Warszawa, czerwiec 2014 ISSN 2353-5822
NR 89/2014
ZAUFANIE DO POLITYKÓW NA POCZĄTKU CZERWCA
Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 14 stycznia 2014 roku
Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul. Żurawia 4a, 00-503 Warszawa e-mail: [email protected]; [email protected] http://www.cbos.pl (48 22) 629 35 69
Liderem czerwcowego rankingu zaufania do polityków jest, tak jak dotychczas, prezydent Bronisław Komorowski1. Ufa mu aż 77% respondentów i są to najlepsze z dotychczasowych notowań prezydenta. Zwiększyła się tym samym i tak już bardzo duża przewaga Bronisława Komorowskiego nad innymi przedstawicielami sceny politycznej. Drugie miejsce wśród polityków najczęściej obdarzanych zaufaniem zajmuje, tak jak w ubiegłych miesiącach, Radosław Sikorski. Szefowi polskiej dyplomacji ufa co drugi ankietowany (50%). Na trzeciej pozycji czerwcowego rankingu lokuje się premier Donald Tusk, do którego zaufanie wyraża dwie piąte badanych (40%). Nieco słabszy od premiera wynik uzyskał w tym miesiącu zaliczający się od wielu lat do ścisłej czołówki naszego rankingu Ryszard Kalisz (38%). Kolejne miejsca z zaufaniem około jednej trzeciej ankietowanych zajmują: marszałek Sejmu Ewa Kopacz, prezes PiS Jarosław Kaczyński (po 34% deklaracji zaufania) oraz szef SLD Leszek Miller (32%). Nieco ponad jedna czwarta ankietowanych ma zaufanie do wicepremierów urzędującego gabinetu – ministra gospodarki i prezesa koalicyjnego PSL Janusza Piechocińskiego (27%) oraz szefowej resortu infrastruktury i rozwoju Elżbiety Bieńkowskiej (26%). Niewiele mniejsze odsetki respondentów wyrażają zaufanie do ministra rolnictwa i rozwoju wsi Marka Sawickiego, liderów Polski Razem Jarosława Gowina i Solidarnej Polski Zbigniewa Ziobry (po 24%), a także do marszałka Senatu Bogdana Borusewicza (23%). Zaufaniem około jednej piątej badanych (21%) cieszy się minister edukacji narodowej Joanna Kluzik-Rostkowska.
1 Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” (289) przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 5–11 czerwca 2014 roku na liczącej 1044 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski. Badanie zostało zrealizowane przed ujawnieniem afery podsłuchowej. - 2 -
Na dalszych pozycjach lokują się politycy dobrze znani respondentom, niemniej jednak postrzegani zdecydowanie kontrowersyjnie. Do tego grona zalicza się m.in. Janusz Korwin-Mikke – od wielu lat aktywny w życiu politycznym, ale do niedawna pozostający poza jego głównym nurtem (19%), a także zdecydowanie krytycznie odbierani: minister zdrowia Bartosz Arłukowicz (18%), Janusz Palikot (17%), Antoni Macierewicz (16%) i Adam Hofman (15%). Z mniejszym zaufaniem spotykają się już tylko ci politycy, którzy są nieznani zdecydowanej większości badanych i oceniani przez relatywnie niewiele identyfikujących ich osób. Do tej grupy zaliczają się nierozpoznawani przez dwie trzecie ankietowanych przedstawiciele urzędującego gabinetu: minister obrony narodowej Tomasz Siemoniak, szef MSW Bartłomiej Sienkiewicz (po 13% deklaracji zaufania) i minister finansów Mateusz