Rapport Gebiedsanalyse Stompwijk
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Gebiedsanalyse Stompwijk Gemeente Leidschendam-Voorburg rapportage. Foto: Ronald van der Graaf Foto: Ronald van der Graaf Inhoudsopgave. Managementsamenvatting Voorwoord 1 Opdrachtomschrijving 1.1 Aanleiding gebiedsanalyse 1.2 Doel gebiedsanalyse 2 Opzet en kader opdracht 2.1 Aanpak 2.2 Geografische afbakening 3 Inventarisatie 3.1 Beleid 3.2 Open data 3.3 Trends en ontwikkelingen 4 Ophalen 4.1 Aanpak interviews en enquêtes 4.2 Reflectie interviews 4.3 Opbrengst enquête 4.4 Stakeholdersanalyse 4.5 Koppeling met gebiedsanalyse 5 Gebiedsanalyse 5.1 Kernpunten ‘Inventarisatie’ en ‘Ophalen’ 5.2 Kwaliteiten en beperkingen 5.3 Kansen en opgaves 5.4 Spanningsvelden 6 Bijlagen 2 Managementsamenvatting Van maart t/m begin juli 2020 hebben wij een analyse gemaakt van het buitengebied van Stompwijk. De analyse is gemaakt op basis van beleidsinventarisaties, een analyse van trends en ontwikkelingen, open data, enquêtes en diepte-interviews. Met deze methode ontwikkelden wij een brede context voor de analyse. Het buitengebied van Stompwijk kenmerkt zich als een groot open gebied tussen de steden waar agrarische bedrijven invulling geven aan het landschap. Het heeft sterke landschappelijke waarden met veel openheid en weidsheid met een groen karakter. Dit biedt kwaliteit binnen de grootstedelijke context, waar Leidschendam-Voorburg deel van uitmaakt. De opgaven die het meeste aandacht vragen zijn het afremmen van bodemdaling in delen van het veenweidegebied, de toekomst van landbouwbedrijven, het behouden van de landschappelijke waarde, het herstellen van natuur en biodiversiteit, het ontwikkelen van recreatiebeleid en bijbehorende voorzieningen en het richting en invulling geven aan duurzame energie-opwek. In de kernen is het behoud van voorziening en sociale woningbouw de grootste opgave. Opvallend is dat beleidsmatig weinig aandacht is voor thema’s in de landbouw wat betreft opvolgingsproblematiek, verbreding en ontwikkeling van de bedrijfsvoering (innovatie, kringloop landbouw). Dit geld ook voor klimaatadaptatie en recreatie. Sommige landbouwmethodes tonen tegenstrijdigheden met landschapsbehoud en het tegengaan van bodemdaling en verbeteren van waterkwaliteit. Het nemen van regie in deze complexiteit is nodig. Het is onvoldoende gebleken wie deze rol (effectief) oppakt. Waardering voor het landschap is een gemeengoed. “De landschappelijke waarden worden met name in stand gehouden door de melkveehouderijen. Zij zijn de hoeders van ons landschap.” Dit staat in de ruimtelijke kwaliteitsparagraaf van het bestemmingsplan voor het landelijk gebied van Leidschendam-Voorburg uit 2011. Het behoud van deze waarden staat echter onder druk, onder andere door bodemdaling, verdroging en veranderingen in de agrarische sector. Verdroging brengt ook uitdagingen met zich mee voor de landbouw. Het gebied wordt landschappelijk gezien als poort naar het Groene Hart. Daarin liggen kansen voor landschapsbehoud en daarmee ook de identiteit van het buitengebied van Stompwijk. Ondernemers en bewoners zijn trots op hun gebied en maken zich vooral zorgen over het verlies aan identiteit van het buitengebied. Dit sentiment lijkt ook aanwezig te zijn bij partner-overheden die positionering en profilering verlangen van gemeente Leidschendam-Voorburg voor haar buitengebied. Dit verdient nader onderzoek. Het (her)ontdekken van de identiteit van het buitengebied geeft meer richting keuzes te maken in welke opgaves de gemeente het beste kan investeren. De hoeveelheid aan opgaves en kansen zijn teveel voor alleen de gemeente Leidschendam-Voorburg. Zo zijn alle kernthema’s van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) nadrukkelijk in het gebied terug te vinden. De volle bandbreedte aan opgaves maakt het vinden van een goed startpunt ingewikkeld. Het betreft niet zozeer de prioritering van thema’s en opgaves. Het betreft bovenal de onderliggende laag: profilering en positionering van het buitengebied. Dat is een eerste aanzet om andere overheden en stakeholders actief deelgenoot te maken van de toekomst van het buitengebied van Stompwijk. En voor die toekomst is veel kracht te vinden in de gebiedshistorie, de huidige landschapskwaliteiten en de loyaliteit van Stompwijkers voor hun gebied. 