Gdynia 50 Kartuzy 20 Szlaki i trasy rowerowe Lębork 50 w Sercu Kaszub

Gdańsk 40

Bytów 20 Pruszcz Gdański 30

Skarszewy 7

SZLAKI ROWEROWE

1 Szlak rowerowy ,,Dookoła Jezior Wdzydzkich” (48,5 km) 2 Rowerowy szlak przyrodniczy Kościerzyna – Wdzydze (20 km) 3 Szlak rowerowy Lipusz – Wdzydze (20 km) 4 Rowerowy szlak przyrodniczy Schodno – Wdzydze (24 km) Chojnice 35 5 Rowerowy szlak przyrodniczy ,,Pętla ” (21 km) Zblewo 5 Kaliska 7 6 Rowerowy szlak przyrodniczy ,,Pętla Lipno” (23 km) 7 Szlak rowerowy ,,Pętla ’’ (9 km) 8 Szlak rowerowy „Pętla ” (14 km) Więcej informacji o szlakach na: 9 Szlak historyczny Józefa Wybickiego (13 km) www.lot-sercekaszub.pl 10 Rowerowy szlak przyrodniczy „Skok w NATURĘ” (11 km) 11 Szlak Kaszubskich Drzymalitów (16 km) Szukasz noclegu? 12 12 Szlak rowerowy w gminie Liniewo (28 km) Publikacja została dofinansowana ze środków Pomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej

Wydanie 2018 ISBN 978-83-65916-78-5 Studio PLAN Lokalna Organizacja Turystyczna ,,Serce Kaszub’’ ul. Piotrkowska 72, 54-060 Wrocław ul. Świętojańska 5E, 83-400 Kościerzyna tel. 71 373 44 37, e-mail: [email protected], www.plan.pl tel. (+48) 58 685 33 87, 790 200 211 Wszelkie prawa zastrzeżone. Całość opracowania ani żadna jego część nie może być reprodukowana ani przetwarzana w sposób elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny i inny, użyta do innej publikacji email: [email protected] oraz przechowywana w jakiejkolwiek bazie danych bez pisemnej zgody Wydawcy. www.lot-sercekaszub.pl Geocachingowe trasy rowerowe 4 Rowerowy szlak przyrodniczy 8 Szlak rowerowy „Pętla Czarlina” 12 12 Szlak rowerowy w gminie Liniewo SZLAKI ROWEROWE Schodno – Wdzydze w Sercu Kaszub Szlak przebiega przez północną część Wdzydzkiego Parku Kraj- Szlak prowadzi przez malownicze tereny gminy Liniewo leżącej Wszystkie szlaki i trasy rowerowe dostępne są na: obrazowego. Rozpoczyna się we wsi Czarlina, następnie biegnie na pograniczu Kaszub i Kociewia. Podczas przejazdu szlakiem Szlak rozpoczyna się przy Zielonej Szkole w Schodnie i przebie- Geocaching to gra terenowa użytkowników GPS polega- www.lot-sercekaszub.pl w zakładce: Szlaki turystyczne w kierunku zachodnim wzdłuż rzeki Wdy i jeziora Słupinko, aby ga przez północną część Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, w miejscowości Garczyn warto obejrzeć XVI-wieczny kościół jąca na poszukiwaniu „skarbów” ukrytych w terenie. Łączy lasami z powrotem dotrzeć do Czarliny. Na szlaku warto zobaczyć ukazując walory przyrodnicze i krajobrazowe tej części Kaszub. pw. św. Andrzeja Apostoła oraz najstarszą w Polsce farmę strusi w sobie elementy turystyki aktywnej z możliwością po- 1 Szlak rowerowy Prowadzi przez Słupinko, Przerębską Hutę i Czarlinę, aż do planowany rezerwat „Doliny Wdy i Trzebiochy”, malowniczo poło- afrykańskich. znawania nowych miejsc. Na terenie powiatu kościerskiego ,,Dookoła Jezior Wdzydzkich” Muzeum – Kaszubskiego Parku Etnograficznego we Wdzydzach żone jezioro Zatur z przepięknie kwitnącym grzybieniem białym