OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020.

Opracował: Mgr inż. Kamil Łapioski Mgr inż. Wiesław Zienkiewicz Dr inż. Marcin Duda Mgr inż. Szymon Siedlanowski Ludmiła Kościuszko

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 1

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Spis treści

1 Wstęp ...... 12 1.1 Podstawa opracowania ...... 12 1.2 Cel opracowania ...... 13 1.3 Zakres opracowania ...... 14 1.4 Uregulowania prawne ...... 14 1.4.1 Prawo unijne ...... 15 1.4.2 Regulacje krajowe ...... 15 2 Charakterystyka regionu ...... 18 2.1 Powiat kwidzyński ...... 18 2.1.1 Położenie powiatu ...... 18 2.1.2 Warunki klimatyczne...... 19 2.1.3 Demografia ...... 20 2.1.4 Gospodarka ...... 21 2.1.5 Ochrona środowiska ...... 27 2.2 Powiat malborski ...... 30 2.2.1 Położenie powiatu ...... 30 2.2.2 Warunki klimatyczne...... 32 2.2.3 Demografia ...... 32 2.2.4 Gospodarka ...... 33 2.2.5 Ochrona Środowiska ...... 39 2.3 Powiat sztumski ...... 40 2.3.1 Położenie powiatu ...... 40 2.3.2 Warunki klimatyczne...... 41 2.3.3 Demografia ...... 42 2.3.4 Gospodarka ...... 42 2.3.5 Ochrona środowiska ...... 45 2.4 Powiat iławski ...... 46 2.4.1 Położenie powiatu ...... 46 2.4.2 Warunki klimatyczne...... 47 2.4.3 Demografia ...... 48 2.4.4 Gospodarka ...... 48 2.4.5 Ochrona środowiska ...... 52 3 Infrastruktura elektroenergetyczna 2010-2020 ...... 54 3.1 Zapotrzebowanie na energię elektryczną ...... 54

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 2

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.1.1 Powiat kwidzyński...... 56 3.1.2 Powiat malborski ...... 60 3.1.3 Powiat sztumski ...... 64 3.1.4 Powiat Iławski ...... 68 3.2 Zapotrzebowanie na energię cieplną ...... 74 3.2.1 Powiat kwidzyński...... 75 3.2.2 Powiat malborski ...... 79 3.2.3 Powiat sztumski ...... 82 3.2.4 Powiat iławski ...... 86 3.3 Zapotrzebowanie na energię gazową ...... 89 3.3.1 Powiat kwidzyński...... 89 3.3.2 Powiat malborski ...... 90 3.3.3 Powiat sztumski ...... 91 3.3.4 Powiat iławski ...... 92 3.4 Transport ...... 93 3.4.1 Powiat kwidzyński...... 94 3.4.2 Powiat malborski ...... 94 3.4.3 Powiat sztumski ...... 94 3.4.4 Powiat iławski ...... 94 3.5 Całkowite zapotrzebowanie na energię ...... 95 3.5.1 Powiat kwidzyński...... 95 3.5.2 Powiat malborski ...... 95 3.5.3 Powiat sztumski ...... 96 3.5.4 Powiat iławski ...... 97 4 Energetyka odnawialna ...... 98 4.1 Potencjał biomasy ...... 98 4.1.1 Powiat kwidzyński...... 98 4.1.2 Powiat malborski ...... 110 4.1.3 Powiat sztumski ...... 117 4.1.4 Powiat iławski ...... 121 4.1.5 Wykorzystanie potencjału teoretycznego biomasy do celów energetycznych ...... 127 4.2 Energetyka wiatrowa ...... 127 4.2.1 Powiat kwidzyński...... 128 4.2.2 Powiat malborski ...... 129 4.2.3 Powiat sztumski ...... 131 4.2.4 Powiat Iławski ...... 132

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 3

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.3 Energia słoneczna ...... 133 4.3.1 Powiat kwidzyński...... 134 4.3.2 Powiat malborski ...... 134 4.3.3 Powiat sztumski ...... 135 4.3.4 Powiat iławski ...... 135 4.4 Energia geotermalna ...... 135 4.4.1 Powiat kwidzyński...... 135 4.4.2 Powiat malborski ...... 137 4.4.3 Powiat sztumski ...... 137 4.4.4 Powiat iławski ...... 137 4.5 Elektrownie wodne ...... 138 4.5.1 Powiat kwidzyński...... 138 4.5.2 Powiat malborski ...... 139 4.5.3 Powiat sztumski ...... 139 4.5.4 Powiat iławski ...... 140 4.6 Udział OZE w zapotrzebowaniu na energię ...... 141 4.6.1 Powiat kwidzyński...... 141 4.6.2 Powiat malborski ...... 141 4.6.3 Powiat sztumski ...... 142 4.6.4 Powiat iławski ...... 142 5 Analiza scenariuszowa możliwości wykorzystania ...... 143 5.1 Cel i przedmiot badania ...... 143 5.2 Scenariusz trendów w otoczeniu ...... 144 5.3 Scenariusz optymistyczny ...... 146 5.4 Scenariusz pesymistyczny ...... 147 5.5 Scenariusz najbardziej prawdopodobny ...... 148 5.6 Graficzne przedstawienie sił wpływu ...... 149 5.7 Analiza szans i zagrożeń ...... 149 6 Wnioski ...... 151

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 4

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Rysunki

Rysunek 1 Położenie powiatu kwidzyńskiego w Województwie Pomorskim ...... 18 Rysunek 2 Podział administracyjny powiatu kwidzyńskiego ...... 19 Rysunek 3 Położenie powiatu malborskiego w Województwie Pomorskim ...... 31 Rysunek 4 Podział administracyjny powiatu malborskiego ...... 32 Rysunek 5 Położenie powiatu sztumskiego w Województwie Pomorskim ...... 41 Rysunek 6 Podział administracyjny powiatu sztumskiego ...... 41 Rysunek 7 Położenie powiatu iławskiego w Województwie Warmińsko Mazurskim ...... 47 Rysunek 8 Podział administracyjny powiatu iławskiego ...... 47 Rysunek 9 Przebieg linii elektronenergetycznych ...... 55 Rysunek 10 System zaopatrzenia w gaz i paliwa płynne w Województwie Pomorskim ...... 89

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 5

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabele

Tabela 1 Podział administracyjny powiatu kwidzyńskiego ...... 19 Tabela 2 Średnie wieloletnie temperatury miesiąca w stopniach Celsjusza i liczba dni ogrzewania ... 20 Tabela 3 Liczba ludności na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 20 Tabela 4 Rynek pracy na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 22 Tabela 5 Stopa bezrobocia na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 22 Tabela 6 Użytki rolne na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 23 Tabela 7 Klasyfikacja gruntów na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 23 Tabela 8 Liczba i struktura gospodarstw w 2009 roku na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 24 Tabela 9 Hodowla trzody chlewnej i bydła na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 26 Tabela 10 Podmioty gospodarcze na terenie powiatu kwidzyńskiego...... 26 Tabela 11 SOO – Specjalne Obszary Ochrony (siedliskowe) na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 30 Tabela 12 OSO – Obszary Specjalnej Ochrony(ptasie) na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 30 Tabela 13 Podział administracyjny powiatu malborskiego ...... 31 Tabela 14 Liczba ludności na terenie powiatu malborskiego ...... 32 Tabela 15 Rynek pracy na terenie powiatu malborskiego ...... 33 Tabela 16 Stopa bezrobocia na terenie powiatu malborskiego ...... 33 Tabela 17 Struktura użytkowania gruntów na terenie powiatu malborskiego [ha] ...... 34 Tabela 18 Użytki rolne na terenie powiatu malborskiego ...... 34 Tabela 19 Klasyfikacja gruntów na terenie powiatu malborskiego ...... 35 Tabela 20 Liczba i struktura gospodarstw w 2009 roku na terenie powiatu malborskiego ...... 35 Tabela 21 Większe farmy hodowlane na terenie powiatu malborskiego ...... 36 Tabela 22 Podział administracyjny powiatu sztumskiego ...... 41 Tabela 23 Liczba ludności na terenie powiatu sztumskiego ...... 42 Tabela 24 Rynek pracy na terenie powiatu sztumskiego ...... 43 Tabela 25 Stopa bezrobocia na terenie powiatu sztumskiego ...... 43 Tabela 26 Struktura użytkowania gruntów na terenie powiatu sztumskiego [ha] ...... 43 Tabela 27 Klasyfikacja gruntów na terenie powiatu sztumskiego ...... 44 Tabela 28 Liczba i struktura gospodarstw w 2009 roku na terenie powiatu sztumskiego ...... 44 Tabela 29 Podział administracyjny powiatu iławskiego ...... 47 Tabela 30 Liczba ludności na terenie powiatu iławskiego ...... 48 Tabela 31 Rynek pracy na terenie powiatu iławskiego ...... 49 Tabela 32 Stopa bezrobocia na terenie powiatu iławskiego ...... 49

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 6

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 33 Użytki rolne na terenie powiatu iławskiego ...... 50 Tabela 34 Podmioty gospodarcze na terenie powiatu iławskiego ...... 50 Tabela 35 Lokalizacja GPZ, stopień obciążenia na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 56 Tabela 36 Dane historyczne zużycia e.e na terenie powiatu kwidzyńskiego (2005-2009) ...... 57 Tabela 37 Historia zużycia e.e. na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 58 Tabela 38 Suma e.e. NN, SN, WN na terenie powiatu kwidzyńskiego na rok 2009 ...... 59 Tabela 39 Zestawienie zapotrzebowania energii elektrycznej na terenie powiatu kwidzyńskiego na rok 2020 ...... 60 Tabela 40 Lokalizacja GPZ, stopień obciążenia na terenie powiatu malborskiego ...... 60 Tabela 41 Dane historyczne zużycia energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego (2005- 2009) ...... 61 Tabela 42 Historia zużycia e.e. na terenie powiatu malborskiego (SN) ...... 62 Tabela 43 Suma e.e. NN, SN, na terenie powiatu malborskiego na rok 2009 ...... 63 Tabela 44 Zestawienie zapotrzebowania energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego na rok 2020 ...... 64 Tabela 45 Lokalizacja GPZ, stopień obciążenia na terenie powiatu sztumskiego ...... 64 Tabela 46 Dane historyczne zużycia energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego (2005-2009) ...... 64 Tabela 47 Historia zużycia e.e. na terenie powiatu sztumskiego (SN) ...... 65 Tabela 48 Suma e.e. NN, SN, WN na terenie powiatu sztumskiego na rok 2009 ...... 67 Tabela 49 Zestawienie zapotrzebowania energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego na rok 2020 ...... 67 Tabela 50 Dane historyczne zużycia e.e. na terenie powiatu iławskiego (NN) ...... 70 Tabela 51 Dane historyczne zużycia e.e. NN na terenie powiatu iławskiego...... 71 Tabela 52 Dane historyczne zużycia e.e. na terenie powiatu iławskiego (SN)...... 72 Tabela 53 Suma e.e. NN, SN, WN na terenie powiatu iławskiego na rok 2009 ...... 73 Tabela 54 Zestawienie zapotrzebowania energii elektrycznej na terenie powiatu iławskiego na rok 2020 ...... 73 Tabela 55 Mieszkalnictwo na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 75 Tabela 56 Podział na nośniki energii na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 76 Tabela 57 Użyteczności publiczne i usługi (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego ... 76 Tabela 58 Rolnictwo na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 77 Tabela 59 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 78 Tabela 60 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 78 Tabela 61 Mieszkalnictwo, na terenie powiatu malborskiego ...... 79 Tabela 62 Mieszkalnictwo, (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego ...... 80

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 7

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 63 Usługi i użyteczności publiczne, (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego ... 80 Tabela 64 Rolnictwo na terenie powiatu malborskiego ...... 81 Tabela 65 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego ...... 81 Tabela 66 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego ...... 82 Tabela 67 Mieszkalnictwo na terenie powiatu sztumskiego ...... 83 Tabela 68 Mieszkalnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego ...... 83 Tabela 69 Usługi i użyteczności publiczne (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego ...... 84 Tabela 70 Rolnictwo na terenie powiatu sztumskiego...... 84 Tabela 71 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego...... 85 Tabela 72 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego ...... 85 Tabela 73 Mieszkalnictwo na terenie powiatu iławskiego ...... 86 Tabela 74 Mieszkalnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego ...... 86 Tabela 75 Usługi i użyteczności publiczne (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego ...... 87 Tabela 76 Rolnictwo na terenie powiatu iławskiego ...... 87 Tabela 77 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego ...... 88 Tabela 78 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego ...... 88 Tabela 79 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu kwidzyńskiego do 2020 roku ...... 90 Tabela 80 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu malborskiego do 2020 roku ...... 91 Tabela 81 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu sztumskiego do 2020 roku ...... 92 Tabela 82 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu iławskiego do 2020 roku ...... 93 Tabela 83 Zapotrzebowanie na energię w transporcie w powiecie kwidzyńskim ...... 94 Tabela 84 Zapotrzebowanie na energię w transporcie w powiecie malborskim...... 94 Tabela 85 Zapotrzebowanie na energię w transporcie w powiecie sztumskim ...... 94 Tabela 86 Zapotrzebowanie na energię w transporcie w powiecie iławskim ...... 94 Tabela 87 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie kwidzyńskim ...... 95 Tabela 88 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie malborskim ...... 95 Tabela 89 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie sztumskim...... 96 Tabela 90 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie iławskim ...... 97 Tabela 91 Wskaźniki pozyskania słomy w zależności od plonu ziarna oraz areału...... 99 Tabela 92 Procentowe wartości nadwyżek słomy w poszczególnych województwach...... 99 Tabela 93 Wielkość średniego przyrostu masy drewna w lasach dla różnych rejonów Polski...... 101 Tabela 94 Wskaźniki wielkości produkcji biogazu w przeliczeniu na sztuki duże oraz na tonę odpadów ...... 106

Tabela 95 Wskaźniki indeksowe przeliczania sztuk dużych Isd ...... 106

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 8

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 96 Produkcja zwierzęca ...... 107 Tabela 97 Możliwości wytwarzania biogazu z masy organicznej ...... 107 Tabela 98 Potencjalne możliwości pozyskania energii z biomasy oraz biogazu w powiecie kwidzyńskim...... 108 Tabela 99 Możliwość zastosowania biopaliw ...... 109 Tabela 100 Stan pogłowia w gospodarstwach w powiecie malborskim w roku 2009 ...... 114 Tabela 101 Większe farmy hodowlane na terenie powiatu malborskiego ...... 114 Tabela 102 Zbiory na terenie powiatu malborskiego w roku 2009 ...... 114 Tabela 103 Potencjalne możliwości pozyskania energii z biomasy oraz biogazu w powiecie malborskim ...... 116 Tabela 104 Stan pogłowia w gospodarstwach w powiecie malborskim w roku 2009 ...... 119 Tabela 105 Produkcja metanu ...... 120 Tabela 106 Potencjalne możliwości pozyskania energii z biomasy oraz biogazu w powiecie sztumskim ...... 120 Tabela 107 Zbiory zbóż w powiecie iławskim ...... 122 Tabela 108 Stan pogłowia w gospodarstwach w powiecie iławskim w roku 2009 ...... 125 Tabela 109 Produkcja metanu ...... 125 Tabela 110 Potencjalne możliwości pozyskania energii z biomasy oraz biogazu w powiecie iławskim ...... 126 Tabela 111 Wykorzystanie potencjału teoretycznego biomasy do celów energetycznych...... 127 Tabela 112 Udział OZE w całkowitym zapotrzebowaniu na energię w powiecie kwidzyńskim ...... 141 Tabela 113 Udział OZE w całkowitym zapotrzebowaniu na energię w powiecie malborskim ...... 141 Tabela 114 Udział OZE w całkowitym zapotrzebowaniu na energię w powiecie sztumskim ...... 142 Tabela 115 Udział OZE w całkowitym zapotrzebowaniu na energię w powiecie iławskim ...... 142 Tabela 116 Scenariusz trendów w otoczeniu ...... 144 Tabela 117 Scenariusz optymistyczny ...... 146 Tabela 118 Scenariusz pesymistyczny ...... 147 Tabela 119 Scenariusz najbardziej prawdopodobny...... 148

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 9

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wykresy

Wykres 1 Struktura użytkowania gruntów na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 23 Wykres 2 Struktura użytkowania gruntów na terenie powiatu malborskiego ...... 34 Wykres 3 Struktura użytkowania gruntów na terenie powiatu iławskiego ...... 50 Wykres 4 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu kwidzyńskiego (NN) ...... 57 Wykres 5 Przewidywane zużycie energii na terenie powiatu kwidzyńskiego do 2020 roku (SN) ...... 57 Wykres 6 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu kwidzyńskiego (SN) ...... 58 Wykres 7 Przewidywane zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu kwidzyńskiego do 2020 roku (SN) ...... 58 Wykres 8 Suma zakupionej e.e. na terenie powiatu kwidzyńskiego na rok 2009 ...... 59 Wykres 9 Całkowite zużycie e.e. na terenie powiatu kwidzyńskiego na rok 2009 ...... 60 Wykres 10 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego w roku 2009 (NN) ...... 61 Wykres 11 Przewidywane zużycie energii na terenie powiatu malborskiego do 2020 roku (NN) ...... 62 Wykres 12 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego (SN) ...... 62 Wykres 13 Przewidywane zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego do 2020 roku (SN) ...... 63 Wykres 14 Całkowite zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego na rok 2009 ...... 63 Wykres 15 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego w roku 2009 (NN) ...... 65 Wykres 16 Przewidywane zużycie energii na terenie powiatu sztumskiego do 2020 roku (NN) ...... 65 Wykres 17 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego (SN) ...... 66 Wykres 18 Przewidywane zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego do 2020 roku (SN) ...... 66 Wykres 19 Całkowite zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego na rok 2009 ...... 67 Wykres 20 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu iławskiego w latach 2005 - 2009 (NN) .... 70 Wykres 21 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu iławskiego w roku 2009 (NN) ...... 71 Wykres 22 Przewidywane zużycie energii na terenie powiatu iławskiego do 2020 roku (NN) ...... 71 Wykres 23 Dane historyczne zużycia e.e. na terenie powiatu iławskiego (NN) ...... 72 Wykres 24 Przewidywane zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu iławskiego do 2020 roku (SN) ...... 72 Wykres 25 Zestawienie zapotrzebowania energii elektrycznej na terenie powiatu iławskiego do roku 2020 ...... 73 Wykres 26 Procentowy podział nośników energii na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 76 Wykres 27 Usługi i użyteczności publiczne (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego .. 77 Wykres 28 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 78 Wykres 29 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego ...... 79

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 10

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wykres 30 Mieszkalnictwo, (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego ...... 80 Wykres 31 Usługi i użyteczności publiczne (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego .... 80 Wykres 32 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego ...... 81 Wykres 33 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego ...... 82 Wykres 34 Mieszkalnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego ...... 83 Wykres 35 Usługi i użyteczności publiczne, (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego ..... 84 Wykres 36 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego ...... 85 Wykres 37 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego ...... 86 Wykres 38 Mieszkalnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego ...... 87 Wykres 39 Usługi i użyteczności publiczne (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego ...... 87 Wykres 40 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego ...... 88 Wykres 41 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego ...... 88 Wykres 42 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu kwidzyńskiego do 2020 roku ...... 90 Wykres 43 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu malborskiego do 2020 roku ...... 91 Wykres 44 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu sztumskiego do 2020 roku ...... 92 Wykres 45 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu iławskiego do 2020 roku ...... 93 Wykres 46 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie kwidzyńskim w roku 2009 [%] ...... 95 Wykres 47 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie malborskim w roku 2009 [%] ...... 96 Wykres 48 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie sztumskim w roku 2009 [%] ...... 96 Wykres 49 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie iławskim w roku 2009 [%] ...... 97 Wykres 50 Graficzna prezentacja scenariuszy ...... 149

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 11

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

1 Wstęp

1.1 Podstawa opracowania

Wykorzystywanie lokalnych zasobów energii i jej racjonalne zagospodarowanie warunkują zrównoważony rozwoju regionu, przekładają się również, na jakość warunków bytowych ludności, oraz na stan środowiska. Polityka energetyczna Polski jak i ekologiczna państwa wytyczają kierunki rozwoju zrównoważonego.

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku określa cele ilościowe udziału odnawialnych źródeł energii na poziomie 15% w roku 2020 w bilansie energii pierwotnej kraju oraz 10% udziału biopaliw. Wskazuje ona również na konieczność działań i tworzenia mechanizmów na rzecz wspierania rozwoju odnawialnych źródeł energii dla osiągnięcia założonego celu.

Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do 2016 stawia sobie za cele m.in. pełną integrację z polityką gospodarczą, przestrzenną i regionalną, istotne będzie tu wdrożenie przepisów umożliwiających przeprowadzanie ocen oddziaływania na środowisko już na etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Polityka ta wskazuje również na konieczność poprawy efektywności energetycznej i minimalizowania negatywnego oddziaływania na zdrowie i środowisko działalności gospodarczej.

Jednym z podstawowych narzędzi przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego będzie Program Operacyjny „Infrastruktura i Środowisko” na lata 2007-2013. Oś priorytetowa IX - Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna - określa cele szczegółowe, takie jak podwyższenie sprawności wytwarzania, przesyłania, dystrybucji i użytkowania energii oraz wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw. W ramach Priorytetu wsparcie uzyskają działania obejmujące zwiększenie stopnia wykorzystania energii pierwotnej w sektorze energetycznym i obniżenie energochłonności sektora publicznego oraz zwiększenie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw.

Również na szczeblu powiatowym odnajdujemy odwołania do problematyki związanej z odnawialnymi źródłami energii oraz efektywnością energetyczną.

W Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu kwidzyńskiego priorytet 3.1.1 traktuje o promocji odnawialnych źródeł energii a 3.1.2 o wspieraniu gospodarki odpadami.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 12

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Te kierunki działań są ściśle związane z wdrażaniem alternatywnych źródeł energii oraz jej racjonalnym wykorzystaniem, a mają na celu poprawę stanu środowiska i jednocześnie warunków życia mieszkańców.

Strategia rozwoju społeczno gospodarczego powiatu malborskiego wśród celów niezbędnych osi ekologii podaje m.in. dostosowanie powiatowego planu gospodarki odpadami do norm unijnych, promocję i edukację w zakresie ekologii zarówno skierowaną do młodzieży szkolnej jak i do dorosłych. Wśród celów pierwszoplanowych zaś znajduje się punkt mówiący o zakładzie utylizacji odpadów, oraz o wdrożeniu programu ekologicznego w szkołach.

W osi dotyczącej infrastruktury doszukać się można wśród celów pierwszoplanowych wzmianki o rozbudowie sieci gazowniczej na Terenia miasta Malborka jak i terenów przemysłowych i gęsto zabudowanych.

Program Ochrony Środowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004-2011 zdecydowanie wymaga aktualizacji, niemniej jednak rozdział 9.3 mówi o wzroście wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych i podaje ogólne cele rozwoju powiatu, który posiada duże możliwości pozyskania energii odnawialnej.

W polityce powiatu iławskiego odwołania do problemów związanych z energetyką a w szczególności wykorzystania odnawialnych źródeł energii znaleźć można zarówno w Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego na lata 2008-2015 w ramach czwartego celu strategicznego: „ochrona zasobów naturalnych…” w którym jest mowa o promocji odnawialnych źródeł energii, jak i w Programie Ochrony Środowiska na lata 2009-2012 gdzie podnosi się tę kwestię ponownie.

1.2 Cel opracowania

Głównym celem opracowania jest stworzenie narzędzia wspierającego zrównoważony rozwoju regionu, które pomoże we wdrażaniu odnawialnych źródeł energii oraz pośrednio przyczyni się do ożywienia lokalnej gospodarki i rynku pracy.

W niniejszym opracowaniu dokonano oceny energetycznej regionu czterech powiatów objętych działaniem Powiślańskiej Regionalnej Agencji Zarządzania Energią, tj. powiatu kwidzyńskiego, sztumskiego, malborskiego i iławskiego. Ocena ta została dokonana w

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 13

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020 podziale rodzajowym źródeł i odbiorców energii oraz terytorialnym w perspektywie 10-letniej w latach 2010-2020 a w szczególności:  ocena sytuacji energetycznej powiatów dla roku bazowego 2010;  ocena zapotrzebowania na energię w roku 2020;  identyfikacja zasobów energii odnawialnej w regionie;  ocena możliwości energetycznego wykorzystania potencjału OZE.

Opisywany region ograniczony od zachodu Wisłą wzdłuż której rozpościera się Dolina Kwidzyńska, zaś w kierunku południkowym rozciąga się od Garbu Lubawskiego na południowym wschodzie poprzez Dolinę Drwęcy, fragment Pojezierza Brodnickiego, Pojezierze Iławskie aż po Żuławy Wiślane w powiecie Malborskim. Wszystkie te powiaty cechuje stosunkowo duża odległość od ich nadrzędnych jednostek administracyjnych tj, miast wojewódzkich. Region ten mimo położenia w dwóch województwach – Pomorskim i Warmińsko-Mazurskim – cechuje się zbliżonymi warunkami klimatycznymi, terenowymi oraz gospodarczo- społecznymi.

1.3 Zakres opracowania

Zakres opracowania obejmuje:  oszacowanie zapotrzebowania na energie elektryczną, cieplną (z podziałem na paliwa) oraz paliwa płynne na terenie powiatów w latach 2010-2020 z podziałem na:  zapotrzebowanie w gospodarstwach domowych;  zapotrzebowanie w rolnictwie;  zapotrzebowanie w przemyśle, instytucjach i usługach;  zapotrzebowanie w transporcie.

 oszacowanie zapotrzebowania na energie elektryczną, cieplną oraz paliwa gazowe z podziałem na poszczególne powiaty.

 ocenę zasobów i potencjalnych możliwości wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych na terenie poszczególnych powiatów.

1.4 Uregulowania prawne

Niniejsze opracowanie zostało wykonane w oparciu o wytyczne zawarte w dyrektywach unijnych a także obowiązujące prawo krajowe.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 14

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

1.4.1 Prawo unijne

1. Dyrektywa 2004/8/WE z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG;

2. Dyrektywa 2003/30/WE w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych;

3. Dyrektywa KE 2002/91/EC z dnia 16 grudnia 2002 r., w sprawie efektywności energetycznej budynków;

4. Dyrektywa 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE;

5. Dyrektywa 2003/54/WE Parlamentu Europejskiego z 26 czerwca 2003r dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej;

6. Dyrektywa 2001/80/WE w sprawie ograniczania emisji niektórych zanieczyszczeń do atmosfery z dużych obiektów spalania;

1.4.2 Regulacje krajowe

Opracowanie jest spójne z dokumentami w zakresie polityki energetycznej państwa i ochrony środowiska, a w szczególności takimi jak:

1. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku z listopada 2009 roku; 2. Polityka klimatyczna Polski – Strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020, MŚ sierpień 2003 r. 3. Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do 2016, MŚ 2008. oraz regulacjami prawnymi:

1. Ustawa Prawo Energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. z późniejszymi zmianami (2008); 2. Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o Planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z późniejszymi zmianami (2003); 3. Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 z późniejszymi zmianami (2008); 4. Ustawa o Samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1998r. z późniejszymi zmianami (2001);

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 15

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

5. Ustawa o Samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990r. z późniejszymi zmianami (2001); 6. Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów z dnia 21 listopada 2008r; 7. Ustawa o biokomponentach i biopaliwach ciekłych z dnia 25 sierpnia 2006r; 8. Rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych. a także dokumentami na poziomie regionalnym:

 Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego (2006);  Strategia rozwoju województwa pomorskiego (2005r.);  Studium możliwości rozwoju energetyki wiatrowej w województwie pomorskim (2003);  Program Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy 2011-2014 (2007);  Raport z wykonania "Programu Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy 2011-2014" (2009);  Program rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa województwa pomorskiego na lata 2005- 2013 (projekt, Gdańsk 2005);  Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu kwidzyńskiego, Kwidzyn 2000 (Aktualizacja 2009);  Program ochrony środowiska dla powiatu kwidzyńskiego na lata 2007-2011 (projekt 2007);  Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu kwidzyńskiego na lata 2007-2011(projekt, 2007);  Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu sztumskiego 2004;  Program ochrony środowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004-2011 (2004);  Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu sztumskiego na lata 2004-2011 (2004);  Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu malborskiego 2002-2012 (2002);  Program ochrony środowiska dla powiatu malborskiego (2004);  Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu malborskiego na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 (2004);  Strategia rozwoju powiatu iławskiego na lata 2008-2015 (2008);

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 16

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Program ochrony środowiska dla powiatu iławskiego na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016 (aktualizacja 2009);  Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu iławskiego na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016 (aktualizacja 2009);

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 17

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

2 Charakterystyka regionu

Przygotowane zostały charakterystyki czterech powiatów objętych działalnością Powiślańskiej Regionalnej Agencji Zarządzania Energią. Opisy te stanowić mają wstęp do dalszych rozważań na temat wykorzystania energii w ogóle, a w szczególności energii odnawianej.

2.1 Powiat kwidzyński

2.1.1 Położenie powiatu

Powiat kwidzyński położony jest na powierzchni 835 km2 w obrębie dwóch jednostek fizyczno – geograficznych: Pojezierza Iławskiego i północnej części Doliny Dolnej Wisły. Powiat sąsiaduje z powiatami: sztumskim, tczewskim (w województwie pomorskim), świeckim, grudziądzkim (w województwie kujawsko-pomorskim), oraz iławskim (w województwie warmińsko-mazurskim). Zachodnią granicę powiatu stanowi rzeka Wisła.

Rysunek 1 Położenie powiatu kwidzyńskiego w Województwie Pomorskim

Dużym atutem powiatu są dobre połączenia komunikacyjne. Przez teren powiatu przebiega droga krajowa nr 55 (Malbork - Stolno) oraz linie kolejowe: magistrala Gdańsk - Warszawa - Kraków i linia Malbork - Grudziądz - Toruń. Od najbliższego portu lotniczego i połączenia morskiego dzieli go odległość ok. 100 km.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 18

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Powiat Kwidzyński podzielony jest na sześć jednostek administracyjnych, są to: Tabela 1 Podział administracyjny powiatu kwidzyńskiego Powierzchnia w km2* Powiat Kwidzyński 834,70 Miasto Kwidzyn 21,54 Gmina Kwidzyn 207,37 Miasto i Gmina Prabuty 197,13 Gmina Ryjewo 103,71 Gmina Sadlinki 112,25 Gmina Gardeja 192,7 * stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Rysunek 2 Podział administracyjny powiatu kwidzyńskiego

2.1.2 Warunki klimatyczne

Według podziału „Kwiecień i Tarnowskiej (1974)” na krainy klimatyczne, rejon powiatu kwidzyńskiego leży w Krainie Żuław i Doliny Dolnej Wisły natomiast jego południowa część znajduje się w zasięgu Krainy Przedpola Pojezierza Mazurskiego. Najwyższe temperatury w roku dochodzą do 33°C. Najzimniejszym miesiącem jest luty, -3,5°C w Prabutach, najcieplejszym zaś lipiec ze średnią temperaturą w granicach 17,5 do 18°C. Przeciętna długość okresu bezprzymrozkowego wynosi ok. 150 dni (okres w którym minimalne temperatury są wyższe od 0°C). Liczba dni mroźnych, czyli takich z temperaturą maksymalną niższą od 0°C, waha się od 30 do 50 dni w ciągu roku. Okres wegetacyjny trwa od 200 do 210 dni. Opad atmosferyczny waha się w granicach ok. 500 mm. Liczba dni z opadami wynosi 160-170 w roku, a liczba dni z opadem śnieżnym wynosi ok. 30 – 40. Liczba dni z pokrywą

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 19

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

śnieżną wynosi 60 – 70 dni. Największe średnie zachmurzenie przypada na listopad, grudzień i styczeń, a wynosi od 6,0 do 8,3 punktów, według skali dziesięciopunktowej. Najbardziej pogodnym miesiącem jest czerwiec ze średnim wskaźnikiem 5,8. W ciągu roku występuje przeciętnie 29 dni pogodnych ze średnim zachmurzeniem poniżej 21.