Szczurek (12%). Z nieufnością ankietowanych, tak jak dotychczas, najczęściej spotyka się Janusz Palikot, któremu nie ufa blisko trzy piąte respondentów (57%). Bardzo dużą nieufność wśród badanych budzi również Janusz Korwin-Mikke (50%), a niewiele mniejszy odsetek ankietowanych nie ufa czołowym politykom PiS – Antoniemu Macierewiczowi (48%) oraz Jarosławowi Kaczyńskiemu (46%). Dwie piąte badanych nie ma zaufania do Zbigniewa Ziobry (41%) i premiera Donalda Tuska (40%). Kolejne miejsca w tej negatywnej klasyfikacji, jednak z wyraźnie już mniejszą liczbą wskazań, zajmują minister zdrowia Bartosz Arłukowicz (32%), szef SLD Leszek Miller (30%) i rzecznik PiS Adam Hofman (29%). Wydarzenia poprzedzające czerwcowy sondaż, w tym przede wszystkim niedawne wybory do Parlamentu Europejskiego, a także uroczyste obchody 25. rocznicy pierwszych, częściowo wolnych wyborów, przyniosły sporo zmian w notowaniach polityków. Zdecydowanie poprawił się wizerunek prezydenta Bronisława Komorowskiego, którego obecne oceny są najlepsze z dotychczasowych. W porównaniu z majem zaufanie do głowy państwa wzrosło aż o 7 punktów procentowych, jednocześnie zmalała i tak stosunkowo niewielka liczba badanych wyrażających nieufność (spadek o 4 punkty). Tygodnie poprzedzające nasze badanie były też dość korzystne dla przedstawicieli rządzącej koalicji. Lepsze niż miesiąc temu okazały się oceny premiera Donalda Tuska (wzrost zaufania o 4 punkty i spadek nieufności o 3 punkty). Trochę poprawiły się również notowania ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego (4-punktowy spadek nieufności), nieco osłabł krytycyzm badanych w stosunku do szefa resortu zdrowia Bartosza Arłukowicza (spadek nieufności o 4 punkty).
- 3 -
Tabela 1. Stosunek do polityków w czerwcu 2014 Zaufanie Nieufność Obojętność Nieznajomość zmiana zmiana VI ’14 VI ’14 od V ’14 od V ’14
w procentach
Bronisław Komorowski 77 7 8 -4 11 1
Radosław Sikorski 50 1 14 -4 20 12
Donald Tusk 40 4 40 -3 16 1
Ryszard Kalisz 38 -5 25 2 24 8
Ewa Kopacz 34 -2 26 -1 25 10
Jarosław Kaczyński 34 2 46 -2 16 1
Leszek Miller 32 -3 30 -2 28 5
Janusz Piechociński 27 -3 12 -3 23 33
Elżbieta Bieńkowska 26 -3 7 -4 19 43
Marek Sawicki 24 -2 11 -4 22 38
Jarosław Gowin 24 -3 25 -3 28 18
Zbigniew Ziobro 24 -6 41 2 24 6
Bogdan Borusewicz 23 -2 9 -2 21 43
Joanna Kluzik-Rostkowska 21 -1 17 -3 21 36
Janusz Korwin-Mikke 19 * 50 * 17 10
Bartosz Arłukowicz 18 0 32 -4 19 27
Janusz Palikot 17 -2 57 4 19 4
Antoni Macierewicz 16 -3 48 -1 20 11
Adam Hofman 15 -2 29 -3 19 32
Bartłomiej Sienkiewicz 13 2 4 -2 13 67
Tomasz Siemoniak 13 0 4 -2 13 67
Mateusz Szczurek 12 1 5 -1 16 63 Pominięto odpowiedzi „trudno powiedzieć” * W maju brak pomiaru
- 4 -
Tabela 2. Zmiany zaufania do polityków Wskazania respondentów według terminów badań
2012 2013 2014 Politycy XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI
w procentach
B. Arłukowicz 21 21 16 17 19 18 18 18 20 19 17 16 15 15 17 16 16 18 18
E. Bieńkowska - - - - 12 11 - - - - - 12 22 23 27 28 25 29 26
B. Borusewicz 24 22 22 22 22 21 23 24 22 23 21 21 23 24 24 26 21 25 23
