwanie pracowników naukowych nie tylko w nia jest skromna, można powiedzieć, ski mówił, że będąc w innym kraju, rządów terytorialnych po 2013 roku. i bardzo nas to zainteresowało, Polsce, ale i w Europie Zachodniej. symboliczna. Przede wszystkim to w innej diecezji też można pomagać „Konferencja spotkała się z uzna- ponieważ z czasem można tam „Moją uwagę, jako prezesa Fun- jest portret laureata. temu Kościołowi. I tutaj pan profesor niem gości konferencji, a panele dys- umieścić też punkt hydrometeorolo- dacji Willa Polonia, przykuł zwłasz- W podziękowaniu prof. Wło- jest tego najlepszym dowodem. Wy- kusyjne były znakomitą okazją do za- giczny – powiedział Igor Fedyk, szef cza wywiad prof. Osadczego z ks. dzimierz Osadczy powiedział, że jechał ze swego rodzinnego, kocha- dawania pytań do specjalistów oraz Lwowskiego Regionalnego Centrum biskupem Marcjanem Trofimiakiem, nazwa tej nagrody jest bardzo sym- nego miasta, ale o tym mieście, o tym otrzymania praktycznych wskazówek Hydrometeorologii. – Układa nam się duszpasterzem i przewodnikiem du- boliczna i zobowiązująca. Zauważył, Kościele nie zapomina” – zaznaczył i rekomendacji” – zaznaczył Dawid dobra współpraca z kolegami z Pol- chowym katolików diecezji łuckiej, że tutaj, w pradawnym kościele lubel- hierarcha. Następnie wręczył prof. Lasek, wiceprezes Stowarzyszenia ski. W tym roku wspólnie prognozo- który po biskupie Szelążku kontynu- skim znajduje się on w kręgu swoich Włodzimierzowi Osadczemu pamiąt- Euroregion Karpacki Polska. waliśmy pogodę podczas Euro-2012 ował jego dzieło – mówi dalej dr Jan dobrych przyjaciół, którzy też działają kowy medal papieski. Na część laure- „Dla nas było ciekawie zapoznać i chcemy kontynuować to dzieło”. Sęk. – Obecny na tej uroczystości na rzecz pojednania, na rzecz two- ata tegorocznej nagrody „Ex Oriente się z doświadczeniem samorządow- „Euroecoskop” może też chętnie arcybiskup Mieczysław Mokrzycki rzenia wspólnoty, solidarności na- Lux” odbył się też koncert kameralny ców profesjonalistów z Polski, Sło- dołączyć się do sprawy zagospoda- powierzył prof. Osadczemu zorga- szych krajów, naszych narodów. Na Małgorzaty Sęk. wacji oraz krajów zachodnich” – po- rowania Białego Słonia” – dodał Pe- nizowanie Kongresu Naukowego z rzecz tego, aby w kategoriach praw- KG wiedział dla Kuriera Bogdan Budżak, tro Budżak. 16 Przegląd wydarzeń 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Kolejny dwór popada w ruinę Nienajlepsza i kiedyś droga T0217 Winnica - Murowane Kuryłowce jest doszczętnie rozbita. Od niej odbijamy w lewo w Kotużanach i wzdłuż rzeki Ladowej czekają nas jeszcze trzy kilometry „drogi przez mękę”. Trzy kilome- try okropnych wybojów i jesteśmy w Wyszczeolczedajowie. Tak nazywa się miejscowość do której jedziemy. Wjeżdżamy w typową postsowiecką osadę: zabita deskami wiejska biblioteka, ledwie trzymający się drewniany mostek, masy śmiecia po brzegach rzeczki, jakieś przemysłowe ruiny na obrzeżach wioski i… całkowite odludzie. Niech radość i pokój Świąt Bożego Narodzenia towarzyszy wszystkim przez cały Nowy Rok! Życzymy aby był to rok szczęśliwy w osobiste doznania, spełnił zamierzenia i dążenia zawodowe i społeczne oraz by przyniósł wiele satysfakcji z własnych dokonań.

Dworek cukrownika Kogana

DMYTRO ANTONIUK tekst i zdjćia

Gdzie niegdzie pod płotami zgię- Sufit w mniejszej sali te babcie i od czasu do czasu drogę przebiegnie pies lub kura. Obecnie gan, gdzieś w 1917 roku schował Może by znaleźć jakichś sponsorów nie do uwierzenia, że kiedyś była to się w okolicy dworku, ale jacyś na ten dworek?”. ludna wioska, gdzie funkcjonowała bandyci czy miejscowi chłopi wy- Ta wizyta odbyła się wiosną cukrownia. Wioska była ludna, biega- śledzili go i zabili”. Przed rewolucją 2010 roku. Od tej pory nic się nie ły dzieci, dźwięczał śmiech i muzyka. w miejscowej cukrowni pracował zmieniło (oprócz tego, że w dekoro- Lecz w porównaniu z innymi podol- brat znanego na naszych terenach wanym suficie jednej z sal od wilgoci skimi wioskami Wyszczeolczdajów rewolucjonisty Petra Zaporożca – pojawiła się jeszcze jedna dziura) – jeszcze nieźle się trzyma. Mieszka Paweł. Zmarł w winnickim więzie- dawny dworek-przedszkole nadal tu wciąż około dwóch tysięcy osób, niu. Przypuszczalnie był on jednym stoi pusty, a nawet jakieś dziecięce jest szkoła i przedszkole. To ostatnie z organizatorów napadu na właści- rysunki nadal wiszą na aniołkach- mieściło się do niedawna właśnie w ciela majątku – „znienawidzonego puttach i herbach przedrewolucyjne- skromnym z zewnątrz i wspaniałym burżuja”. go właściciela. Z powodu kryzysu i z wewnątrz dawnym dworku, stojącym Po drugiej stronie rzeczki, na winy bezdroży, nie tylko inwestorów, nad Ladową, na wprost cukrowni. wprost dworku, widnieją ruiny cu- ale nawet turystów w Wyszczeol- „Wszystko to kiedyś należało do krowni Kogana. Budynek biurowy czedajowie nie ma. A perełka archi- Kogana – Żyda-cukrownika – opo- przypomina zamek dzięki neogo- tektury powoli umiera nie odkrywszy wiada, pokazując dawny przepych tyckiemu stylowi. Drzwi niestety ludziom swego prawdziwego pięk- wnętrz dyrektor przedszkola Halina zabite, zawalone śmieciami – nie na… Kusznir. – Wątpię, abyście znaleźli Strażniczka majątku – pani Halina Kusznir udaje się wejść do środka. „Jesz- PS coś podobnego w naszych okoli- cze w latach 90 cukrownię sprze- Po raz kolejny po rozmowie te- cach”. Mogę potwierdzić te słowa na liście zabytków rejonu z okresu i nie mogą tu przebywać dzieci. dano – wyjaśnia, dołączywszy się lefonicznej z wójtem dowiedziałem - nie tylko w okolicy, ale i na całej sowieckiego zaznaczono, że jest to Przedszkole zamknęliśmy i od tego do nas, wójt Tatiana Kwiatkowska. się, że dworek gotowi są oddać w Ukrainie na palcach jednej ręki moż- obiekt z drugiej połowy XIX wieku. czasu budynek stoi pusty”. – Kto ją wykupił, do dziś nie mo- dzierżawę – należy on do mająt- na policzyć na tyle dobrze zachowa- Przechodzimy przez dwie duże Przechodzimy przez sąsiednie żemy wyjaśnić kto. Właściciele we ku wsi – aby tylko zainteresowani ną zabudowę dworku, który według sale. Ściany i stropy udekorowane sale. Pokoje są mniejsze, ale każ- wsi nie bywają. Wewnątrz wszystko ludzie zrobili przynajmniej remont danych winnickiego Muzeum Kra- są sztukaterią i freskami o tematyce dy jest udekorowany w innym sty- zdemontowali, wycięli i wywieźli – konserwacyjny, zabezpieczyli sale joznawczego, został zbudowany pastoralnej. W jednym miejscu tynk lu. Mamy tu modern, eklektykę, a niczego nie zostało. od całkowitej rujnacji. Dla chętnych przez Polaków, a później kupiony odpadł i widać ślady pożaru. „Pew- nawet tematykę ukraińską. Jednak Co do budynku przedszkola, podaję numer telefonu do rady wiej- przez Kogana. Wnętrza nadają się nego dnia zobaczyłam, że spod największe wrażenie robi komnata czyli dawnego dworu, odwiedził nas skiej: +38 04356 39371. Mogłaby tu do kręcenia filmów historycznych. podłogi wydobywa się dym, a póź- z mauretańsko-judaistycznymi zdo- kierownik wojewódzkiego wydziału być sezonowa, np. letnia siedziba „Przyjeżdżali do nas urzędnicy z niej usłyszałam trzask na poddaszu bieniami. kultury, obejrzał go. Prosiłam, żeby organizacji młodzieżowej, ekspe- rejonowego wydziału kultury – kon- – wyjaśnia pani Halina. – Wezwałam „Ten kredensik pochodzi jesz- wzięli do siebie na ewidencję, odno- dycji archeologicznej (w okolicy są tynuuje pani Halina. – Mówili, że to straż, ale zanim przyjechała, same cze z czasów Kogana – kontynuuje wili, może zrobili dom starców. Ale skińskie osady i pozostałości kultury imitacja starożytności. Nie wierzyli, wylazłyśmy na strych i ugasiłyśmy moja przewodniczka, pokazując odmówił, bo stwierdził, że to wszyst- trypilskiej) czy plenerów artystycz- że coś tak pięknego mogło prze- pożar. Strażacy powiedzieli, że po- część starych mebli udekorowa- ko będzie kosztowało parę milionów nych. trwać do naszych dni. Ale nawet mieszczenia są w stanie awaryjnym nych delikatną rzeźbą. – Sam Ko- hrywien, a takich pieniędzy nie ma. Ratujmy zabytki razem! 17 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Ciepłe, owcze, nabijane List do redakcji Na jeden huculski keptar (kamizelkę) Dzień patrona w Krasnymstawie trzeba przez kilka tygodni wyprawiać skórę, kroić, ozdabiać, nabijać kilka tysięcy „Podarowali Ojczyźnie to co najcenniejsze”. Pod tym hasłem metalowych ozdób – kapsli. upłynęła uroczystość jubileuszowej, X rocznicy nadania szkole w Krasnymstawie (Polska) zaszczytnego imienia Orląt Lwowskich. SABINA RÓŻYCKA MARZENA KRZYSZTOFIAK, Akademii Medycznej w Lublinie oraz „Historia sztandaru i patrona Szkoły”, Białe, brązowe, bordowe, ze BOŻENA CHMIELEWSKA dr Leszek Janeczek – lekarz i jed- przygotowanego pod kierunkiem pani wstawkami, obszyte metalowymi ce- tekst i zdjęcie nocześnie wielki pasjonat historii. To Teresy Miszczak przez uczniów kl. kinami, ozdobne w hafty, a do tego właśnie dr Janeczek w swoim wy- IIAG. Podsumowano i wręczono na- ciepłe, miękkie i przyjemne w dotyku, 22 listopada to niezwykłe święto stąpieniu przybliżył nam okoliczności, grody laureatom konkursu plastyczne- bardzo twarzowe skórzane kamizel- rozpoczęła uroczysta msza w ko- w jakich narodziła się inicjatywa nada- go pod hasłem „Jak czcimy pamięć ki, mieszkańcy gór nazywają kepta- ściele św. Franciszka Ksawerego, nia naszej szkole tego zaszczytnego o Orlętach Lwowskich?”, a także rami. Grzeją w chłodną porę roku i są sprawowana przez księdza prałata imienia. Obchody Dnia Patrona stały międzyszkolnego konkursu wiedzy ozdobą stroju, dodają powagi, sta- Piotra Kimaka oraz księdza Michała się również okazją do wspomnień o historycznej „Orlęta Lwowskie – teczności, wiążą z tradycją, ziemią Karbowniczka. Tych, którzy starali się, by pamięć o wiecznie żywa legenda”. W tym kon- ojczystą, a jednocześnie są modnym Dalsza część uroczystości miała Orlętach wciąż była żywa. Dziś wśród kursie I miejsce zdobyli uczniowie etnododatkiem. Akurat jest sezon na już miejsce w murach szkoły. Swą nas już ich nie ma: Eugeniusza Cy- Gimnazjum nr 5, II miejsce zdobyli keptary. Przyjeżdżają po nie do kar- obecnością uświetnili ją zaproszeni dzika i Jerzego Patryna.Taką osobą uczniowie Gimnazjum nr 4, a III miej- packich wiosek turyści z całej Ukra- goście: Edward Kawęcki, przewod- była także mieszkająca i pracująca w sce uczniowie Gimnazjum nr 1. iny i zza granicy. Tylko, że niedługo niczący Rady Miasta, doktor Leszek Krasnymstawie lekarka, doktor Irena Kolejnym punktem programu już nie będzie miał kto ich robić. Arty- si się rzadkie żytnio-pszeniczne cia- Janeczek, dyrektorzy miejskich szkół Czernecka, której sylwetkę przedsta- było złożenie kwiatów i zapalenie stów, którzy znają tajniki huculskiego sto, osolone, jak na chleb. To znów i przedszkoli oraz delegacja Towa- wił nauczyciel historii Tomasz Mar- zniczy przy urnie z prochami jedne- kuśnierstwa, już prawie nie ma. sie zwija, związuje, a dalej znów rzystwa Miłośników Lwowa i Kre- czewski. go z poległych za Lwów chłopców – „Szyć keptary uczyłem się u zna- beczki, moczenie w cieple i miesza- nych mistrzów Daniła Polaka i Mykoły nie niby barszczu w garnku. Petryciuka. Nie ma już ich na świecie Po pewnym czasie skórę wycią- – mówi jeden z niewielu mistrzów szy- gają, rozwieszają, aby wyschła. Z cia keptarów Jurij Polak z Kosmacza. czasem mną, rozciągają, rozbijają, – Na jeden kosmacki, rozszerzający aby stała się miękka. Trzeba do tego się do dołu keptar, trzeba dwie dobrze nie lada siły. Potem robi się wykrój, wyprawione skóry owcze. Do dekora- a to nic trudnego. Najważniejsza cji trzeba skóry safianowej, wełny, ko- rzecz – pięknie udekorować keptar. lorowych nici bawełnianych, czarnej Wzór wymyśla sam autor i początko- lub szarej skórki z włosiem”. wo maluje go na papierze. Wzór jest

sów Wschodnich. Podczas części Święto patrona corocznie sku- Janka Kukawskiego oraz przy obeli- oficjalnej głos zabrali: pani dyrektor pia grono życzliwych szkole osób. sku upamiętniającym ofiary Zbrodni Zespołu Szkół nr 5 – Justyna Hała- W tym roku zostały one uhonorowa- Katyńskiej. dyj, przewodniczący Rady Miasta ne statuetką SEMPER FIDELIS. To Oficjalną część uroczystości pan Edward Kawęcki oraz prof. Jan zaszczytne wyróżnienie otrzymali: wzbogaciły występy artystyczne w Buraczyński – prezes lubelskiego burmistrz Krasnegostawu Andrzej wykonaniu uczniów naszej szkoły, oddziału Towarzystwa Miłośników Jakubiec, ksiądz prałat Piotr Kimak, a tłem do przypomnienia wydarzeń Lwowa i Kresów Wschodnich, którzy ksiądz dziekan Henryk Kapica, dok- była prezentacja multimedialna przy- Na uszycie jednego keptara trze- przeważnie symetryczny i geome- zgodnie podkreślili fakt, że Orlęta tor Leszek Janeczek, prezes Lubel- gotowana przez Małgorzatę Kaniu- ba około miesiąca. Co dnia pracuje tryczny, jak i lokalne huculskie hafty, Lwowskie to bohaterowie narodowi. skiego Oddziału Towarzystwa Miło- kę-Paradowską. artysta po pięć godzin. W chacie kil- układa się rzędami. Szwy keptara Oddając swe życie za Ojczyznę są sników Lwowa i Kresów Wschodnich Dziesiąta rocznica nadania szko- ka rozpoczętych wyrobów. W ciągu zakrywa się kolorowymi skórkami: niewątpliwie wzorem do naśladowa- Jan Buraczyński, honorowy prezes le imienia zapoczątkowała tradycję roku pan Jurij może stworzyć około czerwonymi, zielonymi, brązowymi, nia dla całej młodzieży uczęszczają- Towarzystwa Miłosników Lwowa połączenia tego święta z uroczy- sześciu kamizelek, bo wszystko wycinanymi po brzegach w ząbki, cej do Zespołu Szkół nr 5. i Kresów Wschodnich profesor Wła- stym ślubowaniem uczniów. Pod- trzeba robić po kolei. A zaczyna się lub bez ząbków. Na każdym z ząb- X rocznica nadania naszej szkole dysław Stążka oraz Andrzej Kudlic- czas uroczystych „imienin” nasza pracę od modlitwy. Kosztuje gotowa, ków mocuje się guziki-kutasiki. Cała ich imienia była okazją do wspomnień ki-właściciel biura podróży „Qand” szkoła otrzymała prezent w postaci ozdobna kamizelka od czterech do ta drobna robota wykonana jest okoliczności, które przyczyniły się do w Zamościu, który jest sponsorem 29 uczniów klasy pierwszej, którzy sześciu tysięcy hrywien. Nieraz sami wprawnymi rękami mistrza. wyboru patrona. Zespół Szkół nr 5 w wyjazdów naszej młodzieży do w obecności dostojnych gości złożyli zamawiający, aby zapłacić mniej, Ząbki można też dekorować na- Krasnymstawie otrzymał imię Orląt Lwowa na Święto Niepodległości. uroczyste ślubowanie i zostali przez przynoszą skórę i dodatki. Jednak bijanymi kapslami, maleńkimi blasz- Lwowskich dnia 21 listopada 2002 Przyjęcie imienia Orląt Lwowskich panią dyrektor pasowani na uczniów. większość ma zaufanie do mistrza, kami różnego kształtu. Te artysta roku. Uroczystość ta była podsumo- jest pomostem między przeszłością a Wcześniej jednak musieli wykazać bo on wie jak wybrać skórę, jak wy- dostaje aż z Kanady. Komplet trzech waniem działań edukacyjno-wycho- przyszłością. Uczniowie z dumą wy- się wiedzą na temat Ojczyzny, szkoły prawić, skroić i uszyć keptar. rodzajów kapsli kosztuje ponad ty- wawczych, w które zaangażowani pełniają testament Małych Bohaterów, i jej patrona, oraz praw i obowiązków „Ściągniętą z owcy skórę trzeba siąc hrywien. Na jeden keptar takich byli uczniowie, nauczyciele i rodzice. którzy oddali swe życie w obronie pol- ucznia. Uroczystość uświetniło przy- dobrze naciągnąć i posypać solą, blaszek trzeba kilka tysięcy(!) i każdą Zależało nam wszystkim, aby szko- skości. Święto to jest lekcją patrioty- gotowane przez rodziców przyjęcie którą trzeba dokładnie wetrzeć – trzeba nabić na skórę. Od przodu ła uzyskała tożsamość. Posiadanie zmu i okazją do wyróżnień laureatów oraz upominki w postaci „rogów ob- kontynuuje Hucuł – zwinąć w rulon, keptaryk ma niewielkie kieszonki, patrona i własnego sztandaru to po- konkursów związanych z patronem. fitości”, które mają być zapowiedzią a za dobę znów rozwinąć. Przesolo- również dekorowane ząbkami. Kep- wód do dumy, ale i zobowiązanie. To Odbył się szkolny konkurs poetycki. sukcesów edukacyjnych nowo przy- ną skórę trzeba rozwiesić na żerdce tar zapina się na guziki lub zawią- ważny atrybut szkolnej tradycji, która Inspiracją do napisania wierszy były jętych uczniów. i wystawić na przeciągu. Potem skó- zuje się na tasiemki z pomponami, pomaga w kształtowaniu serc i umy- bohaterskie czyny Orląt. Laureatki: Uroczystość przygotowali na- rę przez dobę moczyć w dębowej które tu nazywają „darmozwisy”. Te słów młodzieży. Przyjmując imię Orląt Magdalena Żurek, Paulina Demczuk, uczyciele: Dorota Szpakowska-Mat- beczce i przepłukać w strumieniu. pompony często przerzuca się przez Lwowskich znaleźliśmy się w gronie Agata Kawa i Klaudia Dzik zapre- czuk, Bożena Chmielewska, Teresa Potem na specjalnym urządzeniu ramię i zawiązuje od przodu. Męska 34 szkół noszących to zaszczytne zentowały swe wiersze widzom Miszczak, Małgorzata Dzik, Joan- dokładnie oczyścić skórę z resztek i damska kamizelka mało czym się imię. Inicjatorami nadania Zespołowi zgromadzonym na uroczystości. na Wojtaszek, Tomasz Marczewski tłuszczu i błon”. To dopiero pierwszy różnią, ale na damskiej więcej bla- Szkół nr 5 imienia Orląt Lwowskich Odbyło się również podsumowa- oraz Małgorzata Kaniuka-Para- etap prac. Następnie na skórę nano- szek i ozdób. byli Tadeusz Radomański – profesor nie projektu edukacyjnego na temat dowska. 18 Rozmowy Kuriera 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Podsumowanie kolejnego roku Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej Jest się czym pochwalić Rozmowę z dyrektorem którą zapraszamy wszystkich zain- lwowskiego oddziału Izby teresowanych, zarówno z polskiej, ALEKSANDREM WOŁKO- jak i z ukraińskiej strony. Biorą w WYM przeprowadził KRZYSZ- niej udział przedstawiciele służb TOF SZYMAŃSKI. granicznych i celnych z obu państw, przedstawiciele policji i milicji, Polsko-Ukraińska Izba Gospo- przedstawiciele organów sprawiedli- darcza, już od dwudziestu lat działa wości i prokuratorzy. omawiane są na rzecz rozwoju polsko-ukraińskich tam wszelkie kwestie związane ze stosunków gospodarczych. Nie tylko sprawami granicznymi – od spraw wspieramy biznes, działamy też w kryminalnych po błahostki codzien- sferze kontaktów kulturalnych. do- ne i likwidację kolejek. Staramy się świadczenie i wiedzę staramy się tam wypracowywać jakieś wspól- donosić do naszych partnerów i nie ne pozycje i muszę stwierdzić, że tylko, dlatego, że informacje o dzia- przeważnie udaje się nam dojść do łalności izby, czy imprezach przez wspólnych ustaleń. nią organizowanych rozsyłamy nie Czy zwracają sie do Izby tylko wśród naszych członków. Do firmy poszukujące partne- naszych partnerów mamy profesjo- rów? nalne podejście, co daje nam moż- Czasami zdarza się, ale nikogo liwość realizowania sprawnej i efek- na siłę nie namawiamy do stania się tywnej współpracy gospodarczej naszym członkiem. firma powinna między Polską i Ukrainą. odczuć, że jej członkostwo w Izbie Kończymy kolejny rok działalno- przynosi wymierne korzyści. Zawsze ści. mamy się czym pochwalić i tym staramy się dowiedzieć jakie firma Aleksander Wołkow właśnie chciałbym podzielić się z ma oczekiwania, bo nie zawsze mo- czytelnikami Kuriera. żemy im sprostać. Naszym głównym Wydarzeniem, o którym trzeba ABG-Ukraina. Firma ABG znana nych na targi budowlane do Pozna- Lwów”. Nigdy nie miałem pojęcia, zadaniem jest stworzenie dobrego powiedzieć przede wszystkim, jest jest na Śląsku i nie tylko, ze swej nia. W tym okresie odbywają się tam że tam są tak wspaniałe sale konfe- klimatu informacyjnego o sytuacji na podpisanie 28 listopada Memoran- działalności ekologicznej na prze- olbrzymie targi, na które zjeżdżają rencyjne, bufety i cała infrastruktura Ukrainie, o ukraińskich partnerach, o dum o współpracy pomiędzy Zachod- mysłowych terenach kopalnianych. się przedstawiciele sektora budow- konferencyjna. Przyjechało bardzo ustawodawstwie Ukrainy, o klimacie nią Regionalną Służbą Celną Ukrainy Obecnie omawiane są inwestycje tej lanego nie tylko z Polski, ale i z ca- wiele osób i uważam, że nawiąza- politycznym – czyli wszystko to co i Polsko-Ukraińską Izbą Przemysło- firmy w naszym regionie. Zarysował łej Europy. Można tam podpatrzeć ne tam kontakty były bardzo poży- jest potrzebne do spokojnego pro- wą. Od razu zaznaczę, że nie ozna- się też rozwój inwestycji w Polsce wiele nowości, ostatnio szczególnie teczne. Organizowaliśmy, jako Izba, wadzenia działalności gospodarczej. cza to, że ciężarówki naszych partne- przez firmy ukraińskie. Obecnie jed- w sferze technologii energooszczę- panel dyskusyjny, który cieszył się Atutem naszej Izby są te nazwiska, rów będą przekraczać granicę poza na z lwowskich firm wchodzi do prze- dych dla domów i mieszkań. Bu- dużym zainteresowaniem, z naszej które ją firmują, Jacek Piechota, kolejką. W Memorandum chodzi myskiej strefy przemysłowej i będzie dowlańcy z Ukrainy bardzo chętnie strony przyjechał do Lwowa jeden z Anatolij Kinach, Leszek Miller czy głównie o współpracę informacyjną prowadzić tam działalność. odwiedzają tą imprezę. naszych prezesów – minister Jacek Aleksander Szłapak. Czy wyjazd na targi pro- Piechota. ponuje pan tylko członkom Wracając do problemu Dziękuję za rozmowę i życzę Izby? granicy. W jaki sposób Izba pomyślnej realizacji wszystkich pla- Nie. Rozsyłamy informację o stara się wpływać na zmia- nów w przyszłym roku. organizacji wyjazdu wielu zainte- nę tej drażliwej sytuacji? zdjęcia resowanym firmom. Zdarza się, że Współorganizujemy od dwóch KRZYSZTOF SZYMAŃSKI w ciągu dnia mamy do 200 listów. lat konferencję w Krasiczynie, na i archiwum PUIG Rzecz jasna, że nie wszyscy na nie odpowiadają, ale zawsze zgłasza się około 40 osób. Organizujemy wtedy przejazd i pobyt w Poznaniu. Wyjazd do Polski związa- Sprostowanie ny jest z wizami. Jak układa się współpraca z Konsu- latem Generalnym RP we Lwowie? Jak najlepiej. Nigdy nie mamy Aleksander Wołkow (od lewej) i Sergij Popazogło w chwi- żadnych kłopotów z załatwieniem lę po podpisaniu Memorandum wiz. Również dzięki kontaktom na granicy mamy ułatwiony przejazd i „koordynację działań i konsultacji w Cieszy nas fakt, że polscy part- takiej grupy. Muszę tu zaznaczyć, kwestii formowania oraz realizacji po- nerzy przyprowadzają do nas swych że nie tylko lwowski konsulat idzie lityki celnej”. Dokładnie chodzi o to, że partnerów z innych części Europy. nam na rękę. Konsulaty w innych PUIG będzie miała możliwość współ- Mamy przykład z firmą słowacką, miastach, np. w Odessie, również pracy w dziedzinie tworzenia celnego produkującą klocki hamulcowe. Dzię- starają się nam sprzyjać. Mamy ustawodawstwa, wymiany informacji ki naszym kontaktom udało się na- tego liczne przykłady. i doświadczeń. Z kolei Izba informacje wiązać współpracę z firmami ukraiń- W jakich jeszcze impre- celne będzie rozsyłać do swoich part- skimi, które są tym zainteresowane. zach Izba będzie brała udział nerów, co będzie likwidować możliwe W sierpniu br. zawitała do nas w przyszłym roku? nieporozumienia i stworzy przesłanki też misja hiszpańskiej firmy mięsnej Będzie to przede wszystkim Fo- do dogodnego planowania biznesu. Rivasam, która obecnie stała się rum Gospodarcze, które organizo- W nr 21 KG, na str. 5 pod tym zdjęciem został umieszczony niewłaściwy Członkami Izby na całej Ukrainie jest holdingiem opracowującym również wane jest przez nasze władze wo- podpis. Powinno być: „Zespół „Tęcza” działający przy szkole z polskim języ- ponad 300 przedsiębiorstw i głównie technologie ekologicznej energetyki. jewódzkie. Już zasygnalizowaliśmy kiem nauczania nr 24 im. M. Konopnickiej we Lwowie”. Przepraszamy! one działają w ramach współpracy Udało nam się zorganizować spotka- chęć udziału w tej imprezie. Na skutek nieporozumienia, w nr 22 KG, na str. 17 zostało opublikowane transgranicznej. nie z producentami mięsa w zachod- Właśnie o Forum. Jak pan sprostowanie, które dotyczyło innego zdjęcia, opublikowanego w nr 21 KG z Obie strony mają nadzieję, że nim regionie, gdzie omawiano szereg ocenia tegoroczną imprezę? Memorandum poprawi warunki dzia- pytań związanych z produkcją mięsa, Bardzo dobrze. Chociaż organi- poprawnym podpisem: „Program patriotyczny w wykonaniu młodzieży szko- łalności biznesowej i klimat inwesty- karmy dla zwierząt i innych. zatorzy mieli kłopoty z załatwieniem ły średniej nr 10 z polskim językiem nauczania we Lwowie”. cyjny na Ukrainie. Jakie plany ma Izba na wszystkich detali imprezy, to jed- Na przyszłość, dla uniknięcia tego rodzaju nieporozumień, uprzejmie Do naszych sukcesów może- rok przyszły? nak uważam, że udała się. Przede prosimy w sprawie sprostowań o bezpośredni kontakt z autorem artykułu. my też odnieść stworzenie nowego Rok zaczniemy od organizacji wszystkim bardzo dobrze zostało podmiotu gospodarczego – firmy wyjazdu grupy osób zainteresowa- wybrane miejsce – stadion „Arena Redakcja 19 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Koncert polskiej pieśni i muzyki kameralnej we Lwowie 7 grudnia w sali Konserwatorium Lwowskiego odbył się koncert polskiej pieśni i muzyki kameralnej, który został zorganizo- wany przez Konsulat Generalny RP we Lwowie. Tego rodzaju tematyczny koncert, poświęcony twórczości polskich kompo- zytorów związanych ze Lwowem, zorganizowany został przez Konsulat (wcześniej także przy współudziale Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”) już 3 rok z rzędu, począwszy od Roku Chopinowskiego 2010. Impreza wzbudziła znaczne zaintereso- wania publiczności. Sala była wypełniona po brzegi. Publiczność entuzjastycznie przywitała warszawskich artystów.

JURIJ SMIRNOW architekt Teodor Talowski umieścił tekst i zdjęcia fragment zapisu nutowego jego pieśni na fasadzie kamienicy przy Także w tym roku zabrzmia- ul. Retoryka w Krakowie – o czym ły utwory polskich kompozytorów przypomniał Michał Piekarski, zaś związanych ze Lwowem. Pomimo nagrobek kompozytora na Cmenta- widniejących w programie nazwisk rzu Łyczakowskim jest udekorowa- kompozytorów – znanych już z po- ny pieśnią „Ach, zejdź do gondo- przednich tego rodzaju koncertów – li…”. Witold Żołądkiewicz wspaniale usłyszeliśmy kompozycje nowe, nie wykonał pieśni Jana Galla, oczywi- prezentowane w latach ubiegłych. ście o miłości. Wszystkich zachwy- Współorganizatorem i prowadzą- ciła melodia „Dziewczę z buzią jak cym koncert był Michał Piekarski, malina, twoje oczy gwiazdy dwie, absolwent muzykologii UW. Nie opętałaś myśli me…”. tylko prowadzi on badania nauko- Na zakończenie koncertu Doro- we nad twórczością kompozytorów ta Lachowicz i Witold Żołądkiewicz lwowskich, lecz też stara się prak- w duecie wykonali pieśń skompo- tycznie zaprezentować ich dorobek nowaną przez Władysława Wsze- twórczy, często zapomniany. Wspa- laczyńskiego, wykładowcę konser- niale wygląda idea przedstawienia watorium we Lwowie i założyciela tych utworów właśnie we Lwowie, Towarzystwa Muzycznego w Tarno- gdzie kiedyś były skomponowane polu. i cieszyły się uznaniem publiczno- Wśród publiczności nie zbrakło ści. Michał Piekarski już od kilku lat Zespół artystów z Warszawy: Witold Żołądkiewicz, Gabriela Machowska-Kopietz, Dorota wykładowców Lwowskiej Akademii przywozi do Lwowa grupę młodych Lachowicz, Anna Gut i Michał Piekarski Muzycznej oraz studentów. Wśród utalentowanych wykonawców, ab- obecnych znaleźli się także przed- solwentów Akademii Muzycznej im. szą obecność – jak Karol Kurpiński i się przede wszystkim bujnością i Fryderyka Chopina w Warszawie. Jan Gall. Zabrzmiały dzieła fortepia- łatwością inwencji melodycznej oraz Tym razem do Lwowa przyjechały nowe, pieśni oraz koncert i serenada prostotą formy”. Tematykę polską, Gabriela Machowska-Kopietz – for- na klarnet. Piękna, klasyczna i ro- patriotyczną umiał połączyć z wpły- tepian; soliści Warszawskiej Opery mantyczna muzyka. Na wstępie Mi- wami muzyki włoskiej, zwłaszcza Kameralnej: Dorota Lachowicz – chał Piekarski zaznaczył, że dzisiej- uwielbianego przezeń Rossiniego. mezzosopran i Witold Żołądkiewicz szy koncert ma charakter typowy dla Podczas koncertu artyści zaprezen- – baryton; Anna Gut – klarnet. W koncertów salonowych, które były towali publiczności lwowskiej tylko I tym roku (jak i w ubiegłym) Konsulat popularne we Lwowie od XIX wieku i część koncertu, bowiem dwie inne Generalny RP we Lwowie zorgani- do początku II wojny światowej. do naszych dni nie zachowały się. zował artystom też występ w filhar- Pierwszym utworem był koncert Silne wrażenie sprawiła na obecnych monii w Czerniowcach. B-dur na klarnet Karola Kurpińskie- Anna Gut. Nie jest sprawą łatwą Michał Piekarski jest znany z go, który też przez kilka lat pracował grać na takim instrumencie jak klar- fascynacji muzyką Chopina i jego we Lwowie. Znaczny wpływ na twór- net. Artystka zaś podbiła naprawdę uczniów. Właśnie we Lwowie, dzię- czość Kurpińskiego miała opera nie- serca wdzięcznych słuchaczy. ki długoletniej działalności Karola miecka i włoska. Już od 12 roku życia Karol Mikuli (1819-1897) urodził Mikulego, ucznia Chopina, tradycje pełnił funkcję organisty w kościele. się w Czerniowcach, był uczniem Chopina i przez wiele lat pracował we Lwowie. W jego twórczości tra- dycje chopinowskie krzyżowały się z Organizator koncertu Michał Piekarski (od lewej) i Zbi- tradycjami romantyzmu niemieckie- gniew Chrzanowski go i muzyki rumuńskiej. Mikuli był z pochodzenia Ormianinem. Wybrane z uczuciem, demonstrując nie tylko stawiciele duchowieństwa, pracow- utwory zaprezentowały bogactwo in- wspaniałe umiejętności wokalne, lecz nicy Konsulatu – konsul Jacek Żur, tencji twórczych kompozytora. Cztery też talent dramatyczny. Układając przedstawiciele konsulatu Fede- pieśni w języku niemieckim wykonał program koncertu, Michał Piekarski racji Rosyjskiej, aktorzy Polskie- Witold Żołądkiewicz. Okrasą koncer- wybrał utwory, które podkreślają wa- go Teatru Ludowego, słuchacze tu była jednak Serenada As-dur, op. lory artystyczne i możliwości głosowe Uniwersytetu III Wieku, byli człon- 22 na klarnet i fortepian w wykona- wykonawczyni. Trudno opisać okla- kowie TKPZL z prezesem Emilem niu Anny Gut i Gabrieli Machowskiej- ski, którymi dziękowano za wspaniałe Legowiczem. Kopietz. Przepiękne dźwięki muzyki wykonanie. Publiczność na stojąco dzię- zapraszały wszystkich do tańca i Pieśni Niewiadomskiego wyko- kowała wykonawcom za piękny śpiewu razem z artystkami. Klarnet nał także baryton Witold Żołądkie- koncert. Oklaskom nie było końca. opowiadał o wiośnie i szczęściu, wicz. Tego artystę zna już dobrze Oczekujemy na nowe spotkania z o ludzkich marzeniach… Zebrani lwowska publiczność. W naszym warszawskimi artystami. Serenada w wykonaniu młodych artystów oklaskami dziękowali młodym wy- mieście wystąpił już po raz kolejny. Artyści warszawscy z tym pro- konawczyniom. Była to prawdziwa Jego czysty silny głos zadziwia, jako gramem koncertowym wyruszyli chopinowskie rozkwitły i dały obfity Jako muzyk był prawie zupełnym sa- koronacja koncertu. wykonawca pieśni jest dość statycz- następnego dnia na występy do ro- plon kilku pokoleniom kompozytorów moukiem. Ten fakt nie przeszkodził Cztery pieśni Stanisława Niewia- ny. dzinnego miasta Karola Mikulego – i wykonawców. Nic dziwnego, że w stać się z czasem wziętym kompo- domskiego wykonała Dorota Lacho- We Lwowie, obok Niewiadom- Czerniowiec. Oczekiwali spotkania programie koncertu były utwory wła- zytorem, autorem m.in. oper histo- wicz. Niewiadomski był uczniem Ka- skiego, bardzo popularnym kompo- z wymagającą publicznością, a jest śnie tych kompozytorów: Karola Mi- rycznych „Jadwiga” (1814) i „Krako- rola Mikulego. Był znany we Lwowie zytorem był Jan Gall (1856-1912), to już ich druga wizyta w tym mie- kulego i Stanisława Niewiadomskie- wiacy i górale” (1816). Był również jako autor bardzo popularnych pieśni długoletni kierownik zasłużonego ście. Nowe pozycje z twórczości ich go. Znalazły się także utwory kom- dyrygentem oraz kierownikiem mu- do słów Adana Mickiewicza, Marii chóru „Echo”. Jego pieśni były w wielkiego rodaka zabrzmią znów na pozytorów, którzy choć nie kształcili zycznym Opery Warszawskiej. Jak Konopnickiej i innych znanych po- owym czasie prawdziwymi przebo- jego ojczystej ziemi. się we Lwowie, jednak zaznaczyli w pisał krytyk teatralny Józef Kański: etów polskich. Liryczne pieśni, oczy- jami. Niektóre z nich uwiecznione są KG tym mieście swoją dłuższą lub krót- „Twórczość Kurpińskiego odznacza wiście o miłości, artystka wykonała nawet w kamieniu – znany lwowski 20 Przegląd wydarzeń 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com 20-lecie polskiego towarzystwa w Złoczowie Rok 2012 jest niezwykle bogaty na jubileusze w życiu społecz- Niech się spełnią świąteczne życzenia – nym Polaków na Ukrainie. Godne miejsce wśród nich zajęły te łatwe i te trudne obchody 20-lecia Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Złoczow- do spełnienia. skiej im. ks. bpa Jana Cieńskiego, oddz. Towarzystwa Kultury Niech się spełnią Polskiej Ziemi Lwowskiej. te duże i te małe, te mówione i nie mówione wcale.

