Litsea Glutinosa (Lour.) C.B
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ --------------***--------------- Ạ T NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ HOẠT TÍNH SINH HỌC LOÀI BỜI LỜI NHỚT LITSEA GLUTINOSA (LOUR.) C.B. ROB. HỌ LONG NÃO (LAURACEAE) VÀ LOÀI NHÃN DÊ (LEPISANTHES RUBIGINOSA (ROXB.) LEENH.) HỌ BỒ HÒN (SAPINDACEAE) CỦA VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾ SĨ ÓA ỌC Hà Nội, 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ --------------.***--------------- Ạ T NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ HOẠT TÍNH SINH HỌC LOÀI BỜI LỜI NHỚT (LITSEA GLUTINOSA) HỌ LONG NÃO (LAURACEAE) VÀ LOÀI NHÃN DÊ (LEPISANTHES RUBIGINOSA (ROXB.) LEENH.) HỌ BỒ HÒN (SAPINDACEAE) CỦA VIỆT NAM Chuyên ngành: Hóa hữu cơ Mã số: 62.44.01.14 LUẬN ÁN TIẾ SĨ ÓA ỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: S TS T Ầ V SU TS T Ầ T T O Hà Nội, 2018 LỜ CA ĐOA Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nào khác. Hà nội, ngày tháng năm 2018 Tác giả luận án m T n i LỜI C M N Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến GS.TSKH. Trần Văn Sung và TS. Trần Thị Phương Thảo những người thầy đã giao đề tài, tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian làm luận án. Tôi xin cảm ơn tới Tập thể cán bộ khoa học Phòng Tổng hợp Hữu cơ – Viện Hoá học – Viện Hàn lâm KH và CN Việt Nam đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo các Phòng Ban chức năng của Viện Hóa học và Học viện Khoa học và Công nghệ -Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã tạo mọi điều kiện thuận lợi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án. Tôi cũng xin được cảm ơn các cán bộ kĩ thuật phòng phổ IR, phổ NMR và phổ MS – Viện Hoá học đã thực hiện đo các loại phổ giúp tôi. Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến những người thân trong gia đình và bạn bè đã động viên giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tác giả Phạm Thị Ninh ii MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ................................................................................................................ i M c l c ...................................................................................................................... iii Danh m c các ký hiệu, chữ viết tắt ............................................................................ vi Danh m c các bảng ................................................................................................... vii Danh m c các hình .................................................................................................. viii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 C 1 TỔNG QUAN ..................................................................................... 2 1 1 Đặc đ ểm thực vật, thành phần hóa học và ho t tính sinh học một số loài thực vật thuộc chi Bời lời (Litsea Lam.) ........................................................... 2 1.1.1. Giới thiệu về chi Bời lời (Litsea Lam.) ........................................................ 2 1.1.1.1. Phân loại và đặc điểm thực vật .............................................................. 2 1.1.1.2. Phân bố .................................................................................................. 2 1.1.1.3. Ứng d ng trong y học cổ truyền và giá trị sử d ng của một số loài thuộc chi ời lời .......................................................................................... 4 1 1 2 Thành ph n ho học của c c loài thuộc chi ời lời ...................................... 4 1.1.2.1. Các alkaloid ........................................................................................... 5 1 1 2 2 c utanoli và ut nolacton ........................................................... 7 1.1.2.3. Các terpen .............................................................................................. 9 1.1.2.4. Các flavonoid (247-286) ..................................................................... 12 1.1.2.5. Các amide (287-296) ........................................................................... 13 1.1.2.6. Các lignan(297-331) ............................................................................ 14 1 1 2 7 c lớp chất h c 332-407) ............................................................... 16 1.1.2.8. Tinh d u chi Bời lời ............................................................................. 18 1.1.3. Hoạt tính sinh học ....................................................................................... 19 1 1 3 1 Hoạt t nh chống ung thư ...................................................................... 19 1 1 3 2 Hoạt t nh h ng vi m .......................................................................... 