Gülniyar Qurban qızı

Vətən fədailəri

Zaqatalanın igid və mərd oğullarına həsr olunur

“Renessans-A“ Bakı – 2019

1 Buraxılışa məsul: Aslan Cəfərov Ələddin Əsədzadə

Gülniyar Qurban qızı. Vətən fədailəri. Bakı, “Renessans-A” Nəşriyyat Evi, 2019, 280 səh.

Bu kitab Azərbaycan Respublikasının suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunmasında, dinc əhalinin təhlükəsiz- liyinin təmin olunması yolunda mərdliklə vuruşan və Vətən uğrunda canlarından keçən Zaqatalanın ölməz oğullarının qəhrəmanlığına həsr olunmuşdur.­

ISBN 978-9952-21-078-1

© Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi, 2019

2 “Şəhid ailəsi üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdü”nün təsis edilməsi haqqında

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI

Azərbaycan dövlətinin ərazi bütövlüyünün, müstəqilliyinin və Konsti- tusiya quruluşunun müdafiəsi üçün mübarizəyə qalxan minlərlə soydaşımız mərdlik göstərərək canlarını qurban vermiş və şəhidlik zirvəsinə ucalmışdır. Həmin şəxslərin xatirəsi xalqımız və dövlətimiz tərəfindən həmişə böyük hörmət və məhəbbətlə yad edilir. Şəhidlərin əziz xatirəsinin əbədiləş- dirilməsi və şəhid ailələrinin mənəvi və maddi ehtiyaclarının ödənilməsi üçün müntəzəm olaraq tədbirlər həyata keçirilir. Dövlətimizin ərazi bütövlüyü, müstəqilliyi və Konstitusiya quruluşu uğrunda şəhid olanların ailələrinə dövlət qayğısını artırmaq və onların sosial müdafiəsini daha da gücləndirmək məqsədilə qərara alıram: 1. “Şəhid adının əbədiləşdirilməsi və şəhid ailələrinə edilən güzəştlər haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş hər şəhid ailəsinə hər şəhidə görə ayda 300 (üç yüz)manat məbləğində “Şəhid ailəsi üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdü” təsis edilsin.[1] 2. Müəyyən edilsin ki: 2.1. bu Fərmanın 1-ci bəndi ilə təsis edilən təqaüd hər ilin dövlət büd- cəsində sosial müdafiə xərcləri üçün nəzərdə tutulan vəsait hesabına, şəhid ailəsi üzvlərinin sayına bərabər bölünməklə Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən ödənilir; 2.2. hər şəhidə görə onun ailəsinə Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adı verilmiş şəxslərə, 20 Yanvar şəhidinin ailəsi üçün və bu Fərmanın 1-ci bəndi ilə müəyyən edilən Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdlərindən yalnız biri, ən yüksəyi verilir. 3. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti: 3.1. “Şəhid ailəsi üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqa- üdü”nün təyin olunması və ödənilməsi qaydalarını bir ay müddətində ha- zırlayıb təsdiq etsin; 3.2. bu Fərmandan irəli gələn digər məsələləri həll etsin. 4. Bu Fərman 2007-ci il yanvarın 1-dən qüvvəyə minir.

İlham ƏLİYEV, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Bakı şəhəri, 19 dekabr 2006-cı il № 493

3 Şəhidlər haqqında müdrik kəlamlar

Vətən yolunda şəhid olanlar ölmürlər, xalqın qəlbində, ürəyində əbədi yaşayırlar...Biz onların qəhrəmanlığı, şəhidliyi ilə fəxr edirik. Bu, bizim millətimizin iftixarıdır.

Heydər Əliyev

Uğurlu siyasətin əsl səbəbi torpağa məhəbbətdir, xalqa məhəbbətdir. İlham Əliyev

Ölümün gözünə dik baxan, şəhidliyi şərəflə qarşılayan insanlara əsarət təklif etmək boş və gülünc bir şeydir. Şeyx Şamil

Onlar Allahın öz mərhəmətindən onlara bəxş etdiyi nemətə (Şəhidlik rütbəsinə) sevinir, aralarındaca, gəlib hələ özlərinə çatmamış ( Şəhid- lik səadətinə hələ nail olmamış ) kəslərin (axirətdə) heç bir qorxusu olmayacağına və onların qəm – qüssə görməyəcəklərinə görə şadlıq edirdilər. Ali – Imran Surəsi (“ Imran ailəsi “)

4 Vətən

Çağırır indi bütün milləti imdada Vətən, Dəyişilməz, ey oğul, cənnətə dünyada Vətən.

Bizə meydan oxuyan bilməlidir birdəfəlik, Nə satılmaz, nə verilməz binədən yada, Vətən.

Sinə altında gərək qəlb kimi hər an döyünə, Yana ulduz kimi hər sözdə, hər imzada Vətən.

Vətən eşqindən ucalsın bütün istəklərimiz, Yaşasın arzuda, məqsəddə, təmənnada Vətən.

Ulular uymadı var-dövlətə, yalnız dedilər: Ən böyük bəxşişimiz bizdən hər övlada: Vətən!

Vətən eşqindən alar Bəxtiyar öz qüdrətini Döyünər qəlbi kimi hər yeni misrada Vətən.

Bəxtiyar Vahabzadə

5 Müəllifdən

Mən türkəm, ləzgiyəm, kürdəm, talışam,- Bu Azərbaycanın balasıyam mən. Vətən göylərində alıcı quşam, Yurdun alınmayan qalasıyam mən.

Gəlin bölünməyək doğmaya, yada – Hamı bir ağacın yarpağıyıq biz. Axı hər birimiz başdan-ayağa, D o ğ m a A z ə r b a y c a n t o r p a ğ ı y ı q b i z . Fikrət Qoca

Bu kitabı hazırlamaqla özümü daha bir vətəndaşlıq borcumu yerinə yetirmiş sayıram. Birinci “80 il xalqın xidmətində” kitabını hazırlamaqla bir kitabxanaçı kimi kitabxananın tarixi, inkişafı, işçiləri haqqında məlu- mat toplamaq və oxuculara çatdırmaqla, ikincisi kəndimiz, nəslimiz haqqında məlumat toplayıb araya-ərsəyə gətirməklə “Mənim yurdum, məkanım”, üçüncüsü rayonumuzun Böyük Vətən müharibəsində işti- rakını əks etdirən “Zaqatala – Böyük Vətən müharibəsində” kitabını, dördüncü “Zaqatalanın kitabsevərləri” məlumat kitabçasını hazırlamaqla, beşincisi Zaqatala xalq teatrının rejissoru Bayram Qurbanovun həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş “Yaradan və yarıdan insan” adlı kitabları- mın oxuculara çatdirmaqla öz vətəndaşlıq borcumu yerinə yetirmişəm. Bu gün mən xalqımızın ən yaralı dərdi – Qarabağ müharibəsi, bu müharibədə Zaqatala əhalisinin iştirakı və bu yolda gənclərimizin mü-

6 barizəsi, qəhrəmanlıq yolu, şəhidlik zirvəsi haqqında məlumat toplamaq və ictimaiyyətə çatdırmaq məsələsini şəhidlər qarşısında ən müqəddəs borc sayıram. Bu məsələ haqda bir sıra yazılar (istər bədii, istər sənədli) hazırlanıb çap olunub. Bu müəlliflərin içərisində hörmətli alimimiz Həşim İsmayılovun “Zaqatala şəhidləri”, həmyerlimiz şair Mustafa Camalın “Muxax şəhidləri”, “Sabunçunu yaşadanlar” əsərləri sanballı, dəyərli, kifayət qədər dolğundur. İş prosesində toplanmış materialların çoxluğu və bunlara olunmalı əlavələrin zəruliyi məni vadar etdi ki, materialları kəndlər üzrə, itkin düşən əsgərlərin siyahısını əlavə etməklə sistemləşdirim. Şəhidlər bizə ölümün nə qədər yaxın olduğunu, dünyanın necə aldadıcı və yalan olduğunu göstərdilər. Eyni zamanda vətənin müqəd- dəsliyini candan əziz olduğunu bizə sübut etdilər.

