Nederland Is Van Ons Allemaal
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Nederland is van ons allemaal Handboek burgerschap voor leerkrachten, docenten en andere professionals die met jongeren werken Samira Bouchibti Nederland is van ons allemaal Handboek burgerschap voor leerkrachten en docenten en andere professionals die met jongeren werken Samira Bouchibti Inhoud Deel 1 Nederland is van ons allemaal 12 Inleiding 14 Dankwoord Nederland is van ons allemaal Auteur: Samira Bouchibti 16 Hoofdstuk 1 Proloog Uitgever: Ten Brink Uitgevers, Meppel 18 1.1 Mijn aankomst in Nederland Vormgeving: Fizz Digital Agency 18 1.2 De basisschool Drukwerk: Wilco 20 1.3 Land van herkomst Bestellen: Ga voor het hele aanbod van Ten Brink Uitgevers 21 1.4 Leven in twee werelden naar de webshop www.tenbrinkuitgevers.nl 23 1.5 Islam en burgerschap ISBN: 978 907 786 6627 24 1.6 Kansenongelijkheid Eerste druk: september 2020 26 1.7 In vrijheid geloven 27 1.8 De scheiding Meer weten over trainingen en workshops van de auteur op www.vip-academy.nl 30 Hoofdstuk 2 De kern van burgerschap 32 2.1 De wet ‘verduidelijking burgerschap’ Ten Brink Uitgevers 33 2.2 Memorie van toelichting Parallelweg 1c 34 2.3 De praktijk en burgerschap 7941 HH Meppel 36 2.4 Nut en noodzaak 085 – 273 63 67 37 2.5 Curriculum.nu [email protected] 40 Hoofstuk 3 Docenten versterken 42 3.1 Didactisch, pedagogisch én maatschappelijk 43 3.2 Docenten versterken 45 3.3 Docenten en de regierol © Ten Brink Uitgevers 2020 49 3.4 Lastige en controversiële thema’s Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar 51 3.5 Met hoofd en hart richting geven gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder vooraf schriftelijke 53 3.6 Morele oordeelsvorming en duidelijkheid toestemming van de uitgever. Dit boek is met grote nauwkeurigheid 56 3.7 Moreel kompas samengesteld. De uitgever kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor eventuele onjuistheden. Deel 2 Nederland is van ons allemaal 60 Verantwoording en opzet VIP- methode 174 Hoofdstuk 6 Artikel 6 60 Primair Onderwijs 176 Vrijheid van Godsdienst 62 Het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs Deelonderwerpen 179 Scheiding van kerk en staat 181 Persoonlijke geloofsbeleving 66 Hoofstuk 4 Vrijheid 186 Religie en rechten 68 Grote denkers 189 Wetenschap en religie Deelonderwerpen 192 Godsdienst en mensenrechten 70 Nelson Mandela 196 De Grondwet en heilige boeken 72 Malala Yousafzai 74 Anne Frank 76 Baruch d’Espinoza 200 Hoofdstuk 7 Artikel 7 78 De Grondwet 202 Vrijheid van meningsuiting 82 Vertrouwen in de politiek Deelonderwerpen 86 Vrijheid en democratie 209 Feiten, meningen en argumenten 90 Persoonlijke vrijheid 212 Democratie en media 93 Slavernijverleden 217 Sociale media 100 Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) 223 Nepnieuws 103 Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) 226 Humor, satire en cartoons 233 Complottheorieën 106 Hoofstuk 5 Artikel 1 108 Gelijke behandeling en discriminatieverbod 240 Hoofstuk 8 Artikel 11 Deelonderwerpen 242 Onaantastbaarheid lichaam 110 Discriminatie en racisme Deelonderwerpen 118 Vooroordelen, beeldvorming en stereotypering 244 Gezonde leefstijl 123 Online discriminatie 249 Euthanasie 126 Werk en stage 252 Orgaandonatie 130 Etnisch profileren 255 Abortus 133 Sport en racisme 258 Vaccinaties 136 Seksediscriminatie 262 Besnijdenis 139 LHBTIQ + 265 Seksueel grensoverschrijdend gedrag 149 Black lives Matters 271 Sexting en exposing 156 Antisemitisme 275 Loverboys 166 Dé moslim bestaat niet 278 Hoofdstuk 9 Identiteit en persoonsvorming 420 Hoofdstuk 11 Werkvormen op een rij 280 Identiteit 422 Rap of gedicht 281 Drie doeldomeinen 422 Persoonlijke essay of column 281 Innerlijke vorming 422 Vlog /Blog Deelonderwerpen 422 Kunst 284 Leerrecht 422 Rollenspel 290 Wie ben ik? 423 Over de streep 292 Keuzes maken 423 Talkshow 296 Motivatie 423 Tweede Kamerdebat 300 Sociale vaardigheden 424 Journalist of verslaggever 306 Universele Waarden van de Mens (UWM) 424 Online of papieren krant maken 313 Groepscultuur 424 Rechtspraak 317 Criminaliteit loont niet 424 Pleidooi of redevoering 323 Rolmodellen en helden 424 Speeddaten 327 Vertrouwen en zelfvertrouwen 425 Quiz 330 Zelfbeeld en zelfreflectie 425 Mindmap 336 Geweten en empathie 425 Maandboek 341 Eergevoel en trots 425 Gastdocent in de klas 345 Ik zeg wat ik voel 348 Ik denk dus ik ben 426 Tot slot 356 Hoofdstuk 10 Participatie 358 Samenleven is een werkwoord 359 Gespreksvormen 361 Wij-Zij denken 362 Ik zeg wat ik denk 364 Verbinding zoeken 367 Verdraagzaam en tolerant 368 Wat maakt ons Nederlander? 