Plan rozwoju wsi

Urz ąd Gminy Ł ącko

Łącko, lipiec 2007r. Plan rozwoju wsi Obidza

2

Spis tre ści 1. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI...... 5

1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE ...... 5 1.1.1. Lokalizacja...... 5 Demografia...... 7 Bezrobocie...... 8 Rolnictwo i Gospodarka...... 10 Infrastruktura na terenie gminy Ł ącko...... 10 Atrakcyjno ść turystyczna...... 11 Walory przyrodniczo krajobrazowe ...... 11 Kultura ...... 11 Zabytki ...... 13 Sport ...... 13 Turystyka ...... 14 1.1.2. Identyfikacja wyst ępuj ących problemów...... 14

2. ANALIZA ZASOBÓW WSI OBIDZA...... 16

2.1. INWENTARYZACJA ZASOBÓW WSI OBIDZA SŁU śĄ CA UJ ĘCIU STANU RZECZYWISTEGO ...... 19

3. OCENA MOCNYCH I SŁABYCH STRON WSI OBIDZA- ANALIZA SWOT...... 20

4. KOMPLEMENTARNO ŚĆ Z PROGRAMAMI / DZIAŁANIAMI/ DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI DOTYCZĄCYMI ROZWOJU WSI I REGIONU...... 23

4.1. ZGODNO ŚĆ Z NARODOWYM PLANEM ROZWOJU ...... 23 4.2. ZGODNO ŚĆ Z ZAŁO śENIAMI DO KRAJOWEGO PROGRAMU ROZWOJU WSI ...... 23 4.3. ZGODNO ŚĆ Z PROGRAMEM AKTYWACJI OBSZARÓW WIEJSKICH WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE 2000-2005 ...... 24 4.4. ZGODNO ŚĆ ZE STRATEGI Ą ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO ...... 24 4.5. ZGODNO ŚĆ ZE STRATEGI Ą ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA 2007- 2013 25 4.6. ZGODNO ŚĆ ZE STRATEGI Ą ROZWOJU POWIATU NOWOS ĄDECKIEGO ...... 26 4.7. ZGODNO ŚĆ Z PLANEM ROZWOJU LOKALNEGO GMINY ŁĄCKO ...... 27 4.8. ZGODNO ŚĆ ZE STRATEGI Ą ROZWOJU TURYSTYCZNEGO , R OLNICZEGO I GOSPODARCZEGO GMINY ŁĄCKO ...... 28 4.9. ZGODNO ŚĆ ZE ZINTEGROWANYM PROGRAMEM OPERACYJNYM ROZWOJU REGIONALNEGO 28 4.10. ZGODNO ŚĆ Z PLANEM ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO ...... 28

Plan rozwoju wsi Obidza

3

4.11. ZGODNO ŚĆ Z SEKTOROWYM PROGRAMEM OPERACYJNYM RESTRUKTURYZACJA I MODERNIZACJA SEKTORA śYWNO ŚCIOWEGO I ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH ...... 29 4.12. PODSUMOWANIE ...... 30

5. ZAŁO śENIA PLANU ROZWOJU WSI OBIDZA ...... 31

6. KIERUNKI ROZWOJU MIEJSCOWO ŚCI OBIDZA - CELE STRATEGICZNE...... 33

7. KIERUNKI ROZWOJU MIEJSCOWO ŚCI OBIDZA - CELE OPERACYJNE ...... 34

8. KIERUNKI ROZWOJU MIEJSCOWO ŚCI OBIDZA - ZADANIA REALIZACYJNE ...... 36

9. KATALOG ZADA Ń REALIZACYJNYCH...... 37

KOLEJNO ŚĆ REALIZOWANYCH INWESTYCJI USTALONA NA ZEBRANIU WIEJSKIM PRZEZ MIESZKA ŃCÓW WSI OBIDZA: ...... 39

10. OCZEKIWANE REZULTATY PLANU ROZWOJU WSI OBIDZA...... 40

11. SYSTEM WDRA śANIA, SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ ...... 42

11.1. SYSTEM MONITOROWANIA PLANU ROZWOJU WSI OBIDZA ...... 42 11.2. SPOSÓB ZARZ ĄDZANIA PLANEM ROZWOJU WSI OBIDZA ...... 43