Tabela 2 Średnie wieloletnie temperatury miesiąca w stopniach Celsjusza i liczba dni ogrzewania Miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Te (m) -2,7 -2,3 1,3 6,5 11,7 16 17,2 16,8 13,1 8,4 3,5 -0,4 Ld (m) 31 28 31 30 10 0 0 0 5 31 30 31 Polska norma: „Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego” PN-B-02025:2001

 Roczna amplituda temperatury, Ta 9,8°C,  Średnia roczna, T0 7,4°C,

 Obliczeniowa temperatura zewnętrzna, Tmin -18,0°C

2.1.3 Demografia

Około 46% ludności powiatu zamieszkuje miasto Kwidzyn. Kolejnym skupiskiem jest miasto Prabuty. Na pozostałych terenach zagęszczenie ludności na 1km2 jest dużo niższe (około 50). Analiza struktury społeczeństwa w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym wskazuje na nieznaczną przewagę ilości mężczyzn w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, natomiast w wieku poprodukcyjnym kobiety stanowią zdecydowaną większość. Struktura wieku ludności cechuje się występowaniem na przemian dwóch wyraźnych par wyżów i niżów demograficznych. Struktura ta posiada regresywny charakter, co oznacza mniejszą liczebność populacji młodszego pokolenia w stosunku do pokolenia rodziców (Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu kwidzyńskiego na lata 2007-2011). Tabela 3 Liczba ludności na terenie powiatu kwidzyńskiego Udział Osób na Ludność ogółem* [%] km2 Powiat Kwidzyński 81 848 100,0% 98 Miasto Kwidzyn 38 192 46,7% 1773 Gmina Kwidzyn 10 650 13,0% 51 Miasto Prabuty 8 571 10,5% 1176 Obszar wiejski gminy Prabuty 4 612 5,6% 24 Gmina Ryjewo 5 818 7,1% 56 Gmina Sadlinki 5 748 7,0% 51 Gmina Gardeja 8 257 10,1% 43 *stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

1 Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu kwidzyńskiego na lata 2007-2011

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 20

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

2.1.4 Gospodarka

Główne sektory gospodarki to przede wszystkim przemysł celuzowo-papierniczy, elektroniczny, elektrotechniczny, drzewny oraz przetwórstwo warzyw i owoców. Najważniejszym ośrodkiem gospodarczym powiatu jest liczące ok. 40.000 mieszkańców miasto Kwidzyn, w którym funkcjonuje wiele firm reprezentujących kapitał zagraniczny, jak i rodzimy. Na terenie miasta znajdują się duże zakłady przemysłowe: Intenational Paper Kwidzyn Sp. z o. o., Jabil Circuit Poland Sp. z o. o., Sofrel Electronics Sp. z o. o., Plati Polska Sp. z o. o., BM Polska Sp. z o. o., Warmińskie Zakłady Przetwórstwa Owoco- Warzywnego Sp. z o. o. Obok tych niekwestionowanych liderów powstają także mniejsze zakłady, które z powodzeniem uzupełniają ofertę większych firm. Na terenie powiatu działa ok. 7.000 podmiotów gospodarczych. Duże nadzieje wiąże się z budową w okolicach Kwidzyna, mostu na Wiśle, który niewątpliwie przyczyni się do podniesienia atrakcyjności gospodarczej powiatu.2 Jednym z prężniejszych ośrodków działania na rzecz promowania odnawialnych źródeł energii na terenie powiatu kwidzyńskiego jest Kwidzyński Park Przemysłowo Technologiczny. Rozpoczynająca się 2011r. budowa kompleksu obiektów Parku jest początkiem wcielenia w życie nowatorskich rozwiązań w zakresie energooszczędnego budownictwa oraz technologii wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej. Wszystkie te działania mają na celu stworzenie obiektów o minimalnym zapotrzebowaniu na energię konwencjonalną. Do zaspokojenia potrzeb energetycznych zastosowane zostaną różne technologie pozyskiwania energii w tym energii promieniowania słonecznego do wytwarzania energii elektrycznej współpracujące z elektrownią wiatrową czy układy solarne do przygotowania c.w.u. oraz pompy ciepła. Pracujące układy będą pełniły jednocześnie funkcję demonstracyjną i użytkową. W kontekście zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego powiatu ich udział będzie niewielki, jednak rola w promowaniu wiedzy o możliwościach technologicznych wykorzystania oze niepodważalny.

Struktura zatrudnienia i bezrobocie

Rynek pracy w powiecie kwidzyńskim jest zdominowany przez sektor przemysłowy gdzie zatrudnienie znajduje ponad połowa pracujących, istotną rolę odgrywa tu również rolnictwo i usługi, bezrobocie zaś przekracza 16%.

2 strona internetowa powiatu kwidzyńskiego: http://www.powiatkwidzynski.pl/

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 21

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 4 Rynek pracy na terenie powiatu kwidzyńskiego Pracujący ogółem** 23 604 100% Sektor rolniczy 3 540 15% Sektor przemysłowy 12 214 52% Sektor usługowy 7 850 33% Bezrobotni ogółem* 4 531 16% *stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl **stan na dzień 31.12.2007 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Wysokie bezrobocie w powiecie kwidzyńskim wynoszące ponad 19% w 2009 roku jest wynikiem między innymi nadwyżki niedrogiej siły roboczej w sąsiednich powiatach oraz tego, że pomimo dużej ilości miejsc pracy w kwidzyńskim przemyśle, niewysokie wynagrodzenia zbyt słabo pobudzają rozwój handlu i usług.

Spadek bezrobocia w 2005 roku to następstwo zwiększonych wyjazdów do pracy za granica, dostrzeżenie Kwidzyna przez inwestorów z grupy handlu i usług oraz ciągłego rozwoju przemysłu. Wzrost zaś bezrobocia w 2009 roku związany jest ze światowym kryzysem finansowym.

Tabela 5 Stopa bezrobocia na terenie powiatu kwidzyńskiego Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Bezrobotni ogółem 8 297 7 150 5 480 3 875 3 215 4 531 źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Rolnictwo

W powiecie kwidzyńskim dominuje uprawa zbóż, w dalszej kolejności uprawiany jest rzepak ozimy i buraki cukrowe. Pod względem wielkości zajmowanego obszaru do największych jednostek należą gmina wiejska Kwidzyn, gmina Gardeja i gmina wiejska Prabuty. Gminy te charakteryzują się również dużym udziałem gruntów ornych. Udział gruntów zalesionych jest znacznie mniejszy. Do najbardziej zalesionych należą gmina wiejska Prabuty, gmina wiejska Kwidzyn, Gardeja i Sadlinki. Lasy są w przeważającej mierze publiczne. Zarządcą lasów państwowych na terenie powiatu jest Nadleśnictwo Kwidzyn oraz Nadleśnictwo Susz. Powiat kwidzyński charakteryzuje sie wysokim udziałem użytków rolnych w stosunku do całkowitej powierzchni, który wynosi ok. 61%. Lasy zajmują ok. 23% ogółu powierzchni powiatu i ich udział jest niższy niż średni w województwie (32%) i kraju (ok.29%).3

3 „Oszacowanie zapotrzebowania na energię oraz potencjału zasobów odnawialnych źródeł energii na terenie powiatu kwidzyńskiego w latach 2006-2016”, 2006

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 22

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 6 Użytki rolne na terenie powiatu kwidzyńskiego Powierzchnia użytków rolnych ogółem* 50 815,1 gruntów ogółem [ha] [%] Grunty orne 39 784,40 47,2 Grunty ugorowe 0,00 0 Łąki 6 033,80 7,2 Pastwiska 4 536,50 5,4 Sady, ogrody 460,40 0,6 Nieużytki 1 802,30 2,2 Lasy** Lasy i grunty leśne ogółem 18 960,00 22,8 Pozostałe grunty i nieużytki Pozostałe grunty i nieużytki ogółem 11 667,00 14,0 * stan na 2009r./ źródło: infoeko ‘Informacja dla społeczeństwa województwa pomorskiego o zrównoważonym rozwoju i stanie środowiska’ http://www.infoeko.pomorskie.pl/ **stan na 2005r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Wykres 1 Struktura użytkowania gruntów na terenie powiatu kwidzyńskiego

 Ilość gospodarstw rolnych - 2 5014  Klasyfikacja gruntów (+sady) Tabela 7 Klasyfikacja gruntów na terenie powiatu kwidzyńskiego Klasy gleb pow. w ha fiz. liczba ha przelicz. Grunty orne 39 530,0 43 121,2 I 195,0 380,3 II 2 451,0 4 411,3 IIIa 4 594,0 7 580,1 IIIb 7 606,0 10 268,1 IVa 13 498,0 14 847,8 IVb 4 649,0 3 719,2 V 4 261,0 1 491,4 VI 2 113,0 422,6 VIz 163,0 0,0

4 Powiatowy ośrodek doradztwa rolniczego.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 23

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Użytki zielone 13 135,0 10 874,1 I 11,0 19,3 II 973,0 1 410,9 III 3 821,0 4 776,3 IV 5 689,0 4 266,8 V 1 952,0 307,7 VI 622,0 93,3 VIz 67,0 0,0 Razem 52 665,0 53 995,3

 Liczba i struktura gospodarstw: Tabela 8 Liczba i struktura gospodarstw w 2009 roku na terenie powiatu kwidzyńskiego Struktura obszarowa w ha ilość od 1 do 2 ha 503 od 2 do 5 ha 444 od 5 do 10 ha 432 od 10 do 20 ha 502 od 20 do 50 ha 429 od 50 do 100 ha 125 od 100 do 300 ha 47 powyżej 300 19 Razem 2501

Główne kierunki produkcji- udział produkcji w przeliczeniu na jednostkę zbiorów:  produkcja mleka 21,45 [tys. t] 7,2 [%]  produkcja żywca wołowego 1,48 [tys. t] 0,5 [%]  produkcja żywca wieprzowego 14,60 [tys. t] 4,9 [%]  produkcja zbóż 119,06 [tys. t] 40,3 [%]  produkcja ziemniaków 20,40 [tys. t] 6,9 [%]  produkcja buraków cukrowych 61,80 [tys. t] 20,9 [%]  produkcja warzyw 45,48 [tys. t] 15,4 [%]  produkcja owoców 11,60 [tys. t] 3,9 [%]

Plantacje roślin energetycznych:  Rodzaj plantacji Plantacja wierzby energetycznej lokalizacja plantacji gmina Kwidzyn – rolnicy indywidualni powierzchnia upraw 60,1 ha

 Rodzaj plantacji Plantacja topoli energetycznej lokalizacja plantacji gmina Kwidzyn – rolnicy indywidualni powierzchnia upraw 2,0 ha

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 24

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Rodzaj plantacji Plantacja wierzby energetycznej lokalizacja plantacji gmina Kwidzyn – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie powierzchnia upraw 5,0 ha

 Rodzaj plantacji Plantacja wierzby energetycznej lokalizacja plantacji gmina Kwidzyn – Kwidzyński Park Przemysłowo- Technologiczny (plantacja doświadczalna z żywokołów na międzywalu) powierzchnia upraw 2,0 ha

 Rodzaj plantacji Plantacja wierzby energetycznej lokalizacja plantacji gmina Sadlinki – rolnicy indywidualni powierzchnia upraw 36,2 ha

 Rodzaj plantacji Plantacja wierzby energetycznej lokalizacja plantacji gmina Sadlinki – EkoEnergia SP. z o.o. powierzchnia upraw 3,0 ha

 Rodzaj plantacji Plantacja wierzby energetycznej lokalizacja plantacji gmina Gardeja – rolnicy indywidualni powierzchnia upraw 37,0 ha

 Rodzaj plantacji Plantacja wierzby energetycznej lokalizacja plantacji gmina Ryjewo – rolnicy indywidualni

powierzchnia upraw 44,2 ha

 Rodzaj plantacji Plantacja topoli energetycznej lokalizacja plantacji powiat Kwidzyn – dzierżawa gruntów od osób fiz. przez IP

powierzchnia upraw 182 ha

Hodowla

W powiecie kwidzyńskim dominuje hodowla trzody chlewnej i bydła. Największa ferma znajduje się w Gospodarstwie Hodowlanych Trzody Chlewnej w miejscowości Dubiel (g.Kwidzyn), gdzie średnioroczna obsada wynosi powyżej 300 loch. Największe fermy bydła:

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 25

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 9 Hodowla trzody chlewnej i bydła na terenie powiatu kwidzyńskiego Produkcja mleka Obsada pow. 100 szt 4 gospodarstwa Obsada 50 – 100 szt. 27 gospodarstw Trzoda chlewna Obsada pow. 300 loch 4 gospodarstwa Obsada 100 – 150 loch 1 gospodarstwo Obsada 20 – 50 loch 40 gospodarstw

Przedsiębiorstwa i przemysł

Tabela 10 Podmioty gospodarcze na terenie powiatu kwidzyńskiego ogółem 7 624 sektor publiczny 360 sektor prywatny 7 264 stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Największe przedsiębiorstwa:

 "International Paper-Kwidzyn" Sp. z o. o. (branża papiernicza)  Jabil Circut Poland Sp. z o. o.w Kwidzynie (elektronika)  "BE and K Europe" Kwidzyn (branża konstrukcyjno-techniczna)  "Plati Polska" Sp. z o. o. w Kwidzynie (branża elektroniczna i elektromechaniczna)  Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe "Tor-Pal" Sp. z o. o. w Kwidzynie (branża drzewna)  "Knauf Pack" Sp. z o. o. w Kwidzynie (opakowania ze styropianu)  "Sofrel Electronics" w Kwidzynie (elektronika)  PPH "Modex" Sp. z o. o. w Kwidzynie (przemysł naftowy)  Konsorcjum Przemysłu Naftowego "Petrolex" Sp. z o. o. w Kwidzynie (przemysł naftowy)  Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej "Polmo" w Kwidzynie (branża motoryzacyjna)  Warmińskie Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego w Kwidzynie (branża spożywcza)  BM Polska , FPK – Fabryka Plastików Kwidzyn  Zakłady drzewne, POLIMA , PAL POL

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 26

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Gospodarka odpadami

Na terenie powiatu funkcjonuje system selektywnego zbierania (tworzywa sztuczne, szkło i makulatura) oraz system zbierania odpadów niesegregowanych. W wybranych gminach prowadzona jest również wywózka odpadów wielkogabarytowych, budowlano remontowych, oraz zbiórka odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych: zużytych baterii oraz przeterminowanych lekarstw.

Odpady powstające na terenie powiatu kwidzyńskiego do roku 2005 r. były deponowane na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych, zlokalizowanych w:  Bądkach, gmina Gardeja,  Gonty w gminie Prabuty,  Jałowcu w gminie Ryjewo.

Na składowiska dostarczane były odpady niesegregowane pochodzące od mieszkańców oraz z obiektów infrastruktury i zakładów przemysłowych z terenu gmin oraz miasta Kwidzyn. Od 2006 roku jednakże gminy te dostarczają odpady do kompleksowego Zakładu Utylizacji Odpadów w Gilwie Małej (gmina Kwidzyn), uruchomionego w 2006 r. W ZUO Sp. z o. o. Gilwa Mała (Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu kwidzyńskiego na lata 2007- 2011). Na podstawie danych uzyskanych z Zakładu Utylizacji Odpadów sp. z o.o. oraz gmin, w 2009r na terenie powiatu zebrano 15 843 Mg odpadów. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców powiatu na poziomie 80 742, średnio 1 mieszkaniec wytwarzał w 2009 roku 196 kg.

2.1.5 Ochrona środowiska

Rezerwat przyrody  Kwidzyńskie Ostnice Lokalizacja m.Kwidzyn Wielkość 0,2 ha Rezerwat florystyczny utworzony dla ochrony najbardziej wysuniętego na północ stanowiska ostnicy Jana oraz kilku gatunków roślin ciepłolubnych. W obrębie rezerwatu niezbędna jest ochrona czynna polegająca na eliminacji drzew, krzewów i trzcinnika piaskowego, a także utworzenie otuliny wokół rezerwatu, szczególnie od strony południowej.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 27

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Jezioro Liwieniec Lokalizacja gm. Prabuty Wielkość 82,8 ha Rezerwat ptasi chroniący ostoje ptaków wodno- błotnych i miejsc gniazdowania łabędzia niemego oraz kolonie lęgowe mewy śmieszki

Obszary chronionego krajobrazu

 Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kwidzyńskiej  Lokalizacja część Żuław Wiślanych w dolinie Dolnej Wisły  Wielkość 1 597 ha  Główne walory przyrodnicze: Rozbudowana sieć hydrograficzna. Cechą charakterystyczną jest silnie zróżnicowana roślinność terenów podmokłych

 Ryjewski Obszar Chronionego Krajobrazu  Lokalizacja gm. Ryjewo  Wielkość: 3 065 ha / z czego w powiecie kwidzyńskim 3 025 ha/  Główne walory przyrodnicze: Zajmuje zbocza Doliny Wisły i jej strefę krawędziową ze zbiorowiskami grądów subkontynentalnych i borów mieszanych.

 Sadliński Obszar Chronionego Krajobrazu  Lokalizacja gm. Sadlinki  Wielkość: 6 879 ha  Główne walory przyrodnicze: Obejmuje grądy subkontynentalne na zboczach doliny Wisły oraz fragment doliny Liwy

 Morawski Obszar Chronionego Krajobrazu  Lokalizacja gm. Gardeja  Wielkość: 2 909 ha  Główne walory przyrodnicze: Fragment Pojezierza Iławskiego o łagodnych wzgórzach morenowych, wokół

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 28

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

zespołu tzw. Jezior Morawskich: Morawy, Klasztorne, Leśne, Kucki, Różan i Rybno. Są to tereny o dużych wartościach turystyczno- rekreacyjnych.

 Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń  Wielkość 5 630 ha (w powiecie kwidzyńskim 1 603 ha)  Główne walory przyrodnicze: Elementami krajobrazotwórczymi tego obszaru są niecki jezior rynnowych: Dzierzgoń i Balewskie wraz z terenami przyjeziornymi oraz dwa kompleksy leśne: las mieszany świeży, miejscami las wilgotny.

 Obszar Chronionego Krajobrazu Białej Góry  Wielkość 3 971 ha (w powiecie kwidzyńskim 518 ha)  Obejmuje międzyrzecza Wisły- Leniwki i Nogatu oraz tereny położone między Nogatem a ścianą lasu rosnącego na zboczu doliny Wisły. Brzegi porastają oczerety i szuwary stwarzające dogodne warunki bytowania i lęgu ptactwa wodnego i błotnego.

 Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki Liwy  Wielkość 5 397 ha (w powiecie kwidzyńskim 1 213 ha)  Główne walory przyrodnicze: Fragment Pojezierza Iławskiego obejmujący dolinę Liwy ze znacznym kompleksem subkontynentalnych prądów.

Pomniki przyrody – łącznie na terenie powiatu ustanowiono 122 pomniki przyrody:  Miasto Kwidzyn – 44  Miasto i Gmina Prabuty – 26  Gmina Gardeja – 23  Gmina Sadlinki – 13  Gmina Ryjewo – 9  Gmina Kwidzyn – 7

Użytki ekologiczne – na terenie powiatu kwidzyńskiego znajdują się trzy użytki ekologiczne:  w Gminie Gardeja – o powierzchni 36,70 ha.  w Gminie Sadlinki – o powierzchni 4,20 ha.  w Gminie Ryjewo - o powierzchni 3,64 ha.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 29

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Obszary Ochrony Siedlisk (OOS) Natura 2000

Tabela 11 SOO – Specjalne Obszary Ochrony (siedliskowe) na terenie powiatu kwidzyńskiego Nazwa obszaru Kod obszaru Pow. Ogółem [ha] Gmina Dolna Wisła PLH220033 9844 Kwidzyn, Ryjewo, Sadlinki Mikołajki PLH220076 132,4 Prabuty Pomorskie

Mikołajki Pomorskie PLH220076 Jest to fragment falistego terenu, pokrytego w większości lasem, z szeregiem zagłębień, w których obecnie są torfowiska przejściowe z wodnymi oczkami lub dawnymi wyrobiskami potorfowymi. Występuje w części z nich strzebla błotna. Otaczający las tworzą płaty kwaśnej buczyny, kwaśnej dąbrowy i grądu subatlantyckiego, a przy torfowiskach również boru bagiennego i brzeziny bagiennej.

Tabela 12 OSO – Obszary Specjalnej Ochrony(ptasie) na terenie powiatu kwidzyńskiego Pow. Ogółem Nazwa obszaru Kod obszaru Gmina Pow. Woj. [ha] Kwidzyn, Ryjewo, Sadlinki

pozostałe pow. gdański,, malborski, Dolina Dolnej 33449,04 PLB040003 tczewski, sztumski, nowodworski Wisły 10738,89 woj.kujawsko-pomorskie.

Dolina Dolnej Wisły PLB040003 typ J Na terenie powiatu kwidzyńskiego OSOP obejmuje głównie międzywale Wisły pokrywając się z Obszarem Chronionego Krajobrazu Doliny Kwidzyńskiej. Występują tu co najmniej 44 gatunki ptaków z Załącznika i Dyrektywy Ptasiej, 4 gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi. Bardzo ważna ostoja dla ptaków migrujących i zimujących. W okresie lęgowym obszar ten zasiedla: nurogęś, ohar, rybitwa białoczelna, rybitwa rzeczna, zimorodek, ostrygojad, derkacz, siweczka rzeczna. W okresie zimy spotkamy tu: bielika, gągoła, nurogęsi, bielaczki i inne gatunki wodno-błotne.

2.2 Powiat malborski

2.2.1 Położenie powiatu

Powiat malborski znajduje się na pograniczu Żuław Wiślanych będących częścią makroregionu Pobrzeża Gdańskiego i Pojezierza Iławskiego będącego częścią makroregionu Pojezierza Wschodniopomorskiego „podział fizycznogeograficzny Polski wg Kondrackiego”. Położony we wschodniej części województwa pomorskiego graniczy z powiatami,

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 30

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020 tczewskim, nowodworskim, gdańskim i sztumskim, oraz należącymi do województwa warmińsko-mazurskiego powiatem elbląskim. Powierzchnia powiatu wynosi 494,23 km2 . Na terenie powiatu znajduje się odcinek drogi krajowej nr 55 (Malbork - Stolno), drogi krajowej nr 22 oraz wojewódzkiej 515. Malbork stanowi ważny węzeł kolejowy. Połączenia kolejowe zapewnia magistrala Gdańsk - Warszawa, linia Malbork-Grudziądz–Toruń, Gdańsk-Elbląg- Gronowo (granica) oraz Gdańsk-Olsztyn-Białystok. Najbliższe połączenie lotnicze i port morski znajduje się w Gdansku.

Rysunek 3 Położenie powiatu malborskiego w Województwie Pomorskim

Powiat malborski podzielony jest na sześć jednostek administracyjnych.

W skład powiatu wchodzą 2 miasta i 82 wsie.

Tabela 13 Podział administracyjny powiatu malborskiego Powierzchnia w km2* Powiat malborski 494,23 Miasto Malbork 17,15 Miasto i Gmina Nowy Staw 114,38 Gmina Malbork 100,93 Gmina Miłoradz 93,75 Gmina Lichnowy 88,70 Gmina Stare Pole 79,72 * stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 31

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Rysunek 4 Podział administracyjny powiatu malborskiego

2.2.2 Warunki klimatyczne Klimat powiatu malborskiego wykazuje wiele cech charakterystycznych dla pobrzeża Bałtyku: stosunkowo łagodną zimę, chłodną wiosnę i niezbyt upalne lato, długą i relatywnie ciepłą jesień. W stosunku do otaczających regionów klimat powiatu malborskiego jest generalnie łagodniejszy z mniejszymi niż na pojezierzu iławskim opadami. Lokalnie klimat modyfikowany jest przez wylesienia oraz zalegające płytko pod ziemią wody gruntowe. Powodują one zwiększoną wilgotność powietrza a co za tym idzie jego dużą bezwładność termiczną i częstość występowania mgieł.

2.2.3 Demografia Powiat malborski zamieszkiwany jest przez 62 681 osoby5. Największe skupisko tworzy miasto Malbork, który wraz z mieszkańcami gminy stanowi niemal 67% mieszkańców powiatu, oraz miasto i gmina Nowy Staw obejmujące ok.12% mieszkańców. W ciągu ostatnich kilkunastu lat powiat odnotowuje dodatni przyrost naturalny. Tabela 14 Liczba ludności na terenie powiatu malborskiego Ludność ogółem* Udział [%] Osób na km2 Powiat malborski 64 416 100% 127 Miasto Malbork 39 234 60,9% 2224 Gmina Malbork 4 351 6,6% 41 Miasto i Gmina Nowy Staw 7 856 12,4% 68 Gmina Lichnowy 4 798 7,4% 52 Gmina Miłoradz 3 454 5,3% 36 Gmina Stare Pole 4 723 7,4% 58 * stan na dzień 02.11.2010 r./ źródło: infoeko http://www.infoeko.pomorskie.pl/

5 stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 32

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

2.2.4 Gospodarka

Powiat malborski w znacznym stopniu pokrywają tereny rolnicze. Zarejestrowanych jest 1854 gospodarstw rolnych. Poza rolnictwem zarejestrowano 404 podmioty gospodarcze sektora publicznego i 5422 sektora prywatnego. W strukturze gospodarczej Malborka dominuje przemysł spożywczy. Mieści się tu wytwórnia makaronu VVQFDE i Cukrownia Malbork. W mieście wytwarzane są urządzenia rolnicze (fabryka narzędzi ogrodniczych Leokadia), urządzenia na potrzeby przemysłu drzewnego (Malborski zakład przerobów drewna Pemal). Oraz produkcja biopaliw ( Biopaliwa SA). Rozwija się przemysł odzieżowy, reprezentowany przez firmy Cotte oraz Koga i chemiczny – zakłady Organika. Zagraniczny kapitał reprezentują także firmy Prino-Plast (producent artykułów higienicznych) i największa w regionie wytwórnia materiałów budowlanych Leier-Malbork sp. z o.o. oraz producent wentylatorów przemysłowych Nyborg-Mawent S.A.

Struktura zatrudnienia i bezrobocie

Strukturę zatrudnienia w powiecie malborskim łącznie z osobami pracującymi w indywidualnych gospodarstwach rolnych przedstawiono w tabeli nr 15.

Tabela 15 Rynek pracy na terenie powiatu malborskiego Rynek pracy Pracujący ogółem* 10180 100% sektor publiczny 5103 50,1% sektor prywatny 5077 49,9% * stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych

Osobną grupę stanowią zarejestrowane osoby bezrobotne.

Tabela 16 Stopa bezrobocia na terenie powiatu malborskiego Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Bezrobotni ogółem 7 319 6 470 5 381 4 373 3 485 4 002 źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Rolnictwo

Położenie w obszarze Żuław Wiślanych powoduje, że na terenie powiatu występują najkorzystniejsze warunki przyrodnicze do produkcji rolnej i hodowli. Zdecydowana większość obszaru powiatu ( 81%) zajęta jest przez grunty rolne. Żyzność gleb zapewnia osiąganie plonów 2-3 krotnie wyższych niż średnie wydajności w kraju. Na terenie powiatu uprawia się głównie pszenicę, jęczmień, buraki cukrowe i rośliny strączkowe. Bardzo dobre

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 33

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020 wyniki osiąga hodowla bydła i trzody chlewnej. Na terenie powiatu znajduje się obszar chronionego krajobrazu rzeki Nogat oraz kilka rezerwatów przyrody. Dominujący, wiejski charakter powiatu duża atrakcyjność turystyczna terenu wynikająca z uwarunkowań geograficznych i historycznych powoduje że powiat malborski chętnie odwiedzają turyści.

Tabela 17 Struktura użytkowania gruntów na terenie powiatu malborskiego [ha] Miasto/Gmina Użytki rolne Grunty leśne Ogółem Powiat Malborski 40152 1108 49423 Miasto i Gmina Nowy Staw 9773 334 11500 Gmina Malbork 8303 78 10056 Gmina Miłoradz 7677 319 9375 Gmina Lichnowy 7722 44 8870 Gmina Stare Pole 6290 311 7972 Miasto Malbork 642 - - - 1715 * stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Tabela 18 Użytki rolne na terenie powiatu malborskiego Powierzchnia użytków rolnych ogółem 40 031 [ha] gruntów ogółem [%] Grunty orne 35 277 84,3% Grunty ugorowe 0 0,0% Łąki 1 851 4,4% Pastwiska 2 767 6,6% Sady, ogrody 136 0,3% Lasy Lasy 1 445 3,5% Nieużytki 350 0,8% stan na 2009r./ źródło infoeko/ http://www.infoeko.pomorskie.pl/

Wykres 2 Struktura użytkowania gruntów na terenie powiatu malborskiego

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 34

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Ilość gospodarstw rolnych – 1 173, klasyfikacja gruntów: Tabela 19 Klasyfikacja gruntów na terenie powiatu malborskiego Klasy gleb pow. W ha fiz. Grunty orne 35 413 I 1 018 II 11 298 IIIa 13 990 IIIb 6 221 Iva 2 071 Ivb 531 V 140 VIz 144 Użytki zielone 4 618 I 45 II 1 850 III 1 475 IV 648 V 413 VI 187 Razem 40 031

 Liczba i struktura gospodarstw: Tabela 20 Liczba i struktura gospodarstw w 2009 roku na terenie powiatu malborskiego Struktura obszarowa w ha Ilość 1-2 ha 138 2-5 ha 180 5-10 ha 195 10-15 ha 229 15-25 ha 208 25-50 ha 120 50-100 ha 67 100 – 200 ha 17 > 200 ha 19

Główne kierunki produkcji – udział produkcji w przeliczeniu na jednostkę zbiorów  produkcja mleka 23 320,00 [tys. l] 98,258 [%]  produkcja żywca wołowego 1,61 [tys. t] 0,006 [%]  produkcja żywca wieprzowego 3,71 [tys. t] 0,015 [%]  produkcja zbóż 133,21 [tys. t] 0,561 [%]  produkcja ziemniaków 57,30 [tys. t] 0,241 [%]  produkcja buraków cukrowych 205,90 [tys. t] 0,867 [%]  produkcja warzyw 11,08 [tys. t] 0,046 [%]  produkcja owoców 0,53 [tys. t] 0,002 [%]

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 35

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Hodowla Tabela 21 Większe farmy hodowlane na terenie powiatu malborskiego Wyszczególnienie Adres Produkcja G.R. "BYSTRZE" Sp. Bystrze 36 A; 82-213 mleko i żywiec z o.o. Miłoradz wołowy RSP Ul. Zwycięstwa 3 c; 82-224 mleko i żywiec "ZWYCIĘSTWO" Lichnowy wołowy POLHOZ Ul. Główna 9; 82-224 mleko i żywiec Szymankowo Lichnowy wołowy OHZ "GAJEWO" Sp. Kałdowo-Wieś; 82-200 mleko i żywiec z o.o. Malbork wołowy Chlebówka 33; 82-230 mleko i żywiec Osoba prywatna Nowy Staw wołowy Osoba prywatna Martąg; 82-230 żywiec wieprzowy Nowy Staw

Przedsiębiorstwa i przemysł

Powiat malborski w znacznym stopniu pokrywają tereny rolnicze. Zarejestrowanych jest 1 854 gospodarstw rolnych. Poza rolnictwem zarejestrowano 404 podmioty gospodarcze sektora publicznego i 5 422 sektora prywatnego.

Najważniejsze jednostki gospodarcze to (stan na 2009 rok):

 Krajowa Spółka Cukrowa S.A. Oddział „Cukrownia Malbork”,  rodzaj i wielkość produkcji: produkcja cukru; produkcja uboczna: wysłodki, melasa, wapno defekacyjne.  wielkość produkcji: przerób buraków – 488 775, 36 ton, wyprodukowano cukru 72 721,04 ton

 DAM-ROB S.A.  rodzaj produkcji: produkcja konstrukcji stalowych  wielkość produkcji: 2 597 ton

 Malborska Fabryka Obrabiarek "Pemal" S.A.  rodzaj produkcji: obrabiarki do obróbki drewna, szlifierki, ostrzarki do narzędzi do drewna, urządzenia dla leśnictwa i tartacznictwa, urządzenia technologiczne dla fabryk mebli i zakładów drzewnych, piece ekologicznego spalania i podajniki paliwa;

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 36

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 ECO Malbork Sp. z o.o.  rodzaj produkcji : produkcja, przesył i dystrybucja energii cieplnej  wielkość produkcji: 467 943 GJ

 Malborskie Zakłady Chemiczne „ORGANIKA” S.A.  rodzaj produkcji: elastyczne pianki poliuretanowe: bloki, płyty, formatki profilowe i kształtki, gotowe zestawy pianek do montażu w meblach tapicerowanych, kasetony siedziskowe, pianka belowana, frytka, granulat piaskowy;  wielkość produkcji: brak danych

 „NYBORG - MAWENT” S.A.  rodzaj i wielkość produkcji: produkcja, import oraz eksport wentylatorów

 BIOPALIWA S.A.  rodzaj produkcji: produkcja estrów metylowych wyższych kwasów tłuszczowych  wielkość produkcji: brak danych

 MADEX Zakład Pracy Chronionej  rodzaj i wielkość produkcji: produkcja przędzy lnianej z czystego lnu oraz w mieszankach

Gospodarka odpadami

Ilość zewidencjonowanych odpadów w 2009 roku wyniosła 16 962,71 Mg w tym:  komunalnych - 16 962,71 Mg  przemysłowych – brak danych  ilość wytworzonych odpadów komunalnych w ciągu roku na mieszkańca – 263 kg

Sposób postępowania z odpadami:  Miasto Malbork  Selektywna zbiórka odpadów: szkło, papier, plastik, - w ramach pojemników rozstawionych na terenie miasta przez uprawnione firmy; odpady biodegradowalne – w ramach kompostowników przekazanych przez gminę Malbork osobom fizycznym i placówkom oświatowym; zużyta odzież –

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 37

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

pojemniki rozstawione przez uprawniona firmę, baterie, przeterminowane lekarstwa,  Zmieszane odpady komunalne - odbiór przez uprawnione przedsiębiorstwa, unieszkodliwiane na składowisku odpadów komunalnych,  składowanie zmieszanych odpadów komunalnych na składowiskach odpadów w miejscowości Linowiec Gm. Starogard Gdański, w miejscowości Minięta Gm. Dzierzgoń, oraz składowisko w Tczewie  Odzysk: recykling odpadów opakowaniowych: papier, szkło i tworzywa sztuczne, zużyta odzież

 Miasto i Gmina Nowy Staw  Selektywna zbiórka odpadów: szkło, papier, plastik, niebezpieczne i inne  unieszkodliwianie poprzez składowanie, kompostowanie, inne. W 2009 r. odpady były unieszkodliwiane poza terenem Miasta i Gminy Nowy Staw, kompostowanie ze względu na charakter Miasta i Gminy Nowy Staw (w granicach administracyjnych znajduje się 18 sołectw oraz dużo zabudowy jednorodzinnej) odbywa się w przydomowych kompostowniach.  odzysk: na terenie Miasta i Gminy Nowy Staw nie ma instalacji do odzysku odpadów. Są one poddawane odzyskowi poza terenem Miasta i Gminy Nowy Staw.

 Gmina Malbork  Selektywna zbiórka odpadów: szkło, papier, plastik,  Zmieszane odpady komunalne - odbiór przez uprawnione przedsiębiorstwa, unieszkodliwiane na składowisku odpadów komunalnych,  Odzysk: recykling odpadów opakowaniowych: papier, szkło i tworzywa sztuczne

 Gmina Miłoradz  Selektywna zbiórka odpadów: szkło, papier, tworzywa sztuczne (plastik),  Zmieszane odpady komunalne - odbiór przez uprawnione przedsiębiorstwa, unieszkodliwiane na składowisku odpadów komunalnych,  Odzysk: recykling odpadów opakowaniowych: papier, szkło i tworzywa sztuczne

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 38

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Gmina Lichnowy  Selektywna zbiórka odpadów: szkło, papier, plastik,  Zmieszane odpady komunalne - odbiór przez uprawnione przedsiębiorstwa, unieszkodliwiane na składowisku odpadów komunalnych,  Odzysk: recykling odpadów opakowaniowych: papier, szkło i tworzywa sztuczne

 Gmina Stare Pole  Selektywna zbiórka odpadów: szkło, plastik, baterie, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny  Zmieszane odpady komunalne - odbiór przez uprawnione przedsiębiorstwa, unieszkodliwiane na składowisku odpadów komunalnych w Szaleńcu,  Odzysk: recykling odpadów opakowaniowych: papier, szkło i tworzywa sztuczne

2.2.5 Ochrona Środowiska

Na terenie powiatu malborskiego nie ma parków narodowych.