İynə-quyu hesabı bir dünya qurularkən , Bu yolda tökülmüş bir damla tərim olsa , İkincilər ilklərlə cənnətdə olarkən, Allahım, səflərində mənim də yerim olsa.

Mən şəhidlər qarşısında borcumu hansı səviyyədə yerinə yetirəcəm bilmirəm. Bir bunu deyə bilərəm ki, şəhidlərin xatirəsinə çəkdiyim zəhmət onların halal xoşu olsun.

7 Vətən fədailəri

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanlarının həyatı ibrət məktəbi, mədəniyyət mənbəyidir.

Heydər Əliyev

Əsgər müqəddəsdir, çünki o, müqəddəs torpa- ğımızın keşikçisidir. Əsgərin vətənə olan məhəbbə- ti öz borcunu şüurla anlaması, vətən üçün canından keçməyə hazır olmasıdır. Bu keyfiyyətlər nə içdiyi andın, nə imzaladığı müqavilənin, nə yazdığı təcüme- yi-halın mətnində olur. Bu ancaq əsgərin qəlbində olur, ana südü ilə onun qanına hopur. Vətən sevgisi, vətən məhəbbəti zamanla insanın qəlbinə öz toxumlarını səpir. Bu toxumlardan cücərən, sevgilərdən tutuşan qığılcım daim közərir. Şəhidlər! Onlar Vətənin qiymətini canlarından keçməklə verdilər. Vətənin bir bayraq olduğunu zənn edərək rənginə qanları ilə rəng qatdılar. Vətən sözünü eşitdikdə gözlərinə işıq gəldi, qollarına qüvvət. Yaralı vətənin nisgili onlardakı intiqam hissini daim alov- landırdı. Çünki onların Vətəni yaralıdır. Yaralı Vətəni olan xalq heç vaxt xoşbəxt ola bilməz. Vətən anadır deyirlər, xalq da onun övladı. Şəhid verən ana necə xoşbəxt ola bilər? Analar şəhid verməyə bilməz, çünki Vətəni yad əllərdədir. Vətən darda olanda oğulların

8 qeyrəti üzə çıxır. Düşmən ayağında tapdanmış torpaq- ların uğrunda tökülmüş qan Vətəni yaşadır. Bu qan şəhidlik zirvəsinə ucalmış igidlərin ölümdən sonrakı ömrünü uzadır. Ölüm sözü nə qədər dəhşətli səslənsə də şəhid ölümündən azacıq da olsa, təskinlik tapırsan. Çünki adi ölümdən fərqli olaraq o şəxslər hansısa ali bir məqsəd, yol uğrunda həyatla vidalaşıblar. Onlar Azərbaycanın müqəddəs torpaqları uğrunda həyatla vidalaşmış və canlarından keçmişlər. Təki Vətən sağ olsun, xalqımız, anamız, bacımız, uşaqlarımız sağ ol- sun. Bizim sahib olduğumuz ən ali vəzifələrdən biri müqədəs torpaqlarımız uğrunda mübarizədir. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin indiyədək qorunub saxlanılmasına görə yalnız şəhidlərimizə borcluyuq. Dövlətimizin və torpaqlarımızın qorunmasında zaqatalalıların da öz xidmətləri var. Vətənimizin başını duman alanda, analarımızın ürəyi qubar edəndə yur- dumuzun ən igid oğulları cəbhəyə yola düşmüşdür . Zaqatala əhalisi bu günə kimi 200-ə yaxın şəhid vermiş, onlardan 48 nəfəri itkin düşmüşdür. Respublikamızın azadlığı, müstəqilliyi uğrunda başlanan xalq hərəka- tının önündə gedən zaqatalalılar bu mübarizənin ilk şəhidlərini hamıdan qabaq verdilər. Bakıda 1990-cı ildə 20 Yanvar qırğınından əvvəl Zaqatalada imperiya əsarətinə qarşı qalxan iki nəfər azərbaycanlı gənc rus əsgərinin avtomat gülləsinə tuş gəldi və bu günə kimi Azərbaycanın zaqatalalı oğulları şəhid olmaqdadırlar. 24.11.1998-ci ildə 2 nəfər – Hüseynov Nizami Oruc oğlu və İsayev Bayram Abdulla oğlu şəhid oldular. Zaqatalanın ilk şəhidləridir bunlar. Onların hər biri bizim iftixarımız, gələcək nəsillərimizə bir örnəkdir-

9 lər. Onların hər birini tanımaq, tanıtmaq hər kəsin borcudur. Müharibə uzandıqca torpaq uğrunda, düşmən əlinə torpaq keçdikcə və torpaqların saxlanması, qo- runması uğrunda müharibə aparıldıqca şəhidlərin sayı artır. Əbədi müharibələr yoxdur. Bir gün gələcək tor- paqlarımız azad olacaq, qələbə gününü qeyd edəcə- yik, düşmənin dağıtdığı hər şeyi yenidən quracağıq. Rahat,rəvan həyatımıza qovuşacağıq. Bu zaman bizə bu rahatlığı bəxş etmiş şəhidlərimiz ehtiram əlaməti olaraq daim anılacaq, bütün bu olub keçənlər gələ- cək nəsillərə çatdırılacaq.Torpağa yadigar verdiyimiz oğullarımız tariximizdə, ədəbiyyatımızda, şeirimizdə, yaşayacaqdır. Bu hər birimizin qabiliyyəti çərçivəsin- də yerinə yetirmək şəhidlərimizin qarşısında borcu- muzdur. Yurdumuzun azadlığı, müstəqilliyi uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərin adlarını əbədiləşdirmək üçün hələ çox işlər görməliyik. Allah onlara rəhmət eləsin.

10 m Əmirov Faiq İsfəndiyar oğlu

Bir az asta yeri, bir az asta gəz Qardaş, müqəddəsdir burda duyğular, Burda ayaq açıb yeriyə bilməz, Cılız düşüncələr, xırda duyğular.

Əmirov Faiq İsfəndiyar oğlu 1975-ci ildə Zaqatala rayonunun Bəhmətli kəndində anadan olmuşdur. 1982-ci ildən 1992-ci ilədək kənd orta məktəbində oxumuşdur. 2 iyul 1993-cü ildə xüsusi təyi- natlı ordu sıralarında xidmət etmişdir. 1994-cü ilin yanvar ayından erməni işğalçılarına qarşı vuruşmaq üçün getdiyi Tərtər-Ağdərə döyüşlərinin birində baldırından qəlpə yarası almışdır. Yenidən cəbhəyə qayıtmış, iki ilə yaxın Tərtər, Ağdərə bölgəsində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. Azərbaycan - Ermənistan müharibəsində atəşkəs 12 may 1994-cü il tarixində bağlanmışdır. 1995-ci ilin əvvəllərində atəş- kəs bağlandığına görə Faiqgilin batalyonu əvvəlki yerinə - Bakı şəhərinə 776 nömrəli hərbi hissəyə qayıtmışdır. Bundan bir neçə ay sonra Azərbaycanın daxilində qara qüvvələr baş qaldırmışdır. Dövlət başçımız Heydər Əliyev qardaş qırğınının qarşısını almaq üçün silahı yerə qoymağı xahiş etsədə Azərbaycanın müstəqilli- yinə xor baxanlar buna məhəl qoymadılar. Faiq, onun əsgər və zabit yoldaşları başa düşürdülər ki, Azərbaycanın müstəqilliyinə, dövlətçiliyinə qənim kəsilmiş, onun qanunlarına tabe olmaq istəməyən bu qara qüvvələri tərkisilah və ya məhv etməyincə Vətən rahat nəfəs almayacaq. 17mart 1995-ci ildə Baş komanda-