12. WYKORZYSTANE MATERIAŁY...... 44

Znaczne obszary na teranie Polski zagro Ŝone s ą zjawiskami trwałej marginalizacji. Najbardziej zagro Ŝone s ą obszary wiejskie, gdzie słabo rozwini ęta infrastruktura techniczna i społeczna wsi stanowi jedn ą z najpowa Ŝniejszych barier zrównowa Ŝonego rozwoju oraz rozwoju ró Ŝnych form działalno ści pozarolniczej. Prowadzi to do zmniejszenia atrakcyjno ści gospodarczej i inwestycyjnej obszarów wiejskich, a to z kolei prowadzi do dalszego pogł ębiania dysproporcji pomi ędzy terenami wiejskimi i miejskimi. Nie tylko braki w infrastrukturze technicznej, ale tak Ŝe nieodpowiednie zaspokojenie potrzeb edukacyjnych i kulturalnych mieszka ńców wsi powoduj ą, Ŝe Ŝycie na wsi staje si ę coraz mniej atrakcyjne.

Aby przeciwdziała ć tej sytuacji nale Ŝy rozpocz ąć ła ńcuch zmian, pocz ąwszy od miejsca zamieszkania i najbli Ŝszego otoczenia. Zmiany te musz ą dotyka ć wszystkich sfer Ŝycia: poprawy infrastruktury technicznej, sposobów działalno ści gospodarczej, zagospodarowania przestrzeniu publicznej, bezpieczeństwa, komunikacji, zaspokojenia potrzeb duchowych i estetycznych.

Plan rozwoju wsi Obidza

4

Wszystkie te ogniwa składaj ą si ę na zadowolenie mieszka ńców z Ŝycia na wsi, zaanga Ŝowanie w rozwój gospodarczy i ekonomiczny wsi. Poni Ŝsze opracowanie przedstawia Plan odnowy wsi Obidza. Zawiera wizj ę rozwoju wsi oraz ustalenie priorytetów rozwojowych, celów i projektów. Efekty odnowy wsi mo Ŝna obserwowa ć na ró Ŝnych poziomach: w sferze gospodarczej, ekonomicznej, społecznej.

Plan rozwoju wsi Obidza

5

1. Charakterystyka obecnej sytuacji

1.1. Podstawowe informacje

1.1.1. Lokalizacja

Miejscowo ść Obidza jest jedn ą z 16 sołectw Gminy Ł ącko. Gmina Ł ącko administracyjnie nale Ŝy do województwa małopolskiego, powiatu nowos ądeckiego. Graniczy z 6 gminami: Podegrodzie i Stary S ącz nale Ŝą cymi do powiatu nowos ądeckiego, Łukowica i Kamienica z powiatu Limanowa oraz Szczawnica i Kro ścienko z powiatu Nowy Targ. Gmina zajmuje 133 km 2, w 16 wsiach mieszka obecnie 15 137 osób i jest to 7,5% ogółu populacji powiatu. Wi ększ ą grup ę stanowi ą m ęŜ czy źni (7 388 osób), co przedstawia statystyczn ą relacj ę 98 kobiet na 100 m ęŜ czyzn. Średnia g ęsto ść zaludnienia wynosi 110 osób na km 2. W obecnej formie powstała w 1973 r., a swoim zasięgiem obejmuje 16 wsi, z centralnie poło Ŝon ą du Ŝą wsi ą Ł ącko o charakterze miasteczka. Sołectwa w gminie Ł ącko to: , Czarny Potok, Czerniec, , , , Łazy Brzy ńskie, Łącko, Maszkowice, Obidza , Szczere Ŝ, , , Zabrze Ŝ, Zagorzyn i Zarzecze. Gmina Ł ącko znajduje si ę na terenie powiatu nowos ądeckiego (województwo małopolskie), na kraw ędzi Beskidu Wyspowego i Beskidu S ądeckiego nad zlewem rzek Dunajec i Czarna Woda na wys. 350-400 m n.p.m. Ł ącko jest gmin ą wiejsk ą Nale Ŝy do najbardziej malowniczych miejsc na S ądecczy źnie, które przyci ąga swoim niepowtarzalnym urokiem. Obszar gminy jest silnie pofałdowany, najwy Ŝsze wzniesienia to Mody ń, wysoko ści 1028 n.p.m oraz Dzwonkówka 982 n.p.m i Koziarz 945 n.p.m .

