EXILS Pressbook
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
EXILS RE ŻYSERIA TONY GATLIF W KINACH OD 10 CZERWCA 2005 DYSTRYBUCJA W POLSCE ul. Zamenhofa 1, 00-153 Warszawa tel.: (+4822) 536 92 00, fax: (+4822) 635 20 01 e-mail: [email protected] http://www.gutekfilm.pl re żyseria Tony Gatlif scenariusz Tony Gatlif zdj ęcia Céline Bozon muzyka Tony Gatlif Delphine Mantoulet monta ż Monique Dartonne dźwi ęk Philippe Welsh scenografia Brigitte Brassart wyst ępuj ą Romain Duris Zano Lubna Azabal Naïma Leïla Makhlouf Leïla Habib Cheik Habib Zouhir Gacem Saïd producent Tony Gatlif kierownik produkcji Laurent Dusothoit film wyprodukowany przez Princes Films przy wsparciu Pyramide Productions Cofimage 15 Canal+ TPS Cinéma TV5 Monde Nikkatsu Corporation Naïve nagrody MFF Cannes 2004 – nagroda za re żyseri ę Francja rok produkcji: 2004 czas trwania: 103 minut kolor – Dolby SRD – 1:1,85 Pewnego dnia Zano składa swojej ukochanej Naïmie szalon ą propozycj ę – wspólny wyjazd do Algieru. Czeka ich niezwykła podró ż przez Francj ę i Hiszpani ę do ojczyzny, któr ą ich rodzice musieli opu ści ć dawno temu. Zagubiona po śród pułapek emigracyjnego życia para bohaterów bez wahania wyrusza w drog ę, a ich jedyny baga ż stanowi muzyka. Nim podejm ą decyzj ę o przekroczeniu Atlantyku, zachły śni ęci wolno ści ą poddaj ą si ę zmysłowej atmosferze Andaluzji. W krainie przypadkowych spotka ń, gło śnego techno i muzyki flamenco Zano i Naïma cofaj ą si ę w czasie do chwil wygnania. Z nadziej ą, że na ko ńcu podró ży uda im si ę dowiedzie ć czego ś o sobie i znale źć swoje miejsce w świecie. Za re żyseri ę Exils Tony Gatlif otrzymał nagrod ę na festiwalu w Cannes w 2004 roku. KOMENTARZ RE ŻYSERA „Ci, którzy nas opu ścili, zawsze do nas wracaj ą”. Film nie powstał dlatego, że po prostu przyszedł mi do głowy jaki ś pomysł. Pragn ąłem pokaza ć w nim swoje własne rany. Powrót do Algierii, kraju mojego dzieci ństwa, zaj ął mi 43 lata. A to 4500 mil w drodze, poci ągiem, samochodem, statkiem, czy po prostu piechot ą. Twarz ą w twarz z rzeczywisto ści ą W przypadku Exils , musiałem zbli żyć si ę do materii tak bardzo, jak tylko si ę dało. Mam na my śli ka żdą materi ę: ludzk ą, zwierz ęcą, mineraln ą czy ro ślinn ą. Chciałem pokaza ć fizyczn ą zmysłowo ść bohaterów, to jak zgł ębiaj ą swoje ciała, jak ich ciała od siebie uciekaj ą. Ciała tylko mu śni ęte i ciała ciasno ze sob ą splecione. Ciała spi ęte i lubie żne, spocone, obna żaj ące si ę poprzez skór ę i blizny. Poprzez pełne przestrzeni, precyzyjne kadry chciałem odda ć rzeczywisto ść , pokaza ć paryskie autostrady widziane z dachów blokowisk albo algierski cmentarz, czy główny plac w Sewilli o wschodzie sło ńca. „Jestem obca wsz ędzie, gdzie pójd ę” (Naïma) Nielegalni emigranci z Afryki, Maroku i Algierii mieszkaj ący w slumsach na obrze żach Almerii podczas zdj ęć dzielili si ę z ekip ą swoimi do świadczeniami. W trakcie kr ęcenia filmu w Sewilli dowiedzieli śmy si ę te ż o trz ęsieniu ziemi w Algierii. Moja dzielnica, szkoła, nadmorska pla ża, przy której w dzieci ństwie pływałem – wszystko znikn ęło w jednej chwili. Zupełny chaos. Opowie ść o dziadku Zano to hołd zło żony mojemu pierwszemu