11 nın əmri ilə daxili düşmənləri tərkisilah etmək məqsədi ilə hü- cuma keçdilər. Bakının 8-ci kilometr qəsəbəsində yerləşən hərbi silah-sürsat bazasını ələ keçirdikdən sonra daxili düşmənlərimiz təslim olmaq məqsədi ilə ağ bayraq qaldırmışdır. Faiq və onun yoldaşları buna inanmış onları tərk-silah etmək üçün onlara sarı irəlilədikdə güllə yağışına tuş gəlmişlər. Bununla da Faiq 17 mart 1995-ci il tarixli Bakı hadisələri dövründə onun xidmət etdiyi ba- talyonda dövlət çevrilişi cəhdinin qarşısının alınmasında iştirak etmiş, “qardaş gülləsinin” qurbanı olmuşdur. Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 2 aprel 1995-ci il tarixli Fərmanına əsasən Faiq İsfəndiyar oğlu Əmirov Azərbayca- nın “Milli Qəhrəmanı” fəxri adına layiq görülmüşdür. m Məmmədov Natiq Bəşir oğlu

Gəlsin şəhidlərin ziyarətinə, Kimin ürəyində qəm varsa gəlsin. Qəmin zərbəsindən düşüb çətinə, Qəlbləri sızlayan kim varsa gəlsin.

1 may 1975-ci ildə Zaqatala rayonunun Dağlı (keçmiş Əlibay- ramlı) kəndində anadan olmuşdur. 1990-cı ildə kənd orta mək- təbinin səkkizinci sinfi ni bitirdikdən sonra Qax rayonundakı 3 saylı texniki - peşə məktəbində təhsilini davam etdirir. 1993-cü ildə Milli Ordu sıralarına çağırılır. Natiq Məmmədov Füzuli, Ağdam, Tərtər cəbhələrində döyüşlərdə iştirak etmişdir. 1994-cü il 4 oktyabr tarixində silah- lı dəstə dövlət çevrilişinə cəhd etdi. Onlara xəbərdarlıq edilsə

12 də, silahı yerə qoymadılar. Dəstənin zərərsizləşdirilməsi zamanı Məmmədov Natiq dövlətçiliyimiz uğrunda canını qurban verdi. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Natiq Məmmədov Qarabağ müharibəsi zamanı xüsusi fəallıq göstərmiş, suverenliyimiz, döv- lətçiliyimiz uğrunda şəhidlik zirvəsini fəth etmişdir. Azərbaycan Resublikası Prezidentinin 5 oktyabr 1994-cü il ta- rixli 215 saylı fərmanı ilə Məmmədov Natiq Bəşir oğlu ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adına layiq görülmüşdür. Zaqatala rayonunun Dağlı kəndində dəfn edilib. Burada kı uşaq bağçası qəhrəmanımız Natiqin adını daşıyır. Subay idi. m Murtuzəliyev Zəfər Ramazan oğlu

Arzusu göylərə, yerə sığmayan, Araza sığmayan, Kürə sığmayan. Nağıla, dastana, şeirə sığmayan, Ən ali müqəddəs sözdü şəhidlər.

1973-cü il martın 15-də Qımır kəndində anadan olmuşdur. Qımır kənd məktəbində ibtidai sinfi bitirmiş , sonra şəhər 1 saylı məktəbdə təhsilini başa vurmuşdur. Bir müddət rayon su və ka- nalizasiya xətləri idarəsinində çalışıb. 1992-ci ilin yazında ordu sıralarına çağırılıb. Zəfər bir il Qazaxıstanda xidmət etdikdən son- ra torpaqlarımızın bütövlüyünü qorumaq üçün doğma vətənə dönüb. 1993-cü il noyabrın 8-də könüllü olaraq cəbhəyə gedib. Beyləqan, Füzuli və Xocavənd istiqamətlərin də mövqelərimizin düşməndən təmizlənməsində fəal iştirak edib. Cəsur döyüşçünün

13 son döyüşü salnaməmizə qızıl hərflərlə yazılacaqdır.­ Döyüşçülə- rimiz on saatadək Şişqaya yüksəkliyinin alınmasında düşmənə qarşı vuruşmuşlar. Bu döyüşdə Zəfər son nəfəsədək yoldaşlarını xilas etmiş və özü qəhrəmancasına həlak olmuşdur. 26 yanvar 1994-cü ildə Zəfərin ömür kitabı bağlanır. Qəhrəman şəhidimizin nəşi fevral ayının 3-də Şəhidlər Xiyabanında torpağa tapşırılır. Təhsil aldığı 1 saylı şəhər orta mək­təbi şəhid Zəfər Murtuzəliyevin adını daşıyır. O göstərdiyi qəhrəmanlığa və şücaətə görə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 15 yanvar 1995-ci il tarixli fərmanı ilə “Azərbaycan Bayrağı” ordeni ilə təltif edilmişdir. Subay idi.

Qönçəsi qırılan qərənfil

Mən şəhidlər haqqında material toplamağa başlayandan fikrimdə var idi ki, “Azərbaycan Bayrağı” ordenli şəhid Zəfər Ramazan oğlu Murtuzəliyevin anası Əzizə xanımla görüşüm. 21 oktyabr 2015-ci il tarixində Rayon İcra Hakimiyyəti baş- çısının 9 aylıq hesabat yığıncağından çıxanda yolumu onun işlədiyi otağın qapısından saldım. Əzizə xanım işdə idi. Hə- mişəki kimi mənimlə gülə-gülə görüşdü. Söhbətimizin ağır olacağını hiss edirdim. Ona görə başqa suallarla bir qədər özümü hazırlamaq üçün vaxt qazanmağa ça- lışırdım. Nəhayət, mövzu üzərinə gələndə Əzizə xanım Zəfər haqqında gülə-gülə danışmağa başladı. Özü də qeyd elədi ki, Zəfər mənim üçün elə bir oğul olub ki, mən onun haqqında gülə-gülə danışmalıyam. O, nə qədər gülməyə çalış­sa da içindəki ana yan- ğısı onun gözlərində daim parlayan göz yaşına çevrilirdi.­ Zəfər Əzizə xanım üçün çox əziz övlad olub. Deyəcəksiz ki, övlad valideyin üçün əziz olar, yox!... Zəfər anasına olan qayğısı, sevgisi ilə onun üçün ikiqat əziz olub.