J. Gowin 29 30 30 33 31 28 32 29 30 32 30 - - 28 26 32 26 27 24
A. Hofman - - 17 15 14 15 16 15 15 17 - 16 14 16 18 20 16 17 15
J. Kaczyński 27 27 31 30 33 3334 32 30 33 31 31 30 35 31 31 29 3234
R. Kalisz 52 47 50 46 46 45 46 - 45 - - 49 - 48 46 45 44 43 38
J. Kluzik------22 - - - 20 2221 -Rostkowska
B. Komorowski 69 68 70 70 70 66 72 71 71 73 69 71 69 71 71 75 70 70 77
E. Kopacz 31 34 29 29 30 30 29 30 30 34 31 34 33 34 35 34 34 36 34
J. Korwin------19 -Mikke
A. Macierewicz 21 22 23 22 23 20 21 22 17 - 19 18 19 19 17 22 16 19 16
L. Miller 38 35 37 38 36 34 32 35 34 34 34 38 35 36 33 35 36 35 32
J. Palikot 25 26 23 21 20 20 20 18 18 27 22 24 19 21 23 21 19 19 17
J. Piechociński 28 29 30 31 28 26 24 25 25 25 24 23 25 27 27 28 24 30 27
M. Sawicki 25 - - - 27 26 24 24 17 ------22 26 24
T. Siemoniak ------10 13 13
B. Sienkiewicz - - - 4 - - - 6 - 8 - - 8 9 9 12 10 1113
R. Sikorski 45 46 44 44 43 40 43 45 41 43 41 46 44 46 45 54 49 49 50
M. Szczurek ------8 11 12 11 10 11 12
D. Tusk 42 41 38 36 34 33 34 32 31 34 29 32 31 34 35 41 34 36 40
Z. Ziobro 33 32 32 30 34 33 31 31 29 34 29 31 29 33 26 32 28 30 24
- 5 -
Tabela 3. Zmiany nieufności do polityków Wskazania respondentów według terminów badań
2012 2013 2014 Politycy XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI
w procentach
B. Arłukowicz 28 25 33 38 34 28 31 30 31 28 30 28 33 36 37 39 38 36 32
E. Bieńkowska - - - - 5 5 - - - - - 5 6 6 12 10 13 11 7
B. Borusewicz 8 8 10 11 13 10 11 10 13 11 12 12 11 10 11 11 12 11 9
J. Gowin 18 15 16 20 21 21 22 20 27 24 22 - - 26 28 27 26 28 25
A. Hofman - - 20 23 23 22 20 24 27 24 - 25 32 30 29 31 33 32 29
J. Kaczyński 55 54 50 51 50 46 46 45 50 47 48 48 50 49 48 48 50 48 46
R. Kalisz 16 18 16 22 24 20 22 - 21 - - 17 - 20 20 22 22 23 25
J. Kluzik------22 - - - 19 20 17 -Rostkowska
B. Komorowski 13 11 11 14 12 15 11 12 12 12 13 11 14 13 12 11 11 12 8
E. Kopacz 36 31 38 41 42 38 37 36 39 33 33 31 31 32 32 30 32 27 26
J. Korwin------50 -Mikke
A. Macierewicz 44 43 41 41 42 43 42 44 44 - 44 47 49 50 50 48 52 49 48
L. Miller 28 31 28 29 32 33 33 31 34 31 31 28 30 32 31 34 30 32 30
J. Palikot 50 48 52 56 57 54 56 58 56 51 54 51 53 56 50 56 55 53 57
J. Piechociński 7 7 8 8 11 12 13 11 15 13 14 14 16 11 13 14 16 15 12
M. Sawicki 8 - - - 10 10 13 9 22 ------14 15 11
T. Siemoniak ------5 6 4
B. Sienkiewicz - - - 2 - - - 3 - 5 - - 7 5 6 6 6 6 4
R. Sikorski 18 17 17 20 23 20 19 19 20 19 19 17 21 18 17 15 18 18 14
M. Szczurek ------5 4 6 6 6 6 5
D. Tusk 40 41 43 45 49 48 47 48 49 49 51 50 50 47 45 42 46 43 40
Z. Ziobro 39 38 37 40 37 37 36 36 37 35 38 36 38 38 39 37 38 39 41
- 6 -
Wyraźnie gorsze niż miesiąc temu są natomiast oceny największych przegranych majowych wyborów do Parlamentu Europejskiego. Znacząco stracili w ocenie badanych bezskutecznie ubiegający się o mandaty europosłów szef Solidarnej Polski Zbigniew Ziobro (spadek zaufania o 6 punktów) oraz startujący z listy koalicji Europa Plus Twój Ruch Ryszard Kalisz (spadek zaufania o 5 punktów), a także lider Twojego Ruchu Janusz Palikot (wzrost nieufności o 4 punkty).
