STAD TONGEREN Plan-MER screening RUP ”Siegelsmarkt” VERZOEK TOT RAADPLEGING

COLOFON

Opdracht:

Plan MER screening RUP Siegelsmarkt Verzoek tot raadpleging

Opdrachtgever:

Stad Tongeren Maastrichterstraat 10 3700 Tonger en

Opdrachthouder: Antea Group Posthofbrug 10 Jaarbeurslaan 25 2600 Antwerpen 3600

Tel 03/221.55.00 Tel. 089/74.11.00 Fax 03/221.55.01 Fax 089/74.11.01 www.anteagroup.be BTW: BE 414.321.939 RPR Antwerpen 0414.321.939 IBAN: BE81 4062 0904 6124 BIC: KREDBEBB

Antea Group is gecertificeerd volgens ISO9001

Ident ificatienummer:

2229833000 /hme

Datum: status / revisie:

16 juni 2011 concept 18 juli 2011 versie adviesinstanties 12 september 2011 versie dienst Mer

Vrijgave:

Cedric Vervaet , Account Manager

Projectmedewerkers:

Cedric Vervaet, projectleider/ MER -deskundige Hanne Mengels, adviseur

 Antea nv 2011 Zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Antea Group mag geen enkel onderdeel of uittreksel uit deze tekst worden weergegeven of in een elektronische databank worden gevoegd, noch gefotokopieerd of op een andere manier vermenigvuldigd.

INHOUD

1 KADERING VAN HET VERZOEK TOT RAADPLEGING ...... 5 2 SITUERING PLANGEBIED ...... 7 2.1 INITIATIEFNEMER ...... 7 2.2 DOELSTELLING PLAN ...... 7 2.3 AFBAKENING PLANGEBIED ...... 7 2.4 VERKEERSONDERZOEKEN ...... 12 3 RUIMTELIJKE VISIE ...... 14 3.1 CONCEPT ...... 14 3.2 STRUCTUURSCHETS ...... 15 3.3 FASERING INRICHTING ...... 16 3.4 GRAFISCH PLAN ...... 17 4 JURIDISCHE EN BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN ...... 22 4.1 JURIDISCHE RANDVOORWAARDEN ...... 22 4.2 BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN ...... 23 4.3 PLAN -MER EN RUP NOORD - EN ZUIDOOSTELIJKE OMLEIDINGSWEG TONGEREN ...... 25 4.4 PLANALTERNATIEVEN ...... 27 5 BEPALEN VAN DE PLAN -MER PLICHT ...... 28 6 POTENTIËLE MILIEUEFFECTEN VAN HET PLAN ...... 29 6.1 BODEM EN GRONDWATER ...... 29 6.2 OPPERVLAKTEWATER ...... 32 6.3 FAUNA EN FLORA ...... 37 6.4 LANDSCHAP , BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE ...... 40 6.5 MENS ...... 43 6.6 LEEMTEN IN DE KENNIS ...... 52 6.7 GRENSOVERSCHRIJDENDE EFFECTEN ...... 52 6.8 DISCIPLINEOVERSCHRIJDENDE CONCLUSIE ONDERZOEK MILIEUEFFECTEN ...... 52

TABELLEN

Tabel 1 concept stedenbouwkundige voorschriften ...... 19 Tabel 2 juridische randvoorwaarden ...... 22 Tabel 3 beleidsmatige randvoorwaarden ...... 23 Tabel 4 bodemtypes binnen plangebied ...... 29 Tabel 5 Richtwaarden en maximale waarden wegverkeerslawaai volgens ontwerk KB 1991 ...... 47