371 Nederland is van ons allemaal Deelonderwerpen 373 Spanningen 375 Polarisatie 382 Sociale acceptatie 386 Botsende culturen 392 Nederlandse migratiegeschiedenis 401 Tradities en cultureel erfgoed 404 Zwartepietendebat 410 Nieuwkomers 416 Ik denk dus ik onderzoek Deel 1 10 11 Nederland is van ons allemaal Artikel 1 Grondwet Het handboek ‘Nederland is van ons allemaal’ draagt uit dat de Grondwet niet ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen zomaar een stoffige tekst is, maar de levende basis waarop de democratische gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensover- waarden van onze samenleving zijn gegrondvest. De Grondwet is bij uitstek tuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan verbindend. De Grondwet beschermt en geeft richting aan onze samenleving, ook, is niet toegestaan’. is bij uitstek verbindend en een middel om in dialoog te gaan over racisme, dis- criminatie, vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid en zelfbeschikking. Tegenover de Grondwet en de daaraan verbonden rechten staat én grond- plicht: de plicht om op een open, vreedzame en democratische wijze vorm en Inleiding inhoud geven aan ons land. Wij hebben de gezamenlijke verantwoordelijkheid om de democratische kernwaarden levend te houden, te praktiseren en door te De afgelopen jaren ben ik actief geweest als gastdocent burgerschap in het geven aan nieuwe generaties. primair- voortgezet- en in het beroepsonderwijs. In opdracht van de gemeente Den Haag heb ik de methodiek VIP ontwikkeld, die sinds 2015 met succes op Wij kunnen enorm van elkaar verschillen en dit geldt in hoge mate voor jonge- Haagse scholen is toegepast. In het Handboek staat de VIP- methode centraal. ren. Die verschillen bevinden zich niet in een maatschappelijk vacuüm, maar De VIP-methode biedt docenten en leerkrachten en andere professionals die zijn onderdeel van allerlei maatschappelijke processen. Verschillen hoeven met jongeren werken handvatten om op een respectvolle manier in gesprek geen aanleiding te zijn voor onoverbrugbare tegenstellingen. Door te praten te gaan over lastige, gevoelige of gepolariseerde sociale en maatschappelijke over wat ons verbindt kun je mensen dichter bij elkaar brengen. De meest thema’s. Studenten leren elkaar te corrigeren en zelf te incasseren en hun fundamentele vraag is: wat is onze de gemeenschappelijke deler? Oftewel wat gevoelens en gedachten onder woorden te brengen. VIP zet aan tot dialoog, hebben wij gemeen en wat delen wij met elkaar? kritisch denken, inleven in elkaar, zelfreflectie, relativeren en leren van elkaar. Veel van wat jongeren tien jaar geleden belangrijk vonden vinden hedendaagse jongeren nauwelijks nog interessant. Met name sociale media dragen bij aan 12 een enorme sociale en maatschappelijke dynamiek. Jongeren zitten volop in 13 het proces van identiteit- en groepsvorming, zoeken van nature vaak grenzen op en gaan confrontaties aan. Zeker in het huidige maatschappelijke klimaat kan dit leiden tot spanningen en een grimmige sfeer. Conflicten en gevoelens van vervreemding kunnen uitmonden in radicale en dogmatische opvattingen van jongeren in de puberale en adolescente fase. Dat levert uitdagingen op, waar niet iedere docent raad mee weet. Maar hoe kun je jongeren aanzetten tot kritisch nadenken? Inleven in elkaar, zelfreflectie, relativeren en leren van elkaar? En hoe kunnen jongeren leren hun gevoelens en gedachten onder woorden te brengen. Feiten van meningen te onderscheiden, hun mening te beargumenteren en open te staan voor de mening van een ander? En hoe help je jongeren bij hun zoektocht naar identiteit en zingeving? Dit handboek geeft antwoord op deze vragen en helpt docenten om invulling te geven aan identi- teitsvorming en burgerschapsvaardigheden van jongeren. In het Handboek wordt invulling gegeven aan burgerschapsvorming aan de hand van de volgende kernwaarden: gelijkheidsbeginsel, godsdienstvrijheid, vrijheid van meningsuiting, zelfbeschikking, rechtsstaat, vrijheid, verdraagzaam- heid, rechtvaardigheid, gelijkwaardigheid, diversiteit, solidariteit en democratie. En invulling aan artikel 1 van de Grondwet, artikel 6 (vrijheid van Godsdienst), artikel 7 (vrijheid van meningsuiting) en artikel 11 (onaantastbaarheid lichaam). Dankwoord Ik ben de leden van de leescommissie zeer erkentelijk voor hun tijd, kritisch commentaar en kwaliteitscontrole: Chris Holman (Practor Burgerschap), Stijn Sieckelink (onderzoeker en docent Pedagogiek VU), Nadia Bouras (Universitair docent), Saskia Spigt (docent VO), Hans Vonk (filosoof), Arnold Jansma (adviseur), Roelof de Vos (docent maatschappijleer), Elisabeth Boddens Hosang (adviseur identiteit RK Basisscholen), Remmelt Kielstra (docent Filosofie HTF), Harriet de Man (docent burgerschap), Anke Kusters (zelfstandig onderzoeker) en Dieuwke van der Wal (onderwijsontwikkelaar en docent). Een woord van dank gaat ook uit naar de ouders, docenten en leerkrachten. En naar de gemeente Den Haag, Julia Tamba, eindredacteur en uitgever Wil Boven. Dank voor het vertrouwen en de samenwerking. Maar