Rezerwat przyrody:  Unikatowy, największy i relatywnie najlepiej zachowany kompleks leśny, stanowiący relikt dawnych lasów delty Wisły – Żuław Wiślanych. Wielkość 231,78 ha

Obszary chronionego krajobrazu:  Środkowożuławski Obszar Chronionego Krajobrazu: lokalizacja – Lichnowy (gm. wiejska), Miłoradz (gm. wiejska), Ostaszewo (gm. wiejska), Stegna (gm. wiejska), Wielkość 2 513 ha

 Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat : lokalizacja – Malbork (gm. wiejska), Nowy Dwór Gdański (gm. miejsko – wiejska), Nowy Staw (gm. miejsko –wiejska), Stare Pole (gm. wiejska), Sztum (gm. miejsko – wiejska). Wielkość 11 578 ha

 Obszar Chronionego Krajobrazu Białej Góry lokalizacja – Miłoradz (gmina wiejska), Ryjewo (gmina wiejska) Sztum (gmina wiejsko-miejska). Wielkość 3971 ha.

 Tereny międzywala Wisły-Leniwki i Nogatu łącznie z korytami tych rzek;

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 39

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Resztki lasu żuławskiego w międzywalu Wisły-Leniwki oraz lasu na dnie doliny Wisły między Białą Górą a wsią Uśnice.

Pomniki przyrody – 5 grup drzew i 68 pojedynczych egzemplarzy.

Obszary Ochrony Siedlisk (OOS) Natura 2000.  Powiat malborski - SOO – Specjalne Obszary Ochrony (siedliskowe) Dolna Wisła PLH220033 K

 Powiat malborski -OSO – Obszary Specjalnej Ochrony(ptasie) Dolina Dolnej Wisły PLB040003 J

Wielkość obszaru objętego prawną ochroną przyrody - Razem-2878 ha

Ogólna ocena stanu powietrza ze względu na ochronę zdrowia i ochronę roślin: W ocenie rocznej jakości powietrza w województwie pomorskim za rok 2008 opracowanej przez WIOŚ powiat malborski, zaliczony do strefy malborsko-sztumskiej, zakwalifikowano do klasy A (poziom stężeń analizowanych zanieczyszczeń nie przekracza wartości dopuszczalnej) pod kątem ochrony zdrowia, jak również ochrony roślin.

2.3 Powiat sztumski

2.3.1 Położenie powiatu

Powiat sztumski leży w północnej części Pojezierza Iławskiego. Od strony zachodniej zbliża się do doliny Dolnej Wisły a od północnej do Żuław Wiślanych. Położony w południowo-wschodniej części województwa pomorskiego graniczy z powiatami kwidzyńskim, tczewskim i malborskim, oraz należącymi do województwa warmińsko- mazurskiego powiatami elbląskim, iławskim i ostródzkim. Powierzchnia powiatu wynosi 731 km2 . Na terenie powiatu znajduje się odcinek drogi krajowej nr 55 (Malbork - Stolno) oraz wojewódzkiej 517 i 522.Połączenia kolejowe zapewnia magistrala Gdańsk - Warszawa - Kraków i linia Malbork - Grudziądz - Toruń. Najbliższe połączenie lotnicze i port morski znajduje się w oddalonym o ok. 80km Gdańsku.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 40

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Rysunek 5 Położenie powiatu sztumskiego w Województwie Pomorskim

Powiat sztumski podzielony jest na pięć jednostek administracyjnych:

Tabela 22 Podział administracyjny powiatu sztumskiego Powierzchnia w km2* Powiat sztumski 731 Miasto i Gmina Sztum 181 Miasto i Gmina Dzierzgoń 131 Gmina Stary Dzierzgoń 186 Gmina Mikołajki Pomorskie 92 Gmina Stary Targ 141 * stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Rysunek 6 Podział administracyjny powiatu sztumskiego

2.3.2 Warunki klimatyczne

Zgodnie z podziałem rolniczo-klimatycznym Polski, zachodnia część powiatu sztumskiego leży w przejściowej strefie klimatycznej. Wg R. Gumińskiego graniczą tu gdańska ( Żuławy Wiślane) i bydgoska dzielnia klimatyczna. W żuławskiej części powiatu, położonej w widłach Wisły i Nogatu występują częste mgły i inwersje sprzyjające stagnacji

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 41

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020 chłodnego powietrza. Średnia roczna temperatura osiąga wartość ok. 7°C, średnia temperatura powietrza dla lipca wynosi 17°C, dla stycznia od - 3°C do - 1°C. Średnia roczna suma opadów w części środkowej powiatu od 550 do 650 mm, w dolinie Wisły 450- 550 mm.

Lokalne różnice klimatyczne związane są ze zróżnicowaniem terenu i sąsiedztwem kompleksów leśnych. Na omawianym terenie najczęściej występują wiatry zachodnie i północno-zachodnie.

2.3.3 Demografia

Powiat sztumski zamieszkiwany jest przez 41 708 osoby*. Największe skupisko tworzy miasto Sztum, który wraz z mieszkańcami gminy Sztum stanowi niemal 43% mieszkańców powiatu, oraz miasto i gmina Dzierzgoń obejmujące ok.23% mieszkańców. Analiza struktury społeczeństwa w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym wskazuje na nieznaczną przewagę ilości mężczyzn w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, natomiast w wieku poprodukcyjnym kobiety stanowią zdecydowaną większość. W ciągu ostatnich kilkunastu lat powiat odnotowuje dodatni przyrost naturalny.

Tabela 23 Liczba ludności na terenie powiatu sztumskiego Ludność ogółem* Udział [%] Osób na km2 Powiat sztumski 41 708 100% 57 Miasto Sztum 9 793 23,5% 2 134 Gmina Sztum 8 104 19,4% 99 Miasto Dzierzgoń 5 518 13,2% 1 415 Gmina Dzierzgoń 3 960 9,5% 72 Gmina Stary Targ 6 524 15,6% 46 Gmina Stary Dzierzgoń 4 064 9,8% 22 Gmina Mikołajki Pomorskie 3 745 9,0% 41 *stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

2.3.4 Gospodarka

Powiat sztumski jest terenem typowo rolniczym. Dominującą formą działalności gospodarczej powiatu sztumskiego jest rolnictwo oraz zakłady związane z produkcją rolną. Według danych GUS*, na dzień 31 XII 2008r. w powiecie sztumskim zarejestrowanych było 3 219 podmiotów gospodarki z czego 2 366 to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, handel detaliczny, usługi, transport. Sektor publiczny to 172 jednostki a spółki handlowe 153 jednostki.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 42

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Struktura zatrudnienia i bezrobocie Strukturę zatrudnienia w powiecie sztumskim łącznie z osobami pracującymi w indywidualnych gospodarstwach rolnych przedstawiono w poniższej tabeli. Widać jak znaczny procent mieszkańców uzależnionych jest od funkcjonowania indywidualnego rolnictwa oraz od usług.

Tabela 24 Rynek pracy na terenie powiatu sztumskiego Rynek pracy Pracujący ogółem* 7 929 100% sektor rolniczy 2 317 29,2% sektor przemysłowy 2 183 27,5% sektor usługowy 3 429 43,2% *stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych

Osobną grupę stanowią zarejestrowane osoby bezrobotne.

Tabela 25 Stopa bezrobocia na terenie powiatu sztumskiego Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Bezrobotni ogółem 5 768 5252 3736 2 299 2 110 3 226 źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Rolnictwo Największą część powierzchni powiatu zajmują użytki rolne (73,6%) oraz lasy i grunty leśne ( 16,8%). Pozostałą część stanowią tereny zabudowane, wody i nieużytki. Niski stopień zurbanizowania powiatu skutkuje niewielką gęstością zaludnienia i dominującym wiejskim stylem zabudowy. Ponad 40% powierzchni powiatu zajmują indywidualne gospodarstwa rolne. Wsie w większości stanowią pozostałości wsi folwarcznych. Często występują wsie zabudowane wzdłuż ulic oraz liczne przysiółki. Na terenach po byłych PGR i na nielicznie występujących terenach administrowanych przez spółdzielnie mieszkaniowe występuje zabudowa wielorodzinna.

Tabela 26 Struktura użytkowania gruntów na terenie powiatu sztumskiego [ha] Miasto/Gmina Użytki Grunty Grunty Grunty pod Pozostałe Ogółem rolne leśne zabudowane wodami Miasto Sztum 152 2 163 121 21 459 Gmina Sztum 11 248 4 598 702 603 439 17 590 Miasto Dzierzgoń 183 46 137 4 20 390 Gmina Dzierzgoń 11 498 412 484 51 232 12 677 Gmina Stary Targ 11 7447 1 381 604 69 304 14 105 Gmina Stary Dzierzgoń 12 702 4 604 663 227 389 18 585 Gmina Mikołajki Pomorskie 7 235 1 264 324 126 201 9 150 *Program Ochrony Środowiska dla powiatu sztumskiego na lata 2004-2011.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 43

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 27 Klasyfikacja gruntów na terenie powiatu sztumskiego Gmina Klasy Mikołajki Stary Sztum Dzierzgoń Stary Targ Razem gleb Pomorskie Dzierzgoń I 4,60 3,68 0 0 2,64 10,92 II 68,44 394,27 0 0 98,18 560,89 IIIa 1 894,11 1 478,12 609,00 205,10 2 340,85 6 527,18 IIIb 2 342,00 3 348,70 1 402,00 2 690,50 3 332,80 13 116,00 IVa 2448,30 2 213,90 1 487,72 4 390,50 2 881,50 13 421,92 IVb 827,64 1 686,00 788,59 1 102,30 490,84 4 895,37 V 930,00 230,90 1 264,90 712,10 205,48 3 343,38 VI 434,90 216,41 450,00 176,90 178,71 1 278,21 Razem 8 949,99 9 571,98 6 002,21 9 277,40 9 352,29

Tabela 28 Liczba i struktura gospodarstw w 2009 roku na terenie powiatu sztumskiego Struktura obszarowa w ha Ilość 1-2 ha 247 2-5 ha 183 5-50 ha 625 50-100 ha 131 > 100 ha 46

Przedsiębiorstwa i przemysł

Do większych firm działających na terenie powiatu zaliczyć można firmy ELSTAR i Rol-mas z Czernina, Prefbud i Dzierzbud z Dzierzgonia, Browar Gościszewo i SNP Uśnice.

Największe przedsiębiorstwa (wg zatrudnienia) na terenie powiatu sztumskiego to:  ELITA Sp.z o.o. w Dzierzgoniu / produkcja mebli łazienkowych  Elstar Oils S.A. Zakład Produkcyjny w Czerninie / oleje i tłuszcze roślinne  Fobos Incest Sp.z o.o. w Sztumie / produkcja opakowań  P.F.W.i C FILA w Sztumie / wodomierze, armatura, meble łazienkowe  SNP Uśnice Sp.z o.o. Uśnice k/Sztumu / przerób odpadów pozwierzęcych  POLCOTEX w Dzierzgoniu / szycie odzieży  SPKS w Dzierzgoniu / prod. opakowań papierowych  MULTISYSTEM w Dzierzgoniu / prod. artykułów metalowych  KRAM w Dzierzgoniu / prod. maszyn, urządzeń pakujących, handel

Na terenie powiatu wydobywa się kruszywa naturalne:  Morany gmina Dzierzgoń-żwir z piaskiem  Nowa Karczma gmina Dzierzgoń- piasek

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 44

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Waplewo Wielkie- gmina Stary Targ- kruszywo naturalne  Nowa Wieś V gmina Sztum – piasek  Mortąg gmina Stary Dzierzgoń – piasek  Nowa Wieś IV gmina Sztum – piasek  Koślinka gmina Sztum – kruszywo naturalne  Ankamaty gmina Dzierzgoń- kruszywo naturalne  Minięta gmina Dzierzgoń- kruszywo naturalne  Dzierzgoń – Stare Miasto gmina Stary Dzierzgoń – kruszywo naturalne  Porzecze gmina Stary Dzierzgoń – kruszywo naturalne  Minięta II gmina Dzierzgoń- piasek  Waplewo Wielkie II gmina Stary Targ- żwir, piasek

Gospodarka odpadami

W chwili obecnej powiat dysponuje dwoma miejscami do składowania odpadów stałych:  Minięta – gmina Dzierzgoń,

 Nowa Wieś – gmina Sztum.

Składowiska te nie mają możliwości składowania przeterminowanych środków ochrony roślin i odpadów przemysłowych. Ważnym problemem jest likwidacja „dzikich wysypisk" oraz modernizacja i rekultywacja istniejących składowisk. Wydaje się jednak, że największe znaczenie ma znalezienie rozwiązań dotyczących odpadów niebezpiecznych, w tym unieszkodliwiania odpadów szpitalnych i odpadów pochodzących z przychodni lekarskich i lecznic weterynaryjnych.

2.3.5 Ochrona środowiska

Rezerwaty przyrody:  Rezerwat "Parów Węgry", Lokalizacja: gm. Sztum, Wielkość: 22,15 ha  Rezerwat "Biała Góra", Lokalizacja: gm. Sztum, Wielkość: 3,81 ha

Parki krajobrazowe  Park krajobrazowy Pojezierza Iławskiego, Lokalizacja: pd część gm. Stary Dzierzgoń

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 45

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Obszary chronionego krajobrazu:  Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Dzierzgoń, Lokalizacja: dorzecze rzeki Dzierzgoń (gm. Dzierzgoń oraz gm. Stary Dzierzgoń)

 Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń, Lokalizacja: gm. Mikołajki Pom. i Stary Targ

 Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat, Lokalizacja: w gm. Sztum znajduje się południowy fragment obszaru i obejmuje pas o szerokości do 2km w otoczeniu rzeki Nogat i fragment lasów leśnictwa Wilki

 Obszar Chronionego Krajobrazu Białej Góry, Lokalizacja: 70% znajduje się na terenie gm. Sztum (obręby wiejskie Piekło i Biała Góra)

Pomniki przyrody - ilość z uwzględnieniem rodzaju razem 70 sztuk (ożywiona: 69 i głazy: 1)

Obszary objęte ochroną w ramach sieci Natura 2000  Powiat sztumski– Specjalne Obszary Ochrony Dolna Wisła H220033

Powiat sztumski– Obszary Specjalnej Ochrony  Dolina Dolnej Wisły PLB 040003  Lasy Iławskie PLB 280005

2.4 Powiat iławski

2.4.1 Położenie powiatu

Powiat iławski położony jest na powierzchni 1385,22 km2 w płd.-zach. części rozległego województwa warmińsko-mazurskiego, obejmuje on pogranicze byłych Prus Wschodnich i historycznej Ziemi Lubawskiej, która geograficznie i kulturowo związana była przez wieki z polskim Pomorzem. Powiat sąsiaduje z powiatami: kwidzyńskim, sztumskim (w województwie pomorskim), ostródzkim, nowomiejskim, działdowskim (w województwie warmińsko mazurskim) oraz z grudziądzkim (w województwie kujawsko-pomorskim).

Ponad 95% powierzchni powiatu zajmują obszary wiejskie zaś ponad 57% mieszkańców zamieszkuje w miastach.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 46

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Rysunek 7 Położenie powiatu iławskiego w Województwie Warmińsko Mazurskim6

Powiat iławski podzielony jest na siedem jednostek administracyjnych, są to:

Tabela 29 Podział administracyjny powiatu iławskiego Powierzchnia w km2* Powiat Iławski 1385,22 Miasto Iława 21,88 Gmina Iława 424,21 Miasto Lubawa 16,84 Gmina Lubawa 236,45 Gmina i miasto Susz 259,05 Gmina i miasto Zalewo 253,93 Gmina i miasto Kisielice 172,86 *stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Rysunek 8 Podział administracyjny powiatu iławskiego7

2.4.2 Warunki klimatyczne

Klimat w powiecie iławskim nie odbiega zasadniczo od warunków opisanych uprzednio dla powiatu kwidzyńskiego, stąd brak szerszej analizy.

6 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Iławskiego na lata 2009-2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016) 7 http://pl.wikipedia.org/

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 47

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

2.4.3 Demografia

Około 36% z 90 442 (wg GUS) ludności powiatu zamieszkuje miasto Iława. Inne miasta to Lubawa, Susz, Zalewo i Kisielice. Ze względu na stopień urbanizacji powiat iławski lokuje się na 4 miejscu (pominięte zostały powiaty grodzkie), z 57,5% ludności mieszkających w miastach (przy czym województwo warmińsko-mazurskie jest pod względem zurbanizowania na jednym z ostatnich miejsc w kraju). Pod względem liczby mieszkańców na 1 km2 powiat iławski lokuje się na 5 miejscu w województwie warmińsko– mazurskim z około 65 osobami na km2. (Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Iławskiego na lata 2009-2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016).

Tabela 30 Liczba ludności na terenie powiatu iławskiego Ludność ogółem* Udział [%] Osób na km2 Powiat Iławski 90 442 100,0% 65 Miasto Iława 32 264 35,7% 1475 Gmina Iława 12 283 13,6% 29 Miasto Lubawa 9 627 10,6% 572 Gmina Lubawa 10 396 11,5% 44 Gmina i miasto Susz 12 833 14,2% 50 Gmina i miasto Zalewo 6 861 7,6% 27 Gmina i miasto Kisielice 6 178 6,8% 36 *stan na dzień 31.12.2008 r. źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

2.4.4 Gospodarka

Miasto Iława jest nie tylko ważnym węzłem komunikacyjnym ale i centrum gospodarczym, administracyjnym i kulturowym podregionu

Głównym sektorem gospodarki na terenie powiatu iławskiego jest niewątpliwie rolnictwo. Użytki rolne zajmują prawie 60% powierzchni powiatu. Poza produkcją roślinną wiele gospodarstw specjalizuje się w hodowli zwierząt gospodarskich, w tym głównie w hodowli bydła mlecznego, drobiu i trzody chlewnej.

Turystyka jest tu również istoną gałęzią gospodarki. Powiat iławski ze względu na atrakcyjne warunki przyrodnicze i krajobrazowe posiada duży potencjał dla rozwoju turystyki. Duża jeziorność, w tym najdłuższe jezioro w Polsce, Jeziorak, które jest połączone ze szlakiem wodnym Kanału Ostródzko-Elbląskiego, stwarza dobre warunki do uprawiania sportów wodnych.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 48

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Struktura zatrudnienia i bezrobocie

W powiecie iławskim najwięcej jest zatrudnionych w przemyśle i budownictwie ok. 42% zatrudnionych i jest to najwyższy wskaźnik w województwie warmińsko-mazurskim. Z kolei w usługach społecznych (nierynkowych) pracowało tylko 22% ogółu pracujących, co plasuje powiat iławski na ostatnim miejscu w regionie8.

Tabela 31 Rynek pracy na terenie powiatu iławskiego Pracujący ogółem** 26 808 100,0% sektor rolniczy 6 077 22,7% sektor przemysłowy 11 351 42,3% sektor usługowy 9 380 35,0% Bezrobotni ogółem* 3 503 11,6% *stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl; **stan na dzień 31.12.2007 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Od roku 2004 do dnia dzisiejszego w powiecie iławskim występuje ciągła tendencja spadku poziomu bezrobocia rejestrowanego. Jest to zjawisko odpowiadające mechanizmom dostrzeganym na terenie całego kraju. Pomimo korzystnego wpływu spadku bezrobocia na sferę ekonomiczno gospodarczą jak i socjalną, wyłonił się powiązany problem, mianowicie udział wśród pozostających bez pracy „grup szczególnego ryzyka” tj. osób długotrwale bezrobotnych, bez kwalifikacji zawodowych, osób niepełnosprawnych. Takie bezrobocie ma już charakter groźnego zjawiska społeczno-ekonomicznego i wiąże się nie tylko z pogorszeniem się sytuacji materialnej ludzi długotrwale bezrobotnych, ale także może mieć wpływ na kształtowanie niepożądanych społecznie postaw. (Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Powiatu Iławskiego, 2007)

Tak jak w innych regionach, tak i w powiecie iławskim od 2009 roku notowany jest wzrost liczby bezrobotnych ze względu na globalny kryzys ekonomiczny.

Tabela 32 Stopa bezrobocia na terenie powiatu iławskiego Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Bezrobotni ogółem 9 184 8 886 7 410 4 445 3 503 3 983 *źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Rolnictwo

W powiecie iławskim dominuje uprawa zbóż, w dalszej kolejności uprawiany jest rzepak ozimy i rośliny pastewne. Zdecydowanie największą gminą w powiecie jest gmina

8 Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Powiatu Iławskiego, 2007

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 49

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020 wiejska Iława, kolejne: gmina wiejska Lubawa, miejsko-wiejska Susz i Zalewo są już prawie dwa razy mniejsze. Gminy te charakteryzują się równie dużym udziałem gruntów ornych. Udział gruntów zalesionych jest zróżnicowany na terenie poszczególnych gmin lecz dla powiatu ogółem nieznacznie niższy niż średnia krajowa. Do najbardziej zalesionych należą gmina wiejska Iława (47%). Lasy są w przeważającej mierze publiczne. Zarządcą lasów państwowych na terenie powiatu jest Nadleśnictwo Iława. (źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl)

Tabela 33 Użytki rolne na terenie powiatu iławskiego użytki rolne* [ha] % gruntów ogółem powierzchnia użytków rolnych ogółem 79 747 57,6% grunty orne 61 676 44,5% sady 403 0,3% łąki 7 654 5,5% pastwiska 10 014 7,2% lasy lasy i grunty leśne ogółem 37 600 27,1% pozostałe grunty i nieużytki pozostałe grunty i nieużytki ogółem 21 814 15,7% *stan na 2005r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Wykres 3 Struktura użytkowania gruntów na terenie powiatu iławskiego

Hodowla W powiecie iławskim dominuje hodowla trzody chlewnej i bydła oraz drobiu.

Przedsiębiorstwa i przemysł Tabela 34 Podmioty gospodarcze na terenie powiatu iławskiego ogółem 6 355 sektor publiczny 258 sektor prywatny 6 097 *stan na dzień 31.12.2008 r./ źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 50

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Największe przedsiębiorstwa:  ANIMEX Grupa Drobiarska S.A.,  Iławskie Zakłady Naprawy Samochodów S.A.,  Iławskie Przedsiębiorstwo Budowlane Sp. z o.o.,  Zakłady Przemysłu Ziemniaczanego Iława.

Do instalacji, które przodują w zużyciu paliw energetycznych należą (Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Iławskiego na lata 2009-2012 z uwzględnieniem lat 2013- 2016):  Energetyka Cieplna Sp. z o.o. w Iławie,  ANIMEX – Grupa Drobiarska S.A., w Iławie,  MM Szynaka Living Sp. z o.o. w Iławie,  Przetwórnia Owoców i Warzyw Robert Kowalkowski w Lubawie,  Lubawska Spółka Komunalna Sp. z o.o.

Gospodarka odpadami

Na terenie powiatu funkcjonuje system selektywnego zbierania (tworzywa sztuczne, szkło i makulatura) oraz system zbierania odpadów niesegregowanych. Do zbiórki i transportu odpadów mineralnych (z budów remontów etc) zobligowani są ich wytwórcy. Podobnie jak na terenie całego województwa warmińsko-mazurskiego prowadzone są następujące systemy zbierania odpadów niebezpiecznych:  zbieranie zużytych baterii, akumulatorów, świetlówek prowadzone w szkołach, przedszkolach, obiektach handlowych, punktach zbierania,  przekazywanie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego do przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie zbierania zużytego sprzętu elektronicznego i elektrycznego, bądź też odbieranie go przez firmy posiadające odpowiednie zezwolenie,  organizacja punktów zwrotu przeterminowanych leków na terenie aptek i przychodni,  przekazywanie zużytych olejów do organizacji odzysku poprzez firmy pośredniczące,  bezpośredni odbiór odpadów niebezpiecznych od posiadaczy odpadów przez wyspecjalizowane firmy,  gminne punkty zbierania odpadów niebezpiecznych.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 51

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

W powiecie iławskim obecnie użytkowane jest tylko jedno składowisko odpadów w miejscowości Półwieś, gm. Zalewo. Składowiska w Pławtach Wielkich, Suszu oraz Gajdach gm. Zalewo zostały zamknięte z dniem na koniec 2005 roku. Składowisko w Sampławie zaprzestało przyjmowania odpadów w 2006 roku, gmina planuje wystąpić o formalne zamknięcie składowiska do końca 2010 rok, zaś składowisko w Iławie zostało zamknięte od maja 2007 roku. Odpady komunalne z gminy Kisielice i Susz wywożone są do Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych w Gilwie gm. Prabuty, pow. kwidzyński. Miasto Lubawa jest członkiem Związku Gmin „Działdowszczyzna” i wywozi odpady komunalne na składowisko do miejscowości Ciechanówko. Pozostałe gminy nalezą do Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko” – uczestniczą w budowie zakładu utylizacji odpadów komunalnych w Rudnie gm. Ostróda. (Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Powiatu Iławskiego, 2007)

W sektorze odpadów komunalnych realizowana jest inwestycja budowy Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów w miejscowości Rudno. Obecnie na terenie powiatu iławskiego znajduje się jedna stacja przeładunkowa wraz z zapleczem do gromadzenia surowców wtórnych i odpadów problemowych, zlokalizowana w Iławie.

W 2007 roku na terenie powiatu zebrano 19 790 Mg odpadów. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców powiatu na poziomie 90 442, średnio 1 mieszkaniec wytwarzał 218kg. (Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Iławskiego na lata 2009-2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016).

2.4.5 Ochrona środowiska

W powiecie iławskim obszary objęte ochroną ze względu na walory przyrodnicze wynoszą prawie 60 000ha, co stanowi ok. 43% terenu powiatu. Występują tu następujące formy ochrony przyrody (Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Iławskiego na lata 2009-2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016):

Natura 2000:  SOO „Dolina Drwęcy” PLH280001,  SOO „Jezioro Karaś” PLH280003,  OSO „Lasy Iławskie”PLB280005.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 52

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Rezerwaty przyrody:  jez. Gaudy (pow. 323,53 ha, gm. Susz),  jez. Czerwica (pow. 22,3 ha, gm. Susz i Iława),  jez. Karaś (pow. 815,48 ha, gm. Iława,  rzeka Drwęca (pow. 1888,27 ha, gm. Lubawa i Iława),  jez. Jasne (pow. 106,3 ha, gm. Iława).

Parki krajobrazowe:  Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich, gminy: Ostróda, Lubawa i Dąbrówno. Park zajmuje ponad 7151,2 ha, wraz z otuliną 14882,6 ha,  Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego, gminy: Iława, Zalewo, Susz. Park zajmuje 22638,1 ha, wraz z otuliną 16419,1 ha.

Obszary chronionego krajobrazu:  Kanału Elbląskiego na terenie gmin Zalewo i Iława,  Pojezierza Iławskiego gmina Zalewo, Iława, Susz, miasto Iława,  Pojezierza Iławskiego –Wschód, gmina Zalewo,  Rzeki Liwy, gmina Susz,  Jeziora Goryńskiego w gminie Kisielice,  Doliny Dolnej Drwęcy, w gminach Iława, Lubawa i miastach Iława i Lubawa,  Doliny Rzeki Wel w gminie Lubawa,  Wzgórz Dylewskich gmina Lubawa.

Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:  Zwiniarz, gmina Lubawa.

Użytki ekologiczne:  Czaplak, pow. 95,15 ha, gm. Zalewo,  Jezioro Łajskie, pow. 8,83 ha, gm. Iława,  Jezioro Kociołek, pow. 0,36 ha, gm. Iława,  Jezioro Plajtek Mały, pow. 4,02 ha, gm. Iława,  Plajtek Duży, pow. 9,45 ha, gm. Iława,  Jezioro Czarne, pow. 1,12 ha, gm. Iława. Stanowisko dokumentacyjne „Losy”-odkrywka kredy integracjalnej, gm. Lubawa, pow. 2[ha]

Pomniki przyrody – 163.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 53

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3 Infrastruktura elektroenergetyczna 2010-2020

Zagadnienia:  Charakterystyka źródeł i zasobów energii na obszarze powiatów.

 Szacunek zasobów oraz ocenę stopnia ich wykorzystania w świetle aktualnie dostępnych możliwości techniczno - ekonomicznych i prognoz przyszłościowych, przy uwzględnieniu uwarunkowań sprzyjających i ograniczających rozwój energetyki.

Charakterystyka i ocena funkcjonowania gospodarki energetycznej powiatów w układzie tworzących ją systemów: zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i gaz;

3.1 Zapotrzebowanie na energię elektryczną

Energia elektryczna dostarczana jest do województwa liniami najwyższych napięć 400 kV i 220 kV, eksploatowanymi przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. Są to9:

Linia 400 kV łącząca elektrownie „Dolna Odra" i „Bełchatów" po trasie: Nowy Czarnów k. Gryfina - Żarnowiec - Gdańsk - Grudziądz - Warszawa. Przez województwo linia przebiega w relacji: Słupsk - Lębork - Żarnowiec - Wejherowo - Gdańsk - Malbork - Kwidzyn. Na terenie Gdańska w stacji „Błonie" odgałęzia się ona w kierunku Elbląga. Linia ta współpracuje (na terenie województwa pomorskiego) z czterema stacjami transformatorowo-rozdzielczymi, w których następuje zmiana napięcia z 400 kV na 110 kV: Słupsk Wierzbięcino, Żarnowiec, Gdańsk I (Leźno) Gdańsk Błonie. Współpracuje też z układem przesyłowym prądu stałego o napięciu 450V, łączącym Polskę ze Szwecją.

Układ ten składa się z następujących elementów:  stacja przekształtnikowa początkowa w Szwecji zlokalizowana na brzegu Bałtyku;  podmorski kabel prądu stałego,  kablowa linia przesyłowa po stronie polskiej na trasie od brzegu morza przez gminę Ustka do Wierzbięcina w gminie Słupsk  stacja przekształtnikowa w Wierzbięcinie.

Linia 220 kV przebiega po trasie: Żydowo - stacja transformatorowo-rozdzielcza „Gdańsk I" (z zachodu na wschód) i Jasiniec - stacja transformatorowo-rozdzielcza „Gdańsk I"

9 Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego. Gdańsk 2006

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 54

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

(przebiegająca z południa na północ); dostarcza energię do stacji „Gdańsk I" zlokalizowanej w Leźnie (gmina Żukowo), gdzie następuje zmiana napięcia z 220 na 110 kV. Ogólna moc znamionowa transformatorów redukcyjnych zainstalowanych w stacjach transformatorowo- rozdzielczych wynosi 1930 MVA (MW). Zapotrzebowanie mocy czynnej, w szczycie zimowym, dla obszaru województwa jest rzędu 1210 MW, przy generacji ze źródeł zlokalizowanych na obszarze województwa - rzędu 120 MW. W szczycie obciążenia letniego zapotrzebowanie to wynosi ok. 780 MW przy generacji 130 MW. Zmienność obciążenia mocą czynną w ciągu doby jest znaczna i w dolinie nocnej wynosi 65% obciążenia ze szczytu dziennego. Deficyt mocy czynnej pokrywany jest przesyłem mocy przede wszystkim z kierunku Grudziądza i Dunowa liniami 400 kV, Jasińca linią 220 kV oraz pracą elektrowni wodnej „Żarnowiec" w szczycie zapotrzebowania.

Linie 110; 15 i 0,4 kV. Ze stacji transformatorowo-rozdzielczych wyprowadzona jest sieć linii 110 kV, które doprowadzają energię do Głównych Punktów Zasilających (GPZ), w których następuje zamiana napięcia ze 110 kV na 15 kV. Z GPZ wyprowadzone są linie napowietrzne i kablowe o napięciu 15 kV do Punktów Zasilających (PZ), w których następuje zmiana napięcia na 0,4 kV i pod takim napięciem energia jest dostarczana odbiorcom. Linie te eksploatowane są na terenie województwa przez dwie firmy dystrybucyjne: „ENEA" w Poznaniu, oddział w Bydgoszczy na fragmencie włączonym z dawnego województwa bydgoskiego, oraz koncern energetyczny „Energa" w Gdańsku działający na pozostałym obszarze województwa.

Rysunek 9 Przebieg linii elektronenergetycznych10

10 Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego. Gdańsk 2006

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 55

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.1.1 Powiat kwidzyński

 Lokalizacja Głównych Punktów Zasilania (GPZ), stopień ich obciążenia.

Tabela 35 Lokalizacja GPZ, stopień obciążenia11 na terenie powiatu kwidzyńskiego Stopień obciążenia (ustalony na Lokalizacja Moc L.p. Nazwa GPZ podstawie maksymalnych (miejscowość) [MVA] obciążeń) [%] Kwidzyn 1 Kwidzyn 32 45 Celuloza Kwidzyn 2 Kwidzyn 32 38 Północ Mikołajki 3 Mikołajki 32 32 Pomorskie

Powiat kwidzyński zasilany jest z trzech punktów GPZ o mocy 32MVA każdy: Kwidzyn Celuloza i Kwidzyn Północ oraz ze znajdującego się na terenie powiatu sztumskiego GPZ Mikołajki Pomorskie.

 Planowana rozbudowa systemu do roku 2020.

Energa-Operator S.A. Oddział w Elblągu realizuje szereg działań związanych z rozbudową infrastruktury energetycznej, w tym między innymi jest planowana w 2011 roku budowa nowego GPZ 110/15 o mocy 16 MVA, w miejscowości Bądki, gmina Gardeja.