14 Zəfər 1 saylı tam orta məktəbdə təhsil alıb. İbtidai təhsilini Qımır kənd orta məktəbində alsa da sonradan ailəlikcə şəhərə köçdükləri üçün orta təhsilini burada başa vurub. Zəfər çox mehriban, valideyinlərinə qarşı həssas, qayğıkeş olub. Açıq fikirli, dərdini-sərini anası ilə bölüşən, məsləhətləşən oğul olub. Hətta orta təhsilini başa vuranda yoldaşları, dostları, təhsilini davam etdirsə də Zəfər valideyinlərinin qərarına hörmət edərək, təhsildən əvvəl hərbi xidməti borcunu yerinə yetirmək istəyib. Zəfər ata-anasına o qədər bağlı olub ki, buraxılış imtahan- ları ərəfəsində çay fabrikində işə düzəlmişdi. Anası buna qarşı çıxarkən Zəfərin anasına cavabı belə olmuşdu: Mən atama kömək etməliyəm. Çay mövsümü qurtaran kimi Su kanal idarəsinə işə gi- rir. Hərbi xidmətə gedərkən ərizə ilə müdiriyyətə müraciət edərək xidmət etdiyi müddətdə əmək haqqının ailəsinə verilməsini xahiş edir. Uzun müddət Zəfərin əmək haqqını ailəsinə verirlər. Bu, Su kanalı idarəsinin müdiriyyəti tərəfindən görülən təqdirəlayiq işdir. Zəfərin atasının dayısı Həzrətəli kişi Böyük Vətən müha- ribəsi iştirakçısı olmuşdur. Zəfər həmişə onunla yaxınlıq edər, söhbətlərinə qulaq asardı. Onun orden və medalları ilə çox ma- raqlanar, suallar verərdi. Zə­fərin sinif rəhbəri olmuş Məhəmmədqasım müəllim “Zə­ fər cəsarətli, hərtərəfli oğlandır, onun gələcəyi parlaq olacaq”­­­ deyərmiş. Zəfəri sinif yoldaşları çox sevirdi. Hamı ilə mehriban, zara- fatcıl olduğuna görə dostları arasında böyük hörmət qazanmışdı. Əzizə xanım deyir: bir də görürdüm gülə - gülə, zarafat edə - edə qızlar- oğlanlar yığışıb gəlirlər bizə. Mənim əlimi bir işə vurmağa qoymazdılar. Bişirər - düşürər və yığışdırıb hər şeyi səliqəyə salar, mənə də pay saxlamağı unutmazdılar. İndi Zəfərin sinif yoldaş- larının hərəsi bir vəzifədə işləyir, ailə sahibidirlər. Əzizə xanım deyir: “Onlar çox böyüyüblər, dəyişiblər, bəzilərini tanımaqda

15 çətinlik çəkirəm. Özləri də gəlib mənimlə görüşməyəndə mənə pis təsir edir, inciyirəm.” Zəfər hərbi xidmətdən məzuniyyətə gələndə öz sinif rəhbəri ilə Meydanda (İndiki Dədə Qorqud meydanında) rastlaşmışdı. Məmmədqasım müəllim hərbi geyimdə olan Zəfəri çətinliklə ta- nıyır. – Zəfər, bu sənsən? Nə böyük oğlan olmusan ,səni tanımaq olmur, necəsən? – Çox sağ olun, Məhəmmədqasım müəllim, sağlıqdır. – Cəbhədə nə var, nə yox? – Cəbhədə? Cəbhədə ermənilərin qarşısında meydan sulayı- ram. Onlar bizə nə edə bilər?– deyə-gülə cavab verir. Həqiqətən, Zəfərin Qazaxıstanda hərbi xidməti yarımçıq qoyub gəlməsinə səbəb mənfur, işğalçı düşmənə olan nifrəti ol- muşdur. Gəldikdən sonra hərbi komissarlığa ərizə ilə müraciət edərək könüllü cəbhəyə getmək istəyində olduğunu bildirmişdir. Atası Ramazan kişinin ürəyində nə isə bir narahatçılıq var idi. Ona görə də onu nə qədər dilə tutaraq fikrindən daşındırmaq istəyir,lakin onu razı sala bilmir. Zəfər anadan olandan onsuz da onun ata-anasının ürəyində doğum tarixinin 13.03.1973- cü ilə təsadüf etdiyindən daim bir narahatçılıq var idi. Hətta bu tarixdən yayınaraq, düşər-düşməzlik şübhəsini uzaqlaşdırmaq üçün Zəfərin doğum şəhadətnaməsində doğum tarixini 15.03.1973 yazdırmışdı. Zəfər heç kimə bildirməsə də ömrünün yarımçıq qalacağı ürəyinə dammışdı. Hərbi xidmətə getməzdən əvvəl Əzizə xanım onun qolunda çəkilmiş döymə qərənfil şəklini görür. Anası oğ- lunun qolundakı qırılmış, gözüyaşlı qərənfil şəklini sığallayaraq soruşur: – Niyə qoluna qərənfil çəkdirmisən, ay oğul? – “Nə bilim, ay ana, ürəyim belə istədi. Şəklə yaxşı bax, ana, sən heç ömründə tikanlı gözü yaşlı qərənfil görmüsən? Bax bu qərənfildə iki dənə tikan var. Ancaq xahiş edirəm, ana, niyə belə çəkdirməyimin səbəbini soruşma, deməyəcəm!

16 Anasının ürəyindən qara qanlar axsada pis fikirləri özünə yaxın buraxmır və daha heç bir sual vermir. Ölümündən sonra dostları danışır ki, bir falçı ona iki onillik yaşayacağını, şəhid olacağını söyləyibmiş. Ona görə qolundakı qərənfilə iki ədəd tikan qoydurubmuş. Zəfər Murtuzəliyev 1993-cü il oktyabrın 8-də könüllü olaraq Vətəni, xalqı, dövləti uğrunda döyüşlərə qoşulur. Əvvəlcə Goran stansiyasında hərbi təlimlər keçir. Qısa müddətdən sonra Bey- ləqan , Ağcabədi istiqamətində, Füzuli uğrunda, Xocavəndin azad edilməsi uğrundakı vuruşlarda cəsur, qorxmaz döyüşçülərindən biri olur. ”Zaqatala“ taborunda öz şücaəti ilə fərqlənir. Döyüşlərin birində yüngül yaralanan Zəfər müalicədən sonra “Lənkəran“ taborunda döyüşür. Axırıncı döyüşü Şişqaya uğrunda olub, Zəfər “Lənkəran” taborunun tərkibində həmin döyüşə gedib. Bu əməliy- yat “Quba” taboru ilə birlikdə aparılmalı idi, lakin səhər 6.30 - da hücuma keçmək əmri verilir. Onlar bir neçə erməni mövqeyini darmadağın edib irəlləyirdilər. Qorxu bilmədən, fədakarlıqla. Düş- mənin ordusu nə qədər itki versə də ona arxadan silah-sürsat və canlı qüvvə köməyi gəlirdi. Zəfərgilə kömək gəlmir və 42 əsgər mühasirəyə düşür. Zəfərgil özlərinin silahının, qüvvəsinin tükəndiyini düşmənə hiss etdirməmək üçün həlledici hücuma keçdilər. Məqsədləri yaralıları kənara çıxarmaq idi. On saata qədər döyüşən əsgərlər, nəhayət, mühasirəyə düşdülər. Zəfər və döyüş yoldaşları mühasirədə olan qüvvələrimizin sağ qalmasını təmin etdilər, özləri isə şəhid oldular. Həlak olsalar da düşmənin saysız itki verməsinə səbəb oldular. Bir həftə sonra yanvarın 31-də Azərbaycan əsgərləri hücuma keçib şəhidlərimizin meyitini döyüş bölgəsindən çıxarmışdır. Əzizə xanım deyir ki, Zəfərin əlini qumbara yandırmışdı. Sinəsinə pərçimlənmiş gümüşü rəngdə qəlpəni isə yerindən tərpətmək olmadı. “Sinəsində qəlpə, qolunda iki yerə bölünmüş, al qana boyanmış, gözüyaşlı qərənfillə torpağa tapşırıldı mənim igid oğlum, – deyir Əzizə ana.