20 1.1.3.3. Hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định ................................................ 21 1.1.3.4. Hoạt tính chống oxy hóa ..................................................................... 22 1.1.3.5. Hoạt tính chống tiểu đường ................................................................. 23 1.1.3.6. Hoạt tính bảo vệ tim mạch .................................................................. 24 1.1.3.7. Hoạt tính bảo vệ gan ............................................................................ 24 1 1 3 8 c hoạt t nh sinh học h c ................................................................. 25 1.1.4. Loài Bời lời nhớt (Litsea glutinosa (Lour.) C. B. Rob.) ............................. 25 1.1.4.1. Tình hình nghiên cứu về loài Bời lời nhớt (L. glutinosa) trên thế giới ..... 26 iii 1.1.4.2. Tình hình nghiên cứu về loài Bời lời nhớt (Litsea glutinosa (Lour.) C. B. Rob.) ở Việt Nam ....................................................................... 31 1 2 Đặc điểm thực vật, thành phần hóa học và ho t tính sinh học một số loài thực vật thuộc c ó k ơ (Lepisanthes Blume.) ........................................ 31 1.2.1. Giới thiệu về chi Gió hơi .......................................................................... 31 1.2.1.1. Phân loại và đặc điểm thực vật ............................................................ 31 1.2.1.2. Phân bố ................................................................................................ 32 1.2.1.3. Ứng d ng trong y học cổ truyền và giá trị sử d ng của một số loài thuộc chi Gió hơi (Lepisanthes Blume.). ................................................ 34 1 2 2 Thành ph n ho học của một số loài thuộc chi Gió hơi ........................... 34 1.2.3. Hoạt tính sinh học của các loài thuộc chi Gió hơi .................................... 36 1.2.3.1. Hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định ................................................ 36 1.2.3.2. Hoạt tính chống oxy hóa ..................................................................... 36 1.2.3.3. Hoạt t nh gây độc tế bào ...................................................................... 36 1.2.4. Giới thiệu về loài Nhãn dê (Lepisanthes rubiginosa (Roxb.) Leenh) và ứng d ng........................................................................................................... 37 1.2.4.1. Tình hình nghiên cứu về loài Nhãn dê (L. rubiginosa) trên thế giới ........ 38 1.2.4.2. Tình hình nghiên cứu về loài Nhãn dê (L. rubiginosa) ở Việt Nam ....... 39 C 2: THỰC NGHIỆM ............................................................................. 40 2.1. Hóa chất và thiết b nghiên cứu ...................................................................... 40 2.1.1. Hóa chất .................................................................................................. 40 2.1.2. Thiết bị nghiên cứu ................................................................................. 40 2.2. Mẫu thực vật ..................................................................................................... 40 2 3 ương p áp ng ên cứu ................................................................................. 41 2 3 1 Phương ph p chiết tách .......................................................................... 41 2.3.2. Phương ph p x c định cấu trúc .............................................................. 42 2 3 3 Phương ph p thử hoạt tính sinh học ....................................................... 42 2 3 3 1 Phương ph p thử hoạt tính quét gốc tự do DPPH ............................... 42 2 3 3 2 Phương ph p thử hoạt t nh gây độc tế bào in vitro .............................. 43 2 3 3 3 Phương ph p thử hoạt tính hạ đường huyết ........................................ 45 2 3 3 4 Phương ph p đ nh gi hoạt tính hạ đường huyết trên chuột được tiêm alloxan (in vivo). ....................................................................................... 45 2.3.3.5. Phương ph p gây tăng đường huyết và x c định khả năng hạ glucose huyết của cao chiết .............................................................................. 46 2.3.3.6. Phương ph p thử độc tính cấp của cao chiết cồn nước (80/20) (dịch EtOH) trên chuột thí nghiệm. .................................................................. 47 2.4. Chiết tách, tinh chế các hợp chất từ hai loài nghiên cứu ............................. 48 iv 2.4.1. Loài Bời lời nhớt (Litsea glutinosa (Lour.) Rob.) ...................................... 48 2.4.1.1. Phân lập các chất từ loài Bời lời nhớt thu hái tại tỉnh Thừa Thiên- Huế ....... 48 2.4.1.2. Phân lập các chất từ vỏ và cành loài Bời lời nhớt thu hái tại tỉnh Thừa Thiên- Huế .............................................................................................