„Kontrola Państwowa” Nr 3/2015
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
KONTROLA państwowa maj czerwiec 2 0 1 5 3 / 2015 3 KRZYSZTOF KWIATKOWSKI PREZES NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI System zapewnienia jakości procesu kontrolnego w Najwyższej Izbie Kontroli MARTA PANKOWSKA, MARIUSZ GORCZYCA Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami ELŻBIETA CHOJNA-DUCH Łagodzenie ilościowe polityki pieniężnej – przyczyny, istota new normal polityki banków centralnych UE CZASOPISMO PUNKTOWANE ISSN 0452-5027 NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI ...ktokolwiek grosz publiczny do swego rozporządzenia odbiera, wydatek onegoż usprawiedliwić winien.* WARSZAWA DWumIesięcznik – ROcznik 60: 2015 r. – NumeR 3 (362) – mAJ – cZeRWIEC KOMITET REDAKCYJNY Zbigniew Cieślak, dr hab., prof. UKSW w Warszawie, sędzia Trybunału Konstytucyjnego Jacek Jagielski, prof. dr hab., Uniwersytet Warszawski Adam Lipowski, prof. dr hab., em. prof. w Instytucie Nauk Ekonomicznych PAN Teresa Liszcz, dr hab., prof. UMCS w Lublinie, sędzia Trybunału Konstytucyjnego Jacek Mazur, dr, radca prezesa NIK Wojciech Misiąg, dr, radca prezesa NIK, prof. nadzw. WSIiZ w Rzeszowie Małgorzata Niezgódka-Medek, sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego Andrzej Panasiuk, dr hab., dyrektor Delegatury NIK w Warszawie, prof. Uniwersytetu w Białymstoku Marzena Repetowska-Nyc, redaktor naczelna „Kontroli Państwowej” Czesława Rudzka-Lorentz, dr, radca prezesa NIK Janusz Witkowski, prof. dr hab., prezes Głównego Urzędu Statystycznego Zbigniew Wrona, dr, radca prezesa NIK, p.o. dyrektora Departamentu Prawnego i Orzecznictwa Kontrolnego NIK Marek Zająkała, dyrektor Departamentu Obrony Narodowej NIK REDAKCJA Marzena Repetowska-Nyc, redaktor naczelna Barbara Odolińska, redaktor, zastępuje red. naczelną, tel. 22 444 57 81 Joanna Kulicka, redaktor, tel. 22 444 54 01 Jacek Matwiejczyk, redaktor, tel. 22 444 53 11 dr Wiesław Karliński, redaktor statystyczny, tel. 22 444 56 69 Adres redakcji Najwyższa Izba Kontroli, 02-056 Warszawa, ul. Filtrowa 57 Nasz adres w Internecie e-mail: [email protected] http://www.nik.gov.pl „Kontrola Państwowa” znajduje się na liście czasopism naukowych ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z liczbą 6 punktów za umieszczoną w niej publikację. Pismo można odnaleźć w bazach central european Journal of Social Sciences and Humanities oraz Index copernicus Journal master List. Więcej informacji na temat zmian w sposobie oceniania czasopism naukowych i stawianych im wymagań na s. 177. * CytatnastronietytułowejpochodzizpismaministraskarbuKsięstwaWarszawskiego, TadeuszaDembowskiego,wystosowanegowzwiązkuzpracamiprzygotowawczymi dodekretuz14grudnia1808rokuoGłównejIzbieObrachunkowej. Spis treści Kontrola i audyt 8 KRZYSZTOF KWIATKOWSKI: System zapewnienia jakości procesu kontrolnego w Najwyższej Izbie Kontroli 8 Wdrażany w Najwyższej Izbie Kontroli system zapewnienia jakości procesu kontrolnego ustanowiony został zarządzeniem nr 73/2014 Prezesa NIK, zmienionym zarządzeniem nr 19/2015. Istotą systemu jest hierarchia i odpowiedzialność. Na każdym poziomie zarządzania oraz w każdy proces w ramach postępowania kontrolnego wbudowano mechanizmy kontroli, pozwalające na uzyskiwanie produktów pokontrolnych wysokiej jakości. Zdefiniowano również wymagania jakościowe wobec uzyskiwanych rezultatów (programu kontroli, wystąpienia pokontrolnego, informacji o wynikach kontroli). Przyjęto zasadę, że osoba znajdująca się na poziomie hierarchicznie wyższym odpowiada zarówno za wykonanie swoich zadań, jak i za produkt końcowy uzyskany przez osobę na poziomie hierarchicznie niższym. JACEK MAZUR (oprac): Prezentacja doświadczeń ETO w Polsce – wzmocnienie współpracy 24 W kwietniu br. gościła w Warszawie delegacja Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, jednej z siedmiu instytucji europejskich, z prezesem Vítorem Caldeirą na czele. Głównymi tematami rozmów były: skuteczny nadzór nad finansami publicznymi, przedstawienie doświadczeń Trybunału w zakresie usprawniania europejskiego i krajowych systemów kontroli publicznej, promowanie roli Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w ulepszaniu zarządzania środkami pochodzącymi z budżetu UE i zacieśnienie współpracy z Najwyższą Izbą Kontroli. Polscy uczestnicy dowiedzieli się wiele o pracy Trybunału i jej efektach, o działaniach służących ulepszeniu procesu zarządzania środkami publicznymi, a także o głównych obszarach ryzyka związanego z zarządzaniem budżetem unijnym. Nr 3/maj-czerwiec/2015 3 spis treści USTALENIA KONTROLI NIK 46 BEATA BŁASIAK-NOWAK, MARZENA RAJCZEWSKA: Polityka spójności UE na lata 2014–2020 – przygotowanie dokumentów programowych 46 Najwyższa Izba Kontroli zbadała przygotowanie systemu wdrażania polityki strukturalnej na lata 2014–2020. Skontrolowała między innymi prawidłowość i skuteczność działań podejmowanych przez Ministra Infrastruktury i Rozwoju oraz przez zarządy wszystkich 16 województw, związanych ze sporządzeniem umowy partnerstwa oraz krajowych i regionalnych programów operacyjnych. Przed przystąpieniem do badań zorganizowano panel ekspertów z udziałem naukowców, przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej oraz organizacji pozarządowych i posła do Parlamentu Europejskiego. Kontrola odbywała się w trakcie przygotowywania dokumentów programowych na lata 2014–2020 i objęła okres do końca kwietnia 2014 r. MARTA PANKOWSKA, MARIUSZ GORCZYCA: Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami – dlaczego w Polsce nie można odetchnąć pełną piersią? 