17 Zəfərin meyidi yola salınanda camaatın arasından sıyrılıb tabutun baş ucuna keçən Əzizə ananı birinci görən Zəfərin oxu- duğu məktəbin direktoru Fatma müəllimə olur. Tez qolundan tutub: “Özünü ələ al, sənin oğlun şərəflə ölüb. O, cismən ölsə də, yaşayacaq. Xalqımız yaşadıqca o da yaşayacaq. Sənə söz ve- rirəm, məktəbimizə onun adının verilməsi üçün əlimdən gələni edəcəyəm” – deyir. Müəllimə verdiyi sözü tutdu. Məktəbə onun adının verilməsi üçün ilk dəfə təşəbbüs irəli sürən Fatma müəl- limə oldu. O gündən hər il yanvar ayının 26-da Fatma müəllimə “Azərbaycan Bayrağı” ordenli Zəfər Ramazan oğlu Murtuzəliye- vin anım gününü onun adını daşıyan məktəbdə keçirir. Budur gənclərdə vətənpərvərlik hisslərinin aşılanması, şəhid- lərin ruhuna hörmət. Fatma xanıma hamımız minnətdarlığımızı bildiririk.

18 m Teyyubov İsmayıl Nəbi oğlu

Əzizim dözə qanlı, Sürmə çək gözə qanlı, Qorxuram qərib öləm, Yerimdə gəzə qanlı.

1963-cü il sentyabr ayının 23-də Zaqatala rayonunun Qas kəndində anadan olub. 1970-ci ildə Qas kənd orta məktəbinin 1-ci sinfi nə gedib. 1980-cı ildə isə Musa Musayev adına Əlibayramlı (indiki Dağlı) kənd tam orta məktəbin 10-cu sinfi ni bitirib. 1985- ci ildə Voronej şəhərində Milis məktəbinə daxil olub. Oxuduğu müddətdə könüllü olaraq Çernobıl qəzasında köməklik məqsədi ilə iştirak etmişdir. 1989-cu ildə Milis məktəbini bitirib təyinatla doğma vətənimiz Azərbaycanın Zaqatala rayonunda DİN yanında mühafi zə bölməsində post rəisi vəzifəsində işə başlamışdır. 2000-ci ildə polis şöbəsinin pasport xidmətində baş inspek- tor işləmiş, müharibə zamanı – 1992-ci ildə könüllü olaraq Şuşa şəhərinin müdafi əsində yaxından iştirak etmişdir. 2001-ci ildə rayonumuzda gedən cinayətkarlara qarşı mü- barizə zamanı 3 güllə yarası almış və qəhrəmancasına şəhid ol- muşdur. 30 iyun 2002-ci il tarixində ölümündən sonra ulu öndər Hey- dər Əliyev tərəfi ndən “ İgidliyə görə” medalı ilə təltif olunmuşdur. İsmayılgilin ailəsində 8 övlad böyüyürdü. İsmayıl ailənin 5-si idi. O, ailəsinə mehriban, qayğıkeş olmuş, anasını lap çox

19 istəmişdir. Kənd camaatının xeyrinə - şərinə yarayar, köməyə eh- tiyacı olanlara imkanı daxilində kömək edərdi. Ailəli idi. 3 övladı vardı. Böyük qızı Türanə Gürcüstan Avro- pa Universitetinin farmakologiya fakultəsini bitirib. Əczaçı işləyir. Oğlu ümumi orta təhsil alıb. Kiçik qızı Müslümət Gəncə şəhər Texnologiya Universitetində təhsil alır. m Bayramov Sərxan Oqtay Oğlu

İnsan azadlığı ilk arzu sanmış, Bu söz bir işıqdır insana darda. Azadlıq,azadlıq! Tarix yaranmış, Bu amal uğrunda vuruşmalarda! B.Vahabzadə

Şəhid Bayramov Sərxan Oqtay oğlu 1993-cü il iyul ayının 12-də Zaqatala şəhərində anadan olub. 2000-ci ildə Z. Murtuzə- liyev adına şəhər 1 saylı orta məktəbin 1-ci sinfi nə gedib. İki il orada oxuduqdan sonra 2005-ci ildən N. Hüseynov adına şəhər 2 saylı orta məktəbdə təhsilini davam etdirib və bu məktəbdə 11-ci sinfi bitirib. 2009-cu ildə hərbçi olmaq arzusu ilə sənədlərini C. Nax çı vanski adına hərbi liseyə verib. Təəssüfl ər olsun ki, qəbul olunmayıb. Amma onun ən böyük arzusu hərbçi olmaq idi. Sərxan 2012-ci ilin oktyabr ayında Zaqatala şəhərindən qo- humların, qonşuların iştirakı ilə təmtəraqlı şəkildə hərbi xid- mətə yola salınıb. Hərbi xidmətini Qusar rayon “N” saylı hərbi hissədə başa vurub. Xidmət elədiyi müddətdə öz istəyi ilə XTQ

20 kurslarına yazılıb. Həmin kursları müvəff əqiyyətlə başa vurub. 2014-cü ildə XTQ-də fəaliyyətə başlayıb. Sərxan 2016-cı il aprel ayının 2-dən 3-nə keçən gecə Ağdərə rayonunun Talış kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid oldu. Bü- tün Zaqatala əhli onu göz yaşı içində şəhər qəbiristanlığnda digər Şəhid oğulların cərgəsində özünə layiq şəkildə torpağa tapşırdı. Azərbaycan Respublikasının torpaqlarının bütövlüyü uğrunda göstərdiyi qəhrəmanlığa görə kiçik gizir Bayramov Sərxan Oqtay oğlu “Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə” medalı ilə təltif edilib. m Nurayev Rəvan İsmayıl oğlu

Mən aşiqəm Qarabağ, Şəki, Şirvan, Qarabağ, Tehran cənnətə dönsə, Yaddan çıxmaz Qarabağ.

Rəvan İsmayıl oğlu Nurayev- Azərbaycan Silahlı Qüvvələ- rinin əsgəri. 2016-cı ildə aprel döyüşləri zamanı şəhid olub, ölü- mündən sonra “Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə” medalı ilə təltif edilib. Rəvan Nurayev 1997-ci ilin 3 aprel günündə Zaqatala rayo- nunun Muxax kəndində anadan olub. Əsgər Rəvan Nurayev 2016-cı ilin aprel ayının 2-də təmas xətt ində baş verən atışma zamanı qəhrəmancasına şəhid oldu. Aprelin 3-ü isə Rəvan Nurayev elə doğum günündəcə doğulduğu Zaqatala rayonunun Muxax kəndində son mənzilə yola salındı.

21 Dəfn mərasiminə minlərlə rayon sakini ilə yanaşı, şəhidin qulluq etdiyi hərbi hissənin əsgərləri və zabitləri də qatıldı. Dəfn məra- siminin sonunda yaylım atəşi açıldı və əsgər Nurayev uğrunda şəhid olduğu torpağa tapşırıldı. m Hacıməmmədov Çingiz Hacımurad oğlu

Siz ata və babalarınızın müqəddəs yerlərinə o vaxt Vətən deyə bilərsiz ki, onun sahibi olasınız. N.Nərimanov

Hacıməmmədov Çingiz Hacımurad oğlu 16 iyul 1975-ci ildə Zaqatala şəhərində anadan olmuşdur. 1982-ci ildə Ş. Qurbanov adına 3 saylı orta məktəbin birinci sinfi nə getmişdir. 1990-cı ildə səkkizinci sinifdən çıxıb Zaqatala rayon 172 saylı TPM-nə daxil olmuş, 1993-cü ildə həmin məktəbi bitirmişdir. 27 iyul 1993-cü ildə əsgərliyə getmiş, 1994-cü il Gəncə ha- disələrində yaralanmışdır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı ilə “Azərbaycan Bayrağı” ordeni ilə təltif edilmişdir. 1998-ildə əsgəri xidmətini başa vurmuş, doğma rayonuna qayıtmışdır .

