GONIEC‚ KNYSZYNSKI Miesięcznik Turystyczno-Kulturalny

NOWY

, Nr 8 (188) Sierpien 2020 www.knyszyn.pl

NOWY Co w numerze?

• Koniec wakacji ...... 3 GONIEC • Informacje z pracy samorządu ...... 4 ‚ • Zbliża się Powszechny Spis Rolny ...... 6 • Dofinansowanie sterylizacji i kastracji...... 8 KNYSZYNSKI • Szkolenia komputerowe i językowe ...... 8 Miesięcznik Turystyczno-Kulturalny • Zostań żołnierzem Rzeczypospolitej ...... 8 • Dotacja na przydomowe oczyszczalnie .. 9 REDAKCJA • 300 plus ...... 9 • Problem z porządkiem i chuligaństwem 10 Redaktor naczelny Anna Aneta Molska • Czechowizna — wieś Czechów? ...... 11 • Wywiad z sołtysem Czechowizny Redakcja, skład i opracowanie graficzne Stanisławem Rogalskim ...... 13 Ewelina Sadowska-Dubicka • 500. rocznica urodzin króla ...... 15 Korekta Krystyna Urbanowicz • Remont w szkole ...... 16 • Niecodzienny gość w ZSO ...... 18 Urszula Citkowska • Zajęcia w szkole w Wilnie ...... 18 Teresa Dubicka • Zdrowe odżywianie nie zna granic ...... 19 Mieczysław Lewkowicz • Skarby z kufra ...... 20 Konrad Szczebiot • Projekt patriotyzm ...... 21 • Świeżym okiem ...... 22 Redakcja nie zawsze identyfikuje się z poglądami • Na Zielną do Czechowizny ...... 24 autorów oraz nie odpowiada za treść reklam • Nasze projekty w sieci ...... 27 i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca teksów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo • Akcja Lato ...... 29 ich redagowania i skracania. • Raz na ludowo ...... 30 • Karta przemiałowa z Knyszyna ...... 32 • Archeologia rynku w Knyszynie. WYDAWCA Biografia historyczna. Cz. I ...... 33 Urząd Miejski w Knyszynie • Knyszyn w przedwojennej prasie. Rynek 39 19-120 Knyszyn Część XIV. Rejonowa Wystawa Przemysłu Ludowego ...... 39 • Droga ...... 43 DRUK Partner Poligrafia Andrzej Kardasz ul. Szosa Baranowicka 77 15-523 Białystok, Grabówka

KONTAKT WS. REKLAM I OGŁOSZEŃ tel. 85 727 99 83 e-mail: [email protected] Okładka: Zielna w Czechowiźnie Fot. Anna Suska ISSN 1644-7116

NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 3 Koniec wakacji Z wielką przyjemnością zapra- wsi położonej nad urokliwym jeziorem szam Państwa do lektury najnowszego Zygmunta Augusta, gdzie w sierpniu od- wydania Gońca. Prezentujemy w nim były się uroczyste obchody święta Matki szereg informacji samorządowych na te- Boskiej Zielnej. Przybliżamy także syl- mat tego, co się działo w ostatnim cza- wetkę nowego dyrektora Knyszyńskiego sie w gminie oraz w naszych szkołach, Ośrodka Kultury – Konrada Szczebiota, wszak już za parę dni nowy rok szkolny który został przyjęty do grona zespołu i uczniowie zasiądą w szkolnych ław- redakcyjnego naszego pisma. Knyszyń- kach. Na jak długo? Trwająca pandemia ski MOPS także ma nowego kierownika koronawirusa z pewnością wpłynie na – od sierpnia funkcję tę pełni Agnieszka tryb i sposób pracy zarówno nauczycieli, Matwiejczyk, która w bieżącym nume- jak i uczniów; w tej kwestii jest bardzo rze pisze o programie Dobry Start. dużo niewiadomych… W dziale Historia publikujemy W bieżącym numerze miesięcznika pierwszą część wyników badań archeolo- zapraszamy Państwa do Czechowizny – gicznych prowadzonych na rynku kny- szyńskim. W cyklu Knyszyn w przedwojennej prasie – retrospekcja z Rejonowej Wystawy Przemysłu Ludowego, która odbyła się w Knyszynie w 1931 r. Rozpoczynamy także nowy dział – Pamiątki z Knyszyna. Prezentować w nim będziemy dokumenty i przedmioty związane z Knyszynem. W tym numerze – karta przemiałowa z cza- sów okupacji niemieckiej. Zapraszamy Państwa do redagowania tego działu, jeśli posiadacie w swych zbiorach stare przedmioty czy też archiwalne fotografie związane z Knyszynem, prześlijcie nam ich zdjęcie i krótki opis – najciekawsze materiały opublikujemy. Czekamy na Wasze propozycje!

redaktor naczelny Anna Aneta Molska Fot. Edyta Rożko Od sierpnia działa nowa fontanna na rynku w Knyszynie SAMORZĄD na sprzedaż lokalumieszkalnego nr3wKalinówce Kościelnej 33,IIprzetarg ustny Górzena sprzedaż5działekprzy Królowej Bony, IIIprzetarg ustnynieograniczony • Ogłoszono IVprzetargustnynieograniczony 3przetarginasprzedaż nieruchomości: 5 000 zł. chronionym. Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej wKnyszynieotrzymała Biebrzańskiego Parku Narodowego, będącegonajwiększym wkrajuobszarem Ochotniczych Straży Pożarnych, uczestniczących wakcjigaśniczej naterenie sprzętu ratowniczo-gaśniczego iumundurowania zprzeznaczeniem dlajednostek nazakup o udzieleniupomocyfinansowej terytorialnego jednostkomsamorządu • 14lipcapodpisanozSamorządem Województwa Podlaskiego umowę użytkowania części istniejącegobudynku Zespołu SzkółOgólnokształcących • Wyłoniono wykonawcę narealizację inwestycji pn.„Przebudowa ze zmianąsposobu sprzętu. w ramachOgólnopolskiej Sieci Edukacyjnej. Otrzymano jużzwrot kosztów zakupu niezbędnych donauki zdalnej w ramachrealizacji projektu pn.„Zdalnaszkoła+” zakupu 17szt.laptopów (wrazzoprogramowaniem izestawem słuchawkowym) • 23lipcapodpisanoumowę Projektów zCentrum Polska Cyfrowa na sfinansowanie 55.065,00 zł. Termin wykonaniazadania:31.10.2020r. z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wynosi firma BIOM Sp. z o. o. zsiedzibąw Dolistowie Starym. Kwota dofinansowania rolniczych zterenu gminyKnyszyn”. Najkorzystniejszą przedstawiła ofertę • 14lipcawyłonionowykonawcę nawykonaniezadaniapn.:„Usuwanie folii rozliczający przedmiotową inwestycję. Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego złożono końcowy wniosekopłatność, Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego nalata2014-2020.Do Urzędu wKnyszynie”,„Rewitalizacja rynku dofinansowanego ze środków Regionalnego • Zakończono robót zrealizowanych idokonanoodbioru wramach inwestycji pn. przedmiotową inwestycję. oraz budżetu GminyKnyszyn. W dniu13.08.2020r. złożono wniosekrozliczający w Knyszynie”. Zadanie dofinansowane ze środków Funduszu Dróg Samorządowych „Przebudowa dróg gminnych: ul.Zamoyskiego, ul.ChwalczewskiegoiJunga • Zakończono robót zrealizowanych idokonanoodbioru wramach inwestycji pn. wKnyszynie–ul.Zamoyskiego.nieograniczony nasprzedażnieruchomości z pracysamorządu Informacje 4 NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 5 w Knyszynie na przedszkole” – SZAR-BUD Szczepan Sawicki z Goniądza. 21 sierpnia podpisano umowę z wykonawcą na kwotę 596 570,37 zł brutto. • Wyłoniono inspektora nadzoru inwestorskiego na w/w zadanie. 21 sierpnia podpisano z nim umowę. • Zakończono rekultywację wysypiska śmieci w Knyszynie. • 13 sierpnia ogłoszono przetarg ofertowy na sprzedaż koparko-ładowarki Ostrówek K-162. • W ramach Tarczy Antykryzysowej Gmina Knyszyn otrzymała wsparcie na pokrycie rozpoczętych i planowanych wydatków inwestycyjnych – bon inwestycyjny w wysokości 1 085 535 zł. • 10 lipca wyłoniono wykonawcę na załadunek, transport i utylizację wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Knyszyn. Najkorzystniejszą ofertę przedstawiła firma POL-AZBEST Justyna Prus-Woroszyło z siedzibą w Białymstoku. Przygotowywane są dokumenty do podpisania umowy z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku. Termin na wykonanie zadania to 31.10.2020 r. Kwota dofinansowania to 8 452 zł. • Podpisano umowę na wykonywanie zabiegów kastracji i sterylizacji psów i kotów z terenu gminy Knyszyn. Kwota dofinansowania na ww. zabiegi to 2 000 zł. 80 % dofinasowania pochodzi ze Związku Komunalnego Biebrza, 20 % kosztów pokrywa właściciel bądź opiekun zwierzęcia. • W związku z zakończeniem budowy sieci wodociągowej na odcinku Lewonie- kol. Czechowizna, podpisano porozumienie z Zakładem Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Mońkach Sp. z o.o., na mocy którego spółka będzie dostarczała wodę odbiorcom oraz utrzymywała i obsługiwała ww. odcinek wodociągu. Inwestycja została w całości sfinansowana ze środków budżetu Gminy Knyszyn.

• Trwa procedura związana z budową sieci wodociągowej i kanalizacji sanitarnej SAMORZĄD w dalszej części ul. Zamoyskiego w Knyszynie (złożono wniosek o wydanie pozwolenia na prowadzenie robót do Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków). • Zakończono roboty związane ze żwirowaniem dróg gminnych w ramach funduszy sołeckich (po oficjalnym zgłoszeniu przez wykonawcę zakończenia robót rozpoczęta zostanie procedura odbioru). • Wykonano dokumentację projektową dla inwestycji dotyczącej przebudowy drogi gminnej nr 104050B Lewonie – Czechowizna (łączna długość odcinka 2100 mb) oraz złożono do starostwa zgłoszenia o zamiarze rozpoczęcia ww. robót. • 5 sierpnia podpisano umowę z wykonawcą na wykonanie opracowania (w tym zebranie materiałów i informacji) pod roboczym tytułem „Historia administracji w Gminie Knyszyn 1918-2020”. SAMORZĄD Ogłoszenie Agnieszka Matwiejczyk. komisja wyłoniłakandydata na stanowisko kierownika została MOPS,którym do IIetapukonkursu. W wynikuprzeprowadzonego postępowania konkursowego wogłoszeniukandydaci izakwalifikowali spełnialiwymogiformalnezawarte się Pomocy Społecznej wKnyszyniedokumentyaplikacyjnezłożyły2osoby. Wszyscy • W związkuzogłoszonym konkursemnastanowisko kierownika Miejskiego Ośrodka w okresie od1lutego2020r. do31lipca2020r. dołączyćVAT faktury (lub ich kopie), stanowiące dowód zakupu oleju napędowego na zakup oleju napędowego używanego do produkcji rolnej. Do wnioskunależy • Do końcasierpniamożnaskładaćwnioskiozwrot części kosztów poniesionych osóbniepełnosprawnych”.do przewozu Wysokość dofinansowania wynosi90tys.zł. Niepełnosprawnych dofinansowanie na realizację zadaniapn.„Zakup samochodu ze• GminaKnyszynotrzymała środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób wania krajowej, regionalnej ilokalnej Sąonenictwa. konieczne dokształto sowych danych na temat polskiego rol które na pozyskanie pozwala komplek 2020. Spis rolny to badanie, jedyne realizowany Powszechny Spis Rolny 2020 r. na terenie całego kraju będzie Knyszyńska, czylitakże naterenie gminyKnyszyn. jest doosóbplanujących rozpocząć działalnośćgospodarczą na terenie LGD Puszcza wniosków: 7-21września 2020r. o dofinansowanie podejmowania działalnościgospodarczej. Termin składania Zbliża się Powszechny Spis Rolny Spis Powszechny się Zbliża Od 1 września do30listopada 1września Od Szczegółowe informacjenastronie internetowej www.puszczaknyszynska.org. Kwota dofinansowania (tzw. premia) wynosi85000zł. Konkurs skierowany Lokalna Grupa DziałaniaPuszcza Knyszyńska ogłosiłanabórwniosków - - - dzony wgospodarstwach rolnych: nych krajach Unii. wPolsce,jest nietylko win także ale nej Unii Europejskiej. Spis realizowany kształtowania Wspólnej Polityki Rol stanowiły równieżBędą podstawę do rolnejpolityki oraz na wsi. społecznej Spis rolny zostanie przeprowa 6 - - - NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 7