Plan rozwoju wsi Obidza

6

Niew ątpliwym atutem gminy jest niezdegradowane środowisko naturalne sprzyjaj ące rozwojowi ekologicznego rolnictwa oraz bazy turystyczno-wypoczynkowej. Charakterystycznym elementem tutejszego krajobrazu s ą sady. W gminie kultywowane są stare tradycje sadownicze. Sady ł ąckie s ą najstarszymi sadami w województwie.

Obidza to miejscowo ść o krajobrazie górskim, mocno zalesionym. Obidza nale Ŝy do wsi, o której mo Ŝna powiedzie ć ekologiczna. Lasy pełne s ą jagód i grzybów, a potoki płyn ą nieuregulowanym korytem. W przysiółku Majdan potok utworzył pi ękny wodospad, który stanowi atrakcj ę turystyczn ą. Jest tu te Ŝ źródełko wody siarczanej, która w przyszło ści mo Ŝe mie ć wła ściwo ści lecznicze. Spaceruj ąc po Obidzy natrafiamy na urokliwe miejsca, kr ęte ście Ŝki, szemrz ące strumyki. Id ąc od Jazowska po przej ściu 6 -7 km dochodzimy do Przysłopu - miejsca walk partyzanckich. Tam znajduje si ę urocza kapliczka, w której co roku 3 maja odprawiana jest "Msza Partyzancka", za ś stamt ąd dochodzimy do Szlaku Papieskiego. Obidza graniczy z Jazowskiem, Brzyn ą, Łazami Brzy ńskimi, TyImanow ą, Kro ścienkiem, Szczawnic ą. Sołectwo Obidza jest odr ębn ą parafi ą z własnym pi ęknym ko ściołem.

1.1.2. Prezentacja Gminy Ł ącko i wsi Obidza

Plan rozwoju wsi Obidza

7

Gmina posiada sie ć dróg umo Ŝliwiaj ącą komunikacj ę ze wszystkich jej miejscowo ściami w kierunku Kro ścienka, Szczawnicy, Starego i Nowego S ącza. Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka nr 969 do Nowego S ącza i Nowego Targu oraz droga wojewódzka nr 968 do Mszany. Stan dróg, w zwi ązku z rosn ącym wska źnikiem motoryzacji, przestaje odpowiada ć obecnym potrzebom komunikacyjnym mieszka ńców. Najpilniejsze potrzeby w tym zakresie dotycz ą m.in. opracowania koncepcji funkcjonalno-przestrzennej rozwoju sieci drogowej, ograniczenia kolizyjno ści skrzy Ŝowa ń, podniesienia bezpiecze ństwa ruchu pieszych, budowy i modernizacji dróg.

Demografia

Gmina Ł ącko jest zamieszkała przez 15 112 mieszka ńców. Ludno ść w wieku poprodukcyjnym stanowi 13,4% ogółu mieszka ńców. W wieku produkcyjnym 57%. Na dzie ń 31.12.2004r. miejscowo ść Obidza liczy 1476 mieszka ńców. Ludno ść Obidzy stanowi ok. 9,8% ogółu ludno ści Gminy. Zarówno na terenie Gminy Ł ącko, jak i miejscowo ści Obidza notuje si ę dodatni przyrost naturalny.

Liczba stałych mieszka ńców (stan na 26. 08. 2005 r.) w poszczególnych wsiach przedstawia si ę nast ępuj ąco (zabudowa rozproszona, domki jednorodzinne):

L.p. Sołectwo Liczba mieszka ńców 1 Brzyna 690 2 Czarny Potok 598 3 Czerniec 675 4 Jazowsko 1 491 5 Kadcza 960 6 Kicznia 768 7 Łazy Brzy ńskie 472 8 Łącko 2 832 9 Maszkowice 1 047 10 Obidza 1 476 11 Szczere Ŝ 489 12 Wola Piskulina 426 13 Wola Kosnowa 693 14 Zabrze Ŝ 1115 15 Zagorzyn 877 16 Zarzecze 503 Razem 15 112

Plan rozwoju wsi Obidza

8

Ludno ść Gminy Ł ącko, w g Sołectw, 2005r. 4,6% 7,4% 5,8% 3,3% 4,0% 4,5% 4,6% 9,9% 2,8% 6,4% 3,2% 5,1% 9,8% 3,1% 6,9% 18,7%

Brzyna Czarny Potok Czerniec Jazow sko Kadcza Kicznia Łazy Brzy ńskie Łącko Maszkow ice Obidza Szczere Ŝ Wola Piskulina Wola Kosnow a Zabrze Ŝ Zagorzyn Zarzecze