FIGUREN

2229830000/beusenpe - plan-MER screening RUP Siegelsmarkt Tongeren p. 3

Figuur 1 indicatieve situering plangebied ...... 7 Figuur 2 indicatie plangebied op de stratenatlas, bron google ...... 8 Figuur 3 indicatie plangebied op microschaal, bron NGI ...... 9 Figuur 4 plangebied op luchtfoto, bron Agiv ...... 9 Figuur 5 structuurschets plangebied ...... 16 Figuur 6 concept grafisch plan RUP ...... 18 Figuur 7 traject noordoostelijke omleidingsweg gele cirkel=locatie plangebied Siegelsmarkt , bron nota publieke consultatie, mei 2011 ...... 27 Figuur 8 Bodemkaart...... 30 Figuur 9 grondwaterkwetsbaarheidskaart ...... 31 Figuur 10 VHA-Atlas ...... 33 Figuur 11 Watertoetskaarten...... 34 Figuur 12 Potentiële bodemerosiekaart, bron DOV Vlaanderen (LNE, dienst Land en Bodembescherming ...... 34 Figuur 13 ROG-NOG, bron Agiv ...... 35 Figuur 14 zoneringsplan, bron geoloket VMM ...... 36 Figuur 15 situering plangebied t.a.v. SBZ- en VEN-gebieden ...... 38 Figuur 16 Biologische Waarderingskaart 2.2 ...... 39 Figuur 17 Landschapsatlas ...... 41 Figuur 18 weergave plangebied op de CAI-kaart , bron Centrale Archeologische Inventaris...... 42 Figuur 19 Landbouwgebruikspercelenkaart 2002 ...... 44 Figuur 20 situering plangebied op de buurtwegenatlas, bron Provincie ...... 46 Figuur 21 Geluidsbelastingskaart AWV ...... 47

2229830000/beusenpe - plan-MER screening RUP Siegelsmarkt Tongeren p. 4

1 Kadering van het verzoek tot raadpleging

De stad Tongeren wenst, in het kader van een stedelijk gebiedbeleid, één van de woonuitbreidingsgebieden rond de stadskern te ontwikkelen. Het woonuitbreidingsgebied “Siegelsmarkt” ligt ten noorden van de stadskern, tussen deze laatste en de deelkern Henis. Het gebied ligt ongeveer 1,4 km van de stadskern verwijderd. Het woonuitbreidingsgebied ligt te midden van bestaande straten. In het kader van de wettelijke verplichting 1 voor het RUP wordt een screening van mogelijk aanzienlijke effecten uitgevoerd. In het licht hiervan en overeenkomstig hoofdstuk II artikel 3 §1 van het besluit van de Vlaamse regering betreffende de milieueffectrapportage over plannen en programma’s, raadpleegt de initiatiefnemer (de stad Tongeren) op eigen initiatief en uiterlijk op het ogenblik dat hij de doelstellingen en de reikwijdte van het voorgenomen plan kan afbakenen, de volgende instanties: - 1° de deputatie van de provincie, waarop het voorgenomen plan of programma milieueffecten kan hebben; - 2° de betrokken instanties afhankelijk van de ligging en de mogelijk te verwachten aanzienlijke effecten van het voorgenomen plan of programma op in voorkomend geval de gezondheid en veiligheid van de mens, de ruimtelijke ordening, de biodiversiteit, de fauna en flora, de energie- en grondstoffenvoorraden, de bodem, het water, de atmosfeer, de klimatologische factoren, het geluid, het licht, de stoffelijke goederen, het cultureel erfgoed met inbegrip van het architectonisch en archeologisch erfgoed, het landschap en de mobiliteit.

Voorliggend verzoek tot raadpleging is voorzien om deze instanties toe te laten de gegevens met betrekking tot het plangebied waarover zij beschikken, die eventueel nog niet bekend zouden zijn bij de initiatiefnemer of de Dienst Mer, aan de initiatiefnemer over te maken zodat de Dienst Mer een gefundeerde beslissing kan nemen over de plan-MER-plicht van het voorgenomen plan.