• osób fizycznych (gospodarstwach in- • samooceny znajomości zasad inte- dywidualnych); growanej ochrony roślin, • osób prawnych; • liczby, powierzchni, kubatury i po- • jednostek organizacyjnych niemają- jemności budynków gospodarskich cych osobowości prawnej. w gospodarstwie rolnym, Udział w spisie rolnym jest obo- • pracujących w gospodarstwie rol- wiązkowy, a użytkownicy gospodarstw nym. rolnych w ramach spisu rolnego są Wszystkie pozyskane w czasie obowiązani do udzielania dokładnych, spisu dane podlegają tajemnicy staty- wyczerpujących i zgodnych z prawdą stycznej na zasadach określonych w odpowiedzi. W spisie będą zbierane art. 10 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. informacje dotyczące osób będących o statystyce publicznej. użytkownikami gospodarstw rolnych Podstawową metodą zbierania oraz samych gospodarstw, m.in.: danych w spisie będzie samospis in- • sprzedaży wytworzonych w gospo- ternetowy przeprowadzany za po- darstwie produktów rolnych, średnictwem interaktywnej aplikacji • zużywania więcej niż 50% wartości formularzowej dostępnej na stronie wytworzonej produkcji rolnej na po- internetowej Głównego Urzędu Staty- trzeby własne gospodarstwa domowe- stycznego (GUS). W przypadku, gdy go, respondent nie spisze się przez inter- • struktury dochodów gospodarstwa net, dane mogą być zbierane poprzez: domowego, • wywiad telefoniczny przeprowadza- • powierzchni zasiewów, ny przez rachmistrza telefonicznego z • pogłowia zwierząt gospodarskich, wykorzystaniem zainstalowanego na • chowu i hodowli ryb, komputerze oprogramowania dedy- • liczby maszyn i urządzeń w gospo- kowanego do przeprowadzenia spisu darstwie rolnym, rolnego, • zużycia nawozów mineralnych • bezpośredni wywiad przeprowadza- SAMORZĄD w masie towarowej według nazw han- ny przez rachmistrza terenowego z dlowych, wykorzystaniem urządzenia mobilne- • powierzchni nawożonej nawozami go wyposażonego w oprogramowanie wapniowymi, dedykowane do przeprowadzenia spi- • powierzchni nawożonej nawozami su rolnego. naturalnymi, Udział rachmistrzów terenowych • zużycia nawozów naturalnych, uzależniony będzie od sytuacji epide- • liczby zabiegów środkami ochrony micznej w kraju. roślin, • informacji o korzystaniu ze wsparcia Więcej informacji na stronie: https:// wykwalifikowanych doradców przy spisrolny.gov.pl/ podejmowaniu decyzji w zakresie sto- sowania środków ochrony roślin, SAMORZĄD służby wojskowej. aby dowiedzieć sięszczegółów natemat zainteresowanych była toświetnaokazja, dziennej służbiesprzęt.Dlawszystkich nie indywidualneiobsługiwany wco wojskowej orazprezentowali wyposaże rze przekazywali informacjeosłużbie Wojska Polskiego. skiej” gościliśmywKnyszynieżołnierzy stań żołnierzem Rzeczypospolitej Pol Zostań żołnierzemRzeczypospolitej 85 7279985. www.knyszyn.pl orazpodnr. telefonu na tencel.Decyduje kolejnośćzgłoszeń. środków finansowych przeznaczonych jest prowadzona doczasuwyczerpania Miejskim wKnyszynie.Powyższa akcja złożyć 2020r. do17grudnia wUrzędzie należy jest wypełnieniewniosku,który dokonaniasterylizacji/kastracji runkiem nie zabiegudlajednegozwierzaka. Wa 2020r.grudnia Zabiegi będąwykonywanedodnia20 średnio realizującego ulekarza usługę. właścicielzwierzęcia bezpo pokrywa za wykonaniezabiegu,pozostałe koszty kota. Dofinansowanie wynosi80%ceny cji sukilubkotkikastracjipsa ski nadofinansowanie zabiegusteryliza sterylizacji ikastracji Dofinansowanie Na stoiskuinformacyjnymżołnie 16 lipca,wramachkampanii„Zo Szczegółowe informacjenastronie Można ubiegaćsięodofinansowa wnio Gmina Knyszynprzyjmuje Urząd Miejski w Knyszynie A.A. Molska A.A. ------pod numerem telefonu:600500815. płatna wycieczka doStudzienicznej. 50 osób–zorganizowana zostanie bez gdydoszkoleniazgłosisię przypadku, Ogólnokształcących wKnyszynie. W nia będą odbywały się w Zespole Szkół Grupy będąmax20-osobowe. Szkole będzie dostosowany dopoziomugrupy. angielskiego. Poziom zaawansowania komputerowego lubszkoleniazjęzyka liwość odbycia 140godz.szkolenia lat iwięcej. nów wiek50 wiejskich,jedynywarunek: osoby zterenów miejskich,jakiztere bezrobotne, rolnicy, osoby zatrudnione, W projekcie mogą uczestniczyć osoby w projekcie BONNASZKOLENIE. prasza osoby wwieku50+doudziału Wieku wBiałymstoku serdecznie za i językowe Szkolenia komputerowe Szczegółowe informacjeizapisy W ramachprojektu będziemoż PodlaskiUniwersytet Trzeciego A.A. Molska A.A. 8

- - - - - NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 9 Dotacja na przydomowe oczyszczalnie 300 plus Od 1 lipca ruszyła trzecia edycja Rada Miejska w Knyszynie na se- rządowego programu „Dobry Start”. sji 28 lipca przyjęła uchwałę w sprawie Celem programu jest pomoc rodzicom ustalenia zasad udzielania dotacji celo- w zapewnieniu wyprawki szkolnej. wej dla mieszkańców gminy Knyszyn na Środki przysługują na dzieci uczące się dofinansowanie budowy przydomowych w szkole do ukończenia przez nie 20 biologicznych oczyszczalni ścieków. roku życia. W przypadku dzieci nie- Zgodnie z podjętą uchwałą, dofi- pełnosprawnych próg wiekowy został nansowanie udzielane jest na podstawie wydłużony do 24. roku życia. O do- wniosku, który należy złożyć do dnia datek ubiegać się może każdy rodzic 30.09.2020 r. Dotacje przyznawane bez względu na zarobki. będą według kolejności zgłoszeń, do Świadczenie nie przysługuje na wyczerpania środków przeznaczonych dzieci chodzące do przedszkola lub na ten cel. Budowa i eksploatacja przy- zerówki. Ponadto z pomocy nie mogą domowej oczyszczalni musi spełniać skorzystać studenci, a tylko osoby wymogi zawarte w obowiązujących uczęszczające do szkoły policealnej przepisach prawa. Dotacja wynosi do bądź dla dorosłych. 50% poniesionych i udokumentowa- Aby otrzymać wsparcie, należy nych kosztów brutto, ale nie więcej niż złożyć wniosek. Może to zrobić mat- 4 000 zł. Wniosek o wypłatę dotacji – ka, ojciec, opiekun prawny dziecka lub zgłoszenie wybudowania oczyszczalni opiekun faktyczny dziecka. Wniosek o wraz z wymaganymi załącznikami na- świadczenie dla dzieci, które przeby- leży złożyć w terminie 14 dni od wają w pieczy zastępczej, składa rodzic daty zakończenia budowy urządzenia,

zastępczy, osoba prowadząca rodzinny SAMORZĄD jednak nie później niż do dnia 15 listo- dom dziecka lub dyrektor placówki pada. Dotacja zostanie wypłacona po opiekuńczo-wychowawczej złożeniu dokumentów rozliczających Wniosek można składać od 1 lip- oraz po komisyjnym odbiorze budowy ca poprzez portal informacyjno-usłu- przydomowej oczyszczalni ścieków. Ter- gowy Emp@tia na stronie https://em- min wypłaty dotacji: 30 dni od daty zło- patia.mpips.gov.pl/, przez bankowość żenia kompletnego wniosku o wypłatę elektroniczną lub portal PUE ZUS oraz dotacji. Dotacja wykorzystana niezgod- od 1 sierpnia także drogą tradycyjną nie z przeznaczeniem podlega zwrotowi (w formie papierowej) bezpośrednio w wraz z odsetkami. urzędzie lub za pośrednictwem poczty. Szczegółowe informacje pod nu- Wniosek należy złożyć do 30 listopada. merem telefonu 85 727 99 81 lub 85 727 99 85. A. Matwiejczyk Urząd Miejski MOPS w Knyszynie w Knyszynie SAMORZĄD abyśmy niezachowywali sięobojętnie mieszkańców onieśmiecenieiproszę czy targowiska apelujędowszystkich skiem zaśmiecania placów zabaw, parku Szanowni Mieszkańcy Knyszyna, Burmistrz Knyszyna JAROSŁAW ANTONI CHMIELEWSKI i chuligaństwem Problem zporządkiem zakończenia targu. isoboty)odgodz.600do we (czwartki jest dohandlu.Czynne jestwdnitargo Jagiellońskiej wKnyszynie przeznaczone nem, targowisko „Mój Rynek” ul. przy nie natakiechuligańskiepostępowanie. w miejscach publicznych oraz reagowa mieszkańców o właściwe zachowanie się zwracam sięzapelemdowszystkich terenie targowicy ul.Jagiellońskiej przy renu niszczenie przyległego, mieniana publicznego,zaśmiecaniate porządku nie spożywaniemalkoholu,zakłóceń mi grupowania sięmłodzieży, zagroże mieszkańcówprzez miastaprzypadka kańców wyjątku. bez maga zaangażowania wszystkichmiesz Utrzymaniei przyjazne. wy porządku otaczające nas środowisko będzie zdrowe rze i o nas samych. To czy od nas zależy miasta igminyświadczyonaszej kultu wobec tegoproblemu. Stan sanitarny Na targowisku zabraniasięm.in.: Informuję, że zgodniezregulami W związkuzsygnalizowanymi W związkuznarastającymzjawi ------jętnie wobectakichzachowań. Każdy, w obowiązujących przepisachprawa. sekwencji prawnych, przewidzianych gowiska spowoduje wyciągnięcie kon otwarcia. rządkowych pozaustalonymigodzinami własnością GminyKnyszynisłużbpo kich urządzeń,pojazdów niebędących - pozostawiania na targowisku wszel sprzedaży, które niesązwiązanezprowadzeniem - parkowania pojazdów mechanicznych, - zakłócaniaspokoju, wiska, - zaśmiecaniaizanieczyszczania targo jest wykroczeniem. Akażde wykroczenie publicznego oraz zakłócenieporządku 885 997312;310. tel. 477121133;kom.885 997 311; Dzielnicowi: tel. 477121130 Kierownik Posterunku: tel. 477121133 Posterunek Policji wKnyszynie: z policją: szony jestonatychmiastowy kontakt publicznego,prozakłócenia porządku publicznych, niszczenia mieniaoraz kto jestświadkiemzaśmiecaniamiejsc Nie możemy zachowywać sięobo Nieprzestrzeganie regulaminu tar Zaśmiecanie miejscpublicznych 10 ------NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 11

jest czynem bezprawnym, zawinionym ------oraz karygodnym i regulowanym przez Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wy- kroczeń (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 821; zm.: Dz. ustawę, w tym wypadku kodeks wykro- U. z 2018 r. poz. 79, z 2019 r. poz. 1238 oraz czeń. Zanieczyszczanie czy zaśmiecanie z 2020 r. poz. 568 i poz. 1086.) miejsc dostępnych dla publiczności pod- Art. 51. § 1. Kto krzykiem, hałasem, alar- lega karze grzywny do 500 złotych albo mem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, po- rządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje karze nagany zgodnie z art. 145 Kodek- zgorszenie w miejscu publicznym, podlega karze su Wykroczeń. Zaś zakłócanie spokoju aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. czy porządku publicznego, podlega ka- Art. 145. Kto zanieczyszcza lub zaśmieca rze aresztu, ograniczenia wolności albo miejsca dostępne dla publiczności, a w szczególno- ści drogę, ulicę, plac, ogród, trawnik lub zieleniec, grzywny (art. 51 KW). podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.

SOŁECTWA I SOŁTYSI GMINY KNYSZYN Czechowizna — wieś Czechów? ANNA ANETA MOLSKA Czechowizna posiada rozległe ko- nim. Nic dziwnego – to jeden z najstar- lonie, jest niezwykle malowniczo poło- szych sztucznych zbiorników w Polsce. żona – nad Jeziorem Zygmunta Augu- Staw ten powstał ze spiętrzenia rzeki sta. Niemal wszystkie opracowania na Nereśl i obecnie zajmuje powierzchnię temat tej wsi skupiają się właśnie na ok. 448 ha, z czego powierzchnia lustra SAMORZĄD Fot. Anna Suska 12 Fot. Urszula Citkowska

Jezioro Zygmunta Augusta

wody obejmuje ok. 300 ha. Jego wiel- Arkadiusz Studniarek w „Histo- kość robiła tak ogromne wrażenie, że za- rycznym kalendarium powiatu mo- częły krążyć legendy, iż to mistrz Twar- nieckiego” pisze: „26 sierpnia 1568 r. dowski z pomocą diabłów wykopał go w Zygmunt August przejął od Macieja jedną noc. Jezioro Zygmunta Augusta to Siekulickiego wieś Czechowiznę (nazy- ważny przyrodniczo obszar; występuje waną też Strzyżewo) z młynem i stawem tu wiele chronionych gatunków ptaków, na rzece Nereśl”. E. Chodorowski w roślin i zwierząt. „Knyszyńskich szkicach historycznych”. Fot. Urszula Citkowska

SPOŁECZEŃSTWO Kapliczka w Czechowiznie NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 13

Część III podaje, że Czechowizna nale- swego właściciela – Czechowszczyzna. żała wtedy do wójtostwa w Chrabołach, Przed II wojną światową nad bra- a król Zygmunt August polecił sprowa- mą wjazdową do przystani nad czechow- dzić doświadczonych w prowadzeniu skim stawem widniał napis: gospodarki rybnej czeskich osadników, Staw ten egzystuje od dawnych już czasów, którzy zajęli się wybudowaniem stawu. Pamięta Jagiellonów, panowanie Sasów, Z kolei H. Stasiewicz w książce „Kny- Przetrwał burze dziejowe, inwazję Moskali, szyn i ziemia knyszyńska” wyjaśnia, że Król Zygmunt go założył, Czesi wykopali. wieś nazywała się Strzeżewo i od 1547 r. Dziś Czechowizna liczy 186 miesz- należała do Jakuba Czecha. Z biegiem kańców, w tym 95 kobiet i 91 mężczyzn. czasu przyjęła nazwę pochodzącą od

Wywiad z sołtysem Czechowizny Stanisławem Rogalskim „Nie łamię danych obietnic” W obecnej kadencji pełni Pan funk- tość na współpracę. Jestem konkretny cję sołtysa sołectwa Czechowizna, co i nie łamię danych obietnic i raz złożo- oczywiście wiąże się z zaangażowa- nych deklaracji. niem w sprawy społeczne. Czy ma Pan SPOŁECZEŃSTWO doświadczenie jeśli chodzi o działal- Z jakimi problemami zwracają się do ność społeczną? Pana, jako sołtysa, mieszkańcy wsi? Mam spore doświadczenie w związ- kowej działalności branżowej. Byłem członkiem zarządu Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mle- ka, byłem wiceprezesem Podlaskiego Związku Hodowców Bydła i Producen- tów Mleka, już trzecią kadencję jestem członkiem rady nadzorczej Krajowego Związku Spółdzielczości Mleczarskiej, jestem przewodniczącym Rady Powiato- wej Izb Rolniczych powiatu monieckiego, jestem też już czwarta kadencję prze- wodniczącym Spółki Wodnej Jaskranka, no i pierwszą kadencję sołtysem wsi.