Szlak o łącznej długości 28 km podzielony jest na dwa odcinki: wytyczono 7 rowerowych tras wycieczkowych wraz ze (do którego wiedzie zaznaczony na mapie kolorem czarnym łącznik). oraz użytek ekologiczny „Przerębska Huta”. śladami GPS, wokół których powstało 40 skrzynek geo- Niepowtarzalny szlak rowerowy prowadzący przez malownicze Na szlaku zobaczymy różnorodne jeziora w otoczeniu lasów – Sobącz – Głodowo Głodowo – Lubieszyn cachingowych. Wytyczone trasy mają charakter zam- Długość szlaku: 14 km tereny Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego ukazuje piękno przy- charakterystyczny element krajobrazu parku, rzekę Wdę, Krzyż Długość szlaku: 20 km Długość szlaku: 8 km kniętej pętli, a ich długość wynosi od 20 do 40 kilometrów, rody Kaszub Południowych. Prowadzi brzegami rozległych jezior, Jezior Wdzydzkich z punktu widokowego w Czarlinie lub z wieży Przebieg szlaku: Czarlina – Przerębska Huta – Słupinko – – Czarlina co pozwala na odbycie jednodniowej wycieczki i odnale- gruntowymi drogami przez niekończące się bory, odwiedza ma- widokowej we Wdzydzach. Oznakowanie szlaku: kolor czerwony Oznakowanie szlaku: kolor niebieski Oznakowanie szlaku: kolor niebieski zienie „skarbów”. lownicze wsie i pozwala poznać naturę ziemi kaszubskiej. Poko- Długość szlaku: 24 km nując szlak, warto zobaczyć Krzyż Jezior Wdzydzkich z wieży wi- Przebieg szlaku: Schodno – Słupinko – Przerębska Huta – Czarlina – Wdzydze 9 17 W kościerskich lasach dokowej we Wdzydzach, jezioro Wdzydze z punktów widokowych Kiszewskie – Wąglikowice – – Schodno Szlak historyczny Józefa Wybickiego w Przytarni i we Wdzydzach Tucholskich, torfowiskowe użytki eko- Trasy rowerowe (nieoznakowane w terenie) Trasa prowadzi przez malownicze okolice Kościerzyny, ukazując logiczne i pomniki przyrody, zabytki sakralne we Wielu, tradycyjną Oznakowanie szlaku: kolor żółty Szlak rozpoczyna się przy Muzeum Hymnu Narodowego w Będo- walory przyrodnicze i krajobrazowe tych terenów. Szlak w więk- architekturę kaszubskiej wsi w Juszkach, rzekę Wdę i Kanał Wdy. minie, a kończy w miejscowości Sikorzyno przy zabytkowym szości przebiega drogami gruntowymi przez niekończące się lasy, 13 Lipuska trasa rowerowa odwiedza malownicze wsie i pozwala poznać naturę Kaszub. 5 Rowerowy szlak przyrodniczy dworku rodu Wybickich. Szlak przybliża dzieje rodu Wybickich, Długość szlaku: 48,5 km genezę powstania hymnu Polski oraz historię miejscowości znaj- Długość trasy: ok. 25 km ,, Pętla Przytarnia Trasa rozpoczyna się w Lipuszu przy Muzeum Gospodarstwa Przebieg szlaku: Wąglikowice – – Gołuń – – dujących się na szlaku. Wiedzie przez typowy dla regionu Kaszub Przebieg trasy: Kościerzyna – – Korne – Łubiana – Garczyn – Kościerzyna krajobraz z licznymi wzniesieniami i jeziorkami polodowcowymi. Wiejskiego. Ma charakter przyrodniczo - krajoznawczy. Warto wy- – Wiele – Przytarnia – Wygoda - Przerębska Huta – Czarlina – Wąglikowice Rozpoczynający się we Wielu szlak rowerowy wiedzie przez patrywać pomników przyrody, np. wielkich głazów narzutowych, Szlak