Druga część uroczystości jubi- słowa zabrzmiały na sali pieśni leuszowych odbyła się na plebanii, wojska polskiego z różnych epok gdzie młodzież TKPZZ przedstawiła w wykonaniu zespołów „Przyja- program artystyczny poświęcony ob- cielskie Koło” i „Bijące Serduszka”. chodom Dnia Niepodległości Polski. Niejeden puścił łezkę przy „Pąkach Po serdecznym powitaniu dostojnych białych róż”, wielu uśmiechnęło się gości, prezes Maria Niemirowska na wesołą piosnkę „Wojenko, wo- prosiła abpa Malczuka i zebranych jenko” i dumnie uniosło głowy do o wspólną modlitwę za wszystkich marszu „Piechota”. Uroczystości tych, którzy byli u początków działal- jubileuszowe zakończyła wesoła ności Towarzystwa, a których nie ma biesiada, podczas której, wśród już z nami. wspomnień, najbardziej zasłużo- Wzruszającą ciszę po modlitwie nym członkom organizacji zostały Zespół „Przyjacielskie Koło” rozproszyły pierwsze nuty „Mazur- wręczone pamiątkowe dyplomy ka Dąbrowskiego” i porwały salę uznania w imieniu zarządu TKPZZ Julia Łokietko koncelebrowali: abp Piotr Malczuk, mierski, abp Piotr Malczuk. Liturgię do śpiewu. Po wysłuchaniu hymnu im. ks. bpa Jana Cieńskiego. Dy- tekst i zdjęcia bp. Leon Mały, proboszcz parafii zakończyło odczytanie decyzji o Ukrainy akademia została rozpoczę- plomy uznania Zarządu Głównego Michał Hołdowicz, ks. Jacek Uliasz, reaktywowaniu Akcji Katolickiej ar- ta i pani prezes w skrócie przybliżyła Towarzystwa Kultury Polskiej Zie- W pogodny listopadowy poranek ks. Sławomir Zieliński, ks. Józef Kuc, chidiecezji lwowskiej, po czym wierni zebranym historię niepodległości mi Lwowskiej wręczył prezes Emil liczne grono przyjaciół TKPZZ zebra- ks. Andrzej Ziober i ks. Jerzy Tkacz. odśpiewali pieśń „Boże, coś Polskę”, narodu polskiego, z szczególnym Legowicz. Złotym Medalem TKPZL ło się na uroczystości w kościele p.w. Natchnioną homilię poświęconą mo- która wspierała i wzmacniała nasz podkreśleniem roli ziemi złoczow- zostali uhonorowani proboszcz pa- Wniebowzięcia Najświętszej Maryi dlitwie oraz sile i wzrastaniu wiary naród wobec najtrudniejszych do- skiej w dziejach naszej państwo- rafii Michał Hołdowicz oraz Zuzan- Panny w Złoczowie. Mszę świętą wygłosił ordynariusz kijowsko-żyto- świadczeń. wości. Jakoby w odpowiedzi na jej na Sieniawska. O pierwszych krokach Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Złoczowskiej im. ks. bpa Jana Cieńskiego i troskach codzienności opowiada Maria Niemirowska, która od 20 lat piastuje urząd prezesa organizacji Towarzystwo zostało założone śniewskiego, do przewodniczącego mają możliwość występowania we przez prof. Bolesława Idzi-Martyno- Lwowskiej Rady Obwodowej My- własnych strojach regionalnych i kon- wicza oraz wiceprezesa ZG TKPZL chajła Hładija, kierownika wydziału certowania w kraju. Bardzo dumni je- Mariana Szaryburę. Początkowo urbanistyki i architektury Złoczowskiej steśmy również z tego, że udało nam zbieraliśmy się pod kościołem i w Rejonowej Administracji Państwowej, się wykształcić przy Towarzystwie kościele. Różnego rodzaju obcho- metropolity lwowskiego abpa Mariana aktywną społecznie polską młodzież, dy organizowaliśmy w pomieszcze- Jaworskiego, marszałek senatu RP a więc nie martwimy się o przyszłość niu wynajętym od fabryki krawieckiej, prof. dr hab. Alicji Grześkowiak oraz TKPZZ. Chciałabym tu wyjątkowo która znajdowała się w b. klasztorze posła w sejmowej Komisji Łączności podkreślić zaangażowanie Julii Dem- oo. pijarów. W 1992 r. udało się nam z Polakami za Granicą Andrzeja Za- czuk i Witalija Cityńskiego. Nasza or- zorganizować pierwszą uroczystą pałowskiego. W naszej obronie sta- ganizacja szczyci się dobrą współpra- akademię z okazji Dnia Niepodległo- nęła również pani senator RP Janina cą z duchowieństwem i każde święto ści Polski 11 listopada. 28 lutego 1993 Sagatowska. W 2000 r. gmach b. rozpoczynamy od uroczystej Mszy r., z udziałem Konsulatu Generalnego klasztoru został przekazany kościo- św. w złoczowskim kościele. Bardzo RP we Lwowie, odbyła się pierwsza łowi na 49 lat w dzierżawę, jednak miło układa nam się współpraca z ak- Msza św. w intencji pomordowanych lwowska archidiecezja rzymskokato- tualnym proboszczem ks. Michałem Polaków we wsi Huta Pieniacka. licka nie wyraziła zgody na jej opłatę. Hołdowiczem. W TKPZZ mamy stały Wówczas zaczęliśmy też starać Dzięki staraniom Petra Pysarczuka podział władzy prezes – proboszcz – się o siedzibę dla organizacji. Mar- udało się i to załatwić. Kościół został nauczyciel (śmieje się – red.). szałek senatu RP prof. dr hab. Alicja zwolniony z opłat. Grześkowiak zaproponowała nam by Najważniejszym naszym skar- Nasza Klasa poszukać budynku na Dom Polski z bem są ludzie. Dużo zawdzięczamy Połowę dzierżawionych pomiesz- częścią oświatową. Zwracaliśmy się rodzinom Janiszewskich, Kornia- czeń zajmuje Sobotnia Szkoła Polskiej w tej sprawie do Złoczowskiej Rejo- Do uczestników uroczystości przemawia pani Maria Niemirowska kowskich, Bidnych, Kaspruków, Goli- Mniejszości Narodowej w Złoczowie. nowej Administracji Państwowej. Tak czewskich, Zwaryczów, Semieniuków, Została zarejestrowana jako samo- się złożyło, że fabryka krawiecka, warliśmy umowę z ówczesnym pro- W tej sprawie wystosowaliśmy 40 Łabuńskich, Muryn i wiele innym. dzielna jednostka prawna w 1998 która po wrześniu 1939 r. zajmowała boszczem ks. Romanem Marko. Mu- listów i niejednokrotnie organizowali- Od ponad 10 lat przy Towarzystwie r. Posiada swój statut, świadectwo, korpus b. klasztoru oo. pijarów, nie sieliśmy jednak udowodnić, że była śmy delegacje do Lwowskiej Obwo- działają dwa stałe zespoły – starszy numer statystyczny i kierownictwo. mogła spłacać dzierżawy i się wypro- to własność kościoła. Towarzystwo dowej Administracji Państwowej. W „Przyjacielskie Koło” oraz dziecięcy Nie było łatwo, ponieważ musieliśmy wadziła. Bohdan Rudnyk, przewodni- rozpoczęło poszukiwanie dokumen- międzyczasie zjawiło się dużo pre- „Bijące Serduszka”. Kierownikiem udowodnić jej ogromne znaczenie dla czący Złoczowskiej Rady Rejonowej tów w archiwach muzeum historycz- tendentów na to pomieszczenie, nie artystycznym obu zespołów jest polskiej społeczności miasta. Stowa- radził nam ubiegać się o otrzymanie nego we Lwowie i otrzymało od pro- brakowało też nieżyczliwych osób. Luba Muryn, nauczycielka muzyki rzyszenie „Rodzin i Przyjaciół Ziemi chociaż 100 m2 w pomieszczeniu b. boszcza pozwolenie na prowadzenie W 1998 r. Towarzystwo wystosowało w szkole średniej w wiosce Czerwo- Złoczowskiej” uważało, że wystarczy klasztoru. Mogliśmy to robić wyłącz- kancelarii związanej ze zwrotem po- listy do prezydenta Ukrainy Leonida ne. Dzięki wsparciu Stowarzyszenia prowadzić zajęcia fakultatywne z ję- nie w imieniu parafii i w 1994 r. za- mieszczeń klasztornych kościołowi. Kuczmy i Polski Aleksandra Kwa- „Wspólnota Polska” nasze zespoły zyka polskiego przy ukraińskiej szkole 21 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Kolęda dla nieobecnych Złoczowianin A nadzieja znów wstąpi w nas. Nieobecnych pojawią się cienie. Uwierzymy kolejny raz, W jeszcze jedno Boże Narodzenie. ks. bp Jan Cieński I choć przygasł świąteczny gwar, Bo zabrakło znów czyjegoś głosu, Podczas świętowania 20-lecia Przyjdź tu do nas i z nami trwaj, Wigilijna noc Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Wbrew tak zwanej ironii losu. Z oczekiwaną wzajemnością Złoczowskiej nie mogło zabraknąć w odrobinie opłatka również wspomnienia o tak zasłużo- Daj nam wiarę, że to ma sens. dajesz siebie nej osobie dla polskiej społeczności Że nie trzeba żałować przyjaciół. Złoczowa jak ks. bp Jan Cieński. Że gdziekolwiek są – sferyczne dobro i ciepło Jego sylwetkę przybliżyli zebranym dobrze im jest, w spojrzeniu prezes TKPZZ Maria Niemirowska Bo są z nami choć w innej postaci. ponad chłodem oraz członek zarządu Federacji Or- I przekonaj, że tak ma być, pierwsza gwiazdka wigilijna – ganizacji Polskich na Ukrainie Sta- Że po głosach tych wciąż znakiem nisław Durys. drży powietrze. narodzin Rodzinny majątek hrabiów Cień- Że odeszli po to by żyć, zwycięstwa skich znajdywał się we wsi Brody I tym razem będą żyć wiecznie. chwały i Pieniaki. W czasie powstań 1831, 1863-64 tą drogą gnali na Sybir pol- Przyjdź na świat, by wyrównać święta noc skich jeńców. Nieliczni, którym udało rachunki strat, rozświetlonym gościńcem się uciec, znaleźli schronienie w ma- Żeby zająć wśród nas prowadzi do stajenki Pana jątku Cieńskich. Tak powstała wieś przy grobie ks. bpa Jana Cieńskiego. Konsul RP we Lwo- puste miejsce przy stole. pod tym samym niebem Huta Pieniacka, spalona i wymordo- wie Marian Orlikowski (w centrum) oraz członek zarządu Jeszcze raz pozwól cieszyć się od tysięcy wana 28 lutego 1944 r. Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie Stanisław Durys dzieckiem w nas, I zapomnieć, że są puste miejsca lat Jan Cieński był bardzo skrom- z małżonką ny. Nie chciał by ktoś wspominał o przy stole. tym, że z pochodzenia jest hrabią. już o obchodach świąt kościelnych. dopiero teraz, w aktywnej społecznie Henryka Dederko A nadzieja znów wstąpi w nas. Skromności żądał też od młodego Dzięki wrodzonemu sprytowi, ks. polskiej młodzieży Złoczowa. grudzień 2012 Nieobecnych pojawią się cienie. kleru. Stanisław Durys wspomina, że Cieński umiał znaleźć wyjście z Wierni Złoczowa są przekonani Uwierzymy kolejny raz, kiedyś, gdy miał dość przechwalania każdej sytuacji. Pewnego razu, na o świętości ks. bpa Cieńskiego. Na W jeszcze jedno Boże Narodzenie. greckokatolicką Palmową Niedzielę, się młodych i by ich nieco ochłodzić, jego grobie, na przestrzeni prawie 20 I choć przygasł świąteczny gwar, powiedział z żalem: „Urodziłem się przychodzi do kościoła pani z baźka- lat po jego śmierci, ciągle widać żywe Bo zabrakło znów czyjegoś głosu, w pałacu, a umrę w chałupie. Wy mi i prosi o poświęcenie. A proboszcz kwiaty, płonące znicze i świece. Pa- Przyjdź tu do nas i z nami trwaj, urodziliście się w chałupach, a chce- wziął kropidło z wodą święconą, za- rafianki przyznały się nam, iż dostą- Wbrew tak zwanej ironii losu. cie mieszkać w pałacach”. machnął się i mówi: „A ty babo, a no piły wielu łask modląc się do niego o Z życiem duszpasterskim bisku- idź mi stąd! Czy chcesz by mi kościół wstawiennictwo. W celu rozpoczęcia Przyjdź na świat, by wyrównać pa związane jest wiele wzruszających zamknęli?”. KGB nie miało się do procesu beatyfikacyjnego na szcze- rachunki strat, anegdot. Jedną z nich opowiada nam czego doczepić, a baźka została po- blu diecezjalnym parafia podjęła się Żeby zająć wśród nas Stanisław Durys: „Za czasów ZSRS święcona. Bp Cieński połączył Pola- zgromadzenia świadectw wiernych. puste miejsce przy stole. nawet jedno słowo wypowiedziane ków w kościele złoczowskim i to dzię- Zatem gorąco i serdecznie zachę- Jeszcze raz pozwól cieszyć się po ukraińsku podczas Mszy św. w ki niemu język polski zachował się na camy wszystkich żyjących świadków dzieckiem w nas kościele mogło stać się przyczyną złoczowszczyźnie. „Sadził róże przy- życia i posługi ks. bpa Jana Cieńskie- I zapomnieć, że są puste miejsca zamknięcia świątyni. Nie wspomnę szłemu światu”, które zaowocowały go do ich złożenia. przy stole.

nr 3. Udało się nam obalić ten pomysł. Pamiętamy… terów. Kaplica została poświęcona tro zajmuje mauzoleum, a na drugim mi działo się tak wiele strasznych Napisaliśmy do marszałka senatu RP Wśród dobroczyńców Towarzy- 21 września 1921 r. Na uroczystości znajduje się kaplica, jednak wciąż nie rzeczy, że można było zwątpić. Ale prof. dr hab. Alicji Grześkowiak oraz stwa chciałabym przybliżyć czytel- zgromadziło się ok. 40 tysięcy osób, jest odpowiednio wyposażona. duch polski tu przetrwał i dziękuję prezesa Stowarzyszenia „Wspólnota nikom Kuriera sylwetkę profesora w tym senatorowie USA i Wielkiej Pamiętamy również o mogiłach wszystkim tym, którzy przyczynili Polska” Andrzeja Stelmachowskiego. Politechniki Wrocławskiej Bolesława Brytanii. Za czasów ZSRS mauzo- Polaków pomordowanych na naszych się do jego zachowania. Ten rejon W obronie polskiej szkoły wystąpili Idzi-Martynowicza. Urodził się w leum Orląt Złoczowskich należało ziemiach w latach `43-44. Szczegól- świata jest siedliskiem polskiej trady- również prezes ZG TKPZL Emil Lego- Złoczowie, w rodzinie słynnego chi- do wydziału komunalnego, w kaplicy ne miejsce w historii TKPZZ zajmuje cji. W Polsce czasami nie ma miejsc, wicz oraz kierownik wydziału oświaty rurga i dyrektora szpitala. W 1946 r. znajdywał się skład śmieci i różnego ustanowienie pomnika na cmenta- w których zachowałoby się tak dużo Złoczowskiej Rejonowej Administracji rodzina przeniosła się do Polski, nie rodzaju sprzętu na potrzeby cmen- rzu w Pomorzanach, na zbiorowej polskiej tradycji, jak tutaj. Tym się na- Państwowej Zuzanna Syniawska. W zapomniała jednak o ojczystej ziemi. tarza. Tam, gdzie spoczywała zaka- mogile Polaków wymordowanych leży szczycić, być z tego dumnym. wyposażeniu szkoły bardzo pomogły w polskiej wiosce Zagórze i kolonii Jednym z elementów tej tradycji jest panie: naczelnik Wydziału Współpra- Śliwińce 2 kwietnia 1944 r. Było to związek z wiarą, rozumianą w róż- cy z Polonią MEN Elżbieta Bober, możliwe dzięki pozwoleniu przewod- ny sposób i w różnych aspektach. ekspert MEN Irena Staroń oraz wi- niczącego Złoczowskiej Rejonowej Również w aspekcie stricte ducho- ceprezes Stowarzyszenia „Wspólne Administracji Państwowej Wasyla wym, ponieważ poczucie ducha – to Korzenie” w Lublinie Anna Litkowiec. Fenczaka oraz wsparciu finanso- jest poczucie wiary. Im silniejszy jest Szkoła jest wspomagana finansowo wemu Fundacji Pomoc Polakom na duch, który nas konstytuuje, którego przez Stowarzyszenie „Wspólnota Wschodzie. Poświęcenie pomnika nie możemy zobaczyć, tylko odczuć, Polska”. odbyło się 27 czerwca 2010 r. W tym silniejsza jest wiara. Ten duch Obecnie w naszej szkole, według związku z tym mieliśmy dużo nie- został zapisany przez ludzi w kamie- programu sześcioklasowego, uczy się przyjemności ze strony partii Swobo- niach, budynkach, detalach. Musimy ponad 100. uczniów. Prowadzimy też da. Niestety, do tej pory nie została o to zadbać. Jest kilka rzeczy, które w kurs dla dorosłych. Staramy się za- ustanowiona tablica upamiętniająca ciągu tych 20 lat nie zostały zrobione praszać do nas do pracy nauczycieli Polaków wymordowanych na zamku jak należy. Powinniśmy zrobić spis z Polski. Pochwalę się, że część arty- w Złoczowie w latach 1939-41 r. Nie posiadania i potrzeb – pełną inwen- styczną obchodów 20-lecia przygoto- Zespół dziecięcy „Bijące Serduszka” ma też pomnika Polakom pomordo- taryzację obiektów sakralnych, nekro- wała Bożena Majewska, która przed- wanym przez NKWD, którzy spoczy- polii, budynków, obiektów związanych tem pracowała jako dyrektor szkoły w Bolesław Idzi-Martynowicz często towana lwowska inteligencja, stały wają na cmentarzu we wsi Sasów, z tym duchem. Nie chodzi o to, by od- Hrubieszowie. Co roku nasi uczniowie przyjeżdżał do Złoczowa na wakacje miotły i walały się śmiecie! W 1992 koło Złoczowa. bierać, tylko o to, by wiedzieć – że są, mają okazję spędzać wakacje w Pol- z młodzieżą. Bardzo przyczynili się r. Towarzystwo wystąpiło o przeka- gdzie są i mieć wizję co z tym robić. sce. W ciągu 10 lat Stowarzyszenie do uporządkowania kaplicy-mauzo- zanie zabytku na własność kościoła. Obchody jubileuszowe Towarzy- Nie możemy dopuścić też do tego, Gmin i Powiatów Małopolski zapra- leum Orląt Złoczowskich na miejskim Kaplica była w opłakanym stanie, stwa Kultury Polskiej Ziemi Złoczow- żeby stąd wyjechali Polacy. Musimy szało je do Krakowa, a w tym roku cmentarzu, w której zostały pochowa- dach był zawalony, przeciekał, rosły skiej im. ks. bpa Jana Cieńskiego stworzyć młodemu pokoleniu miejsca zwiedziły Wrocław. Dobrze układa się ne 22 ofiary wojny polsko-ukraińskiej na nim drzewa. Podczas porządko- najlepiej podsumowują słowa kon- do rozwoju. Właśnie stąd powinni się współpraca również ze Szkołą Pod- – Polacy bestialsko zamordowani w wania wywieźliśmy dwie ciężarówki sula RP we Lwowie Mariana Orli- wywodzić konserwatorzy zabytków, stawową nr 105 w Świdnicy. Smuci marcu i kwietniu 1919 r. Początkowo śmieci. Dzięki wsparciu finansowemu kowskiego: Polska jest tam, gdzie są nauczyciele. Tak wiele mamy cen- nas jednak to, że partnerzy miasta z pogrzebano ich w zbiorowej mogile Fundacji Pomoc Polakom na Wscho- Polacy. O tym mówi nam hymn naro- nych rzeczy, na których można zaro- Polski nie utrzymują z nami żadnych na terenie cmentarza. 27 maja 1919 dzie udało się nam dokonać dwukrot- dowy. Cokolwiek by się działo, gdzie- bić i tu się utrzymać. Musimy razem kontaktów. Dziwi nas to ponieważ ni- r. Złoczów został zdobyty przez ar- nego remontu kaplicy-mauzoleum kolwiek by nas los rzucił – Polska jest wypracować taką formułę, żeby było gdy nikogo o nic nie prosiliśmy, a chęt- mię Hallera, odbyła się ekshumacja Orląt Złoczowskich. Obecnie zabytek tam, gdzie jest polska dusza, gdzie jak najlepiej tu! Gdzie indziej może nie podjęlibyśmy z nimi współpracę. i ponowny pochówek polskich boha- jest w dobrym stanie. Pierwsze pię- jest Polak. Na tej nieszczęśliwej zie- być lepiej, ale tu ma być lepiej! 22 Okruchy historii 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

dzo pilnowali żeby młodsze, świeże ważniejszych okazjach. W Polsce roczniki respektowały tę szarżę zdo- każdy wiedział co to za koń ta Kasz- Końska emerytura bytą w boju. Rekruci mieli obowią- tanka. Dumnie kroczyła na każdej zek salutować koniowi przechodząc paradzie, podnosząc z gracją kopyt- w stajni koło jego boksu. W końcu ka w czterech skarpetkach. Bardzo (legendy i anegdoty) był przecież podoficerem. była z siebie zadowolona, kiedy na Grom nie tylko był dzielny, ale jej grzbiecie Marszałek wjeżdżał do Z koniem kawalerzysta spędzał więcej czasu niż z własną żoną. To i bardzo mądry. Przez lata służby w Kielc. Potem w bojach już raczej nie wojsku nauczył się komend i regula- uczestniczyła i huku bolszewickich z jego grzbietu oglądał świat i właśnie na nim zdobywał sławę. Wraz minu wojskowego lepiej niż niejeden armat nie słuchała. Mieszkała sobie z upływem lat zażyłość pomiędzy wierzchowcami, a ich jeźdźcami kawalerzysta. Wykonywał bez zawa- spokojnie w koszarach ułanów w hania wszystkie polecenia – zarówno Mińsku, gdzie żyła jak przysłowiowy wzrastała, aż w końcu nadchodził TEN czas i trzeba było się pożegnać wydawane głosem, jak i te podawane pączek w maśle. Dotrwałaby pewnie z koniem, który z powodu swojego wieku nie mógł dalej służyć przez sygnalistę. Nie mylił kroku, a do zasłużonej emerytury, tylko od przy okazji ważnych uroczystości da- czasu do czasu paradując i defilując w wojsku. Co poczynano z takimi długoletnimi przyjaciółmi? wał popis swojej powagi. Koń szedł z Piłsudskim na grzbiecie, gdyby nie dumnie, dostojny, z wyprostowanym pewna feralna podróż. łbem, jakby zdawał sobie sprawę z Z okazji dziewiątej rocznicy od- tego, że reprezentuje pułk i w związ- zyskania niepodległości, 11 listopa- ku z tym musi dawać przykład ele- da 1927 roku miała się odbyć defila- gancji. da w Warszawie. Ale jak to tak? Bez W końcowych latach życia Grom Kasztanki? Gabinet wojskowy Mi- już tylko z rzadka był używany w nistra Spraw Wojskowych zarządził defiladach. Jego nogi, które kiedyś doprowadzenie klaczy do stolicy. podczas służby frontowej ciągały po- Ktoś pozbawiony wyobraźni wsadził tężne działa, na starość odmawiały 3 listopada biedną Kasztankę do posłuszeństwa. Staremu weterano- wagonu kolejowego i wyprawił do wi został tylko stopień podoficerski Warszawy – bez żadnego nadzoru z dawnych czasów i sny o worku w trakcie podróży! Po drodze klacz owsa. doznała wielu urazów tak, że nie Chociaż w bardzo wielu jed- mogła opuścić wagonu o własnych nostkach kawalerii zdarzali się rżący siłach, ani nawet się podnieść.

Defilada oddziałów konnych

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI ciszki Korybut-Woronieckiej. Kiedy rozmoczonym chlebem i gniecio- jednak Krechowiacy zostali na powrót nym owsem. Koniom kawaleryjskim po za- sformowani, już jako wojsko Rzeczy- kończonej karierze trzeba było jakoś pospolitej, koń wrócił do pułku, stając Bo szarży zdobytej zabezpieczyć byt. Najczęściej wy- się wierzchowcem każdego kolejne- na froncie rekruci Kasztanka – koń Marszałka Piłsudskiego stawiano je na licytację i wędrowały go dowódcy. Od 1920 roku istniała mają salutować! do nowych właścicieli. Część takich nawet tradycja, według której przeka- Zupełnie inna historia dotyczy emeryci, to jednak największą sławę Przeniesiono ją do koszar i tam zwierząt znalazła się przykładowo w zanie Krechowiaka jest jednym z nie- niejakiego Groma, zwanego też ka- wśród nich zdobyła pewna dama, próbowano jeszcze odratować, nie- posiadaniu nieświeskich dorożkarzy. odzownych elementów ceremoniału pralem. Zaczynał swoją karierę w która w międzywojniu woziła na stety bezskutecznie. Nie pomogli Choć już nie służyły w wojsku, konie oddania pułku pod komendę nowemu jednej z gorszych ról, a mianowicie grzbiecie swego czasu najważniej- nawet wezwani na pomoc z War- nie zapomniały co to znaczy marszo- dowódcy. chodził w zaprzęgach ciągnących szą osobę w państwie. O kim mowa? szawy dodatkowi dwaj weterynarze. wy krok i trąbka sygnalisty. Kiedyś Starzejący się z roku na rok koń działa na polu walki. W latach 1918- O Kasztance Pana Marszałka. 22 listopada Kasztanka odeszła do zdarzyło się, że na placu miejskim w znał regulamin lepiej niż niejeden 1920 służył w najcięższych bitwach krainy wiecznie zielonych pastwisk. Nieświeżu defilował 27. Pułk Ułanów, młody ułan. Oficjalnie wciągnięto go i nigdy nie tracił ducha. W czasie Emerytka, która miała a jego trębacz odegrał sygnał zbiórki. na listę zasłużonych, a Ministerstwo jednego ze starć koń dorobił się pecha… Nieważne jak dobre W miejscu postoju dorożek powstał Spraw Wojskowych osobnym rozka- nawet… swojej szarży. Gdy prawie Pierwsza klacz Drugiej Rzeczpo- byłyby podróbki, niesamowity chaos, bowiem dawne zem przyznało mu dożywotnią rację wszystkie zwierzęta z jego zaprzęgu spolitej urodziła się w Małopolsce, w oryginał był tylko jeden konie wojskowe chciały popędzić do żywnościową. W dniu święta dwu- zginęły, on wespół z jeszcze jednym Czaplach Małych, w majątku Ludwika Ta historia ma też ciąg dalszy. ułanów na zbiórkę i stanąć w szere- dziestolecia pułku, udekorowano go pociągowym wyciągnął zagrożone Popiela. Właściciel podarował ją I Bry- Skóra klaczy została zdjęta, wypcha- gu dumnych, okulbaczonych wierz- nawet specjalnym odznaczeniem za działo spod ognia. Choć nigdy nie gadzie Legionów Polskich, a konkret- na i postawiona w Belwederze (Kasz- chowców. Dopiero sygnalista, który to, że przez cały ten czas nie zdjął mógłby dostać oficjalnego awansu nie jej dowódcy, Józefowi Piłsudskie- tanka swą obecnością ozdabiała ko- zagrał sygnał „stój!” opanował sytu- pułkowych barw. Pod koniec żywo- na stopień wojskowy, rangę kapra- mu. Przez lata była jego ukochanym rytarze Belwederu aż do 1935 roku). ację i zatrzymał karych i gniadych ta Krechowiaka, który stracił już ze la nadali mu sami żołnierze. Jakby koniem, przeszła z nim resztę szlaku Resztę szczątków pierwszej klaczy emerytowanych wojskowych. starości wszystkie zęby, karmiono tego było mało, kawalerzyści bar- I Brygady i nosiła go przy wszystkich Rzeczypospolitej zakopano w parku koszar 7. Pułku Ułanów i przywalo- Wesołe jest życie no kamieniem z napisem: „Tu leży końskiego staruszka Kasztanka, ulubiona klacz bojowa Choć lokatorzy pułkowych stajni Marszałka Piłsudskiego”. regularnie się zmieniali, to jednak Kiedy jej słynny właściciel żegnał wśród wojskowych koni bywały i ta- się ze światem, Kasztanka była mar- kie, które dożywały swoich dni w ma- twa już od dobrych kilku lat. Mimo to cierzystej jednostce. tak mocno kojarzono ją z Piłsudskim, 1 Pułk Ułanów Krechowieckich że pogrzeb Marszałka nie mógł się miał swojego – a jakże – Krecho- odbyć bez niej odprowadzającej wol- wiaka. Koń ów należał do dowódcy nym i dostojnym krokiem kondukt ża- pułku. To właśnie z jego grzbietu łobny. Kasztankę… podrobiono. Za pułkownik Bolesław Mościcki dowo- trumną Piłsudskiego dwóch oficerów dził swoimi kawalerzystami w bitwie prowadziło konia udającego osławio- pod Krechowcami i jeździł na nim aż ną klaczkę, tej samej maści, ale z tyl- do swojej śmierci. Zgodnie z tradycją, ko trzema białymi skarpetkami. Krechowiak w kondukcie żałobnym odprowadzał swojego właściciela na Opracowane na podstawie miejsce ostatniego spoczynku. Przez P. Jaźwiński, Oficerowie i dżentelmeni. jakiś czas koń mieszkał w podwar- Dorożka z Nieświeża... czyżby ciągnął ją stary, frontowy wyjadacz? Weteran wojny z bol- Życie prywatne i służbowe kawalerzy- stów Drugiej Rzeczpospolitej, szawskim majątku księżnej Fran- szewikiem? (fot. z Ilustrowanego Kuryera Codziennego) Erica, Warszawa 2011 Nasze recenzje 23 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Psychologia polityki Stanisław Łukasiewicz: na salonach nauki „Dopóki żyję, będę Adam Kulczycki

Wydawnictwo Uniwersytetu Rze- szowskiego może pochwalić się kolej- kontynuował tę akcję...” nym dużym sukcesem. Na niedaw- nych 16. Targach Książki w Krako- Stanisław Łukasiewicz, wiceprezes Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów wie, wydana nakładem tejże oficyny Południowo-Wschodnich w Poznaniu już po raz 28. przywiózł świąteczne paczki wydawniczej, publikacja akademicka „Psychologia polityki” znalazła się do Lwowa, Przemyślan, Rohatyna i Brzeżan. Żartobliwie nazywają go we Lwowie wśród 10 najwyżej ocenionych publi- „Św. Mikołajem z Poznania”, bo co roku wraz z członkami oddziału towarzystwa kacji dla studentów wydanych w 2012 TML i KPW oraz harcerzami przybywa, żeby obdarować dzieci i starszych miko- roku. Jej autorami są: Jerzy Gawroń- ski i dr Henryk Pietrzak (oprócz pracy łajkowymi upominkami. naukowo-dydaktycznej prezesuje Polskiemu Radiu Rzeszów S.A.). Ze STANISŁAWEM ŁUKA- Wspomniana publikacja została wy- dr Henryk Pietrzak SIEWICZEM, wiceprezesem soko oceniona zarówno za treść, jak Towarzystwa Miłośników i szatę graficzną (konkurencja była i wyjaśniający podstawowe zagad- Lwowa i Kresów Południowo- Wschodnich w Poznaniu roz- duża, bo swoje oferty przedstawiło nienia z zakresu psychologii polity- mawiał EUGENIUSZ SAŁO. kilkaset uczelni). Najlepsze książki ki. Mamy świadomość tego, że nie akademickie wybiera Stowarzysze- wyczerpaliśmy tematu, a zgłębienie Czy wierzy Pan w św. Mi- nie Wydawców Szkół Wyższych. wielu nowych, zmieniających się jak kołaja? Publikacja cieszy się także dużym w kalejdoskopie zjawisk politycz- Oczywiście, że wierzę w św. Mi- zainteresowaniem na rynku czytel- nych wymaga dalszych dogłębnych kołaja w tym sensie, że jeden czło- studiów – mówią o swojej publikacji wiek czyni coś dobrego dla drugiego. autorzy. Doznawałem tego w dzieciństwie, Publikacja liczy 568 stron. W 23 potem w młodości i doznaję tego do tematycznych rozdziałach znajdzie- dnia dzisiejszego. my omówienie następujących zagad- Pan też działa w podobny nień: człowiek w otoczeniu społecz- sposób, czyli jest Mikołajem nym i politycznym, zaangażowanie w dla lwowian... Czynię to od ponad dwudziestu politykę – uwarunkowania aktywno- lat. Jest to dla mnie coś w rodzaju ści politycznej, osobowościowe prze- długu, który spłacam względem słanki i motywacje podejmowania roli miasta, które kiedyś opuściłem. Wi- polityka – przegląd koncepcji teore- dzę, że moi koledzy i koleżanki, z Stanisław Łukasiewicz tycznych, uwarunkowania wyborów którymi chodziłem tu do szkoły, z politycznych. Racjonalność i nie- którymi spotykałem się w kościele, Wspieramy wszystkich potrze- Co roku wręczacie hono- racjonalność decyzji politycznych, mają ciężkie życie. Udało mi się bujących. Z podziału dostaliśmy rową odznakę Zarządu Głów- emocje i procesy emocjonalne w poukładać swoje życie i cieszę się, także Brzeżany, jako teren którym nego TML i KPW. Czy w tym wyborach politycznych, konformizm że swoją pracą i czasem, mogę się powinniśmy się opiekować i do dzi- roku otrzymał ktoś takie wy- w polityce – syndrom grupowego podzielić z innymi. I dzięki darowi siaj się nim opiekujemy. W Brzeża- różnienie? niczym. Dzieje się tak z uwagi na jej myślenia, manipulacja i socjotechni- organizatora, którym mnie Pan Bóg nach nie ma już wielu Polaków, ale Honorowa odznaka TML i KPW zawartość merytoryczną. Jej autorzy ka w działaniach politycznych, ste- obdarzył, rozwijam tę działalność i ją jest parafia i Towarzystwo Kultury jest nadawana przez Zarząd Główny są wybitnymi znawcami poruszanej w reotypy, uprzedzenia, etykietyzacja tu prowadzę. Polskiej. Jak tylko możemy, pod- naszego towarzystwa. W zeszłym książce tematyki. „Psychologia polity- i stygmatyzacja w polityce, agresja Jak i kiedy zrodził się po- sycamy ten ogień, żeby oni mogli roku taką odznakę otrzymały panie działać. Irena I Jadwiga Zappe. Natomiast my ki” pokazuje zaangażowanie w polity- w teoriach psychologicznych – mysł robienia takich akcji świątecznych? Z każdym rokiem jest chy- przyznajemy jedno wyróżnienie – Lwa kę, aktywność polityczną w kontek- agresja w polityce, konflikt politycz- Ten pomysł istniał od samego ba coraz trudniej uzbierać „Semper Fidelis”. Dotychczas przyzna- ście osobowych cech człowieka oraz ny – aspekt psychologiczny, reguły początku. I jak tylko nastąpiły trochę prezenty. Jak wam się udaje liśmy sześć takich odznaczeń. W tym różnych motywacji podejmowania się komunikacji politycznej, debata par- lepsze czasy, to od razu zaczęliśmy to robić? roku taką odznaką została uhonorowa- roli polityka. lamentarna i polityczna, erystyka, na prezes FOPnU Emilia Chmielowa Czym zajmuje się psychologia czyli sztuka prowadzenia sporów za swój całokształt na rzecz rozwoju polityki? Psychologia polityki jest in- politycznych, negocjacje i pertrakta- organizacji polskich na terenie Ukrainy. terdyscyplinarną dziedziną wiedzy, cje polityczne, nowe kierunki badań Już niebawem będziemy w której jak w soczewce skupiają się – poglądy polityczne zdetermino- obchodzić Święta Bożego ustalenia teoretyczne i dokonania wane przez geny, neuromarketing, Narodzenia i Nowy Rok. Jak wielu nauk społecznych, w tym filo- lider polityczny, charyzma w poli- Pan będzie wspominać mi- zofii, socjologii, antropologii, historii, tyce, kreowanie wizerunku polityka niony 2012 rok? nauk politycznych, komunikacji spo- – aspekt psychologiczny, marketing Każdy rok wspominamy pod ką- łecznej oraz marketingu politycznego narracyjny, kampanie polityczne, tem tego co nam się udało osiągnąć, a czego nie udało. Dzięki Bogu, tych z odkryciami i badaniami psychologii kampanie wyborcze, inauguracja plusów jest zawsze więcej. Dlatego z – polityczne show, kampania ne- ogólnej i innych jej dziedzin w zakre- nadzieją i wiarą na lepsze kończymy sie postaw, motywacji i zachowań gatywna – „czarny PR” w polityce, stary rok. A jeżeli chodzi o Święta Bo- ludzkich w sytuacjach politycznych kampania polityczna w Internecie żego Narodzenia, to są to święta ro- oraz społecznych. – „e-PR”. Autorzy publikacji próbują dzinne. W gronie rodziny spędzamy Psychologia polityki to dziś szyb- także odpowiedzieć na pytanie: czy uroczysty wigilijny wieczór. ko rozwijająca się w różnych kierun- istnieje związek pomiędzy psycho- Czego Pan chciałby ży- kach dziedzina, w których znajduje logią a ideologią? Ale najważniej- czyć naszym czytelnikom w odbicie podejście kognitywistyczne szym zadaniem, z którego autorzy 2013 roku? – jest nauką stosującą psychologię wywiązali się w sposób nowatorski, Pomocnicy „św. Mikołaja z Poznania” Przede wszystkim przekazuje poznania w połączeniu z technikami jest ukazanie polityki od kuchni, gdzie takie posłanie: „trwajcie”... w zdro- i strategiami optymalizacji decyzji. główne role grają emocje, marketing, działać. Taką pierwszą iskierką był Powiedziałem sobie, że dopóki wiu, szczęściu, dobrobycie. Trwaj- - Dlatego podjęliśmy się prze- a przede wszystkim wiedza polityków 1989 rok. Wtedy pozwolili nam zor- żyję, dopóki mi starczy sił, będę kon- cie w tym co robicie... Przypominacie kazania w podręczniku pewnego, o swych wyborcach, a nade wszyst- ganizować wycieczkę do Lwowa, do tynuował tę akcję. Nawet gdybym miał nam, że te ziemie kiedyś należały do miasta o którym kiedyś nawet nie za własne pieniądze i własnym samo- nas i że jest tu jednak dużo polskiej wręcz encyklopedycznego kom- ko umiejętne wykorzystanie dotych- wolno było w Polsce mówić. Nikt chodem przywozić paczki, to ona bę- kultury. Życzę wszystkim, żebyście pendium wiedzy na ten temat. Za- czasowego dorobku psychologii w się nie przyznawał, że się urodził dzie trwała. Na razie mamy poparcie wytrwali do następnych Świąt, a my angażowanie w politykę, aktywność marketingu politycznym, stąd i też i mieszkał we Lwowie. To wszyst- w społeczeństwie poznańskim. jak możemy, skromnie, bo skromnie, polityczną pokazujemy w kontekście psychologia polityki małymi krokami ko było owiane tajemnicą. Każdy Zbieramy dary w hipermarketach, zawsze pomożemy. osobowych cech człowieka oraz róż- wchodzi na salony nauki. gdzieś to głęboko pod sercem nosił, ludzie chętnie dzielą się tym co mają, Dziękuję za rozmowę i ży- nych motywacji podejmowania się Książka jest do nabycia w Wy- ale chwaląc się tym mógł napotkać również szkoły i niektóre zakłady pra- czę wszystkiego najlepsze- roli polityka. Oddajemy w ręce stu- dawnictwie Uniwersytetu Rzeszow- tylko trudności i kłopoty. cy. Wiele osób wpłaca pieniądze na go z okazji nadchodzących dentów i osób zajmujących się na co skiego. Jakie organizacje wspie- konto czy dobrowolnie przynosi skład- Świąt Bożego Narodzenia dzień polityką podręcznik opisujący racie tu we Lwowie? ki. Dzięki temu wszystko to się udaje. oraz Nowego 2013 Roku. 24 Kurier kulturalny 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Europa po serbsku W tym kraju, gdzie jeszcze przed kilku laty trwała wojna, wszyscy chcą członkostwa w UE, ale obawiają się utraty majątków i niezależności. Jak mieszka się zwykłym ludziom w tym państwie, z jakimi problemami się borykają i jak pogodzić miłość do Rosji z pragnieniem wejścia do Unii badała dziennikarka Kuriera, odwiedzając Bałkany.