22 m Məmmədov Vətən Qurban oğlu

Vətəndaş olmasa boş şeydir Vətən! Beş günlük, on günlük güney qarıdır. Vətən məfh umunun özəyindəki Vətənin vüqarlı oğullarıdır!

Xəlil Rza Ulutürk

Bir gün rayon İcra hakimiyyətində qulağıma belə bir söhbət çatdı. Qandax kəndindən bir oğlan “İgidliyə görə “ medalı ilə təl- tif olunub. Sözarası onun kimliyini öyrəndim. Onu da öyrəndim ki, o, hazırda rayon xəstəxanasının cərrahiyyə şöbəsində yatır. Bir neçə dəfə xəstəxanaya onun yanına getdim və bəzi şeyləri onun özündən öyrəndim. Məmmədov Vətən Qurban oğlu 1985-ci ildə Zaqatala rayo- nun Qandax kəndində anadan olub. 1991-ci ildə kənd orta mək- təbinin birinci sinfi nə daxil olub. 2002-ci ildə məktəbi bitirdikdən sonra ordu sıralarına çağırılıb.Orta məktəb müəllimləri məktəbdə onun nizam-intizamlı şagird olduğunu xüsusi vurğulayırlar. Və onun belə intizamlı olması ordu sıralarında da özünü biruzə verib. Əvvəlcə Lənkəranda xidmət edib, sonra Nefçalada 2 aylıq kursda təhsil alıb. Sonra isə sərhəd rayonlarının birində xidmət edib. Vətən həmişə verilən tapşırıqlara layiqincə əməl etməyə ça- lışıb. Xidmət etdiyi müddətdə anası Səadətin öyüdləri daima onun qulağında səslənib: ”Oğlum, nə qədər ki, böyüklərə qulaq asarsan,

23 nizam intizamlı olarsan, o qədər üzün ağ, başın uca olar. Böyük sözü eşidilən yerdə həmişə əmin-amanlıq, haqq-ədalət olar” . Vətənin babası Ziyavəddin kişi nəvəsi dünyaya gələndə elə bil hiss edib ki, nəvəsi həyatda anasını və vətənini hər şeydən əziz tutacaq, çox sevəcək. Ona ğörə də ona Vətən adı qoyub. Vətən xidmət etdiyi dövrdə öz vətənini göz bəbəyi kimi qorumağa ça- lışıb. Onun növbəsində heç quş da öz quşluğu ilə sərhəddən keçə bilməzdi. Bir dəfə sərhəd keşiyində növbə çəkərkən böyük igidlik, cəsarət göstərdi. Və onun bu qəhrəmanlığı dövlət orqanlarının nəzərindən yayınmadı. Azərbaycan Respublikasının 30 iyul 2004 – cü il tarixli fərmanı ilə Məmmədov Vətən Qurban oğlu “ İgidliyə görə “ medalı ilə təltif olundu. Elimizin, obamızın daha bir igid oğlu artdı. Bu igidliyə görə onun özünü və valideyinlərini təbrik edirik.Və biz onunla fəxr edirik.

24 m Xəlilov Sabir Şükür oğlu

İstefada olan polis mayoru

Xəlilov Sabir Şükür oğlu 2 iyun 1957-ci ildə Zaqatala ra- yonunun Qandax kəndində anadan olmuşdur. Əvvəl Rusiya Federasiyasının Sverdlovsk Vilayətinin Nijni- Tagil şəhərinin çevik alayında xidmətə başlayıb. 1980-85-ci illərdə Nijni Taqil şəhəri DİN-in xüsusi təyinatlı Polis məktəbində təhsil alıb. Çerniqov şəhərində Ali rəislər məktəbini bitirib. 1993-cü ilin əvvəlində Rusiyadan vətənə qayıdıb. Xocavənd ( keçmiş Martuni) rayonunda polis işləyib. Birinci Haramı düzündə Beyləqanın müdafi əsində iştirak edib. 1992-ci ilin dekabrında Füzuli rayonunun azad edilməsin- də Balabəhmənli, Kərimbəyli, Qazaxlar, Cocuqmərcanlı, Böyük Bəhmənlı, Arayotlu kəndlərinin və Horadiz qəsəbəsinin azad edilməsində iştirak edib. Dəfələrlə DİN-in təşəkkürünü alıb. İranla Horadiz qəsəbəsi arasındakı keçid məntəqəsində Dağ- lıq Qarabağ qondarma respublikasının bayrağını endirib, Azər- baycan Respublikasının bayrağını sancıb(rəis Sahib Həsənovla birlikdə) . Ulu öndərin göstərişi ilə 1995-ci ilin noyabr ayından Qax ra- yonuna xidmət üzrə baş inspektor vəzifəsinə təyin olunub. Müəy-

25 yən vəzifələrdə işlədikdən sonra 2005-ci ildə Zaqatala rayonunun polis şöbəsinə baş əməliyyat müvəkkili vəzifəsinə təyin olunub. Sonralar 2009-cu ildə “Kriminalistin tədqiqatlar qrupunun baş inspektoru” vəzifəsində işləmiş, 2015-ci ilin iyun ayında polis mayoru kimi istefaya göndərilmişdir. Qeyd: Xəlilov Sabir haqqında məlumatı bura daxil etməkdə əsas səbəb odur ki, mən şəhid ailələri ilə ğörüşlərdə iştirak edərkən hər bir şəhid valideyinin ondan razılıq etməsi, onun əsğərlərə olan qayğısından ağız dolusu danışmaları, onun insanı keyfiyyətlərini xüsusi qeyd etmələri oldu. Xəlilov Sabir ailəlidir, bir oğlu, bir qızı var. Qızı Xəlilova Günay BDU-nin hüquq fakültəsini, oğlu Xəlilov Xaqani həmin universitetin beynəlxalq iqtisadi əlaqələr fakültəsini bitirib. Hə- yat yoldaşı Xəlilova Sevda Ş.Qurbanov adına şəhər 3 saylı orta məktəbdə müəllimə işləyir.

26 Zaqatala şəhər şəhidləri

27 m Hüseynov Nizami Oruc oğlu

Gərək nəbzin Vətənin nəbzi ilə vursun. H.Əliyev

Nizami Gəncə hadisələri baş verərkən təhsil alırdı.Təhsi- lini yarımçıq qoyub Zaqatalaya qayıdır. Toqquşmanı yatırtmaq 1967-ci il mart ayının 18-də üçün respublika ərazisinə tö- Zaqatala şəhərində anadan olmuş- külmüş rus ordusu dinc əhaliyə atəş açır. Həmin toqquşmalar dur. 1984-cü ildə şəhər 1 saylı orta zamanı vətənin müdafi əsinə məktəbini bitirmişdir. Eyni zamanda qalxmış Nizami namərd güllə- Zaqatala şəhər incəsənət məktəbində sinə tuş gəlir və ömrü təhsil almışdır . 1984-cü ilin iyul ayı- yarımçıq qalır. nın 13-dən 1985-ci ilin mayın 7-dək Yeyinti Məhsulları kombinatında fəhlə işləmişdir. 1985-1987-ci illərdə Ukrayna Respublikasında hərbi xidmətdə olmuşdur. 1987-ci ildə Gəncə şəhər C. Bünyadzadə adına Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun mexanizatorluq fakültəsinə daxil olmuşdur. İnstitutun birinci kursunda oxuyarkən bədnam qonşuların xəyanətkar hərəkətlərinə qarşı etiraz mitinqləri keçiri- lir. O, rayondakı vəziyyəti öyrənmək üçün valideynlərinin yanı- na – Zaqatalaya gəlir. Bu vaxt 1988-ci ilin noyabrın 24-də rayona çağırılmış rus hərbi hissəsinin əsgərləri dinc əhaliyə atəş açırlar. Namərd gülləsi Nizami Hüseynovun da ömrünü yarımçıq qoyur. O, respublikamıza başlanan təcavüzkarlığa qarşı mübarizədə həlak olur. Subay idi.