3.1.1.1 Odbiorcy niskiego napięcia (N.N.=400 V)

Przy zużywaniu energii elektrycznej, odbiorcy zasilani z sieci NN zostali podzieleni na:

 Usługi, instalacje, drobny przemysł

 Gospodarstwa rolne

 Oświetlenie uliczne

 Gospodarstwa domowe

 Inne (ryczałt)

11 Starostwo Powiatowe Kwidzyn 05.08.2010 rok.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 56

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 36 Dane historyczne zużycia e.e na terenie powiatu kwidzyńskiego (2005-2009) Historia zużycia energii elektrycznej - Odbiorcy zasilani z sieci niskiego 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. napięcia MWh MWh MWh MWh MWh Usługi, instytucje, drobny przemysł 28 861,00 30 109,43 30 538,40 31 326,09 31 720,34 Gospodarstwa rolne 292,00 254,18 334,62 379,23 456,15 Oświetlenie uliczne 3 016,00 3 170,14 3 173,75 3 477,56 3 585,44 Gospodarstwa domowe 47 981,00 49 151,18 49 631,87 52 186,10 53 108,03 Inne (ryczałt) 95,00 100,53 87,27 84,84 93,20 Suma 80 245,00 82 785,46 83 765,91 87 453,82 88 963,16

Wykres 4 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu kwidzyńskiego (NN)

Jak przedstawia wykres największe zużycie energii elektrycznej o niskim napięciu znajduje się w gospodarstwach domowych i wynosi 59,7% całkowitego zużycia energii elektrycznej NN. Szacując zmiany zużycia energii elektrycznej NN od roku 2005 do 2009, wzrost ten wyniósł 9% zwiększając się z wartości 80 245 MWh do 88 963,16 MWh. Biorąc pod uwagę wzrost na przełomie roku 2005-2009, do 2020 roku można przewidzieć że wartość zużycia energii elektrycznej N.N. będzie się zwiększać o 2,25% w skali roku, i wyniesie 110 981,54 [MWh].

Wykres 5 Przewidywane zużycie energii na terenie powiatu kwidzyńskiego do 2020 roku (SN)

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 57

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.1.1.2 Odbiorcy średniego napięcia (S.N.=15 kV) Tabela 37 Historia zużycia e.e. na terenie powiatu kwidzyńskiego Odbiorcy zasilani z Rok sieci S.N. [MWh] 2005 81 103,00 2006 93 207,04 2007 100 437,89 2008 96 912,18 2009 82 820,71

Wzrost zużycia energii elektrycznej poprzez odbiorców zasilanych z sieci średniego napięcia (Przemysł bez IP) w ostatnich 5 latach uległ załamaniu w roku 2008 spowodowanym kryzysem rynku przemysłowego co spowodowało powrót do stanu z 2005 roku. Obecnie można oszacować z danych zużycia energii elektrycznej że wartość ta ulega wzrostowi (zużycie e.e. S.N. w okresie 01.01.2010-01.06.2010 wyniosło 50 126,32 MWh).

Wykres 6 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu kwidzyńskiego (SN)

Według polityki energetycznej polski do 2030 roku wydanej przez Ministerstwo Gospodarki średni wzrost zużycia energii elektrycznej ma się zwiększyć o 109%. Przyjmując trend wzrostowy odbiorców średniego napięcia (wyłączając kryzys na przełomie 2007 roku), można przyjąć wzrost zużycia energii elektrycznej w powiecie Kwidzyńskim w okresie 2010- 2020 o 54%, co daje końcową wartość na rok 2020 w wysokości 132 016,2 MWh.

Wykres 7 Przewidywane zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu kwidzyńskiego do 2020 roku (SN)

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 58

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.1.1.3 Odbiorcy wysokiego napięcia (W.N.=110 kV)

Na rok 2009 zużycie zakupionej e.e. przez odbiorców zasilanych z sieci WN wyniosło 563 863,71 [MWh] (jedynym odbiorcą jest IP) co przy całkowitym zużyciu zakupionej e.e. (N.N., S.N., W.N.) daje łączną wartość 77%.

Wykres 8 Suma zakupionej e.e. na terenie powiatu kwidzyńskiego na rok 2009

W regionie kwidzyńskim na rok 2010 podpięta pod linię wysokiego napięcia jest tylko jedna firma ‘IP’ korzystająca z GPZ o nazwie ‘Kwidzyn Celuloza’ o łącznej mocy 32 MVA.

Tabela 38 Suma e.e. NN, SN, WN na terenie powiatu kwidzyńskiego na rok 2009 Energia Energia zakupiona Razem wytworzona [MWh] N.N. S.N. W.N. Usługi, instalacje, drobny przemysł 31 720,34 31 720,34 Gospodarstwa rolne 456,11 456,11 Oświetlenie uliczne 3 585,44 3 585,44 Gospodarstwa domowe 53 108,03 53 108,03 Przemysł 82 820,71 563 863,71 643 720 1 290 404,42 Inne (ryczałt) 93,2 93,2 Inne obiekty energetyczne 1 460 1 460 Razem 88 963,12 82 820,71 563 863,71 643 720 1 379 367,54

Produkcja energii elektrycznej IP wynosi 643 720 MWh dodatkowo na terenie powiatu produkcja energii elektrycznej obejmuje 7 elektrowni wodnych, których łączna produkcja wynosi ok. 1 460 MWh, jest to energia odsprzedawana do sieci. Całkowite zużycie e.e. w powiecie kwidzyńskim w 2009 roku wyniosło 1 379 367,54 MWh.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 59

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wykres 9 Całkowite zużycie e.e. na terenie powiatu kwidzyńskiego na rok 2009

Tabela 39 Zestawienie zapotrzebowania energii elektrycznej na terenie powiatu kwidzyńskiego na rok 2020 Kwidzyn 2009 2020 [MWh] [MWh] NN 88 963,16 110 981,54 SN 82 820,71 132 016,20 WN 1 207 583,71 1 207 583,71 Suma 1 379 367,58 1 450 581,45

Wzrost zapotrzebowania na energie elektryczną przez IP (zakupionej i wytworzonej) przy planowaniu energetycznym na rok 2020 nie był brany pod uwagę gdyż w całości zależy to od polityki zakładu. Wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną NN, oraz SN, w skali całkowitego zapotrzebowania na rok 2020 planowo zwiększy się z wartości 1 379 367,58 [MWh] do wartości 1 450 581,45 [MWh].

3.1.2 Powiat malborski

 Lokalizacja Głównych Punktów Zasilania (GPZ), stopień ich obciążenia.

Tabela 40 Lokalizacja GPZ, stopień obciążenia na terenie powiatu malborskiego Stopień obciążenia (ustalony na Lokalizacja Moc L.p. Nazwa GPZ podstawie maksymalnych (miejscowość) [MVA] obciążeń) [%] Malbork 1 Malbork 32 50 Południe Malbork 2 Malbork 32 50 Rakowiec

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 60

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Planowana rozbudowa/przebudowa systemu do roku 2020

Energa – Operator S.A. Oddział w Elblągu realizuje szereg działań związanych z rozbudową infrastruktury energetycznej, w tym między innymi planuje się budowę nowego odcinka linii 110 kV na terenie gminy Nowy Staw. Inwestycja ta związana jest z przyłączeniem farmy wiatrowej 42 MW.

3.1.2.1 Odbiorcy niskiego napięcia (NN=400V)

Tabela 41 Dane historyczne zużycia energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego (2005- 2009) Historia zużycia energii elektrycznej - Odbiorcy zasilani z sieci niskiego 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. napięcia [MWh] [MWh] [MWh] [MWh] [MWh] Usługi, instalacje, drobny przemysł 24 879,00 25 524,27 27 049,43 28 063,77 28 439,41 Gospodarstwa rolne 1 877,00 1 764,82 1 633,19 1 627,29 1 434,15 Oświetlenie uliczne 1 437,00 1 396,70 1 852,20 2 052,83 2 143,88 Gospodarstwa domowe 37 728,00 38 378,11 38 188,26 40 934,90 41 452,95 Inne (ryczałt) 17,00 10,20 8,97 24,59 18,02 Suma 65 938,00 67 074,10 68 732,05 72 703,38 73 488,41

Wykres 10 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego w roku 2009 (NN)

Jak przedstawia powyższy wykres największe zużycie energii elektrycznej o niskim napięciu znajduje się w gospodarstwach domowych i wynosi 56,4% całkowitego zużycia energii elektrycznej NN. Szacując zmiany zużycia energii elektrycznej NN od roku 2005 do 2009, wzrost ten wyniósł 10,3% zwiększając się z wartości 65 938,00 MWh do 73 488,41 MWh. Biorąc pod uwagę wzrost na przełomie roku 2005-2009, do 2020 roku można przewidzieć że wartość zużycia energii elektrycznej NN będzie się zwiększać o 2,5% w skali roku, i wyniesie 96 423,16 MWh.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 61

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wykres 11 Przewidywane zużycie energii na terenie powiatu malborskiego do 2020 roku (NN)

3.1.2.2 Odbiorcy średniego napięcia (SN=15kV)

Tabela 42 Historia zużycia e.e. na terenie powiatu malborskiego (SN) Odbiorcy zasilani z Rok sieci S.N. [MWh] 2005 46 307,00 2006 46 074,10 2007 49 885,89 2008 52 771,87 2009 55 579,83 (zużycie e.e. SN w okresie 01.01.2010-01.06.2010 wyniosło 38 433,69 MWh).

Wykres 12 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego (SN)

Według polityki energetycznej polski do 2030 roku wydanej przez Ministerstwo Gospodarki średni wzrost zużycia energii elektrycznej ma się zwiększyć o 109%. Przyjmując trend wzrostowy odbiorców średniego napięcia, można przyjąć wzrost zużycia energii elektrycznej w powiecie malborskim w okresie 2010-2020 o 54%, co daje końcową wartość na rok 2020 w wysokości 85 592,94 [MWh].

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 62

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wykres 13 Przewidywane zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego do 2020 roku (SN)

3.1.2.3 Odbiorcy wysokiego napięcia (WN=110 kV)

Powiat malborski nie posiada odbiorców wysokiego napięcia. Tabela 43 Suma e.e. NN, SN, na terenie powiatu malborskiego na rok 2009 Energia Energia zakupiona Razem wytworzona [MWh] N.N. S.N. Usługi, instalacje, drobny 28 439,41 28 439,41 przemysł Gospodarstwa rolne 1 434,15 1 434,15 Oświetlenie uliczne 2 143,88 2 143,88 Gospodarstwa domowe 41 452,95 41 452,95 Przemysł 55 579,83 55 579,83 Inne (ryczałt) 18,02 18,02 Inne obiekty energetyczne 3 644,00 3 644,00 Razem 73 488,41 55 579,83 3 644,00 129 068,24

Całkowite zapotrzebowanie na energię elektryczną w powiecie malborskim na rok 2009 wyniosło 129 068,24 [MWh]. Energia elektryczna o wartości 3 644 [MWh] została wytworzona poprzez dwie elektrownie wodne znajdujące się na terenie powiatu o łącznej mocy 1,04 [MW].

Wykres 14 Całkowite zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego na rok 2009

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 63

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 44 Zestawienie zapotrzebowania energii elektrycznej na terenie powiatu malborskiego na rok 2020 Malbork 2009 2020 [MWh] [MWh] NN 73 488,41 96 423,16 SN 55 579,83 85 592,94 Suma 129 068,24 182 016,10

Zapotrzebowanie na energię elektryczną na terenie powiatu malborskiego planowo wzrośnie o 41% i przekroczy wartość [182 000 MWh].

3.1.3 Powiat sztumski

 Lokalizacja Głównych Punktów Zasilania (GPZ), stopień ich obciążenia.

Tabela 45 Lokalizacja GPZ, stopień obciążenia na terenie powiatu sztumskiego Stopień obciążenia (ustalony na Lokalizacja Moc L.p. Nazwa GPZ podstawie maksymalnych (miejscowość) [MVA] obciążeń) [%] 1 Sztum Sztum 16 25

Powiat Sztumski zasilany jest z jednego punktu GPZ o mocy 16 MVA.

 Planowana rozbudowa systemu do roku 2020.

Energa – Operator S.A. Oddział w Elblągu realizuje szereg działań związanych z rozbudową infrastruktury energetycznej, w tym między innymi planuje się budowę nowego odcinka linii 110 [kV] na terenie gminy Sztum. Inwestycja ta związana jest z przyłączeniem farmy wiatrowej 46 [MW].

3.1.3.1 Odbiorcy niskiego napięcia (NN=400V)

Tabela 46 Dane historyczne zużycia energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego (2005-2009)

Historia zużycia energii elektrycznej - 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. Odbiorcy zasilani z sieci niskiego napięcia [MWh] [MWh] [MWh] [MWh] [MWh] Usługi, instytucje, drobny przemysł 16 138,00 17 087,57 17 258,04 17 718,21 17 343,18 Gospodarstwa rolne 779,00 942,10 1 052,05 882,85 895,78 Oświetlenie uliczne 866,00 880,98 900,89 965,10 916,68 Gospodarstwa domowe 25 263,00 26 055,17 26 492,90 26 920,70 27 193,99 Inne (ryczałt) 2,00 2,82 3,35 5,37 4,54 Suma 43 048,00 44 968,64 45 707,23 46 492,23 46 354,17

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 64

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wykres 15 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego w roku 2009 (NN)

Jak przedstawia powyższy wykres największe zużycie energii elektrycznej o niskim napięciu znajduje się w gospodarstwach domowych i wynosi 58,6% całkowitego zużycia energii elektrycznej NN. Szacując zmiany zużycia energii elektrycznej NN od roku 2005 do 2009, wzrost ten wyniósł 7,6% zwiększając się z wartości 43 048 [MWh] do 46 354,17 [MWh]. Biorąc pod uwagę wzrost na przełomie roku 2005-2009, do 2020 roku można przewidzieć że wartość zużycia energii elektrycznej NN będzie się zwiększać o 2% w skali roku, i wyniesie 57 623,5 [MWh].

Wykres 16 Przewidywane zużycie energii na terenie powiatu sztumskiego do 2020 roku (NN)

3.1.3.2 Średnie napięcie (SN=15kV)

Tabela 47 Historia zużycia e.e. na terenie powiatu sztumskiego (SN) Odbiorcy zasilani z Rok sieci S.N. [MWh] 2005 5 386,00 2006 6 076,11 2007 7 526,88 2008 8 064,88 2009 8 193,05

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 65

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wzrost zużycia energii elektrycznej poprzez odbiorców zasilanych z sieci średniego napięcia (SN) w ostatnich 5 latach uległ załamaniu w roku 2008 spowodowanym kryzysem rynku przemysłowego i jego wzrost znacznie się zmniejszył. Obecnie można oszacować z danych zużycia energii elektrycznej że wartość ta ulega wzrostowi (zużycie e.e. SN w okresie 01.01.2010-01.06.2010 wyniosło 4 589,69 [MWh]).

Wykres 17 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego (SN)

Według polityki energetycznej polski do 2030 roku wydanej przez Ministerstwo Gospodarki średni wzrost zużycia energii elektrycznej ma się zwiększyć o 109%. Przyjmując trend wzrostowy odbiorców średniego napięcia, można przyjąć wzrost zużycia energii elektrycznej w powiecie sztumskim w okresie 2010-2020 o 54%, co daje końcową wartość na rok 2020 w wysokości 12 617,2 [MWh].

Wykres 18 Przewidywane zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego do 2020 roku (SN)

3.1.3.3 Wysokie napięcie (WN=110 kV)

Do roku 2008 powiat sztumski był podłączony do GPZu Mikołajki Pomorskie, natomiast od roku 2009 korzysta z GPZu Sztum o mocy 16 [MVA]. Zużycie energii elektrycznej wysokiego napięcia w 2009 roku wyniosło 126,82 [MWh], natomiast w okresie od 01.01.2010 do 01.06.2010 wartość ta wyniosła 67,169 [MWh].

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 66

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 48 Suma e.e. NN, SN, WN na terenie powiatu sztumskiego na rok 2009 Energia Energia zakupiona Razem wytworzona [MWh] N.N. S.N. W.N. Usługi, instalacje, drobny 17 343,18 17 343,18 przemysł Gospodarstwa rolne 895,78 895,78 Oświetlenie uliczne 916,68 916,68 Gospodarstwa domowe 27 193,99 27 193,99 Przemysł 8 193,05 126,82 8 319,87 Inne (ryczałt) 4,54 4,54 Inne obiekty energetyczne 64 050,00 64 050,00 Razem 46 354,17 8 193,05 126,82 64 050,00 54 674,04

Całkowite zużycie e.e. w powiecie sztumskim na rok 2009 wyniosło 54 674,04 [MWh]. Na terenie powiatu sztumskiego znajdują się 3 elektrownie wiatrowe o łącznej mocy 30,2 [MW] oraz 5 elektrowni wodnych o łącznej mocy 0,179 [MW], które dają łączną wartość energii wytworzonej w ilości 64 050 [MWh] rocznie.

Wykres 19 Całkowite zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego na rok 2009

Tabela 49 Zestawienie zapotrzebowania energii elektrycznej na terenie powiatu sztumskiego na rok 2020 Sztum 2009 2020 [MWh] [MWh] NN 46 354,17 57 623,50 SN 8 193,05 12 617,20 WN 126,82 126,82 Suma 54 674,04 70 367,52

Zapotrzebowanie na energię elektryczną na terenie powiatu sztumskiego planowo wzrośnie z wartości 54 674,04 [MWh] do 70 367,52 [MWh]. Nie jest uwzględniony wzrost zapotrzebowania na WN.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 67

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.1.4 Powiat Iławski

Na terenie powiatu iławskiego w obszarze działania ENERGA - OPERATOR SA Oddział w Olsztynie obejmujący teren trzech gmin - Iława, Lubawa i Zalewo (pozostałą część powiatu iławskiego zajmuje obszar Rejonu Dystrybucji Kwidzyn wchodzący w skład ENERGA - OPERATOR SA Oddział w Elblągu), znajdują się dwie stacje elektroenergetyczne 110/15kV rezerwujące się wzajemnie - odpowiednio 2 x 25 MVA i 2 x 16 MVA. Zasilanie obu stacji odbywa się poprzez węzeł energetyczny 400/220/110 kV Mątki (PSE - Operator SA) oraz poprzez dosył energii liniami 110 kV z terenu ENERGA - OPERATOR SA Oddział w Toruniu.

ENERGA - OPERATOR SA Oddział w Olsztynie Rejon Dystrybucji Iława eksploatuje sieć energetyczną na części terenu powiatu iławskiego tj. gminy: m. Iława, m. Lubawa, gm. Lubawa, m. i g. Zalewo.

Planowana przez ENERGA - OPERATOR SA przebudowa/budowa systemu elektroenergetycznego w zakresie sieci 110/15 kV:

Na terenie RD Iława planuje się budowę dwóch stacji elektroenergetycznych 110/15 kV:  Iława 2 (na terenie wsi Nowa Wieś - w sąsiedztwie granicy miasta Iława oraz Specjalnej Strefy Ekonomicznej);

 Zalewo (w miejscowości Zalewo przy ulicy Sienkiewicza obok istniejącego PZ-tu 15/15 kV).

Planowana przez ENERGA - OPERATOR SA przebudowa/budowa systemu elektroenergetycznego w zakresie linii 110kV:

Na terenie RD Iława z uwagi na zaplanowane do budowy dwie stacje elektroenergetyczne 110/15kV Iława 2 oraz Zalewo:  nie planuje się budowy linii 110 kV (niezbędna infrastruktura 110 kV została już przygotowana w odpowiednim zakresie);

 planuje się modernizację istniejącej od lat 80-tych linii relacji Morą - Zalewo do planowanego GPZ Zalewo (linia została wybudowana jako 110 kV - pracuje na napięciu 15 kV).

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 68

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Planowana przez ENERGA - OPERATOR SA przebudowa/budowa systemu elektroenergetycznego w zakresie linii 15kV: Na terenie Rejonu Dystrybucji Iława do najważniejszych inwestycji zaplanowanych na najbliższe lata można zaliczyć:  budowę nowych ciągów liniowych (kablowych) z projektowanego GPZ Iława 2 o nazwach: Osiedle Lubawskie, Przejazdowo, Lipowy Dwór, Ekodrob, Tynwałd i Centrum (planowane odcinki linii kablowych przebiegają przez tereny miasta Iława oraz gminy Iława we wsi Nowa Wieś);

 budowę nowego ciągu liniowego z istniejącej stacji GPZ Iława w kierunku miasta Kisielice pomiędzy miejscowościami Iława i Stradomno (budowa linii kablowej w m. Iława we wsiach Wikielec oraz Stradomno);

 budowę węzła 15/15 kV sieci miejskiej 15 kV miasta Lubawa spinającego w jednym miejscu wszystkie linie miejskie 15 kV: Elpan, Mleczarnia, Glinki i POM (lokalizacja w pobliżu dawnego zakładu LZKT);

 budowę powiązań istniejących linii wiejskich (pomiędzy wsiami: Makowo i Sąpy, Omule i Lubstynek, Biała Góra i Łążek, Zielkowo i Gierłoż) zwiększających pewność zasilania odbiorców oraz poprawę działania systemu elektroenergetycznego 15kV w RD Iława. Z budową ww. powiązań wiąże się sukcesywna przebudowa istniejących linii 15kV polegająca na zwiększeniu ich przepustowości przede wszystkim na następujących odcinkach: Tynwałd - Makowo, Prątnica - Omule - Lubstynek, Rakowice - Łążek i Biała Góra - Rodzone, Rożental - Zielkowo.

Ponadto planuje się również sukcesywną przebudowę pozostałych istniejących linii 15 kV, polegającą na zwiększeniu ich przepustowości przede wszystkim na następujących odcinkach: Grabowo - Wiśniewo, Łążyn - Szczepankowo, Mortęgi - Tuszewo, Mózgowo - Ząbrowo, Ząbrowo - Chełmżyca, Ławice - Kałduny - Tynwałd, Międzychód - Dobrzyki - Półwieś, Drynki - Wielki Dwór. Nie wyklucza się budowy linii 15 kV nie będących inwestycją ENERGA - OPERATOR SA. Takie obiekty mogą powstać np. z powodu budowy małych farm wiatrowych (Rożental, Targowisko, Rakowice), innych wytwórni energii (biogazownie) lub dużych obiektów przemysłowych (specjalna strefa ekonomiczna w Iławie, Oczyszczalnia w Półwsi) i użyteczności publicznej (hotele np. w Jażdżówkach i Iławie, zasilanie wyspy Wielka Żuława).

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 69

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Planowana przez ENERGA - OPERATOR SA przebudowa/budowa systemu elektroenergetycznego w zakresie stacji 15/0,4kV: Na terenie RD Iława do najważniejszych inwestycji zaplanowanych na najbliższe lata można zaliczyć budowy stacji w następujących miejscowościach: Iława, Lubawa, Stradomno, Laseczno, Nowa Wieś, Szałkowo, Rudzienice, Kałduny, Jeziorno, Gubławki. Nie wyklucza się budowy stacji elektroenergetycznych nie będących inwestycją ENERGA - OPERATOR SA. Takie obiekty mogą powstać np. z powodu budowy małych farm wiatrowych (Rożental, Targowisko, Rakowice), innych wytwórni energii (biogazownie) lub dużych obiektów przemysłowych (specjalna strefa ekonomiczna w Iławie, Oczyszczalnia w Półwsi) i użyteczności publicznej (hotele np. w Jażdżówkach i Iławie, zasilanie wyspy Wielka Żuława).

Planowana przez ENERGA - OPERATOR SA przebudowa/budowa systemu elektroenergetycznego w zakresie linii 0,4kV: Planuje się budowę głównie linii kablowych a miejsce ich budowy uzależnione jest od lokalnego zapotrzebowania na moc i energię - działalność związana z przyłączaniem odbiorców.

3.1.4.1 Odbiorcy niskiego napięcia (NN=400V)

Tabela 50 Dane historyczne zużycia e.e. na terenie powiatu iławskiego (NN) Odbiorcy zasilani z Rok sieci N.N. [MWh] 2005 124 327 2006 131 158 2007 134 184 2008 135 787 2009 132 839

Wykres 20 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu iławskiego w latach 2005 - 2009 (NN)

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 70

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 51 Dane historyczne zużycia e.e. NN na terenie powiatu iławskiego Historia zużycia energii elektrycznej - Odbiorcy zasilani z 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. sieci niskiego napięcia [MWh] [MWh] [MWh] [MWh] [MWh] Gospodarstwa domowe 51 300 58 531 58 136 59 170 59 601 Gospodarstwa rolne 9 007 9 460 9 959 9 579 8 605 Oświetlenie ulic 2 894 2 553 2 776 2 851 2 741 Pozostałe 61 126 60 614 63 313 64 187 61 892 Suma 124 327 131 158 134 184 135 787 132 839

Wykres 21 Zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu iławskiego w roku 2009 (NN)

Jak przedstawia powyższy wykres największe zużycie energii elektrycznej o niskim napięciu znajduje się w gospodarstwach domowych – 45% oraz w usługach i drobnym przemyśle – 47% całkowitego zużycia energii elektrycznej NN. Szacując zmiany zużycia energii elektrycznej NN od roku 2005 do 2009, wzrost ten wyniósł 6,8% zwiększając się z wartości 124 327 [MWh] do 132 839 [MWh]. Biorąc pod uwagę wzrost na przełomie roku 2005-2009, do 2020 roku można przewidzieć że wartość zużycia energii elektrycznej NN będzie się zwiększać o 1,6% w skali roku, i wyniesie 154 720 [MWh].

Wykres 22 Przewidywane zużycie energii na terenie powiatu iławskiego do 2020 roku (NN)

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 71

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.1.4.2 Odbiorcy średniego napięcia (SN=15 kV)

Tabela 52 Dane historyczne zużycia e.e. na terenie powiatu iławskiego (SN) Rok [MWh] 2005 113 414 2006 121 776 2007 119 779 2008 136 777 2009 137 447

Wykres 23 Dane historyczne zużycia e.e. na terenie powiatu iławskiego (NN)

Wzrost zużycia energii elektrycznej poprzez odbiorców zasilanych z sieci średniego napięcia (SN) w ostatnich 5 latach uległ załamaniu w roku 2007 spowodowanym kryzysem rynku przemysłowego.

Wykres 24 Przewidywane zużycie energii elektrycznej na terenie powiatu iławskiego do 2020 roku (SN)

Według polityki energetycznej polski do 2030 roku wydanej przez Ministerstwo Gospodarki średni wzrost zużycia energii elektrycznej ma się zwiększyć o 109%. Przyjmując trend wzrostowy odbiorców średniego napięcia, można przyjąć wzrost zużycia energii elektrycznej w powiecie sztumskim w okresie 2010-2020 o 54%, co daje końcową wartość na rok 2020 w wysokości 208 217 [MWh].

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 72

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.1.4.3 Odbiorcy wysokiego napięcia (WN=110 kV)

Powiat Iławski nie posiada odbiorców wysokiego napięcia.

Tabela 53 Suma e.e. NN, SN, WN na terenie powiatu iławskiego na rok 2009 Energia Energia zakupiona Razem wytworzona [MWh] N.N. S.N. Usługi, instalacje, drobny 61 892,00 61 892,00 przemysł Gospodarstwa rolne 8 605,00 8 605,00 Oświetlenie uliczne 2 741,00 2 741,00 Gospodarstwa domowe 59 601,00 59 601,00 Przemysł 137 447,00 137 447,00 Inne obiekty energetyczne 135 450,00 135 450,00 Razem 132 839,00 137 447,00 135 450,00 270 286,00

Tabela 54 Zestawienie zapotrzebowania energii elektrycznej na terenie powiatu iławskiego na rok 2020 Iława 2009 2020 [MWh] [MWh] NN 132 839 154 720 SN 137 447 208 217 Suma 270 286 362 937

Zapotrzebowanie na energię elektryczną na terenie powiatu iławskiego planowo wzrośnie o 26% z wartości 270 286 [MWh] do 362 937 [MWh]. Nie jest uwzględniony wzrost zapotrzebowania na WN.

Wykres 25 Zestawienie zapotrzebowania energii elektrycznej na terenie powiatu iławskiego do roku 2020

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 73

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.2 Zapotrzebowanie na energię cieplną

Analizę zużycia energii cieplnej w powiecie przeprowadzono stosując dwa kryteria podziału:

 ze względu na nośnik energii,  ze względu na użytkownika energii.

W ramach takiego podziału wyszczególniono następujące rodzaje nośnika energii:  węgiel kamienny,  gaz ziemny,  gaz ciekły,  olej opałowy,  energię otrzymaną ze spalania biomasy i odpadów.

Energia ze spalania biomasy i odpadów wystąpi w zestawieniach jako energia cieplna, przy czym podany zostanie rodzaj zastosowanego paliwa.

Wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej z promieniowania słonecznego w obecnej chwili jest pomijalnie małe. Programy dofinansowywania montażu układów solarnych do przygotowania c.w.u. realizowane są od niedawna, a bez tego typu wsparcia aspekty ekonomiczne (długi czas zwrotu poniesionych wydatków) przeważają nad korzyściami ekologicznymi. Tak więc na chwilę obecną podstawowym paliwem do wytwarzania energii cieplnej w powiecie pozostaje węgiel kamienny.

W podziale nie uwzględniono wytwarzania energii z węgla brunatnego, którego zużywane ilości są bardzo małe, głównie na potrzeby produkcji roślinnej (szklarnie).

Podział ze względu na użytkownika energii obejmuje:  mieszkalnictwo,  rolnictwo,  przemysł,  jednostki użyteczności publicznej.

Do grupy jednostek użyteczności publicznej zaliczono też drobny przemysł oraz handel. Wynika to ze sposobu klasyfikowania odbiorców np. przez dystrybutora energii elektrycznej czy gazu.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 74

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.2.1 Powiat kwidzyński

W obecnej chwili na terenie powiatu pracuje kilka instalacji wytwarzających energię cieplną z OZE: elektrociepłownia IP, która produkując parę technologiczną i energię elektryczną częściowo stosuje jako paliwo odwodnione osady z oczyszczalni ścieków i korę drzewną oraz ługi będące odpadem z przygotowania surowca do produkcji papieru, kotłownia Zespołu Szkół w Rodowie, kotłownia SOSW w Barcicach, kotłownia w DPS Ryjewo oraz kilka kotłowni o mocach poniżej 100 [kW], np. w gimnazjum w Wandowie czy w stacji uzdatniania wody w Kamionce.

Na terenie powiatu znajdują się dwa miasta: Kwidzyn i Prabuty. Obydwa zostały niemal doszczętnie zniszczone w 1945r. Zabudowa powstała podczas odbudowy charakteryzuje się dużą energochłonnością. Część budynków poddana została termomodernizacji, część powstała w latach `90 i po roku 2000 charakteryzuje się standardami energetycznymi rzędu 100 - 160 kWh/m2a. Zabudowa wiejska zdominowana jest przez budynki z lat `20 i `30 XX w. Powiat kwidzyński zamieszkuje 81 848 osób, które zamieszkują w 24 213 lokalach mieszkalnych. Całkowita powierzchnia użytkowa mieszkań w powiecie wynosi 1 1 666 700 m2. Stanowi to odpowiednio 3,218% i 3,215% zasobów województwa pomorskiego. Na podstawie opublikowanych przez GUS danych dla województwa pomorskiego, dotyczących zużycia nośników energii przez gospodarstwa domowe oraz dysponując informacjami odnośnie ilości drewna sprzedanego na cele opałowe i ilości gazu sprzedanego na potrzeby gospodarstw domowych wyznaczono zużycie nośników energii, których zużycia nie ewidencjonuje się. Ilość ciepła sieciowego, które występuje w obrocie tylko w obrębie miasta Kwidzyn i Prabuty wprowadzono z danych uzyskanych od dystrybutorów.

3.2.1.1 Mieszkalnictwo

Tabela 55 Mieszkalnictwo na terenie powiatu kwidzyńskiego Mieszkalnictwo Dane ogólne ilość Jednostka Mieszkania 24 213 [l.m.] Powierzchnia użytkowa 1 666 700 [m2] 17 203,33 [kWh/mieszk] Ilość energii 249,31 [kWh/m2]

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 75

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 56 Podział na nośniki energii na terenie powiatu kwidzyńskiego Nośniki energii [GJ] [MWh] [%] Węgiel kamienny 306 360,20 85168,14 24,18% Gaz ziemny 410 328,20 114071,24 32,39% Gaz ciekły 66 802,13 18570,99 5,27% Olej opałowy 49 909,80 13874,92 3,94% Ciepło sieciowe z IP 225 987,00 62824,39 17,84% En. Z odpadów IP 68 534,13 19052,49 5,41% Drewno opałowe 138 970,00 38633,66 10,97% Razem 1 266 891,46 352195,83 100%

Wykres 26 Procentowy podział nośników energii na terenie powiatu kwidzyńskiego

3.2.1.2 Usługi i użyteczności publiczne Branża użyteczności publicznej obejmuje szeroki zakres odbiorców energii, których nie sposób rozdzielić ze względu na sposób ewidencjonowania sprzedaży nośników sieciowych, oraz zaopatrywania się w nośniki energii ze źródeł niescentralizowanych /węgiel kamienny/. Zawarte są tu budynki administracji państwowej, samorządów, szkoły itp. ale też handel i drobna produkcja. Zużycie poszczególnych nośników i podziały ze względu na rodzaje nośników energii oparte zostały o dane statystyczne województwa i uśredniony udział procentowy powiatu w liczbie podmiotów gospodarki i sektora publicznego. Ilości ciepła sieciowego dostarczanego do budynków użyteczności publicznej podano na podstawie raportu PEC Kwidzyn za rok 2009. Tabela 57 Użyteczności publiczne i usługi (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego Nośniki energii [GJ] [MWh] [%] Węgiel kamienny 33 244,00 9 241,83 11,57% Gaz ziemny 80 613,00 22 410,41 28,04% Gaz ciekły 73 378,40 20 399,20 25,53% Olej opałowy 32 884,80 9 141,97 11,44% En. Z odpadów IP 67 287,00 18 705,79 23,41% Drewno opałowe 43,00 11,95 0,01% Razem 287 450,20 79 911,16 100%

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 76

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wykres 27 Usługi i użyteczności publiczne (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego

3.2.1.3 Rolnictwo

Na strukturę zużycia energii do produkcji rolnej w powiecie kwidzyńskim ma niewątpliwy wpływ struktura upraw. Ze względu na żyzne gleby oraz obecność zakładów przetwórstwa owocowo-warzywnego znaczny procent terenów rolniczych wykorzystywana jest do produkcji warzyw. Są to uprawy pracochłonne ale wymagające małego nakładu energii.