To właśnie tej nocy, gdy wiatr zimnym śniegiem dmucha, w serca złamane i smutne cicha wstępuje otucha. To właśnie tego wieczoru, od bardzo wielu już wieków, pod dachem tkliwej kolędy Bóg się rodzi w człowieku. Radosnych i pogodnych W zatoce Karaburma, niedaleko Belgradu Świąt Bożego Narodzenia

SABINA RÓŻYCKA Większość młodych Serbów, któ- Nie są wymagający w jedzeniu, oraz szczęśliwego Nowego Roku! tekst i zdjęcia rzy byli za granicą, chce za wszelką chociaż posiedzieć, pogawędzić i po- cenę tam pozostać. Dlatego są za szumieć z przyjaciółmi bardzo lubią. …Do kraju wjeżdżam z Węgier wstąpieniem Serbii do UE. Dla mło- W każdej chacie chętni gości częstują kilo wołowiny – 6,2 euro, wieprzo- w wysokości 50 euro miesięcznie. tzw. korytarzem drogowym nr 10, któ- dzieży to perspektywa. Starsi do Eu- kilkoma potrawami z fasoli, kaczama- wina 5,76 euro, drób – 3,5-4 euro. Ale gdy ma nawet małą działkę, to ry łączy północno- i centralno euro- ropy się nie garną. Dlatego rolnicy z kiem – kaszą kukurydzianą z masłem, Jarzyny lepiej kupować na rynkach, pomocy mu nie przyznają. pejskie państwa z południowymi są- miejscowości Karaburma, w okolicy śmietaną i posypaną serem, oraz po- bo tu wszystko jest świeże i tańsze. Przy urodzeniu dziecka matka siadami. Drogą tą można dotrzeć do Belgradu, którzy zajmują się hodow- parą – pokruszonym w ciepłe mleko Kilo jabłek kosztuje 0,4-0,8 euro, otrzymuje zapomogę 700 euro. Pie- Grecji, Turcji i dalej – do państw azja- lą sałaty, mówią, że nie chcą, aby chlebem. I nieodmiennie proponują winogron – 0,8-1,1 euro, papryka – niądze te dzielą na równe części tyckich. Co dnia pędzi tędy tysiące zabierano im ziemię, zmuszano nisz- aromatyczną kawę. Największe przy- 0,3-0,6 euro, cebula – 0,2-0,3 euro, i wypłacają kobiecie w ciągu roku. aut. Trudno uwierzyć, że przed kilku czyć sadzonki, wyrżnąć kozy, woły jęcia są podczas tzn. „sławy” – dnia ziemniaki 0,25-0,4 euro. Oprócz tego Ale w tym zakresie w Serbii jest jedna laty wybuchały tu bomby. To gorzka i owce, a nawet zaznaczyć drzewa. patrona domu, rodziny, firmy, instytucji na targu można dostać lokalną wód- bardzo ciekawa rzecz – w 5-6 mie- prawda i dlatego do obcych Serbowie Chociaż ludzie, którzy mają dużo zie- czy szkoły. Wtedy Serbowie w cerkwi kę (!) pędzoną z jabłek, śliwek, wino- siącu ciąży kobieta otrzymuje 200 odnoszą się z rezerwą. Dokładnie mi, cieszą się, że otrzymają dopłaty święcą tradycyjne kołacze, a w domu gron, pigwy czy moreli – rakiję. Litr euro na pieluszki i ubranka dla przy- przeglądają samochody, szczególnie rolne. Ale takich osób w Serbii nie organizują wspaniałe przyjęcia. Jeżeli tego trunku – od 2 do 4 euro. Po tru- szłego dziecka. Szczodrość niektó- na chorwackich numerach. Do dziś tak wiele. Większość ciężko pracuje trafiliście do Serbów na „sławę” – to nek w długich kolejkach ustawiają się rych lokalnych urzędników poraża: w pozostały ostrożność i strach. na niewielkich poletkach. Głównie przygotujcie się na kilka dni gościny. turyści i każdy, kto odwiedził Serbię, miejscowości Jagodina na południu Ukraińców tu znają, bo wielu z hodują tu kukurydzę, różne gatunki „Średnia pensja wynosi 30-35 wiezie do domu rakiję lub piołunową Serbii, przy zawarciu małżeństwa w nich mieszka w autonomicznym kraju papryki, fasoli, pomidorów, ogórków, tys. dynarów, coś około 300 euro. Ale nalewkę – „pilinkowec”. wieku 28-38 lat z lokalnego budżetu Wojewodzinie, ale większą sympatię kapusty, sałaty, czosnek i cebulę. W wypłaty zależą od regionu: w Belgra- Opłaty komunalne wynoszą oko- wypłacane jest 3 tys. euro, a przy czują do Rosjan, których tu nazywają sadach rosną jabłka, gruszki, śliw- dzie, jak to w stolicy, zarabiają wię- ło połowy dochodu – 150 euro. Kto narodzinach dziecka rodzina dostaje „braćmi”. Po kontroli korytarzem nr ki, pigwa, morele, brzoskwinie. W cej, a im dalej od stolicy – tym mniej nie ma własnego domu musi dobrze jeszcze kilka tysięcy euro. Wrażenie 10, przypominającym lepsze drogi na każdym obejściu traktor, czasem – mówi Milica Markowicz z Palicza. zaciągać pasa. Według studentki sprawia jeszcze jedna cecha Serbów Ukrainie, jedziemy dalej. Serbowie dwa i inne maszyny rolnicze. A i w – Często rodziny mają krewnych na Marii Wranicz z Belgradu, cena wy- – nieograniczona, wprost fantastycz- mówią, że tą ważną arterię, łączącą miastach do techniki Serbowie mają wsi, którzy pomagają produktami. Na najętego jednopokojowego umeblo- na miłość ojców do swych synów Europę z Azją, odnowiono tylko czę- stosunek poważny – mieszkania mają wyżywienie tracimy 150-200 euro na wanego lokalu w stolicy to wydatek i córeczek. W parkach, teatrach ściowo. Całkowicie wyremontować „nafaszerowane” różną techniką i czę- miesiąc. Litr mleka w supermarkecie rzędu 150-200 euro miesięcznie. I to lalek, sklepach, po drodze do przed- drogę na razie jest nierealnym. sto ją wymieniają. Jest to punkt ho- kosztuje do 1 euro, niewielka bułecz- bez opłat komunalnych. Na prowincji szkoli częściej można spotkać ojców „Pomogła by nam w tym i Europa – noru mężczyzn, żeby swojej rodzi- ka – 80 centów, 600-800 gramowy cena wynajętego mieszkania jest o niż matki. Warto byłoby te tradycje mówi Zoran Markowicz, przedsiębior- nie zapewnić najnowszą generację bochenek chleba – 30 centów, litr około 30% niższa. Osoby niepracu- przejąć i na Ukrainie. ca z niewielkiego uzdrowiska opodal sprzętu, nawet za cenę zadłużenia. oleju słonecznikowego – 1,4 euro, jące mogą liczyć na pomoc socjalną Ale, gdy dziecko przekroczy próg Nowego Sadu, zapraszając nas do szkoły, to odpowiedzialność za nie swej „kuczi” – własnego domu. – My ponoszą oboje rodzice. Do pierw- Serbowie otoczeni jesteśmy Europą, szej klasy państwowych bezpłatnych dlatego nie mamy się gdzie podziać i szkół maleństwa idą w wieku 7 lat, a musimy tam być. Ale Europa wyma- kończą szkołę w wieku lat 15. Ucznio- ga od nas uznania politycznej i tery- wie masowo uprawiają sporty w róż- torialnej niepodległości Kosowa. Ale nych sekcjach, działają w kółkach to przecież nasze odwieczne ziemie”. artystycznych, plastycznych i innych Mężczyzna ma niewielką firmę trans- zajęciach pozaszkolnych. Następnie potową. 40-letni Zoran i jego 35-letnia idą do szkół zawodowych, artystycz- żona Milica objeździli całą Europę, nych, pedagogicznych lub 4-letnich zarabiając na własną firmę w różnych gimnazjów. Tam przygotowują się do krajach. Serbowie mają prawo wol- matury i na studia wyższe. nego podróżowania po tzn. „białym Władz państwowych, jak wszę- Schengen”. Jednak ze znalezieniem dzie, Serbowie nie lubią. Dużo mówi dobrej pracy w Holandii, Belgii czy się o korupcji i bezczynności urzęd- Niemczech są trudności. Tam po- ników, którzy funkcjonowali przy po- dobnie, jak i pracownikom z Ukrainy, przedniej władzy. Obecnie Serbowie płacą mniej. Z zagranicy Serbowie wiążą swoje nadzieje z byłym rady- przekazują pieniądze rodzinom i bli- kałem, a obecnie nacjonalistą i pre- skim. Część wraca do domu i otwiera zydentem państwa Tomisławem Ni- swój biznes, lub chętnie idzie na pań- koliczem. Z jednej strony Serbowie stwową posadę, bo tam jest stabilna spoglądają na Europę, ale wsłuchują pensja – 200-300 euro. Takiego rodzaju ślady wojny można odnaleźć w centrum stolicy Serbii się też w to co mówi Moskwa. 25 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Komu, komu Tak się bawi lwowska młodzież, czyli Andrzejki 2012 konika… z sera Od początków swojej działalności, młodzież Lwowskiego Klubu Stypen- W górskich wioskach Huculszczyzny, Bukowiny i Zakarpacia rozpoczął się sezon masowej produkcji dystów SEMPER POLONIA, przy wsparciu Konsulatu Generalnego RP koników z sera. Z różnych regionów Ukrainy i z we Lwowie, organizuje wieczór wróżb, zabaw i tańców czyli... Andrzejki, zagranicy do artystek Karpat spływają zamówienia na które odbywają się niezmiennie w „magicznym” klubie „Picasso”. produkcję upominkowych dużych i małych koników, kur, łabędzi, jeleni, baranków. Nowością są figurki ludzi wykonane też ze sera, które cieszą się powodzeniem jako prezenty urodzinowe, imieninowe, weselne, na chrzty inne okazje. SABINA RÓŻYCKA tekst Im bardziej słona, tym twardsze bę- www.hutsul.museum dzie dzieło po ostygnięciu. Dobrze zdjęcie wymoczoną figurkę można jeść na- wet po pięciu latach. Wrze i bulgoce woda, niby stara- Wasyłyna, wyjąwszy konika ze jąc się wypchnąć grudkę sera, pływa- słonej wody, z innego kawałka go- jącego w dużym garnku. Wasylyna rącego sera „wyciąga” długą nitkę, z Szatruk z Kosowa z wprawą wyciąga której powstaje uzda, lejce i przymo- roztopione kawałeczki sera – kilka cowuje jeźdźca. Tak już „osiodłane- ruchów i jej ręce wyczarowują białe- go” konia znów opuszcza do słonej go karpackiego jelenia z ogromnymi wody. Ha Huculszczyźnie jest trady- rogami. Obok stoi naczynie z zim- cja, że wszystkie figurki, czy to konik ną osoloną wodą, w które artystka z jeźdźcem, owieczka, jeleń, kurka, opuszcza gotową figurkę – i dzieło ptaszek czy kogucik – koniecznie Wszyscy się bawią wyśmienicie gotowe. muszą być oplecione serową nicią. „Produkcję figurek z sera za- Artystki z Karpat mają pełne ręce ro- EUGENIUSZ SAŁO tekst osób. Dlatego Andrzejki stały się już czyć przy ulubionej polskiej i zagra- początkowali górale, wypasający boty, bo kołaczami z sera dekorują Olga Honiak zdjęcie trochę symbolicznym świętem dla nicznej muzyce. owce na połoninach. Już od wieków weselne drzewka. Ich dzieła są wy- każdego z nas. W andrzejkowym wieczorze W tym roku nie mogło być ina- - Tegoroczne Andrzejki były ma- wzięli udział studenci polskiego po- czej, bo dla lwowskiej młodzieży łym eksperymentem. Ustaliliśmy z chodzenia ze Lwowa i okolic, zapro- ten wieczór jest planowany o wiele zarządem Klubu, że „będzie mniej szeni goście z Konsulatu Generalne- wcześniej. Już od września otrzy- gadania, a więcej działania” – powie- go RP we Lwowie, Polskiego Radia mujemy telefony z pytaniami czy w dział przed rozpoczęciem imprezy Lwów, Klubu Sportowego „Pogoń tym roku odbędą się Andrzejki? To członek zarządu Lwowskiego Klubu Lwów”, organizacji „Biały Orzeł” oraz bardzo cieszy, bo nie chodzi tu o Stypendystów SEMPER POLONIA lwowskich szkół nr 10 і 24 z polskim wróżby czy przepowiednie. Andrzej- Andrzej Leusz – postawiliśmy tym językiem nauczania. ki to sposób na wspólne spędzenie razem na gry i konkursy. W dobrej atmosferze, z weso- czasu i zabawę integracyjną. Na Po powitaniu wszystkich zebra- łymi prowadzącymi, słodkimi wróż- takich spotkaniach rodzą się wspa- nych, andrzejkowe wróżki poczęsto- bami oraz mnóstwem cudownych niałe pomysły i ciekawe znajomości. wały gości magicznymi ciasteczka- wrażeń zakończył się Andrzejkowy Nie ma we Lwowie zbyt wielu spo- mi z wróżbą. Pomiędzy konkursami wieczór. Następny już za rok. tkań, które mogą zebrać ponad 200 młodzież mogła poszaleć i potań- KG Kapcie z oczeretu

– opowiada artystka – gdy gospoda- syłane do innych województw, gdy W przykarpackich wioskach rozpoczęto produkcję ekologicznie czystego rze odwiedzali swe trzody wysoko w tam pobierają się Hucuł z Hucułką, a obuwia, które wielu mieszkańcom tych terenów od dawna zastępowało kalo- górach, byli obdarowywani malutkimi zdarza się, że wysyłane są za grani- sze – chodaki z oczeretu. konikami i owieczkami – symbolami, cę. Serowe koniki podawane są do że z ich trzodami jest wszystko w po- piwa na ucztach weselnych. Zdarza SABINA RÓŻYCKA wają nićmi z konopi. Teraz niestety o rządku. Tak było dawniej. Dziś tylko na się, że w kilka dni trzeba wykonać tekst i zdjęcie te nici trudno, bo hodowla konopi jest niektórych połoninach można dostać od 300 do 500 (!) figurek. Wtedy do zakazana. Zamieniono je współcze- taki prezent. Obecnie figurki są prze- pracy zasiadają całe rodziny – od „Niegdyś „słomiaki” – bo tak na- snymi mocnymi białymi nićmi. ważnie dziełem kobiet po wsiach”. małego do starego. zywane jest tu obuwie z oczeretu, no- Na wsi w takich chodakach cho- Najlepiej udaje się to gospodyniom Ostatnio Huculi zaczęli otrzy- szono w każdej rodzinie, – opowiada dzi się od października do kwietnia. ze wsi Brustory w rejonie kosowskim, mywać dziwne zamówienia. Klienci i pokazuje nieco masywne niezwy- Wykorzystują je przy pracach w domu która dziś jest uważana za centrum proszą o figurki leśników, budow- czajne kapcie Łarysa Droniuk ze wsi – gdy trzeba do stajni, do stodoły, po produkcji takich dzieł sztuki. lańców, inżynierów a nawet… mili- Wikno (Okno) na horodeńszczyźnie. drwa. Nawet w mróz i śnieg obuwie Aby wykonać zabawkę z sera, cjantów. Masowo takie zamówienia – Produkowano je dla dorosłych i dla z oczeretu chroni stopy. Ale ostatnio trzeba przygotować „glag” (zakwaskę nadchodzą od mieszkańców Kijowa dzieci, bo o skórzanych butach wielu ten element stroju przykuł uwagę mogło tylko marzyc. A lepichu (nazwa modniś – pokazać się w takim obuwiu – autorka). Najlepsza jest z żołądka i Wschodu Ukrainy. W taki sposób lokalnego oczeretu – red.) wokół było jest na topie nawet na imprezach w młodego świeżo zabitego cielęcia. obchodzone są święta zawodowe pod dostatkiem. Jego właściwości stolicy, na ukraińskich wieczornicach, Artystka zlewa mleko, soli go i stawia, – z zadowoleniem zjadają samych znane są od wieków. Źdźbła lepichu czy pokazach folk-mody. Wprawdzie aby się odstało. Ma to „przebrodzić” siebie. Kto to wymyślił pani Wasyły- nie łamią się nawet pod naporem do tańca to obuwie nie nadaje się, ale przez trzy-cztery tygodnie. Z glagu na nie może powiedzieć, zaznacza silnego wiatru, a nawet po silnych do chodzenia jak najbardziej. i świeżego mleka Wasyłyna przygo- tylko, że według wierzeń huculskich mrozach nie tracą sprężystości. Ro- – Teraz pod kapcie ubiera się grube Kto i kiedy przywiózł do Kijowa towuje ser: na 15 litrów mleka daje 30 tak robić nie można. Ale gdy to przy- ślina nie wciąga wilgoci, woda po niej wełniane skarpety, ale niektórzy – po słomiaki nikt z gospodyń nie wie. gramów zakwaski. Przez dobę mleko nosi radość ludziom, a huculskim ścieka i nie gromadzi się w źdźbłach. staroświecku – wolą onuce”. Widocznie jakiś przezorny student stoi, gęstnieje. Potem przelewa go się artystkom pieniądze – ulepić moż- Z tego oczeretu od dawna robiono tu Aby wyprodukować chodaki, ocze- wziął plecione chodaki ze sobą, aby przez gazę i podwiesza, aby ściekło. na, co dusza zapragnie. Ostatnio dachy i produkowano obuwie”. ret należy ściąć, rozprostować źdźbła nie marznąć w akademiku i pokazać Dopiero wtedy ser wrzucają do wrząt- zaczęły nadchodzić zamówienia na Oczeret jest ekologicznie czystym pod prasą. Proste włókno splatają w lokalny folklor. Podchwycili to spe- ku. Wyciągają porcjami drewnianą serowe figurki kierowników, które produktem i nogi w nim nie pocą się, „łyko” wplatając w nie włókna siana cjaliści od mody i… wprowadzili na łyżką i rozgniatają jak ciasto. Tworzyć są prezentami z okazji jubileuszy. nie marzną, a obuwie nie przemaka. czy słomy. Tak czynią, aby obuwie rynek. Już od kilku lat mieszkańcy figurkę z gorącego sera nie jest takie Zwykłe, tradycyjne figurki koników, Lepich dobrze utrzymuje ciepło. La- było cieplejsze. Następnie otrzymane miast zamawiają chodaki, plecione proste – parzy dłonie, ale Hucułki ptaszków i owieczek kosztują od tem ludzie chodzili boso, z nastaniem włókna zaczynają pleść. Wyplatanie według ponad stuletniej tradycji. Miej- robią to z wprawą. Figurki tworzy się trzech hrywni. Za większą zabawkę jesieni nogi trzeba było chronić. „Obu- zaczynają od układania „kołaczyka” scowe gospodynie-artystki głowią się bez rękawiczek – żeby mieć czucie w trzeba już zapłacić 100-300 hrywni, wie z oczeretu jest twarde, dlatego na – jest to góra obuwia, która obejmuje nad tym czym upiększyć swe wyroby. rękach – jak mówi artystka. Ulepioną a już prace na zamówienie – to wy- stopy najpierw zamotywano onuce z kostkę. Od tego zaczyna się wyplata- Zaczęto wplatać wstążki, malować płótna lnianego, przeważnie ze sta- wzory, wyplatać koralikami, lelitkami figurkę zanurza się w słonej wodzie. datek 300-500 hrywni. nie wierzchu, a zakańcza się pode- rych koszul – opowiada pani Łarysa. szwą. Aby wzmocnić całość, przeszy- i innymi oryginalnymi dodatkami. 26 Kurier kulturalny 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Jak Teatr Miejski we Lwowie otwierano Na mocy cesarskiego przywileju, uzyskanego przez Stanisława Skarbka w 1837 r., wzniesiony został specjalnie na potrzeby teatru budynek, oddany miastu w bezpłatne użytkowanie na pięćdziesiąt lat. Stanął on przy ówczesnym Krakowskim Przed- mieściu, według planów Ludwiga Pichla, dostosowanych do miejscowych warunków przez Jana Salzmana.

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI twierdzę, która ma być po wieczne opr. czasy nie tylko świadkiem wymow- ilustracje: nym naszej miłości i szacunku dla www.lvivcentr.org sztuki, ale także jednym z ognisk polskiej oświaty”. Podobne akcenty 28 marca 1842 r. otworzył swe znalazły się również w przemówie- podwoje Teatr Skarbkowski, któ- niach, wygłoszonych na ceremonii rego widownia pomieścić mogła inauguracji. Zygmunt Gorgolew- 1460 osób. Jak donosiła „Gazeta ski nawoływał, „aby ten budynek Lwowska” nr 38 z 31 marca 1842 r. poświęcony sztuce narodowej był „… podczas gdy się zasłona podnosi, rzeczywiście przybytkiem sztuki podciągają i lampion w środku wiszą- w najszlachetniejszym znaczeniu, cy, aby amfiteatr był w cieniu, przez aby w nim długie lata i wieki roz- co dla widzów lepiej scena się wybi- brzmiewała polska mowa i pieśń ja”. Zarazem jednak, według współ- serdeczna oraz uczucie narodo- czesnych przekazów, dawać się we, których w innych dzielnicach miały we znaki przeciągi oraz brak polskich publicznie wyznawać nie foyer. Inauguracji dokonał zespół wolno”, a Godzimir Małachowski niemiecki, przedstawiając sztukę zapewniał, że „w tym gmachu i z Franza Grillparzera „Życie snem”, niego brzmieć będzie zawsze na- a nazajutrz zespół polski dał „Śluby sza droga mowa ojczysta na poży- panieńskie” Aleksandra Fredry. tek miasta, narodu i wiekopomną 28 marca 1892 r. wygasł przy- sławę polskiego imienia”. wilej Stanisława Skarbka i odtąd We Lwowie natomiast w now- miasto musiało z tytułu użytkowania Teatr Miejski w budowie, rok 1898 szych czasach polski język i sztu- budynku płacić rocznie czynsz w ka powróciły dwukrotnie w progi wysokości 17 tysięcy złotych reń- się fundamentów, tak że wbrew osobne wejście. Zastosowano też się należy, że nie tylko radni, ale i Teatru Opery i Baletu im. Salomei skich, a więc dość wygórowany, pierwotnym zamierzeniom wchodzi najnowocześniejsze rozwiązania liczni zaproszeni goście pojawią się Kruszelnickiej. Po raz pierwszy w jeśli zważy się daleko posuniętą się do niego wprost z poziomu ulicy, technologiczne, jak system betono- w strojach narodowych” („Dziennik dniach 20-24 października 1990 r. dekapitalizację obiektu. W tej sytu- a nie po paradnych schodach. Po- wych fundamentów, hydrauliczna Polski” z 3 października). Spotkało za sprawą gościnnych występów acji zdecydowano się postawić obok siada on cechy stylowe włoskiego maszyneria sceniczna, oświetlenie się to jednak z częściowym zale- warszawskiego Teatru Wielkiego nową siedzibę Teatru Miejskiego. renesansu, wzbogaconego pier- elektryczne i centralne ogrzewanie. dwie odzewem, albowiem według z „Halką” i „Strasznym dworem”. Na rozpisany z tej okazji konkurs, w wiastkami klasycyzmu. Najmniej O tym ostatnim tak pisał warszawski późniejszych relacji prasowych, na A od maja 2004 r. „Straszny Dwór” którym uczestniczyć mogli jedynie fortunnym rozwiązaniem okazała „Tygodnik Ilustrowany” nr 40 z 1899 uroczystościach przeważały fraki S. Moniuszki, opera zrealizowana architekci pochodzenia polskiego się kopuła nadscenia, przypomina- r.: „System ogrzewania będzie także i gdzieniegdzie tylko można było dzięki pomocy finansowej Urzędu lub ukraińskiego, wpłynęły ostatecz- jąca nieco architekturę ówczesnych bardzo praktyczny, uniemożliwiają- dojrzeć kontusze, a nawet sukmanę miasta Wrocławia, na stałe zago- nie cztery prace, przy czym dwie dworców. Zwrócił już na to uwagę cy przeciągi i wznoszenie się kurzu posła Jakuba Bojki. ściła w repertuarze Teatru. zdyskwalifikowano z powodu prze- obecny na uroczystości otwarcia w sali widzów, rozprowadzający nor- Po mszy, odprawionej w Ka- kroczenia terminu. Drugą nagrodę warszawski pisarz Antoni Sygietyń- malnie świeże powietrze ogrzane, a tedrze Łacińskiej o godzinie jede- przyznano twórcy Teatru Miejskiego ski (ojciec Tadeusza, założyciela uprowadzający zepsute powietrze, nastej, zebrano się w teatralnym w Krakowie – Jerzemu Feintuch-Za- „Mazowsza”), pisząc w „Kurierze użyte już przez publiczność”. A przy westybulu, gdzie w obecności WĘDRÓWKA tym – jak ogólnie podkreślano – m.in. pastora Grafla i rabina Eze- Kto zatrzyma wszystkie lwowskie wszystko to było dziełem rodzimego chiela Caro, poświęcenia dokonał zegary? przemysłu (np. konstrukcje żelazne arcybiskup ormiański Izaak Issako- Noc napływa, a dzień trwa wykonała nowosądecka fabryka wicz, ponieważ stolice dwóch po- zbyt krótko. wagonów) i wzniesione własnymi, zostałych obrządków pozostawały Jeszcze chciałbym wędrować miejscowymi siłami. nieobsadzone po śmierci ich ordy- Zgodnie z duchem epoki i jej nariuszy, co odnotowywał Akt Pa- Gródecką, gustem, zdobnictwo elewacji oraz miątkowy, podpisywany przez zgro- na Łyczakowskiej odwiedzić wystrój wnętrz posiadały wybitnie madzonych. Po oficjalnych prze- niejedno podwórko. alegoryczny charakter. W ryzalitach, mówieniach kolejnych uczestników okalających loggie na wysokości – prezydenta miasta, namiestnika Jeszcze pieśni strun fontann foyer, umieszczono kamienne sta- Leona Pinińskiego, marszałka kra- w rynku posłuchać, tuy Tragedii (po prawej) i Komedii jowego Stanisława Badeniego, roz- jeszcze chłonąć freski w katedrze (po lewej) w siedzących pozach, legały się hymny: austriacki, polski ormiańskiej, a ich szczyty wieńczyły miedziane i czeski. Wieczorem odbyło się jeszcze rozmowy zwyczajne figury Poezji (z prawej) i Muzyki (z premierowe przedstawienie. Otwo- prowadzić... Teatr Miejski na starej pocztówce, rok 1910 lewej) oraz uskrzydlonego Geniu- rzyło je poetycko-choreograficzne włóczyć się po starówce jak pies sza na tympanonie. Podobne za- widowisko „Baśń nocy świętojań- bezpański. wiejskiemu – którego projekt stano- Lwowskim” z 9 października 1900 r.: sady rządziły polichromią w palarni skiej”, ze słowami Jana Kasprowi- wił syntezę eklektycznych wzorców „Jeśli chodzi o stronę zewnętrzną, oraz kompozycją mitologiczną na cza i oprawą muzyczną Seweryna Jeszcze na Rylejewa wpatrzeć się budownictwa teatralnego z terenów to teatr lwowski imponuje przede kurtynie Henryka Siemiradzkiego, Bersona. Po nim nastąpiły „Odlud- w obrazy Austro-Węgier i Niemiec. Zwycięzcą wszystkim rozmiarami, a następnie bliźniaczej wobec krakowskiej. Na ki” Aleksandra Fredry, najbardziej jak w czas plenerów dawno już okazał się natomiast Wielkopola- wybornie tłumaczy się w całości. marginesie warto wspomnieć o związanego ze Lwowem pisarza minionych. nin Zygmunt Gorgolewski, dyrektor Nie jest to zbieranina przystawek i unikalnym przyozdobieniu żelaznej scenicznego. Głównym punktem Z panią redaktor zwyczajnie bałakać, miejscowej Szkoły Przemysłowej. przybudówek, westybuli, sali i sce- kurtyny wedutą miasta, widzianego programu była jednak dwuaktowa cieszyć się gościnnością Jadziuni Przypadło mu 6 tysięcy koron oraz ny nakrytej oddzielnym dachem, od strony Łyczakowa, a wykonaną opera werystyczna Władysława w ogrodzie. prawo wzniesienia budowli, która ale gmach jednolity, związany w przez teatralnego dekoratora Stani- Żeleńskiego „Janek”, specjalnie Jeszcze z Goszczyńskim choć stała się dziełem jego życia. Koszt korpusie liniami, a fantastycznie sława Jasieńskiego. l wreszcie nad- na tę okazję zamówiona i skom- trochę pomilczeć całej inwestycji oszacowano na mi- uwieńczony w górze żelazną kopułą szedł z dawna wyczekiwany dzień ponowana. Układ ten nie był przy- przy Marii, i przy Zapolskiej lion koron (ostatecznie zamknął się w z takąż glorietą na samym wierzchu. inauguracji – 4 października roku padkowy, gdyż inaugurowany teatr znów podumać sobie. kwocie półtora miliona), z czego wła- Nie czuć w tym wdzięku artystycz- 1900 – o którym tak pisała nazajutrz miał być w równej mierze domem dze miejskie wyasygnowały siedem- nego, to prawda, ale jest w tym lo- „Gazeta Narodowa”: „… po dwuty- artystycznym dramatu literackiego, i w końcu pod pylonem tym stanąć set tysięcy, a krajowe, czyli Galicji, gika”. Widownia obliczona została godniowej spiekocie, dzień wietrzny jak i muzycznego. ogromnym, dołożyły pozostałe trzysta tysięcy. na 1200 osób, przeważając w tym i mniej upalny, niebo zasnute chmu- Dyrekcję nowej instytucji po- gdzie zniczy tysiąc o zmierzchu 30 kwietnia 1898 r. położono względzie ówczesny Teatr Wielki w rami”. Z tej okazji prezydent Lwowa wierzono Tadeuszowi Pawlikow- już płonie, kamień węgielny, a już dwa lata Warszawie. Szczególnie reprezen- Godzimir Małachowski zwrócił się z skiemu, który zdążył się już spraw- później oddano gmach do użyt- tacyjne były dwie loże prosceniowe apelem do członków rady miejskiej dzić w tej roli, kierując analogiczną by słuchać serc zgasłych ku. Zasklepiona Pełtew toczy swe l piętra: cesarska i marszałkowska, „aby jawili się (...) w strojach pol- placówką w Krakowie. „Dziennik zbyt młodo. wody pod lwowskim teatrem, co z salonami i odrębnymi toaletami, skich. Dla wszystkich zresztą obo- Polski” z 4 października dał wy- spowodowało skądinąd osunięcie przy czym do pierwszej prowadziło wiązuje strój galowy. Spodziewać raz przekonaniu, że „wznieśliśmy Mariusz Olbromski 27 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Fenomen profesora Stanisława Niciei Największa sala lwowskiej biblioteki im. Stefanyka wypełniona była po brzegi. Spóźnieni, bez nadziei znalezienia wolnego miejsca, zajmowali miejsca stojące. Obok profesorów lwowskich uczelni i zasłużonych muzealników (niektórzy z nich przed paroma dniami wrócili z wystawy Pinsla w Luwrze) można było zobaczyć licznych przedstawicieli towarzystw polskich, działających we Lwowie, lwowskich przewodników turystycznych, krajoznawców, pracowników Konsulatu Generalnego RP, naukowców z Krakowa, Polaków i Ukraińców. Bardzo dużo ludzi młodych. Wszystkich zgromadził wykład profesora Stanisława Sławomira Niciei pt. „Fenomen Lwowa”.

JURIJ SMIRNOW lub Bolesława Prusa. Wydanie mo- na poziomie europejskim. W Gali- tekst i zdjęcia ich książek wywołało burzę listów, cji wykształciła się wysokiej klasy telefonów. Ludzie przysyłali rodzinne kadra urzędnicza, administracyj- Spotkanie ze znanym uczo- materiały, fotografie – zebrałem już na. To ona budowała niepodległą nym, rektorem Uniwersytetu Opol- własne archiwum. Jest to archiwum Polskę. Skąd politycy i ministrowie skiego, odbyło się w ramach cyklu unikatowe – takich rodzinnych doku- miary Grabskiego, Kwiatkowskie- spotkań Ossolińskich, organizowa- mentów nie ma w żadnym archiwum go, Mościckiego, Bartla? Teraz nych wspólnym wysiłkiem Zakładu państwowym. A kiedy zaczynałem każdy wie, że to ludzie ze Lwo- Naukowego im. Ossolińskich we zbierać materiały we Lwowie, nie wa. Lwów miał talentów nadmiar. Wrocławiu i Biblioteki Naukowej im. puszczano mnie do archiwum, do Wysiedlone pokolenia wyniosły Stefanyka, przy wsparciu Konsulatu działu rękopisów Biblioteki im. Ste- ból i żal po tym mieście w sze- Generalnego RP we Lwowie. fanyka. Na Cmentarzu Łyczakow- roki świat. Wśród nich byli Stani- Tak ogromne zainteresowanie skim śledziła mnie milicja, wzywano sław Lem, Marian Hemar, Włada tym spotkaniem śmiało można na- do KGB. Na Cmentarzu Łyczakow- Majewska… Tysiące nazwisk nie zwać nie tylko fenomenem Lwowa, skim zrobiłem 12 tys. zdjęć. Jest to można przytoczyć w żadnej, na- ale też fenomenem takiej osobisto- naprawdę miejsce unikatowe – na wet bardzo grubej książce. To było ści, jak prof. Stanisław Nicieja. Setki 500 tys. pochówków, tam leży oko- miasto otwarte, miasto otwartych znanych uczonych, literatów i poetów, ło 20 tys. znanych, wybitnych ludzi. ludzi. Po wielu latach sztucznego Polaków i Ukraińców przez ostatnie Każdy z nich zasługuje na swoją zamknięcia ono znów wraca do dwadzieścia pięć lat napisało swoje historię. Jakbym nawet chciał, nie tego stanu, a razem z nim jego książki o Lwowie, ale żaden z nich nie mogę wszystkich opisać na stronach współcześni mieszkańcy. O wiel- ma tej popularności, nie roztacza ta- moich książek. Wśród nich nieskoń- kości tego miasta trzeba nie tylko kiej aury jak prof. Nicieja. Zaintereso- Prof. Stanisław Sławomir Nicieja czone tysiące ludzi zapomnianych. pamiętać, ale też chronić! Tak wie- wanie jego twórczością i jego postacią Wyciągnąć pamięć o nich z mroku le zmieniło się we Lwowie przez nie gaśnie z biegiem czasu. Pamię- siadał m.in. w Polsko-Ukraińskiej skim Nicieja zobaczył przeszłość historii jest zadaniem niezwykle dwadzieścia lat. Teraz tutaj mogę tam jego spotkania z końca lat 80. XX Komisji ds. Renowacji Cmentarza Lwowa ze wszystkimi jego wybitny- trudnym, ale fascynującym. W ciągu mówić otwarcie, bez cenzury, bez wieku z pracownikami „Energopolu”, Łyczakowskiego (1989-1993) i w mi postaciami, niesamowitą historię ostatnich dwudziestu lat powstało autocenzury. Zmieniła się też Eu- w stołówce energopolowców, z człon- zespole Odbudowy Cmentarza Or- tego miasta. Miasto to nadal jest ponad 500 książek o Lwowie. I to ropa, zmieniła się Polska. Teraz w kami TKPZL w sali sportowej szkoły ląt (od 1993 r.), tylko kilkaset głosów wspaniałe – nikt nie jest w stanie wciąż za mało. Piszą Polacy i Ukra- moim Opolu panują całkiem inne nr 10 czy studentami Uniwersytetu zabrakło mu w kampanii wyborczej zatrzymać jego rozwoju. Do Lwowa ińcy. Jest też oczywiście spór mie- stosunki między Polakami i Niem- Lwowskiego w sali dawnego Sejmu do Senatu w 2011 roku. Prof. Nicieja po wojnie przyjechało bardzo dużo dzy nimi o to miasto i jego historię. cami. Między naszymi państwami Galicyjskiego. Zawsze te spotkania opublikował około 500 artykułów na- obcych ludzi. Ale miasto oddziały- Ale to spór między ojcem i matką jest też normalna, otwarta, przyja- zbierały tłumy zainteresowanych lu- ukowych, publicystycznych i popula- wało na nich także, jak i na polskich dzi i zawsze panowała niezwykła at- ryzujących historię Lwowa i Kresów. historyków. Prof. Nicieja nie jest mosfera. Tak było i 3 grudnia w sali Jest autorem 14 książek. Pierwsza rodzinnie związany ze Lwowem lub biblioteki im. Stefanyka. Fenomen z nich to „Cmentarz Łyczakowski we Kresami, ale i on połknął tego nie- prof. Niciei nie zmienia się nie tylko Lwowie 1786-1986” wydana w 1988 zwykłego bakcyla lwowskiego – od w czasie, ale też i w pokoleniach. roku nakładem 25000 egzemplarzy! razu i na zawsze”. Znaczna część tych, kto przyszedł na O takich nakładach każdy autor Stanisław Nicieja mówił do spotkanie, to ludzie młodzi – dzieci, a może sobie tylko marzyć. Ale i tego zebranych przez 1,5 godziny bez nawet wnuki tych kto przychodził na było za mało. Za tą książką stały ko- przerwy. Na sali panowała niezwy- spotkania do szkoły nr 10. Dyrektor lejki, a nakład bardzo szybko został kła cisza. Uwaga wszystkich była biblioteki Myrosław Romaniuk przed- całkowicie wyczerpany. Dużą popu- przykuta nie tylko do jego słów, stawił zebranym twórczy biogram larnością cieszą się jego następne ale też do jego postaci. Nie był to prelegenta. Przypomniał, że Nicieja pozycje. Również najnowsza p.t. akademicki wykład profesora, ale obronił doktorat jeszcze w 1977 „Kresowa Atlantyda. Historia mitolo- występ aktorski. Profesor mówił niezwykle barwnie, ekspresywnie, demonstrując wysoki styl wypowie- dzi, literacki talent, poetycką duszę. Ekspresywna gestykulacja, żywa mimika twarzy znacznie wzbogaca- ły jego wypowiedź. Był to na prawdę nie tyle referat naukowy, co występ artystyczny. To cały prof. Nicieja! Naukowiec, badacz dziejów, bio- Słuchacze na sali w czasie odczytu graf, a również utalentowany literat z poetycką duszą i błyszczącymi na temat kto ma większe prawa do zna granica. Bardzo chcę, żeby jak oczyma. Prelegent przedstawił ze- wspólnego dziecka. Ten spór nie najszybciej było tak między Polską branym swój życiorys, opowiadał o ma rozwiązania. Każdy po swojemu i Ukrainą”. swoich rodzicach, swojej przygodzie ma swoją prawdę. Lecz Lwów był Po zakończeniu wykładu prof. ze Lwowem, z Kresami. Sam o so- i pozostaje „wyjątkowo przyjemnym Stanisława Niciei nie było dyskusji, bie mówił, że jest szczęściarzem, że miastem”, jak pisał jeszcze przed nikt nawet nie podjął próby by wstą- trafił na taki temat i spotkał w swoim wojną Stanisław Wasylewski, w pić z nim w spór naukowy. Nie było życiu takich ludzi, jak Jerzy Janicki, latach 1870-1918 był fenomenem nawet pytań – na tyle jego wykład Dyrektor Myrosław Romaniuk (od lewej) i prof. Stanisław Nicieja Jerzy Michotek czy Andrzej Hiolski. w tle zrusyfikowanej Warszawy lub był wyczerpujący. Były tylko podzię- „Fenomenem było wysiedlenie ze zniemczonego Poznania. Ludzie, kowania, oklaski i długa kolejka po roku, habilitował się w 1982, zaś w gii miast kresowych. T. 1” wydana w Lwowa 120 tys. ludzi, których prze- którzy mieli w państwie austriackim autografy. Wielu zebranych już od 1989 otrzymał tytuł profesora nauk 2012 roku. rzucono na Dolny Śląsk i inne wo- opinię przestępców państwowych, wielu lat są znajomymi profesora. humanistycznych. Prof. Nicieja był Dyrektor Zakładu Naukowego jewództwa Zachodnie – powiedział jak np. Franciszek Smolka, dopro- Każdego razu są na nowo przez inicjatorem organizacji Uniwersytetu im. Ossolińskich Adolf Juzwenko Nicieja. – Ale żadnemu pisarzowi w wadzili do autonomii galicyjskiej, do niego oczekiwani. Profesor Nicieja Opolskiego i w latach 1996-2002 i powiedział, że „…Nicieja otworzył powojennej Polsce nie udało się opi- polonizacji Lwowa. Ale i państwo jest człowiekiem bardzo pracowitym 2005-2008 był jego rektorem. 16 oczy Polakom na Lwów. W latach sać dramatu tych ludzi, epopei ich to też było fenomenem ówczesnej i wymagającym, jednak to za mało marca 2012 roku ponownie został 70-80. XX wieku był to temat, który życia. Nie było żadnego filmu, który Europy. Gimnazja galicyjskie gwa- do powstania fenomenu. Trzeba wybrany na to stanowisko. W la- nie był podejmowany przez bada- by potrafił ten dramat pokazać. W rantowały bardzo wysoki poziom jeszcze tego przysłowiowego „bak- tach 2001-2005 sprawował mandat czy, a wzmianki o nim były nader powojennej polskiej literaturze za- wykształcenia, a Uniwersytet i Po- cyla” – i tego „bakcyla” profesor z senatora z okręgu opolskiego. Za- skromne. Na Cmentarzu Łyczakow- brakło ludzi skali Elizy Orzeszkowej litechnika Lwowska znajdowały się Opola złapał we Lwowie. 28 W hołdzie Nauczycielce 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Pedagodzy z Głuchołaz. Lwowianie Materiały z nagrań, artyku- łów, prywatnych zbiorów oraz rozmowy z Ireną Szcze- pańską opracowała Elżbieta Lewak.