szkolnemu nauczycielowi – humani ście, dzi ęki któremu pokochałem filmy. Muzyka: od elektroniki po flamenco „Muzyka to moja religia” (Zano) Muzyka stanowi cz ęść podró ży bohaterów. Teksty piosenek brzmi ą jak kontynuacje dialogów, a d źwi ęki lecz ą zranione dusze. Muzyka pod ąż a swoj ą własn ą ście żką, ale równie ż towarzyszy Zano i Naïmie w podró ży do korzeni. Muzyk ę wprowadza wpierw Zano w postaci elektronicznych d źwi ęków, których słucha bardzo gło śno zbli żaj ąc uszy do gło śników. W Andaluzji muzyka zaczyna przypomina ć flamenco śpiewane przez Macanit ę. Bohaterowie udaj ą si ę z młodymi Cyganami z biednego osiedla Tres Mil Viviendas do legendarnego klubu Carboneria w Sewilli. Tam, gdzie młodzie ż z całego świata gromadzi si ę pó źną noc ą, by upija ć si ę ogniem flamenco wszyscy poddaj ą si ę szale ństwu. Sufizm Północna Afryka to kraina wielkiej duchowo ści, gdzie stare wierzenia i zwyczaje okre ślaj ą stosunek do niewidzialnego, transcendentalnego świata czarów. Wszech świat zamieszkuj ą duchy, które mo żemy albo udomowi ć, albo obłaskawi ć poprzez składanie ofiar i okazywanie szacunku. Braterstwo Sufi zajmuje si ę światem duchowym, ale tak że terapi ą, bowiem odprawia rytuały lecznicze polegaj ące na uzdrawianiu stosunków pomi ędzy tajemnymi bytami i lud źmi przez nie op ętanymi. Trans to najbardziej spektakularny element rytuałów: człowiek mo że uciec od siebie zyskuj ąc tak wiele siły, by pokona ć swe zahamowania, lęki i frustracje. W filmie scena transu oparta jest na prawdziwej ceremonii. Muzycy wybijaj ą rytm spoza świata Zachodu, a Zano i Naïma poznaj ą odmienny stan świadomo ści. SYLWETKA TWÓRCY Tony Gatlif Tony Gatlif, urodzony w Algierze 10 wrze śnia 1948 roku, opu ścił Algieri ę wraz z fal ą uchod źców na pocz ątku lat 60-tych. W szkole odkrył kino – jego nauczyciel kupił szesnastomilimetrowy projektor i co tydzie ń pokazywał klasie filmy, o których pó źniej dyskutowano na lekcjach. „Ogl ądali śmy filmy Jeana Vigo, Johna Forda, Chaplina... Na mojej pustyni pojawiła si ę kinematografia – tak wła śnie si ę o niej dowiedziałem”. Kiedy przybył do Francji nie miał grosza przy duszy, wi ęc jako dziecko ulicy, któremu nieobcy był konflikt z prawem wkrótce posmakował życia w domach poprawczych. W dzie ń znajdował schronienie w kinach, gdzie mógł si ę przespa ć. Pewnego wieczoru 1966 roku postanowił pozna ć swojego idola, aktora Michela Simon, który wyst ępował wtedy w sztuce René de Obaldii „Wiatr w gał ęziach sasafrasu”. Po przedstawieniu Tony wkradł si ę do garderoby aktora, a Simon napisał mu list rekomendacyjny. Gatlifowi udało si ę zapisa ć do szkoły aktorskiej. Pi ęć lat pó źniej wyst ąpił na scenie francuskiego teatru narodowego Théâtre National Populaire w sztuce wg Edwarda Bonda w re żyserii Claude’a Régy. Wtedy wła śnie Tony napisał swój pierwszy scenariusz, La Rage Au Poing , oparty na wspomnieniach z domów poprawczych. W 1975 wyre żyserował swój pierwszy film pełnometra żowy La Tête en ruine , który nigdy si ę nie doczekał premiery we Francji. Trzy lata pó źniej nakr ęcił La Terre au ventre , film opowiadaj ący o Francuzce mieszkaj ącej z córkami w Algierii podczas algierskiej wojny narodowo-wyzwole