Bezrobocie

Bezrobocie b ędące w znacznej mierze wynikiem ograniczonej poda Ŝy miejsc pracy w województwie Małopolskim jest najni Ŝsze w całym kraju (stopa bezrobocia 13,6 przy średniej krajowej 17,6), nie mniej jednak gmina Ł ącko i szerzej rozumiany powiat nowos ądecki maj ą najgorsze wska źniki bezrobocia w odniesieniu całego województwa. W III kwartale 2005 stopa bezrobocia obliczona dla powiatu nowos ądeckiego wynosiła 26,1 i nale Ŝała do jednych z wy Ŝszych w kraju. W ostatnich czterech latach zaobserwowa ć mo Ŝna trend spadkowy liczby bezrobotnych na terenie Gminy. W III kwartale 2005r. w gminie bez pracy pozostawało 1 381 osób.

Bezrobocie w Gminie Ł ącko i powiecie nowos ądeckim

Gmina 1996 r. 1997 r. 1998 r. 1999 r. 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r.

Łącko 1 321 1 083 1 104 1 372 1 471 1 647 1 589 1 632 1 467 powiat nowos ądecki 14 098 11 940 12 001 15 395 17 414 20 511 19 995 19 803 19 315

Plan rozwoju wsi Obidza

9

Bezrobocie w Gminie Ł ącko i na terenie powiatu now os ądeckiego

25 000

20 000

15 000

10 000

5 000 Liczbabezrobotnych

0 1996 r. 1997 r. 1998 r. 1999 r. 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. Rok

Łącko pow iat now os ądecki

Według danych z grudnia 2004 r. bezrobocie w powiecie s ądeckim było do ść wysokie i si ęgało 29,1%., przy stopie bezrobocia w Małopolsce 15,0%. Na koniec 2004 w Gminie Łącko zarejestrowanych było 1 467 bezrobotnych, w tym – 772 kobiety, a tylko 250 osób pobierało zasiłek. W śród bezrobotnych dominuj ą ludzie młodzi o zerowym sta Ŝu pracy, z wykształceniem zasadniczym zawodowym. O trudnym wychodzeniu z bezrobocia świadczy najwi ększy udział bezrobotnych od ponad 24 miesi ęcy. Niska jest liczba umów absolwenckich, rozpocz ętych sta Ŝy, podj ętych szkole ń. Stopa bezrobocia na terenie województwa małopolskiego i powiatu nowos ądeckiego wrzesie ń 2005r. – luty 2006r.: miesi ąc Stopa bezrobocia na Stopa bezrobocia na Ró Ŝnica [%] terenie powiatu terenie województwa nowos ądeckiego [%] małopolskiego [%] Wrzesie ń 2005r. 26,1 13,6 12,5 Pa ździernik 2005r. 25,9 13,4 12,5 Listopad 2005r. 25,7 13,5 12,2 Grudzie ń 2005r. 26,4 13,8 12,6 Stycze ń 2006r. 26,7 14,1 12,6 Luty 2006r. 26,6 14,1 12,5 Źródło: Urz ąd Statystyczny Kraków

Stpa bezrobocia pow . nowos ądecki i w oj. małopolskie

30

20 [%] 10 Stopa bezrobocia bezrobocia Stopa 0 IX.2005r. X.2005r. XI.2005r. XII.2005r. I.2006r. II.2006r. półrocze: IX 2005 -II 2006

Stopa bezrobocia na terenie w ojew ództw a małopolskiego [%] Stopa bezrobocia na terenie pow iatu now os ądeckiego [%]

Plan rozwoju wsi Obidza

10

Wśród bezrobotnych dominuj ą ludzie młodzi o zerowym sta Ŝu pracy, z wykształceniem zasadniczym zawodowym. O trudnym wychodzeniu z bezrobocia świadczy najwi ększy udział bezrobotnych od ponad 24 miesi ęcy. Niska jest liczba umów absolwenckich, rozpocz ętych sta Ŝy, podj ętych szkole ń. Rolnictwo i Gospodarka