Znaczna część produkcji rolnej pochodzi z małych gospodarstw, które nie ewidencjonują kosztów poniesionych na wytwarzanie energii. Często wytwarza się energię z odpadowego drewna będącego w dyspozycji gospodarstwa. Popularne są wszelkiego rodzaju własnoręcznie wytworzone instalacje mogące spalać większość z dostępnych paliw przy niskiej efektywności i dużej emisji zanieczyszczeń. Brak jest biogazowi przystosowanych do współpracy z jednostkami zajmującymi się hodowlą zwierząt czy zajmujących się utylizacją odpadów po produkcji żywności. Dość popularny jest handel słomą odsprzedawaną do celów energetycznych, sprzedawaną niestety poza obręb powiatu. Część gospodarstw rolnych dysponuje plantacjami roślin energetycznych i zużywa je głównie na własne potrzeby.

Tabela 58 Rolnictwo na terenie powiatu kwidzyńskiego Rolnictwo Dane ogólne ilość jednostka Gospodarstwa 2 549 [l.g.] Pow gruntów ornych 39 784,4 [ha] pow gruntów rolnych 50 815,00 [ha]

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 77

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 59 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego Nośniki energii [GJ] [MWh] [%] Węgiel kamienny 83 584,80 23 236,57 80% Gaz ziemny 0,00 0 0% Gaz ciekły 7 947,00 2 209,26 7% Olej napędowy 13 223,08 3 676,01 13% En. Z odpadów IP 0,00 0 0% Drewno opałowe b/d b/d 0% Razem 104 754,88 29 121,86 100%

Wykres 28 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego

3.2.1.4 Przemysł Zapotrzebowanie na energię zużywaną przez przemysł w powiecie kwidzyńskim zdeterminowane jest przez kilka dużych zakładów zlokalizowanych w Kwidzynie. Są to przede wszystkim International Paper Kwidzyn, Jabil Circut Poland oraz WZPOW (Pamapol). Zakłady te posiadają własne duże kotłownie a IP Kwidzyn elektrociepłownię.

Są to tradycyjne kotłownie wytwarzające ciepło ze spalania węgla bądź gazu. Kotłownia przystosowana do wytwarzania energii cieplnej z OZE zainstalowano w zakładzie produkcyjnym w Górczu. Podobne lecz mniejsze kotłownie pracują przy zakładach przetwórstwa drewna (tartaki, stolarnie, produkcja palet). Tor-Pal, PAL-POL, BGW Błachuta.

Tabela 60 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego Nośniki energii [GJ] [MWh] [%] Węgiel kamienny 6 491 520,00 1 804 642,56 49,25% Gaz ziemny 58 601,30 16 291,16 0,44% Gaz ciekły 4 402,70 1 223,95 0,03% Olej opałowy 13 705,80 3 810,21 0,10% Olej opałowy ciężki 738 150,00 205 205,70 5,60% Drewno opałowe 1 545 600,00 429 676,80 11,73% Odpady z produkcji papieru 4 327 600,00 1 203 072,80 32,84% Razem 13 179 579,80 3 663 923,18 100%

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 78

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wykres 29 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu kwidzyńskiego

Całkowite zapotrzebowanie na energię cieplną w powiecie kwidzyńskim wynosi 14 697 678 [GJ].

Szacuje się że całkowite zapotrzebowanie na energię cieplną w roku 2020 nie ulegnie zbyt wielkiej zmianie. Oczywiście tendencja zużycia energii cieplnej ulega spadkowi (termomodernizacja, domy pasywne itp.), lecz biorąc pod uwagę ciągłą rozbudowę infrastruktury spadek ten powinien kształtować się na poziomie 1% w skali roku.

3.2.2 Powiat malborski

3.2.2.1 Mieszkalnictwo

Powiat malborski zamieszkuje 64 416 osób. Na terenie powiatu znajdują się dwa miasta: Malbork i Nowy Staw oraz trzy duże wsie gminne: Miłoradz, Lichnowy i Stare Pole. Zbiorowe zaopatrzenie w ciepło funkcjonuje w Malborku /duża kotłownia i kilka lokalnych/ i w Nowym Stawie kotłownia na obrzeżach miasta. W gminie Malbork pracują 3 kotłownie węglowe i 6 olejowych. Pozostały obszar powiatu korzysta z indywidualnych źródeł ciepła.

Tabela 61 Mieszkalnictwo, na terenie powiatu malborskiego Mieszkalnictwo Dane ogólne Ilość Jednostka [%] Mieszkania 20 616 [szt] 1,66% Powierzchnia użytkowa 1 351 900 [m2] 1,66% 17 203,33 [kWh/mieszk] stat Ilość energii 249,31 [kWh/m2] stat

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 79

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 62 Mieszkalnictwo, (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego Nośniki energii [GJ] [%] Węgiel kamienny 292 830,50 26,23% 10 845,00 [Mg] stat Gaz ziemny 184 866,00 16,56% 5 135,20 [tm3] Gaz ciekły 36 112,00 3,23% 783,00 [Mg] stat Olej opałowy 23 498,00 2,10% 548,00 [Mg] stat Ciepło sieciowe 573 063,00 51,32% kotły węglowe En ze słomy 4 608,00 0,41% 360 [Mg] Drewno opałowe 1 600,00 0,14% 200 [m3] Razem 1 116 577,50

Wykres 30 Mieszkalnictwo, (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego

3.2.2.2 Usługi i użyteczności publiczne Tabela 63 Usługi i użyteczności publiczne, (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego Nośniki energii [GJ] [%] Węgiel kamienny 28 589,00 12,62% 1 066,00 [Mg] stat Gaz ziemny 69 327,00 30,60% 1 980,00 [tm3] Gaz ciekły 63 105,00 27,85% 1 367,00 [Mg] stat Olej opałowy 28 285,00 12,48% 657,00 [Mg] stat En cieplna 37 287,00 16,46% Razem 226 593,00

Wykres 31 Usługi i użyteczności publiczne (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 80

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.2.2.3 Rolnictwo

Większość powiatu zajmują intensywnie użytkowane tereny rolnicze. Ze względu na urodzajne gleby dominuje uprawa pszenicy i buraków cukrowych. Niewielki obszar użytków zielonych użytkowany jest głównie jako łąki. Mały stopień rozdrobnienia gospodarstw powoduje, że plantacje poszczególnych upraw realizowane są na dużych obszarach.

Tabela 64 Rolnictwo na terenie powiatu malborskiego Rolnictwo Dane ogólne Ilośc Jednostka [%] Gospodarstw 1 197 [szt] Stat 154 [kWh el/ha] Pow gruntów ornych 35 277 [ha] 4,63 pow gruntów rolnych 41 989 [ha] 5,51

Tabela 65 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego Nośniki energii [GJ] [%] Węgiel kamienny 108 888,00 80,07% 4 187,00 [Mg] Gaz ziemny 0,00 0,00% 0,00 [m3] % Gaz ciekły 10 172,00 7,48% 220,25 [Mg] Olej napędowy 16 938,00 12,45% 391,80 [Mg] En cieplna 0,00 0,00% Drewno opałowe b/d Razem 135 998,00

Wykres 32 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego

3.2.2.4 Przemysł

Największe zakłady przemysłowe powiatu związane są z:

 Produkcją rolną:  KSC SA  Cukrownia Malbork  BIOPALIWA SA

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 81

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Przemysłem maszynowym:  NYBORG-Mawent

 Przemysłem chemicznym:  Organika

Tabela 66 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego Nośniki energii [GJ] [%] Węgiel kamienny 122 400,00 29,10% stat Gaz ziemny 286 840,00 68,19% stat Gaz ciekły 2773,00 0,66% 59 [Mg] Olej opałowy 8 634,00 2,05% 202 [Mg] Razem 420 647,00

Wykres 33 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu malborskiego

Całkowite zapotrzebowanie na energię cieplną w powiecie malborskim wynosi 1 899 815,5 [GJ].

Szacuje się że całkowite zapotrzebowanie na energię cieplną w roku 2020 nie ulegnie zbyt wielkiej zmianie. Oczywiście tendencja zużycia energii cieplnej ulega spadkowi (termomodernizacja, domy pasywne itp.), lecz biorąc pod uwagę ciągłą rozbudowę infrastruktury spadek ten powinien kształtować się na poziomie 1% w skali roku.

3.2.3 Powiat sztumski

3.2.3.1 Mieszkalnictwo

Na obszarze powiatu sztumskiego znajdują się dwa miasta: Sztum i Dzierzgoń. W miastach tych skupione jest 37% zasobów mieszkaniowych. Sztum posiada sieć ciepłowniczą

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 82

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020 obejmującą swoim zasięgiem ponad 40% mieszkań, Dzierzgoń bazuje na indywidualnych źródłach ciepła, często zasilanych gazem przewodowym. Na terenie powiatu istnieje kilkanaście skupisk zabudowy wielorodzinnej w większości pozostałości po PGR-ach. Umożliwiło to wybudowanie kilkunastu kotłowni zasilanych słomą. Pozostała ludność zamieszkuje w rozproszonej zabudowie mieszkaniowej, uniemożliwiającej praktycznie budowę wspólnych kotłowni. Zabudowa jednorodzinna wykorzystuje jako paliwo w zdecydowanej większości węgiel kamienny i drewno opałowe i odpadowe, część gaz ciekły. Taka struktura nośników energii powoduje, że ocena zużycia paliw w dużej mierze oparta jest na statystycznych wskaźnikach dla województwa.

Tabela 67 Mieszkalnictwo na terenie powiatu sztumskiego Mieszkalnictwo Dane ogólne Ilość Jednostka [%] 729,29 km2 osób 42 896 Mieszkania 12 476 [szt] 1,66% 214 628,7 kWh Powierzchnia użytkowa 858 200 [m2] 1,66% 213 957,8 kWh 17 203,33 [kWh/mieszk] stat Ilość energii 249,31 [kWh/m2] stat

Tabela 68 Mieszkalnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego Nośniki energii [GJ] [%] Węgiel kamienny 159 111,00 27,74% 5 893,00 [Mg] stat Gaz ziemny 117 577,80 20,50% 3 362,80 [tm3] 10 190,8 k m3 total Gaz ciekłay 14 768,00 2,57% 415,00 [Mg] stat Olej opałowy 13 792,00 2,40% 320,00 [Mg] stat En cieplna 190 451,80 33,21% Drewno opałowe 144,36 0,03% 16 673 [m3] Słoma w energetyce 77 693,00 13,55% Razem 573 537,96

Wykres 34 Mieszkalnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 83

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.2.3.2 Usługi i użyteczności publiczne

Zużycie energii przez drobny przemysł, usługi i obiekty użyteczności publicznej zakwalifikowano do jednej grupy ze względu na sposób prowadzenia ewidencji przez dystrybutorów nośników. Tabela 69 Usługi i użyteczności publiczne (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego Nośniki energii [GJ] [%] Węgiel kamienny 14 533,53 15,40% 542,10 [Mg] stat Gaz ziemny 35 236,50 37,35% Gaz ciekły 30 184,32 31,99% 69,00 [Mg] stat Olej opałowy 14 395,18 15,26% 334,00 [Mg] stat Drewno opałowe b/d b/d Razem 94 349,53

Wykres 35 Usługi i użyteczności publiczne, (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego

3.2.3.3 Rolnictwo

Rolnictwo stanowi podstawową gałąź działalności gospodarczej powiatu. Oprócz produkcji roślinnej istnieje duży sektor zajmujący się hodowlą. Działalności te diametralnie różnią się zarówno w zakresie energochłonności jak i zużywanych nośników energii. Udokumentowane zużycie energii elektrycznej przez działalność rolniczą na terenie powiatu uśrednione na 1 ha gruntów ornych różni się od wielkości statystycznej o 13%. Zakładając, że różnice wśród pozostałych nośników będą podobne, brakujące wielkości wyznaczono ze wskaźników statystycznych. Tabela 70 Rolnictwo na terenie powiatu sztumskiego Rolnictwo Dane ogólne Ilość Jednostka % Stat 154 [kWh el/ha] Gospodarstw 2 074 [szt] Pow gruntów ornych 43 282 [ha] 7.18 pow gruntów rolnych 54 257 [ha] 7,13

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 84

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 71 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego Nośniki energii [GJ] [%] Węgiel kamienny 104 481,00 78,59% 4 018 [Mg] stat Gaz ziemny 0,00 0,00% 0,00 [m3] stat Gaz ciekły 9 933,70 7,47% 215,25 [Mg] stat Olej napędowy 18 532,88 13,94% 430,10 [Mg] En cieplna 0,00 0,00% Drewno opałowe b/d Razem 132 947,58

Wykres 36 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego

3.2.3.4 Przemysł

Przemysł powiatu sztumskiego pozostaje w cieniu działań gospodarczych związanych z produkcją rolną. Istnieje jednak kilkanaście znaczących zakładów, głównie w Sztumie i Dzierzgoniu. W Czerninie k. Sztumu ma siedzibę zakład produkcyjny Elstar Oils S.A zajmujący się produkcją oleju i tłuszczów roślinnych. Zakłady te korzystają z własnych kotłowni wywarzających ciepło na cele technologiczne.

Tabela 72 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego Nośniki energii [GJ] [%] Węgiel kamienny 832 984,00 70,84% 30 850,00 [Mg] stat Gaz ziemny 342 514,00 29,13% 9 260,00 [tm3] stat Gaz ciekły 414,00 0,04% 9,00 [Mg] stat Olej opałowy b/d b/d Razem 1 175 912,00

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 85

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wykres 37 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego

Całkowite zapotrzebowanie na energię cieplną w powiecie sztumskim wynosi 1 976 783,07 [GJ].

Szacuje się że całkowite zapotrzebowanie na energię cieplną w roku 2020 nie ulegnie zbyt wielkiej zmianie. Oczywiście tendencja zużycia energii cieplnej ulega spadkowi (termomodernizacja, domy pasywne itp.), lecz biorąc pod uwagę ciągłą rozbudowę infrastruktury spadek ten powinien kształtować się na poziomie 1% w skali roku.

3.2.4 Powiat iławski

3.2.4.1 Mieszkalnictwo

Tabela 73 Mieszkalnictwo na terenie powiatu iławskiego Mieszkalnictwo Dane ogólne Ilość Jednostka % Mieszkań 27 424 [szt] 5,15% Średnio 5,67% Pow. użytkowa 1 922 422 [m2] 6,18% Ilość energii 17 203,33 [kWh/mieszk] stat 61 931,99[MJ/m2] 1 698 422,89 [GJ] Ilość energii 217,36 [kWh/ m2] stat 782,5[MJ/m2] 1 504 295,22 [GJ]

Tabela 74 Mieszkalnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego Nośniki energii [GJ] [%] Węgiel kamienny 370 477,80 25% 13 721,4 [Mg] stat 27,00 [MJ/kg] Gaz ziemny 232 311,60 16% 6 453,1 [tm3] 5,67% 36,00 [MJ/m3] Gaz ciekły 65 417,63 4% 1 417,5 [Mg] stat 46,15[MJ/kg] Olej opałowy 34 212,78 2% 793,8 [Mg] stat 43,10[MJ/kg] Ciepło sieciowe 480 432,00 33% Drewno opałowe 292 893,50 20% 29 211 [m3] dla 16 [MJ/kg] Razem 1 475 745,31 100%

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 86

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wykres 38 Mieszkalnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego

3.2.4.2 Usługi i użyteczności publiczne

Tabela 75 Usługi i użyteczności publiczne (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego Nośniki energii [GJ] [%]

Węgiel kamienny 650 700,00 66% 24 100 [Mg] Gaz ziemny 82 998,00 8% 2 305,5 [tm3] Gaz ciekły 97 376,50 10% 2 110 [Mg] Olej opałowy 107 750,00 11% 2 500[Mg] En cieplna 48 000 5% Drewno opałowe 43,00 0% 5 000 [m3] Razem 986 867,50 100%

Wykres 39 Usługi i użyteczności publiczne (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu sztumskiego

3.2.4.3 Rolnictwo Tabela 76 Rolnictwo na terenie powiatu iławskiego Rolnictwo Dane ogólne Ilość [%] Gospodarstw 4 742 [szt] Pow. gruntów ornych 54 074 [ha] 6.61% Stat 154kWh el/ha śr 5,99% Pow użytków rolnych 71 559 [ha] 5.37%

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 87

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 77 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego Nośniki energii [GJ] [%] Węgiel kamienny 172 800,00 87% 6 400 [Mg] 27 [MJ/kg] Ciepło sieciowe 658,00 0% Gaz ciekły 9 091,55 5% 197 [Mg] 46,15[MJ/kg] Olej napędowy 17 015,88 9% 394,8 [Mg] 43,10[MJ/kg] Gaz ziemny 0,00 0% Drewno opałowe b/d 0,0 [m3] Razem 199 565,43 100%

Wykres 40 Rolnictwo (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego

3.2.4.4 Przemysł Tabela 78 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego Nośniki energii [GJ] [%] Węgiel kamienny 243 394,20 36% 9 014,6[Mg] 27[MJ/kg] Gaz ziemny 96 857,60 15% 2 827,46 [tm3] Gaz ciekły 12 146,80 2% 263,2 [Mg] 46,15[MJ/kg] Olej opałowy 19 851,90 3% 460,6[Mg] Olej opałowy ciężki 5 527,20 1% 131,6 [Mg] Ciepło sieć zakupione 17 831,80 3% Drewno odpadowe 271 359,00 41% Razem 666 968,50 100%

Wykres 41 Przemysł (nośniki energii e.c.) na terenie powiatu iławskiego

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 88

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Całkowite zapotrzebowanie na energię cieplną w powiecie iławskim wynosi 3 329 146,24 [GJ]. Szacuje się że całkowite zapotrzebowanie na energię cieplną w roku 2020 nie ulegnie zbyt wielkiej zmianie. Oczywiście tendencja zużycia energii cieplnej ulega spadkowi (termomodernizacja, domy pasywne itp.), lecz biorąc pod uwagę ciągłą rozbudowę infrastruktury spadek ten powinien kształtować się na poziomie 1% w skali roku.

3.3 Zapotrzebowanie na energię gazową

Podstawowym, systemowym źródłem gazu w województwie pomorskim, jest krajowy system przesyłu gazu ziemnego wysokometanowego E obejmujący cały kraj. Na teren województwa gaz przesyłany jest wybudowanym w latach 1971-1973 gazociągiem dn 400 przebiegającym z kierunku Włocławka przez gminy: Gardeja, Kwidzyn, Ryjewo i dalej po przejściu przez Wisłę - Gniew, Pelplin, Subkowy, Tczew, Pszczółki, Pruszcz Gdański, Kolbudy, Żukowo, Szemud, Gdynię, Wejherowo, Luzino, Łęczyce - do Lęborka.

Rysunek 10 System zaopatrzenia w gaz i paliwa płynne w Województwie Pomorskim12

3.3.1 Powiat kwidzyński

Źródłem gazu w powiecie kwidzyńskim jest krajowy system przesyłu gazu ziemnego wysokometanowego E-50 obejmujący cały kraj.

Gazociągi wysokiego ciśnienia zasilają układy średniego ciśnienia poprzez stacje

12 Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego. Gdańsk 2006

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 89

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020 redukcyjno-pomiarowe I stopnia. Na terenie powiatu kwidzyńskiego znajdują sie dwie stacje redukcyjne:  Kwidzyn Rakowiec – o przepustowości 16 000 [Nm3/h] zasilająca gminę i miasto Kwidzyn

 Prabuty - o przepustowości 3 000 [Nm3/h] zasilająca miasto Prabuty.

Na rok 2009 zużycie gazu w powiecie kwidzyńskim wyniosło 113 411,9 [tys. m3]. Szacuje się że wzrost zużycia gazu będzie systematycznie wzrastać o 2.25%13 i na rok 2020 wyniesie 166,51 [GWh/rok]. Wzrost będzie głównie widoczny w wykorzystaniu gazu w przemyśle. Tabela 79 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu kwidzyńskiego do 2020 roku 2010 2012 2014 2016 2018 2020 133,61 139,63 145,91 152,48 159,34 166,51

Wykres 42 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu kwidzyńskiego do 2020 roku

Planowane jest również podłączenie do sieci gazowej miejscowości Sadlinki, przy zapotrzebowaniu na gaz jednego gospodarstwa przewiduje się zapotrzebowanie na gaz w wysokości 1,630 [GWh] rocznie (167 702 m3).

3.3.2 Powiat malborski

Przez teren gminy Stare Pole, miasto Malbork i południową część gminy Malbork przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia. Miejska sieć gazowa wynosi 21,80 km średniego ciśnienia i 96,10 km sieci rozdzielczej14. Miasto Nowy Staw zgazyfikowane jest w 98%. Sieć gazownicza na terenie gminy Nowy Staw doprowadzona jest do wsi Dębiny, z możliwością doprowadzenia gazu na pozostałe wsie, tj. Chlebówka, Świerki, Nidowo, Lipinka, Myszewo, Lubstowo[3]. Na terenie gminy Stare Pole w sieć gazową wyposażone są miejscowości Stare

13 Pomorska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Odział Zakład Gazowniczy w Gdańsku (wpłynęło 20.07.2010) 14 Program Ochrony Środowiska Powiatu Malborskiego Warszawa 2004

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 90

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Pole, Krzyżanowo, Królewo i Janówka; z sieci gazowej korzysta ok. 25% gospodarstw domowych. Na rok 2009 ilość odbiorców na terenie powiatu malborskiego wyniosła 13 388. Zużycie gazu na terenie powiatu malborskiego w 2009 roku wynosiło 10 939,4 [tys m3]. Na terenie powiatu poza dostosowaną do potrzeb klientów rozbudową sieci gazowej w miejscowościach zgazyfikowanych przewiduje się doprowadzenie gazu i gazyfikację wsi Tragamin, Trępnowy, Lichnowy, Dąbrowa i Lisewo Malborskie. Ponadto w części gospodarstw domowych wykorzystywany jest gaz butlowy.15

Tabela 80 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu malborskiego do 2020 roku Rok 2010 2012 2014 2016 2018 2020 GWh/rok 108,72 113,61 118,72 124,07 129,65 135,48

Na rok 2009 zużycie gazu w powiecie malborskim wyniosło 106,33 [GWh/rok]. Szacuje się że wzrost zużycia gazu będzie systematycznie wzrastać o 2.25%16 i na rok 2020 wyniesie 135,48 [GWh/rok].

Wykres 43 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu malborskiego do 2020 roku

3.3.3 Powiat sztumski

Ilość odbiorców na terenie powiatu sztumskiego na koniec 2009 roku wynosiła 4 106.  Zużycie gazu na terenie powiatu sztumskiego w 2009 roku – 10 109,8 [tys m3].  Zużycie gazu na terenie powiatu sztumskiego w 2005 roku – 6 256,3 [tys m3].

Na terenie powiatu sztumskiego poza dostawą do potrzeb klientów rozbudową sieci gazowej w miejscowościach zgazyfikowanych przewiduje się doprowadzenie gazu i gazyfikację wsi Koniecwałd, Nowiec, Bruk.

15 Starostwo Powiatowe w Malborku, Malbork, 13.09.2010r. 16 Pomorska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Odział Zakład Gazowniczy w Gdaosku (stan na 20.07.2010)

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 91

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 81 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu sztumskiego do 2020 roku Rok 2010 2012 2014 2016 2018 2020 GWh/rok 101,53 106,6065 111,9368 117,5337 123,4103 129,5809

Na rok 2009 zużycie gazu w powiecie sztumskim wyniosło 98,27 [GWh/rok]. Szacuje się że wzrost zużycia gazu będzie systematycznie wzrastać o 2.25% i na rok 2020 wyniesie 129,58 [GWh/rok].

Wykres 44 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu sztumskiego do 2020 roku

3.3.4 Powiat iławski

Ilość odbiorców na terenie powiatu iławskiego na koniec 2009 roku wynosiła 6 830. Zużycie gazu na terenie powiatu iławskiego w 2009 roku – 6 453,1 [tys m3].

Istniejący stan sieci gazowej na obszarze powiatu iławskiego:  Sieć gazowa wysokiego ciśnienia na terenie gminy Iława:  gazociąg wysokiego ciśnienia DN 125 PN 6,3 MPa o długości L = 14 440,0 m,  stacja gazowa wysokiego ciśnienia o przepustowości Q = 3000 Nm3/h w Nowej Wsi k. Iławy.

Sieć gazowa średniego i niskiego ciśnienia na terenie miasta Iława:  gazociągi i przyłącza średniego i niskiego ciśnienia o długości L = 114 342,0 m,  stacje gazowe średniego ciśnienia – 3 szt. o przepustowościach:  Q = 1500 Nm3/h przy ul. Jagiellończyka,  Q = 1500 Nm3/h przy ul. Wojska Polskiego,  Q = 320 Nm3/h przy ul. Zielonej.

Sieć gazowa średniego i niskiego ciśnienia na terenie gminy Iława:  gazociągi i przyłącza średniego i niskiego ciśnienia o długości L = 15 324,0 m,

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 92

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Sieć gazowa średniego ciśnienia na terenie miasta Lubawa.  gazociągi i przyłącza średniego ciśnienia o długości L = 4 781,0 m,  stacja gazowa średniego ciśnienia o przepustowości Q = 1000 Nm3/h przy ul. Wyzwolenia.

Sieć gazowa średniego ciśnienia na terenie gminy Lubawa:  gazociągi i przyłącza średniego ciśnienia o długości L = 9 217,0 m.

Tabela 82 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu iławskiego do 2020 roku Rok 2010 2012 2014 2016 2018 2020 GWh/rok 64,13 67,02 70,03 73,18 76,48 79,92

Na rok 2009 zużycie gazu w powiecie iławskim wyniosło 62,72 [GWh/rok]. Szacuje się że wzrost zużycia gazu będzie systematycznie wzrastać o 2.25% i na rok 2020 wyniesie 79,92 [GWh/rok]. Planowany jest projekt i budowa gazociągu wysokiego ciśnienia DN 300 relacji Brodnica – Nowe Miasto Lubawskie – Iława oraz stacji gazowej wysokiego ciśnienia o przepustowości Q = 2000 Nm3/h w miejscowości Dziarny k. Iławy wraz z gazociągiem wysokiego ciśnienia DN 100 zasilającym stację.

Wykres 45 Przewidywane zużycie gazu na terenie powiatu iławskiego do 2020 roku

3.4 Transport

Jednym z poważniejszych użytkowników energii w całkowitym bilansie jest transport. W analizach uwzględniono statystyczne zużycia nośników energii przez tą dziedzinę życia społeczno-gospodarczego ponieważ jest ona regulowana centralnie i wszelkie próby prognozowania działań na poziomie powiatu uzależnione są od prognoz regulacji prawnych. Można założyć ciągły wzrost zużycia paliw na potrzeby transportu, jednak udział w nim nośników energii pochodzących z OZE całkowicie zależy od polityki energetycznej państwa.

Oszacowanie zapotrzebowania na energię w transporcie zostało przedstawione na podstawie zarejestrowanych pojazdów w powiatach.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 93

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.4.1 Powiat kwidzyński Na terenie powiatu zarejestrowano ogółem 51732 pojazdy. (stan na 2009r). Strukturę zapotrzebowania na paliwa przedstawia poniższa tabela: Tabela 83 Zapotrzebowanie na energię w transporcie w powiecie kwidzyńskim Ilość pojazdów Zużycie energii [GJ] Olej napędowy Benzyna LPG Razem 51 732 1 377 335 [GJ] 1 138 540 [GJ] 160 090 [GJ] 2 675 965 [GJ] Całkowite zapotrzebowanie na energię w transporcie na terenie powiatu kwidzyńskiego w roku 2009 wyniosło 2 675 965 [GJ]

3.4.2 Powiat malborski Na terenie powiatu zarejestrowano ogółem 24 036 pojazdów. (stan na 2009r). Strukturę zapotrzebowania na paliwa przedstawia poniższa tabela: Tabela 84 Zapotrzebowanie na energię w transporcie w powiecie malborskim Ilość pojazdów Zużycie energii [GJ] Olej napędowy Benzyny LPG Razem 24 036 631 094 [GJ] 521 678 [GJ] 73 351 [GJ] 1 226 123 [GJ] Całkowite zapotrzebowanie na energię w transporcie na terenie powiatu malborskiego w roku 2009 wyniosło 1 226 123 [GJ]

3.4.3 Powiat sztumski Na terenie powiatu zarejestrowano ogółem 30 326 pojazdy. (stan na 2009r). Strukturę zapotrzebowania na paliwa przedstawia poniższa tabela: Tabela 85 Zapotrzebowanie na energię w transporcie w powiecie sztumskim Ilość pojazdów Zużycie energii [GJ] Olej napędowy Benzyny LPG Razem 30 326 798 854 [GJ] 660 353 [GJ] 92 850 [GJ] 1 550 057 [GJ] Całkowite zapotrzebowanie na energię w transporcie na terenie powiatu malborskiego w roku 2009 wyniosło 1 550 057 [GJ].

3.4.4 Powiat iławski Na terenie powiatu zarejestrowano ogółem 30 326 pojazdy. (stan na 2009r). Strukturę zapotrzebowania na paliwa przedstawia poniższa tabela: Tabela 86 Zapotrzebowanie na energię w transporcie w powiecie iławskim Ilość pojazdów Zużycie energii [GJ] Olej napędowy Benzyny LPG Razem 49 600 934 019 [GJ] 722 083 [GJ] 108 559 [GJ] 1 814 662 [GJ] Całkowite zapotrzebowanie na energię w transporcie na terenie powiatu iławskiego w roku 2009 wyniosło 1 814 622 [GJ].

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 94

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

3.5 Całkowite zapotrzebowanie na energię

3.5.1 Powiat kwidzyński

Tabela 87 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie kwidzyńskim Kwidzyn 2010 2020 [GJ] [GJ] E. elektryczna 4 965 723 5 222 093 E. cieplna 14 697 778 13 228 000 Transport 2 670 485 3 124 467 Suma 22 333 986 21 574560

Wykres 46 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie kwidzyńskim w roku 2009 [%]

Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie kwidzyńskim na rok 2009 wyniosło 22 333 860 [GJ], z czego 66% energii to zapotrzebowanie na energię cieplną. Wzrost zapotrzebowania na energię jest widoczny w zapotrzebowaniu na energię elektryczną oraz transport. Z uwagi na rozwój termomodernizacji budynków tendencja zapotrzebowania na energię cieplną jest malejąca, lecz trzeba wziąć pod uwagę rozbudowę kubatury mieszkaniowej.

3.5.2 Powiat malborski

Tabela 88 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie malborskim Malbork 2010 2020 [GJ] [GJ] E. elektryczna 464 645 655 257 E. cieplna 1 899 818 1 709 836 Transport 1 226 123 1 434 564 Suma 3 590 586 3 799 658

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 95

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Wykres 47 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie malborskim w roku 2009 [%]

Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie kwidzyńskim na rok 2009 wyniosło 3 590 583 [GJ], z czego 53% energii to zapotrzebowanie na energię cieplną. Wzrost zapotrzebowania na energię jest widoczny w zapotrzebowaniu na energię elektryczną oraz transport. Z uwagi na rozwój termomodernizacji budynków tendencja zapotrzebowania na energię cieplną jest malejąca, lecz trzeba wziąć pod uwagę rozbudowę kubatury mieszkaniowej.

3.5.3 Powiat sztumski

Tabela 89 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie sztumskim Sztum 2010 2020 [GJ] [GJ] E. elektryczna 196 826 253 323 E. cieplna 1 976 783 1 779 104 Transport 1 550 057 1 813 566 Suma 3 723 666 3 845 994

Wykres 48 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie sztumskim w roku 2009 [%]

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 96

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie kwidzyńskim na rok 2009 wyniosło 3 723 666 [GJ], z czego 53% energii to zapotrzebowanie na energię cieplną. Wzrost zapotrzebowania na energię jest widoczny w zapotrzebowaniu na energię elektryczną oraz transport, dla energii cieplnej. Z uwagi na rozwój termomodernizacji budynków tendencja zapotrzebowania na energię cieplną jest malejąca, lecz trzeba wziąć pod uwagę rozbudowę kubatury mieszkaniowej.

3.5.4 Powiat iławski

Tabela 90 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie iławskim Iława 2009 2020 [GJ] [GJ] E. elektryczna 973 029 1 306 573 E. cieplna 3 329 146 2 996 231 Transport 1 814 662 2 129 133 Suma 6 116 837 6 431 937

Wykres 49 Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie iławskim w roku 2009 [%]

Całkowite zapotrzebowanie na energię w powiecie kwidzyńskim na rok 2009 wyniosło 6 116 837 [GJ], z czego 54% energii to zapotrzebowanie na energię cieplną. Wzrost zapotrzebowania na energię jest widoczny w zapotrzebowaniu na energię elektryczną oraz transport. Z uwagi na rozwój termomodernizacji budynków tendencja zapotrzebowania na energię cieplną jest malejąca, lecz trzeba wziąć pod uwagę rozbudowę kubatury mieszkaniowej.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 97

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4 Energetyka odnawialna

Możliwości wykorzystania OZE można rozpatrywać rozpatrując następujące grupy:  Potencjał teoretyczny, możliwy do wykorzystania pod warunkiem istnienia określonych urządzeń o wysokiej sprawności, braku ograniczeń technicznych oraz całkowitym dostępie do potencjału.

 Potencjał techniczny, możliwy do wykorzystania z technicznego punktu widzenia tj. przy istniejących w danym momencie urządzeniach, bez uwzględnia opłacalności jego wykorzystania.

 Potencjał ekonomiczny, wskazujący część potencjału technicznego uzasadnionego ekonomicznie.

Ocena potencjału teoretycznego jest możliwa na podstawie istniejących opracowań, bez konieczności wykonywania specjalnych badań. Zależna jest jednak od uwarunkowań regionu.

Potencjał techniczny można określić na podstawie szczegółowych analiz technicznych.

Oszacowanie potencjału ekonomicznego wymaga uwzględnienia konkretnych zasad finansowania inwestycji, kosztów oraz przewidywanych korzyści.

4.1 Potencjał biomasy

Biomasa charakteryzuje się największym potencjałem spośród odnawialnych źródeł energii na terenie powiatu kwidzyńskiego. Mając na uwadze różnorodność możliwości wykorzystania biomasy do celów energetycznych potencjał poszczególnych źródeł energii podzielono na grupy.

4.1.1 Powiat kwidzyński

4.1.1.1 Słoma

Ilości słomy zależy od areału zbóż oraz plonu ziarna. Produkcja zbóż na terenie powiatu kwidzyńskiego wynosi rocznie ok. 119,06 tys ton.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 98

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 91 Wskaźniki pozyskania słomy w zależności od plonu ziarna oraz areału.