Które Pana cechy, czy też umiejętności przydają się w pracy sołtysa? Na pewno słuchanie ludzi i otwar- Sołtys wsi Czechowizna Stanisław Rogalski SPOŁECZEŃSTWO wsze udajesięwszystkichzadowolić. kolonii iwsiróżnią się,aniestetynieza rozległe kolonieipotrzeby mieszkańców skich. Czechowizna jestwsią,którama by powstanie też Koła Gospodyń Wiej pomysłem było Dobrym w przyszłości. dlatego mamyplany, aby temuzaradzić miejsc integracjispołecznejtypuklub, nych wsi,gdzieniemasklepu.Brak jest nie zakłócagoprodukcja rolnicza. temu we wsipanujewzględnyspokój, ona przeniesionanakolonie.Dzięki ma produkcji wsi,tylkojest wewnątrz dla całejpolskiejwsi.Czechowizna nie ścicielem wsibył Czech. mieszkiwali ją odsadnicy czescy, awła nie wiem skąd taka nazwa. Potem za Wcześniej nazywałasięStrzyżewo, choć tą historię;została założona w1520r. wiźnie, pozatymwieśmabardzo boga co roku organizujemyZielną wCzecho jesteście dumnijakomieszkańcy? z czego słynieCzechowizna, zczego Rozumiem. Aproszę powiedzieć, rzeczy nierodzą sięwbólu. mów. Ale nikt nie powiedział, że piękne różne sposoby rozwiązania tych proble mamy jakieśproblemy, tomamytakże tam jestodpowiedź natopytanie.Jeśli temat problemów naszej wsi,ponieważ Prawdę. powiedzieć dyplomatycznie? kańcami? Jak ocenia Pan współpracę zmiesz Mamy Jezioro Zygmunta Augusta, Trzeba cofnąćsiędopytaniana Mam powiedzieć prawdę, czyod Czechowizna tojednaznielicz Z bardzo różnymi, specyficznymi ------przydrożnych w Czechowiźnie. Tak więc zasponsorowały renowację 2krzyży łowieckie orazgospodarstworybackie które zastawiająkłusownicy. Nasze koło często zbieramywnykiiinnepułapki, szkód, chodziły wpolainiewyrządzały sie zimy, nęceniewlasach,żeby niewy łowiecka, wokre dokarmianiezwierząt aletocałagospodarkalanie dozwierząt, zrobić. Myślistwo toniejesttylkostrze spokojne rozmyślanie, co i gdzietrzeba karmianiu zwierząt. Wtedy mamczasna chwilę spędzamnaambonie,bądźdo jest Pana hobby? Co Pan robi wwolnym czasie, jakie Lewoń. w kierunku odcinek drogi odszosy Białystok –Ełk Liczymy, że zmodernizować udasięteż cy mogliby sięgromadzić ispotykać. jakiś obiekttegotypu,gdziemieszkań zrobić dlaswojej miejscowości? czasie, co chciałbyw najbliższym Pan stoją Panem przed wyzwania Jakie tnsa Rglk: 6 a, oay 3 synów, 3 żonaty, 3 wnuczki,rolnik– hodowcabydłamlecznego lat, 56 Rogalski: Stanisław mowę. Tego Panu oraz zaroz dziękuję życzę rzonych planów. życzyć? Czego chciałbytywnym. Pan, aby mu Jest więcPan bardzo człowiekiem ak nasza działalnośćjestbardzo szeroka. Jestem myśliwymikażdą wolną Chcielibyśmy zbudować altanę lub Spokoju duchairealizacji zamie Anna AnetaMolska Rozmawiała 14 ------

NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 15 500. rocznica urodzin króla Dużo skromniejsze niż początkowo planowano — głównie z uwagi na pa- nującą epidemię — były obchody 500. rocznicy urodzin króla Zygmunta Augu- sta, przypadające na 1 sierpnia. W ramach obchodów członkowie Knyszyńskiego Towarzystwa Regio- nalnego im. Zygmunta Augusta wzięli udział we mszy św. koncelebrowanej przez ks. proboszcza Andrzeja Sadow- skiego i ks. Michała Bubienia ze Szkłowa nad Dnieprem. Ważnym wydarzeniem tego dnia było również odsłonięcie przez prezesa KTR Mieczysława Lewkowicza królew- skiej tablicy w nowym miejscu. Płasko- rzeźba ze sławną sentencją „Nie jestem

królem waszych sumień” z prezbiterium SPOŁECZEŃSTWO knyszyńskiego kościoła została przeniesiona na ścianę pod chórem. Tablicę w 1992 r. ufundował ks. dziekan Alfred Ignatowicz. ESD EDUKACJA kim przyjazną dzieciom. kim przyjazną programem nauczania, a przede wszyst stworzyć szkołęnowoczesną, zbogatym oraz rodziców iwolontariuszychcemy terminacji dyrekcji, pracowników szkoły do jeszcze piękniejszej szkoły. Dziękide po wakacjachuczniowie mogliwrócić nie uczęszczają ekipy remontowe, aby łu Szkół Ogólnokształcących w Knyszy odpoczynku. Zamiast dzieci,doZespo dyrektor wKnyszynie ZSO MAGDALENA TYWOŃCZUK Remont wszkole - pokójdocichejnaukidlauczniów. pomieszczeniu zorganizowano czytelnię cie skomputeryzowana. W sąsiadującym wy. Biblioteka szkolna została całkowi nowe regały orazprogram komputero Odnowiono pomieszczenie, zakupiono Prowadzona jestprzebudowa toalet Zmieniono lokalizacjębiblioteki. Wakacje toniedlawszystkichczas ------ki ipołożeniu terakoty. wylaniuposadz ścian, wymianiedrzwi, nowych gładzitynkowych, malowaniu mont holupolegającynawykonaniu 2020 -projekt ZdalnaSzkoła. racyjnego Polska Cyfrowa nalata 2014- przekazanych wramachProgramu Ope będzie wlaptopy, pozyskaneze środków Pracownia komputerowa wyposażona odpowiednich wymogów PPoż iBhp. dostosowanąinstalację elektryczną, do sala komputerowa, gdziezałożono nową czenia iwyremontowana została również cyjnej orazbiałegomontażu. oświetlenia, instalacji wodno-kanaliza glazury,nie wszystkichdrzwi, terakoty, piętrzepolegającanawymia na drugim Prowadzony jestgruntowny re Przeniesiona doinnegopomiesz 16

------Fot. Edyta Rożko Edyta Fot. NOWY

GONIEC‚

KNYSZYNSKI 17

Prace remontowe wsparły prywat- ne firmy: Knauf (kupiła gipsy, podłoże cementowe, zaprawę samopoziomującą) oraz Basf (kupiła farby, fugi i kleje do terakoty), a także Unicell Poland, która przekazała na remont 110 litrów farby i 60 litrów gruntu. Firma jest producen- tem i dystrybutorem artykułów chemii budowlanej. Mieści się w Wasilkowie i posiada własne laboratoria badaw- cze oraz linie produkcyjne wyposażone w nowoczesne urządzenia. Dzięki temu Fot. Edyta Rożko może poszczycić się bardzo szeroką ofer- tą, a jej produkty mają bardzo dobrą re- lację ceny do jakości. Bardzo wspiera nas również nasza knyszyńska firma „Euro- mix”, której profil działalności obejmuje Wnętrze szkoły zyska nowy, kolorowy, sprzedaż materiałów budowlanych oraz przyjazny dla uczniów wystrój oraz bę- montaż paneli, drzwi, okien i pokryć dzie zapraszał do pozostania również dachowych oraz firma Way to beauty, poza zajęciami lekcyjnymi i korzysta- która ofiarowała regały do biblioteki. nia z bogatej oferty zajęć pozalekcyj- Po zakończeniu prac do dyspo- nych, przygotowanych na rok szkolny zycji dzieci będzie także wydajniejsza 2020/2021. kuchnia, do której zakupione zostanie Remont jest ogromnym przed- nowe wyposażenie. Jest to efekt starań sięwzięciem i wielkim wyzwaniem, ale o wsparcie finansowe Podlaskiego Kura- troska o uczniów i dobre warunki do tora Oświaty w Białymstoku na realiza- ich edukacji jest dla nas bardzo ważnym cję zadania w ramach Modułu 3 Wielo- celem, a bezpieczeństwo w szkole zarów- letniego Rządowego Programu „Posiłek no dzieci jak i pracowników pedagogicz- EDUKACJA w szkole i w domu” w 2020 roku w kwo- nych i niepedagogicznych jest w naszej cie 79 395 zł. ocenie priorytetem. Niebawem w szkole rozpocznie się Przebieg prac remontowych zyskał poważny remont. Prace obejmą adapta- zainteresowanie TVP 1 oraz Telewizji cję części budynku na potrzeby przed- Białystok, które przygotowały relacje szkola, aby przystosować pomieszczenia z wizyty w szkole. Postęp prac przedsta- do współczesnych standardów oraz spra- wiamy na bieżąco na stronie szkoły oraz wić, aby nasze dzieci czuły się jeszcze FB. bardziej komfortowo, w przyjaznym Z tego miejsca zachęcamy wszyst- otoczeniu. kich do dobrowolnych wpłat na konto Po zakończeniu remontu, z pew- Rady Rodziców przy ZSO w Knyszynie. nością poprawi się wygląd pomieszczeń, Nr konta 67 8076 0001 0000 1212 a także bezpieczeństwo i komfort nauki. 2000 0020. EDUKACJA ży. teresowanie także wśród naszej młodzie dzieciństwa. sentymentem wspominałmiastoswego latach ponownie sięspotkał.Zwielkim swoich szkolnych kolegów, po zktórymi nie, tutajuczęszczał doszkoły, tumiał Tomasz Oświeciński. wiedził niecodzienny gość –znanyaktor ZSO w gość Niecodzienny Jego przyjazdwzbudziłspore zain Pan Tomasz mieszkałwKnyszy 12 sierpniaszkołęwKnyszynieod M. Tywończuk - - - - ze wszystkichszczebli edukacji.Dwie libyśmy wprojekt zaangażować dzieci uczniowie klas V oraz VI. Jednak chcie Głównymi uczestnikami projektu będą ijednegowPolsce.na Litwie(Wilno) międzynarodowych, tj.dwóchdziałań innych używek. i zzakresu dopalaczy, energetyków oraz wolnego czasu,wpływu na pracęumysłu znaczenia aktywnegosposobuspędzania właściwej dietydlastanuzdrowia oraz znaczeniauświadomienie młodzieży w ramachProgramu Erasmus+. żyć zdrowo?”. Będzie on realizowany go projektu pt:„Jak prestiżowo można rozpocznie realizację międzynarodowe w Knyszynie z początkiem października w Wilnie Zajęcia wszkole się we wrześniu. z Wilna.uczniów wnaszejnież szkolebędziemygościć z tematykąprojektu, poczymmyrów uczestniczyć wzajęciachzwiązanych szkoływ partnerskiej Wilnie, aby tam 30) wyjadąnapięciodniowy turnusdo uczniówgrupy znaszej szkoły(łącznie Projekt zakłada realizację 3 działań Głównym celem projektu będzie Zespół SzkółOgólnokształcących Rekrutacja doprojektu rozpocznie M. Tywończuk 18 - - -

NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 19 Zdrowe odżywianie nie zna granic MARTA BARTNIK dyrektor ZS w Kalinówce Kościelnej