ŚREDNIE OCEN
Badani określają swój stosunek do poszczególnych polityków posługując się 11-punktową skalą, której skrajne punkty można określić z jednej strony jako głęboką nieufność (–5), z drugiej zaś jako pełne zaufanie (+5). Przedstawione wcześniej wyniki pokazywały zasięg społecznego zaufania i nieufności do polityków. Prezentowane były łączne odsetki badanych wyrażających zaufanie (wskazania punktów od +1 do +5), obojętność (0) lub nieufność (od –1 do –5) do poszczególnych osób, a także odsetki tych, którzy ich nie znają. Średnia ocen jest syntetyczną miarą pozwalającą uchwycić siłę zarówno pozytywnych, jak i negatywnych nastawień do poszczególnych polityków, a zarazem wyeliminować wpływ różnic wynikających ze stopnia ich znajomości. Spośród wszystkich uwzględnionych w badaniu polityków zdecydowanie najlepiej odbierany jest prezydent Bronisław Komorowski (średnia ocen wynosi 2,41), który nie tylko najbardziej powszechnie spotyka się z zaufaniem Polaków, ale też u stosunkowo nielicznych budzi negatywne emocje. Drugie miejsce w rankingu średnich ocen, tak jak dotychczas, zajmuje szef MSZ Radosław Sikorski (średnia wynosi 1,17). Na trzeciej pozycji tego rankingu, tak jak miesiąc temu, lokuje się wicepremier Elżbieta Bieńkowska (0,95). Wyraźnie pozytywny jest także bilans ocen wciąż jednak bardzo słabo identyfikowanych szefów resortów obrony i spraw wewnętrznych – Tomasza Siemoniaka (0,66) i Bartłomieja Sienkiewicza (0,62). Pozytywnie odbierani są również marszałek Senatu Bogdan Borusewicz (0,57), szef PSL, wicepremier i minister gospodarki Janusz Piechociński (0,51), minister finansów Mateusz Szczurek (0,43) oraz minister rolnictwa Marek Sawicki (0,40). Dodatnią średnią ocen, niemniej jednak świadczącą już jedynie o minimalnej przewadze pozytywnych nastawień, mają Ryszard Kalisz i marszałek Sejmu Ewa Kopacz (odpowiednio: 0,11 i 0,10).
- 7 -
CBOS RYS. 1. ŚREDNIE OCEN POLITYKÓW W CZERWCU 2014
Bronisław Komorowski 2,41
Radosław Sikorski 1,17
Elżbieta Bieńkowska 0,95
Tomasz Siemoniak 0,66
Bartłomiej Sienkiewicz 0,62
Bogdan Borusewicz 0,57
Janusz Piechociński 0,51
Mateusz Szczurek 0,43
Marek Sawicki 0,40
Ryszard Kalisz 0,11
Ewa Kopacz 0,10
-0,17 Joanna Kluzik-Rostkowska
-0,25 Leszek Miller
-0,28 Donald Tusk
-0,33 Jarosław Gowin
-0,81 Jarosław Kaczyński
-0,84 Zbigniew Ziobro
-0,89 Bartosz Arłukowicz
-1,07 Adam Hofman
-1,76 Janusz Korwin-Mikke
-1,84 Antoni Macierewicz
-1,98 Janusz Palikot
- 8 -
Z kolei negatywne noty nieco przeważają w ocenach minister edukacji Joanny Kluzik-Rostkowskiej (-0,17) oraz, w trochę większym stopniu, w społecznym odbiorze Leszka Millera (-0,25), premiera Donalda Tuska (-0,28) i Jarosława Gowina (-0,33). Zdecydowanie niekorzystnie wypada aktualny bilans ocen Jarosława Kaczyńskiego (-0,81), Zbigniewa Ziobry (-0,84), Bartosza Arłukowicza (-0,89) i Adama Hofmana (-1,07). Jednak zdecydowanie najgorsze noty badani mający sprecyzowane opinie wystawili Januszowi Palikotowi (-1,98), Antoniemu Macierewiczowi (-1,84) oraz Januszowi Korwin-Mikkemu (-1,76).