Zboża ozime Zboża jare

Rzepak

żyto

owies

pszenica pszenica

jęczmień jęczmień pszenżyto I Stosunek plonu s/z 0,88 1,104 1,37 0,78 0,92 0,74 1,05 1 słomy do plonu ziarna I Zbiór słomy w s/a 2,2-6,2 2,95-6,1 2,6-6,8 2,25-3,9 2,8-4,4 1,95-5 3,6-5,5 1,8-4 stosunku do areału t/ha Średnia 4,4 4,9 5,1 3 3,6 3,6 4,4 2,2

Przyjmując stosunek plonu słomy do plony ziarna jaki występuje dla dominującej w regionie pszenicy, daje to ok. 100 tys. ton słomy. Słoma wykorzystywana jest do różnych celów gospodarczych, część słomy pozostawiana jest niewykorzystana. Nadwyżki słomy mogą być wykorzystana na cele energetyczne, zależą jednak od następujących czynników:

 rodzaju gleb,  wielkości gospodarstwa,  rodzaju prowadzonej hodowli (ilość zwierząt, rodzaj ściółki etc.).

Tabela 92 Procentowe wartości nadwyżek słomy w poszczególnych województwach.17

Ins Nadwyżka słomy w stosunku do jej Województwo produkcji po uwzględnieniu zapotrzebowania na paszę i ściółkę oraz na przeoranie Dolnośląskie 22% Kujawsko-pomorskie 55% Lubelskie 57% Lubuskie 32% Łódzkie 38% Małopolskie 8% Mazowieckie 31% Opolskie 62% Podkarpackie 24% Podlaskie 0% Pomorskie 63% Śląskie 54% Świętokrzyskie 34% Warmińsko-mazurskie 52% Wielkopolskie 48% Zachodniopomorskie 43% Polska 42%

17 Grzybek, A., Gradziuk, P. Kowalczyk,K. 2001. Słoma energetyczne paliwo. Wieś Jutra: Warszawa.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 99

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Nadwyżki słomy mogą być wykorzystane w energetyce. Słoma jest dość uciążliwym paliwem na wszystkich etapach jej przygotowywania poczynając od zbioru a na magazynowaniu i podawaniu do kotłów kończąc. Ponadto ze względu na dużą zawartość związków mineralnych powinna być sezonowana przez rok ze względu na emisję zanieczyszczeń. Istnieją jednak technologie umożliwiające racjonalne jej spalanie. Mając na uwadze fakt, że w województwie pomorskim pozostaje 63% niewykorzystanej masy słomy powiat kwidzyński dysponuje potencjalnie ok. 23 tys. ton paliwa o wartości opałowej rzędu 13 [GJ/t]. Zagospodarowanie tych zasobów to 645 000 [GJ] energii cieplnej.

4.1.1.2 Odpady drzewne

Oprócz planowego pozyskiwania drewna z lasów powstaje pewna ilość drewna odpadowego związanego z gospodarowaniem lasami i sadami oraz przecinką drzew przy drogach.

Zasoby drewna odpadowego z lasu na cele energetyczne można obliczyć według wzoru:

Zdrl= A x P x Pdr x %Ze= A x Pdr x (2,5%+6% + 7,5%)= A x Pdr x 0,16.

Wartość 3,5 m3/ha jest wartością średnią dla Polski, wartości P dla różnych rejonów Polski przedstawione są w tabeli poniżej. W uproszczeniu liczba hektarów lasu przemnożona przez wartość 3,87 x 0,16 =0,6192 daje wartość teoretyczną drewna możliwego do pozyskania z lasu na cele energetyczne. Na terenie powiatu znajduje się 191,5 km2 lasów. Potencjalnie daje to możliwość pozyskania 11 857 m3 drewna odpadowego. Taką też ilość powiększoną o papierówkę sprzedaną na cele opałowe wykazało Nadleśnictwo Kwidzyn (138 970 [GJ]). Możliwości zwiększenia ilości drewna opałowego drzemią jedynie w zwiększeniu obszaru zalesienia. W powiecie istnieje ok. 3000 ha gruntów klasy VI. Zalesienie tych terenów pozwalałoby potencjalnie uzyskać dodatkowe 1 780 m3 (15%). Możliwy wzrost o 20 845 [GJ] rocznie.

Razem 159 815 [GJ].

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 100

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 93 Wielkość średniego przyrostu masy drewna w lasach dla różnych rejonów Polski.18 Region Przyrost [m3/ha] Białystok 3,91 Gdańsk 3,58 Katowice 3,68 Kraków 3,30 Krosno 3,68 Lublin 3,72 Łódź 3,47 Olsztyn 3,87 Piła 3,29 Poznań 3,44 Radom 3,57 Szczecin 3,52 Szczecinek 3,32 Toruń 3,15 Warszawa 3,56 Wrocław 3,94 Zielona Góra 2,98

Oprócz odpadów z lasu istnieje również możliwość pozyskania drewna odpadowego z przemysłu drzewnego takiego jak tartaki, producenci mebli, papieru, prefabrykatów budowlanych etc.

Nadwyżka drewna w tartaku, która może być wykorzystana na cele energetyczne może być obliczona w następujący sposób:

Zdodp= P [t] x 0,5 x 0,4 = P x 0,2 [Urok]

Wynika z tego, że w uproszczeniu można przyjąć że ok. 20% rocznego przerobu drewna w tartaku może być przeznaczone na cele energetyczne. W zdecydowanej większości zakłady te rzeczywiście wykorzystują je na własne potrzeby.

4.1.1.3 Odpady z sadów, ogrodów

Szacuje się że z 1 ha sadów powstaje przeciętnie 0,35 [m3/rok] odpadów.19

3 Zog= 0,35 [m /ha] x A [ha]

18 Kubiak, M., Laurów, Z.1994. Surowiec drzewny. Fundacja rozwój SGGW: Warszawa. 19 E.Wach.2002. Możliwości wykorzystania granulatu drzewnego w województwie pomorskim. Materiały konferencyjne BAPE. Inforamcje własne EC BREC

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 101

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

W powiecie sady zajmują 460 ha , co daje rocznie 160 m3 drewna odpadowego, którego wartość jako paliwo jest problematyczna. Przy wartości opałowej 8 [GJ/t] daje to wartość 1 280 [GJ] rocznie, biorąc pod uwagę sprawność konwersji energii 60% wartość ta wyniesie 768 [GJ]. Jest to energia wykorzystana do produkcji rolniczej.

4.1.1.4 Odpady z przecinki drzew rosnących wzdłuż dróg gminnych i powiatowych

Ilość odpadów drzewnych powstających przy drogach szacuje się na podstawie wskaźników. Każdy km drogi stanowi odpowiednik 0,9 ha a przyrost drewna wynosi 3,5 m3/ha. Wykorzystuje się 50% pozyskanego drewna na cele opałowe, wskaźnik zadrzewienia dróg wynosi ok. 30%). Teoretyczna ilość drewna oraz uzyskana energia możliwa do wyliczenia na podstawie wzorów:

3 3 Zdrogi [m ]= 1,5 [m /km] x L [km] x 30%,

3 Edrogi= Zdrogi x 8 [GJ/m ]/3600 x 60% [GWh/rok].

Na terenie powiatu znajduje się 590 km dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych. Możliwa ilość energii do pozyskania z drewna wynosi 1 274 [GJ]. Obserwuje się stały spadek zadrzewienia dróg , a tym samym potencjału energetycznego zadrzewienia.

4.1.1.5 Uprawy energetyczne

Aktualny stan upraw drewna na potrzeby energetyczne przedstawia się następująco:  plantacje wierzby energetycznej 193 ha  plantacje topoli energetycznej 184 ha

Plantacje wierzby dostarczają paliwo do lokalnych kotłowni oraz do produkcji pelet. Przy zbiorach corocznych wierzby energetycznej plon suchej masy wynosi 14,8 [t/ha*a] a wartość energetyczna plonu 18,56 [MJ/kg s.m.]. Wilgotność surowca jest duża i wynosi 53- 58%.

Plantacje roślin energetycznych w powiecie kwidzyńskim:  Plantacja wierzby energetycznej, pow. upraw 60,1 ha, gmina Kwidzyn  Plantacja wierzby energetycznej, pow. upraw 5,0 ha, gmina Kwidzyn (UWM Olsztyn)

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 102

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Plantacja wierzby energetycznej, pow. upraw 2,0 ha gmina Kwidzyn – KPPT (doświadczalna)  Plantacja wierzby energetycznej, pow. upraw 36,2 ha, gmina Sadlinki  Plantacja wierzby energetycznej, pow. upraw 3,0 ha, gmina Sadlinki – EkoEnergia SP. z o.o.  Plantacja wierzby energetycznej, pow. 37,0 ha, gmina Gardeja  Plantacja wierzby energetycznej, pow. upraw 44,2 ha, gmina Ryjewo  Plantacja topoli energetycznej, pow. upraw 2,0 ha, gmina Kwidzyn  Plantacja topoli energetycznej, pow. Upraw 182,0 ha, IP- Kwidzyn

Aktualne możliwości produkcyjne tych plantacji to 119 200 [GJ]. Z istniejących w powiecie nieużytków, ok. 1200 ha dałoby się zagospodarować plantacjami wierzby. Zwiększyłoby to potencjał energetyczny o 329 620 [GJ]. Przyjmuje się, że plantacje wierzby energetycznej mogą istnieć w ciągu 28 lat. Szybko rosnące klony topoli osiągają wydajność 10-25 [t sm/ha*a], zbiory w cyklach kilkuletnich. Plantacje topoli zostały nasadzone w 2010r. i nie były jeszcze eksploatowane. Plantacje topoli docelowo rozbudowane zostaną do wielkości 10 000 ha. Uprawy te znajdą się na terenie kilkunastu powiatów trzech województw. Produkcja ma na celu wytworzenie drewna do produkcji papieru, jednak przy okazji powstanie ok. znaczące część odpadów drzewnych. Udział celulozy w drewnie wynosi ponad 50%, więc wytworzona masa powiększona o korę sięgnie rzędu 130 000 ton w cyklach pięcioletnich. Zakładając, że 2 500 ha upraw znajdzie się na terenie powiatu kwidzyńskiego , ilość paliwa pochodzenia drzewnego z powiatu wyniesie 32 000 ton. Uzyskana energia cieplna to 256 000 [GJ] z surowca powstałego na terenie powiatu i 770 000 [GJ] z surowca przywiezionego. Większość ciepła zostanie zużyta na cele technologiczne.

4.1.1.6 Biogaz

Technologia dużej oczyszczalni ścieków znajdującej się na terenie IP- Kwidzyn, do której kierowane są ścieki niemal połowy mieszkańców powiatu nie przewiduje produkcji biogazu. Możliwości wytwarzania biogazu w oczyszczalni ścieków zależą od ilości wytwarzanego osadu ściekowego. Wielkość pozostałych oczyszczalni powoduje że budowa instalacji wytwarzających biogaz wydaje się mało prawdopodobna.

Oczyszczalnia w Rakowcu:  ilość ścieków dopływających do oczyszczalni [m3/d] – 196

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 103

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 przepustowość [m3/doba] 200,  obciążenie [RLM] 552  sposoby oczyszczania biologiczny, mechaniczny  % redukcji ładunku: BZT5 99CHZT 5, fosfor og.-, azot og - , zawiesina 99  Ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] 65,7  Sposób zagospodarowania osadów: wywożone do zlewni ul. Wiślana Kwidzyn i przepompowywane do IP Kwidzyn

Oczyszczalnia w Tychnowach:  Lokalizacja: Tychnowy  ilość ścieków dopływających do oczyszczalni [m3/d] - 35  przepustowość [m3/doba] 125,  obciążenie [RLM] 327  sposoby oczyszczania biologiczny, mechaniczny  % redukcji ładunku: BZT5 99 , CHZT 92 , fosfor og. -, azot og - , zawiesina 75  Ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] bd  Sposób zagospodarowania osadów: wywożone do zlewni ul. Wiślana i przepompowane do oczyszczalni ścieków IP Kwidzyn

Oczyszczalnia BIOCLERE w Brachlewie:  ilość ścieków dopływających do oczyszczalni [m3/d] – ok. 19  przepustowość [m3/doba] 19,  obciążenie [RLM] 55,7  sposoby oczyszczania biologiczny, mechaniczny  % redukcji ładunku: BZT5 97, CHZT 90 , fosfor og.-, azot og. -, zawiesina 98  Ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] bd  Sposób zagospodarowania osadów: wywożone do zlewni ul. Wiślana i przepompowane do oczyszczalni ścieków IP Kwidzyn

Oczyszczalnia BIOCLERE B-180 w Szałwinku:  ilość ścieków dopływających do oczyszczalni [m3/d] – 6,53,  przepustowość [m3/doba] 22,77,  obciążenie [RLM] 150  sposoby oczyszczania biologiczny, mechaniczny

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 104

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 % redukcji ładunku: BZT5 .94,44, CHZT 86,67, fosfor og. 66,7, azot og 66,7, zawiesina 90,83  Ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] 0,4  Sposób zagospodarowania osadów: wywożone do zlewni ul. Wiślana Kwidzyn i przepompowywane do Oczyszczalni IP Kwidzyn

Oczyszczalnia w Bronnie:  ilość ścieków dopływających do oczyszczalni [m3/d] – ok. 5,0  przepustowość [m3/doba] 10,  obciążenie [RLM] 130  sposoby oczyszczania biologiczny, mechaniczny  % redukcji ładunku: BZT5 92, CHZT 80, fosfor og. , azot og , zawiesina 75  Ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] bd  Sposób zagospodarowania osadów: wywożone do zlewni ul. Wiślana Kwidzyn i przepompowywane do Oczyszczalni IP Kwidzyn

Lokalizacja: Baldram  ilość ścieków dopływających do oczyszczalni [m3/d] – 16  przepustowość [m3/doba] 20,1,  obciążenie [RLM] bd  sposoby oczyszczania biologiczny, mechaniczny  % redukcji ładunku: BZT5 93 , CHZT 86, fosfor og., azot og , zawiesina -75  Ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] bd  Sposób zagospodarowania osadów: wywożone na składowisko odpadów

Oczyszczalnia w Gurczu:  ilość ścieków dopływających do oczyszczalni [m3/d] 4,5  przepustowość [m3/doba] 5  obciążenie [RLM] bd  sposoby oczyszczania biologiczny, mechaniczny  % redukcji ładunku: BZT5 94, CHZT 84, fosfor og., azot og, zawiesina 75  Ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] bd  Sposób zagospodarowania osadów: bd

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 105

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Oczyszczalnia MINIBLOK w Janowie:  ilość ścieków dopływających do oczyszczalni [m3/d] ok.2  przepustowość [m3/doba] 11,  obciążenie [RLM] 14,66  sposoby oczyszczania biologiczny, mechaniczny  % redukcji ładunku: BZT5 93,18, CHZT 84,69, fosfor og 80., azot og 83,78, zawiesina 79,59  Ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] 0,4  Sposób zagospodarowania osadów: bd

Możliwości wykorzystania biogazu rolniczego:

Przy planowaniu przetwarzania odpadów rolniczych i produkcji roślin przeznaczonych do przetwarzania na biogaz czynnikiem decydującym jest wielkość gospodarstw rolniczych i pogłowie zwierząt hodowlanych. Każde zwierzę wytwarza inne ilości odpadów o rożnych właściwościach fizykochemicznych. Orientacyjne wartości wskaźników produkcji biogazu w przeliczeniu na sztuki duże podane są w poniższej tabeli.

Tabela 94 Wskaźniki wielkości produkcji biogazu w przeliczeniu na sztuki duże oraz na tonę odpadów bydło trzoda drób 3 Pbsd Produkcja biogazu w przeliczeniu na sztuki duże m /SD/d Gnojowica: Obornik: 1,5 - 2,9 0,56 - 1,5 0,6-1,25 3,5-4 średnio: 1,5 średnio: 1,5 średnio: 3,75 3 Pbod Produkcja biogazu w przeliczeniu na tonę odpadów m /t 5,4-76 2,9-69,5 45-196 średnio: 41 średnio: 36 średnio: 120

20 Tabela 95 Wskaźniki indeksowe przeliczania sztuk dużych Isd Bydło Trzoda Drób Orientacyjna produkcja SD Orientacyjna produkcja SD Orientacyjna produkcja SD Biogazu [m3/d] Biogazu [m3/d] Biogazu [m3/d] Krowy mleczne 1,8 1,2 Wieprze 0,45 0,3 Kury nioski (1,3-1,7 kg) 0,012 0,0032 Krowy z cielakami krowy powyżej 2 roku Kury nioski (1,7-2,2 kg) życia, 500 kg ciężarne 1,5 1 Tuczniki 0,375 0,25 0,0154 0,0041 młode krowy 1-2 letnie krowy, byki 1,05 0,7 Bekony 0,3 0,2 Brojlery do 1,3 kg 0,0075 0,002

20 Schulz, H„ Eder, B. 2001. Biogas Praxis. Oekobuch: Freiburg

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 106

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Prosięta powyżej 1 Jałówki /2 -1 roku 0,45 0,3 1,5 roku 0,18 0,12 Koguty do 1,5 kg 0,0056 0,0015 Cielęta poniżej 14 roku 0,225 0,15 Prosięta 2-4 0,15 0,1 Kurczaki do 0,8 kg 0,006 0,0016 miesięczna Prosięta do 2 m-cy 0,03 0,02 Indyki 0,0187 0,005 Prosięta do 12 kg 0,015 0,01

W Polsce istnieje kilka biogazowi rolniczych i należy przypuszczać, że ich ilość będzie wzrastać. Poniżej przedstawiono istniejące w powiecie gospodarstwa rolne, których wielkość umożliwia prognozowanie budowy biogazowi:

Tabela 96 Produkcja zwierzęca Produkcja mleka Obsada pow. 100 szt 4 gospodarstwa Obsada 50 – 100 szt 27 gospodarstw Trzoda chlewna Obsada pow. 300 loch 4 gospodarstwa Obsada 100 – 150 loch 1 gospodarstwo Obsada 20 – 50 loch 40 gospodarstw

Powierzchnia łąk i pastwisk w powiecie kwidzyńskim wynosi 10 570 ha. Ze względu na niepełne ich wykorzystanie planuje się zmniejszenie areału użytków zielonych do poziomu 3 500 ha. Gdyby wykorzystać połowę tych zasobów istnieją możliwości produkcji rolnej na potrzeby biogazowi na obszarze 3 500 ha. Umożliwiłoby to wybudowanie na terenie powiatu dwóch biogazowi zlokalizowanych w pobliżu gospodarstw hodowlanych i uzupełnienie surowca z upraw.

Tabela 97 Możliwości wytwarzania biogazu z masy organicznej Procentowa zawartość Procentowa zawartość Produkcja metanu Substrat suchej masy w tonie suchej masy organicznej z 1 t s.m.o. substratu [% wsadu] w suchej masie [% smo] [m3/tsmo] Gnojowica bydlęca 9.5 77.4 222.5 Gnojowica świńska 6.6 76.1 301.0 Gnojowka 2.1 60.0 222.5 Słoma 87.5 87.0 387.5 Trawa - kiszonka 40.3 83.4 396.6 Trawa 11.7 88.0 587.5 Ziemniaki - liscie 25.0 79.0 587.5 Kukurydza - kiszonka 32.6 90.8 317.6 Burak pastewny 13.5 85.0 546.6 Burak cukrowy 23.0 92.5 444.0 Odpady i resztki owoców 45.0 61.5 400.0

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 107

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Roczna produkcja metanu

R.p.m. = mo x psm x pmo x ks x 0.65

gdzie: R.p.m. - roczna produkcja metanu mo - ilość surowca psm - procentowa zawartość suchej masy pmo - zawartość suchej masy organicznej ks - zdolność produkcyjna metanu z jednostki 0.65 - procentowy udział metanu w biogazie

Potencjał techniczny do produkcji biogazu rolniczego obliczmy według wzoru:

3 3 Ebr [GWh] = Pbod x [m /d] x 365 x 23 [MJ/m ] x 80% /3600 000

Otrzymując wyniki dla:  Bydła - 60 090 [GJ]  Trzody - 18 500 [GJ] uzupełniając tę wartość o biomasę wyprodukowaną na cele energetyczne /obliczenia średnio 70% dla buraka pastewnego/ otrzymujemy:  Biomasa – 297 142 [GJ]  Razem – 375 732 [GJ]

Tabela 98 Potencjalne możliwości pozyskania energii z biomasy oraz biogazu w powiecie kwidzyńskim. Biomasa / rodzaje/ Stan obecny Roczny potencjał Uwagi energetyczny Biomasa do spalenia w kotłach Słoma Nie wykorzystuje się 654 000 [GJ] Drewno + odpady drzewne 138 970 [GJ] 161 089 [GJ] Brak rezerw Odpady z sadów 1 288 [GJ] 1 288 [GJ] Brak rezerw Uprawy energetyczne 52 840 [GJ] wierzba 330 000 [GJ] topola 256 000 [GJ] Biomasa do przetworzenia na biogaz Z hodowli bydła nie wykorzystuje się 60 090 [GJ] Z hodowli trzody nie wykorzystuje się 18 500 [GJ] Z upraw nie wykorzystuje się 297 142 [GJ] 193 098 [GJ] co stanowi ok. 11% z 1 778 019 [GJ]

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 108

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Możliwość wprowadzenia biopaliw z produkcji rolnej na terenie powiatu Paliwa płynne z surowców roślinnych mogą być wykorzystywane jako paliwo silnikowe w postaci czystej lub jako domieszki do paliw ropopochodnych.

Tabela 99 Możliwość zastosowania biopaliw Biopaliwo Roślina Proces konwersji Zastosowanie Biodiesel rzepak, słonecznik, soja estryfikacja dodatek do ON Zboża, ziemniaki hydroliza i fermentacja Bioetanol buraki cukrowe fermentacja dodatek do benzyn słoma, rośliny energetyczne hydroliza i fermentacja Biometanol Rośliny energetyczne gazyfikacja lub dodatek do benzyn synteza metanolu Olej roślinny rośliny energetyczne tłoczenie substytut paliwa Bioolej rośliny energetyczne pyroliza substytut paliwa

Biodiesel zawiera dodatek estrów metylowych kwasów tłuszczowych. Do produkcji dodatek ten produkowany jest głównie z rzepaku. Do wytworzenia 1000 litrów biodiesla potrzeba ok. 3 500 kg nasion rzepaku, co uzyskuje się ze zbiorów z 1,2 ha. Potencjalnie uprawy rzepaku na terenie powiatu pozwalają na wytworzenie 1 330 ton paliwa. Na terenie powiatu nie ma w obecnej chwili zakładu wytwarzającego biodiesel.

Bioetanol może stanowić paliwo do specjalnie przystosowanych silników spalinowych. W naszych warunkach istnieje możliwość produkcji odwodnionego alkoholu etylowego głównie ze zbóż, ziemniaków i buraków cukrowych. W powiecie uprawia się 1 500 ha buraków cukrowych i 25 700 ha zbóż. Pozwoliłoby to na wyprodukowanie bioetanolu z nadwyżki produkcyjnej zbóż i buraków. Surowca do produkcji bioetanolu mogłyby podjąć się gorzelnie. Na terenie powiatu nie funkcjonuje żaden tego typu obiekt.

Aktualne regulacje prawne i istniejący na terenie powiatu przemysł przetwórczy nie wspierają produkcji roślinnej ukierunkowanej na biopaliwa. Na terenie powiatu uprawia się rzepak (4 700 ha) i buraki cukrowe (1 480 ha), które dostarczane są do zakładów przetwórczych w powiecie malborskim i sztumskim. Prawdopodobnie wystąpią regulacje prawne i bodźce ekonomiczne powodujące skierowanie części produkcji na cele energetyczne. Działania te nie leżą w gestii powiatu ani gminy.

4.1.1.7 Wnioski Uwzględniając powyższe kalkulacje, teoretyczny potencjał energetyczny regionu możliwy do uzyskania z biomasy wynosi 1 778 019 [GJ]. Pamiętać należy, że 1 026 000 [GJ] wynika z pracy systemów IP-Kwidzyn i dotyczy ciepła technologicznego produkcji.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 109

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.1.2 Powiat malborski

4.1.2.1 Słoma

Ilości słomy zależy od areału zbóż oraz plonu ziarna. Produkcja zbóż na terenie powiatu malborskiego wynosi rocznie ok. 130,0 tys. ton.

Zboża ozime Zboża jare

Rzepak

żyto

owies

pszenica pszenica

jęczmień jęczmień pszenżyto I Stosunek plonu s/z 0,88 1,104 1,37 0,78 0,92 0,74 1,05 1 słomy do plonu ziarna I Zbiór słomy w s/a 2,2-6,2 2,95-6,1 2,6-6,8 2,25-3,9 2,8-4,4 1,95-5 3,6-5,5 1,8-4 stosunku do areału t/ha Średnia 4,4 4,9 5,1 3 3,6 3,6 4,4 2,2

Przyjmując stosunek plonu słomy do plony ziarna jaki występuje dla dominującej w regionie pszenicy, daje to ok. 115 tys. ton słomy. Słoma wykorzystywana jest do różnych celów gospodarczych, część słomy pozostawiana jest niewykorzystana.

Nadwyżki słomy mogą być wykorzystana na cele energetyczne, zależą jednak od następujących czynników:  rodzaju gleb,

 wielkości gospodarstwa,

 rodzaju prowadzonej hodowli (ilość zwierząt, rodzaj ściółki etc.).

Nadwyżki słomy mogą być wykorzystane w energetyce. Słoma jest dość uciążliwym paliwem na wszystkich etapach jej przygotowywania poczynając od zbioru a na magazynowaniu i podawaniu do kotłów kończąc. Ponadto ze względu na dużą zawartość związków mineralnych powinna być sezonowana przez rok ze względu na emisję zanieczyszczeń. Istnieją jednak technologie umożliwiające racjonalne jej spalanie. W województwie pomorskim średnio pozostaje 63% niewykorzystanej masy słomy. Potencjalnie w powiecie malborskim ok. 70 tys. ton słomy o wartości opałowej rzędu 13 [GJ/t] zostaje do zagospodarowania. Wykorzystanie tych zasobów daje 819 000 [GJ] energii cieplnej.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 110

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.1.2.2 Odpady drzewne

Zasoby drewna odpadowego z lasu na cele energetyczne można obliczyć według wzoru:

Zdrl= A x P x Pdr x %Ze= A x Pdr x (2,5%+6% + 7,5%)= A x Pdr x 0,16.

Wartość 3,5 m3/ha jest wartością średnią dla Polski. W uproszczeniu liczba hektarów lasu przemnożona przez wartość 3,87 x 0,16 =0,6192 daje wartość teoretyczną drewna możliwego do pozyskania z lasu na cele energetyczne. Na terenie powiatu znajduje się 107,8 km2 lasów. Potencjalnie daje to możliwość pozyskania 66,25 [m3/rok] (430 t/rok). Potencjał energetyczny pozyskiwanego drewna wynosi 3 436 [GJ] rocznie.

Oprócz odpadów z lasu istnieje również możliwość pozyskania drewna odpadowego z przemysłu drzewnego takiego jak tartaki, producenci mebli, papieru, prefabrykatów budowlanych etc.

Nadwyżka drewna w tartaku, która może być wykorzystana na cele energetyczne może być obliczona w następujący sposób:

Zdodp= P [t] x 0,5 x 0,4 = P x 0,2 [Urok]

Wynika z tego, że w uproszczeniu można przyjąć że ok. 20% rocznego przerobu drewna w tartaku może być przeznaczone na cele energetyczne. W zdecydowanej większości zakłady te rzeczywiście wykorzystują je na własne potrzeby.

4.1.2.3 Odpady z sadów, ogrodów

Szacuje się że w powiecie malborskim znajduje się 198 ha sadów i terenów zielonych. Powstaje zatem przeciętnie 70 [m3/rok] odpadów po pielęgnacji i wyrębie.

3 Zog= 0,35 [m /ha] x A [ha]

Przy wartości opałowej 8 [GJ/t] daje to wartość 388 [GJ] rocznie, biorąc pod uwagę sprawność konwersji energii 60% wartość ta wyniesie 232,3 [GJ].

4.1.2.4 Odpady z przecinki drzew rosnących wzdłuż dróg gminnych i powiatowych

Ilość odpadów drzewnych powstających przy drogach szacuje się na podstawie wskaźników. Każdy km drogi stanowi odpowiednik 0,9 ha a przyrost drewna wynosi 3,5

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 111

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

[m3/ha]. Wykorzystuje się 50% pozyskanego drewna na cele opałowe, wskaźnik zadrzewienia dróg wynosi ok. 30%). Teoretyczna ilość drewna oraz uzyskana energia możliwa do wyliczenia na podstawie wzorów:

3 3 Zdrogi [m ]= 1,5 [m /km] x L [km] x 30%,

3 Edrogi= Zdrogi x 8 [GJ/m ]/3600 x 60% [GWh/rok].

Na terenie powiatu znajduje się 407 km dróg powiatowych i gminnych. Możliwa ilość energii do pozyskania z drewna wynosi 879 [GJ]. Obserwuje się stały spadek zadrzewienia dróg, a tym samym potencjału energetyczne tycznego zadrzewienia.

4.1.2.5 Uprawy energetyczne

Aktualnie na terenie powiatu nie uprawia się roślin na potrzeby energetyczne. Potencjalnie istnieje możliwość założenia plantacji wierzby energetycznej na 760 ha gruntów odłogowanych i ugorach. Przy zbiorach w cyklu dwuletnim plantacje powinny wyprodukować 12 242 ton suchej masy w skali roku. Przy sprawności przetwarzania na poziomie 80% potencjał energetyczny takich plantacji wynosi 188 500 [GJ]. Planowane przez IP Kwidzyn plantacje topoli w okolicznych powiatach powinny zwiększyć tereny upraw w powiecie malborskim o ok. 2000 ha. Pozostałości po pielęgnacji plantacji i wyrębie to 30 000 m3 drewna odpadowego. Przy wykorzystaniu 30% tego materiału na cele energetyczne odpowiada to 45 000 [GJ]. Materiał drzewny o potencjale energetycznym 205 000 [GJ] zostanie wykorzystany poza powiatem.

4.1.2.6 Biogaz

Na terenie powiatu malborskiego znajdują się cztery oczyszczalnie ścieków komunalnych:

Przedsiębiorstwo „Nogat” – Kałdowo Wieś, gm. Malbork  ilość odbieranych ścieków: śr.6170,52 [m3/d]  przepustowość projektowa [m³/d] 12 000, obciążenie [RLM] 66 000  sposoby oczyszczania: mechaniczno-biologiczny / chemiczny  ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] 941,8  sposób zagospodarowania osadów – kompostowanie R3

Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej– Miłoradz,  ilość odbieranych ścieków 201,33 [m³/d]

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 112

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 przepustowość projektowa [m³/d] 559, obciążenie [RLM] 2745  sposoby oczyszczania: biologiczny, mechaniczny  ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] 7  sposób zagospodarowania osadów: składowane , a następnie wywożone i zagospodarowywane

Oczyszczalnia Ścieków – Stare Pole, gm. Stare Pole  ilość odbieranych ścieków: 219,73 [m3/d]  przepustowość projektowa [m3/d] 500, obciążenie [RLM] 1939  sposoby oczyszczania: mechaniczny, biologiczny  ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] 16  sposób zagospodarowania osadów: osady są składowane po okresie stabilizacji wywożone na składowisko osadów w Szaleńcu.

Oczyszczalnia osiedlowa – Lipinka, gm. Nowy Staw  ilość odbieranych ścieków 49,31 [m³/d]  przepustowość projektowa [m³/d] 155, obciążenie [RLM] 859  sposoby oczyszczania: biologiczny, chemiczny  ilość wytworzonych osadów ściekowych [tsm/rok] 18  sposób zagospodarowania osadów: składowane na terenie oczyszczalni.