Zespół Szkół w Kalinówce Ko- Projekt zakłada: ścielnej to szkoła promującą zdrowie. 1. Wzrost kompetencji metodycznych W roku 2017 zostaliśmy przyjęci do wo- nauczycieli szkół partnerskich w zakresie jewódzkiej sieci szkół. Dbałość o właści- metod wdrażania zasad zdrowego żywie- we nawyki zdrowotne uczniów, wspar- nia w szkołach. cie rodziców to działania szkoły, które 2. Podwyższenie poziomu wiedzy i zmia- trwają systematycznie. na postaw uczniów oraz w środowisku Rodzice naszych uczniów syste- lokalnym z zakresu zdrowego odżywia- matycznie na różnych płaszczyznach nia i zdrowych form odchudzania. uczestnicząc w tych działaniach wspie- 3. Podniesienie znajomości j. angiel- EDUKACJA rają swoje pociechy. Od kilku już lat skiego i wiedzy na temat różnorodności z okazji Dnia Rodziny wystawiają sztu- w krajach UE. kę teatralną we własnym wykonaniu, Projekt zakłada 3 działania mię- reżyserii i choreografii. W roku 2018 dzynarodowe: 2 na Litwie (Wilno) i 1 wystąpili na regionalnej konferencji dla w Polsce. Projekt rozpoczniemy od spo- nauczycieli i pedagogów. tkania z rodzicami potencjalnych jego W związku z tym złożyliśmy wnio- uczestników. Planujemy udział 36 dzieci sek na projekt: „Zdrowe odżywianie z klas IV - VI i 6 opiekunów. nie zna granic” z Programu Erasmus+. Krótkie wizyty dzieci w partner- Otrzymaliśmy dofinansowanie: 26 120 skiej jednostce służyć będą odniesieniu euro. Projekt będzie realizowany w ter- do doświadczeń rówieśników. Wybra- minie: 01.09.2020 – 31.08.2022. liśmy partnera z Europy Wschodniej EDUKACJA przez psychologa,przez pedagoga oraz higie nowy będzie gabinet,wykorzystywany może przygotować uczeń. śniadania, które drugie problemów bez szura zprzepisaminazdrowe, smaczne konkursubędziebroEfektem trwałym tać składnaopakowaniach zżywnością. ekologiczne, poznająwjakisposóbczy z dietetykiem,odwiedzągospodarstwa będą m.in.brałyudziałwspotkaniach problemem winnych państwach.Dzieci nowanie smartfonów bez wszkolejest neralnie zdrowe odżywianieifunkcjo czy problem jestrównie ważny, czyge w tensposób, aby miećporównanie by inniod Was nie wymagali.” „Musicie odsiebiewymagać, nawet gdy zacja słów patrona szkołyJana Pawła II: na nowei otwartość wyzwania to reali angażowanie, umiejętność współpracy dużo planów izamierzeń. Nasze za gażowaniem paniEli. regałami odmalowanymi zdużymzaan cjami, miejscemrelaksu ikolorowymi nowe półeczkiizabawki. wyposażenie. Do przedszkola przyjadą temu wkażdej klasiemamydodatkowe do pracyindywidualnejuczniów. Dzięki nych również otrzymaliśmy stanowiska odmalowana. Wśród sprzętów darowa tlicy, którazostała we własnymzakresie darowiznę wpostacistolików doświe wstała strefa „szachowa”. szkolnym. Na łączniku natomiast po z kącikiemczytelniczymnakorytarzu zaaranżować strefy relaksu, połączone nistkę szkolną.Udało namsięrównież Na nowy rok szkolny mamyjuż Biblioteka zaprasza nowymi pozy W trakciewakacjiotrzymaliśmy rokuW bieżącym przybył nam ------Na wystawiezgromadzono dywany, to, coudałosięocalićnaszymbabciom. konali wystawę, do której wykorzystali wsparciuli orazprzy swoichrodzin wy grafie pamiątkowych przedmiotów. kopie fotografii,dokumentów orazfoto członków rodziny, sąsiadów, znajomych, wywiadów, wspomnieniaiopowieści szyn. Prace mogłyobejmować zapisy i kulturowej mieszkańców gminyKny była dokumentacjapamięcihistorycznej „Moje małemuzeum”. Celemkonkursu uczniowie wzięli udział w konkursie dek Kultury. W ramachtegoprojektu organizowanym KnyszyńskiOśro przez w projekcie Podlaska Szkoła Tradycji, nionym roku szkolnymbraliśmy udział i historięmiejscapochodzenia. W mi ścielnej toszkoła,któradoceniatradycje dyrektor ZSwKalinówce Kościelnej MARTA BARTNIK Skarby zkufra fie, prosimy oprzesłanie naadres szkoły. siadają wswoich zasobach takiefotogra i papierowego. po Wszystkich, którzy i utworzenie z nichalbumucyfrowego dawnych zdjęć związanych ze szkołą W planachmamyjeszcze zbiórkę kopii spirowały nasdodalszych poszukiwań. w dawnejszkole. uczniów przez skie, wykorzystywane tem wystawybyły mundurki uczniow cze tak niedawno. Ciekawym elemen wkażdymwykorzystywano domujesz codziennego użytku,przedmioty, które ręcznie nasze przez babcie.Naczynia obrusy, serwety, chodnikiwykonywane Uczniowie pomocynauczycie przy Zespół SzkółwKalinówce Ko Działania, które wykonaliśmy zain 20 ------NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 21 Projekt patriotyzm ANETA HRYNIEWICKA Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam. Pozwól mi zrobić, a zrozumiem… (Konfucjusz) Jak w szkole XXI wieku rozwijać patriotyzm? Nie jest to łatwe zadanie. Jedną z najważniejszych wartości O patriotyzmie trzeba rozmawiać i go rozwijanych w szkole w Kalinówce Ko- uczyć. Niezbędne jest włączanie uczniów ścielnej jest patriotyzm. Wyraża się on w różnorodne działania, by mogli zrozu- poprzez przywiązanie do Ojczyzny, re- mieć. Rozwija to ich kompetencje spo- gionu. To znajomość obyczajów, kultury, łeczne i obywatelskie oraz inicjatywność szacunek dla ludzi i miejsc pamięci na- i przedsiębiorczość. rodowej. Kształtowanie odpowiednich Od kilku lat Samorząd Uczniow- postaw patriotycznych jest niezwykle ski szkoły sprawuje opiekę nad pomni- istotne, aby rozwój osobowości dziecka kiem ufundowanym przez mieszkańców przebiegał harmonijnie. Ogromna od- Kalinówki Kościelnej w 10. rocznicę powiedzialność spoczywa na szkole, nau- odzyskania niepodległości przez Pol- czycielach i rodzicach. skę, który znajduje się w pobliżu szkoły. EDUKACJA KULTURA świadomość narodową orazpobudza wanie odpowiednich postawzwiększa wolność naszego kraju. uczcić bohaterów, oddaliżycie którzy za wy prowadzi reprezentację uczniów, by gi, kwiatyiznicze, apoczet sztandaro fla kultu pojawiają się biało-czerwone Z okazjiświątnarodowych wmiejscu RadaRodziców.a kosztfarbpokryła wyczyściła ipomalowała ogrodzenie, brało patriotyczne barwy. Młodzież Z inicjatywyuczniów ogrodzenie przy cy wadministracji rządowej, długiepi twórczych iartystycznych, epizody pra aktywną działalnośćwstowarzyszeniach niczne „obycie” (mamwswej biografii artystyczne projekty orazmedialne isce turalnego, zdobywaniu finansowania na doświadczenie wanimowaniu życia kul cjami. Zdecydowało również pewnie nymi, acorazmniejobecnymitrady jego zabytkami iwciąż pielęgnowa turą idziedzictwem naszego regionu, swej miłościifascynacjihistorią,kul dałemwyraz mnie program, wktórym na towpływmiałprzedstawionyprze Ośrodka Kultury. Zapewnenajwiększy na nowego dyrektora Knyszyńskiego siąca komisjakonkursowa wybrałamnie łymstoku i pod koniec ubiegłego mie urodziłem tuzinylattemuwBia siętrzy wię. Nazywam się Konrad Szczebiot, Świeżym okiem dyrektor KOK KONRAD SZCZEBIOT Pozwolą Państwo, że sięprzedsta Nie ulegawątpliwości,że promo ------zod współpracyzPolskim Radiemoraz To działa…jakaplikacja. dzieci włączaćwprojekt pn. patriotyzm. Nie możnagotylkopokazać,trzeba nauczyciele, rodzice, dziadkowie. Jana Pawła II.Uczymy sięrównież my, pamięci narodowej, szanują patrona — rodowych, odwiedzająlokalnemiejsca nych, uczestniczą wuroczystościach na szkoły uczą się zachowań patriotycz boli narodowych. Uczniowie naszej szacunek wobectradycji, historii i sym Pełnię swą funkcjęnieledwiemiesiąc, bogatejhistoriiKnyszyna. niezwykle ne dziedzictwo,stanowiące świadectwo ne tradycje i bardzo dbającą o material i artystyczne, atakże pielęgnującąlokal inicjować licznewydarzenia społeczne aktywną społecznośćlokalną starającą do Knyszynazastałemtuwspaniałą, na tym poprzestać, gdyż przybywszy kalnej społeczności.Nie mogęjednak redakcji, naceluprzedstawieniesię lo kalno-Aktorskim wBiałymstoku). wicza orazwPolicealnym Studium Wo filii Akademii Teatralnej im.A. Zelwero wykłady w białostockiej wciąż trwające Patriotyzm to wspólna praca i cel. Niniejszy miał,wzamyśle artykuł 22 ------NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 23 a lista moich oczarowań gminą Knyszyn mowy z nowymi instruktorami, któ- jest już imponująca – wspaniale odno- rzy powinni zapewnić mieszkańcom wione lamusy w Knyszynie i Kalinówce, bardzo atrakcyjne sposoby spędzania zabytkowy dom Piaseckich (jak się prze- wolnego czasu i artystycznego rozwoju. konałem, robiący niezwykłe wrażenie Nasz ośrodek intensywnie włączył się na turystach), urzekający kirkut, wyre- też w firmowaną przez Biuro Progra- montowane i żyjące wiejskie świetlice, mu Niepodległa akcję #Wiktoria1920 liczne imprezy z okazji 500-lecia parafii publikując w swoich mediach społecz- Knyszyn, wreszcie energiczny, pomysło- nościowych zdjęcia miejsc i pamiątek wy i kochający swa pracę zespół KOK związanych z wojną polsko-bolszewicką oraz Miejsko-Gminnej Biblioteki Pu- oraz umieszczając w holu KOK poświę- blicznej! W Knyszynie naprawdę jest na coną tej wojnie wystawę. Organizowane czym budować aktywność KOK! Lista są liczne letnie zajęcia i warsztaty dla organizowanych dotychczas cyklicznie dzieci. Piątego września będziemy go- imprez jest imponująca, podobnie jak ścić w naszych progach twórców, którzy kontakty zgormadzone przez lata pracy postanowili wziąć udział w konkursie na polu kultury przez Panią Dyrektor poetyckim poświęconym pamięci wy- Jadwigę Konopko (będę się starał, by nie bitnej knyszyńskiej poetki Elżbiety Da- uronić z tego ani kropli). Jest wreszcie niszewskiej. Mam nadzieję, że i Państwo silne wsparcie merytoryczne w postaci – mieszkańcy gminy Knyszyn zaszczycą Knyszyńskiego Towarzystwa Regional- nas swoją obecnością podczas tej literac- nego im. Zygmunta Augusta. kiej biesiady, w ramach której oprócz Pierwsze tygodnie swej pra- dyskusji twórców z jurorami, będzie cy poświęcam na poznanie gminy można posłuchać też koncertu piosenki i zamieszkujących ją ludzi, wdrożenie poetyckiej w wykonaniu słuchaczy Stu- się w codzienność KOK oraz zapoznanie dium Wokalno-Aktorskiego w Białym- się z niezwykle bogatym dorobkiem wy- stoku. dawniczym Gońca Knyszyńskiego i jego Dzieje się u nas niezmiernie dużo. biblioteki. Nieco udało się też już zrobić. Mam nadzieję, że dzięki energii i za- Lada moment gotowe będą nowe strony angażowaniu wszystkich pracowników internetowe KOK i biblioteki, założone KOK będzie się działo jeszcze więcej. zostały również nowe kanały w mediach O wszystkich naszych działaniach bę- KULTURA społecznościowych, dzięki czemu KOK dziemy informować na naszej stronie łatwiej dociera teraz ze swoim przeka- internetowej www.kok.knyszyn.pl oraz zem do osób młodszych, przewodni- www.biblioteka.knyszyn.pl, na naszych ków turystycznych, pasjonatów wypraw profilach na Facebooku, Youtube i Insta- po Puszczy Knyszyńskiej oraz będzie gramie oraz na tablicach ogłoszeń zarów- mógł zamieszczać materiały filmowe ze no w naszej siedzibie, jak też w wiejskich wszystkich organizowanych i współor- świetlicach. Odwiedzajcie nas Państwo ganizowanych imprez. Powstała ankieta jak najczęściej i nie obawiajcie się Pań- badająca zapotrzebowanie mieszkańców stwo dzielić z nami swoimi opiniami gminy na nowe formy zajęć w naszym o naszej pracy – wszak to dla Państwa ośrodku – dzięki niej już trwają roz- oraz by rozsławiać Knyszyn tu jesteśmy! KULTURA kowo rozbudowany charakter. więc wtymroku wCzechowiźnie wyjąt dy świętaMatki BoskiejZielnej miały hucznie itradycyjnie! Uroczyste obcho parafii Knyszynobejśćżniwawyjątkowo postanowili wroku jubileuszu500-lecia społeczność, mieszkańcy Czechowizny lokalną sąpiękneiintegrują nieważ KONRAD SZCZEBIOT Na ZielnądoCzechowizny początku XXwieku. epidemii, które pustoszyły okolicęna Knyszyna naobronę ipamiątkędwóch na wjeździe do Czechowizny odstrony postawionychłeczności dwóchkrzyży odnowionych staraniemlokalnej spo sji przeszliśmynapoświęcenieświeżo ski. niczył ksiądzproboszcz AndrzejSadow Matki BoskiejZielnej, której przewod od polowej mszyświętejzokazjiŚwięta Po poświęceniu nastąpiłprzemarsz Następnie w uroczystej proce Rozpoczęliśmy ogodzinie13.00 Ludowe tradycje zanikają.Apo ------dza proboszcza AndrzejaSadowskiego, tradycyjne (księ przepasaniegospodarzy przepiórki. nich łanów zbożawrazze strojeniem wizny tradycyjny obrzędkoszenia ostat stał w wykonaniu mieszkańców Czecho Państwa Przygodzkich odtworzony zo boiska,gdzienapolu za wieśwkierunku równiankę w składzie:Joanna Kitlas panii Męskiej zKalinówki Kościelnej. Czechowizny, którąumiliłwystępKom nych przygotowanych mieszkanki przez nagród orazdegustacjapotrawregional niejszą równiankę wrazzwręczeniem podsumowanie konkursunanajpięk wiźnie Grzegorza Buraczewskiego) oraz wCzechooraz właścicielałowiska ryb Czechowizny Stanisława Rogalskiego sołtysa wa AntoniegoChmielewskiego, Knyszyna Jarosłany Kitlas, burmistrza wicestarosty powiatu monieckiegoJoan Po obrzędzienastąpiłonaboisku Jury konkursunanajpiękniejszą 24

------Fot. Anna Aneta Molska Aneta Anna Fot. NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 25