prowadzi w większości w otwartym terenie, polnymi droga- 18 W lasach Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego Oznakowanie szlaku: kolor zielony Przytarnię, w pobliżu jeziora Wdzydze, aż na wzniesienie Chełmice tzw. „diabelskich kamieni”. (201,4 m n.p.m.) - najwyższe wzniesienie Wdzydzkiego Parku mi i bocznymi szosami. Szlak, ze względu na kamieniste odcinki Trasa prowadzi przez wiele ciekawych miejsc Wdzydzkiego PK. Krajobrazowego. W miejscowości Wiele warto zwiedzić słynną dróg, przeznaczony jest dla posiadaczy rowerów trekingowych, Tutejsze lasy kryją w sobie mnóstwo jezior, nad którymi warto za- Kalwarię, kościół pw. św. Mikołaja z zabytkowym wyposażeniem crossowych i górskich. Długość szlaku: 31 km trzymać się i odpocząć od cywilizacji. Proponowana trasa w więk- z XVIII w. i Muzeum Ziemi Zaborskiej. Ponadto warto zobaczyć Przebieg trasy: Lipusz – Szklana Huta – Tuszkowy – Śluza – Skwierawy – szości wiedzie piaszczystymi drogami gruntowymi oraz leśnymi jezioro Wdzydze z punktu widokowego w Przytarni oraz torfowi- Długość szlaku: 13 km Borowiec – Papiernia – Karpno – Lipusz duktami, dlatego też najlepiej wybrać się na nią rowerem górskim o szerokich oponach. ska w planowanym rezerwacie przyrody Motowęże. Z Wiela warto Przebieg szlaku: Będomin – Kula Młyn – Będominek – – Dobrogoszcz – też udać się drogą dla rowerów do oddalonego o 4 km Karsina, Kaliska Kościerskie – Sikorzyno Długość trasy: ok. 24 km aby zwiedzić Regionalną Izbę Pamiątek. Oznakowanie szlaku: kolor niebieski Przebieg trasy: Wdzydze – Juszki – – Wąglikowice – Wdzydze Długość szlaku: 21 km 19 W lasach okolic Dziemian Przebieg szlaku: Wiele – Przytarnia – Wiele Trasa proponowanej wycieczki wiedzie przez lasy w okolicach Oznakowanie szlaku: kolor czerwony Dziemian, w większości drogami gruntowymi oraz leśnymi duktami. Znajduje się tu wiele ciekawych jezior i torfowisk, a także kameral- 6 Rowerowy szlak nych miejsc, w sam raz na wypoczynek. przyrodniczy ,,Pętla Lipno” Długość trasy: ok. 30 km Przebieg trasy: Dziemiany – Tuszkowy – Śluza – Dywan – Sominy – Trzebuń 2 Rowerowy szlak przyrodniczy Malowniczy szlak rowerowy prowadzi wokół jezior Lipno, Słupino - Dziemiany Kościerzyna – Wdzydze i Cheb. Pokazuje bogactwo lasów, jezior i łąk, ale też tradycyjnie użytkowane tereny rolnicze. Przedstawia najcenniejsze przyrod- 20 W południowej części Wdzydzkiego Szlak rowerowy z Kościerzyny do Wdzydz łączy dwie atrakcyjne niczo fragmenty Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, a jedno- Parku Krajobrazowego cześnie prowadzi przez obszar z typową wiejską zabudową. Pod- turystycznie miejscowości na południu Kaszub. Kościerzyna to Trasa wycieczki prowadzi przez malownicze lasy w okolicach Wiela czas przejażdżki szlakiem warto skorzystać z platformy obser- przede wszystkim niepowtarzalny klimat tętniącego miasta, to oraz południowej części Wdzydzkiego PK. Mnóstwo tu uroczych wacyjnej nad jeziorem Lipno, zobaczyć bór bagienny nad jezio- unikatowe Muzea: Kolejnictwa, Akordeonu, Ziemi Kościerskiej; oczek