28 m İsayev Bayram Abdulla oğlu

Əgər istəyirsən qəmini çəksinlər, başqalarının qəmini çək.

Bayram məlum hadisələr 1956-cü il sentyabr ayının başlayarkən öz doğma rayonu- 9-da Zaqatala şəhərində anadan na qayıdır, mart ayında dövlət olmuşdur. 1976-cı ildə şəhər 1 saylı çevrilişinə cəhd göstərən Xüsusi orta məktəbi bitirmişdir. 1972-ci Təyinatlı ildə Bakı şəhərindəki 25 saylı quldurların törətdikləri texniki-peşə məktəbində qənnadıçı cinayətlərin qurbanı olur. peşəsini öyrənmişdir. 1977-1979-cu illərdə Belarusya Respublikasının Xomel şəhərində hərbi xidmət- də olmuşdur. 1980-cı ildən 1988-ci ilədək rayon İaşə birliyində qənnadıçı kimi çalışmışdır. 1988-ci il noyabr ayının 24-də məlum hadisələrin başlandığı vaxt Zaqatala rayonuna çağırılmış rus ordusu əsgərləri tərəfi n- dən dinc sakinlərə qarşı açılan atəşdən, güllə yarasından həlak olmuşdur. Şəhər qəbiristanlığında dəfn olunub. Ailəli idi. Musa adlı oğlu və Gülnar adlı qızı yadıgar qalıb.

29 m Zülfüqarov İntiqam Qədir oğlu

İstəyirsənsə sənin xalqa həsr etdiyin əmək hədər getməsin, xalqın sənə sərf etdiyi əmə- yi hədər etmə. “ Qobusnamə”dən

İntiqam Zaqatalanın 1960-cı il 27 aprel tarixində birinci batalyonunda xidmət Zaqatala şəhərində anadan ol- edib. Bölük komandiri olub. muşdur. Şəhər 2 saylı orta mək- Yoldaşlarının dediyinə görə təbdə oxumuşdur. O, 1975-ci mərd cəsarətli bir döyüşçü olub. ildə Naxçıvan şəhəri 32 saylı tex- Həmişə yerli əhali arasında ruh niki-peşə məktəbini bitirmişdir. yüksəkliyi yaratmağa çalışır, onları ermənilərlə döyüşə 3-cü dərəcəli avtomobil təmiri çi- səsləyirmiş. lingəri ixtisasına yiyələnmişdir. 1979-1981-ci illərdə Gürcüstan Respublikasında hərbi xidmətdə olmuşdur. Müxtəlif sahələrdə çalışan İntiqamın sonuncu iş yeri şəhər mədəniyyət və istirahət parkında səyyar att raksion olmuşdur. 1992-ci ilin may ayının 16-da könüllü olaraq Qarabağ savaşına getmişdir. Lakin düşmən gülləsi onu tez haqlamışdır. 1992-ci il may ayının 22-də İntiqam Gülablı kəndində gedən vuruşmaların birində həlak olmuşdur. O, mayın 24-də Aşağı Tala kənd qəbiris- tanlığında dəfn olunub. Subay idi.

30 m Hacıyev Etibar Mahmud oğlu

Əziziyəm bənd neyləsin, Su gəlsə bənd neyləsin Qismət yazan taledir, Buna bəndə neyləsin? Mustafa Camal

1963-cü ilin iyulun 5-də Etibar üçün müha- Zaqatala şəhərində anadan ol- ribə həyatı başqa bir həqiqəti də aydınlaşdırdı. Burada Vətə- muşdur. 1980-ci ildə Ş.Qurbanov nin, doğma insanların, doğma adına şəhər 3 saylı orta məktəbi torpağın nə olduğunu anladı . bitirmişdir. Etibar Bakı şəhərin- Başa düşdü ki,torpağı oğullar, dəki 67-saylı texniki peşə mək- ana-bacılar,kişilər qoruyar. Və təbində avtomobillərin təmiri bu amal uğrunda üzrə çilingər peşəsinə yiyələn- canından keçdi. mişdir. 1981-1983-cü illərdə hərbi xidmətdə olmuşdur. Əsgərlikdən sonra avtomobil dəstəsində təmirçi-usta işləmişdir. O, 1992-ci il mayın 29-da kö- nüllü olaraq cəbhəyə getmişdir. Ağdam və Ağdərə bölgələrində Zaqatala rotasının tərkibində vuruşmuşdur. Etibar Hacıyev 1992-ci il iyulun 5-də ad günündə, Ağdərə şəhərinin düşməndən azad olduğu gün arxadan atılan mərmi qəlpəsindən həlak olmuşdur. Aşağı Tala kənd qəbiristanlığında dəfn olunub. Zaqatala rayon Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbi Etibar Hacıyevin adını daşıyır. Subay idi.

31 m

Mütəllibov Afər Zakir oğlu

Göyərir yaddaşda söz çəmən-çəmən, Bir də yurd yerinə enməz duman- çən. Vətənin yolunda canından keçən, Şəhid oğulları vətən yaşadır.

Afərin ziyarət olunmalı qəbri bu gün olmasa da o Afər Zakir oğlu Mütəlli- bütün həmvətənlərinin ürə- bov 30 aprel 1969-cu ildə Zaqa- yindədir , onlar onu unutmur tala şəhərində anadan olub. daim yad edierlər. Allah rəhmət eləsin .Qəbri 1985-ci ildə Ş. Qurbanov adına daim nurla dolsun şəhər 3 saylı orta məktəbi bitirib. 1987-1989-cu illərdə Əfqanıstan- da hərbi xidmətdə olub. Afər Zakir oğlu 1992-ci il martın 15-də könüllü olaraq cə- bhəyə gedib. O, Ramiz Qəmbərovun başçılıq etdiyi könüllülər- dən ibarət dəstədə Şuşanın müdafi əsində iştirak edib. 1992-ci ilin mayın 8-də erməni təcavüzkarları tərəfi ndən Şuşa şəhəri işğal olunarkən son nəfəsinədək vuruşan Afər qəhrəmancasına həlak olub . Onun torpağa tapşırıldığı yer məlum deyil. Subay idi.

32 m Muradov Polad Həsəncuma oğlu

Əzizim məzə qanlı, Mey qanlı, məzə qanlı. Qorxuram cavan öləm, Yurdumda gəzə qanlı.

Poladın Muradov Polad Həsəncuma arzuları yarımçıq qaldı, oğlu 1976-cı il iyul ayının 28-də Vətəninin azad olduğu günü Zaqatala şəhərində anadan olub. görmədi. Ona nəsib olmayan 1984-cü ildə şəhər internat məkrtəbi- xoşbəxtlik onun doğmalarına, nin birinci sinfi nə daxil olub. 1993- dostlarına, Vətəni Azərbayca- cü ildə orta təhsilini başa vuraraq na qismət olsun. Azərbaycan Ali Hərbi məktəbinə (indiki Dövlət Hərbi Akademiyası) daxil olur, üçüncü kursda oxuyarkən rayon Hərbi Komissarlığına müraciət edərək xahiş edir ki, onu Murov dağına göndərsinlər. Sonralar valideynləri öyrənirlər ki, Murovda onun tələbə yoldaşı, dostu xidmət edir.Onunla birgə xidmət etmək üçün Murova getmək istəyirmiş. Lakin hərbi komissarlıqdan ona bildirirlər ki, Gədəbəy rayonuna düşüb. Gədəbəydə ermənilərdən təmizlənmiş Başkənd kəndinin müda- fi əsində iştirak edir. Bölük komandiri idi. Bir gecə – avqustun 26-da postu yoxlamağa gedərkən erməni gülləsinə tuş gəlir və aldığı güllə yarasından həlak olur. Poladın Rinat və Tural adlı qardaşları olub. Onun Rinatla o qədər də yaş fərqi yox idi. Hər ikisi şəhər internat məktəbində