Op 22/06/2011 werd er aan de dienst BGP een adressenlijst opgevraagd van instanties die advies dienen uit te brengen. Op 12/07/2011 werd volgende lijst bekomen:

Directie Infrastructuur, Sectie 3.2.2 Ruimtelijke Provinciebestuur 3500 Ruimtelijke Ordening, Ordening – Planning en Universiteitslaan 1 Limburg Milieu en natuur beleid Koningin Astridlaan 3500 ANB - Limburg 50 bus 5 Hasselt Agentschap Ruimte Ruimtelijke Ordening Koningin Astridlaan 3500 en Erfgoed Limburg 50 bus 1 Hasselt Agentschap Ruimte Onroerend Erfgoed Koningin Astridlaan 3500 en Erfgoed Limburg 50 bus 1 Hasselt

1 De Vlaamse Regering keurde op 12 oktober 2007 het besluit betreffende de milieueffectrapportage over plannen en programma’s goed. Dit besluit geeft uitvoering aan het decreet van 27 april 2007, het zogenaamde plan-MER-decreet, en trad in werking op 1 december 2007. Artikel 49 inzake de overgangsregeling van plan-MER’s voor RUP’s zoals vermeld in het programmadecreet van 25 mei 2007 (publicatie B.S. 19/06/2007), stelt dat de betreffende nieuwe regelgeving van toepassing is op ruimtelijke uitvoeringsplannen, waarvan de plenaire vergadering gehouden wordt zes maanden na de datum van inwerkingtreding van het besluit, dus zijnde 1 juni 2008.

2229830000/beusenpe - plan-MER screening RUP Siegelsmarkt Tongeren p. 5

Agentschap Wonen- t.a.v. Hilde Van den Koning Albert II-laan 1210 Afdeling Wonen Vlaanderen Bosch 19 bus 40 Brussel Agentschap Wegen Koningin Astridlaan 3500 Buitendienst Limburg t.a.v. Cindy Houben en Verkeer 50 bus 4 Hasselt t.a.v. Fernand Desmyter, Koning Albert II-laan 1000 Departement MOW secretaris-generaal 20 bus 2 Brussel Departement Afdeling Duurzame Koningin Astridlaan 3500 Limburg Landbouw en Visserij Landbouwontwikkeling 50 bus 6 Hasselt

Afdeling Land en Bodembescherming, Dienst Land en Koning Albert II-laan 1000 Departement LNE Ondergrond, Natuurlijke Bodembescherming 20 bus 20 Brussel Rijkdommen Afdeling Operationeel Koning Albert II-laan 1000 VMM t.a.v. Bram Vogels Waterbeheer 20 bus 16 Brussel

Overeenkomstig bovenvermeld besluit vragen wij u om binnen een termijn van 30 dagen vanaf de ontvangst van voorliggend verzoek tot raadpleging uw advies omtrent de plan-MER-plicht van het RUP ‘Siegelsmarkt’ over te maken aan Antea Group nv, aangesteld door de initiatiefnemer, zijnde de Stad Tongeren. Gelieve het besluit over te maken op volgend adres: Antea Group nv Jaarbeurslaan 25 3600 Genk t.a.v. Hanne Mengels

2229830000/beusenpe - plan-MER screening RUP Siegelsmarkt Tongeren p. 6

2 Situering plangebied

2.1 Initiatiefnemer Het College van Burgemeester en Schepenen van de stad Tongeren is initiatiefnemer van het ruimtelijk uitvoeringsplan ‘RUP Siegelsmarkt Tongeren’ en bijgevolg ook van de screening van de plan-MER-plicht.

2.2 Doelstelling plan

2.3 Afbakening plangebied

2.3.1 Macroniveau Uit de situering van het plangebied op macroschaal valt op dat het gebied vlakbij een intergemeentelijke verbindingsweg gelegen is, de N730. Verder ligt het aan de uiterste noordrand van het stedelijk gebied Tongeren. Tongeren is via het openbaar vervoer (treinstation, knooppunt de Lijn) en via de weg (op- en afrit E313) vlot bereikbaar. Tongeren situeert zich halverwege tussen de grotere steden Hasselt en Luik, waarvan het enige invloed ondergaat (tewerkstelling, commerciële activiteiten, …).