„Pamięć nie kończy się W te święta magiczne życzenia ślę liczne: z ostatnim rytmem bicia serca. pachnących jodełek z ogromem światełek, Pamięć – to misja” pod obrusem sianka, a za oknem bałwanka, Bycie nauczycielem to powołanie. Nauczycieli pamiętamy do końca ży- prezentów pod choinką cia, są to przewodnicy, stali kompani od Mikołaja z wesołą minką, i często przyjaciele. Najlepsi z nich to ciepła rodzinnego ci, którzy nie tylko są znawcami swej dziedziny, ale i mają ogromne kocha- w Dzień Narodzenia Pańskiego, jące serce. Dzisiejsza historia jest po- dużo jedzenia na stole, święcona właśnie takiej nauczycielce – Nauczycielce o Wielkim Sercu. NIECH TE ŚWIĘTA BĘDĄ WESOŁE!!! Chcę już teraz zaznaczyć, że pomysł o napisaniu tego artykułu należy do pani Ireny Szczepańskiej, czami, także dzieci repatriantów, tych, którzy wymordowali tyle setek uczennicy profesor Bilwin. Pani Irena osiedlonych na wsi, które większość tysięcy niewinnych ludzi. Muszę się nie tylko udostępniła mi zdjęcia, ma- czasu poświęcały pracy w gospo- modlić, aby Bóg im wybaczył”. Ona teriały, wycinki z gazet, prezentację darstwie, a nie nauce. nie złorzeczyła, nie wykrzykiwała multimedialną (którą sama przygoto- Kulturą, delikatnością i niespo- „mordercy! zdrajcy!” – ona się mo- wała) ale i opowiadała z wielką pasją tykaną dobrocią zyskała ogromny dliła. Taka ona była. i miłością o swojej nauczycielce. szacunek uczniów, stając się dla nich W swoich wspomnieniach powra- Pozwólcie zatem, Drodzy Czytel- wielkim autorytetem. Stawiając oce- cała często do swojej działalności w nicy, że opowiem Wam historię pew- nę niedostateczną, nie karciła ucznia, szeregach AK, do swojego miasta nej Kresowianki. Oto Maria Bilwin, Maria Bilwin mówiła, że sprawił jej wielką przy- Lwowa. Pani profesor Bilwin pozosta- magister filozofii Uniwersytetu Jana krość i ma nadzieję, że następnym wiła zadedykowane swoim uczniom Kazimierza we Lwowie, Wydziału „Bądźcie wy całe miłością, a akcjach, ukrywając w szpitalu za- razem będzie już przygotowany. opracowanie pt. „W dziesiątą rocz- Humanistycznego w zakresie filozofii zapalicie wszystkich, co się z wami grożonych konspiratorów. W latach nicę Powstania Warszawskiego”. polskiej, przez 21 lat nauczycielka ję- zetkną. Drugim w sercu po uczuciu 1940–41 pomaga rodzinie zesłanej Przyjaciół poznaje się Wspomina w nim swoje uczennice, zyka polskiego Liceum Ogólnokształ- religijnym ma być uczucie patrio- na Sybir. Zachowane listy szesnasto- w biedzie obie łączniczki, które zginęły, pełniąc cącego w Głuchołazach. tyczne: duch wiary, duch miłości letniego Witolda Sybiraka to podzię- Kiedy w jednej maturalnej klasie służbę. Szukając odpowiedzi na py- Maria Bilwin urodziła się 4 kwiet- ojczyzny i duch rodziny – to trzy kowania za każdą przesłaną paczkę, miało miejsce skandaliczne wyda- tanie, jaki jest sens ich śmierci, pani nia 1909 roku w miasteczku Mielnicy potęgi, na których oparty rozwój żywność, opłatek, książki. rzenie: usunięcie ze szkoły uczenni- profesor przytacza w swojej pracy nad Dniestrem na Kresach Wschod- dziecka dostarczy krajowi pokoleń Gdy Niemcy zwolnili ją z kliniki cy, będącej w ciąży, jedyną osobą, sentencję umieszczoną na łuku nich (Podole). Pochodziła z bogatej silnych na przyszłe bogactwo jego”. uniwersyteckiej (1942 rok), podjęła która pomogła jej i jej partnerowi, triumfalnym na Cmentarzu Orląt we rodziny ziemiańskiej. Ojciec jej był le- pracę fizyczną, brała też udział w była pani profesor Bilwin. Załatwiła Lwowie: Mortui sunt ut liberi viva- karzem – niestety, zmarł młodo pod- tajnym nauczaniu. Pół roku po za- ona obojgu przeniesienie do szkoły mus – Umarli, abyśmy byli wolni. czas epidemii tyfusu, pozostawiając kończeniu wojny NKWD aresztowa- trójkę dzieci. Maria miała wtedy 6 lat. ło jej matkę. Maria nigdy już jej nie Pieniężną pomoc rodzinie Bilwinów zobaczy. okazywali wówczas stryjowie Marii, W 1946 roku przyjeżdża do którzy byli w tym czasie oficerami Krakowa, gdzie przyjmuje propozy- armii austriackiej. Galicja, znajdu- cję dyrektora Zygmunta Gerstmana jąca się wówczas pod zaborem au- podjęcia pracy w głuchołaskim gim- striackim, uzyskała bowiem szeroką Moja Wenus nazjum i liceum. Otrzymuje mieszka- autonomię, dzięki czemu stała się nie krąży wokół słońca nie: jeden malutki pokoik z kuchen- ośrodkiem polskiego ruchu wolno- zawieszona wśród wzruszeń nym aneksem, na poddaszu, przy ul. ściowego. roztańczonej bieli Wyspiańskiego 7. Warunki prawie Od najmłodszych lat Maria była każe kochać do końca spartańskie. Mogła jednak liczyć na wychowywana w atmosferze miłości nie mniej, nie więcej swoich uczniów. Przychodzili do niej, do Polski i tęsknoty za Ojczyzną wol- po prostu aby przygotować drzewo na opał i ną i niepodległą. do końca przynieść węgiel. W mieszkaniu tym Gdy wreszcie nadszedł rok 1918, kochać spędziła 32 lata swojego życia. dziewięcioletnia Maria została odda- Niezapominajki na do zakładu wychowawczego z Jej Lwów. Nasz Lwów Indywidualne podejście internatem, prowadzonego przez sio- W roku 1923 Maria wraz z ro- Początek pracy w głuchołaskim dla pracujących, gdzie zdali maturę Na tym samym Cmentarzu po- stry Niepokalanego Poczęcia NMP dziną wyjechała do Lwowa, tam liceum to ścisła współpraca z dy- i pozostali przez długie lata szczęśli- chowano 1460 żołnierzy, którzy nie w Jazłowcu. Była to szkoła elitarna, ukończyła gimnazjum oraz Wydział rektorem Zygmuntem Gerstmanem. wą rodziną. Taka ona była. ukończyli 18 lat życia. Orlęta Lwow- znana w całej Polsce, przeznaczona Humanistyczny Uniwersytetu Jana Był wybitnym pedagogiem i wspa- Była również ceniona jako huma- skie. O nich pani profesor nigdy nie dla dziewcząt pochodzących z rodzin Kazimierza. Przez cztery lata pra- niałym organizatorem. Przed 1939 nistka o ogromnej wiedzy. Współpra- zapomniała. ziemiańskich, wychowywanych w cowała w gimnazjum żeńskim im. rokiem piastował stanowisko wizyta- cowała okresowo z Uniwersytetem głębokiej wierze katolickiej i w duchu Królowej Korony Polskiej Sióstr Nie- tora okręgowego Kuratorium Okręgu we Wrocławiu i Uniwersytetem Ja- „Niezapominajki to nie kwiatki patriotycznym. W przyszłości dziew- pokalanek w Nowym Sączu, wykła- Szkolnego Lwowskiego. W głucho- giellońskim w Krakowie. W 1974 roku z bajki częta te miały się stać wzorowymi dając język polski, historię i wycho- łaskim liceum wprowadził indywidual- została odznaczona Złotą Odznaką to błękit spokoju ścieli się matkami i żonami. wawstwo. ne metody wychowania i nauczania. Nauczycielstwa Polskiego. Poczucie nad ziemią, Założycielka tej szkoły bł. s. Mar- Okres II wojny światowej, który Dla pani profesor było to wielkie obowiązku było dla niej najwyższą to pamięć o tych, którzy bliscy celina Darowska, w otrzymanym w spędziła we Lwowie, stał się dla niej wyzwanie. Systematyczna obserwa- wartością. sercu, 1863 roku od Błażowskich pałacu szeregiem tragicznych wydarzeń. W cja ucznia, jego postępów w nauce, to tkliwe wspomnienie o tych, Jazłowieckim, mogła zrealizować pierwszych miesiącach wojny ginie ale również wzmożona praca nad Ona się modliła co odeszli, swoją ideę odrodzenia kobiety. „Jaką jej brat Jerzy, 28-letni oficer. Maria nim, poświęcenie wiele prywatne- Zmorzona długotrwałą chorobą, to dotyk dłoni, czuły i bez słowa, jest bowiem kobieta – taką będzie ro- zatrudnia się jako siostra medyczna go czasu. Pierwsze klasy w latach pani profesor spędzała wiele godzin pozostał do teraz, dzina i takim będzie społeczeństwo”. w szpitalu polowym, a później w kli- powojennych to młodzież zróżnico- na modlitwie. Kiedyś na pytanie zapomnieć nie zdołam”. Wychowanie to dzieło miłości. Trze- nice uniwersyteckiej. Jest zarazem wana pod względem wieku, pozio- swojej opiekunki, dlaczego się tak ba wielkiego poświęcenia i zapo- żołnierzem-łączniczką Armii Krajo- mu wiedzy, często nie posiadająca długo modli, odpowiedziała: „Muszę Minęło ponad 20 lat (1989) od mnienia o sobie… Do sióstr pisała: wej. Bierze udział w brawurowych świadectw, mówiąca różnymi narze- się modlić, muszę się modlić, za śmierci pani profesor Bilwin. Jej wy- 29 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) chowankowie spotykali się w Głu- pani profesor. To właśnie ona przygo- ma, według niej, nie najlepsze kono- Naprawdę ogromną pomocą chołazach i odwiedzali jej grób. towała prezentację multimedialną, na tacje. Po części ma rację – niestety. służył mi burmistrz naszego miasta której oparłam ten artykuł. Pomimo osiągnięć i sukcesów jest pan Edward Szupryczyński, prezes Grób Twój malutki, skromny, To właśnie dzięki staraniom pani bardzo skromną osobą. Zapewne naszego Uniwersytetu Trzeciego niemalże ubogi… Ireny ukazały się dwa reportaże, zbeszta mnie za to, że ciągle mówię Wieku pani Barbara Morajko oraz Złotą farbę wypłukał czas prezentujące sylwetkę profesor Bil- o jej zasługach względem profesor grupa dawnych uczniów profesor nieubłagany… win, w miejscowej gazecie „Nasze Bilwin, że wciąż wracam do tematu Bilwin. WESOŁYCH Twój ślad wyryty w kamieniu Życie Głuchołaz” oraz przygotowała sztuki, ale… moim zdaniem warto A dlaczego sięgnęłam po aparat ciosanym, wystawę fotograficzną pt. „Sacrum, mówić o ludziach, którzy działają. fotograficzny i pióro? – ponieważ nie ŚWIĄT BOŻEGO a w mej pamięci dobrotliwy miłość, godność”. I warto rozmawiać z tymi ludźmi! widziałam innego sposobu, aby po NARODZENIA! uśmiech, taki… Pani Irena urodziła się w Zboro- Pani Ireno, jak to się jed- upływie prawie 40. lat nieobecności matczyny, tkliwy, kochany. wie na Kresach, wyrosła w Trebowli, nak stało, że sięgnęła Pani naszej pani profesor, przywrócić o Co Panią natchnęło na pod- Czyj to nakaz zaciekle strzegł jednak to już w Głuchołazach uczęsz- po pióro, po aparat fotogra- Niej pamięć. Odważyłam się więc jęte w nich tematy? Twoich tajemnic, czała do Liceum Ogólnokształcącego ficzny? pierwszy raz w życiu na wzięcie udzia- Głuchołazy – niewielkie mia- gdy krętymi ścieżkami wiodłaś im. Bolesława Chrobrego. Następnie Przede wszystkim nie zbesztam łu w wystawie głuchołaskich artystów, steczko w woj. opolskim, do które- dzieci lwowskie studiowała na Oddziale Stomatolo- Panią. Mam ogromny do Pani sza- zamieszczając parę zdjęć, między in- go w 1945 roku przyjechałam wraz do walki o godność, o wolność, gicznym Wydziału Lekarskiego Aka- cunek. nymi grobu i życiorysu pani profesor z rodziną i ukończyłam tu liceum, o Polskę? demii Medycznej we Wrocławiu. Od Wyjaśnię tylko, że to nie jedynie (tematu dwu przyszłych reportaży w stało się dla mnie drugim rodzinnym Wyszeptałaś dopiero na szpitalnym 1969 roku pełniła nadzór fachowy moja zasługa podjęcia starań o upa- miejscowej prasie). Jak się okazało, gniazdem. Nie zapomniałam o tym łożu, pierwszym – kresowym, z którym w śmiertelnej malignie swe ostatnie jestem ogromnie emocjonalnie zwią- słowa: zana. Moje emocje i niezwykłe wzru- tędy, tędy, tędy… to przejście szenie – to dwukrotny przyjazd do bezpieczne, Lwowa, dotknięcie pomników na- tu dojdziemy wszyscy, szej historii, poznanie cudownych tylko tędy można… ludzi, którzy trwają w tym mieście Grób Twój malutki, promieniejąc serdecznością i, jeśli skromny i bez złoceń, mogę to tak określić, aurą polsko- a Ty wciąż żywa i taka serdeczna, ści. promieniujesz ciepłem, A kwiaty? – w naszej rodzinie zawsze dobrym słowem, były zawsze podziwiane i kochane. siłą szlachetności – Dla mnie stanowiły również źródło duchem nieśmiertelna. refleksji i przemyśleń, które wyraża- łam w formie wierszy. Praca w ogród- Z inicjatywy pani Ireny Szczepań- ku, pielęgnowanie i troska o nie od skiej wychowankowie profesor Bilwin wczesnej wiosny do jesieni – to inny ufundowali jej nowy nagrobek na głu- rodzaj emocji, niż te, gdy kupujemy je chołaskim cmentarzu. Nowy pomnik w kwiaciarni. został wykonany według projektu Być może zachwyciłam się też pani Ireny. Jego poświęcenie odbyło wierszem Wincentego Pola: się 15 października 2010 roku. Udział w tej uroczystości wzięli burmistrz „Z wielkich tajemnic, miasta Głuchołaz, dyrektor głucho- jedna tajemnica łaskiego Liceum Ogólnokształ- jest w mowie kwiatów miłośnie cącego i inni. (Uroczystość można czytelna obejrzeć w Internecie: „Inauguracja i kwiaty mówią, jak mówi źrenica roku akademickiego Uniwersytetu życiem wymowna, Trzeciego Wieku w Głuchołazach” Uniwersytet III Wieku duchem nieśmiertelna”. 20.10.2010 www.glucholazy.pl) Na epitafialnej tablicy został nad działalnością placówek lecznic- miętnienie tej wspaniałej postaci. był to również początek trzech mo- Na koniec chciałabym umieszczony wiersz Marii Konop- twa stomatologicznego przemysło- W 2005 roku, na uroczystości 60- ich indywidualnych wystaw fotogra- zwrócić się jeszcze do na- nickiej: wej służby zdrowia na terenie całe- lecia naszego Liceum i rok później ficznych. szych Czytelników: gdyby Proście wy Boga o, takie mogiły go Dolnego Śląska, a następnie na na spotkaniu kolegów naszej klasy, Widziałam zdjęcia z tych ktoś z Państwa znał profe- Które łez nie chcą, ni skarg, terenie województwa wrocławskie- padła propozycja upamiętnienia wystaw. Były to „Tam gdzie sor Marię Bilwin albo wie- ni żałości, go i miasta Wrocławia aż do przej- naszej Nauczycielki. Właściwie to serce się rodziło, tu gdzie dział coś jeszcze o jej dzia- lecz dają sercom moc czynu, ścia na emeryturę. W 1974 roku w mnie, jako głuchołaziankę, do tego serce bije”, „Kwiaty w moim łalności – bardzo prosimy o zdrój siły I Giełdzie Projektów Wynalazczych zobowiązano, przekazując pokaź- ogródku. Część pierwsza – kontakt z Redakcją. Zacho- na dzień przyszłości… ZHSGIT „Vitropol” otrzymała wy- ną kwotę na odnowienie grobu, któ- wiosna”, „Kresy wschodnie wajmy i przekażmy dalej W roku 2009 pani profesor Bil- różnienie za projekt wynalazczy pt.: ry po 20. latach był w opłakanym w miniaturze, ale tęsknota wspomnienia, gdyż pamięć win została patronką Uniwersytetu „nasadka ochronna na piszczel” dla stanie. za nimi jak morze głęboka”. – to nasza wspólna misja! III Wieku w Głuchołazach. dmuchaczy szkła. Maria Bilwin stała się – i wciąż Wyjątkowo pracowita i rzetelna, jest – autorytetem moralnym dla sumienna, lubiana i szanowana, swoich uczniów. Również – a może brała udział w licznych sympozjach Kościół w Stojanowie ma nowy dach szczególnie? – dotyczy to pani Ire- i konferencjach naukowych. ny Szczepańskiej, która od wielu lat Irena Szczepańska to radosna, stara się odwdzięczyć swojej nauczy- optymistyczna, pełna wiary i tryska- cielce w najpiękniejszy z możliwych jąca energią osoba. Nie lubi, gdy na- sposobów – walcząc o pamięć swojej zywa się ją artystką, gdyż słowo to

Dzięki środkom finansowym pozyskanym z MKiDN udało się przeprowadzić prace remontowo-konserwatorskie więźby i pokrycia dachu kościoła p.w. Najświętszego Serca Jezusowego w Stojanowie. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej dzięki pomo- grób Marii Bilwin cy Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”. 30 Kurier kulturalny 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Adam Rotfeld we Lwowie Pobyt b. ministra spraw zagranicznych RP, prof. Adama Daniela Rotfelda we Lwowie zwrócił uwagę lwow- skich naukowców, dyplomatów, wydawców, dziennikarzy i studentów. Wszystkie te dziedziny działalności są bliskie profesorowi Rotfeldowi, który jest człowiekiem różnorodnych zainteresowań. Śmiało można go uznać za przedstawiciela intelektualnej elity współczesnej Polski. JURIJ SMIRNOW – ale szansa została zmarnowana. czasie jego studenckiej młodości, 30 tekst i zdjęcia Obecnie prezydent Janukowycz stra- lat temu, Rotfeld był już autorytetem, cił poczucie miary. Nie okazał się być miał chęć do pracy ze studentami, z Spotkanie zostało zorganizowa- mężem stanu w sprawie Julii Tymo- młodzieżą. Jego prognozy politycz- ne przez Instytut Polski w Kijowie, szenko i w sprawie walki z korupcją. ne są dalekosiężne, mam do niego Konsulat Generalny RP we Lwowie, Jego wielką zaletą jest jednak to, że ogromny szacunek. On jest jednym z lwowski Uniwersytet im. Iwana Fran- na Ukrainie nadal istnieje pluralizm, tych, kto stworzył bardzo sympatycz- ki, przy życzliwej współpracy Lwow- demokracja, wolne wybory. Istnieje ną atmosferę w naszym Ministerstwie skiej Rady Miejskiej. Trzeba też opozycja – realna, a nie malowana. Spraw Zagranicznych”. wspomnieć o udziale lwowskiego Pod tym względem Ukraina jest jedy- Ojciec Witalij Dutkiewicz odczy- wydawnictwa „Litopys”, które przed nym krajem demokratycznym na ob- tał list greckokatolickiego władyki wizytą ministra Adama Rotfelda wy- szarze byłego Związku Sowieckiego. Benedykta, który w tym dniu prze- dało ukraiński przekład jego książki Demokracja na Ukrainie jest nie do bywał poza granicami Ukrainy i nie „W cieniu 12 rozmów z Marcinem zniszczenia. Miliony Ukraińców mają mógł osobiście zwrócić się do mini- Wojciechowskim”. Książkę wydano świadomość swoich praw, ale nieste- stra Rotfelda. w tłumaczeniu lwowskiego naukow- ty nie zawsze świadomość swoich Rektor Iwan Wakarczuk zazna- ca dr Andrija Kozickiego. Właśnie obowiązków. Niestety żaden z tych czył, że wydawnictwo „Litopys”, na dookoła tego wydania i toczyła się czterech prezydentów nie był czło- czele z Mychajłem Komarnyckim, dyskusja podczas spotkania z mini- wiekiem tego formatu co Charles de wydaje książki na wysokim pozio- strem w Sali Lustrzanej Uniwersytetu Gaulle. A Ukraina, w swojej aktualnej mie intelektualnym. Ich prezentacja Lwowskiego. Na spotkanie przybyli: Myrosław Marynowicz, rektor Ukra- ińskiego Katolickiego Uniwersytetu we Lwowie, Iwan Wakarczuk, rektor Uniwersytetu im. Iwana Franki, Mar- kijan Malski, ambasador Ukrainy w Książka ministra Rotfelda Warszawie, Jarosław Drozd, konsul generalny RP we Lwowie, Igor Juch- a także współprzewodniczącym kierunków rozwoju Ukrainy nie jest nowski, akademik, Wasyl Kosiw, za- Polsko-Rosyjskiej Komisji do Spraw kwestią tylko teoretyczną, ale w peł- stępca mera Lwowa, przedstawiciele Trudnych. ni realną, praktyczną. Dla człowieka polskich organizacji lwowskich: Emilia Adam Rotfeld jest człowiekiem urodzonego pod Lwowem te sprawy Chmielowa i Emil Legowicz, profeso- otwartym, mówi szczerze, nie sto- nie mogą być obojętne. rowie lwowskich uczelni, studenci… suje się do zasad tzw. poprawności Przez ostatnie 20 lat Polska prze- Prof. Adam Daniel Rotfeld z politycznej, charakterystycznej dla szła drogę, którą państwa zachodniej Galicją związany jest szczególnymi niektórych polityków przy dysku- Europy przechodziły przez stulecia. więzami. Urodził się w 1938 roku, sjach o trudnych kwestiach wspólnej Jeżeli Ukraina chce być przyjęta do niedaleko Lwowa, w rodzinie żydow- historii, choćby oceny działalności rodziny narodów europejskich, po- skiej. Podczas II wojny światowej, OUN-UPA w czasie II wojny świa- winna przejść tę drogę jeszcze szyb- jako dziecko ocalał, ukryty w klaszto- towej. W swoim wystąpieniu zwrócił ciej. Charakterystyczną dla wypo-

Mychajło Komarnycki, redaktor naczelny wydawnictwa „Li- topys” otrzymuje książkę z autografem Adama Rotfelda sytuacji, właśnie takiego potrzebuje. swoim poziomem dorównuje konfe- Dlaczego w latach 90. XX wieku nie- rencjom naukowym. Właśnie takim podległa Ukraina nie zaprosiła do było lwowskie spotkanie z ministrem elit rządzących żadnego z polityków Adamem Danielem Rotfeldem. pochodzenia ukraińskiego z Zacho- du? Tam było dużo światłych głów Podczas pobytu na Ukrainie prof. i prawdziwych patriotów. Właśnie Adam Daniel Rotfeld odwiedził też Podczas prezentacji tak zrobiły: Litwa, Łotwa, Estonia. Kijów, gdzie na Uniwersytecie Tara- Teraz już wyrosło młode pokolenie. sa Szewczenki wygłosił wykład pt. rze ojców studytów w Uniowie, gdzie uwagę zebranych na to, że żyjemy wiedzi prof. Rotfelda była szczerość. Trzeba ustąpić mu miejsca”. Na za- „Perspektywy Ukrainy w UE”. Jak dzięki staraniom greckokatolickiego w świecie, który u wielu ludzi budzi Nie miał obawy, że kogoś obrazi. kończenie Adam Rotfeld powiedział: informuje PAP, były szef polskiego archimandryty Klemensa Szeptyc- poczucie zagrożenia. Świat nie jest Prawdę, nieraz nawet gorzką, trzeba „Życzę Ukrainie i Ukraińcom, żeby MSZ oświadczył, że Polska jest kiego i greckokatolickich zakonników stabilny, raczej możemy obserwować mówić prosto w oczy. Dotyczy to nie proces odzyskiwania suwerenności rzeczniczką wejścia Ukrainy do UE, uratowano życie znacznej grupie bardzo silne procesy destabilizacyj- tylko spraw dotyczących wspólnej zakończył się za naszego życia”. jednak klucz do członkostwa leży żydowskich dzieci. W powojennej ne. Trzeba niestety nauczyć się z historii, ale też spraw dzisiejszych. W dyskusji o nowej książce mi- nie za granicą, lecz wewnątrz kraju, Polsce Adam Rotfeld zrobił karierę tym żyć. Życie każdego człowieka, Na pytanie z sali, co minister myśli o nistra Rotfelda, traktującej również który chce się przyłączyć do tej or- naukową. Już w latach 70. XX wieku jak i całego państwa, wymaga bycia ukraińskich prezydentach, padła taka o stosunkach polsko-ukraińskich, ganizacji. Profesor wierzy, że umo- był znanym ekspertem w sprawach dyplomatą w różnych, często specy- odpowiedź: „Prezydent Krawczuk wzięli udział prawie wszyscy za- wa stowarzyszeniowa Ukrainy z UE bezpieczeństwa międzynarodowe- ficznych warunkach. Dyplomata czę- miał bardzo dużo zdrowego rozsąd- proszeni goście. Padło dużo miłych może być podpisana w listopadzie go, członkiem polskich delegacji na sto musi wybierać pomiędzy więk- ku. Prezydent Kuczma nie czuł się słów pod adresem autora, słów po- 2013 r. na szczycie Partnerstwa forum europejskim. W latach 1991- szym i mniejszym złem. Człowiek po- komfortowo na urzędzie prezydenc- dziwu dla jego otwartości i zasadni- Wschodniego w Wilnie. W dyskusji 2001 był dyrektorem Międzynarodo- winien zachowywać swoją godność kim. Ten urząd przerastał jego moż- czości. Mówili o tym rektor Mirosław na temat skutków zbliżenia Ukra- wego Instytutu Badań nad Pokojem w każdych okolicznościach. Najbar- liwości. Czas prezydenta Juszczenki Marynowycz i ambasador Markijan iny i Unii Europejskiej dla krajów w Sztokholmie (Szwecja). Działał w dziej trzeba pamiętać o tej zasadzie, – to okres dla Ukrainy stracony. Bez Malski, który powiedział: „Napisa- Europy Wschodniej wzięli również dyplomatycznych strukturach NATO. w momentach trudnych wydarzeń, w niego Ukraina byłaby dziś znacznie łem słowo wstępne do tej książki. udział m. in. dyrektor departamentu Był przedstawicielem Polski w misji czasie wojen, nieporozumień na tle dalej w swoim rozwoju politycznym, Rotfeld z wielką sympatią mówi polityki informacyjnej MSZ Ukrainy pokojowej podczas konfliktu w Nad- etnicznym i narodowym. a proces eurointegracji byłby dale- o Ukrainie i o naszej europejskiej Ołeh Wołoszyn, Ambasador RP w dniestrzu. W roku 2005 pełnił funk- Adam Rotfeld jest zdecydowa- ko bardziej zaawansowany. Bardzo przyszłości. Książka Rotfelda uczy Ukrainie Henryk Litwin, Ambasador cję ministra spraw zagranicznych nym rzecznikiem europejskiej przy- obiecującym byłby sojusz Januko- być dobrym i mądrym”. Ukrainy w Polsce Markijan Malski RP. Dziś nadal jest czynnym pro- szłości Ukrainy. Sprawa ukraińskiej wycza i Tymoszenki. Swego czasu, Jarosław Drozd, konsul general- i członek parlamentu Litwy Egidijus fesorem, wykladowcą, naukowcem, drogi do niepodległości, wyboru mało brakowało aby do tego doszło ny RP we Lwowie zaznaczył, że w Vareikis. 31 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Według praw List do redakcji ludzkiego żywota Historia chóru Naturalną jest ludzka ciekawość, szczególnie tego, czego nie wypowiemy „Lutnia” na głos – czyli co prywatne, intymne. Dotyczy to zwłaszcza życia znanych Mija 132. lata od chwili, gdy grono osób miłują- ludzi. Właśnie taką historię, o prywatnym życiu Łesi Ukrainki opowiedzieli cych muzykę i pieśni skupiło się pod wodzą Sta- nam w Teatrze Dramatycznym im. Łesi Ukrainki we Lwowie. Kierownik nisława Cetwińskiego, byłego radcy magistratu, artystyczny teatru i reżyser, zasłużona artystka Ukrainy Ludmyła Kołoso- wielce szanowanego obywatela miasta Lwowa wycz wystawiła na scenie historię miłości znanej poetki wg sztuki znanej i Romualda Makarewicza, kierownika admi- współczesnej ukraińskiej dramatopisarki Nedy Neżdannoji „A jednak Cię nistracyjnego w celu zawiązania towarzystwa zdradzę…” („І все таки я тебе зраджу...”). Premiera spektaklu odbyła się śpiewaczego. Dnia 15 listopada 1880 roku po- 25 lutego 2012 r. z okazji urodzin Łesi Ukrainki. wstaje „Lwowski chór męski”, który z czasem przemienił się w chór mieszany pod nazwą „Lwowskie Towarzystwa śpiewackie „Lutnia”.

STEFANIA ŁABAZIEWICZ „Niech kult pieśni kwitnie i roz- wija się, i sięga daleko do mroźne- Ileż to czasu i pracy potrzeba do go Sybiru, niech tłumi fale Bałtyku, zrealizowania tej pięknej myśli, rzuco- niech sięga tam, gdzie bieleją kości nej niegdyś przez Wincentego Pola: drogiej braci, poległej za wolność Tyle szczęścia, co człek prześni. Ojczyzny, pod niskie strzechy, Tyle prawdy, co jest w pieśni… niech budzi serca polskie z uśpie- Praca tego Towarzystwa była nia, roznieca w nich ogień miłości pełna miłości i zapału dla kultu pieśni do Ojczyzny” – pisano w recenzjach polskiej. Towarzystwo „Lutnia” spo- i artykułach prasowych po koncer- pularyzowało utwory kompozytorów tach chóru. polskich Żelińskiego, Noskowskiego, Obecny chór „Lutnia” wznowił Galla, Niewiadomskiego i innych nie swoją działalność w 1994 roku po tylko w Galicji, ale i w innych dzielni- upadku komunizmu. Śpiewamy pie-