(wicestarosta powiatu monieckiego), przepiórki rodzice mówili dzieciom, dr Artur Gaweł (dyrektor Podlaskiego aby biegły w zboże szukać ptaka o tej Muzeum Kultury Ludowej) oraz Kon- nazwie, który zaraz z niego wyleci. Jeśli rad Szczebiot (dyrektor Knyszyńskiego w żniwach brały udział osoby wynajęte, Ośrodka Kultury) postanowiło przyznać to przepiórkę wiązały dziewczęta, nato- trzy równorzędne nagrody oraz trzy wy- miast gdy przy sprzęcie żyta pracowa- różnienia. Nagrody otrzymały: Natalia li tylko członkowie jednej rodziny, to Wróblewska, Grażyna Rogalska oraz przepiórkę wiązał sam gospodarz, a go- Kamila Rogalska. Wyróżnienia zaś Ma- spodyni wraz z dziećmi zajmowała się jej ria Jolanta Polińska, Marzena Grom oraz strojeniem. Przepiórkę wiązano z około Teresa Rogalska. 20-30 źdźbeł, które były przewiązane w Artur Gaweł w wydanej przez Bia- zależności od swej wysokości, w jednym, łostockie Muzeum Wsi w roku 2012 rzadziej w dwóch lub trzech miejscach. broszurze „Obrzędowość letnio-jesien- Długie i proste źdźbła zboża w przepiór- na na Podlasiu” bardzo obszernie opisał ce wzmacniano, zwłaszcza na terenie zwyczaje i przesądy związane z końcem powiatu sokólskiego, wetkniętym w śro- żniw: „Kiedy sprzęt żyta dobiegał końca, dek prostym kijem lub zieloną gałązką, żniwiarze pozostawiali niewielką niezżę- która także posiadała walory zdobnicze. tą kępę zboża, która odgrywała niezwy- Najczęściej były to gałązki jarzębiny, po- kle istotną rolę w żniwnej obrzędowości. nieważ żywiono przekonanie, że owoce Ta ostatnia niezżęta kępa żyta posiada- tego drzewa wywrą korzystny wpływ ła dość zróżnicowane nazewnictwo na na wielkość ziarna zbóż w przyszłorocz- Podlasiu. Niemal wszystkie czynności nych zbiorach. Przepiórkę przystrajano wykonywane w trakcie wiązania i stro- najczęściej kwiatami polnymi, rzadziej jenia przepiórki były pełne magicznych przyniesionymi z przydomowych ogród- działań, które miały wywierać wpływ ków. Ściernisko wokół przepiórki do- na przyszłość. Tuż przed wiązaniem kładnie oczyszczano w przeświadczeniu, KULTURA Fot. Anna Suska KULTURA przepiórki, w którym umieszczano pła przepiórki, wktórym ką, która miała być wejściem do środka szereg bram kamienibył przerywany lub nawet trzechrzędach.Niekiedy dwóch mienie polne wjednym, rzadziej układano koliściewokółprzepiórki ka szłym roku. Po ukończeniu pielenia, na wyrośnięcie wysokiegozboża wprzy Ta magicznaczynnośćmiaławpłynąć żej obciętych resztek słomyze ścierniska. w czasieopielaniaprzepiórki jak najwy Podlasia znanybył zwyczaj wyrzucania zbożu wnastępnymroku. Na wschodzie że zapobiegnie towzrostowi chwastów w gm. Szudziałowo, kobiety chcąc zapew dzieci. W Wierzchlesiu,wymowy wad był skutecznymśrodkiem leczniczym Hajnówką aOrlą wierzono,że chlebten W miejscowościach położonych między życie miało zapobiegać bólom zębów. np.czy nawieleprzypadłości, jegospo w magii,był uważanyzaśrodek leczni Chleb zprzepiórki miałduże znaczenie kawałki chleba. trzy znacznie rzadziej Na kładziono zazwyczaj obrusku jeden, kolorze zwanąnajczęściej obruskiem. rozłożoną lnianąchusteczkąwbiałym ski kamień. Pełnił on funkcję „stołu”, z ------śmiechu i żartów wywołanych oporem, niej kępyzboża.Odbywało siętowśród dziewczyny lub chłopaka wokół tejostat kilkakrotnym przeciągnięciu siłązanogi (bronowania) przepiórki, polegającyna był wśródzwyczaj żniwiarzy oborywania burzy. Na Podlasiu rozpowszechniony żyją, niebędąbaćsiępiorunów wczasie wokół Gródka, iżdzieci,które gospo z przepiórki było przekonanieznane nym wierzeniemzwiązanymzchlebem tuż przedporodem spożywałyje.Kolej chleba ztrzech przepiórek, anastępnie, nić sobielekkiporód zbierałykawałki ziemią podczas tego magicznego aktu. bezpośredniego kontaktu człowieka z podkreślają znaczenie czaju oborywania zbiory. Współczesne interpretacje zwy naprzyszłoroczne wpłynie korzystnie rach. Wierzono, że oboranieprzepiórki źdźbeł zbożawprzyszłorocznych zbio najwyższe, comiałowpłynąćnadługość starano sięwybierać osoby jak rywania gmin Bielsk Podlaski iBrańsk doobo się, np. ofiarowując alkohol. Na terenie musieliwykupić lub gospodynią,którzy no. Często bronowano gospodarzem jaki stawiałyosoby, oborywa którymi 26

------Fot. Anna Suska Anna Fot. NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 27 Nasze projekty w sieci JADWIGA KONOPKO

Epidemia koronawirusa zdezor- ganizowała nasze życie we wszystkich dziedzinach, szczególnie ograniczając działalność instytucji kultury. Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej — na prze- kór — pandemii postanowiło promo- Fot. Anna Aneta Molska wać nasze piękne Podlasie. W sieci. „Muzealne ABC” to tytuł projektu, na realizację którego Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej otrzymało dofinansowanie w wysokości 86 tys. zł ze środ- ków Narodowego Centrum Kultury, w ramach programu „Kultura w sieci”. Powstanie cykl filmów krótkometrażo- wych. Ich tematyka będzie różnorodna, od historii Podlaskiego Muzeum Kultu- ry Ludowej, po podlaską obrzędowość. Do tego projektu zostały zaproszo- ne również zespoły działające przy Kny- szyńskim Ośrodku Kultury: Zespół Kny- szynianki, Młodzieżowy Teatr Tradycji i Kompania Męska, jak i współpracujące

z KOK zespoły Pogodna Jesień, Biebrza- KULTURA nie, Tęcza. Z udziałem naszych artystów Fot. Anna Suska zostaną nagrane cztery obrzędy: „Ob- chodzenie pól z królewną”, „Wiosenne kolędowanie z konopielką”, „Wianuszki na oktawę Bożego Ciała” i „Kiszenie ka- pusty”. Serdecznie dziękujemy PMKL i realizatorom projektu za możliwość uczestnictwa w tym pięknym przedsię- wzięciu. KULTURA rozwój zdolności twórczych iaktorskich, tegracja ze starszympokoleniem,aleteż wanie czasuwolnegodzieciom,ichin wzięcia było kreatywne zagospodaro szynie. malną orazBibliotekę Publiczną wKny dowo”, realizowanej Grupę przez niefor wszystko dziękiinicjatywie„Raznalu w tymroku bardzo intensywnie,ato koordynator projektu ANNA OLSZEWSKA Raz naludowo wiejskiej wGrądach. sie od14lipcado21sierpniawświetlicy wały się2lub3razywtygodniuokre uczestników).niektórych Zajęcia odby bowa dzieci oraz 5 pań (babcie grupa lenia. Odbiorcami projektu była 15-oso zarówno umłodegojakistarszego poko Głównym założeniem przedsię Wakacje wGrądach przebiegały

------Fot. Sławomir Packiewicz Sławomir Fot. Społeczeństwa Obywatelskiego ze środ stytut Wolności Rozwoju —Centrum sfinansowanego przez Narodowy In w ramach projektu „Podlaskie Lokalnie” zauważyć aktorskiezdolności benefi jekt „Zzapiśnikamojejbabci” dałosię wyjazdu było ogniskozkiełbaskami. dzeń rolniczych. Dodatkową atrakcją rzeli wystawę dawnych maszyniurzą nia młyna,zwiedzili„Kozłówkę”, obej uczestnicy poznalizasadyfunkcjonowa gościnności panaMariana Kozłowskiego wyjazd domłynawRudzie, gdziedzięki i integracyjne,zorganizowany został izabawy ruchowe wały sięlicznegry watelskich nalata2014-2020. ków Programu Fundusz Inicjatyw Oby Inicjatywa została zrealizowana Realizując wzeszłym roku pro projektu odby W czasietrwania 28

------Fot. Anna Olszewska Anna Fot. NOWY

GONIEC‚

KNYSZYNSKI 29

cjentów, dlatego tegoroczna inicjaty- tkań odbywały się próby przedstawienia, wa w znacznej mierze skoncentrowana pracowaliśmy nad właściwą dykcją, oby- została na przygotowaniu scenki ro- ciem scenicznym, nad właściwymi gesta- dzajowej prezentującej dawny obrzęd mi i intonacją głosu. Niezbędne rekwi- wypieku chleba. Położyliśmy nacisk zyty wypożyczyliśmy z Izby Regionalnej, na tradycje, zwyczaje i ludowość po to, natomiast dekoracje z papieru wykona- by w dobie wszechobecnego internetu liśmy w czasie warsztatów artystycznych. i multimediów uwrażliwić młode po- Nie obyło się również bez warszta- kolenie na nasze lokalne dziedzictwo tów kulinarnych, w czasie których upie- kulturowe bogate w różne tradycje. Ob- czony został swojski chleb. Degustacja serwując zaangażowanie dzieci i mło- chleba odbywała się w czasie uroczysto- dzieży w realizowaną inicjatywę widać, ści poświęcenia Krzyża. że tematyka oraz formy i metody zajęć Etapem finałowym inicjatywy była były właściwie dobrane. Osoby dorosłe premiera widowiska „O Hanusi, co — babcie uczestników również z wiel- chleb zagniatała”, które odbyło się 21 kim poświęceniem i zaangażowaniem sierpnia w świetlicy wiejskiej i zgroma- uczęszczały na zajęcia, przekazując dzie- dziło dużą liczbę gości. Udowadnia to ciom cenną wiedzę na temat tradycji, celowość zrealizowanej inicjatywy oraz obyczajów czy dawnego stylu życia. Bar- motywuje do podejmowania kolejnych dzo wiele pozytywnych emocji wywołały wyzwań na rzecz społeczności lokalnej. zajęcia, w czasie których babcie miały za Serdeczne podziękowania kieruję zadanie zaprezentować swoje ulubione w stronę wszystkich uczestników pro- zabawy z dzieciństwa. jektu oraz partnerów: Miejsko-Gminnej Wszyscy uczestnicy zarówno Bibliotece Publicznej w Knyszynie oraz młodsi jak i starsi otrzymali swoje role Knyszyńskiemu Ośrodkowi Kultury za w widowisku pt: „O Hanusi, co chleb pomoc i zaangażowanie przy realizacji zagniatała”. W trakcie większości spo- inicjatywy. KULTURA Fot. Anna Olszewska KULTURA kich i bawiliśmy się świetnie na Górze dozabytkowegospaceru domuPiasec które dzieci mogły puszczać podczas i pokonaćtorprzeszkód. ci mogłyodbyć rejs tramwajemwodnym do Parku Flisak w Tykocinie, gdziedzie wyjazdu bez do kina, jak równieżsię też sobą izabawintegracyjnych, nieobyło poczynku dladziecizgminyKnyszyn. Kultury był organizatorem letniegowy Lato. Jak co roku Knyszyński Ośrodek Akcja Lato w AkcjiZima. jęcia izadeklarowały chęćuczestnictwa swoje podziękowanie prowadzącym za nagrany filmik. układu tanecznego,czego owocem jest fachowca dziecinauczyłysiętrudnego tańcahiphop.instruktor Pod okiem Królowej Bony. Odwiedził nasrównież Dzieci nazakończenie wyraziły Zrobiliśmy pięknelatawce, też Zaczynaliśmy odpoznaniasięze Za namikolejnewakacjezAkcją

R. Magnuszewska R. - - - -

Fot. Renata Magnuszewska Renata Fot. Fot. Renata Magnuszewska Renata Fot. NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 31 Poświęcenie krzyża jubileuszowego w Grądach ANNA OLSZEWSKA

W ramach obchodów jubileuszu „Raz na ludowo”. Biesiada na świeżym 500-lecia parafii Rzymskokatolickiej powietrzu tworzyła wspaniałą atmosferę pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty w do wzajemnej integracji, wspólnych roz- Knyszynie, mieszkańcy Grądów i Wo- mów czy wymiany spostrzeżeń. dziłówki ufundowali Krzyż oraz tablicę Jesteśmy pozytywnie podbudowani kamienną, w celu upamiętnienia tego pochlebnymi opiniami na temat organi- jakże zacnego jubileuszu. Uroczystości zacji i przebiegu całego przedsięwzięcia. poświęcenia Krzyża oraz tablicy odbyły Dzieło nie powstałoby bez hojności i za- się 16 sierpnia w Grądach. W imieniu angażowania mieszkańców naszych wsi, organizatorów oraz mieszkańców, dzię- którzy nie szczędząc ofiary finansowej, kuję za liczną obecność i za wspólne jak też wkładu osobowego przyczynili przeżywanie tego ważnego dla naszych się do zrealizowania wyznaczonego celu. miejscowości wydarzenia. Obchody uroczystości rozpoczęły się mszą św. pod przewodnictwem księdza kanonika Andrzeja Sadow- skiego, proboszcza naszej parafii. Po mszy świętej udaliśmy się w procesji do Krzyża, gdzie ksiądz proboszcz dokonał poświęce- nia nowo powstałych dzieł upamiętniających jubileusz. Następnie po krótkich prze- mówieniach uczestnicy uro- czystości zostali zaproszeni

na poczęstunek przed świe- RELIGIA tlicą wiejską w Grądach. Dzięki zaangażowaniu wie- lu osób mogliśmy zdegusto- wać smacznych wypieków oraz swojskich wędlin. W czasie pikniku miała też Fot. Anna Suska miejsce promocja swojskich chlebów, przygotowanych przez uczestników projektu PAMIĄTKI Z KNYSZYNA dzierniku 1943 roku, dla mieszkańca wystawionąwKnyszyniepaź kartę ilości. rodziny w określonej okupanta przez zboże wmłynie,tylkonaużytekwłasnej rolnikpodstawie których mógłzmielić przemiałowe. Były todokumenty, na Niemcy wprowadzili takzwanekarty zbożemograniczyć imąką, czarnyrynek swych zbiorów narzecz okupanta.Aby nicy byli zobowiązani dodostarczania JACEK ANTONIUK Karta przemiałowazKnyszyna Co ciekawe nadruk nakarcieCo ciekawe pozwalaje nadruk motorowego z usługmłyna kownik korzystał karty sięczny limit90kilogramów żyta.Użyt cioosobowej rodzinymie przysługiwał miejscowości KrasneMałe. Dladziewię W swojejkolekcjiposiadamtaką Podczas okupacji niemieckiej rol (motormuhle) (motormuhle) w Knyszynie. ------e-mail: [email protected]. kontaktu zRedakcją: tel.857279983, tografiami z Knyszyna? Zachęcamy do wymi pamiątkamiczyarchwalnymi fo podzielić sięnałamach„Gońca” cieka Może ktośzCzytelników zechciałby na Knieschin, ona kach z amtskommissariatu brzmi zapis nazwymiejscowości, napiecząt Interesującyniej rubryce. jestrównież jęczmień, coodnotowano wodpowied i maju1944,najejpodstawiezmielono tualnie prosoW kwietniu lubgrykę). kilogramów naosobęmiesięcznie(ewen liwością zamianynajęczmieńwilości2 dynie naprzemiałżyta Knysyn. natomiast na pieczątce z mły * (roggen) , zmoż 32 ------NOWY