Jak widać, tylko oczyszczalnia Kałdowo przyjmuje znaczące ilości ścieków (2 250 000 m3/a) co pozwala prognozować wartość energetyczną osadów suchych na poziomie: 0.3 x 2 250 000 x 14 = 9 450 [GJ]

Możliwości wykorzystania biogazu rolniczego

Przy planowaniu przetwarzania odpadów rolniczych i produkcji roślin przeznaczonych do przetwarzania na biogaz czynnikiem decydującym jest wielkość gospodarstw rolniczych i pogłowie zwierząt hodowlanych. Każde zwierzę wytwarza inne ilości odpadów o rożnych właściwościach fizykochemicznych.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 113

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 100 Stan pogłowia w gospodarstwach w powiecie malborskim w roku 2009 współ. liczba szt. Wyszczególnienie liczba DJP DJP fizycz. Krowy mleczne 1,2 4 345 5 214,00 Jałówki cielne 0,9 739 664,79 MBO ( 0.5-1.5r ) 0,8 2 259 1 807,52 Cielęta ( do 0.5r ) 0,2 1 347 269,39 Razem bydło 8 690 7 956 Knury 0,4 75 30 Maciory 0,35 1 875 656,25 Warchlaki 0,07 8 625 603,75 Tuczniki do 120 kg 0,14 5 813 813,75 Razem trzoda chlewna 16 388 2 104 Tryki 0,2 5 1 Maciorki ( owce ) 0,12 25 3 Kozy 0,12 40 4,8 Drób 0,004 - Konie 1,2 210 252 Razem pozostałe 280 260,8 RAZEM 25 358 10 320

Tabela 101 Większe farmy hodowlane na terenie powiatu malborskiego Wyszczególnienie Adres Produkcja G.R. "BYSTRZE" Bystrze 36 A; 82- mleko i żywiec Sp. z o.o. 213 Miłoradz wołowy RSP Ul. Zwycięstwa 3 c; mleko i żywiec "ZWYCIĘSTWO" 82-224 Lichnowy wołowy POLHOZ Ul. Główna 9; 82- mleko i żywiec Szymankowo 224 Lichnowy wołowy OHZ "GAJEWO" Kałdowo-Wieś; 82- mleko i żywiec Sp. z o.o. 200 Malbork wołowy Chlebówka; 82-230 mleko i żywiec Osoba fizyczna Nowy Staw wołowy Martąg; 82-230 Osoba fizyczna żywiec wieprzowy Nowy Staw

Tabela 102 Zbiory na terenie powiatu malborskiego w roku 2009 Wyszczególnienie Razem Żyto 180 Pszenica 124 075 Jęczmień 7 110 Owies 225 Pszenżyto 1 624 Zboża ogółem 133 214 Ziemniaki 57 300

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 114

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Buraki cukrowe 205 900 Buraki pastewne 4 250 Okopowe ogółem 267 450 Kukurydza 98 500 Pastewne ogółem 98 500 Rzepak 21 240 Przemysłowe ogółem 21 990 Grunty odłogowane - Pozostałe uprawy 37 600 Razem powierzchnia zasiewów 35 277 na gruntach ornych Łąki 85 146 Pastwiska 116 214 Sady 3 400 Ogółem użytki rolne 40 031

Poniżej przedstawiono możliwości wykorzystania biogazu z masy organicznej. Procentowa zawartość Procentowa zawartość Produkcja metanu Substrat suchej masy w tonie suchej masy organicznej z 1 t s.m.o. substratu [% wsadu] w suchej masie [% smo] [m3/tsmo] Gnojowica bydlęca 9.5 77.4 222.5 Gnojowica świńska 6.6 76.1 301.0 Gnojowka 2.1 60.0 222.5 Słoma 87.5 87.0 387.5 Trawa - kiszonka 40.3 83.4 396.6 Trawa 11.7 88.0 587.5 Ziemniaki - liscie 25.0 79.0 587.5 Kukurydza - kiszonka 32.6 90.8 317.6 Burak pastewny 13.5 85.0 546.6 Burak cukrowy 23.0 92.5 444.0 Odpady i resztki owoców 45.0 61.5 400.0

Roczna produkcja metanu R.p.m. = mo x psm x pmo x ks x 0.65 gdzie: R.p.m. - roczna produkcja metanu mo - ilość surowca psm - procentowa zawartość suchej masy pmo - zawartość suchej masy organicznej ks - zdolność produkcyjna metanu z jednostki 0.65 - procentowy udział metanu w biogazie

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 115

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Potencjał techniczny do produkcji biogazu rolniczego obliczmy według wzoru: 3 3 Ebr [GWh] = Pbod x [m /d] x 365 x 23 [MJ/m ] x 80% /3600 000

Otrzymując wyniki dla:  Bydła - 5 648 300 [m3/a] metanu o teoretycznym potencjale 208 900 [GJ]  Trzody - 1 222 000 [m3/a] metanu o teoretycznym potencjale 45 214 [GJ]  Razem - 254 114 [GJ]

Tabela 103 Potencjalne możliwości pozyskania energii z biomasy oraz biogazu w powiecie malborskim Biomasa (rodzaje) Stan obecny Roczny potencjał Uwagi energetyczny Biomasa do spalenia w kotłach Słoma Nie wykorzystuje się 819 000 [GJ] Drewno i odpady 2 120 [GJ] 4 315 [GJ] Odpady z sadów 388[GJ] 388[GJ] Uprawy energetyczne 0 [GJ] wierzba 188 500 [GJ] odp. topoli 45 000 [GJ] Spalarnia przy oczyszczalni 0 [GJ] 9 450 [GJ] Biomasa do przetworzenia na biogaz Z hodowli bydła nie wykorzystuje się 86 770[GJ] Z hodowli trzody nie wykorzystuje się 24 580[GJ] 2 509 [GJ] co stanowi ok. 0,2% z 1 178 003 [GJ]

Możliwość wprowadzenia biopaliw z produkcji rolnej na terenie powiatu Paliwa płynne z surowców roślinnych mogą być wykorzystywane jako paliwo silnikowe w postaci czystej lub jako domieszki do paliw ropopochodnych.

Poniższa tabela przedstawia możliwość zastosowania biopaliw: Biopaliwo Roślina Proces konwersji Zastosowanie

Biodiesel rzepak, słonecznik, soja estryfikacja dodatek do ON Zboża, ziemniaki hydroliza i fermentacja Bioetanol buraki cukrowe fermentacja dodatek do benzyn słoma, rośliny energetyczne hydroliza i fermentacja Biometanol Rośliny energetyczne gazyfikacja lub dodatek do benzyn synteza metanolu Olej roślinny rośliny energetyczne tłoczenie substytut paliwa Bioolej rośliny energetyczne pyroliza substytut paliwa

Biodiesel zawiera dodatek estrów metylowych kwasów tłuszczowych. Do produkcji dodatek ten produkowany jest głównie z rzepaku. Do wytworzenia 1000 litrów biodiesla potrzeba ok. 3 500 kg nasion rzepaku, co uzyskuje się ze zbiorów z 1,2 ha. Zasiewy rzepaku

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 116

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020 w roku 2009 wyniosły 6 000 ha. Potencjalnie uprawy rzepaku na terenie powiatu pozwalają na wytworzenie 5 000 ton paliwa.

Bioetanol może stanowić paliwo do specjalnie przystosowanych silników spalinowych. W naszych warunkach istnieje możliwość produkcji odwodnionego alkoholu etylowego głównie ze zbóż, ziemniaków i buraków cukrowych. W powiecie uprawia się 3 700 ha buraków cukrowych i 20 925 ha zbóż. Pozwoliłoby to na wyprodukowanie bioetanolu z nadwyżki produkcyjnej zbóż i buraków.

4.1.2.7 Wnioski Uwzględniając powyższe kalkulacje, teoretyczny potencjał energetyczny regionu możliwy do uzyskania z biomasy wynosi 1 178 003 [GJ] (bez biopaliw).

4.1.3 Powiat sztumski

4.1.3.1 Słoma

W powiecie sztumskim zbiera się łącznie 141 104 ton zbóż (stan na 2009r.) co skutkuje ok. 110 000 ton słomy. Po uwzględnieniu słomy zużywanej na paszę, ściółkę oraz na przeoranie pozostaje 71 100 ton. Wyprodukowanie 77 700 [GJ] energii cieplnej rocznie wytwarzanej obecnie ze spalania słomy wymaga zużycia ok. 9 000 ton (przy sprawności wytwarzania rzędu 70%). Odejmując tą ilość od ilości niezagospodarowanej słomy otrzymujemy 62 000 ton. Przyjmując, że pozostałe ilości słomy można wykorzystać do celów energetycznych powiat dysponuje potencjalnie ok 573 000 [GJ] energii cieplnej.

4.1.3.2 Odpady drzewne

Na terenie powiatu znajduje się 130,8 km2 lasów. Potencjalnie daje to możliwość pozyskania 8 100 m3 drewna odpadowego. Uzyskane z Nadleśnictwa Kwidzyn szacunkowe dane wskazują wartość 5 900 m3. Teoretyczne możliwości zwiększenia pozyskiwanego drewna wynoszą 2 200 m3. Całkowity potencjał energetyczny wynosi 120 721 [GJ].

4.1.3.3 Odpady z sadów, ogrodów

Szacuje się że z 1 ha sadów powstaje przeciętnie 0,35 m3/rok odpadów 2 Zog= 0,35 [m /ha] x A [ha] W powiecie sady zajmują 198 ha, co daje rocznie 69,3 m3 drewna odpadowego. Przy 8 [GJ/t] daje to teoretycznie wartość 390 [GJ] rocznie, wykorzystane do produkcji rolniczej.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 117

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.1.3.4 Odpady z przecinki drzew rosnących wzdłuż dróg gminnych i powiatowych

W opublikowanych przez GUS danych o podregionach powiatach i gminach, na terenie powiatu sztumskiego znajduje się 245 km dróg powiatowych i 55 km dróg gminnych. Przy wskaźniku zadrzewienia 30% i wykorzystaniu na cele opałowe połowy pozyskanego drewna daje to 647 [GJ] energii. Brak jest danych jaka część tego drewna wykorzystywana jest obecnie.

4.1.3.5 Uprawy energetyczne

Aktualny stan upraw drewna na potrzeby energetyczne przedstawia się następująco:  plantacje wierzby energetycznej 3,0 ha  plantacje topoli energetycznej brak upraw

Z istniejących w powiecie 1 530 ha nieużytków znaczną część dałoby się zagospodarować na plantacje roślin energetycznych, podobnie jak 1 350 ha gleb klasy VI. Wykorzystanie 1 000 ha pod uprawy wierzby energetycznej zwiększyłoby potencjał energetyczny powiatu o ok. 274 000 [GJ] rocznie.

Realizowane przez IP Kwidzyn nasadzenia topoli energetycznej obejmą prawdopodobnie również powiat sztumski. Gdyby planowane 10 000 ha proporcjonalnie rozłożyło się na ościenne powiaty, dałoby to 2 000 ha upraw. Materiał drzewny o potencjale energetycznym 205 000 [GJ] zostanie wykorzystany poza powiatem, ale pozyskano by znaczne ilości drewna odpadowego przy pielęgnacji i wyrębie. Zakładając, że ilości pozyskiwanego drewna odpadowego będą na poziomie 1/3 drewna pozyskiwanego przy pielęgnacji lasów daje to 10 000 [m3] drewna odpadowego, co odpowiada ok. 45 000 [GJ].

4.1.3.6 Biogaz

Powiat sztumski przejmuje do oczyszczalni rocznie ok. 1 500 000 m3 ścieków. Są to dwie duże oczyszczalnie w Sztumskim Polu (728 000 [ m3/a]) i Dzierzgoniu (650 000 [m3/a]), oraz dziewięć małych oczyszczalni rozproszonych po terenie powiatu. Wartość opałowa osadów wynosi ok. 14 [MJ/kg], co daje odpowiednio :

 Dzierzgoń - 0.3 x 650 000 x 14 = 2 730 [GJ]  Sztumskie Pole - 0.3 x 728 000 x 14 = 3 057 [GJ]

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 118

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Do czasu zwiększenia stopnia skanalizowania gmin powiatu osady pozostałych oczyszczalni będą stanowiły problem ekologiczny a nie potencjał energetyczny.

Możliwości wykorzystania biogazu rolniczego

Przy planowaniu przetwarzania odpadów rolniczych i produkcji roślin przeznaczonych do przetwarzania na biogaz czynnikiem decydującym jest wielkość gospodarstw rolniczych i pogłowie zwierząt hodowlanych.

Tabela 104 Stan pogłowia w gospodarstwach w powiecie malborskim w roku 2009 współ. liczba szt. liczba Wyszczególnienie DJP fizycz. DJP Krowy mleczne 1,2 7 123 8 547,6 Jałówki cielne 0,9 1 428 1 285,2 MBO (0.5-1.5r) 0,8 4 234 3 387,2 Cielęta (do 0.5r) 0,2 2117 423,4 Razem bydło 14 902 13 643,4 Knury 0,4 154 61,6 Maciory 0,35 3 561 1 246,3 Warchlaki 0,07 12 107 847,4 Tuczniki do 120 kg 0,14 18 160 2 542,4 Razem trzoda chlewna 33 982 4 697,8 Tryki 0,2 5 1 Maciorki (owce) 0,12 100 12 Kozy 0,12 79 9,4 Drób 0,004 0 0 Konie 1,2 344 412,8 Razem pozostałe 528 435,2 RAZEM 49 412 18 776,5

Roczną produkcję metanu w oparciu o odpady po hodowli można wyznaczyć następująco:

R.p.m. = mo x psm x pmo x ks x 0.65

gdzie: R.p.m. - roczna produkcja metanu mo - ilość surowca psm - procentowa zawartość suchej masy pmo - zawartość suchej masy organicznej ks - zdolność produkcyjna metanu z jednostki 0.65 - procentowy udział metanu w biogazie

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 119

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Potencjał techniczny do produkcji biogazu rolniczego obliczmy według wzoru: 3 3 Ebr [GWh] = Pbod x [m /d] x 365 x 23 [MJ/m ] x 80% /3600 000

Tabela 105 Produkcja metanu Procentowa zawartosc Procentowa zawartosc Produkcja metanu Substrat suchej masy w tonie suchej masy organicznej z 1 t s.m.o. substratu [%wsadu] w suchej masie [% smo] [m3/t smo] Gnojowica bydlęca 9.5 77.4 222.5 Gnojowica świńska 6.6 76.1 301.0

Wskaźniki wielkości produkcji biogazu w przeliczeniu na sztuki duże oraz na tonę odpadów: bydło trzoda drób 3 Pbsd Produkcja biogazu w przeliczeniu na sztuki duże m /SD/d Gnojowica: Obornik: 1,5-2,9 0,56-1,5 0,6-1,25 3,5-4 średnio: 1,5 średnio: 1,5 średnio: 3,75 3 Pbod Produkcja biogazu w przeliczeniu na tonę odpadów m /t 5,4-76 2,9-69,5 45-196 średnio: 41 średnio: 36 średnio: 120

 Bydło - 150 122 [GJ]  Trzoda - 50 880 [GJ] Wykorzystując 30 % potencjalnego surowca otrzymamy w skali powiatu dla:  Bydła - 45 000 [GJ]  Trzody - 16 000 [GJ]  Razem - 201 000 [GJ]

Tabela 106 Potencjalne możliwości pozyskania energii z biomasy oraz biogazu w powiecie sztumskim Roczny potencjał Biomasa /rodzaje/ Stan obecny Uwagi energetyczny Biomasa do spalenia w kotłach Słoma 77 700 [GJ] 573 000 [GJ] Odpady drzewne 12 000 [GJ] 120 721 [GJ] Brak rezerw Blisko 100% Odpady z sadów 390 [GJ] Brak rezerw 390 [GJ] Spalarnie przy 0 [GJ] 5 787 [GJ] oczyszczalniach wierzba 274 000 [GJ] Uprawy energetyczne 0 [GJ] odp topoli 45 000 [GJ] Biomasa do przetworzenia na biogaz Z hodowli bydła nie wykorzystuje się 150 122 [GJ] Z hodowli trzody nie wykorzystuje się 50 880 [GJ] 174 667 [GJ] co stanowi ok. 14% 1 219 900 [GJ]

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 120

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Możliwość wprowadzenia biopaliw z produkcji rolnej na terenie powiatu Paliwa płynne z surowców roślinnych mogą być wykorzystywane jako paliwo silnikowe w postaci czystej lub jako domieszki do paliw ropopochodnych. Biopaliwo Roślina Proces konwersji Zastosowanie Biodiesel rzepak, słonecznik, soja estryfikacja dodatek do ON zboża, ziemniaki hydroliza i fermentacja dodatek do Bioetanol buraki cukrowe fermentacja benzyn słoma, rośliny energetyczne hydroliza i fermentacja Biometanol rośliny energetyczne gazyfikacja lub synteza dodatek do metanolu benzyn Olej roślinny rośliny energetyczne tłoczenie substytut paliwa Bioolej rośliny energetyczne pyroliza substytut paliwa

Biodiesel zawiera dodatek estrów metylowych kwasów tłuszczowych. Do produkcji dodatek ten produkowany jest głównie z rzepaku. Do wytworzenia 1000 litrów biodiesla potrzeba ok. 3 500 kg nasion rzepaku, co uzyskuje się ze zbiorów z 1,2 ha. Na terenie powiatu uprawia się 4 450 ha rzepaku.

Bioetanol może stanowić paliwo do specjalnie przystosowanych silników spalinowych. W naszych warunkach istnieje możliwość produkcji odwodnionego alkoholu etylowego głównie ze zbóż, ziemniaków i buraków cukrowych. W powiecie uprawia się 1 600 ha buraków cukrowych i 33 303 ha zbóż . Uprawy zbóż stanowią 76%, buraków cukrowych 3,8% a rzepaku 10,2% zasiewów. Razem stanowi to 90% i wydaje się to kresem możliwości produkcyjnych regionu.

4.1.3.7 Wnioski

Uwzględniając powyższe kalkulacje, teoretyczny potencjał energetyczny regionu możliwy do uzyskania z biomasy wynosi 1 219 900 [GJ]. Potencjał energetyczny regionu wynikający ze zmian w zakresie produkcji rolnej oraz rozbudowy infrastruktury związanej z przetwarzaniem biomasy.

4.1.4 Powiat iławski

Wśród odnawialnych źródeł energii dostępnych na terenie powiatu iławskiego, największy potencjał odnajdujemy w biomasie. Uwzględniając różnorodność możliwości wykorzystania biomasy do celów energetycznych potencjał poszczególnych źródeł energii podzielono na grupy.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 121

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.1.4.1 Słoma

W powiecie iławskim zbiera się łącznie 177 537 ton zbóż (stan na 2009r.) co jednocześnie daje ok. 176 000 ton słomy. Po uwzględnieniu słomy zużywanej na paszę, ściółkę oraz na przeoranie pozostaje niewykorzystane 52%21. Przyjmując wartość opałową słomy na poziomie 13,0 [GJ/t] daje to potencjał teoretyczny rzędu 1 170 624,0 [GJ] , a przy sprawności wytwarzania rzędu 70%, 819 436,8 [GJ] energii cieplnej rocznie do zagospodarowania. Tabela 107 Zbiory zbóż w powiecie iławskim Żyto Pszenica Jęczmień Owies Pszenżyto Mieszanki Razem zbiory[t] 9 755,8 46 211,1 18 756,5 2 556,4 51 324,9 48 932,3 177 537,0 Słoma[t] 13 365,4 40 665,8 14 630,1 2 684,2 56 662,7 47 841,8 175 850,0 słoma52%[t] 6 952,0 21 146,2 7 607,7 x x x 29 464,6 24 877,7 90 048,2 Razem nadwyżka słomy wynosi 91 444,0 [t]

4.1.4.2 Odpady drzewne

Na terenie powiatu znajduje się 376,0 km2 lasów i 0,99 km2 zalesień. Pozyskuje się 1 339 m3 grubizny i 85 534 m3 papierówki. Na cele opałowe pozyskuje się 22 110 m3 drewna oraz sprzedaje się 7 100 m3 drobnicy opałowej. Teoretyczne zasoby drewna odpadowego wynoszą 3 . Zdrl = AxPx016 = 37 600 x 3,87 x 0,16 = 23 282 m Przy aktualnym wykorzystaniu 7 100 daje to potencjalnie możliwość pozyskania 16 182 m3 drewna odpadowego. Przy wartości opałowej rzędu 16 [GJ/Mg] , pozornej masie właściwej 0,5 [Mg/ m3] i sprawności 70% potencjał techniczny niewykorzystanych zasobów wynosi 129 456 [GJ]. Osobną kwestią pozostaje fakt, że w chwili obecnej ten typ biomasy często spala się w sposób wysoce niekorzystny dla środowiska.

4.1.4.3 Odpady z sadów, ogrodów

Szacuje się że z 1 ha sadów powstaje przeciętnie 0,35 m3/rok odpadów

2 Zog= 0,35 [m /ha] x A [ha]

W powiecie sady zajmują 439 ha, co daje rocznie 153,6 m3 drewna odpadowego. Przy 8 GJ/t daje to teoretycznie wartość 611 [GJ] rocznie możliwe do wykorzystania w produkcji rolniczej.

21 Grzybek A., Gradziuk P., Kowalczyk K. 2001 Słoma energetyczne paliwo. Wieś Jutra; Warszawa

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 122

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.1.4.4 Odpady z przecinki drzew rosnących wzdłuż dróg gminnych i powiatowych

W opublikowanych przez GUS danych o podregionach powiatach i gminach, na terenie powiatu iławskiego znajduje się 457,9 km dróg powiatowych o twardej nawierzchni. Przy wskaźniku zadrzewienia 30% i wykorzystaniu na cele opałowe połowy pozyskanego drewna daje to E=1,5[m3/km] x 457,9[km] x 30% x 8[GJ/m3] x 50% x 80% = 659,4 [GJ] energii. Brak jest danych jaka część tego drewna wykorzystywana jest obecnie.

4.1.4.5 Uprawy energetyczne

Ze sprawozdań złożonych przez jednostki samorządu terytorialnego wynika, że obecnie nie prowadzi się plantacji roślin energetycznych na terenie powiatu iławskiego.

Z istniejących na terenie powiatu 1 800 ha gruntów odłogowanych i 5 149 ha nieużytków znaczną część dałoby się zagospodarować na plantacje roślin energetycznych. Wykorzystanie 3 000 ha pod uprawy wierzby energetycznej zwiększyłoby potencjał energetyczny powiatu o ok. 820 000 [GJ] rocznie.

Realizowane przez IP Kwidzyn nasadzenia topoli energetycznej obejmą prawdopodobnie również powiat sztumski. Gdyby planowane 10 000 ha proporcjonalnie rozłożyło się na ościenne powiaty, dałoby to 2 000 ha upraw. Materiał drzewny o potencjale energetycznym 205 000 [GJ] zostanie wykorzystany poza powiatem, ale pozyskano by znaczne ilości drewna odpadowego przy pielęgnacji i wyrębie. Zakładając, że ilości pozyskiwanego drewna odpadowego będą na poziomie 1/3 drewna pozyskiwanego przy pielęgnacji lasów daje to 10 000 [m3] drewna odpadowego, co odpowiada ok. 45 000 [GJ].

4.1.4.6 Biogaz

Na terenie powiatu znajduje się sześć komunalnych oczyszczalni ścieków obsługujących ok. 62% mieszkańców. W zwartej zabudowie miejskiej wskaźnik osiąga ponad 90%, na terenach wiejskich bardzo niski / w gminie Zalewo 0%. Największa oczyszczalnia zlokalizowana jest w m. Dziarny, jej zlewnia obejmuje miasto Iławę oraz część gminy Iława. Następną pod względem wielkości jest oczyszczalnia ścieków w mieście Lubawa, obsługującą miasto Lubawę i część gminy wiejskiej Lubawa.

Całkowita dobowa ilość ścieków wytwarzana w powiecie iławskim wynosi ok. 8 000m3. Oczyszczalnia Dziarny o przepustowości 16 000m3 /dobę przejmująca 4600 m3

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 123

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020 posiada instalację do produkcji energii elektrycznej z biogazu. Nadwyżka energii kierowana jest do sieci. Oczyszczalnia w Lubawie posiada przepustowość 4700m3 i przyjmuje ok.2500m3 .

Potencjał energetyczny ścieków przyjmowanych poza oczyszczalnią Dziarny to

E=1 241 000 [m3/rok]x0.3[kg smo/m3]x14[MJ/kg sm]= 5 212 [GJ]

Do czasu zwiększenia stopnia skanalizowania gmin powiatu osady pozostałych oczyszczalni nie stanowią potencjału energetycznego.

Ponadto w powiecie znajdują się oczyszczalnie ścieków i instalacje do podczyszczania ścieków należące do podmiotów gospodarczych:

 Oczyszczalnia ścieków w Szymbarku, AWRSP

 Oczyszczalnia ścieków w Frednowach, Ośrodek Hodowli Indyków

 Oczyszczalnia ścieków w Iławie, Zakłady Przemysłu Ziemniaczanego

Podczyszczalnia ścieków pogalwanicznych w Iławie, Iławskie Zakłady Naprawy samochodów (12 123 m3/rok, neutralizacja, usuwanie metali ciężkich, separacja osadów zawierających węglowodory i tlenki metali ciężkich) – zrzut do kanalizacji miejskiej.

Możliwości wykorzystania biogazu rolniczego

Przy planowaniu przetwarzania odpadów rolniczych i produkcji roślin przeznaczonych do przetwarzania na biogaz czynnikiem decydującym jest wielkość gospodarstw rolniczych i pogłowie zwierząt hodowlanych. Około 80% zasiewów stanowią zboża, pozostałe uprawy to głównie rzepak, ziemniaki i rośliny pastewne. Na terenie powiatu znajduje się 5.152 gospodarstw rolnych. Najwięcej (1550) w gminie Iława i gminie Lubawa (1476), najmniej (564) w gminie Susz . Wiele gospodarstw specjalizuje się w hodowli bydła mlecznego (1130 dostawców mleka, głównie gminy Iława i Lubawa), drobiu (140 ferm drobiarskich, głównie gminy Iława i Lubawa) i trzody chlewnej (ok. 112 hodowców, głównie gmina Lubawa).

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 124

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tabela 108 Stan pogłowia w gospodarstwach w powiecie iławskim w roku 2009 współ. liczba szt. liczba Wyszczególnienie DJP fizycz. DJP Krowy mleczne 1,2 14 475 17 370,0 Jałówki cielne 0,9 2 799 2 519,1 MBO (0.5-1.5r) 0,8 7 479 5 983,2 Cielęta (do 0.5r) 0,2 4 405 881,0 Razem bydło 29 158 26 753,3 Knury 0,4 1 103 441,2 Maciory 0,35 22 133 7 746,6 Warchlaki 0,07 85 457 5 982,0 Tuczniki do 120 kg 0,14 131 221 18 370,9 Razem trzoda chlewna 239 914 4 697,8 Tryki 0,2 26 5,2 Maciorki (owce) 0,12 542 65 Kozy 0,12 64 7,7 Drób 0,004 1 062 978 4 251,9 Konie 1,2 477 572,4 Razem pozostałe 1 064 087 4 902,2 RAZEM 1 333 159 36 353,3 Roczną produkcję metanu w oparciu o odpady po hodowli można wyznaczyć następująco: R.p.m. = mo x psm x pmo x ks x 0.65

Potencjał techniczny do produkcji biogazu rolniczego obliczmy według wzoru:

3 3 Ebr [GWh] = Pbod x [m /d] x 365 x 23 [MJ/m ] x 80% /3600 000

Tabela 109 Produkcja metanu Procentowa zawartosc Procentowa zawartosc Produkcja Substrat suchej masy w tonie suchej masy organicznej metanu z 1 t substratu [%wsadu] w suchej masie [% smo] s.m.o. [m3/t smo] Gnojowica bydlęca 9.5 77.4 222.5 Gnojowica świńska 6.6 76.1 301.0

Wskaźniki wielkości produkcji biogazu w przeliczeniu na sztuki duże oraz na tonę odpadów bydło trzoda drób 3 Pbsd Produkcja biogazu w przeliczeniu na sztuki duże m /SD/d Gnojowica: Obornik: 1,5-2,9 0,56-1,5 0,6-1,25 3,5-4 średnio: 1,5 średnio: 1,5 średnio: 3,75 3 Pbod Produkcja biogazu w przeliczeniu na tonę odpadów m /t 5,4-76 2,9-69,5 45-196 średnio: 41 średnio: 36 średnio: 120

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 125

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Bydło – 346 078 [GJ]  Trzoda – 48 613 [GJ]  Drób – 125 097 [GJ]

Wykorzystując 30 % potencjalnego surowca otrzymamy w skali powiatu dla:  Bydło – 103 823 [GJ]  Trzoda – 14 584 [GJ]  Drób – 41 700 [GJ]

 Razem – 160 107 [GJ]

Tabela 110 Potencjalne możliwości pozyskania energii z biomasy oraz biogazu w powiecie iławskim Roczny potencjał Biomasa /rodzaje/ Stan obecny Uwagi energetyczny Biomasa do spalenia w kotłach Słoma 0 [GJ] 819 436 [GJ] Odpady drzewne 56 637 [GJ] 129 456 [GJ]

Odpady z sadów b/d 611 [GJ]

Spalarnie przy oszacowano 1 000 [GJ] 5 212 [GJ] oczyszczalniach wierzba 820 000 [GJ] Uprawy energetyczne 0 [GJ] odp topoli 45 000 [GJ] Biomasa do przetworzenia na biogaz Z hodowli nie wykorzystuje się 160 107[GJ] Razem 57 637 [GJ] 1 979 822[GJ] 57 637 [GJ] co stanowi ok. 2,9% z 1 979 822 [GJ]

Możliwość wprowadzenia biopaliw z produkcji rolnej na terenie powiatu

Paliwa płynne z surowców roślinnych mogą być wykorzystywane jako paliwo silnikowe w postaci czystej lub jako domieszki do paliw ropopochodnych. Biopaliwo Roślina Proces konwersji Zastosowanie Biodiesel rzepak, słonecznik, soja estryfikacja dodatek do ON zboża, ziemniaki hydroliza i fermentacja dodatek do Bioetanol buraki cukrowe fermentacja benzyn słoma, rośliny energetyczne hydroliza i fermentacja Biometanol rośliny energetyczne gazyfikacja lub synteza dodatek do metanolu benzyn Olej roślinny rośliny energetyczne tłoczenie substytut paliwa Bioolej rośliny energetyczne pyroliza substytut paliwa

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 126

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Biodiesel zawiera dodatek estrów metylowych kwasów tłuszczowych. Do produkcji dodatek ten produkowany jest głównie z rzepaku. Do wytworzenia 1000 litrów biodiesla potrzeba ok. 3 500 kg nasion rzepaku, co uzyskuje się ze zbiorów z 1,2 ha. Na terenie powiatu uprawia się 4391 ha rzepaku.

Bioetanol może stanowić paliwo do specjalnie przystosowanych silników spalinowych. W naszych warunkach istnieje możliwość produkcji odwodnionego alkoholu etylowego głównie ze zbóż, ziemniaków i buraków cukrowych. W powiecie uprawia się 184 ha buraków cukrowych i 45 644 ha zbóż . Wydaje się to kresem możliwości produkcyjnych regionu.

4.1.4.7 Wnioski

Uwzględniając powyższe kalkulacje, teoretyczny potencjał energetyczny regionu możliwy do uzyskania z biomasy wynosi 1 979 822 [GJ]. Potencjał energetyczny regionu wynikający ze zmian w zakresie produkcji rolnej oraz rozbudowy infrastruktury związanej z przetwarzaniem biomasy.

4.1.5 Wykorzystanie potencjału teoretycznego biomasy do celów energetycznych

Tabela 111 Wykorzystanie potencjału teoretycznego biomasy do celów energetycznych Powiat Potencjał Wykorzystania Bezwzgl. [GJ] [%] Bezwzgl. [GJ] [%] Kwidzyn 1 778 019 100 193 098 10,8 Malbork 1 178 003 100 2 509 0,2 Sztum 1 219 900 100 174 667 14,3 Iława 1 979 822 100 57 637 2,9 Zawarte w tabeli dane nie uwzględniają możliwości powiatów w zakresie produkcji biopaliw.

4.2 Energetyka wiatrowa

Elektrownie wiatrowe jako inwestycje typu „ZIELONA ENERGIA” (greenfield), stanowią czyste źródło generacji, wytwarzają energię elektryczną w oparciu o wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OŹE) czyli energii wiatru. Wynikający z tego efekt ekologiczny o kapitalnym znaczeniu i wymiernych korzyściach w skali globalnej, polega na zerowej emisji gazów cieplarnianych (GHG). Moc generowana poprzez turbiny wiatrowe zależy w dużym stopniu od prędkości wiatru, ale również od warunków terenowych lokalizowanych urządzeń, takich jak ukształtowanie terenu, przeszkody naturalne i sztuczne (rodzaj roślinności, zadrzewienia, zabudowania) oraz parametrów technicznych elektrowni.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 127

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Miejsce przyłączenia elektrowni wiatrowej do sieci jest uzależnione od jej wielkości i lokalizacji, czyli dostępności do sieci rozdzielczej niskiego, średniego lub wysokiego napięcia, jak też bezpośrednio do sieci przesyłowej. Przyłączenie może być zrealizowane za pomocą linii kablowej lub napowietrznej prądu przemiennego lub stałego.

4.2.1 Powiat kwidzyński

Na stan obecny powiat kwidzyński nie posiada żadnej farmy wiatrowej, natomiast przewiduje się budowę 5 farm (1 Gmina Gardeja, 1 Gmina Prabuty, oraz przewiduje sie powstanie 3 farm wiatrowych na terenie Gminy Kwidzyn).

Funkcja obiektów – zespół prądotwórczy przetwarzający energię mechaniczną wiatru na energię elektryczną.

 Gmina Gardeja

Planowane przedsięwzięcie będzie polegało na budowie 6 szt. wież z turbinami wiatrowymi o wysokości wieży ok. 100 m do osi piasty i turbinach Gamesa Eolica typ G90 o mocy turbiny – 2,0 [MW] i prędkości obrotowej 900/1900 obr/min. Wysokość pojedynczego masztu razem z wirnikiem wynosić będzie 145 m. Wirnik o średnicy 90 m i długości śmigła 44 m omiata powierzchnię 6 362 m2 z prędkością obrotową 9,0/19,0 [obr/min]. Poziom mocy akustycznej jednej turbiny wiatrowej wyniesie do 107,5 dB, w zależności od prędkości wiatru oraz sposobu ustawienia łopat. Kolor wykończenia konstrukcji – biały a średnica fundamentu ok. 22 m. Zespół elektrowni wiatrowych zostanie zlokalizowany na gruntach rolnych wykorzystywanych jako użytki i uprawy rolne między miejscowościami Trumieje i Wracławek Gm. Gardeja.

Powierzchnia gruntów zajęta pod ustawienie masztów i wykonanie infrastruktury niezbędnej dla funkcjonowania ZEW wyniesie ok. 2000 m2 (330 m2 dla każdej z wież). Obszar gruntów rolnych objętych planowanym przedsięwzięciem wyniesie ok. 375 ha. ZEW Kisielice zostanie przyłączone do krajowej sieci energetycznej poprzez linie kablowe 30 [kV] poprowadzone do istniejącego odległego o ok. 6 km GPZ Kisielice.

Zakładając że wiatraki te będą pracowały przez 2100 godzin w skali roku, daje to:

12 MW x 2100 h = 25,2 [GWh]

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 128

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Gmina Prabuty

Planowane przedsięwzięcie będzie polegało na budowie 17 szt. wież z turbinami wiatrowymi na terenie obrębu Grodziec. Zakładając że moc każdej turbiny jak i czas pracy będzie taki sam jak w przypadku farmy wiatrowej w Gm. Gardeji, można wyliczyć:

34 MW x 2100 h = 71,4 [GWh]

 Gmina Kwidzyn

Możliwość postawienia trzech farm wiatrowych, przewidując że farmy wiatrowe będą odpowiadać parametrom do farmy w Gm. Gardeji (każda po 6 turbin o mocy 2 MW oraz czas pracy 2100 h) można wyliczyć: 36 MW x 2100 h = [75,6 GWh]

Szacunkowo ze wszystkich 5 farm wiatrowych możliwe jest wyprodukowanie energii elektrycznej ilości 172,2 [GWh] rocznie.

4.2.2 Powiat malborski

Na stan obecny powiat malborski nie posiada żadnej farmy wiatrowej, natomiast przewiduje się budowę 4 elektrowni wiatrowych (2 Miasto i Gmina Nowy staw, 1 Gmina Lichnowy, oraz przewiduje sie powstanie 1 parku elektrowni wiatrowych na terenie Gminy Stare Pole).