Waleria Nowak jako Łesia Ukrainka i Wasyl Balicki jako Nestor Hambaraszwili

Maria Cyhyłyk tekst niedoświadczona, szczera, bezpo- pokazani jako wykształceni, pełni eru- Andrij Kubiak zdjęcie średnia i trochę ironiczna. Aktorka dycji mężczyźni. Zasłużyli na zachwyt Waleria Nowak dodała tej postaci Łesi, jej miłość i pragnienie bliskości. cach Polski, jęczących pod obuchem śni religijne, patriotyczne. Uczestni- Tak naprawdę spektakl opowia- nieśmiałości, ukrytej za ostentacyj- Jedynie Dramatopisarz stoi na ubo- da o trzech historiach, trzech różnych ną arogancją. Tutaj Łesia po prostu czu, pozostaje niezmienny przez cały hakaty i knutem rosyjskim. czymy w różnych uroczystościach Łesiach, trzech różnych „obiektach”, stara się być kobietą mądrą. Aktorka czas spektaklu: wszechmocny, inte- Z dumą i zadowoleniem patrzy- z różnych okazji. W swoim reper- które wywołują niepokojące uczucia ostra w swoich ruchach, pełna dyna- ligentny, myślący. Możemy pokusić my na przeszłość lwowskiej „Lutni”. tuarze mamy pieśni Moniuszki, młodej kobiety. Scenograf Oksana miki, niepokoju. Z Sergijem Merżyń- się o stwierdzenie, iż tym chwytem Gronu założycieli niech będzie na- Wesołowskiego, Verdiego i innych Radkewycz stworzyła specjalną sa- skim jest szczerą, kobiecą i silną. Co reżyser mówi nam o obecności męż- grodą poczucie dobrze spełnionego mistrzów oraz pieśni do wierszy Sło- kralną przestrzeń, która mówi nam prawda, nie jest już tak emocjonalną, czyzny w życiu Łesi Ukrainki. obowiązku wobec społeczeństwa, wackiego, Krasickiego, Felińskiego, o stałym fizycznym bólu pisarki. Po raczej – ostrożną. Z Klemensem Kwit- Jeśli chodzi o postacie mistyczne młodego pokolenia, pracujących z Frankowskiego. Dajemy przykład prawej stronie na proscenium widzi- ką – mądra i sarkastyczna. W rze- (w Pierrota wcieliła się Natalia Łypko, zamiłowaniem i wytrwałością w celu młodemu pokoleniu jak należy ko- my reanimacyjną lampę, kroplówkę, czywistości poetka zawsze pozostaje a w Arlekina – Inna Łychowyd), to krzewienia polskich pieśni, z których chać Ojczyznę i pielęgnować jej szpitalne łóżko, a naprzeciwko – jak silną i mądrą – po prostu w tym czy obie aktorki odnalazły się w tych ada- najdroższą nam jest i będzie: „Jesz- tradycje, chcemy propagować kult dotyk do pięknego czasu trwania oraz innym momencie jej życia przejawia ptacjach scenicznych. Niecodzien- cze nie zginęła”. pieśni polskiej i prosimy o pomoc. afirmacji życia – fortepian i kwiaty w się w niej mocniej jedna z tych cech. nym czyni ich sposób poruszania się wazonie. Chociaż na muzycznym W każdej z tych „Łeś” jest własny rytm na scenie. Kostiumy na swój sposób instrumencie Łesia zagrać tak i nie bycia na scenie. Waleria Nowak zro- utrudniają zadania wykonawcom, może. Jednak szpitalne łóżko w trak- zumiała i przedstawiła logikę istnienia ponieważ pod białą i czarną pelery- Anegdota z czasów cie spektaklu przemienia się i w taras „każdej z Łeś”, dokładnie przedstawiła nami nie widać ich wyrazów twarzy nad brzegiem morza, i w huśtawkę, cienką koronkę skomplikowanych sta- i mimiki, więc aktorki tworzą obrazy amerykańskiej wojny secesyjnej i łoże śmierci Sergija Merżyńskiego. nów wewnętrznych bohaterki. Ważne swoich postaci wyłącznie przy pomo- W głębi sceny są schody, które pro- jest to, że obraz stworzony na scenie, cy plastyki oraz intonacji. Na scenie Generała Ulyssesa S. Gran- wadzą do innego, lepszego świata. ma jedną ciągłą idee: Łesia Ukrainka znajduje się kolejny ważny symbo- ta posądzano o alkoholizm. Spektakl nie istnieje na podsta- jest przede wszystkim zwykłym czło- liczny obraz – Dusza Łesi (aktorka Istotnie, pociągał solidnie z wie prawa codziennej rzeczywistości. wiekiem, kobietą z dość „ziemskimi” Maria Dzwonik). Istnienie tej postaci Dramatopisarz pisze swoje historie doświadczeniami, stymulowanymi po- na scenie, a także w pełni uzasadnio- butelki, jednak w dobie walki bezpośrednio przed publicznością. W jawieniem się w jej życiu mężczyzn. ne: jej ciche nawijanie czerwonej nici o wstrzemięźliwość, co gor- prologu informują nas, że jest to opo- Ciekawym jest reżyserskie roz- życia poetki, zaostrza dramatyczne liwsi kongresmeni nie mogli wieść o utalentowanej, ale, według wiązanie dotyczące bohaterów-męż- napięcie spektaklu. tego tolerować i nie zwraca- autora, niezbyt praktycznej poetce, czyzn, bowiem rolę wszystkich trzech Przedstawieni w sztuce boha- jąc uwagi na wojenne zasługi której przeznaczony jest tylko ból, wy- (również rolę dramatopisarza) wyko- terowie wspólnie tworzą historię, i talenty generała, powołano obcowanie i cierpienie. Wówczas na- nuje młody aktor Wasyl Balicki. Jest która niszczy „podręcznikowe” gra- komisję śledczą by zbadać stąpi przejście Duszy bohatera z tego i Nestorem – namiętnym Gruzinem w nice pomiędzy genialną poetką oraz jego przypadek. Naturalnie wyższego świata w nasz. Nieuchron- stroju ludowym. I Sergijem – delikat- publicznością, otwiera nam we- ność, fatum odczytujemy w grze nym i czułym romantykiem. I Klionią wnętrzny świat jej uczuć, opowiada ustalenie nie mogło być inne: postaci Pierrot – Biały Duch i Arlekin (Klymentijem Kwitką) – naiwnym i al- prawdziwą historię miłości. Pomimo – Grant pije! – o czym zawia- – Czarny Duch, ponieważ przewidują truistycznym bohaterem. Każda z tych tragicznego zakończenia, spektakl domiono samego prezydenta. los Łesi i służą jako „pomost” między postaci udowadnia swą rację bytu na zostawia wyjątkowo ciepłe i lekkie Abraham Lincoln po zapozna- Dramaturgiem-twórcą i Pisarką. scenie, swoje odnalezione i pełne uczucie. W końcu dramatyczny finał niu się z raportem miał ponoć Główna bohaterka zmienia się wcielenie: Nestor rozmawia z gruziń- opowieści tylko podkreśla jej auten- wypalić: wraz z każdym nowym spotkaniem- skim akcentem, a Klionię wyróżnia tyczność, bo mimo całej konwencjo- - Podzielam opinię Komisji. Należy ustalić co pije i natychmiast zamó- miłością. Łesia zachwycona Nesto- „dziecięca”, niepewna i jednocześnie nalnej formy stworzona jest „według rem Hambaraszwili jeszcze całkiem szczera narracja. Bohaterowie zostali praw ludzkiego żywota”. wić to samo dla wszystkich naszych generałów. 32 Kocham Cię, Polsko! 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com KIBICUJĄC Z ODDALI Dajmy na to, ja panu teraz wszystko szczerze powiem. Cały, jak mówią, otworzę się... To zwodnicze słowo, jakby człowiek miał w środku nie wiadomo jakie cudeńka do pokazywania bliźnim, duszyczkę ze skrzydełkami w bielutkiej sukience czy coś w tym rodzaju. A tak naprawdę nic podobnego tam nie ma, czasem ludzkie wnętrze jest jak wypalony piorunem pień: sam węgiel i popiół. Widzi pan, już jestem szczery, mimowolnie tak. WOJCIECH GRZELAK Jak długo kształtuje się czło- wickiego reżymu natychmiast rzedła Te świąteczne dni są czasem wiek? Ile czasu potrzeba, aby wy- mina i machali ręką: „Chcesz być Namawia pan, żeby powiedzieć tworzyły mu się określone poglądy, sobie tym Polakiem, no to bądź”. na refleksję nad życiem, na myśli, o wszystkim. A mi to po co? Pan po- postawa życiowa? By stał się men- Dopiąłem tego, że w dokumentach które w pośpiechu codzienności tem wyjedzie, a ja tu zostanę, i mnie, talnie tym, kim będzie do końca ży- niezmiennie wpisywano mi polskie proszę pana, po głowie nie pogłasz- cia? Mądrzy pedagodzy powiadają, pochodzenie. nie są w stanie pojawić się w naszych głowach. czą. Oberwę za swoje – jak nie teraz, że przynajmniej kilkanaście lat. W Szukałem brata potem, a jakże. Może z nich wyniknąć wyłącznie coś dobrego... to za parę lat. W tym kraju władza nie moim przypadku okres ten trwał od Gdzie ja nie pisałem! Wszystko na Tak rodzą się marzenia, zapomina o tych, co jej podpadli. Po- października 1941 roku do 2 marca próżno. Prawdopodobnie poległ w wiadają u nas za Uralem: „dalej niż 1944 roku. Niecałe dwa i pół roku. ofensywie ze stycznia 1945 roku – a człowiek musi mieć marzenia, na Sybir nie ześlą, więc czegóż bać No pewnie, coś tam było przedtem gdzieś w Polsce. piękne, niewiarygodne, się?”. Niby racja, ja też nie w takim i potem. Ale niewiele. A to, co prze- Nie, rodziców nie pamiętam wca- wieku, aby zaraz portkami trząść. Że kazał mi mój brat, co we mnie wpoił, le. Brat mi opowiadał o nich, próbował wznoszące ponad codzienność! już nie te czasy? Że nie powtórzą się kiedy razem wychowywaliśmy się w rysować nawet portrety, ale artysta to Życzę Ci najpiękniejszych marzeń łagry, głód i terror? Nie warto zadu- syberyjskim przytułku, zostało we on był nietęgi. Co ja pamiętam sprzed pod słońcem! faniem grzeszyć, można się zbyt mnie na zawsze. Tylko dzięki moje- wywózki? Choinkę jedną, Wigilię zna- boleśnie rozczarować. Bo przecież mu bratu wiem, że jestem Polakiem. czy się. Świeczki na drzewku, jakiś wszystko nie od czasów dawnych Uczył mnie języka, historii, wykorzy- nastrój niezwyczajny, gwiazdy wielkie, czy nowych zależy, ale od ludzi. A stywał na to każdą wolną chwilę. W gdyśmy na pasterkę szli. I uśmiech krukiem, wszystko zależy od punktu prawie pół wieku własną piersią za- ludzie nie zmieniają się wcale. szkole nas rusyfikowano, a on kładł czyjś, kobiecy, może matki mojej? widzenia), wtopił się w tło jak inni... słaniała ją Armia Czerwona. Całe życie przedstawić w krótkiej mi do głowy wiedzę, dzięki której nie Ale pewności nie mam, bo żadne Wtedy łatwiej byłoby znosić ten los. Po tym, jak Polska opuściła czer- rozmowie? Nie da się, oczywiście, zapomniałem, skąd pochodzę. Dużo rysy twarzy, poza tym uśmiechem Ale ja nie mogłem. Ta Polska tkwiła wony obóz i zwróciła ku Zachodowi, ale to i owo można streścić. Bywało starsze rodzeństwo przeważnie lek- mi przed oczyma duszy nie majaczą. we mnie cały czas. Pozostałem wier- ta moja ojczyzna, której na dobrą przecież, że kazali życiorys w pięciu ceważy smarkaczy, woli towarzystwo Więc tylko tyle mi zostało. ny sobie. I bratu przede wszystkim. sprawę nigdy nie zaznałem, za jed- linijkach napisać. Powiem zatem po rówieśników. Brat zastąpił mi ojca, Mało, mówi pan? Mnie musiało Nie, jakieś poważniejsze repre- nym zamachem przybliżyła się do kolei. Urodziłem się w 1936 roku w matkę i polską szkołę na dodatek. wystarczyć na całe życie. Bo innych sje mnie nie spotkały. Ot, parę razy mnie i oddaliła zarazem. Jak to moż- powiecie kostopolskim na Wołyniu. Najlepszą polską szkołę. wspomnień z Polski ja nie mam. natarto mi uszu, awans wstrzymano. liwe? Ano tak: oddaliła, bo, według „Hardym Polaczkiem” przezwano. Na Rosjan, wśród których żyję, zdradzi- rozmowy mnie wzywali. I sąsiedzi, ła. Kogo czy co, tego dobrze nie wia- jak to w Rosji, bardziej podejrzliwie domo, ale nikt tu się nad tym głębiej i uważnie mi się przyglądali. Do póź- nie zastanawia. Najczęściej powta- nych lat osiemdziesiątych z żadnymi rza się przy takiej okazji frazesy o ro- rodakami kontaktów praktycznie nie dzinie socjalistycznych narodów lub utrzymywałem. Chociaż w gazetach o wspólnocie słowiańskiej. Polska w kółko pisano o serdecznych wię- odpłaciła czarną niewdzięcznością ziach łączących ludzi sowieckich z za pomoc, jakiej Związek Sowiecki budującymi socjalizm Polakami, fak- udzielał jej przez tyle lat, za wyzwo- tycznie o tym, co dzieje się na zachód lenie spod hitlerowskiego jarzma. od ZSRS, niewiele można było się „Gdyby nie nasi żołnierze, których dowiedzieć. Po wojsku zatrudniłem poległo w Polsce sześćset tysięcy, się w bibliotece w Omsku, trafiłem Polaków czekałaby zagłada z rąk tam przypadkiem na polskie książki. Niemców” – przekonują Rosjanie. Była to dla mnie niezwykłe wydarze- Nie pomyślą przy tym, aby zapytać nie, czytałem nocami, bez wytchnie- tych swoich „słowiańskich braci”, co nia. W połowie lat sześćdziesiątych oni sami sądzą na ten temat. znajomy z przedsiębiorstwa rozpo- Zaczęły w Rosji powstawać sto- wszechniania filmów zaprosił mnie warzyszenia polskie. Często były na kilka pokazów polskiego kina. one początkowo powiązane z orga- Wtedy na ekranie zobaczyłem, jak nizacją „Memoriał”. Trafiali do nich wygląda Polska. różni ludzie: Polacy i przypadkowi Widziałem również, co na olim- „Polacy”. Niektórym zdawało się, Mój ojciec był urzędnikiem państwo- Władze zmusiły brata aby przyjął Pomimo trąbienia przez propa- piadzie w Moskwie pokazał Włady- że zaraz manna spadnie z nieba, wym. Miałem brata, starszego aż sowiecki paszport. Wiosną 1944 roku gandę bolszewicką o równoupraw- sław Kozakiewicz. Bardzo dobrze Warszawa sypnie pieniędzmi. Byli o lat osiem. W 1940 rodzinę naszą przyszło wezwanie z wojenkomatu nieniu wszystkich narodów w „wielkiej go rozumiałem. Też był pod Sowie- też i tacy, których delegowano. Od- wywieźli na Sybir. Podczas transpor- Mojego brata posłano na front. Z woj- rodzinie socjalistycznej” i dozgonnej tami, urodził się w Solecznikach pod powiednie służby czasami prowoko- tu moja matka zmarła na zapalenie ny już nie wrócił. ich przyjaźni, najlepiej w Związku Wilnem. Czułem to samo, co on, wały powstające wokół środowisk płuc, a ojca aresztowało NKWD, Żyłem, jak mi to wypominano Sowieckim mieli rdzenni Rosjanie. jednak w odróżnieniu od polskiego polonijnych intrygi, a nawet afery. kiedy wyszedł z wagonu, aby na ja- przy każdej okazji, na garnuszku so- Przedstawicieli innych nacji mniej mistrza lekkoatletyki nie tylko w cią- Podzielona mniejszość polska jest kiejś stacji znaleźć coś do jedzenia. wieckiego państwa. Bardzo chciano lub bardziej otwarcie podejrzewano gu krótkiego występu na stadionie, oczywiście Moskwie na rękę; władze Ludzie z pociągu chcieli przygarnąć ze mnie zrobić bolszewika. Materiał o szowinizm lub jakąś nieprawomyśl- ale przez niemal czterdzieści lat. rosyjskie, obserwując to, co dzieje mnie i brata, ale konwój nie po- z pozoru stanowiłem idealny: by- ność. Pokazuje to dobitnie zakłama- Kiedy stuknęła mi pięćdziesiątka, się na ich własnym podwórku, po- zwolił i rozdzielono nas. Trafiłem do łem sam na świecie, bez rodziny, nie tej nieludzkiej ideologii. Mogłem o Polsce zaczęto w Rosji mówić czę- strzegają dzisiejszą Rzeczpospolitą ochronki w Nowosybirsku. Brat od- szczeniak nieopierzony. Dziwiono rozpłynąć się w masie, „rozbawić”, ściej i gorzej. To już nie był ten przy- podobnie, jak w XVIII wieku, czyli nalazł mnie półtora roku później, już się, kiedy uparcie deklarowałem jak mówią Rosjanie. Po polsku „roz- jacielski kraj, którego klasa pracująca jako kraj, gdzie wszyscy biorą się za po wybuchu wojny między Stalinem polską narodowość. „Jaki tam z cie- bawić” całkiem przecież odmienny zdołała stłumić kontrrewolucję „So- łby, za nic mając wspólne dobro. Kto i Hitlerem. Jak zdołał tego dokonać, bie Polak?” – śmiali się ze mnie w sens ma, wesoły taki. Tymczasem lidarności”. Wychodziło na to, że ci, wie, czy ten jaskrawy brak jedności co przeszedł, zanim się znów spotka- szkole i w urzędach. Ale nie dałem w tym nic śmiesznego nie było. Wy- którzy chcieli obalić z takim wysiłkiem nie inspiruje Kremla do prowadzenia liśmy, tego nie wiem, ale domyślam sobie w kaszę dmuchać: recytowa- obraża pan sobie, przez całe życie budowany nad Wisłą socjalizm, teraz polityki lekceważenia Polski. się. Ze śmierci mnie wyciągnął, bo łem w takich wypadkach oficjalne pozostawać wiernym sobie, wbrew dochodzą do władzy. Nagle Polska Ale jest i druga strona medalu. chorowałem bardzo ciężko, miałem slogany o wieczystej przyjaźni po- przeciwnościom? Gdybym tylko zre- okazała się siedliskiem spekulantów Spotykałem Polaków z Syberii, któ- prawie sześć lat i ważyłem niecałe między ZSRS a odrodzoną ludową zygnował ze swoich przekonań, prze- i warchołów. Poszła dobrowolnie na rym dane było po 1990 roku odwie- dziesięć kilogramów. Polską. Funkcjonariuszom bolsze- stał być tą czarną owcą (czy białym pasek imperialistów, przed którymi dzić stary kraj. Wracali zaszokowani 33 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) tym, co widzieli, odmienieni. Kon- Jest kilku nauczycieli przysłanych frontowali swoje polskie wspomnie- z Polski, są polscy księża. Czasa- nia z rzeczywistością rosyjskiej pro- mi ich praca budzi podziw, niekiedy Polacy z Mińska wincji. W ich oczach wtedy pojawiało jednak ujawniają oni różne słabostki, się coś dziwnego, jakaś mgła, zacie- w końcu są tylko ludźmi. Ale dobrze, kła determinacja. Szukali w sobie tej że głoszą polskie słowo. Zagląda tu po raz pierwszy polskości uśpionej, szarpali dawno także coraz więcej turystów z Polski, zabliźnione rany, jakby chcieli zrzu- a każda taka wizyta, to taki drobny, cić z siebie tę narosłą od pokoleń lecz ważny, znak solidarności, rze- we Lwowie skorupę, piętno zesłańców... czywistego braterstwa. Przywożone Uważam się za Polaka, jednak są też bez ograniczeń książki pol- Niedawno, przedstawiciele mińskiego oddziału Bóg się rodzi czy uznaliby mnie za swojego ziom- skie. Może jakieś czasopismo przy- dla nas wszystkich, ka mieszkańcy Polski? Czasem się dałoby się dla tutejszych Polaków, bo Związku Polaków na Białorusi, razem z panią nad tym zastanawiam i ogarniają wielu z nich z internetu przecież nie prezes Heleną Marczukiewicz oraz młodzie- w stajni płacze mnie wątpliwości. Ale to nie zmienia korzysta? Jest wprawdzie kwartalnik żowy chór „Tęcza”, pod kierownictwem Tatiany tak ukradkiem... faktu, że jestem dumny z Polski i z wydawany przez jedną z syberyj- Znów odwiedzisz tego, że jest wreszcie niepodległa. To skich organizacji polonijnych, ale to, Wołoszynoj po raz pierwszy odwiedzili Lwów. olbrzymia satysfakcja. co zamieszcza, rozmija się często z swoich bliskich Słyszałem o Karcie Polaka, lecz naszymi oczekiwaniami. Miasto sprawiło na gościach z Mińska wielkie i podzielisz się to nie dla mnie. Mnie i tak zagran- Wiem, że niemal od dziesięciu lat paszportu nie dadzą, po co ja będę istnieje uchwalona przez polski sejm wrażenie. Mówili, ze na zawsze zapamiętają opłatkiem... przepiękne kościoły i... wąskie ulice.

EUGENIUSZ SAŁO tekst i zdjęcia

– Pomysł przyjazdu do Lwowa podpowiedział nam konsul Tomasz Janik, który przedtem był konsulem generalnym RP w Łucku. Miński konsulat RP udzielił nam też wspar- cia przy organizacji wyjazdu. Nigdy wcześniej nie byliśmy we Lwowie, a wiemy że mieszka tu sporo Polaków, dlatego chcieliśmy tu być – powie- działa Helena Marczukiewicz, prezes mińskiego oddziału Związku Polaków na Białorusi. 30 listopada, wczesnym rankiem, 40-osobowa grupa Polaków z Mińska Lucyna Botwina, Eugeniusz Sało i Helena Marczukiewicz przyjechała do Lwowa i zatrzymała się w „Domu Pielgrzyma” w pobliskich Wieczorem w galerii „Własna Wołoszynoj. Takiego wewnętrznego Brzuchowicach. Swoje pierwsze kroki Strzecha”, na ul. Rylejewa 9, odbyło zadowolenia już dawno nie odczuwa- goście z Mińska skierowali na Cmen- się spotkanie z młodzieżą Lwow- łem po koncercie. Pozytywna energia tarz Łyczakowski, który zachwycił skiego Klubu Stypendystów „Semper i szczerość przekazu po prostu wlały więc po próżnicy konsulowi głowę ustawa o repatriacji. Jej wykonanie ich swym ogromem, różnorodnością Polonia”. Przy herbacie i ciastkach nowe życie w dobrze znane wszystkim zawracał? Pracowałem kiedyś w napotyka na opór, grzęźnie w urzę- pomników i grobowców. Niesłychane rozmawialiśmy o działalności or- piosenki „O mój rozmarynie”, „Szła takim jednym mieście, dość dużym dowych procedurach – tutaj i tam. wrażenie sprawił też Cmentarz Orląt ganizacji polskich na Ukrainie i na dzieweczka do laseczka”, „Gdybym nawet. Mogę wymienić jego nazwę, Polacy z Syberii są nierzadko utalen- Lwowskich, bo właśnie tu spoczywają Białorusi. Przykro było słyszeć, kiedy miał gitarę” i inne. Zabrzmiały rów- pan odszuka na mapie miejscowość towani, a młodsi z nich również pełni lwowscy Polacy, którzy bronili swojej z żalem mówili, jak nam jest dobrze, że nież ludowe piosenki białoruskie o takiej nazwie, ale to miejsce leży zapału. Choćby niektórym z nich war- ziemi. możemy się spotykać w swoim gronie i rosyjskie. zupełnie gdzie indziej. Znajdowały to umożliwić powrót do kraju przod- się tam tajne zakłady zbrojeniowe. ków, przydadzą się tam z pewnością. Miasto było ściśle zakamuflowane, A tu się marnują, podlą. Nie jesteśmy nie można było wjechać do niego zagrożeniem, nie rzucimy się maso- lub opuścić je bez specjalnej prze- wo do wyjazdów, nie najedzie „polska pustki. Musiałem podpisać zobowią- Azja” pogrążonej w kryzysie Rzecz- zanie, że o tym, co tam robiłem i wi- pospolitej. Polsce też wyjdzie na działem, nie powiem nikomu. Więc dobre, jeśli będzie pamiętała, że my za granicę mnie nie wypuszczą. tu jesteśmy... Syberyjscy Polacy to Nie wiem, czy chciałbym poje- ludzie z krwi i kości, a nie niewyraźne chać do Polski. Z jednej strony na- obrazki z podręczników historii. turalnie ciekaw jestem bardzo kraju Sąsiada mam, zawziętego takie- moich przodków. Z drugiej zaś – w go. Powiedział, że jeszcze Polska głębi duszy boję się rozczarowania. przyjdzie łaski moskiewskiej prosić. Bo ja przecież mam tę swoją własną Kiedy zaczęły się te pierepałki z do- Polskę, budowaną w marzeniach stawami gazu do Europy, to mnie pyta przez całe życie. z ironicznym uśmiechem: „A co – nie Dwadzieścia lat temu praw- miałem racji?”. Pomylił się, naturalnie. dziwa Polska zaczęła tu docierać, On ciągle myśli według bolszewickich sączyć się, przenikać aż tak dale- schematów: jak przechytrzyć, jak być ko. Zdaję sobie sprawę, że trudno górą. Nie wie, co znaczy prawdziwa żądać cudów. Są w Polsce swoje wolność, skupia się tylko na jej anty- Młodzieżowy chór „Tęcza” pod kierownictwem Tatiany Wołoszynej problemy, ważne, palące. My tutaj, tezie, na niewoleniu innych. Cieszę tak daleko od ojczyzny, nie oczeku- się, że za mojego życia Polakom – Czegoś takiego, u nas, na Bia- i rozmawiać w języku polskim, a u nich Cały sobotni dzień był wypełniony jemy zbyt wiele. To zrozumiałe, że znów dane było zakosztować swobo- łorusi nie ma. To nie cmentarz, a całe dla zorganizowania takich spotkań wycieczkami po Lwowie. Polacy z Miń- po latach zniewolenia nie stać odro- dy. Ale wolność potrzebuje ciągłego muzeum. Znalazły tu wieczny spo- trzeba wymyślać różne wymówki, żeby ska zwiedzili katedrę św. Jura, rynek, dzonej Rzeczpospolitej, aby przyjąć pielęgnowania, ukochania jej. Bywało czynek takie wybitne osoby jak Maria nie podpaść władzom. katedrę ormiańską, operę lwowską. wszystkie swoje dzieci, które los przecież, że wymykała się Polakom z Konopnicka, Stefan Banach, Karol – Nie możemy tak otwarcie dzia- Zobaczyli katedrę łacińską i kaplicę rzucił do północnej Azji. Na to mogły rąk. Oby więcej się to nie zdarzyło. Baliński, Iwan Franko, Salomea Kru- łać, dlatego najczęściej działamy przez Boimów. Ostatnim punktem wycieczki sobie pozwolić bogate Niemcy czy Na razie satysfakcję mam ogrom- szelnicka i wielu innych – opowiadała śpiew – powiedziała Helena Marczu- był pomnik Adama Mickiewicza. Izrael. I tak dobrze, że teraz polskie ną: że jest, że jeszcze nie zginęła. Ta, studentka Uniwersytetu Lingwistycz- kiewicz, prezes mińskiego oddziału W niedzielę rano, po Mszy św. dzieci z Syberii mogą wyjeżdżać do do której miłość przekazał mi mój brat, nego w Mińsku Włada Niewierowicz. Związku Polaków na Białorusi. – Mamy w języku łacińskim, goście z Mińska, kraju przodków na studia, na od- a w nim zaszczepili ją nasi rodzice... – Zwiedziliśmy Cmentarz Obrońców dużo zespołów muzycznych i chórów. wąskimi uliczkami Lwowa, wyruszyli poczynek. Polskie firmy już trochę Lwowa, który przypomina nam, jak Jeden z nich usłyszeliście dzisiaj. w kierunku Białorusi. inwestują w Rosji, może z czasem www.poland.gov.pl, wielu Polaków, tu na Ukrainie i u nas Wspólny piątkowy andrzejkowy Było to pierwsze spotkanie Po- uda się im dotrzeć także na Sybe- www.niepoprawni.pl/blog na Białorusi zginęło broniąc swojej wieczór umilał nam młodzieżowy chór laków Mińska i Lwowa. Miejmy na- rię... ilustracje Ojczyzny – dodała. „Tęcza” pod kierownictwem Tatiany dzieję, że nie ostatnie. 34 Refleksje po Euro 2012 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com 1612, 1812 ,…, EURO 2012 Miłośnicy mistycyzmu, poszukujący związków polskiej ekspansji na Wschód z chronografią historyczną będą rozczarowani. Poczynając od czasów Iwana Groźnego, były one zawsze tylko częścią mesjanizmu europejskiego. Mesjanizmu, który właściwy jest kulturze każdego dojrzałego narodu w poczuciu sensu swego istnienia, również zespołów narodów, jakim np. ostatnio jest Unia Europejska.

nie eksponować poprzednich ocen tej daty w polsko-rosyjskiej historii. Relacjonowano o tym w telewizji polskiej przed meczem. W końcu wynik tego meczu (1:1) ostatecznie zaspokoił „gorące głowy”. W końcu pocieszającym można nazwać żal jednego z rosyjskich kibiców o to, że Aleksander Niewiński EURO 2012 szybko się skończyło tekst dla narodowych drużyn jak Rosji, zdjęcia archiwalne tak również i Polski. Na Ukrainie podsumowanie Kilka słów o mesjanizmie EURO 2012 początkowo zapowiada- i wolności ło się nie mniej imponująco. Popular- Mesjanizm nigdy nie był wyłącz- ny program publicystyczny na pierw- nie polską specyfiką. Co więcej, dzi- szym narodowym kanale telewizji siaj nie sięga się (od bardzo dawna) ukraińskiej „Szuster Live” jeszcze 29 po uzasadnienia religijne. Oczywi- czerwca br. zaproponował temat do ście, mówiąc ogólnie o mesjanizmie, dyskusji o roli EURO 2012 w polityce. tym polskim czy np. europejskim, nie W czasie programu ktoś z obecnych zawsze można odszukać racjonalną w studium przypomniał o staraniach odpowiedź na pytanie o jego cel. By- prezydentów Polski i Ukrainy śp. łoby jednak naiwnym poszukiwać tej Lecha Kaczyńskiego i Wiktora Jusz- odpowiedzi wyłącznie w płaszczyźnie czenki o wspólną organizację EURO zysków ekonomicznych czy finanso- 2012 i… to wszystko. Dalej niestety wych. Są ku temu dowody. Wbrew dyskusja zeszła do podliczania zy- zakłamanemu stereotypowi, istotą sków na terenach Ukrainy, bez wspo- polskiego mesjanizmu nigdy nie było mnienia o dużo droższej wartości tylko powiązanie emocji narodowych ukraińskich boisk od polskich. z religijnymi. „Było nią sarmackie po- Owszem nie było koniecznym czucie dumy z posiadanej wolności, wspominać, że Polacy byli w Mo- z panującej w narodzie szlacheckim skwie w 1612 r. wspólnie z Kozaka- równości i ze sposobu, w jaki tych mi, czyli z Ukraińcami, a w 1812 r. już szczególnych wartości dawna Rze- bez Ukraińców, lecz z Francuzami. czypospolita udziela innym – nie w Może dostatecznie było przypo- drodze podboju, ale poprzez poko- mnieć, w kontekście tematu, że dla jowe dopuszczenie całych narodów zwycięstwa nad Anglikami na EURO do swych obyczajów i przywilejów: 2012 ukraińskiej drużynie narodowej w taki sposób dobrodziejstwem złotej potrzebne było zwycięstwo nad Fran- wolności objęte zostały Litwa, Ruś cuzami, do czego zresztą nie doszło. czy Inflanty” (R. Ziemkiewicz, Polska Natomiast w polityce europejskiej dumna z wolności, „Uważam Rze”, różnie bywa. Można było też nadgło- s. 52–54 z 16-21 sierpnia 2011 r.). sić, że holenderskich kibiców, ubra- Trudno pomylić własne pojęcie za- nych w pomarańczowe tradycyjnie Napoleon nadaje konstytucję Księstwu Warszawskiemu 22 lipca 1807 r., obraz pędzla ściankowości z osiągnięciami naro- kolory narodowe, witano na wscho- Marcella Bacciarellego dów Polski i Ukrainy. dzie Ukrainy nie mniej radośnie, niż zwolenników „pomarańczowej rewo- Wschodnie podsumowanie lucji” w Kijowie w końcu 2004 r. dzom Republiki Francuskiej opierała rze polscy zdobyli Lublin, Zamość, W chwili rozpoczęcia wojny Na- EURO 2012, Można było, lecz nic takiego się na świadomości narodowej Pola- Radom, Sandomierz i Lwów, co poleon odwołał się do nadziei Pola- w tym kijowskie miejsca nie miało. ków w „ratowaniu ducha narodowe- zmusiło Austriaków do opuszczenia ków na odbudowę Rzeczypospolitej Można zostawić oceny polskiej Choć na terytorium byłego go” i w zamyśle miała doprowadzić Warszawy. Działania Poniatowskie- w dawnych granicach, po czym armia ekspansji na Wschodzie poważnym Związku Sowieckiego ostatnio wielu do odzyskania niepodległości przez go uwieńczyło zajęcie Krakowa. francuska (prawie 600 tys. żołnierzy) historykom. O pewnym epizodzie, z ludzi dojrzało do europejskiego spo- Rzeczypospolitą. Niestety Rosja nadal nie zga- przekroczyła Niemen. W jej zesta- 1612 r. jednak przypomniano pod- sobu myślenia. Sposób myślenia Już w 1806 r., podczas prowa- dzała się na ówczesne zmiany w wie, oprócz innych sprzymierzeń- czas EURO 2012. Nie gdzie indziej, nie oznacza jeszcze wiedzy. dzenia wojny z Prusami Napoleon układzie europejskim. Gdy podczas ców, było wojsko polskie, którego lecz w Warszawie. Nie kiedy indziej, Bonaparte przekonał się, że Polacy negocjacji nad Niemnem między liczebność określano na 85 tysięcy, lecz 12 czerwca 2012 r., czyli w „Dał nam przykład potrafią stanowić awangardę armii Napoleonem a carem Aleksandrem przed rozpoczęciem kampanii skła- dniu meczu „Polska–Rosja”. Część Bonaparte jak zwyciężać francuskiej, gdy mówi się o wolno- w 1807 r. Bonaparte rozwodził się dało się z 17 pułków piechoty i 16 rosyjskich kibiców zażyczyła sobie mamy…” ści i odbudowie ojczyzny. W wyniku nad tym, czego Europa potrzebuje pułków jazdy. Mniejszą połowę tego przejść w marszu, demonstracyjnie, No cóż, w cieniu EURO 2012 powstania Wielkopolan i udziału i pragnie lub co musi posiadać, car wojska (11 pułków piechoty i 5 puł- w zwartej kolumnie na warszawski i podsumowania jego wyników pozo- wojsk polskich (liczba przekroczyła przerwał mu, pytając czym jest ta ków jazdy) ujęto w jedną całość pod stadion przed meczem. Władze war- stała 200. rocznica jednej z najwięk- w tym czasie 30 tys.). Latem 1807 Europa. Następnie sam sobie odpo- naczelnym dowództwem ks. Józefa szawskie wyraziły na to zgodę. Incy- szych wojen XIX stulecia – pochód r. powstało Księstwo Warszawskie. wiedział: „Europa – to my”, myśląc o Poniatowskiego. Pomimo oczeki- dentów z policją jednak nie uniknięto. wojsk Napoleona na Moskwę. Trudno Car Rosji Aleksander I oraz król przywódcach wielkich mocarstw. Po wań, Litwa wystawiła zaledwie 20- Politycznej przyczyny tego marszu zignorować wspomnienie o tym wy- pruski Fryderyk Wilhelm po prostu powstaniu Republiki Francuskiej taki tysięczne wojsko. Przyczyn po temu rosyjskich „kibiców” nie da się ukryć. darzeniu z kilku powodów. Rzeczy- byli zmuszeni wyrazić zgodę na po- sposób myślenia był anachroniczny. jest kilka, lecz przypomnimy jedynie Właśnie mijała 400 rocznica „wypę- wiście, w odróżnieniu od Rosjan, nie wstanie choć niewielkiego państwa Pamiętne są też słowa Napoleona o kłamliwej propagandzie rosyjskiej dzenia polskich okupantów z Mo- zmieniamy słów hymnu narodowego. polskiego. z odezwy do wojska z 23 czerwca w stosunku armii napoleońskiej. Car skwy” (w 1612 r.). Zbliżała się też Pamiętamy nie tylko o Henryku Dą- W poczuciu niezależności Księ- 1812 r., która była jednocześnie wy- Aleksander I udał się nawet do za- kolejna rocznica Bitwy Warszawskiej. browskim, ale również o tym, że wład- stwa utwierdziła Polaków wojna powiedzeniem wojny Rosji: „…pokój, straszenia własnego narodu wojną Widocznie w celu ubezpieczenia się ca Francuzów nazywał ten pochód 1809 r. Gdy naczelny wódz wojsk który po niej zawrzemy, (…), położy religijną… przed następnymi prowokacjami „drugą wojną polską”. Prawidłowo, bo polskich książę Józef Poniatowski nieprzebytą tamę dumnemu wpływo- W tej kampanii Polacy, podobno własnych „kibiców”, przedstawicie- idea stworzenia Legionów Polskich, przeniósł działania na ziemie trze- wi, jaki Rosja od lat 50 na stosunki jak wcześniej, nie zawiedli Napole- le rządu rosyjskiego byli zmuszeni złożona przez Dąbrowskiego wła- ciego zaboru austriackiego, żołnie- europejskie wywierała”. ona, będąc często na najtrudniej- 35 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) szych odcinkach walki, ponadto wraz wyraźne. Przez nieobecność współ- nierzy stanowili Rosjannie, a resztę z jego „starą gwardią”, pozostali z nim czesnych opracowań tematu tej woj- – znający rosyjski język Białorusini Święta Barbara – do końca. Do Wilna np. jako pierwszy ny odszukałem książeczkę, wydaną i Ukraińcy”. wszedł pułk ks. Dominika Radziwiłła. w 1962 r. w Moskwie (wydawnictwo Z wyżej powiedzianego można Na rozkaz Napoleona z 17 sierpnia, „Znanije”), autorstwa niejakiego A. zrozumieć, że prawie stutysięczna patronka Borysławia po ciężkiej walce (bój trwał od go- Fadiejewa, doktora nauk historycz- polska armia walczyła u boku Napo- dziny 4 rano do późnej nocy) wzięto nych. Książeczkę pod tytułem „Wojna leona żeby zwrócić polskim magna- 4 grudnia 1902 roku w Borysławiu odbyła się Smoleńsk. Zwycięstwo pod Smo- Ojczyźniana 1812 roku”, jak dowiadu- tom ukraińskie, białoruskie i litewskie wielka uroczystość – w tym dniu otwarty leńskiem należało się głównie Po- jemy się z podtytułu, wydano w 150. ziemie. Czyżby mowa o rodzinach lakom. Dywizje piechoty generałów rocznicę tej wojny i polecano propa- Ksawerego Ignacego Branickiego i konsekrowany został kościół pod wezwaniem Zajączka i Kniaziewicza prowadziły gandystom, lektorom oraz szerokiej czy Szczęsnego Potockiego? Brak świętej Barbary. Święta Barbara jest patronką główny atak. Pierwszym pułkiem, społeczności. Wydawnictwo to było pamięci? Wszak do „wyrównania który wszedł do miasta, był pułk dobrze znane w Związku Sowieckim praw wszystkich mieszkańców” do- górników, a Borysław – to miasto przemysłu polski, pod dowództwem generała z rozpowszechnienia wiedzy raczej szło właśnie dzięki konstytucji, wpro- naftowego i górnictwa wosku ziemnego, zawo- Izydora Krasińskiego. Szczególnie polityczno-propagandowej, aniżeli na- wadzonej w Księstwie Warszawskim przez Napoleona. Dla porównania, dów bardzo niebezpiecznych. Dlatego ta święta zniesienie poddaństwa chłopów na męczennica i została wybrana na terenie zaboru austriackiego nastąpi- patronkę miasta i jego mieszkańców. Oprócz ło po 1848 roku, a na terenie Impe- rium Rosyjskiego dopiero później – w tego, święta jest patronką dobrej śmierci. 1861 r. Nie zadawałem sobie więcej pytań, ponieważ nie znalazłem w tej książeczce odpowiedzi na pytanie: kiedy wyprawa napoleońska na Mo- skwę została nazwana przez Rosjan „wojną ojczyźnianą” – od razu po przekroczeniu przez armię napole- ońską Niemna, czy po wzięciu przez tę armię Smoleńska. W każdym bądź razie trudno dociec skąd posiadają wiedzę histo- ryczną o tamtych czasach współcze- śni Ukraińcy, Białorusini, Rosjanie, nawet ci, co nazywają siebie Euro- pejczykami. Przecież obecnie nie dla wszystkich kolekcjonerska wartość medali za zwycięstwo pod Lipskiem (16-19 października 1813 r.), dość Uroczysta Msza św. w dniu św. Barbary wysoka nawet w wersji brązowej, przewyższa wartość ideałów wolno- WŁODZIMIERZ KLUCZAK wodniczył ojciec-prałat Jan Nikiel, ści, pokonanych w tej bitwie. tekst i zdjęcia proboszcz katedry lwowskiej, zna- ny w Borysławiu jeszcze z czasów Wjazd gen. Jana Henryka Dąbrowskiego do Rzymu, obraz Wersja kibica Od tej daty minęło 110 lat. Wie- sprawowania funkcji dziekana stryj- Januarego Suchodolskiego Dlaczego Francuzi nie zwy- le zmieniło się w życiu Borysławia skiego. Mszę św. koncelebrowali ciężyli na EURO 2012? Jasne, że i całego kraju. Po II wojnie świato- ojciec kanonik Wojciech Bukowiec, odznaczyła się artyleria polska pod ukowej. Beznadziejnym było doszuki- przez zajączka. O zajączku, który wej borysławska świątynia podzieliła księża ze Stryja, Skolego, Drohoby- dowództwem generała Pelletier. Pod wać się wiedzy na temat europejskich przestraszył konia pod Napoleonem los wielu innych świątyń katolickich cza, Mikołajowa, Żydaczowa oraz Borodino, gdzie Kutuzow po długim wartości w czasach napoleońskich, po przekroczeniu Niemna, pisało w b. Związku Sowieckim. Wierni Truskawca, który z Borysławem odwrocie armii rosyjskiej w końcu czy ówczesnego mesjanizmu euro- przecież wiele historyków ku ucie- jeździli na nabożeństwa do Stryja, stanowi jedną parafię. Opiekują się przyjął bitwę (6-7 września), właśnie pejskiego lub polskiego na Wscho- sze licznych mistyków. Sambora, Lwowa. Niestety, zmiany miejscowymi wiernymi ojcowie re- Polacy pod dowództwem ks. Józefa dzie. Poszukiwałem przytoczenia Oczywiście, że Ukraińscy piłka- po 1990 roku nie były przychylne do demptoryści. Dlatego ks. proboszcz Poniatowskiego rozpoczęli bój, żeby bodaj jednego polskiego nazwiska z rze przegrali z Anglikami podczas Borysławia. Piękny kościół oddany o. Krzysztof Szczygło CSSR z całe- po zwycięstwie przedostać się do czasów tej wojny. Na darmo. Jedy- EURO 2012 raczej dlatego, że wcze- został pod cerkiew greckokatolicką go serca dziękował wszystkim, kto w Moskwy… ne ogólne wspomnienie o Polakach śniej przegrali z Francuzami. Na rok św. Anny. Inny borysławski kościół, w jakikolwiek sposób przyczynił się do brzmi następująco: „Pruskiemu królo- 2016 na Ukrainie zaplanowane na- dzielnicy Mraźnica, służy jako świąty- tej pięknej uroczystości. Według ideologii wi Napoleon obiecał kraje nadbałtyc- stępne EURO, tym razem w koszy- nia prawosławnym patriarchatu mo- sowieckiej kie, austriackiemu imperatorowi – po- kówce. Być może ponownie będzie skiewskiego. Lecz Opatrzność Boża Widocznym jest, że na terenach łudniowo-zachodnią Ukrainę, polskim ono wspólne, polsko-ukraińskie. Być nie zapomniała o tym mieście. Na no- dawnego Wielkiego Księstwa Litew- magnatom – inne ukraińskie, jak też może jego wyniki będą dużo lepsze wym miejscu zaczęto budować nowy skiego i wschodnich terytoriach daw- białoruskie i litewskie ziemie…”. Jak tak dla Ukraińców, jak również dla kościół dla katolików obrządku łaciń- nej Korony, czyli głównie na dzisiej- dowiadujemy się (według jakoby opi- Polaków, z tym że dla zwycięstwa skiego. Próbą dla wiernych był pożar szej Białorusi i Ukrainie, o kampanii nii pewnego brytyjskiego lorda), że Polaków warto mniej przysłuchiwać 14 maja 2005 roku w kaplicy, gdzie napoleońskiej z 1812 r. należycie nie jednym z pozytywnych walorów ro- się trenerom. Wiele zależy od św. gromadzili się na modlitwę. Lata mi- pamięta się nawet w 200. rocznicę syjskiej armii jest właśnie to, że „skła- Benedykta, patrona Europy. Pamię- jały, środków nie było lub brakowało, jej rozpoczęcia, a ogólne deklaracje da się z jedynej narodowości”. Dalej tajmy, że św. Benedykt patronuje lecz rok po roku wzrastał gmach no- o integracji z Europą nadal nie są czytamy: „Naprawdę, większość żoł- wszystkim Europejczykom. wego kościoła. Tuż obok starego. Od teraźniejszej cerkwi o jakich 150 kro- ków. Wspomożenie przez hojnych lu- dzi z Polski, Stanów Zjednoczonych, Austrii, Szwajcarii, Włoch i innych NASZE TERMOPILE krajów, duże wysiłki byłego probosz- cza parafii o. Jakuba Zielińskiego To miejsce później nazwą czułych ramion, A tu w stygnących oczach CSSR, wiara w pomoc Boską w tej polskie Termopile to porzucenie szkoły, studiów został tylko chaos, czcigodnej sprawie – wszystko to i wieść o 317 młodych czaszkach upragnionych. szarża szarańczy Budionnego, doprowadziło do pomyślnego skutku. będą szerzyć Leżeć wśród gwiazd sierpniowych huk karabinów I teraz Borysław ma kościół, piękny Figura św. Barbary pod ciszą krzyża i cieniem dyszących wiecznością, i ciepła nitka życia tak szybko kościół, swój kościół. W końcu listo- na trawach, z sercem bijącym, wsiąkająca pada już zostały wydane wszystkie Po ukończeniu Mszy świętej, li- ale to trzeba wszystko było jak ptak skrzydłami, wśród męki innych, niezbędne dokumenty i zezwolenia tanii do św. Barbary i uroczystym Te jeszcze przeżyć: w podartych butach, skargi rannych koni na użytkowanie. Deum, duża część wiernych poszła koszmary krwawe, kanonadę z ojczyzną u powiek. – jakby nieszczęście Kresy Dlatego uroczystość św. Barba- jeszcze pomodlić się prywatnie do w ogniu. zamroczyło, ry 4 grudnia 2012 roku, chociaż wy- swej patronki. Wielką figurę opiekun- To później będą głosić, że Lwów lecz nie zgasiło już słońca padła na dzień powszedni, zebrała ki Borysławia uroczyście odsłonięto w A wcześniej cierpieć wyjście garstka ocaliła, wolności. w radosnym nastroju mieszkańców ramach obchodów 625-lecia miasta z domu, by Miasto znów zakwitło jak róża Borysławia i gości z okolicznych we wrześniu br. na miejscu wybuchu z kołyski świata, z ciepła nad polem. Mariusz Olbromski miejscowości. Mszy świętej prze- domu mieszkalnego przed 40. laty. 36 Kurier kulturalny 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Festiwal pierogów Podczas tej imprezy można było najeść się do syta ruskich pierogów. Udział w festiwalu kulinarnym, który odbył się w Iwano-Frankowsku (dawn. Stanisławowie), wzięła młodzież z zespołu szkół gastronomicz- nych i hotelarskich z Sandomierza. Festiwal przebiegał pod hasłem „Parada pierogów”.