GONIEC‚

KNYSZYNSKI 33 Archeologia rynku w Knyszynie. Biografia historyczna. Cz. I dr hab. MACIEJ KARCZEWSKI, prof. UwB

Zakończona niedawno częściowa Archeolog był obecny na rynku rewitalizacja knyszyńskiego rynku dała w Knyszynie przez cały czas trwania prac niepowtarzalną okazję do poznania jego ziemnych związanych rewitalizacją, czy- przeszłości zachowanej w materialnych li od połowy grudnia 2019 r. do końca świadectwach.1 Oczywiście nie całej maja 2020 r. Jego obowiązki wynikały przeszłości, gdyż jej odkrywanie było z programu badań archeologicznych możliwe tylko w miejscach przezna- uzgodnionego z Podlaskim Wojewódz- czonych pod wykopy budowlane. Do kim Konserwatorem Zabytów. Zgodnie najważniejszych odkryć archeologicz- z tym programem, przed rozpoczęciem

Ryc. 1: Zasięg części rynku objętej rewitalizacją na wycinku ortofotomapy (źródło: Portal Mapowy NID z uzupełnieniami autora) nych, dokonanych podczas prac rewita- prac budowlanych w dziewięciu wyko- lizacyjnych należy odnalezienie grobów pach archeologicznych zostały rozpo- z historycznego cmentarza, odsłoniętych znane znajdujące się tam relikty rynku. HISTORIA w wykopach pod fontannę i w jej bli- Dopiero po zakończeniu tej części ba- skim otoczeniu. Niemałe zaskoczenie dań ruszyły prace rewitalizacyjne objęte związane z tym odkryciem wynikało nadzorem archeologicznym. Równole- z faktu, że wbrew wcześniejszym usta- gle z nimi trwały wykopaliska w trzech leniom historyków, cmentarz ten kryje kolejnych wykopach archeologicznych szczątki chrześcijan pochowanych zgodnie z kanonem obrządku wschodniego.2 tym cmentarzu przedstawiła Monika Dzier- lińska na łamach „Nowego Gońca Kny- 1 O rewitalizacji rynku – porównaj: E. Sadow- szyńskiego” – M. Dzierlińska, Wyniki ba- ska-Dubicka, Rynek po rewitalizacji, „Nowy dań antropologicznych na cmentarzu na Goniec Knyszyński”, nr 6 (189), czerwiec 2020, rynku w Knyszynie. O dawnych knyszynia- s. 6. nach słów kilka, „Nowy Goniec Knyszyński”, 2 Charakterystykę zmarłych pochowanych na nr 6 (189), czerwiec 2020, s. 25-27. HISTORIA osadzone tym w konkretnej przy prze gółowe iprecyzyjne sątoinformacje, na przestrzeni dziejów. Im bardziej szcze jakie zaszły w krajobrazie historycznym tym nietylebiografieludzi,cozmiany ich wyników. Archeologa interesują przy badań archeologicznych iinterpretacji doplanowaniafia miejscajestniezbędna cowania historyczne. Ta swoista biogra źródłahistorii ukazywanejprzez iopra muszą być poprzedzone poznaniemjego terenie metryce obogatej,historycznej cmentarza. tu natrafiononagroby zhistorycznego giczną iobeliskniepodległości.Iwłaśnie fontannę wrazzjejkomorątechnolo – wmiejscugdzienastępniezbudowano znps aciu PK w Białymstoku; w PWKZ archiwum w szynopis ma 1960, Warszawa Architektury Budowlanego, Nadzoru i Wydział Białystok – P.W.R.N. zlec. na oprac. miasta przestrzennego rowania zagospoda planu do hi storyczno-urbanistyczne studium białostockie, woj. Knyszyn, [w:] snak, wyko Pro M. prac: z pochodzące informacje rzystane również zostały publikacjami, wprost 3 historii parafiikatolickiej. z królem Zygmuntem Augustem oraz głównych perspektyw:związkumiasta opisywana zuwzględnieniemdwóch Knyszynie? w rynku biografii mówią natematZatem co historycy aż doczasów współczesnych w jegowyglądzienaprzestrzeni dziejów swojej historii,jakiezmianyzachodziły ijakwyglądałnapoczątku czono rynek kiedywyty sce zanimpowstał rynek, były pytania o to:jak wyglądało to miej pytaniami o jego biografię historyczną podstawowymi knyszyńskiego rynku, badań archeologicznych. W przypadku strzeni, tymcenniejsze sązperspektywy pnżzm eśi, oa przywołanymi poza tekście, poniższym W I część – rozwój– część historyczno-przestrzenny I Dotychczas historiaKnyszynabyła Każde wykopaliska prowadzone na 3 Nieoceniony ? ------,

tdu hsoyzoubnsyze o planu zagospodarowania przestrzennegomiastaopra do historyczno-urbanistyczne Studium Tomecka, B. 1965; Wrocław-Warszawa-KrakówI, t. tysiącleciu, w białostockie jewództwo Wiśniewski, J. Plackowski, T. Kraśko, Godlewska, R. D. Gławińska, J. Filonik, A. nik, w.) XVII poł. I – w. (XV podlaskiego województwa Alexandrowicz, S. Świeccy i duchowni w Knyszynie na prze Ł. Gołaszewskiego pt. wksiążcedobrze oddajezdanie zawarte w mieścieXVIwieku Knyszynaidworca królewskiego strzenny chiwalnych z uwzględnieniemnajnowszych badańar Monografia miastaKnyszyna historyczna miastaKnyszyna1509-1795. i przywileje mnem aNarwią realizacji międzyNie myślimonarszej la Zygmunta Augusta. Zhistoriidziejów Pogranicze Litwy iKorony wplanachkró kacje autorstwaprof. Józefa Maroszka: króla zlinii Jagiellonów wniosłypubli głownie wczasachostatniegopolskiego wkład wpoznanieprzeszłościKnyszyna, Knyszyn 2018. 2018) Materiały z konferencji naukowej (Knyszyn 20 X kowana w: 4 Knyszyn 2019. red., Szot A. dziejów, Odkrywanie 1520-2020. goniądzko-rajgrodzkich dóbr terenie na Radziwiłła Mikołajewicza łaja Knyszyn red., 2019; W. Wróbel, Szot A. dziejów, Odkrywanie jego i w. „Kronika” XIX połowie w knyszyński Kościół Ryżewski, G. 1994; 1(33): „Białostocczyzna”, lik, w. ku; J. Maroszek, Białymsto w PWKZ archiwum w maszynopis Białymstoku w Zabytków tora Konserwa Wojewódzkiego zlecenie na cowane Ostatnia z wymienionych prac została opubli została prac wymienionych z Ostatnia „iłsocyn” (2: 93 . Jarmo W. 1993; 4(32): „Białostocczyzna”, , , „Acta Baltico-Slavica”, t. I: 1964; I. Bud I. 1964; I: t. Baltico-Slavica”, „Acta , azwłoi n Gnąz i Rajgrodzie i Goniądzu na Radziwiłłowie , K. Bagiński, E. Sadowska-Dubicka red., Sadowska-Dubicka E. Bagiński, K. , Drugą zperspektywhistorycznych , [w:] Parafia Knyszyn 1520-2020. Knyszyn Parafia [w:] , 5 lt rw ijkc Knyszyna. miejskich praw lat 450 , Knyszyn2018i Dobra goniądzkie w XVI-XVIII Działalność fundacyjna Miko , Białystok 2000; osai i owj miast rozwój i Powstanie nsy wj białostockie, woj. Knyszyn , [w:] Parafia Knyszyn Parafia [w:] , [: Mat polskie Miasta [w:] , Spory odziesięciny.Spory . 4

, Białystok 1983, Białystok , Układ prze Prawa Wo 34 ------, NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 35

łomie XVI i XVII wieku (2016). Czyta- początku XV w., kiedy po unii polsko-li- my tam: tewskiej w Krewie (14 sierpnia 1385 r.) Początki parafii knyszyńskiej, po- zakończyły się wojny z Litwą, a w bitwie dobnie jak miasta Knyszyna, związane są pod Grunwaldem została złamana potę- z osobą Mikołaja Radziwiłła, wojewody ga zakonu krzyżackiego. Te dwa wyda- wileńskiego i kanclerza wielkiego litew- rzenia zapoczątkowały ponad dwustu- skiego, który około 1502 roku wzniósł letni okres spokoju na tym pograniczu. dwór myśliwski, a w 1520 roku ufundo- Jego kres przyniósł Potop Szwedzki oraz wał kościół parafialny.5 późniejsze wojny i epidemie. W świetle W nurcie tym mieści się również źródeł historycznych zasiedlający te tere- obszerna praca zbiorowa Parafia Knyszyn ny osadnicy byli zarówno drobną szlach- 1520-2020. Odkrywanie dziejów wyda- tą mazowiecką, jak też ludnością ruską na z okazji 500-lecia powstania parafii i litewską. katolickiej w Knyszynie. Puszcze nad rzekami: Nereślą, Szerokie tło porównawcze histo- Brzozową i Sokołdą pod koniec XV w. rycznego osadnictwa w Knyszynie za- zostały podzielone przez Kazimierza wierają prace Jerzego Wiśniewskiego: Jagiellończyka pomiędzy Grodno, Go- Rozwój osadnictwa na pograniczu pol- niądz i Bielsk, przy czym granicę mię- sko-rusko-litewskim od końca XIV do dzy dobrami goniądzkimi i bielskimi połowy XVII w. i Osadnictwo wschodniej wyznaczała rzeka Nereśl. Położony na Białostocczyzny, obie opublikowane na południe od niej Knyszyn znalazł się na łamach rocznika „Acta Baltico-Slavi- północnych peryferiach dóbr bielskich. ca” w 1964 i 1977 r. Pomimo, iż od Od około 1503 r. dobra goniądzkie, ich opublikowania upłynęło już ponad obok rajgrodzkich, były nadaniem Wiel- pół wieku, nie straciły one nic na ak- kiego Księcia Litewskiego Aleksandra na tualności. W literaturze historycznej, rzecz marszałka nadwornego litewskiego głównie regionalnej, widoczna jest duża Michała Glińskiego. Dobra te zostały dysproporcja pomiędzy stanem badań mu odebrane w 1506 r., a trzy lata póź- nad przeszłością Knyszyna w czasach niej, 5 stycznia 1509 r. Zygmunt I Stary ostatniego z Jagiellonów, a czasami po- nadał je Mikołajowi Radziwiłłowi. Po- przedzającymi powstanie wsi i następnie łudniowa granica nadania przebiegała miasta oraz okresem po śmierci Zyg- wzdłuż rzeki Supraśli. munta Augusta i kolejnymi stuleciami. Pod naciskiem królowej Bony, HISTORIA Rozwój trwałego osadnictwa na w dniu 18 grudnia 1528 r., Mikołaj Mi- pograniczu mazowiecko-litewsko-ru- kołajewicz Radziwiłł darował królewi- skim i kolonizacja tamtejszych puszcz, czowi Zygmuntowi dobra knyszyńskie, w tym puszczy knyszyńskiej, stały się z których w 1530 r. Zygmunt I Stary możliwe dopiero pod koniec XIV i na utworzył odrębną włość knyszyńską, obejmującą starostwo i leśnictwo. Włość 5 Cytat pochodzi z rozdziału Dzieje parafii i spo- ta stała się z czasem prywatną własnością rów o dziesięciny. Podana w tekście data po- królewicza. Knyszyn z rąk Radziwiłłów wstania dworu myśliwskiego jest nieprawdopo- przejął wyznaczony przez królową Bonę dobna, gdyż budowa ta wyprzedzałaby o około dzierżawca Aleksander Chodkiewicz. sześć lat moment ucieczki Michała Glińskiego Jednocześnie, na polecenie króla Zyg- i co za tym idzie przejścia dóbr goniądzkich i rajgrodzkich w ręce Radziwiłłów. munta Starego, stanął on na czele komi- HISTORIA dzu. fundacyjne parafii w i Gonią Trzciannem bie 3narodowości odnotowują dokumenty tewską zarówno ludność polską czewskiego. Wśród osadników spotykamy za czasów energicznegoPiotra Chwal starostówza rządów królewskich, głównie wieku –kilkazaRadziwiłłów, ainnejuż połowiewsi powstała tego wpierwszej lonizowana dopiero w XVI w. Większość „ w 1549r. J. Wiśniewski podaje,że: Knyszyna byłdośmierci Chodkiewicz goniądzkich iknyszyńskich.Zarządcą przeprowadzała rozgraniczenie dóbr sji, któraodpoczątkulistopada1529 r. 1510 r. – Zygmunt I dał Mikołajowi Radziwiłło Mikołajowi dał r.I 1510 Zygmunt – 6 Nereśli wLewoniach zwolił mupobieraćmytonamoście na skrance, zacokról Zygmunt IStary po Knyszyńskiej, wtymmostna rzeceJa mostyna obszarze Puszczywał cztery 1510 r. Mikołaj Radziwiłłwyremonto połowiemo, że najpóźniejwpierwszej puszcz. Ze źródeł historycznych wiado zał tworzenielatyfundiów ikolonizację czynnik miastotwórczy Knyszynawska szlaków komunikacyjnych, jakodrugi (1964), obokpołożenia naskrzyżowaniu Goniądza. Stanisław Alexandrowicz Grodna i Wilna) orazz Wasilkowa do Grodna (z Warszawy przez Tykocin do Krzyżowały siętudrogi z Tykocina do ków komunikacyjnych ihandlowych. Knyszyna musiałsprzyja nictwa na obszarze późniejszego miasta ćwieskiego zterenów Grodzieńszczyzny. mieszanego – białorusko-litewsko-ja wołyńsko-brzeskiegooraz z obszaru zowieckiego, napływającego ruskiego, znajdował sięnastykuosadnictwama W innym miejscu J. Maroszek podał: „ podał: Maroszek J. miejscu innym W Włość knyszyńska została wzasadziesko ” (J. Wiśniewski 1964). ” (J. Rozwojowi osad samorzutnego Zatem szesnastowieczny Knyszyn . […] To zamieszkiwanieoboksie 6 . Do utrzymania […] ć przebieg szla ruską i li ruską 20 VI 20 ------funkcjonowała jedynaparafia też kreślić, Wiśniewskim pod (1964, 1977) należy i Dobrzyniewie (1519 r.). Za Jerzym zostały parafiewKalinówce (1511 r.) Rajgrodzie i Trzciannem, dołączone z kościołami w Goniądzu, Dolistowie, śniej, dojużistniejącejsieciparafialnej goniądzko-rajgrodzkich. Wcze dobrach kościołów wjego rzymskokatolickich skiego. Była to najpóźniejszazfundacji wójtostwaknyszyń dziwiłła zobszaru posługę duszpasterskąpoddanymRa parafialny. Parafia tamiałazapewnić dziwiłł uposażyłwKnyszyniekościół wieś Knyszyn,osadzoną na84 włókach. kołaj Radziwiłł założył również kmiecą na. Pomiędzy 1510i1520rokiem Mi nazwiska ma pochodzić nazwa Knyszy nego) zdworem myśliwskim.Od ich pilnujący ostępuHwozdnego (Gwozd mieszkali osocznicy Knyszewiczowie szego Knyszynalubwjegosąsiedztwie przed 1505r. gdzieśnaterenie później łe wjegosąsiedztwie.Jeszcze wcześniej – potrzebni byli ludziemieszkającynasta i naprawmostuorazpobieraniamyta re Jsr (a oc wpłzse nm ul. Białostockiej) nam współczesnej końcu (na Jaskrę przez m.in. mostach, niego przez wybudowanych rech czte na mostowego, myta pobierania prawo wi w 1537r. królowa Bonazleciładzier dworskiego, a10dowójta.Rok później, do folwarku 15 włók należy z których jako nowo założona wieśo100włókach, osadniczej. gospodarczo-administracyjnych sieci tu wmomencieorganizacjiram wyznaniowej ludności zamieszkującej przesłankę downioskowania ostrukturze chrześcijaństwa stanowi pośrednią układ sieciparafialnych obukonfesji prawosławna – w Knyszynie. Taki Piątego lipca1520r. Mikołaj Ra W 1536r. Knyszynzostał opisany że na wymienionych obszarach .” (J.Maroszek2018). 36 ------NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 37