60 W chwili przystąpienia Polski do Unii Europejskiej jakość powietrza w naszym kraju odbiegała istotnie od standardów europejskich. Obecnie w powietrzu nadal utrzymuje się wysoki poziom niektórych zanieczyszczeń, co grozi podjęciem kroków prawnych przeciwko Polsce przez organy Unii Europejskiej, z czym związane może być zasądzenie wysokich kar finansowych. Co gorsze, według szacunków aż 45 tys. Polaków umiera każdego roku z powodu zanieczyszczenia powietrza. Powyższe aspekty stały się inspiracją do podjęcia przez NIK kontroli, której celem była ocena działań podmiotów publicznych na rzecz poprawy jakości i ochrony powietrza w okresie 2008 r. – I półrocze 2014 r. Pozostałe kontrole NIK 79 Wyniki przekazane do publikacji kwietniu i maju 2015 r. – red. 79 Rubryka sygnalizuje zakończenie przez Najwyższą Izbę Kontroli badań w wybranych obszarach i opublikowanie ich w formie „Informacji o wynikach kontroli”. W tym numerze piszemy o kontroli: nadzoru nad inwestycjami drogowymi; ochrony brzegów morskich; mechanizmów kontroli zarządczej; podatków lokalnych; wykonywania wyroków sądowych; inwestycji budowlanych związanych z efektywnością energetyczną; organów odpowiedzialnych za monitorowanie bezpieczeństwa energetycznego; utrzymania w dobrym stanie technicznym najstarszych budynków komunalnych; poszukiwania osób zaginionych; wykorzystania środków PFRON; ekologicznych upraw; funduszy przeznaczonych na rozwój obszarów wiejskich; organizacji i utrzymania kąpielisk; szpitali samorządowych; funkcjonowania opieki medycznej nad starszymi osobami; działań regionalnych izb obrachunkowych zmierzających do ograniczenia długu publicznego 4 kontROLA PAńStwowA spis treści w samorządach; eksploatacji kopalin; obszarów rybackich; opieki paliatywnej; BHP w szkołach publicznych. Państwo i społeczeństwo 83 ELŻBIETA CHOJNA-DUCH: Łagodzenie ilościowe polityki pieniężnej – przyczyny, istotanewnormal polityki banków centralnych w UE 83 Kryzys gospodarczy i finansowy ostatnich lat unaocznił pilną potrzebę reakcji światowych i krajowych instytucji publicznych na przyczyny sprzężenia i zarażania rynków, wzajemne współzależności reakcji – państwa, banków centralnych, podmiotów gospodarczych i finansowych w powstawaniu i narastaniu nierównowagi, będącej następstwem nie tylko kryzysów gospodarczych, ale i działań tych podmiotów. Od kilku lat trwa więc szeroka dyskusja różnych środowisk nauki i polityki gospodarczej nad optymalną strategią makroekonomiczną wyjścia z fazy spowolnienia gospodarczego, a w polityce organów UE i wielu państw poszukuje się form działań antykryzysowych, podejmuje różnorodne przedsięwzięcia w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego oraz obecnie – inflacji. Okazało się, że jedynymi instytucjami mogącymi efektywnie reagować na kryzys zadłużenia, stagnację i słabość ożywienia gospodarczego mogą i muszą być główne banki centralne. JACEK KISIEL: Egzekwowanie terminów realizacji inwestycji – dodatkowe opłaty roczne jako sankcja dyscyplinująca 109 Publikacja przybliża systemową wykładnię przepisów w zakresie przedłużenia terminów zabudowy, ustalenia terminu dodatkowego i rozwiązania umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste, uwzględniającą cel każdej z tych regulacji oraz kontekst wzajemnych relacji między nimi. Zgodnie z tą interpretacją, przekroczenie terminów na zagospodarowanie nieruchomości nie musi skutkować automatycznym nałożeniem sankcji. Użytkownik wieczysty może bowiem złożyć wniosek o przedłużenie tych terminów. Jeżeli postępowanie zakończy się odmową, właściwy organ nie może odstąpić od ustalenia jednej z przewidzianych w ustawie sankcji. Staje on przed wyborem czy zastosować sankcję w postaci dodatkowej opłaty rocznej czy też rozwiązać umowę użytkowania wieczystego. MAGDALENA BRACZKOWSKA-BOROCH: Zasady regionalnej pomocy inwestycyjnej – osiąganie celów polityki spójności w ramach UE 123 Zmiany wynikające z nowych przepisów o pomocy regionalnej na lata 2014–2020 przesądzą o tendencjach w wykorzystywaniu tego rodzaju wsparcia publicznego w Polsce. Obniżono maksymalną dopuszczalność pomocy regionalnej w województwach lepiej rozwiniętych, jednocześnie wprowadzając – w związku z osiągnięciem różnego stopnia rozwoju przez poszczególne obszary wchodzące w skład województwa mazowieckiego – podział