wodnych skrywających się w gęstwinie tutejszych borów rami Lipno i Lipionko, jezioro Słupino, pomniki przyrody: buk Sanktuaria – Matki Bożej Kościerskiej Królowej Rodzin oraz Matki oraz miejsc wypoczynku nad kompleksem Jezior Wdzydzkich. w Głuchym Borze, sosnę w Leżuchowie i jałowce nad jeziorem Lipno. Długość trasy: ok. 36 km Bożej Bolesnej; to urokliwy rynek ze średniowiecznym układem W Dziemianach z myślą o miłośnikach dwóch kółek wyzna- ulic, gdzie latem zapraszają liczne ogródki gastronomiczne i mu- 10 . Rowerowy szlak przyrodniczy Przebieg trasy: Wiele – – – Bąk – Borsk – Górki – Długość szlaku: 23 km czone zostały dwie malownicze trasy rowerowe: A i B. – Przytarnia – Wiele zyka na żywo, to neogotycki ratusz m.in. z punktem informacji tu- Przebieg szlaku: Kalisz – jezioro Lipno – Słupino i Cheb – Dziemiany Skok w NATURĘ rystycznej; to do odkrywania figura Remus i sieć figurek Stolemów Oznakowanie szlaku: kolor czarny 14 Trasa A 21 W dolinie rzeki Wdy – mitycznych olbrzymów z Kaszub rodem; to największy w Polsce Ten niedługi szlak poprowadzony został we wschodniej części Liczy blisko 30 km i prowadzi przez klimatyczne kaszubskie pomnik Józefa Wybickiego - autora polskiego hymnu narodowego, gminy Nowa Karczma, a zaczyna się i kończy przy drodze woje- Lasy Wdzydzkiego PK i jego otuliny kryją malownicze jeziorka i dwie miejscowości: Dziemiany, Borsztal, Turzonkę, Kalisz, Słupinko, rzeki – Wdę i Trzebiochę. Trasa wykorzystuje lokalne szlaki rowe- to Rezerwat Strzelnica – doskonałe miejsce poznawania rodzimej wódzkiej 221, którą można dojechać bezpośrednio z Gdańska. Dąbrówkę, Piechowice. Kończy się w Dziemianach. przyrody. Warto zwiedzić kościerskie atrakcje z pozycji siodełka rowe oraz drogi gruntowe, dzięki którym kontakt z ruchem samo- Szlak prowadzi drogami gruntowymi – polnymi i leśnymi. Wyty- chodowym jest znikomy. rowerowego na blisko 20 km ścieżek rowerowych. Wdzydze na- czony został, aby ukazać piękno obszaru chronionego Natura 2000 15 Trasa B Długość trasy: ok. 29 km tomiast przenoszą w świat dawnych Kaszub. Będąc tam, trzeba Dolina Środkowej Wietcisy. Jest nieco dłuższa i liczy 37 km. Zaczyna się i kończy w Dziemia- odwiedzić Muzeum – Kaszubski Park Etnograficzny oraz wejść na nach, a prowadzi przez Dywan, Sominy, Trzebuń, Raduń, Jastrzębie Przebieg trasy: Lipusz – Płocice – Grzybowski Młyn – Loryniec – Schodno – wieżę widokową we Wdzydzach. Długość szlaku: 11 km Dziemiańskie i Piechowice. Kalisz – Szklana Huta – Płociczno – Lipusz Przebieg szlaku: Nowa Karczma – Szumleś Królewski – Nowa Karczma Długość szlaku: 20 km 22 W kręgu polaszkowskiego krajobrazu Oznakowanie szlaku: kolor zielony Trasa prowadzi przez malownicze tereny, leżące na południowy Przebieg szlaku: Kościerzyna – Juszki – Wdzydze wschód od Kościerzyny i Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego. Na Oznakowanie szlaku: kolor niebieski 7 Szlak rowerowy ,,Pętla Szenajda’’ 16 Trasa rowerowa uwagę zasługują zarówno odrestaurowane posiadłości żyjących ,,Szlak kaszubskiej żurawiny’’ tam niegdyś zamożnych rodzin, jak i te wciąż pozostające w ruinie. 