Figuur 1 indicatieve situering plangebied

2.3.2 Microniveau

2229830000/beusenpe - plan-MER screening RUP Siegelsmarkt Tongeren p. 7

Figuur 2 indicatie plangebied op de stratenatlas, bron google

Het projectgebied is omsloten door de Bilzersteenweg in het westen, de Kellenstraat en Bodemweg in het noorden, de Bodemweg in het oosten en de voormalige spoorlijn Tongeren--Sint- Truiden in het zuiden. De Bilzersteenweg is een regionale verbindingsweg tussen twee kleinstedelijke gebieden ( en Tongeren). De Bodemweg (verlengde Henisstraat) vervult de rol van interne verbinding tussen de wijken vlak ten noorden van de stad (Nieuw-Tongeren) en de deelkern Henis.

Ten zuiden van het plangebied liggen enkele recent bebouwde delen van de stad Tongeren, zoals de woonwijk Nieuw-Tongeren. Tussen het centrum en Nieuw-Tongeren liggen dan weer enkele grote scholen en openbare gebouwen. Verder vormt de steenweg N730 met zijn lintbebouwing de westelijke rand van het plangebied. De noordrand en oostrand worden gevormd door de verspreid bebouwde straten van de kern Henis. De spoorlijn Luik-Tongeren-Hasselt ligt wat verder ten zuidoosten van het plangebied.

2229830000/beusenpe - plan-MER screening RUP Siegelsmarkt Tongeren p. 8

Figuur 3 indicatie plangebied op microschaal, bron NGI

Figuur 4 plangebied op luchtfoto, bron Agiv

2229830000/beusenpe - plan-MER screening RUP Siegelsmarkt Tongeren p. 9

Uit de luchtfoto van 2009 en plaatsbezoeken blijkt dat het bodemgebruik overwegend akkerbouw is. Enkele resten van hoogstamaanplantingen zijn terug te vinden in de zuidwestelijke hoek van het plangebied.

2.3.3 Ruimtelijk voorkomen en functioneren De bestaande toestand is opgenomen op een plan bij dit rapport. De ruimte van het plangebied en de onmiddellijke omgeving ervan vertonen enkele goed te onderscheiden onderdelen:

De randbebouwing

Bilzersteenweg Bilzersteenweg

Kellenstraat Bolleberg

2229830000/beusenpe - plan-MER screening RUP Siegelsmarkt Tongeren p. 10

Bodemweg Henisstraat

De bestaande sociale woonwijk

zicht van in Kellenstraat zicht van in Henisstraat

Het binnengebied

2229830000/beusenpe - plan-MER screening RUP Siegelsmarkt Tongeren p. 11

2.4 Verkeersonderzoeken

2.4.1 Onderzoek naar sluipverkeer In het kader van het RUP werd een bijkomend verkeersonderzoek uitgevoerd naar het aanwezig sluipverkeer, vooral op de Bodemweg. Een herkomst-bestemmingsonderzoek werd georganiseerd met volgende resultaten: • er is inderdaad veel sluipverkeer (procentueel gezien) dat van de Bodemweg gebruik maakt met bestemming buiten Nieuw Tongeren of Henis;

• er wordt veel onaangepast rijgedrag vastgesteld;

• als knelpunten worden steeds punten aangegeven gelegen buiten het plangebied (ring, stationsomgeving);

• voor het eerste deel van de Bodemweg zal een oplossing geboden worden door de nieuwe ontsluitingsweg van de wijk;

• voor het andere deel (bovenste deel) van de Bodemweg is geen “heiligmakende oplossing” mogelijk binnen het plangebied. Het volledig afsluiten van of instellen van éénrichtingsverkeer in de Bodemweg ter hoogte van de oude spoorwegzate (helemaal bovenaan) lost een aantal problemen op maar zorgt voor een niet gewenste scheiding tussen Henis en Nieuw-Tongeren gezien ook heel wat verplaatsingen tussen deze twee kernen gebeuren.