żawcy dóbr knyszyńskich Aleksandrowi one przebieg głównych ulic w mieście. Chodkiewiczowi dokonanie pomiaru Dostosowanie rynku do przebiegu wcze- wójtostwa knyszyńskiego. W 1538 r., śniejszych szlaków komunikacyjnych podczas tej pomiary A. Chodkiewicz mogło wpłynąć na jego nieregularny, rozmierzył na stu włókach miasto Kny- widoczny również dzisiaj, trapezowaty szyn, wytyczając rynek i rozmierzając kształt. Południowa pierzeja została do- nowe działki siedliskowe. Zdaniem stosowana do przebiegu drogi z Tykoci- J. Maroszka (2000, 2018) miasto po- na do dworu Wodziłówka. W 1569 r. wstało na miejscu wcześniejszej wsi powierzchnia rynku wynosiła 119 prę- założonej przez Mikołaja Radziwiłła tów kwadratowych. Jednocześnie z re- w 1510 r., wzdłuż ulic: Tykockiej, Gro- jestru wybierania poboru z tego samego dzeńskiej, Kościelnej i Siodlarskiej, ale roku wynika, że wzdłuż poszczególnych poza zbieżnością areału wsi i miasta: 90 pierzei rynku było odpowiednio: 9, 7, włók dla miasta i 10 włók dla wójta, nie 9 i 13 działek. Na części z tych dzia- przytoczył on żadnych argumentów na łek stały dwory dworzan królewskich. poparcie tej hipotezy. Wcześniejsze po- Z inwentarza spisanego w 1577 r. wia- mierzenie Knyszyna podczas zakładania domo, że w północno-zachodniej pie- wsi miało przyczynić się do bardzo szyb- rzei rynku, w sąsiedztwie ul. Kościelnej, kiego przebiegu pomiary włócznej mia- znajdował się dwór kasztelana trockiego sta przez A. Chodkiewicza. i podkanclerza Wielkiego Księstwa Li- Osiemnastego października 1568 r. tewskiego – Ostafiego Wołłowicza. Zda- król Zygmunt August, bezpośrednio niem J. Maroszka (2000, 2018) dwór po gwałtownym pożarze części miasta stał w miejscu, gdzie w latach 1586- w dniu 5 VI 1567 r., nadał Knyszynowi -1601 wzniesiono nowy kościół katolic- prawa miejskie magdeburskie. Miasto ki. W rynku stały też domy: burmistrza otrzymało prawo do cotygodniowych Knyszyna Krzysztofa Łukaszewiczna, targów w każdy czwartek i do czterech puszkarza Prokopa (w narożniku rynku jarmarków rocznie. Rynek i ulice mia- i ul. Dworskiej) oraz dom Doroty Kow- ły zostać wybrukowane. Powinnością nackiej, wdowy po pisarzu starościńskim mieszczan było też sfinansowanie bu- i mierniku. dowy ratusza na rynku, łaźni, postrzy- Na przełomie lat siedemdziesią- galni i wagi. W przywileju lokacyjnym tych i osiemdziesiątych XVI w., według Zygmunt August zezwolił też, aby pod opisu Aleksandra Gwagnina zawartym HISTORIA i wokół ratusza mieszczanie zbudowali w jego dziele z 1578 r. „Opisanie Sar- kramnice. Z racji odbywających się na macji Europejskiej” (Sarmatiae Europeae rynku targów i jarmarków, najpraw- descriptio…) Knyszyn: „Miasto drew- dopodobniej właśnie tam wzniesiono niane, od Tykocina 4 mile, w równinie budynek wagi. Źródła historyczne po- między jeziorami i kałużami błotnemi twierdzają, że rynek był wybrukowany leży”. W 1580 r. zabudowania Knyszyna już w 1579 r. składały się z 249 drewnianych domów, Knyszyński rynek miał powstać a w 1602 r. – z 310 takich domów. w miejscu, gdzie krzyżowały się dwa szla- Do upadku miasta doszło w drugiej ki komunikacyjne i handlowe: z Grod- połowie XVII w. Podczas wojen szwedz- na do Tykocina i z Brześcia lub tylko kich Knyszyn został spalony. Pożar z Wasilkowa do Goniądza. Wyznaczyły wznieciły stacjonujące tu przez trzyna- 38

Ryc. 2: Przestrzeń historyczna Knyszyna XVI – I poł. XX w. według opracowań historycznych (za: B. Tomecka 1983)

ście tygodni w 1662 r. wojska koronne, 480 domów i 2418 mieszkańców, ale które dokonały wówczas również grabie- już w 1857 r. tylko 295 domów drew- ży majątku mieszczan. Pożary nawiedzi- nianych, cztery murowane oraz 2038 ły miasto już wcześniej – w 1626 r. oraz mieszkańców. Niemniej, łącznie, pomię- później – w 1672 r. W 1662 r. w Kny- dzy 1848 a 1902 r. liczba mieszkańców szynie stały tylko 52 domy, a liczba miasta wzrosła z 2038 do 5487 osób. W mieszkańców wynosiła 540 osób. Dalsze latach osiemdziesiątych XIX w. mieszka- straty spowodowały epidemie i wojna ło tu: 1797 Żydów, 857 katolików, 83 północna. Pomiędzy 1576 i 1775 r. licz- ewangelików, 40 prawosławnych i 13 ba mieszkańców zmniejszyła się z około mahometan. 3000 do około 1000 osób. W czasie I wojny światowej, pod- W XVIII wieku Knyszyn był czas walk o Knyszyn w 1915 r miasto ośrodkiem lokalnej produkcji rzemieśl- uległo zniszczeniu w 25% lub nawet niczej, głównie garncarskiej i kaflarskiej, w 50%. Na początku lat dwudziestych bazującej na miejscowych złożach gliny. XX w. zabudowa miasta składała się 540 Na przełomie XVIII i XIX w. zabudo- domów, a liczba mieszkańców wynosi- wa składała się z 318 domów, a liczba ła 3579 osób. W 1939 r. w Knyszynie mieszkańców wynosiła 1700 osób. Po- mieszkało 4400 osób. prawa koniunktury gospodarczej na- stąpiła wraz z wprowadzeniem granicy C.d.n. celnej między Cesarstwem Rosyjskim W następnej części tekstu przedstawię i Królestwem Polskim w 1832 r. i trwa- historię knyszyńskiego rynku w XIX ła do początku XX w. Od lat trzydzie- oraz pierwszej połowie XX w., a także stych XIX stulecia zaczęły powstawać zagadnienie lokalizacji najstarszych kny- w mieście manufaktury, przede wszyst- szyńskich świątyń: katolickiej i prawo- kim włókiennicze. W 1838 r. było tu sławnej. HISTORIA NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 39 Knyszyn w przedwojennej prasie Część XIV Rejonowa Wystawa Przemysłu Ludowego MIECZYSŁAW LEWKOWICZ

W 1931 roku głównym wydarzeni- skiego, Cebulę, burmistrza m. Knyszyna em w Knyszynie była Rejonowa Wyst- i Piaseckiego – sekretarza Magistratu. awa Przemysłu Ludowego. O tym wy- Przewodnictwo komitetu powierzo- darzeniu obszernie pisał „Głos Ziemi no p. Miroszniczenkowej, zastępstwo zaś Białostockiej”. Pierwszy artykuł został p. Paszkowskiemu, skarbnikiem został p. zamieszczony w 69. numerze gazety z 25 Piasecki. marca 1931 roku: Termin wystawy ustalono na czas od 14 do 28 maja r. b. Wystawa odbędzie się Przygotowanie do Rejonowego w sali magistratu w Knyszynie. Komitet Pokazu Przemysłu Ludowego przewiduje liczny napływ eksponatów, w pow. białostockim a w związku z tem dużą frekwenc- Z inicjatywy starosty powiatowego ję zwiedzających Wystawę, wobec czego w Białymstoku p. A. Kaczmarczyka odbyło w czasie trwania pokazu będzie urucho- się w Knyszynie zebranie organizacyjne miona specjalna tania komunikacja auto- Komitetu Rejonowego Pokazu Przemysłu busowa. Ludowego w Knyszynie. Projekt urządze- W organizowaniu wystawy duży nia wystawy powstał w celu zapoznani- udział przyjmują Woj. Tow. Popierania em się ze stanem przemysłu ludowego na Twórczości Ludowej „Krajan”, która ma terenie powiatu i zapoczątkowanie pracy już w tej dziedzinie wiele zasług. nad jego rozwojem. Do Komitetu Wystawy wybrano: p.p.: Janinę Szymańską z Krypna, Mirecką z Peńskich, Stan. Bnińskiego z Sze- HISTORIA lągówki, Józefa Zambrowskiego z Góry, ks. Oleszczuka z Krypna, Marię Toczyłowską z maj. Ogrodniczki [Ogrodniki – red.], Andrzeja Kamińskiego z Andrzejewa, Lucjana Szyszko z Jasienówki, Zofię Dzieżkową z Nowej Wsi, Adama Mazu- ra z Trzciannego, Józefa Dzięgielewskie- go z Chrabowa [Chraboł – red.], Irenę Ostrowską z Obrubnik, Jana Radziukie- Po lewej — Maria Miroszczenko, przewodnicząca wicza z Jasienówki, M. Pawłowiczową, komitetu organizacyjnego Rejonowej Wystaway M. Dąbrowską, Leokadie Nierodzikównę, Przemysłu Ludowego w Knyszynie Jana Kurso, Stanisława Lizaka, Zabiel- HISTORIA była żoną kierownika szkoły Władysława internat liceum.Michalina Pawłowicz ną mieściłsięsądgrodzki, apowojnie przedwoj- właścicielką domu,wktórym ku Pracy Obywatelskiej Kobiet. Była knyszyńskiemu oddziałowi Związ ka z domu Arndt, przewodniczyła knyszyńskiego liceum.Maria Dąbrows powszechnej dyrektorem ipierwszym kierownikiem knyszyńskiej szkoły Adam Mazur, powojniebył pierwszym Reprezentantszniczenko. Trzciannego Mojsiejażoną weterynarii lekarza Miro nizacyjnego, Maria Miroszniczenko była nie. Przewodnicząca komitetuorga- osoby aktywnie udzielającesięspołecz- scowego przemysłu isztuki ludowej.scowego przemysłu eksponatówmadzeniem zdziedzinymiej- energią zajęcisąjużodmiesiąca gro z całą zpowiatu, którzy przedstawicieli Org.kilkudziesięciu Wyst.tu Wchodzi Marian Zyndram-Kościałkowski. swą obecnościąPan Wojewoda Białostocki Uroczystośćspołeczeństwa. tąuświetni robów ludowych wszerokichwarstwach nizowanej wceluspopularyzowania wy Wystawy Ludowego, Przemysłu zorga- nie wKnyszynieotwarcie Regionalnej Sejmiku białostockiegodokonanezosta- jan” udziale przy Wydziału Powiatowego Popierania Ludowego Przemysłu „Kra 1931 roku ukazałsięponiższyartykuł: knyszyńskiej szkołypowszechnej. Lizak iStanisław Cebulanauczycielami Grodzkiego w Knyszynie, a Stanisław Pawłowicza. Jan Kursa był sędziąSądu Rejonowa Wystawa Przemysłu Zaznaczyć należy, wskładKomite że W dniu21b. m.staraniem Tow. W 104.numerze gazety z10 maja Niewątpliwie wkomitecie były Ludowego