ńczej. „Byłem wtedy pod wra żeniem opowiadania Andreasa Baadera i miałem je w pami ęci przez cały czas kr ęcenia filmu o algierskiej rewolucji” wspomina Gatlif. W 1981 re żyser wyjechał do Hiszpanii, by nakr ęci ć Corre, gitano , gdzie wyst ąpili mi ędzy innymi Cyganie z Granady i Sewilli. Ten film równie ż nigdy si ę nie ukazał we Francji. „To był pierwszy film pokazuj ący warunki, w jakich żyj ą Cyganie”. Dopiero dzi ęki obrazowi Les Princes świat zwrócił uwag ę na Tony’ego Gatlifa. Ten wysoko oceniany przez krytyków obraz opowiada w o sytuacji Cyganów, którzy postanowili osi ąść na przedmie ściach Pary ża. Gatlif chciał, by film wywoływał silne emocje. Podczas pracy nad nim re żyser spotkał Gérarda Lebovici, który został jednym z jego najwierniejszych przyjaciół i współpracowników. „Pod koniec projekcji Gérard powiedział mi, że b ędzie mu potwornie przykro, je śli nie pozwol ę mu zadba ć o powodzenie filmu. Nast ępnie pokazał go Guy’owi Deborda, przywódcy ruchu sytuacjonistów, ten za ś wymy ślił slogany typu „Ksi ążę ta (Les Princes) to nie zdrajcy”, którymi plakatowali śmy ulice Pary ża”. Niedługo pó źniej Lebovici zaprezentował Gatlifowi projekt filmu o Jacques’u Mesrine, ale Gatlif odrzucił propozycj ę. Lebovici wi ęc, jako producent, dał mu zupełnie woln ą ręke, co Gatlif natychmiast wykorzystał kr ęcąc film oparty na własnym scenariuszu Rue du depart . Przedstawiono tam histori ę nastolatki, która ucieka z domu w poszukiwaniu poczucia bezpiecze ństwa. Kolejnym filmem - Pleure pas my love - udowodnił, że Gatlifa interesuj ą nie tylko postacie z marginesu społecznego, jak uwa żali jego najwi ęksi krytycy, a potem nakr ęcił społeczn ą komedi ę Gaspard i Robinson poruszaj ącą problem bezrobocia. W 1992 Tony Gatlif rozpocz ął prac ę nad filmem Latcho Drom , prawdziwym hołdem dla cyga ńskiej muzyki. Wraz z niewielk ą ekip ą Gatlif przez rok pod ąż a muzycznymi ście żkami Cyganów od Rad żastanu przez Andaluzj ę po Egipt, Turcj ę, Rumuni ę, W ęgry i Francj ę. Film zebrał bardzo dobre recenzje na festiwalu w Cannes, gdzie pokazywano go w ramach przegl ądu Un Certain Regard. Kolejny obraz re żysera, Mondo powstał pod wpływem spotkania Tony’ego z pisarzem Jean-Marie G. Le Clezio. Opowiada histori ę osieroconego dziesi ęcioletniego dziecka, które pewnego dnia l ąduje w Nicei. W 1997 Tony kr ęci Gadjo Dilo – portet młodego „Gadjo”, czyli „obcego” w j ęzyku Romów - który przybywa do cyga ńskiej wioski w Rumunii w poszukiwaniu tajemniczej pie śniarki. Film odniósł ogromny sukces we Francji i za granic ą. Rok pó źniej Gatlif znów zaanga żował dwoje aktorów z Gadjo Dilo – Romaine’a Durisa i Ron ę Hartner – w lewicowym obrazie Je suis ne d’une cigogne . W 2000 gwiazda flamenco Antonio Canales debiutuje w Vengo Gatlifa, opowie ści o dwóch konkuruj ących ze sob ą andaluzyjskich rodzinach. To z kolei hołd re żysera dla muzyki flamenco i dla Andaluzji: „Chciałem, by film był pie śni ą pochwaln ą dla wybrze ża Morza Śródziemnego”. Rok pó źniej we wschodniej Francji Gatlif nakr ęcił Swing , w którym spotyka si ę dwóch małych chłopców – Max, który pragnie zosta ć wielkim gitarzyst ą „jak Django Reinhardt” i Swing, który jest Cyganem.