SABINA RÓŻYCKA …Jak zawsze na takich impre- zy w Iwano-Frankowsku. Pierwszy tekst i zdjęcie zach, w trakcie przygotowywania dań, festiwal zorganizowano z okazji na sali panuje hałas i harmider. Przy 45-lecia liceum, a potem już poszły Na święcie smaku wyroby ga- drewnianych podstawkach zwijają się kolejne imprezy i z czasem stały się Życzę Tobie spełnienia wszystkich marzeń, stronomiczne, przeważnie z mąki, ubrani w kolorowe stroje kucharskie tradycją. W tym roku festiwal stał były wykonane w autorskim stylu – i w stroje ludowe młodzi kucharze. się międzynarodowym – przyjechali przychylności wszechświata, łącząc pozornie niepasujące do sie- Robota wre, jak woda w kotłach, uczniowie z Polski. siły w ramionach i czystego ognia w sercu, bie składniki. Do Liceum Technolo- zagniata się ciasto, lepią pierogi. Do- „W czasie festiwalu odbyła się gicznego z Iwano-Frankowska, aby koła śmiech i żarty, a szacowne jury też prezentacja drużyn. Każdy opo- co zapali wszystko wokół Ciebie zadziwić wszystkich tradycyjnymi już czeka na prezentację wyrobów. wiadał o mieście z którego przyje- szczęściem i radością. ukraińskimi potrawami, przybyli ko- Młodzi kucharze pełni napięcia ocze- chał, o swojej uczelni i przedstawiał Niech wszystko czego się dotkniesz, stanie się pomocne w spełnieniu marzeń, a każda najdrobniejszą nawet czynność przybliża Ciebie do bycia najszczęśliwszą i najbardziej uśmiechniętą osobą spośród wszystkich ludzi.

zadanie domowe uczestnicy mieli były duże kawałki prawdziwków przygotować autorskie dania – po- – zdradza recepturę wykładowca łączyć komponenty dotąd trudne żywienia zbiorowego liceum Teresa do połączenia. Danyliuk”. ledzy z Polski pod przewodnictwem kują na werdykt, czyje pierogi będą wszystko co wie o pierogach przy W tym prym wiedli kucharze Po degustacji członkowie jury Dariusza Łuczaka, a również młodzi najlepsze. pomocy teatralizowanych +piose- z Iwano-Frankowska. Drużyna lo- sprawiali wrażenie sytych, zado- mistrzowie garnka i patelni z Kijowa, Na pomysł organizacji „Święta nek, tańców i scenek. Następnie od- kalnego liceum „Felicito-kucharito” wolonych i… zagubionych. Komu Łucka, Użgorodu, Czerniowiec, Ko- smaku” dyrektor liceum Sofija To- było się wielkie lepienie – opowiada zaproponowała jury różowe piero- przyznać zwcięstwo, gdy w śmie- łomyi. Siedem zespołów kucharzy menczuk wpadła w Sewastopolu. gość z Polski Dariusz Łuczak. – W gi z nadzieniem z fasoli, buraków, tanie o smaku grzybowym, maśla- wzięło udział w festiwalu. W każdej Tam właśnie jej studenci odbywali ciągu siedmiu minut trzeba było grzybów, do tego sos z… lodów z nym, czekoladowym, miodowym, a drużynie po cztery osoby. Wielu praktyki. W lecie studenckie praktyki przygotować dwie porcje pierogów. grzybami(!). „Połączyliśmy ukraiń- nawet rumowym pławiły się lepione jest tu chłopaków, którzy poważnie w tym południowym mieście odby- Każda z ekip dostała jednakową ską i włoską kuchnię i podaliśmy smakołyki z bryndzą, serem, ka- odnoszą się do swego przyszłego wają studenci praktycznie z całej ilość ciasta i nadzienia”. Najlepiej nasze tradycyjne pierogi z włoskimi pustą, fasolą, makiem, mięsem, zawodu i każdy był nastawiony tylko Ukrainy. To podsunęło pani dyrektor z tym zadaniem uporali się młodzi lodami, ale niezwykłymi – słonymi wątróbką, hreczką, śliwkami i orze- na zwycięstwo. pomysł organizacji kulinarnej impre- kucharze z Łucka i Kołomyi. Jako i z grzybowym smakiem. W lodach chami? Teodor Szumowski – pomniki Orientu na mogiłach wybitnych Polaków 30 listopada, w dzień św. Andrzeja, w aurze zimowej zawiei odbyła się w Sankt Petersburgu niezwykła uroczystość odsłonięcia pomnika pamięci wybitnego Polaka – uczonego, filozofa, poety –Teodora Szumowskiego (1913–2012).

Teresa Konopielko łała obiady i tołmę. Na Jego 95-lecie wydano specjalne przyjęcie w hote- W książce „Polacy w Sankt Pe- lu „Astoria” z udziałem administracji tersburgu”, wydanej w 2012 roku pi- miasta. Ostatnia przysługa – to po- saliśmy, że w 2013 będziemy obcho- chowanie Teodora Szumowskiego dzić 100. rocznicę urodzin znanego na Mostkach Literackich, u stóp po- orientalisty. Zmarł, nie doczekawszy mnika Jego nauczyciela – Ignacego się jubileuszu, w dniu 28 lutego 2012 Kraczkowskiego, tak by leżał na pra- roku. Odszedł człowiek po przeżyciu wym boku, a twarz miał zwróconą w całego wieku: okrutnego w stosunku kierunku Mekki. do niego i jego rodziny – Polaków Na mogile Teodora Szumow- z Żytomierza, skąd po wybuchu I skiego staraniem Azerów i Tatarów, wojny światowej udali się do Azer- mieszkających w Petersburgu, posta- bejdżanu (Polacy w Azerbejdżanie wiono pomnik: „Ex Oriente Lux”. Stela czczą to nazwisko w szczególny w tradycji muzułmańskiej opatrzona sposób), gdzie znaleźli przysłowiowy jest arabeską. Pomnik jest dowodem kawałek chleba – ojciec w charakte- niezwykle uzdolniony muzycznie, działalność wywrotową z synem po- tepianowego Fryderyka Chopina. wdzięczności wyznawców islamu dla rze księgowego, matka jako nauczy- grał na własnoręcznie zrobionych etki Anny Achmatowej – Lwem Gu- Całe dnie, do końca życia, poświę- Polaka – tłumacza ostatniej Księgi ob- cielka muzyki. Po krótkim pobycie z skrzypcach, zaś Tadek grał na gita- milowem. Pomijam lata upokorzeń cał pracy naukowej, nie miał go na jawionej – Koranu na język rosyjski. najbliższymi matka Amelia wyjechała rze i śpiewał azerskie pieśni. Mijały i powtórnego zesłania, trudności z czcze pseudonaukowe dysputy. Był W dniu 30 listopada na mogile do Żytomierza, do obłożnie chorego lata. Młodzieniec Szumowski zgłosił uznawaniem jego osiągnięć nauko- niejednokrotnie szykanowany przez Uczonego złożono w imieniu konsu- ojca. Powrót do rodziny trwał 13 lat. się do pracy w kopalni węgla, skąd wych w okresie sowieckim. niektóre środowiska akademickie la generalnego RP w Sankt Peters- Wojenna tułaczka, brak łączności z pisał listy do znanych mu z prasy Chociaż nigdy nie wyjeżdżał do miasta i państwa. Wytrwał i został burgu wiązankę biało-czerwonych najbliższymi sprawił, że po odnale- uczonych orientalistów. Los połączył Polski (ze zrozumiałych względów) ikoną dla wyznawców islamu: rosyj- goździków, przepasanych wstęgą w zieniu trzech synów i męża odeszła go na długie lata pracy naukowej i nie miał również kontaktów nauko- skich Azerów, Tatarów, Kirgizów. To polskich barwach narodowych. na skutek chorób i cierpień. Teodor i wyrzeczeń łagiernych z innym wy- wych z polskimi orientalistami, był właśnie oni ratowali go w trudnych Ignacy Kraczkowski (1883-1951) – (mówiono na niego również Tadek) bitnym Polakiem – orientalistą Igna- jednakże związany z Macierzą, z chwilach życia. Ostatnie dziesięcio- orientalista, arabista, twórca radziec- dziecięce lata spędzał na odwiedzaniu cym Kraczkowskim. W 1938 roku, jej historią i kulturą. Potrafił godzi- lecie był dosłownie noszony przez kiej szkoły arabistycznej. Urodzony w starych cmentarzy azerskich, próbach w Leningradzie został aresztowany nami recytować polskich poetów, nich na rękach. Opłacano leczenie, Wilnie, absolwent Wydziału Języków odczytywania arabesek i napisów na za to, że był Polakiem (mówił o tym zaś każdy nowy dzień rozpoczynał obuwie ortopedyczne i wszelkie inne Wschodnich Uniwersytetu w St. Pe- płytach nagrobkowych. Starszy brat, wielokrotnie publicznie) i zesłany za odegraniem 1 lub 2 Koncertu For- potrzeby. Restauracja „Baku” wysy- tersburgu. 37 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) W świecie najpiękniejszych baśni Wracając pamięcią – coraz częściej – do czasów mej młodości, muszę się przyznać, Kresowe że zawsze z ogromną ciekawością i wypiekami na twarzy czytałem bajki i baśnie. Szybko przelatywałem wzrokiem strony by dotrzeć do ostatniej, bo korciła mnie ciekawość, jak się opowieść skończy, dobrze czy źle? tematy Tadeusz Kurlus Powstanie zbioru baśni zawdzięcza- my przede wszystkim Jakubowi, to 13 listopada br. w Opolu, w ramach Międzyna- Największą radość sprawiało mi on bowiem był inicjatorem rozpoczę- rodowej Konferencji „Kresowianie na świecie”, czytanie baśni braci Grimm, do nie- cia gromadzenia baśni niemieckich, których wracałem nawet wielokrotnie. a potem badań nad nimi, co w końcu z inicjatywy Towarzystwa Polonia-Kresy, Sto- Z wszystkich zaś, które wyszły spod owocowało nadaniem im literackie- ich pióra, najbardziej podobała mi się go kształtu. A zatem to nie bracia warzyszenia Poloników Niemieckich oraz Bi- baśń o Królewnie Śnieżce, a przy- wymyślili baśnie, w których do dziś wiązanie do niej wzmocniło jeszcze zaczytują się kolejne pokolenia, blioteki Głównej Politechniki Opolskiej, odbyła obejrzenie animowanego filmu Walta nie są one wytworem ich fantazji, się promocja książki Aleksandry Ziółkowskiej- Disneya Królewna Śnieżka i siedmiu Jakub i Wilhelm Grimmowie lecz zostały zaczerpnięte z ludo- krasnoludków, który wszedł na ekra- wego folkloru, z bogatej skarbnicy Boehm „Lepszy dzień nie przyszedł już”. ny kilka miesięcy przed wybuchem II opowieści, które ludzie przekazy- wojny światowej. Niezapomniani są wali sobie z pokolenia na pokolenie. Milena J. Kalczyńska w nim – oprócz królewny i macochy Grimmowie zbierali je przez wiele tekst i zdjęcia – krasnale: Mędrek, Gburek, Apsik, lat, do końca życia, wciąż dołączając Wesołek, Śpioszek, Gapcio i Nie- nowe do już opublikowanych. Pełne Spotkanie z autorką miało miej- śmiałek. Pamiętamy także piosenkę, wydanie zawiera aż 102 baśnie. Po z którą na ustach udawali się do pra- polsku czytano je od końca XIX stu- sce w kawiarni „Kafka” w gmachu cy w kopalni diamentów: Hej ho, hej lecia, wpierw małe ich zbiórki, tomiki Miejskiej Biblioteki Publicznej w ho, do pracy by się szło... z najładniejszymi, dopiero w 1982 r. Opolu. prowadziły je panie z BG Ale przejdźmy do rzeczy: w tym ukazała się ich pierwsza pełna lite- PO: dr Elżbieta Czerwińska i Anna roku, właśnie w grudniu, mija 200. racka edycja. Jandziak. Aleksandra Ziółkowska- rocznica ukazania się pierwszych Baśnie braci Grimm mają Oczywiście, życiowe dzieło braci Boehm to jedna z najwybitniejszych baśni braci Grimm. Poczta niemiec- 200 lat! Grimm jest szczególnie cenione w współczesnych pisarek i publicystek ka wydała z tej okazji znaczek, który ich ojczyźnie. W Kassel jest nawet przebywających poza granicami pokazujemy obok, a przy nim także poświęcone im muzeum, urządzające kraju. Związana jest miejscem uro- wcześniejsze okolicznościowe emi- wiele wystaw i okolicznościowych im- dzenia z Łodzią, a od 1990 r. miesz- sje, zarówno poczty Republiki Fede- prez. A poczty niemieckie (obie, jak już kająca w Stanach Zjednoczonych w ralnej Niemiec, jak i byłej Niemieckiej wyżej wspomnieliśmy) wydały mnó- Republiki Demokratycznej, przed- stwo znaczków ilustrujących treści Wilmington, w stanie Delaware. stawiające obu braci, Jakuba (1785- poszczególnych baśni braci Grimm. 1863) i Wilhelma (1786-1859). Wszystkich tu pokazać nie może- Dowiedzmy się czegoś o bra- my, bo ich prezentacja zajęłaby chyba Bracia Grimm ciach. Obaj studiowali prawo, ale pół numeru naszego pisma, ale nawet nigdy nie włożyli togi sędziowskiej, profesorskie i obaj zostali członkami skrócony przegląd emisji pozwala ani też nie zajęli się adwokaturą. Na- Akademii Nauk. Opublikowali wiele stwierdzić, że dokładano starań, by tomiast obaj studiowali językoznaw- prac naukowych, wspólnie zaś wy- wypadły ciekawie. A zatem spójrzcie, stwo i literaturę, obaj uzyskali tytuły dali Słownik języka niemieckiego. jakiego dokonaliśmy wyboru...

Aleksandra Ziółkowska-Boehm (w centrum) z gronem wiernych czytelników

Mając 23 lata, jeszcze przed ukoń- generał Władysław Anders, major Królewna śnieżka Kopciuszek Jaś i Małgosia czeniem studiów polonistycznych na Henryk Dobrzański oraz Melchior Uniwersytecie Łódzkim, Aleksandra Wańkowicz. Ziółkowska-Boehm została osobistą Książka jest także opowieścią o asystentką Melchiora Wańkowicza, wielu trudnościach i przeszkodach co było dla niej dużym wyróżnieniem na jakie napotykały osoby wypędza- i otworzyło drzwi do kariery literackiej. ne z terenów II Rzeczpospolitej, po Współpracowała z pisarzem aż do osiedlaniu się w nowej ojczyźnie. jego śmierci w 1974 r. Wańkowicz, w Autorka pokazuje ich walkę i deter- dowód wdzięczności, zadedykował jej minację w odzyskiwaniu tożsamości nawet II tom Karafki LaFontaine’a i godności, na tle przystosowania i zapisał w testamencie swoje archi- się do nowych warunków życiowych Królewna śnieżka Kopciuszek wum, którego jest depozytariuszką. i miejsc powojennego zamieszka- Książka „Lepszy dzień nie przy- nia. Książka pomaga nam w patrze- szedł już” jest poświęcona ludziom niu na okrutny świat wojny, w którym z Kresów mieszkającym w USA. Na trudno było o sentymentalizm, gdy Kot w butach fabułę składają się losy trzech boha- walka szła o życie. terów, których połączyły dramatycz- Uzupełnieniem fabuły są liczne, ne czasy wojny. Jedna to historia niepublikowane nigdzie wcześniej fo- opowiedziana przez Hubalczyka tografie z rodzinnych albumów oraz Romana Rodziewicza, druga oma- dokumenty. W trakcie spotkania z wia dzieje rodu Jaxa Bąkowskich autorką w Opolu wywiązała się długa śpiąca królewna i ich krewnych Wartanowiczów – z dyskusja, pytano także o kontakty z Król żab pochodzenia polskich Ormian. Tłem Melchiorem Wańkowiczem, genezę dla wydarzeń są miejsca związane powstawania książek o Indianach, z dramatyczną historią Polski i Po- spotkania z bohaterami opowiadań laków: Syberia, Kazachstan, Katyń, oraz osobiste relacje. Autorka, ze Auschwitz, Monte Cassino, a także znaną sobie wrażliwością i dynamiką, skupiska polskości w Iranie, Afry- odpowiadała na pytania czytelników. ce Południowej, Meksyku, Wielkiej Zainteresowanie tematyką Kre- Brytanii, Stanach Zjednoczonych, sów było widoczne, sala nie mogła a nawet odległej Mandżurii. Wśród pomieścić wszystkich gości, którzy Czterej muzykanci z Bremy osób wymienianych w książce są przybyli na spotkanie z Aleksandrą Król żab śpiąca królewna także: marszałek Józef Piłsudski, Ziółkowską-Boehm. 38 Niezwykła postać 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Tajny biskup ze Złoczowa W grudniu minie 20 lat od śmierci wybitnego kapłana, którego los związany był nierozerwalnie z Kresami. W 1992 r. zmarł w Złoczowie na Ukrainie, w wieku 87 lat ks. bp Jan Cieński.

Stanisław Wodyński dziej potrzebny, poświadczają liczni świadkowie i autorzy wspomnień z W pogrzebie, który odbył się 30 tamtego okresu: grudnia w tym mieście, w którym „Sowieci po wybuchu wojny zmarły pełnił posługę duszpasterską z Niemcami, a przed ucieczką ze przez 54 lata – udział wzięło ponad 40 Złoczowa, wymordowali wszystkich księży z archidiecezji lwowskiej i die- więźniów, znajdujących się w tym cezji kamieńskiej, kilkunastu księży czasie w zamku złoczowskim. Skoro obrządku greckokatolickiego i wyzna- Niemcy zajęli Złoczów, spędzili miej- nia prawosławnego. Żałobnej liturgii scowych Żydów i kazali im rozkopać przewodniczył metropolita lwowski świeże jeszcze masowe groby, znaj- abp Marian Jaworski, koncelebransa- dujące się na dziedzińcu zamkowym, mi Mszy św. byli: biskup żytomierski w których leżeli pomordowani. Ks. Jan Purwiński, biskup kamieniec- Cieński został tam wówczas wezwa- ko-podolski Jan Olszański i biskupi ny by odprawić modły nad wydobyty- sufragani ze Lwowa: Rafał Kiernicki mi z mogiły zwłokami. Działo się to w i Marian Trofimiak oraz kilkutysięczny Wikary, a od 1945 r. pro- obecności ludności okolicznej, która tłum okolicznych mieszkańców, że- boszcz w Złoczowie ks. Jan poznawała swoich bliskich wśród po- gnający swojego kapłana. Atmosferę Cieński mordowanych. I ks. Janowi udało się żalu pogłębiało jeszcze dodatkowo… rozpoznać „po butach” jego kolegę, stanowcze przemilczanie przez ks. Lwowie. Jednak głos Boga był silniej- księdza z Białego Kamienia. Skoro arcybiskupa tego, że zmarły był, jak to szy: 26 czerwca 1938 r., po odbyciu zostały odprawione egzekwie, a lu- ujawniono zaraz po jego śmierci – bi- pięcioletnich studiów w seminarium, dzie opuścili miejsce kaźni, Niemcy skupem, głową lwowskiego Kościoła. 33-letni Jan Cieński otrzymał we kazali ustawić się Żydom – grabarzom Z trumny, na polecenie księdza me- Lwowie z rąk arcybiskupa metropo- nad rozkopanymi dołami i wszystkich tropolity, usunięto infułę, ofiarowaną lity lwowskiego ks. Bolesława Twar- wystrzelali”. Tajny biskup ze Złoczowa ks. Jan Cieński (1905–1992) przez biskupa przemyskiego. W litur- dowskiego święcenia kapłańskie. To była przestrzeń historyczna gii egzekwii… nie wspominano o jego Moi rodzice dobrze go znali, czę- i geograficzna działalności księdza wanie życia – otoczył księdza Jana gnieźnieńscy Lucjan Bernacki i Jan godności, chociaż – uczestniczący w sto bowiem przyjeżdżał do Pieniak – Jana. Był tam, gdzie najbardziej go opieką, która chroniła wprawdzie go Czerniak oraz ks. prałat Władysław niej duchowni obrządku greckokato- majątku położonego nad Seretem, w potrzebowano. Przychodził z pomo- przed wywiezieniem do łagru, ale nie Padacz. Nim do tego doszło, Prymas lickiego modlili się za zmarłego brata którym się urodził, a który był wtedy cą materialną i duchową. chroniła przed licznymi szykanami Tysiąclecia, ks. kardynał Stefan Wy- biskupa. w posiadaniu brata – księdza Stani- 28 lutego 1944 r. w Hucie Pie- komunistycznych gorliwców. Było to szyński zabiegał o przywilej: tajnej Jan Cieński pochodził ze zna- sława. W administracji gospodarstwa niackiej popełniono zbrodnię ludo- i tak bardzo dużo. Ksiądz Cieński konsekracji kapłana, mieszkającego nego na Kresach rodu, był wnukiem pracował mój ojciec, mama nato- bójstwa! Ks. Cieński zaopiekował się postanowił więc zostać przy kościele w ZSRR na biskupa jeszcze u papie- fundatora Muzeum Przyrodniczego miast, kierowała tamtejszą szkołą żyjącymi ofiarami ukraińskich czystek Wniebowzięcia Najświętszej Maryi ża Piusa XII. Dopiero w 1962 r. de- we Lwowie Włodzimierza Dziedu- powszechną. W wyniku nasilenia się etnicznych, popełnionych przy udzia- Panny w Złoczowie. Jego parafianie cyzję w tej sprawie podjął Jan XXIII. szyckiego, z którego córką Marią aktów ukraińskiego terroru, moi rodzi- le SS Galizjen. Tych, którzy zostali wyjeżdżali. On trwał z tymi, którzy Katolicy polscy, żyjący w ZSRR, ożenił się Tadeusz Cieński, polityk, ce schronili się w Złoczowie. Tam zbli- ranni, rozmieszczał w szpitalach, pozostawali, powodując się różnymi poza Litwą i Łotwą dotkliwie odczu- poseł na Sejm galicyjski, działacz wali brak biskupów. Na Ukrainie nie społeczny, który był nawet za dzia- było żadnego biskupa. Za swego or- łalność polityczną internowany przez dynariusza tamtejsi kapłani uważali Austriaków w Gminden, a następnie prymasa Polski i jego imię wymieniali w obozie w Bozen. Późniejszy se- w Kanonie. Ks. prymas wiedział, że nator II RP, ojciec ks. Jana był prze- na nominację ks. Jana nie zgodzi wodniczącym Komitetu Obywatel- się rząd ZSRR, stąd podniesienie skiego we Lwowie, podczas pamięt- ks. Cieńskiego do godności biskupa nych walk o to miasto w 1918 roku. zachowane zostało w najgłębszej Zmarł w 1925 roku. Został, w drodze tajemnicy. Obawiano się bowiem, że wyjątku, pochowany na Cmenta- w przypadku ujawnienia jego nazwi- rzu Orląt Lwowskich w kwaterze ska, zostanie uwięziony, zesłany na dowódców wojskowych, poległych Syberię, toteż konsekracja nastąpiła podczas walk z Ukraińcami. Brat ks. w czasie, kiedy ks. Cieński przybył Jana – również ksiądz Włodzimierz do Polski pod pretekstem odwiedzin Cieński był kapelanem II Korpusu żyjącego w Krakowie brata Stanisła- gen. Andersa. Duchownymi byli rów- wa. nież inni jego bracia cioteczni: Jerzy O tym, że na Ukrainie żyje i dzia- Czartoryski, Paweł Dzieduszycki, a ła tajny biskup, ks. prymas powiado- także wyniesieni na ołtarze przez mił papieża Pawła VI rok później, nie Ojca Świętego Jana Pawła II w 1999 Złoczów. W tej świątyni przez 54 lata pełnił posługę ks. bp Jan Cieński podając jednak i w tej korespondencji r. błogosławieni księża męczennicy: z 10 października 1968 r. jego nazwi- rozstrzelany podczas Powstania żyli się jeszcze bardziej do ks. Jana tych, którzy utracili bliskich, pocie- względami – ukraińskim współmał- ska. Papieżowi przekazał ustnie, jak Warszawskiego wraz z rannymi, któ- Cieńskiego, który był z początku wi- szał. Pomordowanych, chowanych żonkiem, obawą utraty dorobku ca- nazywa się nowo mianowany biskup rymi się opiekował – dominikanin o. karym, a później został proboszczem w zbiorowych mogiłach, żegnał ża- łego życia, a także z tymi, których ks. prałat Bolesław Filipiak, ówczesny Michał Czartoryski i zamordowany w tamtejszej parafii pod wezwaniem łobną liturgią. Sowieci nie chcieli po prostu do Pol- audytor Roty Rzymskiej, który w spo- Oświęcimiu ks. Włodzimierz Szem- Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Po zakończeniu działań wojen- ski wypuścić. Z biegiem lat przyby- sób równie bardzo potajemny kon- bek. Czas pokaże czy do grona sług Panny i któremu przyszło realizować nych posługę kapłańską pełnił na- wało nowych parafian, już Ukraińców. taktował się z ks. prymasem. Ks. Jan Bożych nie zostanie również zali- zadania wyznaczone przez Boga w wet w bardzo odległej od Złoczowa Ksiądz chrzcił, nauczał, dawał śluby, Cieński powrócił z odwiedzin rodziny czony ks. biskup Jan Cieński. Co raz czasach szczególnie trudnych. Czas okolicy. Był jednym z nielicznych w odprowadzał na cmentarz. Kościół w w Polsce bez insygniów arcypaste- bowiem liczniej przybywa świadków Apokalipsy, który wtedy nastąpił, wy- ZSRR księdzem katolickim, którego Złoczowie żył, rozwijał się. rza Kościoła katolickiego. Powrócił i pojawia się świadectw jego heroicz- pełniony był niewyobrażalnym okru- władze sowieckie jakoś tolerowały. 30 września 1967 roku, w pry- do Złoczowa, do bardzo skromnych nych cnót. cieństwem, eksterminacją ludności A to za sprawą niezwykłego zbie- watnej kaplicy prymasów Polski w warunków mieszkaniowych, lecz te- Powołanie do stanu kapłańskie- polskiej i żydowskiej, której dopusz- gu okoliczności, który zaciążył nad Gnieźnie ks. kardynał Stefan Wy- raz jego jurysdykcja umocowana zo- go spłynęło na niego stosunkowo czały się dwa totalitaryzmy – bolsze- całym jego dalszym życiem. Ksiądz szyński, w imieniu Stolicy Apostol- stała prawem wyświęcania nowych późno. Wcześniej, jak przystało na wicki i hitlerowski oraz zbrodniami bowiem uratował od niechybnej skiej, konsekrował ks. Jana Cień- księży. potomka rodziny ziemiańskiej, Jan ludobójstwa popełnianego przez na- śmierci, a następnie przez pewien skiego na biskupa pomocniczego Jak aktywność tajnego biskupa Cieński ukończył Akademię Rolniczą cjonalistów ukraińskich. Obecność czas ukrywał oficera Armii Czerwo- diecezji lwowskiej. sufragana Sedi datus-Vacante Sede w Dublanach, po niej szkołę oficer- tego, okazującego niespotykany hart nej. Później okazało się, że był to Uczestnikami tej uroczystości, Metropolitana Leopoliensi ritus latini ską, potem zapisał się na prawo na i bezgraniczne poświęcenie kapłana bardzo wpływowy funkcjonariusz zachowanej w jak najdalej idącej była odbierana przez władze sowiec- Uniwersytecie Jana Kazimierza we w miejscach i czasie, kiedy był najbar- NKWD. On to w podzięce za urato- dyskrecji, byli biskupi sufragani kiej Ukrainy najlepiej ilustruje frag- 39 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) ment jednej z licznych publikacji pra- politycznych zapatrywań, na zawsze nymi księża: Eugeniusz Kosztyszyn, żył i nauczał w XVIII w. niejaki Jehiel złoczowskiej i kresowej, współpracuje sowych zamieszczonej w „Lwowskiej zostając wrogiem władzy radziec- Stefan Pasiecznik, Wasyl Boganiuk Michael. Potem zasłynął Złoczów w z miejscowymi władzami, przychodzi Prawdzie” pod tytułem „Graf Tiemna- kiej... Ludziom radzieckim dobrze i wielu, wielu innych, skazanych za całej Galicji i Lodomerii jako miejsce z pomocą biednym i potrzebującym, cho carstwa”, autorstwa niejakiego wiadomo, że papieże rzymscy nigdy „przestępstwa przeciwko narodowi w którym drukowano, bardzo popu- wspiera istniejącą tam od 1998 r. So- E. Domitrienka: „Uroczyste dźwięki nie oznaczali się pozytywnym sto- radzieckiemu”. Dla tych umęczo- larne wśród gimnazjalistów – „bryki” botnią Szkołę Polską imienia ks. bpa organów napełniają kościół, ogłasza- sunkiem do pierwszego w świecie nych, za wierność Chrystusowi du- szkolne, zaciekle tępione przez CK Jana Cieńskiego. Temu wszystkiemu jąc początek niedzielnej mszy. Na państwa robotników i chłopów... Uni- chownych, ksiądz Jan był nie tylko profesorów. przyświeca postać patrona większo- ambonę wchodzi proboszcz rzym- cestwienie komunizmu – oto, o czym tajnym zwierzchnikiem, ale przede Obecnie miasto liczy 24 tys. ści akcji – niezłomnego kapłana ks. skokatolickiego kościoła w Złoczo- dniem i nocą marzyli i marzą hipokryci wszystkim wzorem do naśladowa- mieszkańców. Leży na szlaku przeci- bpa Jana Cieńskiego. wie Jan Cieński. Dziś tak samo, jak z Watykanu. Zgodnie z tym celem do- nia. Dzięki temu, że tajemnica o nających się arterii komunikacyjnych, Jednym z najpoważniejszych za- przed laty, głosi chwałę rzymskiego stawali instrukcję jezuici, bernardyni, jego posłudze biskupiej ujawniona oddalone o 70 km od Lwowa, 50 km dań, które stawiali sobie do wykonania papieża. Grafem temnocho carstwa dominikanie i inni duchowni, ogrom- została dopiero po jego śmierci – od Tarnopola. Byłbym skłamał, jak- kolejni kanoniczni następcy ks. bpa nazwali ludzie tego księdza. A opinia na armia misjonarzy „najświętszego mógł wcześniej wyświecać również bym napisał, że jest to miejscowość Jana Cieńskiego: było utworzenie w ludzi ma swoje przyczyny. Ćwierć tronu papieskiego”. Wiarą i prawdą księży obrządku greckokatolickiego. ładna, schludnie utrzymana, zachę- odzyskanym dla wspólnoty religijnej w wieku temu imię hrabiów Cieńskich służyła rzymskiemu papieżowi ro- To była szczególna misja, która po- cająca do dłuższego w niej zatrzy- Złoczowie budynku kolegium popijar- dzina Cieńskich. Rozgromienie na- skiego Domu Katolickiego. Przedsię- cjonalistycznych Niemiec przerwało wzięcie tyleż doniosłe, co kosztowne! radość sług Watykanu. Część z nich, Wcześniej mieściła się w barokowych zdając sobie sprawę z osobistej od- murach, z których, jeszcze cesarzo- powiedzialności za dokonane czyny, wa Austrii Maria Teresa wypędziła oo. uciekła. Drudzy, a w tej liczbie Jan pijarów – fabryka odzieżowa. Sąsia- Cieński, zostali „spełniać swój obo- dujące z kościołem wnętrza kolegium wiązek” – próbując ochronić wpływ były bardzo zdewastowane, a remont Kościoła katolickiego na Ukrainie. przebiegał pod nadzorem służb kon- I ksiądz Cieński próbuje... W pocie serwatora zabytków. Zamierzenia ks. Tablica w kościele w Złoczo- czoła chce zasłużyć na specjalną Leszka Pańkowskiego zrealizował wie łaskę papieża. Utrzymując rozbie- z rozmachem i niebywałą sprawno- cieszyło się szacunkiem wśród ary- gane stado parafian”. ścią ks. Michał Hołdowicz. Jest już stokracji burżuazyjnej Polski i Za- Rosnący autorytet tego wybitne- odrestaurowana elewacja, wyremon- chodniej Ukrainy. Ale nie działalno- go kapłana wzbudzał zaciekły gniew towano i udostępniono na kancelarię ścią dla szczęścia ludzi wsławili się komunistycznych funkcjonariuszy. parafialną, mieszkanie ks. proboszcza Cieńscy, tylko swoimi rodowymi zam- Jego współpracownicy byli prze- Bratanek ks. bpa Jana Cieńskiego Tadeusz Cieński roz- i ks. wikariuszy, pokoje gościnne – po- kami i olbrzymimi latyfundiami. Przez śladowani, aresztowani, wywożeni mawia z osobami, które znały jego stryja mieszczenia na parterze. Ks. Michał, długie lata pola, lasy, rzeki, gorzelnie, do łagrów. A on sam był szykano- który z wykształcenia jest również młyny, a także spracowane ręce na- wany. Ks. Jan Cieński opiekował zwoliła przetrwać w warunkach pod- mania się. Widocznie, magnetyzm uprawnionym budowlańcem, umie- jemnych robotników przynosiły Cień- się również duchownymi unickimi. ziemia temu Kościołowi. tego miasta, nie jest uzależniony od jętnie nadzoruje prace i pozyskuje skim ogromne dochody. Rewolucyjne Pomagał księżom, którzy po śmier- Postać księdza biskupa Cień- obecnej jego urody. A jednak Zło- środki na ich realizację. Dzieło ks. przemiany w życiu Zachodniej Ukra- ci Stalina wrócili z Syberii. Kościół skiego zaczyna być otaczana na Za- czów ogniskuje wyobraźnię wielu biskupa Jana Cieńskiego w zadzi- iny zmusiły członków hrabiowskiej greckokatolicki był w tym czasie chodniej Ukrainie coraz większym jego byłych mieszkańców. W Krako- wiający sposób się rozwija. Kościół rodziny do zmiany rodzaju zajęcia. W szczególnie zaciekle tępiony na Za- kultem. Jego kanoniczny następca wie, w Bielsku-Białej, w Gliwicach, w Złoczowie się umacnia, przybywa ten sposób hrabia Jan został skrom- chodniej Ukrainie, tych księży, którzy na parafii w Złoczowie ks. Leszek w Londynie, w Grodkowie, we Wro- wiernych, dla których ks. biskup jest nym księdzem Kościoła katolickiego. nie przeszli na prawosławie – skazy- Pańkowski zorganizował w 10. rocz- cławiu i w Oławie, z którą to, nawet orędownikiem spraw wnoszonych Ale dostawszy dyplom magistra teo- wano na wieloletnie więzienie. Taką nicę śmierci utajnionego biskupa zawarł Złoczów umowę o współpra- przez nich do Boga! Bo przecież wie- logii, były hrabia nie zmienił swoich cierniową drogę przeszli między in- podniosłą uroczystość poświęcenia cy partnerskiej – działają członkowie rzą w to głęboko, że stoi po prawicy nowego dzwonu o imieniu Jan! „Światowego Stowarzyszenia Rodzin Ojca tajny biskup ze Złoczowa. Dzwon ufundowany został ze i Przyjaciół Ziemi Złoczowskiej”. Na 27 grudnia, w Złoczowie zbiórki pieniężnej, przeprowadzonej Diaspora złoczowska organizuje przewidziane są uroczystości upa- wśród Ukraińców i Polaków. Wyko- festiwale kultury polskiej, obchody jubi- miętniające 20. rocznicę śmierci (26 nany został w Polsce. Od tej pory, leuszu Gimnazjum im. Króla Jana So- grudnia 1992 r.) tajnego biskupa ze dzwon „Jan Cieński” wzywa ludzi do bieskiego, wydaje książki o tematyce Złoczowa. kościoła, do Boga! Przemawia do na- szych wschodnich sąsiadów mową, która dla wierzących jest zrozumiała, Modlitwa za wstawiennictwem szlachetnym dźwiękiem przypomi- na o modlitwie. Miasto, które teraz ks. bpa Jana Cieńskiego nierozerwalnie kojarzone jest z jego (do prywatnego odmawiania) postacią, powstało w XVI wieku, Najwyższy i chwalebny Boże, Ty w swojej odwiecznej mądrości udzieliłeś bi- zbudowane wokół warownej rezy- skupowi Janowi Cieńskiemu daru niezachwianej wiary w trudnych czasach dencji, wzniesionego przez ojca życia Kościoła. On całym sercem ukochał Kościół i starał się by i inni Go też króla Jana III Sobieskiego Jakuba, miłowali. To on Twoją mocą przeprowadzał swe owce ciemną doliną, dodając zamku. Była to typowa dla kreso- im otuchy. Proszę Cię Panie, udziel mi za jego wstawiennictwem łaski, o któ- wej prowincji miejscowość, w której rą pokornie proszę (…), aby chwała Twojej świętości, objawionej w pokornej zamieszkiwali w przewadze Ormia- służbie swego Pasterza rozbrzmiewała przez pokolenia. Który żyjesz i królu- nie i Żydzi. Miał Złoczów również w jesz na wieki wieków. Amen. Grób ks. bpa Jana Cieńskiego swojej historii słynnego cadyka. Tutaj

50 państw. Przewodniczący jury sławy Niewiadomskiej. Laureatka Do Niemodlina na karpika Jan Frąckiewicz ogłosił zwycięzcę jest właścicielką i szefem kuchni „Karpika 2012”. Został nim Grigorij restauracji „W starym młynie” w Oficjalna delegacja z Doliny wybrała się do miasta partnerskiego Niemo- Kac z Izraela. Wyróżnione zosta- Niesłuchowicach. Po ogłoszeniu ły prace artystów z Belgii, Ukra- zwycięzcy oraz wszystkich wyróż- dlina na X międzynarodowy konkurs rysunku satyrycznego „Karpik 2012”. iny, Rumunii i Polski. Ceremonię nionych mistrzów białego fartuszka Konkurs zapoczątkowano w 2003 roku, a imprezą towarzysząca mu nagrodzenia zakończył występ i czepka do degustacji przystąpił kabaretu „Koń Polski”. Po impre- burmistrz Niemodlina Mirosław jest… dodatek kulinarny. Corocznie na konkurs nadsyłane są setki rysun- zie w Centrum Kultury zostały Stankiewicz. Obecni mieli nieby- ków, tematyką których jest najpopularniejsza w regionie ryba – karp. odsłonięte pamiątkowe tablice z wałą okazję spróbować najróżniej- wygrawerowanymi pracami zwy- szych dań rybnych, a jednocze- SABINA RÓŻYCKA ski regionalny ośrodek wędkarski Impreza rozpoczęła się od nagro- cięzców. Otwarcia dokonali sami śnie ubawić się oglądając rysunki „Opolszczyzna”, polskiego towarzy- dzenia uczestników konkursu ry- autorzy. satyryczne. Imprezie patronowali „Przed ogłoszeniem wyników stwa hodowców ryb, Agencji Restruk- sunku satyrycznego. Aby podkre- W holu centrum odbyła się rów- burmistrz Niemodlina, starostwo konkursu goście mieli możliwość turyzacji i Modernizacji Rolnictwa ślić tematykę konkursu, jury zja- nież uroczystość ogłoszenia zwy- powiatowe, wojewoda opolski z spróbować dań przygotowanych w i Agencji Rynku Rolnego” – czytamy wiło się na scenie w strojach węd- cięzcy IV polsko-czeskiego konkur- partnerami z wojewódzkiego to- czasie polsko-czeskiego konkursu w informacji Rady miasta Doliny. karskich, ze sprzętem rybackim w su dań rybnych. Przewodniczący warzystwa wędkarskiego, a także dań rybnych i zapoznać się z infor- Konkurs podsumowywano w ręku. Na konkurs wpłynęło ponad jury Jan Kuroń ogłosił zwycięzcę przedstawicielami obu Agencji. macją przedstawioną przez opol- Niemodlińskim Centrum Kultury. 450 prac 202 karykaturzystów z – pasztet z karpia autorstwa Bogu- KG 40 sprzedał diabłu swą duszę 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com PAN TWARDOWSKI Od dziecka opowiada się nam bajki o tym trochę dziwnym, trochę śmiesznym, ale i trochę strasznym szlachcicu, który w zamian za możliwość korzystania z magii sprzedał diabłu swoją duszę, a później obficie czerpał z zasobów wiedzy tajemnej ani W noc wigilijną, w blasku świec myśląc oddać to, za co diabeł od dawna już zapłacił. Pan Twardowski duszy nie od- melodia kolęd płynie w mrok. dawał i diabeł musiał sobie samodzielnie tę duszę z Twardowskiego wyrywać. Odbyło Niech Wam przyniesie radości moc się to, jak Państwo pamiętacie, w dość dziwnym miejscu. W karczmie, która nazywała i wiele szczęścia się „Rzym”. Zawsze nie dawało mi spokoju, dlaczego to miał być akurat Rzym? w nowy rok.