Tabela 4. Zmiany średniej ocen Politycy (uszeregowanie według V 2014 VI 2014 Różnica kierunku i wielkości zmian) Bartłomiej Sienkiewicz 0,26 0,62 0,36 * Tomasz Siemoniak 0,33 0,66 0,33 Bronisław Komorowski 2,09 2,41 0,32 * Mateusz Szczurek 0,12 0,43 0,31 * Radosław Sikorski 0,89 1,17 0,28 * Donald Tusk -0,56 -0,28 0,28 * Bartosz Arłukowicz -1,12 -0,89 0,23 Elżbieta Bieńkowska 0,72 0,95 0,23 Bogdan Borusewicz 0,43 0,57 0,14 Janusz Piechociński 0,39 0,51 0,12 Jarosław Kaczyński -0,92 -0,81 0,11 Ewa Kopacz 0,00 0,10 0,10 Marek Sawicki 0,33 0,40 0,07 Adam Hofman -1,12 -1,07 0,05 Joanna Kluzik-Rostkowska -0,22 -0,17 0,05 Antoni Macierewicz -1,78 -1,84 -0,06 Leszek Miller -0,19 -0,25 -0,06 Jarosław Gowin -0,26 -0,33 -0,07 Zbigniew Ziobro -0,57 -0,84 -0,27 * Janusz Palikot -1,70 -1,98 -0,28 * Ryszard Kalisz 0,42 0,11 -0,31 * *Różnice średnich ocen istotne na poziomie 0,05
W porównaniu z majowymi lepiej wypadły w tym miesiącu średnie ocen ministrów Bartłomieja Sienkiewicza (wzrost o 0,36 punktu) oraz Tomasza Siemoniaka (wzrost o 0,33 – nieistotny statystycznie ze względu na niewielki odsetek oceniających go osób). W opinii
- 9 - badanych zyskali prezydent Bronisław Komorowski (wzrost średniej o 0,32 punktu), minister finansów Mateusz Szczurek (o 0,31), a także premier Donald Tusk i szef MSZ Radosław Sikorski (wzrost po 0,28 punktu). Spadek średniej ocen rejestrujemy natomiast głównie w przypadku wielkich przegranych majowych eurowyborów – Ryszarda Kalisza (różnica średnich -0,31), Janusza Palikota (-0,28) i Zbigniewa Ziobry (-0,27).
Po uroczystych obchodach 25-lecia polskiej demokracji najlepsze w swojej karierze notowania ma prezydent Bronisław Komorowski. Zaufanie do niego zadeklarowało ponad trzy czwarte badanych (77%). Na kolejnych miejscach znaleźli się minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski, do którego zaufanie wyraża dokładnie połowa ankietowanych, oraz premier Donald Tusk – z zaufaniem dwóch piątych respondentów. Z największą nieufnością Polacy traktują natomiast Janusza Palikota, Janusza Korwin- -Mikkego, a także Antoniego Macierewicza, Jarosława Kaczyńskiego, Zbigniewa Ziobrę oraz premiera Donalda Tuska. Wydarzenia poprzedzające czerwcowy sondaż, w tym przede wszystkim wspomniane obchody 25. rocznicy pierwszych, częściowo wolnych wyborów oraz niedawne wybory do PE, poza wzrostem zaufania do prezydenta przyniosły również poprawę wizerunku przedstawicieli rządzącej koalicji. Na zaufaniu społecznym nieco zyskał premier Donald Tusk, a także szef MSZ Radosław Sikorski, nieznacznie zmalał też krytycyzm wobec szefa resortu zdrowia Bartosza Arłukowicza. W czerwcu stracili natomiast politycy, których ugrupowania przegrały w wyborach do PE – Zbigniew Ziobro, Ryszard Kalisz oraz Janusz Palikot.
Opracowała
Agnieszka CYBULSKA