3 Voorwoord De gebiedsanalyse van het buitengebied van Stompwijk is de opmaat naar een toekomstvisie. Een visie op hoe er moet worden omgegaan met alle opgaves en uitdagingen die de kwaliteit van dit bijzondere buitengebied onder druk zetten. En ook een visie op de kansen die nieuwe ontwikkelingen met zich mee kunnen brengen. Het is daarmee ook een voorbereiding op de verschillende transities die het gebied door gaat maken. Niemand had voorzien dat de gebiedsanalyse zou worden ontwikkeld binnen een fundamenteel nieuwe vorm van werken. Half maart zag de wereld in Nederland er compleet anders uit door de uitbraak van het COVID-19 virus. Het dwong ons allemaal tot een nieuwe manier van werken. We hebben gemerkt hoe snel we dit met jullie konden doen. Daarvoor allereerst bedankt voor het schakelen en de keuze dit proces samen aan te gaan. Waar digitaal samenwerken soms vervreemdend kan werken, hadden wij juist een ontspannen, plezierige en daadkrachtige samenwerking. Toch hadden we jullie natuurlijk liever regelmatig in het gebied bezocht. Onze dank gaat uit naar de projectgroep en de adviesraad. We hebben samen als één team gewerkt aan deze analyse. Met veel plezier hebben we deze analyse uitgevoerd en ons verdiept in wat er speelt en mogelijk gaat spelen in het gebied. Het gebied trok ons. In diverse gesprekken begonnen we al regelmatig te praten over de toekomst, de visie en welke bewegingen nodig zijn om er voor te zorgen dat het buitengebied zijn kracht behoudt. Normaliter staat er één plaats onder een voorwoord. Het thuiswerken maakt dat vanuit meerdere plaatsen in het land aan de gebiedsanalyse gewerkt werd. We hopen hiermee een stevige en praktische bijdrage te hebben geleverd aan de toekomstvisie voor het buitengebied van Stompwijk. Amersfoort, Arnhem, Utrecht, Zwolle, 17 juli 2020 4 Opdrachtomschrijving 1 In dit eerste hoofdstuk wordt de opdracht beschreven. Deze omschrijving geeft inzicht in de kaders waarbinnen dit onderzoek heeft plaatsgevonden. De opdrachtbeschrijving is in twee delen gesplitst: de aanleiding en het doel. Tezamen geven deze twee paragrafen een helder antwoord op de vraag: Waarom is er een gebiedsanalyse ontwikkeld? Aanleiding gebiedsanalyse 1.1 Het buitengebied van Stompwijk is een karakteristiek stuk Nederlands landschap. Het gebied kenmerkt zich door landelijke bedrijven, glastuinbouw, lintbebouwing en een open en weids landschap. Het gebied heeft dan ook sterke landschappelijke waarden met een groen karakter. Het buitengebied biedt niet enkel ruimte en groen voor de aanliggende dorpen, maar vervult ook een belangrijke rol in de grootstedelijke context, waar Leidschendam-Voorburg zich in bevindt. Er is een groeiend besef dat de vitaliteit van het buitengebied van Stompwijk onder druk staat. Verschillende ontwikkelingen wijzen hierop. Zo verliezen erven hun bestemming en komen deze vrij. Ook bestaat er in de landbouw - en tuinbouw een wens voor schaalvergroting en hebben agrariërs steeds meer te maken met de gevolgen van klimaatverandering. Daarnaast is er een toenemende druk op de woningmarkt en neemt de vergrijzing van de bevolking in het gebied toe. De energietransitie speelt ook een belangrijke rol. Grote steden kijken naar hun buitengebieden voor de grootschalige opwek van duurzame energie. Om het buitengebied van Stompwijk duurzaam, vitaal en groen te houden, gaat de gemeente Leidschendam-Voorburg met gebiedspartners een gebiedsvisie opstellen. Deze gebiedsvisie geeft richting aan de toekomstige ontwikkelingen in het buitengebied van Stompwijk. Deze nieuwe gebiedsvisie komt ter vervanging van de gebiedsvisie Stompwijk die in 2007 is vastgesteld. Het opstellen van de nieuwe gebiedsvisie vraagt om gedetailleerde kennis over hoe het gebied er nu bij ligt. De vraag die centraal staat bij het ontwikkelen van de gebiedsvisie is: Waar staan we nu en waar willen we naartoe? 5 Doel gebiedsanalyse 1.2 Het doel van de gebiedsanalyse is om een stevige basis neer te zetten voor de nog op te stellen gebiedsvisie. De gebiedsanalyse dient antwoord te geven op de vraag: ‘Waar staan we nu?’. Om antwoord te geven op deze vraag beschrijft de gebiedsvisie welk vigerend beleid er op zowel gemeentelijk, provinciaal als landelijk niveau is vastgesteld. Op basis van dit beleid kan inzicht worden verkregen in belangrijke uitgangspunten die relevant zijn voor de toekomst van het buitengebied en is daarmee relevant voor de gebiedsvisie. Daarnaast wordt met de gebiedsanalyse inzichtelijk gemaakt welke trends en ontwikkelingen op zowel landelijk, provinciaal als gemeentelijk niveau invloed hebben (of gaan hebben) op het buitengebied van Stompwijk. Waarom is de situatie zoals hij is en wat verwachten we van de toekomst? Ook wordt met de analyse in kaart gebracht hoe relevante belanghebbenden en de huidige gebruikers naar het gebied kijken, wat zij van plan zijn en wat zij hierbij van de verschillende overheidsinstanties verwachten. In zijn totaliteit geeft de gebiedsanalyse inzicht in het beleid, de trends & ontwikkelingen en de perceptie van de gebruikers. Door het onderzoeken van deze drie zaken, wordt er een duidelijk beeld geschetst van het buitengebied van Stompwijk. Een belangrijke basis voor het opstellen van een sterke gebiedsvisie. Het uitgangspunt is een praktisch en gedragen gebiedsanalyse. 6 Opzet en kader opdracht 2 Het ontwikkelen van een praktische en gedragen gebiedsanalyse