SZYMON KAZIMIERSKI „oczu”! Wtedy magię studiowało się Jana Twardowskiego, królewskiego tekst na uniwersytecie i nie ma się cze- alchemika i astrologa. Wikipedia ilustracje mu dziwić, że nocami baby latały na Jego doświadczenia alchemicz- podręcznik magii. Pan Twardowski Najskromniejszy, bo tylko chłopski miotłach ponad miastem. ne, dokonywane koło Krakowa, na sam napisał dwie książki i rozpra- strój krakowski, nawet dzisiaj kosz- Tłumaczono nam, że przebiegły Na studiach poznał się i zaprzy- tak zwanym Zakrzówku, doprowa- wę naukową, poświęconą magii. tuje majątek. Najbiedniejsza warstwa pan Twardowski, chcąc okpić diabła, jaźnił z polskim studentem, Fran- dziły pewnej nocy do ogromnego Wszystkie te prace również zaginę- społeczna w ówczesnej Polsce mogła wymyślił na miejsce oddania duszy ciszkiem Krasińskim, późniejszym wybuchu. Eksplozja została uznana ły. Podejrzewa się, że ktoś celowo sobie jednak na taki strój pozwolić. miasto dalekie, do którego ani myślał sekretarzem króla Zygmunta Augu- za pojawienie się diabła i dała po- usuwał ślady po magu Zygmunta Stroje bogatych mieszczan i szlachty pojechać. Ale o tym Państwo prze- sta, podkanclerzym koronnym i bi- czątek opowieściom o sprzedaniu Augusta. Jak się zaraz przekonamy, ledwo dały się nosić, tak były ciężkie cież wiedzą i bez mojego pisania. skupem krakowskim. Ta znajomość duszy, cyrografie podpisanym krwią likwidatorom nie wszystko udało się od złota i drogich kamieni. Nadal jednak nie wiadomo, dlaczego w odpowiednim czasie otworzy Lau- i takie tam… zlikwidować. Czas pobytu w Polsce pana niby miał to być Rzym, a nie Paryż, rentiusowi wejście na dwór polskiego Obecnie miejsce to, zwane „Skał- Twardowskiego, to jednocześnie czy Londyn. Czy wiecie Państwo, króla. Zostanie królewskim wróżbitą ki Twardowskiego”, uważa się za świetność i zbliżająca się zapowiedź zbliżającej się katastro- dlaczego Rzym? Bo właśnie w karcz- i astrologiem. Dostanie dworską sy- dawny kamieniołom, więc być mogło, katastrofa fy. Ryba, jak wiadomo, zaczyna się mie „Rzym” mordercy dopadli Twar- nekurę, stanowisko podkoniuszego że pan Twardowski celowo użył jakie- Czas pobytu w Polsce pana psuć od głowy. dowskiego. W encyklopedii można królewskiego, a to wiązało się z pen- goś znanego sobie środka wybucho- Twardowskiego, to najlepszy czas przeczytać: sją wypłacaną mu z dworskiej kasy. wego, by odsłonić złoża kamienia, dla państwa polskiego. Już chyba Zygmunt August „Mystki – Rzym”. – Wieś w Pol- W finansowych zapiskach polskiego nadającego się do eksploatacji. nigdy Polska nie będzie tak wielka, a „choroba francuska” sce położona w województwie pod- dworu figuruje w latach 1549–1571 Jan Twardowski miał w biblio- tak zamożna i tak potężna. 1 lipca W roku 1530, włoski doktor laskim, powiecie wysokomazowiec- „Dominus Dhur” (pan Dhur) pobiera- tece Uniwersytetu Krakowskiego 1569 podpisano Unię Lubelską, czyli Fracastro, kolega akademicki Miko- kim, w gminie Wysokie Mazowieckie. jący należne mu wypłaty. Dhur zmie- swoją ulubioną książkę, którą stu- ostateczne połączenie Polski i Litwy. łaja Kopernika, (który był przecież Wieś Mystki od wieków leżała przy nia nazwisko na polskie. Durus, to po diował bardzo często i bardzo pil- Do Polski przechodzi: Podlasie, Wo- lekarzem, a astronomią zajmował szlaku prowadzącym do Knyszyna. łacinie twardy. Powstaje skojarzenie nie. Zaczęto ją nazywać „książką łyń, Podole i cała Ukraina. Polska nie się tylko wieczorami), napisał po- Tuż obok wsi znajdowała się karcz- niemieckiego Dhur, poprzez łacińskie Twardowskiego”. Książka Twardow- tylko jest wielka, ale jest też bogata. emat pod tytułem „Syphilis sive ma nazywana „Rzym”! – „Ta karcz- Durus, do polskiego – Twardy, a jesz- skiego zaginęła. Szkoda, bo to był Skarby króla Zygmunta przyćmie- morbus Gallicus”. Choroba francu- ma, Rzym się nazywa!” cze lepiej – Twardowski. I już mamy według Twardowskiego, najlepszy wają skarbce tureckiego sułtana. ska, w Polsce zwana też chorobą To karczma „Rzym” była praw- warszawską (!), została więc w dziwa? Nie bajkowa? – To pan Twar- medycynie opisana i to od razu w dowski był postacią prawdziwą? Nie formie poematu. Czas na to był już bajkową? – To opowieści o panu najwyższy, jako że choroba francu- Twardowskim zawierają w sobie ska, w otoczeniu innych, nie mniej przygody autentycznego człowieka ważnych, podobnych chorób, try- sprzed stuleci? umfowała na wszystkich dworach Tak. Karczma „Rzym” była praw- królewskich całej Europy. Polacy dziwa. Twardowski był postacią praw- zawsze chcieli być europejscy, dziwą, choć jego nazwisko było przy- więc szybko dołączali do czołówki brane. Opowieści o przygodach Twar- najbardziej zaawansowanych. dowskiego po części są prawdziwe. Królowa Bona bardzo dbała o Wiele przygód pana Twardowskiego edukację syna. Pani Diana di Cor- zostało wymyślonych i przydanych dona, starsza, ale za to oblatana mu dopiero po latach, powoli zmie- pani z otoczenia królowej, miała niając pana Twardowskiego w postać pokazać królewiczowi „na co kro- z bajki dla małych dzieci. Wydarzenia wa rogi ma”. Królewicz odbywał też prawdziwe i prawdziwe przygody zajęcia praktyczne z Weissówną, pana Twardowskiego na pewno nie panną z miasta Krakowa. Jako tako nadają się do opowiadania dzieciom. podszkolonego królewicza w roku Mystki – Rzym nie wyróżnia się 1543 ożeniono, trochę na siłę, z Elż- niczym od innych, sąsiednich wsi. bietą, córką cesarza austriackiego. Trudno powiedzieć, czy jej miesz- Elżbieta, nieszczęsna kobieta, cięż- kańcy wiedzą, co się tu wydarzyło ko chora na padaczkę, nadawała się przed 434 laty. To tutaj stała karczma tylko na pobyt w szpitalu, a nie na „Rzym”. To z tej karczmy zamasko- żonę młodego króla. Zygmunt bał wani „diabli” wywlekli Jana Twardow- się jej ataków. Brzydził się nią, jako skiego, czarnoksiężnika i astrologa. kobietą. Poszedł więc „na całość” ze Po tym porwaniu, Twardowski znik- wszystkimi innymi, które mu się tyl- nął bez śladu. Po prostu – „diabli go ko nawinęły. Zaczął chyba wręcz ko- wzięli”. lekcjonować choroby weneryczne. Po odchorowaniu kilku takich cho- Prawdziwe koleje życia rób on, który miał właśnie spłodzić pana Twardowskiego królewskiego potomka, by przeka- Urodził się w Norymberdze w zać mu koronę polskiego imperium, roku 1515. Jego rodzina od dawna okazał się kompletnie bezpłodny. utrzymywała stosunki handlowe z Wciąż od nowa próbował, ale nic z kupcami Krakowa. W roku 1532 zo- tego nie wychodziło. stał przyjęty na uniwersytet w Wit- tenberdze. Nazywał się zwyczajnie Zygmunt August i po prostacku. Lorenz Dhur. Bardzo i Barbara Radziwiłłówna musiał nad tym boleć, bo wzorem Jeszcze za życia swej żony ówczesnej mody, uznającej łacinę poznał wdowę po wojewodzie wi- jako środek na nobilitację, zamienił leńskim, Gasztołdzie, Barbarę Ra- się na Laurentiusa. Studiował ma- dziwiłłównę. Pomimo tego, że pani gię, astrologię i inne nauki tajem- miała złośliwy przydomek, urobiony ne. Proszę nie robić tak zwanych Pan Twardowski i diabeł. Rysunek Michała Elwiro Andriollego uszczypliwie od nazwy urzędu Wiel- 41 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) kiego Księcia Litwy – „magna mere- Zapalono świece. Twardowski Giżanka zamkowej piwnicy. Wciąż jednak trix Lithuaniae” (wielka k. Litwy), król ustawił magiczne lustro. Jakiś czas Pojawiła się na dworze bardziej brakuje nam odpowiedzi, dlaczego oszalał na punkcie Barbary. Zako- trwała czarnoksięska procedura. za sprawą Żyda Idzima, dostawcy tak się stało? chał się w Barbarze na śmierć i życie. Nagle w lustrze pojawiło się odbicie dworskiego, niż braci Mniszchów. Królowa Bona robiła wszystko, żeby królowej, a za chwilę postać królowej Król oczywiście od razu oszalał, tym Ucieczka uchronić syna przed małżeństwem ukazała się w komnacie. Król z krzy- razem dla Giżanki. Ona, jej matka, Można się domyślać dokąd ucie- z Barbarą. Po śmierci Barbary zo- kiem rzucił się w jej kierunku, łamiąc jej szwagier Szabłowski i Żyd Idzim kał Twardowski. Na pewno starał stała nawet oskarżona o jej otrucie, przyjęte uprzednio zobowiązanie. zaczęli rządzić na Wawelu. Rządzili się schronić u swego przyjaciela, a Zygmunt August, gotów zarżnąć Zjawa zniknęła. Król utracił przytom- tak, bez mała, trzy lata. To od nich, biskupa Krasińskiego. Musiał więc własną matkę, gdy ta stawała mu na ność i upadł na podłogę. Trzeba było nie od bezwolnego już króla, zale- uciekać z Knyszyna do Krakowa. przeszkodzie, po śmierci chorej żony, wołać medyka. żeć zaczęło dosłownie wszystko. Dlaczego uciekał? Czyżby też coś w roku 1547 potajemnie bierze ślub Świadkami tego wydarzenia było Wreszcie miara się przebrała. Kil- ukradł zmarłemu królowi i teraz oba- z Barbarą. Wszyscy są przeciwko kilka osób. Wszyscy z całym przeko- koro szlachty z Korony i Litwy zało- wiał się, że mu to odbiorą? Czy wte- temu małżeństwu, ale król wymusza, naniem twierdzili, że widzieli królową. żyło spisek. Cała kamaryla Giżanki dy miałby czelność udawać się pod Marzeń o które choć dopiero w roku 1550, korono- Późniejsze zarzuty pod adresem miała zostać zabita. Ktoś doniósł o opiekę biskupa? warto walczyć. wanie Barbary na królową Polski. Z obu Mniszchów, że na czas seansu, tym królowi i ten, chcąc ratować ko- A jeśli było coś stokroć gorsze- Radości, którymi tego małżeństwa też nie ma dzieci. będąc w zmowie z Twardowskim, chankę, wysłał ją i całą jej rodzinę go? Może pan Twardowski niczego Bo być nie może. Barbara zaczyna podstawili królowi byłą zakonnicę, do swego Knyszyna, który zawsze nie ukradł, a TYLKO był świadkiem warto się dzielić, chorować. Coraz ciężej. Unosi się Barbarę Giżankę, bardzo podobną wydawał się królowi jego najbardziej jak… zamordowano króla!? Och! przyjaciół nad nią smród, w atmosferze które- do zmarłej królowej i przebraną w jej prywatną ostoją. Sam wyjeżdża do Wtedy by dopiero za nim pogonili! z którymi warto być go, tylko król potrafił z nią wytrzymać. szaty, chyba nie są prawdziwe. Rze- Knyszyna niedługo po nich. Król Prawda? – Bo też, proszę Państwa, Najnowsze badania naszych lekarzy czywiście. Obaj bracia sprowadzili wybrał się w drogę pomimo tego, ostro za nim pogonili! i nadziei bez której oparte na zachowanych zapiskach później królowi Giżankę, ale w czasie że był chory. Ale czy on kiedyś na- Sejm powołał komisję do zba- nie da się żyć. ówczesnych kronikarzy, skłaniają do dania wypadków, zaistniałych na diagnozy, że objawy choroby na jaką zamku w Knyszynie. Świadczy to zapadła, nie brały się z zastarzałego o podejrzeniach, jakie już od razu magiczne sztuki czyniąc, teraz prze- syfilisu, o jaki była wcześniej podej- musiały się pojawić. Z prac komisji znaczone jest na służbę Bogu. rzewana, a raczej mogły to być po- wiemy co nieco o tej śmierdzącej wikłania po byle jak, w nie sterylnych sprawie. Nie wiemy wszystkiego! „Dzieje” lustra warunkach przeprowadzonej aborcji. Sejm postanowił bowiem ukręcić Samo lustro ma wymiary 56 x Barbara umarła w roku 1551 sprawie łeb i dlatego oficjalnej wersji 46,5 cm. Wykonane zostało podobno i pochowana została w katedrze orzeczenia komisji nie można się ni- w Norymberdze w XVI wieku przez wileńskiej. Król szalał, płakał, za- gdzie doszukać. Jeśli ktoś myśli, że niemieckich alchemików. Wielu twier- mykał się przed ludźmi na swoim wciskano nam ciemnotę dopiero od dzi, że lustro jest dużo, dużo starsze. ukochanym zamku w Knyszynie, czasów Józefa Stalina, to, napraw- Gładź lustra nie jest szklana. Jest… warowni na Podlasiu, zagubionej dę, w wielkim jest błędzie. metalowa. Wykonana z jakiegoś sto- wśród dziewiczych lasów pogra- O Twardowskim starano się pu metali, o którym nikomu z nas na- nicza Polski i Litwy. Pomimo tych zapomnieć. A skoro nie dało się za- wet się nie śniło. Stop musi być dość rozpaczy, w roku 1553 ożenił się z pomnieć, to chociaż przeniesiono kruchy, bo lustro jest pęknięte. Mówi siostrą pierwszej żony, Katarzyną jego postać do bajek i legend. Po się, że lustro stłukł Napoleon Bona- Habzburżanką. I horror! Katarzyna prawdziwym Twardowskim zostało parte. Gdy Napoleon dowiedział się okazała się też chora na padaczkę! jednak coś jak najbardziej realnego. o lustrze Twardowskiego, koniecznie – A niby, czego się spodziewał, że Bynajmniej nie bajkowego. Właści- chciał zobaczyć w nim wróżbę dla tak zapytam z przekąsem? wie łatwe to jest do obejrzenia. przygotowywanego właśnie przez siebie ataku na Rosję. No i podobno Królewskie szaleństwo Lustro Twardowskiego nawet zobaczył! Wściekły za to, co Bieda, bo król znowu zostawia Nie wiem, czy mi ktoś uwierzy, zobaczył, Napoleon trzasnął pięścią żonę i zaczyna „żyć tą chętką: dużo, ale po Twardowskim pozostało jego w lustro, powodując jego pęknięcie. byle jak i prędko”. Bieda, bo król magiczne lustro, za pomocą którego Tak dziękują cesarze za prawdziwe ogarnięty seksualną manią, zaczyna wywołał ducha Barbary Radziwiłłów- wróżby. Nigdy o tym nie zapominaj- się powoli staczać. Wchodzi w ukła- ny. Każdy może sobie to lustro obej- my. dy z obwiesiami, wręcz sutenerami. rzeć. Znajduje się ono w Węgrowie, Jeszcze przedtem, zaglądał do Kochanki sprowadzają mu na za- w zakrystii Bazyliki Mniejszej parafii lustra król Stanisław August Ponia- mek, pokojowiec Kniazik i piwniczny pod wezwaniem Wniebowzięcia towski. Miał w nim zobaczyć to, co Jakub… Pan Twardowski wzywa ducha Barbary Radziwiłłówny, NMP oraz św. Piotra i Pawła. Wę- niebawem zobaczyli wszyscy Po- To jest Polska. Kraj wolny i to- obraz Wojciecha Gersona grów, to takie niezbyt duże miasto lacy. Zaglądał tam również przed lerancyjny. W Polsce przymyka się powiatowe na Podlasiu. Skąd tam lu- Powstaniem Listopadowym generał oko na coś, za co gdzie indziej grozi seansu Giżanka przebywała jeszcze prawdę był zdrowy? On zawsze był stro Twardowskiego? Zaraz wszyst- Skrzynecki. Wiadomo, co zobaczył. spalenie na stosie. Król jednak wy- w klasztorze. Trudno uwierzyć, by chory. Z królem do Knyszyna jedzie ko wyjaśnię. Trudno teraz ustalić, w Wreszcie ktoś wpadł na pomysł raźnie zaczynał przeginać. Zaczął z wymknęła się z klasztoru do zamku Twardowski. Musiało tak być, skoro jakich odbyło się to okolicznościach, powieszenia lustra wysoko, ponad zamku robić sobie… no wiecie co. na czas seansu, by za chwilę, nie bu- Twardowski niedługo będzie uciekał ale Twardowski oddał na przecho- wejściem do zakrystii. Teraz właśnie Królewskie wyczyny seksualne po- dząc niczyich podejrzeń, wemknąć z Knyszyna. Bo w Knyszynie dojdzie wanie, lub może podarował, swoje wisi ono tak wysoko, gwarantując, mieszane ze skamłaniem za zmarłą się do klasztoru z powrotem. Trzeba do strasznych wydarzeń. magiczne lustro biskupowi i przyja- że już nikt nie będzie mógł do nie- Barbarą, prawie każdego na dworze zrozumieć, że po szoku, jakim było Wiemy, że król umiera nagle na cielowi, Franciszkowi Krasińskiemu. go zaglądać. Dziwne wrażenie robi doprowadzały już do furii. Szalona dla świadków seansu zetknięcie się zamku w Knyszynie 7 lipca 1572 roku. Po zaginięciu Twardowskiego, lustro magiczne lustro w katolickiej świą- niby rozpacz po śmierci ukochanej z działaniem magii, ludzie, chcąc za- Natychmiast, z chwilą jego śmierci, znajdowało się w dobrach rodziny tyni, ale Kościół znajduje się w sy- żony jakoś nie pasowała ludziom do chować zdrowie psychiczne, starali Giżanka i cała jej rodzina kradnie Krasińskich, aż do czasu, kiedy to tuacji przymusowej. Krępowała go obserwowanej u króla rozwiązłości, się znaleźć wyjaśnienie zgodne ze pieniądze i kosztowności króla. Jan Bonawentura Dobrogost Kra- przedtem wola fundatora, a obecnie przekraczającej nawet ówczesne, zdrowym rozsądkiem i widząc zja- Rozkradają i rozdrapują wszystko. siński, wojewoda płocki ufundował chyba dużo silniejsza od zetlałej wysokie normy. wę królowej woleli doszukiwać się w Dosłownie wszystko. Nawet pościel i wzniósł w Węgrowie w latach 1701- już woli, tradycja i historia. A lustro niej przebranej Giżanki. Bo jeśli nie ze śmiertelnego łoża Zygmunta Au- 1709 kościół, obecną Bazylikę Mniej- wciąż jeszcze działa. Jest aktywne, Duch Barbary byłaby to Giżanka, pozostawał im gusta. Nieboszczyk leży nagi, bo nie szą. Fundator przeznaczył zakrystię a więc niebezpieczne. Pomysł był wariacki, ale należy tylko czysty horror, którego nie dało ma go czym choćby tylko okryć. Co kościoła na miejsce dla magicznego Ostatnio powaliło jakiegoś radie- go rozumieć w kategorii gestu to- się znieść. Osobiście jestem przeko- najbardziej dziwne, gdy król umiera, lustra czarnoksiężnika Twardow- stetę, badającego lustro przy użyciu nącego, łapiącego się brzytwy. W nany, że Twardowski wywołał auten- pan Twardowski rzuca się do panicz- skiego, licząc na to, że siła świętości specjalistycznych urządzeń. Chło- nocy z 7 na 8 stycznia 1569 roku, tyczną zjawę królowej. Widziałem po- nej ucieczki. Za nim rusza pościg. zatamuje diabelstwo, tkwiące w prze- pa ledwo odratowało sprowadzone za namową braci Jerzego i Mikołaja dobne doświadczenia, wykonywane Doganiają go, gdy odpoczywa w klętym zwierciadle. do kościoła pogotowie. Gdy odżył, Mniszchów, dworzan królewskich, przy pomocy lustra, tylko nie mówiło karczmie Rzym koło Wysokiego Ma- Lustro musiało nieźle „rozrabiać” u twierdził z przekonaniem, że takiej pan Twardowski podjął się, używa- się wtedy o metodzie Twardowskie- zowieckiego. Wywlekają z karczmy Krasińskich, bo, dodatkowo, pan wo- energii jeszcze nie widział. Po tym jąc magii, wywołać ducha Barbary go, ale o metodzie żyjącego obecnie i uwożą gdzieś ze sobą. Porwany jewoda płocki kazał otoczyć je czarną incydencie zabroniono komukolwiek Radziwiłłówny. Jedyny warunek, w Stanach Zjednoczonych doktora przez dziwaczne demony w szla- drewnianą ramą, zbitą gwoździkami, zbliżać się do lustra. Ale pooglądać jaki czarnoksiężnik postawił, był Moody’ego. Moody bynajmniej nie checkich kontuszach, Twardowski wyjętymi z trumny jakiegoś świętego. go sobie z dołu, w zakrystii, nadal taki, że król, Boże broń, nie będzie pretendował do autorstwa metody, ginie bez śladu. Na obwodzie ramy umieszczono ła- wolno, z czego korzysta corocznie próbował podchodzić do zjawy i nie twierdząc, że stosuje się do przepi- Wiadomo, że pan Twardowski ciński napis: Luserat hoc speculo ma- wielu turystów. będzie próbował jej dotykać. I król sów używanych w starożytnej Grecji. musiał skończyć w jakimś dole już gicas Twardowius artes, lusus at iste Jeśli kiedykolwiek będziecie w się na to zgodził. Ale gdy przyszło Zdaje się, że obaj, Twardowski i Mo- przygotowanym dla niego w lesie, Dei versus in obseqvium est. Czyli: Węgrowie, nie zapomnijcie. Bazylika co do czego… ody, czerpali z jednego źródła. albo też wykopanym na dnie jakiejś Bawił się tym lustrem Twardowski, Mniejsza. Każdy was zaprowadzi. 42 Okruchy historii 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Gdzie jest złoto III Rzeszy? W nr 19 Kuriera Galicyjskiego opublikowaliśmy materiał ze Spotkania Ossolińskiego we Lwowie o wojennych losach ołtarza Wita Stwosza. Niemcy obok cennych dzieł sztuki również, a może przede wszystkim, poszukiwali złota. I tu gromadzili wszystko – od sztabek po koronki zębów. Zbierali to wszędzie i skrzętnie gromadzili. Udało się odzyskać część tych bogactw. Gdzie jest reszta? Czy tą tajemnicę kierownictwo NSDAP zabrało ze sobą do grobu? A może jest inaczej? KRZYSZTOF SZYMAŃSKI dokonywano wymiany zagrabione- tekst go złota na walutę, a za pośrednic- archiwum zdjęcie twem tutejszych banków rozliczano olbrzymie transakcje zakupu su- Naziści zgromadzili nieprzebra- rowców wojennych. Szwajcaria pro- ne bogactwa. Grabili podbite kraje dukowała także dla Niemiec broń i i skazanych na zagładę Żydów. Do amunicję. dziś nieznany jest los sporej części Na dwuznaczną rolę państwa skarbu III Rzeszy. Gdzie go szukać? szwajcarskiego zwrócił pod koniec W opuszczonych kopalniach czy na 1943 r. uwagę Carl A. Spatz, do- tajnych kontach w szwajcarskich wódca operującej w Europie ame- bankach? rykańskiej 8. Armii Lotniczej. Był Pieniądze hitlerowców to jedna wściekły z powodu utraty nad neu- z największych tajemnic II wojny tralnym terytorium kilku zbłąkanych światowej. Przez lata była chroniona bombowców. W liście do Cordella przez tych, którzy na wojnie i służbie Hulla, sekretarza stanu USA, Spatz dla Hitlera się wzbogacili, i przez tych, skarżył się, że naloty na niemieckie którzy zagarnęli zaginione skarby obiekty przemysłowe mają nieza- Trzeciej Rzeszy. Dlatego w opowie- dowalającą skuteczność, gdyż naj- ściach o latach 1939-1945 pieniądze ważniejsze fabryki są rozlokowane pojawiają się rzadko. Kradzież towa- na terenie Szwajcarii, która mimo rzyszyła nazistom od pierwszych do neutralności, zachowuje się wobec ostatnich dni władzy. Bez rabunku nie USA agresywnie i nieprzychylnie. byliby w stanie przez pięć lat prowa- Od połowy 1943 r., po klęsce dzić wojny niemal z całym światem. pod Stalingradem i na Łuku Kur- Na koniec zaś, bez skradzionych pie- skim, nazistowscy dygnitarze zaczę- niędzy nie mogliby uciec z Europy Zasoby Banku Rzeszy zgromadzone w kopalni soli Keiserode (Zbiory: US National Ar- li przenosić z Niemiec do Szwajcarii i urządzić sobie dostatniego życia. Ile chive) zarobione na wojnie i okupacji pie- ze skarbu Trzeciej Rzeszy pozostaje niądze. Przemysłowcy i koncerny, jeszcze do odkrycia? To pytanie do wysłane do Wielkiej Brytanii, jeszcze Obsługę finansową Holokaustu, a z Mittenwald doszło zapewne także takie jak Bosch, Siemens i Krupp, dziś nie znalazło odpowiedzi. Nie przed wybuchem wojny sprowadzono zarazem pranie pieniędzy pochodzą- w 1945 roku. za pośrednictwem Szwajcarii prze- ma też odpowiedzi na drugie: gdzie z powrotem na żądanie marionetko- cych z mordu zapewniał Reichsbank. Zapewne, bo tym razem znalezi- syłali miliony marek do filii swoich tych skarbów szukać? W zasypa- wego rządu Protektoratu Czech i Mo- Na podstawie specjalnej umowy z sko otoczono tajemnicą. Amerykanie zakładów w Ameryce Łacińskiej, nych sztolniach i opuszczonych ko- raw. Belgia próbowała ratować swoje Wydziałem Gospodarczo-Administra- znaleźli tam ponoć 728 sztab złota, najróżniejsze niemieckie instytucje, palniach czy na tajnych kontach w złoto, wywożąc je do Francji. Jednak cyjnym SS, odpowiedzialnym za za- złote monety, waluty, reichsmarki np. RSHA czy ministerstwo spraw szwajcarskich bankach? po upadku Paryża reżim Vichy, chcąc rządzanie obozami koncentracyjnymi i matryce do ich druku. Część skarbu zagranicznych, tworzyły w Szwajca- Pierwszymi ofiarami grabieży chronić własne aktywa, belgijskie wy- i obozami zagłady, Bank Rzeszy zo- stanowiły aktywa Reichsbanku. Nie rii tajne fundusze. stali się niemieccy Żydzi. Po wpro- dał hitlerowcom. bowiązany był wprowadzać do obrotu wiadomo do dziś, czy skarb z Mitten- W 1944 r. na rozkaz Heinricha wadzeniu w 1935 r. ustaw norym- Los belgijskiego złota pokazuje, banknoty, papiery wartościowe, złote wald został ukryty w ramach jakiejś Himmlera zniesiono zakaz wywozu berskich stracili firmy, konta i nie- jak Niemcy „prali” skradzione aktywa, zęby, biżuterię, futra oraz wszelkie oficjalnej operacji, czy był prywatnym kapitałów z Rzeszy, a strumień prze- ruchomości. Po anszlusie Austrii by móc wprowadzić je do legalnego inne łupy zdobyte przez przemysł szabrem wyższych oficerów i hitle- lewów zamienił się w rwącą rzekę. Trzecia Rzesza po raz pierwszy obiegu i finansować wojenne wydat- śmierci. rowskich dygnitarzy, zbierających Tajne służby USA i Wielkiej Bryta- sięgnęła po majątek całego pań- ki. Większość banków zmuszono Wartość majątku zagrabionego fundusze na rozpoczęcie nowego nii, zdając sobie sprawę, iż aktywa stwa. Niemcy zlikwidowali Austriacki do sporządzenia pisemnego trans- Żydom i wprowadzonego do legalne- życia po upadku III Rzeszy. trafiające z Niemiec do Szwajcarii Bank Narodowy, a jego aktywa – 78 feru złota do Reichsbanku. Wobec go obrotu finansowego jest niezna- W 1945 i 1946 r. Amerykanie pochodzą z rabunku, próbowały śle- ton złota o ówczesnej wartości 100 niezgody władz tamtejszego banku na. Jednak tylko w 1943 r. i podczas i Brytyjczycy wykryli jeszcze kilka- dzić te transfery w ramach operacji mln dolarów (dziś byłby to miliard) centralnego na zalegalizowanie ra- jednej operacji „Reinhardt” (ekstermi- naście mniejszych i większych kryjó- o kryptonimie Safeheaven. Aliantom przejął Reichsbank. Był to ogrom- bunku, belgijskie złoto przewieziono nacji Żydów w Generalnym Guberna- wek ze złotymi i srebrnymi sztabkami, udało się ustalić, że w czasie woj- ny łup. Austriackie rezerwy złota aż do skarbca w Berlinie, przetopiono na torstwie) do depozytów SS wpłynęła monetami, drogimi kamieniami i go- ny Niemcy, poza oficjalną wymianą trzykrotnie przekraczały ówczesne sztabki typu niemieckiego, opatrzono równowartość ponad 40 mln dolarów tówką. Były to m.in. skarb Goeringa, handlową, ulokowali na tajnych rezerwy niemieckie. sygnaturami Reichsbanku i wybito (niemal pół miliarda według dzisiej- Himmlera, szefa Głównego Urzędu szwajcarskich kontach ponad 6 mld wsteczną datę: 1938 r. szej wartości). Bezpieczeństwa Rzeszy RSHA Ern- dolarów (dziś byłoby to ponad 60 Na ratunek sta Kaltenbrunnera, zrabowane z miliardów!). przed rabunkiem Złote zęby Zespół gorączki złota Węgier rezerwy srebra i złota. Ame- Prawnicza walka o odzyskanie Tego typu praktyka stała się re- Wkrótce III Rzesza uruchomiła Pytanie, ile z tych pieniędzy prze- rykanie swe sukcesy zawdzięczali majątku zagrabionego przez nazi- gułą przy okazji każdej kolejnej agre- nowe zbrodnicze źródło dochodów trwało II wojnę światową. 7 kwietnia specjalnym jednostkom stworzonym stów, a ukrytego w Szwajcarii trwa sji. Czechosłowacja, Wolne Miasto – Holokaust. Tym razem konfiskata 1945 r. żołnierze amerykańskiej 3. do poszukiwania i odzyskiwania do dziś. Chodzi nie tylko o złoto na- Gdańsk, Norwegia, Holandia, Bel- majątków żydowskich w podbitych Armii gen. Pattona w opuszczonej zrabowanych przez Trzecią Rzeszę zistowskie, ale o setki tysięcy kont gia, Jugosławia, Grecja, Albania, a krajach była jedynie pierwszym kopalni soli Kaiseroda w Merkers w skarbów. Nazwano je zespołami go- z oszczędnościami Żydów, których w końcu też Włochy – wszystkie te etapem gromadzenia aktywów na Turyngii odkryli nazistowski skarb o rączki złota. Ich uzbrojone konwoje krewni ocaleli z Zagłady. Szwajca- kraje zostały ograbione ze swoich re- specjalnie stworzonych kontach Re- wartości 315 mln dolarów. Pod zie- kursowały po całych Niemczech. rzy przez lata odmawiali im wypłat, zerw złota i walut. Był to zinstytucjo- ichsbanku, ostatnim było zdziera- mią zostało ukrytych m.in. 70 tys. Gorączka złota w okupowanych żądając niemożliwego, np. aktów nalizowany rabunek na niespotykaną nie ślubnych obrączek i wyrywanie worków Reichsbanku, a w nich po- Niemczech z końcem 1946 r. wyga- zgonu ludzi zagazowanych w komo- w historii skalę. złotych zębów zamordowanym w nad 250 ton złota zrabowanego w sła, a znalezisko Sayera było bodaj rach obozów koncentracyjnych. Trzecia Rzesza ukradła m.in. komorach gazowych. całej Europie. Amerykanie odkryli też ostatnim odkryciem zaginionych nazi- We wrześniu 1996 r. parlament równowartość ponad 25 mln dolarów „Wolno zabrać złoto i walutę” – tunel ze złożonymi tam dziełami sztu- stowskich skarbów, które ma w sobie szwajcarski postanowił wszcząć do- Czechosłowacji, 163 mln dolarów głosiły plakaty w warszawskim getcie. ki – bezcennymi obrazami i rzeźba- coś z przygodowych opowieści o po- chodzenie w sprawie wszystkich Holandii, 225 mln dolarów (głównie Oznaczały one mniej więcej tyle: nie mi. O odkryciu skarbu zadecydował szukiwaczach skarbów i skrzyniach transakcji finansowych z nazistami. belgijskich) zagarnęła po zwycię- zapomnijcie zabrać ze sobą pienię- przypadek. Dwaj żołnierze podwieźli złota poukrywanych w zapomnianych Jednocześnie Amerykanie zagrozili stwie nad Francją, 100 mln dolarów dzy i złota” – pisze Rachela Auerbach, do szpitala kobietę w ciąży, francuską kopalniach i jaskiniach. Rolę poszuki- zamrożeniem kont banków szwajcar- po zajęciu Włoch. W szczytowym autorka książki „Na polach Treblinki”. robotnicę przymusową. Od niej usły- waczy skarbów Trzeciej Rzeszy prze- skich afiliowanych przy Wall Street. okresie grabieży rezerwy złota Ban- Żydzi, sądząc iż są przesiedlani na szeli plotkę o kopalni pełnej złota. jęli prawnicy, miejscem poszukiwań Ostatecznie pod międzynarodowym ku Rzeszy przekroczyły 772 miliony wschód, starali się jak największą W latach 70. znany tropiciel za- stały się zaś niezamaskowane kry- naciskiem 18 sierpnia 1998 r. Szwaj- dolarów, czyli według obecnej warto- część swego majątku zamienić na ginionego nazistowskiego złota, Ian jówki górskie, a tajne konta w szwaj- caria podpisała międzynarodową ści grubo ponad 7 miliardów dolarów. poręczne, łatwe do transportu kosz- Sayer, wytropił dwie sztabki złota z carskich bankach. umowę, w której zobowiązywała się Tylko Polsce udało się wywieźć i ura- towności. Mieli ze sobą: wieczne pió- próbą Reichsbanku w skarbcu Bank do wypłaty potomkom ofiar Holokau- tować przed nazistami 75 ton złota ra ze złotymi stalówkami wypełnione of England. Okazało się, że odna- Szwajcarskie skrytki stu ćwierć miliarda dolarów w trzech z rezerw Banku Polskiego. zamiast tuszu brylantami, najróżniej- lezione w Anglii złoto było częścią Szwajcaria była hitlerowskim transzach. W 2001 r. 35 osób z 36 Czechosłowackie złoto, które sze szlachetne kamienie, perły, złote skarbu złożonego w Mittenwald w finansowym oknem na świat. Ode- krajów otrzymało pierwsze szwajcar- tuż przed upadkiem republiki zostało dolary i ruble, zabytkowe numizmaty. górach Bawarii. Do odkrycia skarbu grała podwójnie ponurą rolę. To tutaj skie odszkodowania. 43 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Drohobycz i Schulz w Warszawie Humor Tegoroczny listopad oficjalnie został ogłoszony w Polsce miesiącem Bruno Schulza. 19 żydowski listopada minęło 70 lat od tragicznej śmierci na drohobyckim bruku gimnazjalnego nauczy- U wschodnich Żydów, i nie tylko ciela rysunków, który dziś jest uznawany za jednego z największych europejskich artystów Żydów, istniał przesąd, że spotkanie kogoś niosącego puste wiadra przy- minionego wieku. nosi nieszczęście, a z pełnymi wia- LEONID GOLBERG ologa Schulza”, wybitnego poety drami to szczęście. Żona wyprawiła Jerzego Ficowskiego na Cmentarzu Mosze do studni po wodę. Wrócił z W wielu miastach Polski, między Wojskowym na Powązkach. pustymi wiadrami, tłumacząc się, innymi w Lublinie, Gdańsku i Wrocła- Autor również miał możliwość że obce wojska maszerowały przez wiu odbyły się różnorodne imprezy, odwiedzić wnuka burmistrza Dro- środek wsi, a on nie chciał im przy- poświęcone wybitnemu mieszkańco- hobycza, właściciela i reformatora nosić szczęścia: wi Drohobycza. W Warszawie odbył Truskawca Rajmunda Jarosza. - Dlatego wylałem wodę. się Festiwal Schulzowski. Przebiegał Syn córki Jarosza, Stanisław Bo- Żona łapie się za głowę: od 19 do 25 listopada i był zupełnie gucki, mimo swoich 83. lat, jest we - Oj wej, Mosze! Ile razy mam ci nietradycyjny, bo jego podstawą był wspanialej kondycji. Optymistycz- powtarzać, żebyś ty się nie mieszał aspekt socjologiczny. Organizatorem ny, dowcipny, pan Bogucki pokazał do polityki! *** imprezy był jeden z najbardziej zna- unikalne stare zdjęcia z rodzinnego Kawaler składa wizytę pannie w nych socjologów europejskich prof. archiwum i nowe wydania poświę- towarzystwie swata i, gdy czekają Jacek Kurczewski. cone jego dziadkowi i międzywo- na nadejście rodziny, swat zwraca W warszawskich imprezach udział jennemu Truskawcowi, podzielił się mu uwagę na znajdującą się w sa- wzięli także mieszkańcy Drohobycza wspomnieniami z dzieciństwa ze lonie gablotkę z elegancką srebrną – dyrektor Międzynarodowego Festi- Afisz zapowiadający Festiwal Schulzowski w Warszawie swych pobytów w Drohobyczu i w zastawą: walu Bruno Szulca w Drohobyczu, a Truskawcu. Atmosfera mieszkania -Spójrz tylko. Od razu widać, zarazem kierownik Naukowo-Infor- cone „gwiazdozbiorowi” Drohobycza. szereg koncertów, wystawy artystycz- państwa Boguckich jest zaciszna, jacy zamożni ludzie. macyjnego Centrum Polonistycznego Niezwykle interesujące były prelek- ne, projekcja filmu Wojciecha Hassa pełna szlachetności, a obcowanie z - A może to tylko pożyczone na im. Igora Meńka i docent Uniwersy- cje Jacka Kurczewskiego, Dawida „Sanatorium pod klepsydrą”. Aktorzy panem Stanisławem i jego energicz- nasze przyjście? – powątpiewa mło- tetu Pedagogicznego w Drohobyczu Goldfarba, Aleksandra Hermana, drohobyckiego teatru „Alter” na scenie ną małżonką panią Stefanią, spra- dzieniec. Wira Meniok, dziekan Wydziału histo- Jana Gondowicza, Stefana Chwina, Warszawskiego Instytutu Teatralnego wia niezapomniane wrażenie. Są - Co za pomysł! – obrusza się rycznego Uniwersytetu Leonid Tymo- Stanisława Rośka, Jerzego Mali- pokazali przedstawienie „Józef&Ko”. to chyba najwspanialsze wrażenia i swat – A kto by im cokolwiek poży- szenko, dziesięcioro artystów teatru nowskiego, Magdaleny Tulli, Marka Teatr odwiedził również Łódź i Lublin, przeżycia z tegorocznych odwiedzin czył! „Alter” i autor niniejszego tekstu. Zaleskiego i innych. Wiele o arty- gdzie w ramach niedawno otwartego listopadowej Warszawy. *** Wprawdzie, przez odbywające stach pochodzących z Drohobycza projektu „Przesyłka od Bruna” wej- Na zakończenie pobytu w Polsce Pewien bardzo pobożny pan się w Drohobyczu imprezy schul- opowiadał prof. Jerzy Malinowski. ście przed teatrem „Pinokio” w Łodzi odwiedziliśmy Instytut Pamięci Na- uczęszczał co sobotę do synagogi. zowskie w dniach 19-20 listopada, Stanisław Rojek przedstawił, wyda- i przed Bramą Grodzką na starówce w rodowej i spotkaliśmy się z wicedy- Za każdym razem wychodząc z boż- delegacja mogła przybyć do War- ny w Gdańsku, album reprodukcji Lublinie wymoszczono oryginalnym rektor tej placówki panią Agnieszką nicy dawał koczującemu nieopodal szawy dopiero 23 listopada. O tym Bruno Szulca w opracowaniu znaw- drohobyckim brukiem. Delegacja Rudzinkowską i tym zapoczątkowali- żebrakowi – Josce Gęślarzowi 10 zł. będzie poniżej. cy spuścizny twórczej artysty śp. z Drohobycza, wspólnie z Elżbietą śmy współpracę pomiędzy IPN i „Al- Sytuacja powtarzała sie od dłuższego Najważniejszym punktem obcho- Jerzego Ficowskiego. Ficowską, złożyła wiązanki kwiatów ter”, centrum polonistycznym i naszą czasu. W pierwsza sobotę październi- dów stała się dwudniowa konferencja O aspektach socjologicznych i zapaliła znicze na grobie „arche- redakcją. ka pan wychodzi ze świątyni, podcho- w pałacu Tyszkiewiczów-Potockich międzywojennego i dzisiejszego dzi do żebraka i daje mu 5 złotych. na Uniwersytecie Warszawskim w Drohobycza mówił Dariusz Woja- - A dlaczego tylko 5? Zawsze dniach 23 i 24 listopada. Uczestnicy kowski i Anna Karnauch. Leonid Ty- było 10 – pyta Josek. dyskusji podejmowali ważną tema- moszenko opowiedział o badaniach - No wie pan, posłałem syna na tykę, która daje wiele do myślenia topografii starego Drohobycza, dziś studia – odpowiada pan. i pomaga w zrozumieniu twórczości już zapomnianej. Wira Meniok przed- - A dlaczego na mój koszt? wybitnego drohobyczanina. Pozwala stawiła multimedialny reportaż ze *** też zajrzeć głębiej i zrozumieć fe- wszystkich pięciu „Schulz-festów” w Dopalają się świece. Wieczerza nomen drohobyckiego kulturowego Drohobyczu. szabasowa ma się ku końcowi. Sie- pogranicza. Mowa była o tym, czym Autor tekstu w swym wystąpieniu dzący wokół stołu rozprawiają na te- była Warszawa dla artysty z Droho- podzielił się rozważaniami o wieloet- mat wychowania dzieci. Wspomina- bycza i o naszej gotowości przyję- nicznej i wielokulturowej spuściźnie ją z rozrzewnieniem dawne czasy, cia jego oryginalnej, niezwyczajnej, Drohobycza, o zmianach w strukturze mówią ze zgrozą o obecnym zepsu- przesyconej erotyką grafiki; o tym, ludności, o przyjmowaniu wielokultu- ciu młodzieży. Tylko osiemdziesię- kim był Schulz – polskim Żydem, czy rowości w chwili obecnej i konieczno- cioletnia matrona jest odmiennego żydowskim Polakiem. Wiele miejsca ści przywrócenia miastu jego histo- zdania: - Aj, czego wy właściwie chcecie poświęcono na nieformalne rozmo- rycznej pamięci i jej zachowania. od nich? Ta dzisiejsza młodzież jest wy, które odbywały się w swobodnej W ramach listopadowego war- Goście z Drohobycza w domu państwa Boguckich w War- dużo grzeczniejsza i ma lepsze ma- atmosferze tolerancji i były poświę- szawskiego festiwalu odbył się też szawie niery. Ja pamiętam, jak za dawnych czasów młodzi ludzie nie dawali mi ASOCJACJA POLSKICH przejść ulicą. Jakie to oni słowa pletli, Kancelaria Adwokacka idąc za mną, do czego to mnie nama- PRZEDSIĘBIORCÓW wiali! A teraz młodzi wcale mnie nie Natalii Żak zaczepiają... ZIEMI LWOWSKIEJ • Usługi prawne w sprawach cywilnych, administacyjnych, karnych, podat- *** We Lwowie mawiano: zaprasza do współpracy wszystkich chętnych kowych, celnych, gospodarczych, emigracyjnych i deportacyjnych; - Kiedy żona otrzymuje nazwisko pochodzenia polskiego, • Pomoc prawna cudzoziemcom na Ukrainie; męża? którzy prowadzą lub chcą prowadzić działalność gospodarczą, • Rejestracja, zmiany w spółkach na Ukrainie i za granicą; - W dniu ślubu. poszukują kontaktów biznesowych lub szukają kadry pracowniczej. • Doradztwo i rejestracja wizowa. Celem Asocjacji jest prowadzenie działalności na rzecz zrzeszenia, - A kiedy mąż otrzymuje nazwi- sko żony? wspierania i aktywizacji lokalnego polskiego środowiska biznesowego Adres: Lwów, prospekt Czornowoła, 67 g poprzez uruchomienie biura informacyjnego, - W przededniu bankructwa. tel.: 032-232-77-58, kom:. +38 067 706 25 59 *** sprzyjanie współpracy międzynarodowej oraz niesienie pomocy e-mail: [email protected] osobom polskiego pochodzenia w samorealizacji. Mosze pyta przyjaciela: - Słuchaj Aron, czy ty wierzysz Zapraszamy również na Polski Reprezentacyjny Zespół Pieśni i Tańca w Boga? kurs JĘZYKA ANGIELSKIEGO Ziemi Lwowskiej „Weseli Lwowiacy” - Nie, ale na wszelki wypadek organizowany przez Asocjację w salce przy sanktuarium św. Antoniego udaję, że tak. Zaprasza młodzież od 12 lat i wzwyż do nauki polskich tańców narodo- (ul. Łyczakowska 49 a). Ilość miejsc ograniczona - Dlaczego? wych, regionalnych i lwowskich. Próby zespołu odbywają się w szkole - Bo jak Boga nie ma, to chwała CZEKAMY NA PAŃSTWA! nr 10 w środy i piątki od godz. 19:30 do 21:00. Zgłoszenia przyjmujemy Bogu. No, ale a nuż Bóg jest, to nie podczas prób lub pod nr tel.: 261 54 87 lub 0505087433. Serdecznie daj Boże!!! prezes APPZL Lucyna Botwina zapraszamy! kom.: 063-21-60-941, mail: [email protected] Kierownik zespołu Edward Sosulski www.budowniczy.net 44 Numizmatyczne święta 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Na Boże Narodzenie... Oczywiście, istnieją monety bożonarodzeniowe (gwiazdkowe), jest ich znacznie więcej, niż można by przypuszczać. Mamy na podorędziu trochę przykładów, wpierw jednak przypomnijmy sobie, jak i kiedy w ogóle zaczęto obchodzić Boże Narodzenie.