11 Szlak Kaszubskich Drzymalitów Długość trasy: ok. 31km 3 Szlak rowerowy Lipusz – Wdzydze Przyrodniczy szlak rowerowy Pętla Szenajda prowadzi przez ma- lownicze okolice miejscowości Szenajda w Gminie Kościerzyna. Trasa liczy blisko 130 km i promuje owoc kaszubskiej żurawiny Przebieg trasy: Stara Kiszewa – Wilcze Błota – Nowe Polaszki – Stare Polaszki – Ukazuje piękno terenów Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego Szlak został utworzony w hołdzie Aleksandrowi i Franciszkowi Malowniczy szlak rowerowy, który przebiega przez kaszubskie oraz związane z nim produkty kulinarne i zdrowotne. Wytyczona Garczyn – Czerniki – Pałubin – Stara Kiszewa wchodzącego w skład utworzonego Rezerwatu Biosfery „Bory Peplińskim, mieszkańcom Skorzewa, którzy walczyli z zaborcami miejscowości: Lipusz, Płocice, Loryniec, Czarlina, Wdzydze. Będąc trasa nie posiada indywidualnego oznakowania w terenie, a jej Tucholskie”. Jest to obszar chroniony, zawierający cenne zasoby pruskimi o prawo do budowy i osiedlenia się na własnych grun- tam, warto zobaczyć młyn wodny i Muzeum Gospodarstwa Wiej- przebieg dostępny jest w wydawnictwach drukowanych oraz 23 Między Wierzycą a Wietcisą przyrodnicze, m. in. wiele naturalnych ekosystemów wodnych, tach. Ciężką walkę o swój dobytek przypłacili niejednokrotnie skiego w Lipuszu, jezioro Oczko, pomniki przyrody, np. buk pur- w serwisie internetowym www.traseo.pl. Trasa wycieczki prowadzi przez gminę Nowa Karczma, na wschód torfowiskowych i leśnych. Na szlaku warto zobaczyć użytek utratą majątku i życiem w biedzie. Historia Peplińskich jest niezwy- purowy w Wawrzynowie, przełom rzeki Wdy, Muzeum – Kaszubski od Kościerzyny. Wsród pagórkowatych terenów występuje tu wiele ekologiczny ,,Torfowisko Szenajda”, zabytkową zabudowę wsi kle ważna dla mieszkańców Skorzewa, dlatego został utworzony jezior oraz pomników przyrody. W mijanych miejscowościach nie Park Etnograficzny i wieżę widokową we Wdzydzach. Długość trasy: 130 km w Juszkach oraz miejsce pamięci poświęcone partyzantowi Tajnej szlak rowerowy przybliżający historię kaszubskich drzymalitów. brakuje godnych zainteresowania reliktów historii. Organizacji Wojskowej. Przebieg trasy: Wieżyca (pow. kartuski) stacja kolejowa – Szymbark Długość szlaku: 20 km (pow. kartuski) – Sikorzyno (pow. kartuski) – – Łubiana – Grzybowski Długość trasy: ok.41 km Długość szlaku: 9 km Długość szlaku: 16 km Przebieg szlaku: Lipusz – Płocice – Loryniec – Czarlina – Wdzydze Młyn – Wiele– Gołuń – – Liniewko Kościerskie – Nowa Karczma – Przebieg trasy: Będomin – Rekownica - Grabowo Kościerskie – Piotrowo – Przebieg szlaku: Szenajda – Juszki – Szenajda Przebieg szlaku: Skorzewo – – Wieprznica – Częstkowo – Skorzewo Będomin – Dobrogoszcz – Kościerzyna (Rynek) Szumleś Królewski – Szatarpy – Skrzydłowo – Lubieszyn – Liniewko Kościerskie Oznakowanie szlaku: kolor czerwony Oznakowanie szlaku: kolor żółty Oznakowanie szlaku: kolor czerwony – Nowy Barkoczyn – Będomin