Funkcja obiektów – zespół prądotwórczy przetwarzający energię mechaniczną wiatru na energię elektryczną.

 Miasto i Gmina Nowy Staw

Park Elektrowni Wiatrowych Nowy Staw I i Nowy Staw II wraz z napowietrzno – kablową linią elektroenergetyczną 110 kV relacji GPZ Stawiec – GPZ Malbork ‘Rakowiec’. Inwestycja polegać ma na budowie 29 siłowni wiatrowych, każda o mocy znamionowej turbiny 2 [MW], wraz z infrastrukturą towarzyszącą: drogi dojazdowe, linie kablowe średniego napięcia, linie techniczne oraz stacje GPZ. Siłownie zlokalizowane będą: w mieście Nowy Staw, w gminie Nowy Staw w miejscowościach: Brzózki, Stawiec, Trepnowy, Kącik i Mirowo oraz w gminie Nowy Dwór Gdański w miejscowości Lubiszewo. Napowietrzno – kablowa linia elektroenergetyczna 110 [kV] relacji GPZ Stawiec – GPZ Malbork ‘Rakowiec’ zlokalizowana będzie w mieście Nowy Staw, w gminie Nowy Staw w miejscowościach:

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 129

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Stawiec, Chlebówka, Dębina, Świerki i Martąg, w mieście Malbork, w gminie Malbork w miejscowościach: Lasowice Wielkie i Szawałd oraz w gminie Stare Pole w miejscowościach Królewo.

Zakładając że ta elektrownia wiatrowa będzie pracowała przez 2100 godzin w skali roku, daje to: 58 [MW] x 2100 h = 121,8 [GWh]

Budowa jednej elektrowni wiatrowej o maksymalnej mocy 800 [kW] o wysokości całkowitej ze skrzydłami do 107 m wraz z przyłączeniami energetycznym’ – elektrownia z zastosowaniem generatora synchronicznego ma wytwarzać prąd zmienny o napięciu znamionowym 400 V i częstotliwości 50 Hz (+/- 7 Hz). Lokalizacja w miejscowości Brzózki, gmina Nowy Staw.

Zakładając że ta elektrownia wiatrowa będzie pracowała przez 2100 godzin w skali roku, daje to: 0,8 MW x 2100 h = 1,68 [GWh]

 Gmina Lichnowy

Planuje się budowę elektrowni wiatrowych. Obecnie prowadzone są działania dotyczące studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

 Gmina Stare Pole

Planowana jest lokalizacja Parku Elektrowni Wiatrowych w ilości około 15 wiatraków w obrębie Ząbrowo i Kaczynos Kolonia. Zakładając że moc każdej turbiny jak i czas pracy będzie taki sam jak w przypadku planowanej elektrowni wiatrowej na terenie Miasta i Gminy Nowy Staw [2MW], można wyliczyć:

30 [MW] x 2100 h = 63 [GWh]

Szacunkowo z 3 elektrowni wiatrowych (nie uwzględniono elektrowni na terenie Gminy Lichnowy) elektrowni wiatrowych możliwe jest wyprodukowanie energii elektrycznej ilości 186,48 [GWh] rocznie.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 130

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.2.3 Powiat sztumski

Na stan obecny na terenie powiatu sztumskiego istnieją 3 farmy wiatrowe o łącznej mocy 30,2 [MW], przewiduje się budowę farmy wiatrowej w Postolinie o łącznej ilości elektrowni wiatrowych w liczbie 17.

 Gmina Sztum: obręb Koniecwałd Gronajny

 Zespół 12 elektrowni wiatrowych typu GE Wind Energy 1.55 SL  Inwestor Iberdrola Energia Odnawialna Sp. z o.o.  moc maksymalna 27,6 [MW]

Zakładając że wiatraki te będą pracowały przez 2100 godzin w skali roku, daje to:

27,6 MW x 2100 h = 57,96 [GWh]

 Gmina Nowa Wieś

 Elektrownia wiatrowa w Nowej Wsi  Inwestor b.d.  Moc maksymalna 2,3 [MW]

Zakładając że wiatraki te będą pracowały przez 2100 godzin w skali roku, daje to:

2,3 [MW] x 2100 h = 4,83 [GWh]

 Mikołajki Pomorskie

 1 elektrownia wiatrowa typu NTK 300  Inwestor Bogusław Czeszejko, Produkcja energii dla lokalnego odbiorcy tj. Gdańskiej Kampanii Energetycznej ENERGA S.A.  Moc maksymalna 300 [kW]

Zakładając że ta elektrownia wiatrowa będzie pracowała przez 2100 godzin w skali roku, daje to: 0,3 [MW] x 2100 h = 0,63 [GWh]

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 131

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Dodatkowo planuje się budowę farmy wiatrowej w Postolinie (17)22. Szacując że każda z turbin będzie miała moc 2,25 [MW] jak w przypadku elektrowni wiatrowej w Gminie Sztum (obręb Koniecwałd Gronajny) to moc maksymalna wyniesie 38,25 [MW].

Zakładając że ta elektrownia wiatrowa będzie pracowała przez 2100 godzin w skali roku, daje to: 38,25 [MW] x 2100 h = 80,32 [GWh]

Szacunkowo ze wszystkich 4 farm wiatrowych możliwe jest wyprodukowanie energii elektrycznej ilości 143,74 [GWh] rocznie.

4.2.4 Powiat Iławski

Na stan obecny na terenie powiatu iławskiego istnieją 2 farmy wiatrowe o łącznej mocy 64,5 [MW], przewiduje się budowę farm wiatrowych o łącznej mocy 73 [MW] co w całości daje 137,5 [MW]. Biorąc pod uwagę pracę 2100h w ciągu roku, daje to wartość 321,3 [GWh].

Istniejące:  Eolica Kisielice Sp. z o.o., ul. Krasińskiego 19, 85-008 Bydgoszcz (1 sztuka o mocy 2 MW) (Łęgowo) (11 sztuk z 20 planowanych już wybudowano i uruchomiono)  IBERDROLA ENERGIA ODNAWIALNA Sp. z o.o., Al. Niepodległości 69, 02 – 626 Warszawa (27 sztuk o mocy 1,5 MW każda) (Łodygowo, Galinowo)

Planowane:  INFUSION Polska Sp. z o.o., (14 sztuk o mocy 2,5 MW każda), (Biskupiczki, Łodygowo, Krzywka, Goryń)  Windprojekt Sp. z o.o., (6 sztuk o mocy 2 MW każda), (Jędrychowo)  Eolica Kisielice Sp. z o.o., (20 sztuk o mocy 2 MW każda), (Łęgowo, Klimy, Pławty Wielkie)  Alteneria Sp. z o.o., ul. Bitwy pod Lenino 20, 80-809 Gdańsk (1 sztuka 1 MW), (Klimy)  Volkswind Polska Sp. z o.o., (3 sztuki o mocy 3 MW każda) (Kantowo).

22 Dane na potrzeby projektu „Informacja dla społeczeństwa pomorskiego o zrównoważonym rozwoju i stanie środowiska. Załącznik nr 1

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 132

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.3 Energia słoneczna

Głównym impulsem do wykorzystywania energii słonecznej na terenie powiatów było powstanie projektu „Słoneczne Dachy dla Powiśla”. Projekt ten stał się inicjatywą lokalnej społeczności dotyczącą zastosowania energii słonecznej do uzyskiwania ciepłej wody użytkowej, wynikająca z prowadzenia przez powiślańskie samorządy polityki proekologicznej polegającej m.in. na propagowaniu wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, zwłaszcza w kontekście Regionalnej Strategii Rozwoju Energetyki dla Województwa. Wykorzystywanie energii słonecznej przynosi korzyści:  Społeczne – poprzez kształtowanie odpowiedzialności i świadomości obywatelskiej.

 Ekonomiczne – dzięki ograniczeniu zużycia malejących zasobów i drogich źródeł konwencjonalnych poprzez wykorzystanie promieniowania słonecznego.

 Ekologiczne – w wyniku zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych.

Powiaty wchodzące w skład projektu posiadają szczególnie sprzyjające parametry nasłonecznienia, co skłania do wykorzystania, jako źródła energii cieplnej zwłaszcza energii słonecznej. Wiodącym powodem dla zastosowania energii słonecznej w instalacjach grzewczych jest możliwość stopniowego eliminowania dotychczas stosowanych w nich kotłów opalanych węglem i gazem.

Ilość promieniowania słonecznego przy bezchmurnym niebie może osiągnąć na terenie powiatów ponad 985 [W/m2]. Ilość promieniowania słonecznego, padającego na powierzchnię sprawia, że jest to jeden z najlepszych obszarów w Polsce dla rozwoju energetyki słonecznej. Drugi z czynników, określający przez jaki czas promieniowanie słoneczne dociera do powierzchni, nie jest już najwyższy w Polsce. Wartości obu czynników są jednak na tyle wysokie, że można zalecać rozwijanie energetyki słonecznej na terenie gminy. Nawet kilkuprocentowy udział niekonwencjonalnych źródeł energii w ogrzewaniu skutkuje dużymi oszczędnościami. Zastosowanie instalacji kolektorów słonecznych do podgrzania wody użytkowej w miesiącach letnich może pokryć 100% zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową, w pozostałych miesiącach ten odsetek może osiągnąć nawet 60%. Dzięki temu w budynkach objętych projektem dotychczasowe źródła ciepła będą mogły być stosowane tylko jako awaryjne, co znacznie obniży obecny parytet korzystania z konwencjonalnych źródeł energii.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 133

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.3.1 Powiat kwidzyński

Na stan obecny zainstalowanych kolektorów w powiecie kwidzyńskim jest ok. 1000 m2 (23) (1m2 = 500 kWh) co daje nam roczną produkcje energii wykorzystywanej do c.w.u. w wysokości 1 800 [GJ].

W roku 2008 chęć uczestnictwa w programie „Słoneczne dachy dla Powisla” zgłosiło 7345 osób24. Program ten nie doszedł do realizacja z powodu braku funduszy, ale zakładając że do roku 2020 osoby zainteresowane zrealizują swoje założenia to roczna produkcja (1m2 kolektora odpowiada zapotrzebowaniu na cwu 1 osoby) energii cieplnej wyniesie ok. 13 221 [GJ].

Ogniwa Fotowoltaiczne Obecnie ogniwa fotowoltaiczne są stosowane w miejscach bez dostępy podłączenia do sieci, lub w miejscach nieopłacalnych do kładzenia linii sieciowych (np. oświetlane znaki na przy drogach). Planowana inwestycja na terenie Kwidzyńskiego Parku Przemysłowo – Technologicznego o łącznej mocy 87 [kW].

4.3.2 Powiat malborski

Miasto Malbork: 4 kolektory na boisku sportowym na Osiedlu Południe, 2 kolektory na kąpielisku miejskim, 6 kolektorów przy Ośrodku Sportu i Rekreacji przy ul. Parkowej – kolektory wykorzystywane są do ogrzewania wody, łączna energia cieplna - 38,66 [GJ]. Osoby fizyczne – brak danych na temat ilości kolektorów.

Porównując stosunek zainteresowania osób instalacjami kolektorów słonecznych w powiecie kwidzyńskim oraz sztumskim do liczby mieszkańców, został obliczony potencjał energii cieplnej uzyskanej do cwu na terenie powiatu malborskiego uzyskany poprzez kolektory słoneczne w wysokości ok. 12 000 [GJ].

Ogniwa Fotowoltaiczne Obecnie ogniwa fotowoltaiczne są stosowane w miejscach bez dostępy podłączenia do sieci, lub w miejscach nieopłacalnych do kładzenia linii sieciowych (np. oświetlane znaki na przy drogach).

23 Informacje własne 24 Fundacja poszanowania Energii w Gdansku, studium wykonalności „Słoneczne Dachy dla Powiśla”

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 134

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.3.3 Powiat sztumski

Na stan obecny liczba obiektów mieszkaniowych posiadających kolektory słoneczne na terenie Gminy Dzierzgoń wynosi 293 (średnio na jeden obiekt mieszkalny przypada 5 kolektorów) co daje nam roczną produkcje energii wykorzystywanej do c.w.o. w wysokości 2 737 [GJ].

W roku 2008 chęć uczestnictwa w programie „Słoneczne dachy dla Powisla” zgłosiło 5686 osób25. Program ten nie doszedł do realizacja z powodu braku funduszy, ale zakładając że do roku 2020 osoby zainteresowane zrealizują swoje założenia to roczna produkcja (1m2 kolektora odpowiada zapotrzebowaniu na cwu 1 osoby) energii cieplnej wyniesie ok. 10 234 [GJ].

Ogniwa Fotowoltaiczne Obecnie ogniwa fotowoltaiczne są stosowane w miejscach bez dostępy podłączenia do sieci, lub w miejscach nieopłacalnych do kładzenia linii sieciowych (np. oświetlane znaki na przy drogach).

4.3.4 Powiat iławski

Potencjał energii cieplnej uzyskanej do cwu na terenie powiatu malborskiego uzyskany poprzez kolektory słoneczne w wysokości ok. 12 000 [GJ].

Ogniwa Fotowoltaiczne Obecnie ogniwa fotowoltaiczne są stosowane w miejscach bez dostępy podłączenia do sieci, lub w miejscach nieopłacalnych do kładzenia linii sieciowych (np. oświetlane znaki na przy drogach).

4.4 Energia geotermalna26

4.4.1 Powiat kwidzyński

Na terenie miasta i gminy Prabuty występowanie pięter wodonośnych wód zmineralizowanych stwierdzono w utworach kambru (poziomy wodonośne: dolno kambryjski i środkowo kambryjski), permu (poziom wodonośny cechsztynu) i triasu (dolno triasowy poziom wodonośny pstrego piaskowca). Osady ordowiku i syluru są nieprzepuszczalne.

25 Fundacja poszanowania Energii w Gdansku, studium wykonalności „Słoneczne Dachy dla Powiśla” 26 Państwowy Instytut Geologiczny „Analiza uwarunkowań geologiczno-gospodarczych związanych z ujęciem i eksploatacją zmineralizowanych wód podziemnych na terenie miasta Prabuty

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 135

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Tworzą one barierę izolującą piętro wodonośne kambru od pięter młodszych. Uważane powszechnie za najbardziej perspektywiczne poziomy wodonośne dla ujmowania wód potencjalnie leczniczych występują w utworach jury i triasu. Niestety nie zostały one zbadane otworem Prabuty IG-1. Jednak na podstawie analizy wyników uzyskanych podczas badania sąsiednich otworów (Olsztyn IG-2, Biała Góra, Marianka IG-1) można z dużym prawdopodobieństwem określić warunki hydrogeologiczne panujące w wymienionych piętrach wodonośnych.

Warunki zbiornikowe w piętrach paleozoiku w okolicy Prabut nie są korzystne, pomimo położenia w basenie artezyjskim o ciśnieniach dennych wyższych od ciśnień hydrostatycznych. Utwory skalne charakteryzuje niska przepuszczalność, w wyniku której otrzymano tylko małe przepływy lub sączenia solanek (nawet po zastosowaniu zabiegów intensyfikacji przepływu, tj. kwasowania i torpedowania), niekiedy z gazem palnym. Regionalnie perspektywiczne piaskowce kambru dolnego i środkowego wykazują tu bardzo słabe warunki zbiornikowe. Większość poziomów jest całkowicie nieprzepuszczalna i nie uzyskano z nich żadnego przepływu. Jedynie w dwóch przypadkach stwierdzono przepływ solanki w ilości 0,016-0,15 [m3/h] przy dużej depresji. W stropowych partiach kambru solanka była silnie zgazowana. Brak wyraźnego przepływu stwierdzono także w regionie perspektywicznych wapieniach ordowiku, które na omawianym obszarze nie są skałami zbiornikowymi oraz w utworach permu (cechsztynu).

Korzystne warunki hydrogeologiczne występują na poziomach mezozoiku, na podstawie interpretacji wyników badań geofizycznych przypuszcza się, iż:  Najlepsze własności zbiornikowe w połączeniu z najkorzystniejszymi z punktu widzenia balneoterapii własnościami fizyko-chemicznymi wód, panują w utworach triasu i jury. W poziomie kredowym występują już mniej cenne leczniczo wody wodorowęglanowe lub wody o charakterze solanek lecz o zbyt niskiej mineralizacji i niewielkiej zawartości jodu. Wody z utworów jury i triasu będą prawdopodobnie posiadały na wypływie temperaturę pozwalającą zaliczyć je do wód termalnych.

 Woda z poziomów triasu będzie reprezentować typ Cl-Na lub Cl-Na-Ca, ewentualnie z podwyższona zawartością jodu, o mineralizacji ok. 100 g/dm3 lub więcej i temperatury ok. 35C oraz wydajności ok. 5m3/h. Możliwe wykorzystanie takiej wody to inhalacje zbiorowe w tężniach, kąpiele lecznicze wannowe, inhalacje indywidualne i produkcja soli leczniczej i/lub kosmetycznej.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 136

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Woda z poziomów jury będzie reprezentować typ Cl-Na lub Cl-Na-Ca, z podwyższoną zawartością jodu (kilka mg/dm3), o mineralizacji ok. 30-40 [g/dm3] i temperaturze ok. 20-25C oraz wydajności 15 [m3/h] lub więcej. Taka woda może znaleźć zastosowanie w kąpielach basenowych, rekreacyjnych i leczniczych, kąpielach leczniczych wannowych oraz inhalacjach zbiorowych i indywidualnych.

 Ze względu na niską temperaturę, mała wydajność oraz niskie ciśnienie złożowe należy wykluczyć możliwość budowy ciepłowni geotermalnej w oparciu o wody formacji triasu lub jury. Wody te należy uznać za mogące stanowić podstawę funkcjonowania kompleksu leczniczo-rekreacyjno-wypoczynkowego.

Geologiczne ryzyko inwestycyjne ewentualnego projektu należy uznać za wysokie. W oparciu o dotychczasowe rozpoznanie należy uznać, iż warunki hydrogeologiczne występowania wód termalnych w mieście Prabuty nie gwarantują osiągnięcia parametrów złożowych koniecznych do eksploatacji dla celów ciepłownictwa. Pozwalają natomiast rozważać wariant wykorzystania wód formacji triasowej i jurajskiej do celów balneologicznych.

4.4.2 Powiat malborski b/d

4.4.3 Powiat sztumski b/d

4.4.4 Powiat iławski Możliwości wykorzystania energii geotermalnej, przy obecnej technice, istnieją już od głębokości kilkunastu metrów, gdzie temperatura środowiska wodnego i skalnego jest stabilna i wynosi kilka stopni Celsjusza. Wraz ze wzrostem głębokości temperatura się podnosi i na głębokości około 3 km jest rzędu 70oC. Takich temperatur (rzędu 60 – 80oC) można się spodziewać w najgłębszych skałach osadowych na terenie gminy Iława, w skałach osadzonych w kambrze. Potencjalnie teren gminy Iława należy do uprzywilejowanych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego pod względem występowania wód geotermalnych o wysokiej temperaturze.27

27 Ekologia i Rozwój Przestrzenny Gminy Iława

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 137

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.5 Elektrownie wodne

4.5.1 Powiat kwidzyński

 Elektrownia wodna Miłosna miasto Kwidzyn nazwa rzeki Liwa km rzeki 39+570 wysokość piętrzenia 2,26 m moc 75 [kW]

 Elektrownia wodna Młynisko gmina Prabuty nazwa rzeki Liwa km rzeki 69+400 wysokość piętrzenia 1,30 m moc 55 [kW]

 Elektrownia wodna Nowy Młyn gmina Prabuty nazwa rzeki Liwa km rzeki 70+825 wysokość piętrzenia 1,20 m moc 45 [kW]

 Elektrownia wodna Piekarniak gmina Kwidzyn nazwa rzeki Liwa km rzeki 45+250 wysokość piętrzenia 1,35 m moc 63 [kW]

 Elektrownia wodna Szadowo gmina Kwidzyn nazwa rzeki Liwa km rzeki 57+740 wysokość piętrzenia 1,40 m moc 55 [kW]

 Elektrownia wodna Białki gmina Sadlinki nazwa rzeki Liwa km rzeki 33+180

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 138

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

wysokość piętrzenia 1,15 m moc 80 [kW]

 Elektrownia wodna Borowy Młyn gmina Ryjewo nazwa rzeki Struga Postolińska km rzeki 4+500 wysokość piętrzenia 2,40 m moc 45 [kW]

Całkowita wartość wyprodukowanej energii elektrycznej ze wszystkich 7 elektrowni wodnych przy założeniu sprawności 40%28 wynosi 1,46 [GWh]. Nie przewiduje się budowy kolejnych elektrowni wodnych na terenie powiatu gdyż potencjał rzeki Liwa tego nie rokuje.

4.5.2 Powiat malborski

 Nazwa Rakowiec – Kamienica, gm. Malbork, właściciel: Elbląskie Zakłady Energetyczne S.A. w Elblągu, nazwa rzeki: Nogat, km rzeki: 24 +000, wysokość piętrzenia: 2.85 m, moc 0,54 [MW].

 Nazwa ‘MEW Szonowo’ – Kraśniewo, gm. Malbork, właściciel: Rejonowy Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, nazwa rzeki: Nogat, km rzeki: 14 +500, wysokość piętrzenia: 2.1 m, moc 0,5 [MW].

 Kanał Juranda – miasto Malbork, mała elektrownia wodna, właściciel: ‘SerJoBis’ w Malborku, nazwa rzeki: Kanał Juranda, km 1+655, wysokość piętrzenia 17,50 m 3 n.p.m., pobór wody do celów energetycznych wynosi Qmax – 1,0 m /s

Całkowita wartość wyprodukowanej energii elektrycznej ze wszystkich 3 elektrowni wodnych przy założeniu sprawności 40% wynosi 3,64 [GWh].

4.5.3 Powiat sztumski

 Elektrownia Wodna Gronajny gmina Sztum Ciek – Kanał Juranda km cieku 6+730 moc 66 [kW]

28 Metodyka planowania energetycznego dla Lidzbarka Warmińskiego

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 139

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

 Elektrownia Wodna Koniecwałd gmina Sztum Ciek – Kanał Kaniewski km cieku 2+200 moc 21,5 [kW]

 Elektrownia Wodna Stanówko gmina Dzierzgoń Rzeka - Dzierzgoń km rzeki 57,2 moc 36 [kW]

 Elektrownia Wodna Romuald Jarocki gmina Dzierzgoń Rzeka - Dzierzgoń km rzeki b.d. moc 36 [kW]

 Elektrownia Wodna- Myślice gmina Stary Dzierzgoń km rzeki 52+270 moc 20 [kW]

Całkowita wartość wyprodukowanej energii elektrycznej ze wszystkich 5 elektrowni wodnych przy założeniu sprawności 40% wynosi 0,63 [GWh]. Nie przewiduje się budowy kolejnych elektrowni wodnych na terenie powiatu gdyż potencjał rzeki Liwa tego nie rokuje.

4.5.4 Powiat iławski

 MEW w Dziarnówku na rzece Iławka o mocy 76 kW (gm. Iława)

 MEW w Gostycynie na rzece Liwa

 MEW w Kołodziejkach (Kołodziejki-Pomierki) na rzece Gizela

Całkowita wartość wyprodukowanej energii elektrycznej ze wszystkich 3 elektrowni wodnych przy założeniu sprawności 40% wynosi 0,26 [GWh].

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 140

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.6 Udział OZE w zapotrzebowaniu na energię

4.6.1 Powiat kwidzyński

Tabela 112 Udział OZE w całkowitym zapotrzebowaniu na energię w powiecie kwidzyńskim OZE 2009 2020 [GJ] Biomasa 138 970 1 422 415* Energia Wiatrowa 0 619 920 Energia Wodna 5 272 5 272 Energia Słoneczna 1 800 13 227 Energia Geotermalna 0 0 Razem 146 042 2 060 834 Udział procentowy 0,65% 9,12% Biomasa spalana w IP 6 009 203 6 009 203 Razem 6 155 245 8 070 037 Udział procentowy 27,56% 32,90% * Jest to potencjał techniczny zasobów, który został oszacowany jako część potencjału teoretycznego (1 778 019 [GJ]) możliwego do wykorzystania zgodnie z aktualnym stanem technologii oraz z uwzględnieniem sprawności dostępnych na rynku urządzeń, potrzeb własnych instalacji itp. Sprawność przetwarzania energii w procesie spalania przyjęto 80%. 4.6.2 Powiat malborski

Tabela 113 Udział OZE w całkowitym zapotrzebowaniu na energię w powiecie malborskim OZE 2009 2020 [GJ] Biomasa 2 509 942 402* Energia Wiatrowa 0 671 328 Energia Wodna 13 104 13 104 Energia Słoneczna 38 12 000 Energia Geotermalna 0 0 Razem 15 651 1 638 834 Udział procentowy 0,44% 43,34% * Jest to potencjał techniczny zasobów, który został oszacowany jako część potencjału teoretycznego (1 178 003 [GJ]) możliwego do wykorzystania zgodnie z aktualnym stanem technologii oraz z uwzględnieniem sprawności dostępnych na rynku urządzeń, potrzeb własnych instalacji itp. Sprawność przetwarzania energii w procesie spalania przyjęto 80%.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 141

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

4.6.3 Powiat sztumski

Tabela 114 Udział OZE w całkowitym zapotrzebowaniu na energię w powiecie sztumskim OZE 2010 2020 [GJ] Biomasa 174 667 975 920* Energia Wiatrowa 228 312 517 464 Energia Wodna 2 268 2 268 Energia Słoneczna 2 737 10 234 Energia Geotermalna 0 0 Razem 407 984 1 505 886 Udział procentowy 10,96% 39,84% * Jest to potencjał techniczny zasobów, który został oszacowany jako część potencjału teoretycznego (1 219 900 [GJ]) możliwego do wykorzystania zgodnie z aktualnym stanem technologii oraz z uwzględnieniem sprawności dostępnych na rynku urządzeń, potrzeb własnych instalacji itp. Sprawność przetwarzania energii w procesie spalania przyjęto 80%. 4.6.4 Powiat iławski

Tabela 115 Udział OZE w całkowitym zapotrzebowaniu na energię w powiecie iławskim OZE 2010 2020 [GJ] Biomasa 237 637 1 979 822* Energia Wiatrowa 487 620 1 156 680 Energia Wodna 936 936 Energia Słoneczna b/d 12 000 Energia Geotermalna 0 0 Razem 726 193 3 149 438 Udział procentowy 11,8% 49% Jest to potencjał techniczny zasobów, który został oszacowany jako część potencjału teoretycznego (2 474 777 [GJ]) możliwego do wykorzystania zgodnie z aktualnym stanem technologii oraz z uwzględnieniem sprawności dostępnych na rynku urządzeń, potrzeb własnych instalacji itp. Sprawność przetwarzania energii w procesie spalania przyjęto 80%.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 142

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

5 Analiza scenariuszowa możliwości wykorzystania

5.1 Cel i przedmiot badania

Głównym celem badania jest ocena możliwości powiatów w zakresie możliwości produkcji i wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

W niniejszym opracowaniu dokonano identyfikacji makrootoczenia oraz składników, które mają decydujący wpływ na możliwości rozwoju OZE. Dokonano analizy scenariuszowej sił mających wpływ na badany obszar.

Zbudowano scenariusze stanów otoczenia i za pomocą skali ocen zostały zidentyfikowane obszary istotnie wpływające na możliwość rozwoju odnawialnych źródeł energii. Przeanalizowano sfery polityczne, prawne, społeczne, ekonomiczne i międzynarodowe i za pomocą ocen określono siły wpływu danej sfery, prawdopodobieństwo wystąpienia danego procesu, określono tendencje wzrostowe, stabilizacyjne i spadkowe w przyszłości.

Zostały opracowane scenariusze:  optymistyczny

 pesymistyczny

 scenariusz najbardziej prawdopodobny

i w sposób uporządkowany przedstawimy trendy.

Następnie za pomocą prezentacji graficznej przedstawione zostaną obszary najbardziej dynamiczne oraz sfery szans i zagrożenia płynące z otoczenia. Na zakończenie przedstawiony zostanie uogólniony obraz otoczenia oraz wpływ poszczególnych sfer na możliwość wykorzystania OZE, pokazane zostaną szanse i zagrożenia. Zakres analizy obejmie sfery regulacyjno-prawną, technologiczna, społeczną, ekonomiczna i międzynarodową.

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 143

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

5.2 Scenariusz trendów w otoczeniu

Tabela 116 Scenariusz trendów w otoczeniu Siła Prawdo- Lp Trendy w otoczeniu Trend wpływu podobieńst wo Sfera: regulacyjno - prawna zdarzenia wzrost 4 0,80 1 Interwencjonizm państwowy stabilizacja 2 0,15 regres -2 0,05 wzrost -3 0,60 2 System podatkowy stabilizacja -1 0,30 regres 5 0,10 wzrost 5 0,60 3 Wielkość zamówień publicznych stabilizacja 2 0,20 regres -3 0,20 wzrost 4 0,20 4 System finansowo- bankowy (dostęp do kredytów) stabilizacja 1 0,30 regres -4 0,50 wzrost -3 0,40 5 Ustawy antykorupcyjne ( zmiany regulacji) stabilizacja 3 0,50 regres 1 0,10 wzrost -3 0,50 6 Regulacje (dyrektywy, wskazania, zalecenia) UE stabilizacja 1 0,30 regres 2 0,20 Sfera; technologiczna

wzrost 5 0,70 1 Zaplecze naukowo-techniczne stabilizacja 1 0,20 regres -2 0,10 wzrost 5 0,70 2 Technologie ekologiczne stabilizacja 2 0,25 regres -2 0,05 wzrost 4 0,70 3 Substytucyjność technologii stabilizacja 2 0,30 regres -1 0,20 wzrost 4 0,70 4 Infrastruktura transportowa stabilizacja 1 0,20 regres -3 0,10 wzrost 4 0,50 5 Poziom kadry inżynierskiej i technicznej stabilizacja 1 0,30 regres -2 0,20 Sfera: Społeczna

wzrost 5 0,60 1 Poziom edukacji i wykształcenia stabilizacja 2 0,30 regres -1 0,10 wzrost 3 0,05 2 Wielkość populacji stabilizacja 2 0,25 regres -2 0,70 wzrost 4 0,50 3 Styl życia stabilizacja 3 0,30 regres -2 0,20 wzrost -3 0,80 4 Wielkość bezrobocia stabilizacja 2 0,10 regres 4 0,10 wzrost 3 0,60 5 Wymogi środowiskowe stabilizacja 3 0,30 regres -2 0,10 wzrost 4 0,50 6 Zamożność społeczeństwa stabilizacja 2 0,40 regres -4 0,10

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 144

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

Sfera: ekonomiczna

wzrost -4 0,70 1 Poziom inflacji stabilizacja 3 0,20 regres 5 0,10 wzrost -3 0,70 2 Poziom bezrobocia stabilizacja -1 0,10 regres 3 0,20 wzrost -5 0,30 3 Restrykcyjność systemu podatkowego stabilizacja 1 0,40 regres 4 0,30 wzrost -5 0,60 4 Wysokość oprocentowania kredytów stabilizacja 2 0,20 regres 4 0,20 wzrost -4 0,60 5 Poziom kosztów stabilizacja -3 0,20 regres 4 0,20 wzrost 3 0,40 6 Wzrost gospodarczy PKB stabilizacja 2 0,30 regres -3 0,30 Sfera: międzynarodowa

wzrost 3 0,50 1 Globalna polityka pro ekologiczna stabilizacja 1 0,40 regres 2 0,10 wzrost 4 0,60 2 Unijna polityka pro ekologiczna stabilizacja 1 0,30 regres -3 0,10 wzrost 3 0,30 3 Stabilność sytuacji politycznej stabilizacja 1 0,40 regres -3 0,30 wzrost 3 0,20 4 Dynamika rozwoju w UE stabilizacja 2 0,30 regres -2 0,50 wzrost 3 0,45 5 Dostęp do wiedzy międzynarodowej stabilizacja 1 0,35 regres -3 0,20 wzrost 2 0,80 6 Postęp globalizacji stabilizacja 2 0,10 regres -1 0,10 Źródło: Opracowanie własne

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 145

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W LATACH 2010-2020

5.3 Scenariusz optymistyczny

Tabela 117 Scenariusz optymistyczny Lp Siła Scenariusz optymistyczny wpływu Sfera: regulacyjno - prawna 1 Wzrost interwencjonizmu państwowego 4 2 Spadek obciążeń podatkowych - Prawo podatkowe 5 3 Wzrost wielkości zamówień publicznych 5 4 Przyjazny inwestycjom - System finansowo- bankowy 5 5 Racjonalne stawy antykorupcyjne 3 6 Mniej rygorystyczne Regulacje UE(dyrektywy, wskazania, zalecenia) 2 Sfera; technologiczna 1 Rozwój- Zaplecze naukowo-techniczne 5 2 Rozwój- Technologie ekologiczne 5 3 Wzrost -Substytucyjność technologii 4 4 Rozwój infrastruktury transportowej 4 5 Wzrost wykształcenia kadry inżynierskiej i technicznej 4 Sfera: Społeczna 1 Wzrost- Poziom edukacji i wykształcenia 5 2 Wzrost - Wielkość populacji 3 3 Wzrost poziomu stylu życia 4 4 Spadek - Wielkość bezrobocia 4 5 Mniej rygorystyczne wymogi środowiskowe 4 Wzrost - Zamożność społeczeństwa 4 Sfera: ekonomiczna 1 Spadek - Poziom inflacji 5 2 Spadek Poziom bezrobocia 3 3 Mniejsza restrykcyjność systemu podatkowego 4 4 Sadek wysokości oprocentowania kredytów 4 5 Spadek poziomu kosztów 4 6 Wzrost gospodarczy PKB 3 Sfera: międzynarodowa 1 Wzrost globalnej polityki proekologicznej 3 2 Wzrost - Integracja z UE 4 3 Ustabilizowana sytuacja politycznej 3 4 Wzrost dynamiki rozwoju w UE 3 5 Wzrost dostępu do wiedzy międzynarodowej 3 6 Przyśpieszenie procesu globalizacji 2 Źródło: Opracowanie własne

Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Strona 146

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ORAZ POTENCJAŁU JEGO ZASPOKOJENIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W L