------

jewoda Białostocki Marian Zyndram- go naktórej otwarcie udałsięPan Wo ludoweodbyła sięwystawaprzemysłu numerze GZBz23maja1931roku: wystawy została zamieszczona w117. Spółdzielnię „Krajan wBiałymstoku. eksponatów zostanie zakupionaprzez będą minimalne. stawę. wielkiej frekwencji zwiedzających wy- należy w Knyszynie,spodziewaćsięprzeto piękne okolice i różne zabytki historyczne cieczkowicze nawystawę podziwiaćbędą sta zwiedzić Wystawę. Jednocześnie wy co pozwoliwszystkimmieszkańcommia- a Knyszynemkomunikacjaautobusowa, izowany zostanie międzyBiałymstokiem Związku Strzeleckiego, kołoMłodzieży były zebrane organizacje, jak:oddziały widniała brama której triumfalna,przy i okolic. gowski iwieleosobistościzBiałegostoku – red.] Łapiński, ks.prob. Oleszczuk Skarbowej p.Świtalski, dyr. PGK p. p. Mieszkowski zmałżonką, prezes Izby Walewski, Jaroszewicz, starosta grodzki Michałowskiego. p. M.Syski iStarosty Powiatowego P. St. ka Wydziału Bezpieczeństwa Publicznego -Kościałkowski Naczelni wtowarzystwie było otwarcie Wystawy Przemysłu Rzplitej, RząduiPana Wojewody Podniosła manifestacjauczućdla W dniuwczorajszym wKnyszynie Bardzo obszerna relacja zotwarcia Po wystawyczęść zakończeniu Ceny zabiletywejścia pobierane całyczaswystawyzorganPrzez Przy wjeździe domiastaKnyszyna Przy wjeździe W otwarciu brali udziałposłowie , dyr. zmałżonką, dyr. Rigiert Gło Ludowego wKnyszynie [z Krypna [z Krypna 40 ------

NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 41

Wiejskiej, straż pożarna, Stowarzysze- przechodzą ludzie do prac innych na szer- nie Młodzieży Polskiej, dziatwa szkolna szym terenie, przyczyniając się do wzmoc- oraz moc publiczności wszystkich wy- nienia Państwa i podniesienie jego potęgi. zwań z burmistrzem i radą miejską mia- Pan Wojewoda podkreślił, iż Polska sta Knyszyna na czele. W imieniu miasta będzie silną wtedy, gdy wszyscy obywate- przywitał Pana Wojewodę burmistrzem. le będą pracować jednakowo dla jej do- Knyszyna w słowach nader serdecznych bra i wzniósł okrzyk na cześć Rzeczypo- wyrażając przekonanie, iż przedstawiciel spolitej, Pana Prezydenta Rzeczypospolitej obecnego Rządu otoczy serdeczną opieką i Marszałka Józefa Piłsudskiego. ludność miasta. W imieniu gminy Krypno Następnie udał się Pan Wojewoda do powitalną mowę wygłosił wójt tejże gminy, szkół polskich i żydowskich, gdzie u wejścia w imieniu ludności żydowskiej rabin Po- witali go kierownicy szkół, w samym zaś lak. gmachu szkolnym zebrana dziatwa szkol- Następnie odbyła się defilada odd- na, do której Pan Wojewoda przemawiał ziałów strzeleckich z Knyszyna, Grondów, w słowach serdecznych życząc owocnej pra- Zofjówki, żeńskich z oddziału Związku cy zmierzającej do uczynienia z nich świa- Strzeleckiego, koła Młodzieży Wiejskiej, tłych obywateli Państwa, którzy w pracy Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej, straży swej za wzór powinni wziąć sobie wielka ogniowej i dziatwy szkolnej szkół polskich postać Marszałka Piłsudskiego. i żydowskich. Po defiladzie obecni udali się Gdy Pan Wojewoda wspomniał, że do kościoła gdzie Pana Wojewodę i ucze- w Legionach Marszałka Piłsudskiego Dziad- stników Wystawy powitał proboszcz miej- kiem zwano, to zebrana młodzież szkol- scowej parafii. na wzniosła entuzjastyczny, kilkukrotny Z kolei udano się do synagogi a nas- okrzyk „Niech żyje Dziadek”. tępnie zostało odprawione nabożeństwo na Z kolej zwiedził Pan Wojewoda szpi- intencję Rzeczypospolitej, Pana Prezydenta tal sejmikowy, Kasę Stefczyka i Żydowski Rzeczypospolitej, Marszałka Józefa Piłsud- Bank Ludowy. skiego i Pana Wojewody Kościałkowskiego. O godz. 12 min 30 nastąpiło otwar- Z synagogi Pan Wojewoda udał się do cie wystawy. W imieniu Komitetu Wys- Magistratu na uroczyste posiedzenie rady tawy przywitała obecnych p. Miro- miejskiej, gdzie w imieniu rady przemówił szniczenkowa, poczem Pan Wojewoda radny p. Zabielski Antoni i wręczył Panu przeciął wstęgę i otworzył Wystawę. HISTORIA Wojewodzie adres hołdowniczy dla Pana Na wystawie zgromadzono ponad Prezydenta Rzeczypospolitej. 1200 eksponatów przemysłu ludowego jak W odpowiedzi swej pan Wojewoda dywany, klimy, płótna, wyroby koszykar- zaznaczył, iż widzi wysiłki pracy w kie- skie, wyroby z drzewa i wreszcie prace runku podniesienia miasta do rozkwitu. ręczne dziatwy szkolnej. Z pośród dy- Jako samorządowiec wierzy, ze wtej pra- wanów powszechną uwagę zwracał jeden, cy najlepiej wyrabia się każdy obywatel. liczący 115 lat o nader ładnych kolorach W pracy samorządowej oprócz Polaków o roślinnym zabarwieniu, tzw. pasiak występują żydzi i inne narodowości i jed- Białostocki. Nagromadzone eksponaty nakowo troszczą się o dobro miasta, ucząc świadczą o wysokich zdolnościach arty- się zgodnej pracy dla dobra ohółu i Rze- stycznych i dekoracyjnych ludności wiej- czypospolitej. Ze szkoły samorządowej, skiej, jak również o zdolnościach kon- HISTORIA jest wynikiemsamodzielnejinicjatywy mapomieścićsześcioklasową szkołę który budowaznamienny fakt,że budynku, powszechnej. Na podkreślenie zasługuje nowo-budujący się gmachdlaszkoły li siędowsiZofjówki, gdziezwiedzano 2lata. uczniów przez na –red.] uczniów szkołypowszechnej mapa Polski, doskonalewykonanaprzez powszechną uwagę zwracała plastyczna ym. spalinow chłopca lokomobiluomotorze 14-letniegowiejskiego dowanie przez a wyrazemstruktywnych, tego jest zbu że organizatorowieże wystawyniewzięli wionymi eksponatamiiżałować należy, osób niemogłozainteresować sięwysta- wiele w Białymstoku,rystycznego przeto wystawy wypadłnaczasKongresu eucha zamknięcia względu nato, termin że pewnegoomówienia.wymaga jeszcze Ze ludowego wKnyszynie wystawa przemysłu z ziemiknyszyńskiej. ję wskrócie, wymieniającnagrodzonych 1931 roku,kiej z 4 czerwca którą poda w 126 numerze Głosu Ziemi Białostoc- z zakończenia wystawy zamieszczona udali siędoBiałegostoku. wszyscygoście przyjezdni ną, poczem... na swobodnejrozmowie zdziatwąszkol le tej Pan Wojewoda spędził kilka chwil dziatwa odśpiewałaszereg pieśni. W szko- ga wynosiłatylko5000zł. 50.000złotych, zapomo wczem przeszło na ci wykonaliowłasnych siłachkosztorys mieszkańców wsiZofjówka. Mieszkańcy Zamknięta niedawnoregionalna Równie obszerna była relacja Następnie zwiedzono szkołę,gdzie Z wystawywszyscyobecniuda Spośród prac dziatwyszkolnej Echa wKnyszynie wystawy . Nad mapąpracowało 10-ciu [z Knyszy ------

Zofii zChobotek, Mareckiej Walerii Zalewskiej Cecylii zZofjówki,Raczko na, Toczydłowskiej Marji zOgrodniczek, ku, wtymKudryckiej Urszuli zKnyszy działu Popier. Lud Przem. wBiałymsto - 53dyplomyuznaniaPow. T-wa Od- towców. z Zofjówki, Wojtachowej Annie z Woj- Marji zOgrodniczek, Zalewskiej Cecylii ckiej Urszuli zKnyszyna, Toczydłowskiej c.Stanisławawidze zKnyszyna,Kudry pieniężnymi, wtymMalesińskiej Jad „Krajan” wBiałymstoku znagrodami Popierania Ludowegop. przemysłu N. Gł.- 15DyplomówZarz. Woj. Tow. nagrody: go postanowiła przyznać Pawłowiczowej, Stanisława Dąbrowskie Strzałkowskiej, prof. Wajsflożyny, M. Komisja Sędziowska wskładziep. ludowego.z różnych działów przemysłu wielka ilość nadesłanych eksponatów zainteresowanie, dowodem była czego kołomspołeczeństwa. szerszem wystawy w tensposóbmożnośćzwiedzenia li wystawychociażby natydzień, dając kwestji tej pod uwagę i nie przedłuży Polińskiej Zofji, Demkowej Aleksan Matanównie Rozalji z Chobotek, Toczydłowskiej Marji z Ogrodniczek, Toczydłowskiej Marji z Wodziłówki, działu Towarzystwa „Krajan” wtym: - 63Listy Pochwalne Powiatowego Od- dzieci mapęPolskiprzez zdrzewa. powszechnej zKnyszynazazrobioną Szkole powszechnej zKnyszyna,Szkole Topczewskiej Marjannie z Wodziłówki, Urszuli, SobolewskiejZofii z Grondów, Knyszyna, Wysockiejniewskiej Weronice z Leokadii zNowin Kasjerskich,Pro Marjannie, Klimowicz Dworzańczyk Karczewskiej Annie z Grondów, z Zofjówki, Zalewskiej Amelii z Zofjówki, W dniuzamknięciawystawy Wystawa naogółwzbudziładuże 42 ------

NOWY

GONIEC‚ KNYSZYNSKI 43 drze, Toczydłowskie Aleksandrze, Marec- kiej Marji, Klimowicz Bronisławie, Klimowicz Janinie z Zofjówki, Małysz- REGINA ŚWITOŃ ko Zofji z Grondów, Kudzinowskiej Marji z Wodziłówki, Palkowskiej Marji, Palkowskiemu Antoniemu, Raczko Zofji z Chobotek. Droga Omawiając między sobą przebieg i znaczenie wystawy dla rozwoju przemys- pod plafonem błękitów łu ludowego, ludność okoliczna z wielkim szpaler topoli oplata „gościniec” uznaniem podkreśla przemówienie pana wiekowym cieniem Starosty Michałowskiego wypowiedziane w dniu zamknięcia wystawy obrzeża falują tęczą Mianowicie pan starosta Michałow- ski zwrócił uwagę na pewne niedopatrze- nie komitetu, skutkiem czego wystawa tu nostrzyk cykoria-podróżnik ograniczyła się do pominięcia pewnych rumian rozsypany odłamów miejscowej ludności. Zdaniem anielskim spojrzeniem pana starosty jakiekolwiek różniczkowa- nie nie może mieć miejsca i każda rejono- a w dali knyszyńskie bory wa wystawa przemysłu ludowego winna majestat wzgórza Bony być wyrazem prac ogółu ludności, zgodnie pracującej na polu wytwórczości krajowej, a tem samem przyczyniającej się do wzmoc- historia przysiadła na stoku nienia siły gospodarczej Najjaśniejszej przywołuje legendę Jagiellona Rzeczypospolitej Polskiej. Nic też dziwnego, że przemówienie w wonnej magii żarzy się promyk pana Starosty jako odzwierciadlające rze- jak świetlik baśniowy z lampy Aladyna czywiste interesy, dążenia i potrzeby ogółu znalazło zrozumiały oddźwięk wśród sze- echo niesie wołanie sokoła rokich warstw ludności m. Knyszyna i okolic. czyżby królewskie łowy rozpoczynał?

Na liście nagrodzonych nie a ja chwytam tchnienie wiatru ma przedstawicieli ludności żydow- wyrwane z ciszy szepty Boga POEZJA skiej. A więc Żydzi nie brali udziału w wystawie. I ten brak zarzucił organi- wokoło ciepły zapach lip zatorom wystawy starosta Michałowski. Z ziemi knyszyńskiej najwięcej było miodne gamy pszczół nagrodzonych z okolicznych wsi, natomiast sam Knyszyn był skromnie repre- do wspomnień z dzieciństwa prowadzi zentowany. znajoma droga Wystawa niewątpliwie była dobrą reklamą dla Knyszyna. ZAPRASZAMY DO SKLEPU ROLNICZO-TECHNICZNEGO

• Art. rolnicze • Art. ogrodnicze • Narzędzia • Elementy hydrauliki siłowej • Zabawki

OFERUJEMY RÓWNIEŻ USŁUGĘ ZAKUWANIA WĘŻY HYDRAULICZNYCH

KNYSZYN, UL. SZKOLNA 4D tel. 506 710 444, 506 710 899 email: [email protected]