Tadeusz Kurlus gdyby parasolem ochronnym dla jej twórcą był anonimowy mincerz chrześcijan, odtąd już otwarcie mo- zwany (zapewne zasłużył sobie na Musimy wrócić do czasów rzym- gących wspominać dzień wielkich taki przydomek) – Mistrzem Bożona- skich, do okresu, kiedy cesarzem był wydarzeń w betlejemskiej szopce. rodzeniowych Dukatów, przedstawia Lucjusz Domicjusz Aurelian (żył w Nie ma co ukrywać – zawdzięczali narodziny Jezusa w szopce betle- Najserdeczniejsze życzenia: latach 214–275; tron cesarski objął to pogańskiemu cesarzowi Aurealia- jemskiej, a z drugiej strony – przyby- w r. 270). Był gorliwym czcicielem nowi. Dlatego też przyjęto go wów- cie Mędrców. cudownych Świąt Bożego Narodzenia! najjaśniejszego obiektu na niebie, czas nazywać „ojcem świąt Bożego Rodzinnego ciepła i wielkiej radości, czyli Słońca, zbudował poświęconą Narodzenia”. Wizerunek cesarza pod choinką zaś dużo prezentów, temu bóstwu wspaniałą świątynię, możemy obejrzeć na dwóch mone- ale odnosił się także z pewną tole- tach wybitych w jego czasach. a w Waszych pięknych duszach wiele sentymentów. Świąt dających radość i odpoczynek oraz nadzieję na Nowy Rok, żeby był jeszcze lepszy niż ten, co właśnie mija.

rancją do wyznawców innych reli- Oficjalnie i na stałe obchody Bo- gii, nie prześladował ich, lecz też żego Narodzenia 25 grudnia wpro- w niczym nie wspierał. Z jego woli wadził do kalendarza Konstantyn I Rzymianie musieli okazywać Słoń- Wielki (272–337, cesarz od r. 306), cu Niezwyciężonemu (Sol invictus) pierwszy cesarz rzymski, który prze- cześć. Jego chwałę należało głosić szedł na chrześcijaństwo i proklamo- zawsze, zwłaszcza w czasie prze- wał całkowitą swobodę wyznawania Z kolei prezentujemy talar z 1542 silenia zimowego. W 274 r., kiedy i praktykowana tej religii (zapisano r. wybity na Boże Narodzenie w Go- W 1435 r. cesarz Zygmunt Luksem- awersie widok na miasto, a na rewersie slarze na polecenie cesarza rzym- burski przyzwolił mennicy bić tak- – przybycie do stajenki Trzech Króli. skiego narodu niemieckiego Karola V że talary, guldeny i portugale. Z lat Przejdźmy do współczesności. (rządził w latach 1530–1556), z Ma- 1606–1620 pochodzi reprodukowa- Niektóre mennice biją monety bożo- donną na awersie. ny tu hamburski potrójny talar bożo- narodzeniowe corocznie. Takie wła- śnie firmuje na przykład Wyspa Man, od 1980 r. Mamy tu emisję tegorocz- ną, 33. z kolei, wybitą w dwóch wer- sjach, z jedną monetą pokolorowaną. Trzyma się także tej tradycji mennica kanadyjska. Oto tegoroczna moneta z kolędnikami, a oprócz niej jeszcze jedna, wybita techniką lenti- przypadło ono na 25 grudnia, Au- to w tzw. edykcie mediolańskim z realian ustanowił, że odtąd właśnie 313 r., dzięki któremu w cesarstwie tego dnia będzie zawsze obchodzo- zapanował „błogosławiony pokój re- ne nowe święto dedykowane naro- ligijny”). On także ustanowił w 321 r. dzinom bóstwa solarnego, będące- niedzielę świętem państwowym. By W Hamburgu utworzono mennicę narodzeniowy ze Świętą Rodziną w go zarazem uosobieniem wszyst- zobaczyć konterfekt cesarza, rów- w 834 r., dając prawo do bicia w niej szopce betlejemskiej. kich innych bóstw, głównie Saturna, nież sięgamy po monetę. monet miejscowemu arcybiskupowi. Także szwajcarska Bazylea miała boga rolnictwa, zasiewów i czasu, Potem stała się własnością hrabiów własną mennicę i to można rzec wie- oraz Mitry, boga światłości. Urzą- Holsztynu, którzy z kolei sprzedali ją kową, bo pierwsze monety opuściły ją dzony tego dnia festiwal był świętem miastu Hamburg, mogącemu odtąd w VII w. Z niej pochodzi złota moneta wielkiej radości, nic bowiem ludzi wypuszczać także własną monetę. dwudukatowa z 1695 r. pokazująca na bardziej nie cieszyło niż widok od- radzającego się Słońca. Aurealian liczył także na to, że organizowane tego dnia ceremonie odstręczą lud od coraz popularniejszego przecho- dzenia na stronę chrześcijan. Ci zaś dostrzegli w ustanowieniu nowego święta niebywałą dla siebie okazję niemal oficjalnego świętowania Bo- Teraz postarajmy się odpowie- żego Narodzenia, gdyż dotąd mogli dzieć, kiedy pojawiły się pierwsze to robić tylko w ukryciu, a teraz po monety bożonarodzeniowe. Należa- prostu należało tylko wyjść na ulice, łoby skrupulatnie przewertować kata- wmieszać się w tłum i dawać upust logi aby udzielić dokładnej odpowie- swej radości wcale nie identyfiku- dzi. Nam wydaje się, że stało się to jąc się z poglądami innych uczest- u zarania czasów nowożytnych. Po- ników festynu. A dzień 25 grudnia służymy się tu dwoma przykładami. był datą w sam raz, bo już znacz- Oto moneta wybita za czasów Ferdy- nie wcześniej przyjęto, że Chrystus nanda I (1503–1564), kiedy jeszcze przyszedł na świat nie jak głoszono był tylko, między innymi, księciem w okresie wiosennym, lecz właśnie Karyntii (w 1556 r. mianowano go w grudniu, 25. Słowem – rzymskie cesarzem rzymsko-niemieckim). Po- obchody, Saturnalia, stały się jak wstała około 1522 r. w Klagenfurcie, 45 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) kularną, pozwalającą oglądać św. Mi- kołaja, w zależności od kąta patrze- nia, przy rozpakowywaniu podarków lub podkładającego je pod choinkę

(to któryś już z kolei św. Mikołaj na Gdy przyjdą Święta kanadyjskich krążkach). w srebrnej bieli, Okazuje się więc, że poszuki- gdy Stary Rok wanie monet bożonarodzeniowych może dać bogaty plon. Oto jeszcze w Nowy się zamieni, kilka nowszych, przykładów, emi- przyjmij gorące sje: Andory, Australii, Tongi, Palau, me życzenia, Niue (monety pochodzą z mennicy A choinka? Musi być obecna w niech się Ci spełnią warszawskiej!). Piękna jest moneta milionach domów, bez niej nie ma wszystkie marzenia. Kiribati dedykowana najpopular- przecież świąt. Zapisano w historii, niejszej w świecie kolędzie, „Cichej że pierwsza pojawiła się w Strasbur- nocy”. gu, w Alzacji. Nic podobnego, twier- nie tylko przynosi szczęście, lecz jeszcze chroni przed czarami. Naj- ...i na Nowy Rok lepsza jest taka, którą znajdzie się Czego sobie życzymy? Wielu na drodze, lecz o to coraz trudniej, rzeczy, w tym także szczęścia i bo gubiące czasem podkowy konie pomyślności. Nie można biernie są na niej rzadkością. Może zatem wyczekiwać by jedno czy drugie jak wystarczy podkówka na monecie? dzą naukowcy łotewscy, to na Łotwie manna spadło nam z nieba, trzeba Odkryliśmy taką, wśród krążków postawiono pierwszą, a działo się to im okazać choć trochę pomocy. wyspy Niue, prezentuje się dobrze, w roku 1510! Potwierdzono to dwo- Na przykład posłużyć się amule- bo podkówki znajdziemy na niej ma monetami wybitymi już w 2009 r. tem, a w tym wypadku najlepsza zarówno na awersie, jak i rewersie. (na tej drugiej ktoś wynosi drzewko z jest podkowa, która na dodatek Good luck! lasu, mamy nadzieję, że legalnie). Ale choinkę znajdziemy również na wielu innych monetach, m.in. z Ki- ribati, Kanady (tu dwie, zebrani przy pierwszej śpiewają kolędy), Tuvalu. Na koniec wspomnijmy, że w czasach przeszłych, często wybi- jano bożonarodzeniowe medale. Przykładem niechaj będzie ten wy- konany na życzenie papieża Piusa IV (1559-1565) z jego podobizną na awersie i sceną w żłobku ze Świętą Rodziną. Współcześnie wypusz- czają świąteczne medale niektóre banki, a także gminy, przeznacza- jące uzyskane z tego tytułu docho- PIŁSUDSKI I SŁOWACKI dy na cele charytatywne. Przykład: medal z niemieckiego miasta Neu- Kto tak odchodził w nędznym Była ta chwila pożegnania wielkim markt. pokoiku palony powitaniem gorączką – nieszczęściem trawiony, i wywyższeniem nie tej garstki a wracał świętą prochów, Wisłą w orszaku królewskim lecz przez nie – czystej pieśni – na wzgórze Wawelu, która wciąż spowitym głębią zygmuntowskich świetnością płynie i świeci tęczą tonów, słów rozpiętą by spotkać czuły ogień – i jak w łopocie wiatru sztandar geniusz Piłsudskiego, pisze nasze imię. który kajdany wreszcie z rąk milionów zrzucił Była ta chwila wywyższeniem i wygrał bój w wirze dziejów tej starganej dumy, szalonym, która nie upadła, lecz wzlatywała ten był jak żaden inny wyniesiony dźwiękiem słowa, miłością: a nawet, gdy jęczała to miała Naczelnika Państwa, całego narodu.... w sobie siłę olbrzyma.

Chłonęły wszystkie groby Błyskawic myślą – z monarchów powagą, mądrością serc chłonął tłoczny dziedziniec na wieki z krużgankami, połączeni – spoczęli blisko, chłonął rząd, wojsko, literaci, senat prawie obok siebie. i lud cały, A nam jak w kluczu żurawi jak się dwa duchy naraz przelotnym – ciągu tam spotkały – bo pokoleń – patrzeć w ich ślady Na koniec piękny polonik: medal Król Duch między nimi poprzez lata na przedzie. świąteczny z 1942 r., przygotowany krążył przez żołnierzy polskich internowa- jak ponad krwawym polem zmagań Mariusz Olbromski nych w Szwajcarii. orzeł biały. 46 O tym i owym 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com Repertuar Opery Lwowskiej Z głębokim smutkiem żegnamy śp. Stanisława Czerkasa

grudzień 2012 Lwowianina, honorowego prezesa Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej, Piątek, 14 grudnia – L. Minkus balet „DON KICHOT”, początek o godz. 18:00 byłego aktora polskiego teatru we Lwowie, Sobota, 15 grudnia – D. Verdi opera „BAL MASKOWY”, początek o godz. 18:00 członka zarządu Towarzystwa Miłośników Lwowa Niedziela, 16 grudnia – P. Czajkowski balet „JEZIORO ŁABĘDZIE”, początek o i Kresów Południowo-Wschodnich w Kluczborku, godz. 12:00 wspaniałego krzewiciela wiedzy o Lwowie. R. Leoncavallo opera „PAJACE”, początek o godz. 18:00 Środa, 19 grudnia – E. Dosenko, M. Silwestrow, I. Striłecki opera „CZARO- Polecamy Jego duszę Matce Boskiej Łaskawej – DZIEJSKIE KRZESIWO”, początek o godz. 12:00 Ślicznej Gwieździe Miasta Lwowa. Czwartek, 20 grudnia – M. Łysenko opera „NATAŁKA POŁTAWKA”, początek o godz. 18:00 Towarzystwo Polonia-Kresy, Opole Piątek, 21 grudnia, spektakl zamknięty, opera, początek o godz. 18:00 Niedziela, 23 grudnia – P. Czajkowski balet „DZIADEK DO ORZECHÓW”, początek o godz. 12:00 G. Verdi opera „AIDA”, początek o godz. 18:00 Czwartek, 27 grudnia – J. Strauss operetka „ZEMSTA NIETOPERZA”, początek o godz. 18:00 Piątek, 28 grudnia, Wieczór klasycznej operetki, początek o godz. 18:00 Sobota, 29 grudnia – S. Moniuszko opera „STRASZNY DWÓR”, początek o Wyrazy głębokiego współczucia Rodzinie godz. 18:00 Niedziela, 30 grudnia, A. Sirenko balet „MAŁY KSIĄŻĘ”, początek o godz. 12:00 z powodu śmierci Wieczór klasycznej operetki, początek o godz. 18:00 Informacje: Stanisława Czerkasa tel.: 0-0380 (32) 235-65-86; 0-0380 (32) 260-13-60 www.opera.lviv.ua; e-mail: [email protected] lwowianina, patrioty, społecznika, wspaniałego męża, ojca, dziadka

składa Zarząd Federacji Organizacji Zapraszamy chętnych do śpiewania Polskich na Ukrainie w polskim chórze mieszanym „ECHO” Próby oraz spotkania towarzyskie – poniedziałki i czwartki o godz. 18:30, pod kierownictwem profesjonalnych pedagogów i animatorów muzyki. Jeśli masz lat 30+, 40+, 50+ itd. i możesz poświęcic czas dwa razy w tygodniu na próby (2 godz.), to nauczysz się pieknego repertu- aru z chóralistyki polskiej (i nie tylko). Jeśli jesteś młody i dyspo- nujesz zapałem do nauki, to skuteczne nowoczesne pliki dzwiękowe Z głębokim bólem i smutkiem zawiadamiamy, pomogą szybko tobie przyswoić partie głosowe. że 8 grudnia 2012 roku zmarł Skorzystaj z ZAPROSZENIA! ŚP. STANISŁAW CZERKAS

Składamy kondolencje oraz wyrazy współczucia żonie, córce i całej rodzinie

Grono przyjaciół ze Lwowa

Ogromnie zasmuciła nas wiadomość o śmierci

Stanisława Czerkasa

naszego wieloletniego Przyjaciela

Znaliśmy się od dzieciństwa. Nie bacząc na powojenne realia historyczne, Stanisław nie bał się chodzić do kościoła, przystąpić do bierzmowania, nie ukrywać swojej przynależności do Narodu Polskiego. Zawsze aktywnie uczestniczył w życiu społecznym miejscowych Polaków. Był aktorem w Polskim Teatrze Ludowym we Lwowie. w Kluczborku, Jego córka Jadzia chodziła do polskiej szkoły nr 10, a Stanisław przez dłuższy czas był prezesem na Opolszczyźnie Komitetu Rodzicielskiego szkoły. Wraz z kolegami wielokrotnie musiał walczyć o istnienie szkoły. 8 grudnia zmarł W swoim czasie był dostojnym prezesem Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej, gdzie również musiał pokonywać wiele trudności związanych z pełnionym stanowiskiem społecznym. Stanisław Czerkas Po wyjeździe do Polski z rodziną, utrzymywał z nami stały, serdeczny kontakt, starając się nagłaśniać w Polsce o obecności Polaków na Ziemi Lwowskiej. drugi prezes TKPZL Łączymy się w żalu z Rodziną Stanisława. Pogrzeb odbył się 11 grudnia, Pozostanie w naszej pamięci, jako porządny, uczciwy, w miejscu zamieszkania szlachetny Człowiek.

W imieniu przyjaciół Leszek Mazepa Maria Iwanowa, Teresa Dutkiewicz, Zdzisława Swistuń 47 www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) Jak słuchać polskich audycji RADIOWYCH Adresy placówek na Ukrainie dyplomatycznych (czas audycji ukraiński) Z eteru Radio Polonia (godz. 18:30) Rzeczypospolitej Polskiej - Lwów – Radio Niezałeżnist - 106,7 FM - Winnica – Radio TAK – 103,7 FM - Chmielnicki – Radio Podilla Center - 104,6 FM na Ukrainie - Równe - Radio Kraj – 68,2 FM - Żytomierz – Radio Żytomyrśka Chwyla – 71,1 FM i 103,4 FM Ambasada Rzeczypospoli- +38 048 722 60 03 Polskie Radio Lwów – w każdą sobotę od godz. 9:00 do godz. 13:00 tej Polskiej na Ukrainie fax:+38 048 722 77 01 oraz w niedzielę od godz. 19:15 do 20:15 na fali 106,7 FM (Radio Nezałeżnist) 01034 Kijów, ul. Jarosławiw Wał 12 e-mail: Radio Lublin na 103,2 i 99,6 MHz słychać bardzo dobrze aż po Lwów tel.:+38 044 230 07 00 [email protected] (we Lwowie już nie wszędzie). fax:+38 044 230 07 43 http://www.odessakg.polemb.net/ Polskie Radio Warszawa I – na falach długich 225 kHz +38 044 270 63 36 Konsulat Generalny RP e-mail: w Sewastopolu Radio przez Internet [email protected] 99003 Sewastopol, pl. Pirogowa 3 Polskie Radio – www.polskieradio.pl tel: +38 0692 539 881 Lwowska Fala – autorska audycja Danuty Skalskiej jest nadawana w Wydział Konsularny fax: +38 0692 539 885 każdą niedzielę od godz. 9:10 na antenie Polskiego Radia Katowice – e-mail: www.radio.katowice.pl. Powtórka audycji – w niedzielę o 00:00 w nocy Ambasady RP w Kijowie 01034 Kijów, ul. B. Chmielnickiego 60 [email protected] RMF FM – www.rmf.fm Radio Zet – www.radiozet.pl tel: +38 044 284 00 40 http://www.sewastopol.polemb.net/ Radio Maryja – www.radiomaryja.pl faks: +38 044 234 99 89 faks: +38 032 295 79 80 Radio Opole – audycje o Polakach na Ukrainie – www.radio.opole.pl e-mail: [email protected] e-mail: Konsulat Generalny RP Radio Wnet – www.radiownet.pl [email protected] w Winnicy Polskie Radio Lwów – www.radio-n.com Wydział Promocji Handlu http://lwowkg.polemb.net/ 21050 Winnica, ul. Kozickiego 51 – VI p. i Inwestycji przy Ambasadzie tel: +38 0432 507-413, RADIO PRZEZ SATELITę 01034 Kijów, ul. Wołodymyrśka 45 Konsulat Generalny RP inform.wizowa +38 0432 507-411, Programy Polskiego Radia emitowane są w systemie DVB przez sate- tel.: +38 044 279 12 98, 279 18 31 w Łucku ws. Karty Polaka +380432 507-412 litę HOT BIRD, a także przez platformę cyfrową Cyfra+ +38 044 279 45 37, 279 33 40 43016 Łuck, ul. Dubniwska 22 b fax: +38 0432 507-414 fax.:+38 044 278 11 40 tel: +38 0332 280 640 e-mail: e-mail:[email protected] faks: +38 0332 280 659 [email protected] LWOWSKA MIEJSKA http://www.kiev.trade.gov.pl/ e-mail: http://www.winnica.polemb.net/ DZIECIĘCO-MŁODZIEŻOWA [email protected] Konsulat Generalny RP http://www.luckkg.polemb.net/ Instytut Polski w Kijowie SPOŁECZNA ORGANIZACJA w Charkowie ul. B. Chmielnickiego 29/2, lok.17, POLSKI ZESPÓŁ 61002 Charków, ul. Artioma 16 Konsulat Generalny RP 01-030 Kijów, Ukraina tel: +38 057 75-78-801 w Odessie tel.: +380 44 288 03 04 PIEŚNI I TAŃCA „LWOWIACY” faks: +38 057 75-78-804 65014 Odessa, ul. Uspienska 2/1 fax: +380 44 288 02 86 ZAPRASZA do Studium Tańców Polskich, e-mail: mailto:charkow.kg.sekreta- tel: +38 048 722 56 96 www.polinst.kiev.ua założonego przy PZPiT „LWOWIACY”, dzieci i młodzież [email protected] Korzystaj z usług polskich przewodników ze Lwowa! w grupach wiekowych 5–8 lat, 8–12 lat, 12–15 lat http://www.charkowkg.polemb.net/ oraz do starszej grupy zespołu. Fachowe oprowadzanie po Lwowie, pilotowanie Konsulat Generalny RP Próby zespołu odbywają się w szkole nr 10 we wtorki i czwartki, w godzi- grup turystycznych po Kresach w języku polskim we Lwowie nach od 18:00 do 21:00. Zgłoszenia przyjmujemy podczas prób zespołu lub tel.: 00380679447843, 0380677477329, 0380676750662, 79011 Lwów, ul. Iwana Franki 108 na telefon: 0-677-982-315 bądź: 233-05-70, a także udzielamy fachowych rad 0380504304511, 0380504307007, tel: +38 032 295 79 90 w dziedzinie polskiego tańca i strojów ludowych. 0380509494445, 0380987175971 prezes LMDMSO Stanisław Durys, kierownik artystyczny PZPiT „Lwowiacy” założyciel i wydawca: Tadeusz Olszański, Tadeusz Kurlus, kurier Mirosław Rowicki Jacek Borzęcki, Renata Klęczań- Засновник і видавець ska, Maciej DęborógBylczyński, galicyjski М. М. Ровіцкі Wojciech Krysiński, Aleksander Szumański, Włodzimierz Osadczy, Reklama КУР’ЄР ҐАЛІЦИЙСЬКИЙ Skład redakcji: Taras Prochaśko, Dorota Jaworska, Marcin Romer: Olga Ciwkacz, Wojciech Grzelak, Redakcja: redaktor naczelny Zbigniew Klimecki, Zbigniew Lewiń- Skrytka pocztowa (a/c) nr 80 e-mail: [email protected] ski, Eugeniusz Niemiec, Barbara w Kurierze IwanoFrankiwsk 76018, Maria Basza: Stasiak, Katarzyna Łoza, Dmytro абонентська скринька № 80 zastępca red. naczelnego, Antoniuk, Tadeusz Zubiński, Zbi- siedziba gazety: dział fotoreportażu oraz dział grafiki gniew Kulesza i inni. IwanoFrankiwsk 76002 komputerowej galicyjskim ul. Iwasiuka 60, e-mail: [email protected] Drukujemy również teksty autorów, ІваноФранківськ Konstanty Czawaga z którymi się nie zgadzamy! PIERWSZA STRONA STRONy wewnętrzne вул. Івасюка 60 e-mail: [email protected] ПЕРША СТОРІНКА внутрIшнI СТОРІНКи tel. redakcji w Stanisławowie: Sabina Różycka Projekt/Program jest współfinan- +38 (0342) 713866 e-mail: [email protected] sowany ze środków finansowych 1 cм 2 – 8,50 грн. 1 cм 2 – 4,50 грн. tel./faks redakcji we Lwowie: Krzysztof Szymański otrzymanych od Ministerstwa Spraw 1 cm 2 – 8,50 UAH 1 cm 2 – 4,50 UAH +38 (032) 2610054 e-mail: [email protected] Zagranicznych w ramach konkursu pełny kolor czarno-białe email: [email protected] dział informacji regionalnej na realizację zadania „Współpraca z повноколірний чорно-білі i reportażu Polonią i Polakami za granicą”. konto bankowe na Ukrainie: Julia Łokietko STRONy wewnętrzne STRONa ostatnia ПП Ровіцкі М.М. [email protected] Za treść ogłoszeń, oświadczeń i rek- Код ЄДРПОУ 1965816635 Natalia Kostyk lam redakcja nie ponosi odpowiedzial- внутрIшнI СТОРІНКи oСtahhЯ СТОРІНКa р/р 2600001244414 в Івано- e-mail: [email protected] ności, nie zamówionych rękopisów Франківськівському відділенні 2 2 administracja portalu nie zwraca i pozostawia sobie prawo 1 cм – 6,00 грн. 1 cм – 7,50 грн. ПАТ «КРЕДОБАНК», Jurij Smirnow: do skrótów. 2 2 1 cm – 6,00 UAH 1 cm – 7,50 UAH м. Івано-Франківськ dział kulturalno-historyczny. pełny kolor pełny kolor МФО 325365 ТзОВ Видавничий Дім «Молода повноколірний повноколірний Stale współpracują: Галичина». Świadectwo rejestracji Eugeniusz Sało, Agnieszka Sawicz, Na zlecenie naszych klientów umieszczamy ogło- Seria KW nr 126391523 R Beata Kost, Joanna Demcio, Elżbieta Indeks na prenumeratę 98780 szenia również w prasie ukraińskiej wydane 14.05.2007 Lewak, Włodzimierz Bartkowiak, Eu- Індекс передплати 98780 Свідоцтво про державну реєстра- stachy Bielecki, Szymon Kazimierski, Ogłoszenia niekomercyjne, po uzgodnieniu z redak- цію Серія КВ № 126391523 Р Aleksander Niewiński, Michał Piekar- Газета виходить 2 рази cją, mogą być drukowane nieodpłatnie від 14.05.2007 р. ski, Irena Kulesza, Piotr Janczarek, на місяць 48 O tym i owym 14 grudnia 2012–14 stycznia 2013 nr 23-24 (171-172) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com KALENDARZ KRESOWY kurier na ROK 2013 – zamów! galicyjski Można zaprenumerować na poczcie!!! KOD PRENUMERATY УКРПОШТА 98780 Cena prenumeraty pocztowej 1 miesiąc – 5,96 hrywien 3 miesiące – 17,88 hrywien 6 miesięcy – 35,76 hrywien 12 miesięcy – 71,52 hrywien Organizacje i instytucje mogą też zamawiać prenumeratę bezpośrednio w naszej redakcji: osobiście, telefonicznie, listownie lub drogą mailową: ku- [email protected]

PRENUMERATA W POLSCE Możliwa jest prenumerata redakcyjna do Polski i innych krajów. W sprawie prenumeraty gazety do Polski, prosimy o kontakt pod naszym adresem email: [email protected] lub listownie, telefonicznie, faxem na numery i adresy podane w stopce redakcyjnej. Ponadto „Kurier Galicyjski” można kupić: w Krakowie w Księgarni „Nestor” przy ulicy Kanoniczej 15, tel. +48 (012) 421 92 94 (kod pocztowy 31-002); w Przemyślu – w Połu- dniowo-Wschodnim Instytucie Naukowym, przy ul. Grodzkiej 3 (kod pocztowy 37-700), tel. +48 (016) 678 73 33; w Warszawie, w Biu- rze Turystyki KALINKA, ul. Marszałkowska 115 (wejście od ul. Prze- chodniej), 00-102 Warszawa. Biuro jest czynne pn-pt w godz. 8:00-16:00. kurier galicyjski można kupić Na terenie całej Ukrainy można kupić nasze pismo w kioskach „Ukrpoczty”. Ponadto: - w kioskach „Wysoki Zamek” we Lwo- wie, w Drohobyczu, Truskawcu, Bory- sławiu, Samborze, Starym Samborze, Turce i Stebnyku; - w kioskach „Interpres” oraz kioskach „Presa”; - w polskiej restauracji „Premiera Lwowska” przy ul. Ruskiej 16 we Lwowie; - w hotelu „Leopolis” – najlepszym hotelu na Ukrainie; - w kościele św. Antoniego we Lwowie, przy kościele Marii Magdaleny we Lwo- wie (w niedzielę po nabożeństwie), a także przy kościele w Krzemieńcu; - pismo jest też dostępne w Instytucie Polskim w Kijowie.

ciekawe strony internetowe o kresach www.kresy.pl www.hanaczow.pl ukazała się kolejna, szósta już, www.kresy24.pl www.fotojonny.republika. pl www.wspolnota-polska.org.pl www.poznajukraine.com www.kresy.najlepsze.net www.wycieczki.pl.ua edycja „Kalendarza kresowego” www.stanislawow.net www.lwowiacy.pl. www.kresy.webpark.pl Pełne wydanie Kuriera Kuriera Galicyjskiego – na rok 2013! www.kresykrakow.com.pl Galicyjskiego w PDF na: www.kresywschodnie www.kuriergalicyjski.com Zamówienia prosimy składać pod adresem naszej redakcji: www.wizyt.net/ www.lwow.com.pl e-mail: [email protected]; www.kresy.co.uk stanislawow.pl www.duszki.pl www.kresy2000.pl www.pogranicze.eu telefon: 0-0380 (342) 713866; fax: 0-0380 (342) 773904. Kantorowe kursy walut na Ukrainie Cena: na Ukrainie 15 hrywien + koszty wysyłki; w Polsce 17 PLN razem z wysyłką. 13.12.2012, Lwów Wersję elektroniczną kalendarza można obejrzeć na portalu: KUPNO UAH SPRZEDAż UAH www.kuriergalicyjski.com 8,10 1 USD 8,55 10,55 1 EUR 10,63 Chcesz pomóc Kurierowi Galicyjskiemu – 2,57 1 PLN 2,65 KUP „KALENDARZ KRESOWY 2013” 13,00 1 GBR 13,40 2,63 10 RUR 2,65 Partnerzy medialni