Podstawowym zaj ęciem mieszka ńców wsi Obidza, jak i całej Gminy jest rolnictwo, a w szczególno ści uprawy sadownicze. 26,6% ogółu u Ŝytków przypada na grunty orne, najwi ęcej, bo a Ŝ 44,5% to powierzchnia lasów i gruntów le śnych. Wśród u Ŝytków rolnych przewa Ŝaj ą gleby V i VI klasy bonitacyjnej (62%). Du Ŝy jest równie Ŝ udział gleb bardziej urodzajnych, tj. klasy IV, z enklawami klasy III i II (38%). W miejscowo ści Obidza wyst ępuje dwuzawodowo ść wła ścicieli gospodarstw rolnych, co maskuje znaczenie tej bran Ŝy w strukturze zatrudnienia mieszka ńców. Na terenie Obidzy jest 270 gospodarstw. Dominuj ą gospodarstwa rolne 1-3ha. Wśród zwierz ąt gospodarskich dominuje bydło: mleczne i mi ęsne, nast ępnie trzoda chlewna, konie i owce. Drób ma znaczenie głównie w chowie przyzagrodowym. Wie ś Obidza nie posiada znacz ącego przemysłu wytwórczego czy te Ŝ przetwórczego. Z tereniu wsi Obidza zarejestrowanych jest 26 podmiotów gospodarczych. Rodzaje bran Ŝ działalno ści gospodarczej w miejscowo ści Obidza w 2005r. Bran Ŝa Liczba podmiotów w 2005

Zakłady remontowo-budowlane 6 Hurtownie i sklepy 4 Stolarstwo 5 Usługi 5 Inne 6 Razem 26 Źródło: Zestawienie na podstawie Wpisu do Ewidencji Działalno ści Gospodarczej, Gm. Ł ącko,

Miejscowo ść Obidza posiada atuty z punktu widzenia rozwoju turystyki i rekreacji. Przes ądza o tym bogactwo krajobrazu i środowiska naturalnego Sudetów. Rozwój ten mo Ŝe spełnia ć rol ę czynnika wzrostu i pełni ć funkcj ę instrumentu wspomagaj ącego restrukturyzacj ę i przemiany społeczno-gospodarcze. Turystyka wywołuje równie Ŝ zmiany wtórne struktury bran Ŝowej poprzez pobudzenie rozwoju usług i handlu.

Infrastruktura na terenie gminy Ł ącko

Sie ć drogow ą na terenie miejscowo ści Obidza stanowi droga powiatowa nr.25353 pomi ędzy Jazowskiem, a Obidz ą, oraz drogi gminne. Stan dróg, w zwi ązku z rosn ącym wska źnikiem motoryzacji, przestaje odpowiada ć obecnym potrzebom komunikacyjnym mieszka ńców. Najpilniejsze potrzeby w tym zakresie dotycz ą m.in. opracowania koncepcji funkcjonalno- przestrzennej rozwoju sieci drogowej, podniesienia bezpiecze ństwa ruchu pieszych, budowy i modernizacji dróg. Wywóz śmieci odbywa si ę na mocy podpisanych umów z firm ą MPOL, która wywozi je na wysypisko poza terenem gminy.

Plan rozwoju wsi Obidza

11

Wie ś Obidza nie posiada wodoci ągu, kanalizacji i podobnie jak cała gmina nie jest zgazyfikowana. Wie ś jest obj ęta sieci ą telekomunikacyjn ą.

Atrakcyjno ść turystyczna

Na terenie wsi Obidza jest wiele obiektów zabytkowych: 1. Zagroda nr.19, drew. 2. Zagroda nr.22, drew., wł. Nadle śnictwa 3. Budynek mieszkalny nr.86,drew. 4. Budynek mieszkalny nr.89, drew. 5. Budynek mieszkalny nr. 120, drew. 6. Zagroda nr.122, drew. 7. Budynek mieszkalny nr.160, drew. 8. Budynek mieszkalny nr.184, drew. 9. Budynek mieszkalny nr.190, drew. 10. Budynek mieszkalny nr.196,drew. 11. Zagroda nr.197, drew. 12. Zagroda nr.199, drew. 13. Zagroda nr.210, drew. 14. Budynek mieszkalny nr.257, drew. 15. Budynek mieszkalny nr.269, drew. 16. Budynek mieszkalny nr.289, drew. 17. Zagroda nr.305, drew. 18. Budynek mieszkalny nr.307, drew. 19. Kapliczka, mur, 4 ćw.XIX w., obok zabudowa ń nr.99

Warto równie Ŝ zobaczy ć inne zabytki le Ŝą ce na terenie Gminy Ł ącko: • W Maszkowicach obelisk na górze Zyndrama, a w Czarnym Potoku wybudowany z drzewa modrzewiowego ko ściół parafia