Besluiten: • de oplossing voor het sluipverkeer kan niet gebeuren binnen het projectgebied;

• de volledige afsluiting van de Bodemweg ter hoogte van de oude spoorwegzate wordt als overdreven maatregel beschouwd rekening houdend met de negatieve gevolgen;

• het instellen van éénrichtingsverkeer zal verder intern besproken worden en afgewogen worden door de stad Tongeren;

• de ontsluiting van de nieuwe woongelegenheden moet zo optimaal mogelijk georganiseerd worden en zich niet enten op het probleem van de huidige overlast in de Bodemweg. Dit wil zeggen: ontsluiting via de reeds bestaande toegangwegen en afwikkeling van het verkeer door een gepaste kruispuntoplossing ter hoogte van het kruispunt Bodemweg - nieuwe ontsluitingsweg bij voorkeur door een rotonde.

2229830000/beusenpe - plan-MER screening RUP Siegelsmarkt Tongeren p. 12

Vooral vanuit verkeersoogpunt werd dan ook geopteerd voor een ontsluitingsconcept met een volledig vrijliggende ontsluitingsweg voor het ziekenhuis en een gespreide ontsluiting voor de nieuwe woonwijk via de al bestaande en/of voorziene aansluitingen: op die manier blijft de nieuwe ontsluitingsweg vrij van extra belastende aansluitingen én ligt hij in een vrije bedding tussen de Bodemweg en het kruispunt met de Bilzersteenweg. Er is geen rechtstreekse aansluiting van de nieuwe woonwijk op deze ontsluitingsweg, de ontsluiting van de woonwijk gebeurt via de bestaande aantakkingen op de Bodemweg.

2.4.2 Nieuwe ontsluitingsweg

In het RUP is een nieuwe ontsluitingsweg voorzien tussen de Bilzersteenweg (ter hoogte van kruispunt met Nieuwe Steenweg) en de Molenweg. Deze ontsluitingsweg moet een betere bereikbaarheid verzekeren van het ziekenhuis Vesalius vanuit de grote omgeving van Bilzen. Momenteel moet deze verkeersstroom de Bilzersteenweg volgen tot aan de wallen, ofwel doorheen Henis of Nieuw-Tongeren een sluipweg volgen. De nieuwe ontsluitingsweg sluit aan op de bestaande Molenweg, die tot vlakbij het ziekenhuis doorloopt (kruispunt met Baverstraat). Het bestaande profiel daar is een tweebaansweg met bermen. De nieuwe ontsluitingsweg krijgt hetzelfde profiel. Een berm aan weerszijden is wel vereist, voor afwatering en veiligheid. Er wordt uitgegaan van een theoretische breedte van openbaar domein van 12m: 6m voor rijweg met kantstroken en 2x3m voor bermen. De twee kruispunten waar deze nieuwe weg begint en eindigt verdienen enige aandacht:

Kruispunt Bilzersteenweg Dit wordt in de toekomst een kruispunt met vier armen (Nieuwe Steenweg). De huidige verkeersintensiteiten zijn volgens tellingen 2 niet van die aard dat hier verkeersproblemen verwacht worden. Zo zal het kruispunt, afgaande op deze tellingen en op de richtlijnen voor de aanleg van kruispunten, makkelijk als een voorrangskruispunt of lichtengeregeld kruispunt kunnen aangelegd worden; een rotonde is hier volgens de huidige gegevens niet nodig. Enige aandacht is misschien vereist i.v.m. het linskafslaand verkeer dat van Bilzen komt en een eigen voorsorteerstrook moet krijgen. De breedte van het openbaar domein op deze plaats is voldoende om deze kruispuntaanleg mogelijk te maken. Enige aanpassing aan de best