33 təhsil almışdılar. Anası Gülsənəm xanımın dediyinə görə onlar çox mehriban qardaş idilər. Polad şəhid olduqdan sonra Rinat onun üçün çox göz yaşı töküb ağlayırmış. Qarlı qış günlərinin birində Rinatın dostları onu qardaşının məzarı üstündə dil deyib ağlayan görüblər. Onu güclə evə gətiriblər. “ Rinatı elə Poladın xiff əti məhv etdi” deyir Gülsənəm xanım. Polad hər söhbətini onunla edər, onunla dərdləşərdi. Ürəyi yumşaq idi, rəhimli idi. Gözəl qol saatı vardı, mənim də xoşum gəlirdi. Bir dəfə gördüm həmin saat qolunda yoxdur. Soruşdum: – Ay oğul, saatın hanı? Dedi: – Ay ana, hərbi hissəmizdə bir oğlan var idi. Evə buraxılmış- dı, kasıb oğlandı deyə, ona bağışladım. Poladdan sonra həyat yoldaşını və oğlu Rinatı da itirən Gül- sənəm xanım indi təskinliyini Rinatın iki balasından və kiçik oğlu Turalın ailəsindən alır. Allah Polada və bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin. Amin. m Sadıqov Ümid Pənah oğlu

Söz alışır, yanır dodaq, Ümid gülür yarpaq-yarpaq. Gözün aydın ana torpaq, Vətən deyib ölənin var. Bəxtiyar Vahabzadə

1974-cü il fevralın 14-də Zaqatala şəhərində (Dədə Qorqud küçəsində) anadan olub. 1991-ci ildə Ş. Qurbanov adına şəhər 3

34 Ümid daim ürəyində saylı orta məktəbi bitirmişdir. 1991- arzu edir,Ulu tanrıdan qollarına 1992-ci illərdə rayondakı Avtomobil qüvvət, ürəyinə təpər istəyirdi. məktəbində oxumuşdur. 1992-ci il Düşmən gülləsi ilə susdurul- iyul ayının 8-də hərbi xidmətə çağı- muş əsgər yoldaşlarının, yetim rılmışdır. O, Bakının Xızı rayonun- qalan körpələrin, fəryadı göyə da Stalçay hərbi hissəsində xidmət yüksələn anaların qisasını edərkən 1992-ci ilin sentyabr ayın- almaq üçün da hərbi hissədən könüllü olaraq ürəyi çırpınırdı. cəbhəyə gedib. Bu vətənpərvər oğlan Füzuli bölgəsində həmişə ön cəbhə xətt ində olurdu. Düşmənə aman verməyən Ümidin ən bö- yük arzusu qələbə gününü görmək idi. Lakin 1994-cü il fevral ayının 7-də Füzuli rayonunun Aşağı Abdurahmanlı kəndində həlak olmuşdur. Ümidin qəbri rayon mərkəzində Şəhidlər Xiyabanındadır. m İsayev Adil Padar oğlu

Köynək üstə tül yanar, Ürək yanar, dil yanar. Oğul itirən ana, Od tutub yüz il yanar.

İsayev Adil Padar oğlu 1975-ci ildə Zaqatala rayonunda ana- dan olmuşdur. 1981-ci ildə Zaqatala rayonu Şıxəli Qurbanov adına

35 3 saylı tam orta məktəbin Adil cəbhə boyu,döyüş birinci sinfi nə daxil olmuş, müddətində göz önünə ata-anasını 1992-ci ildə orta məktəbi bi- gətirir, Vətəni işğal altına düşərsə, vətəninin aqibətini düşünürdü. tirmişdir. Daim atasının onu cəbhəyə yola 1993-cü ildə hərbi salarkən dediyi sözlər qulağında xidmətə çağırılmışdır. Bir səslənirdi: “Oğul bizə qan udduran müddət Bakıdakı “N” saylı düşməndən qisasını almadan geri dönmə”.Bu sözlər ona cəsarət verir, hərbi hisssədə döyüş hazır- lığı keçmişdir. 1993-cü ilin düşməndən qisas almaqartırırdı. əzmini aprel ayında Füzulı, Ağdam rayonlarında gedən döyüş- lərdə iştirak etmişdir. 1994-cü ilin aprel ayının 12-də Tərtər rayonunda gedən dö- yüşlərdə iştirak etmiş və itkin düşmüşdür. m Ramazanov Rövşən Ramazan oğlu

Bəyaz vərəqlərə açdım qəlbimi, Ümid daşa basdı kədəri, qəmi. Ucaldıb adını bir bayraq kimi, Vətən oğulları, Vətən yaşadır. Balayar Sadıq

Zaqatalanın qeyrətli oğlu Rövşən Ramazan oğlu Ramazanov 1968-ci ilin iyunun 5-də Zaqatala şəhərində anadan olmuş- dur. 1985-ci ildə Şıxəli Qurbanov adına 3 saylı tam orta məktə- bi bitirmişdir. O, 1986-1988-ci illərdə hərbi xidmətdə olmuşdur. 1992-ci il aprelin 16-da Rövşən Ramazanov könüllü olaraq cəb-

36 həyə getdi. O, könüllülərdən ibarət Rövşən inadkarca- Zaqatala rayonunda təşkil olunmuş sına vuruşur, Qarabağsızlıqla rotanın tərkibində düşmənə qarşı barışa bilmirdi. Həlak olmuş vuruşmaya başlayıb. Qorxmazlığı, silah yoldaşlarına baxdıqca şücaəti ilə seçilən Rövşən 1992-ci il sarsılır, nəhayət, özünü ələ alır, iyun ayının 29-da Ağdam rayonu- düşmənə atəş açırdı. Əfsus ki, nun Papravənd kəndindəki yüksək həyatı yarıda qırıldı. dağ mövqeyindəki son döyüşü ilə hamının qəlbində qəhrəmanlıq xatirəsi yaratdı. Həmin döyüşdə yaralı döyüşçüləri xilas edən Rövşən özü qəhrəmanlıqla həlak oldu. Şəhər qəbiristanlığında torpağa tapşırılıb. Subay idi. m Həmidov Anar Ramiz oğlu

Vətən biz də səsinə, Səs verərək gəlmişik. Gərək olsa yolunda, Öləcəyik demişik.

Anar Həmidov 1972-ci ildə iyulun 27-də Zaqatala şəhərində anadan olmuşdur. 1986-cı ildə şəhər 2 saylı rus məktəbinin VIII sinfi ni bitirmiş, sonralar hərbi xidmətə çağırılmışdır. Lənkəranda üç ay hərbi hazırlıqdan sonra onları Beyləqan, Füzuli istiqamətin- də cəbhəyə göndərdilər. O, atıcı idi. Onun son döyüşü aprelin 12- də olub. Həmin gün Füzuli – Xocavənd istiqamətində gedən qanlı döyüşlərdə Anar qəhrəmanlıqla həlak olur . O, aprelin 14-də

37 şəhid lər xiyabanında torpağa Anar doğmalarının, yaxın- tapşırıldı. Onun nə qədər şirin larının yaddaşında gözəl bir oğul, arzuları yarımçıq qaldı. Rayon dostlarının yaddaşında vəfalı dost kimi qaldı. Canından çox sevdiyi mərkəzindəki küçələrin birinə vətən torpağına qovuşdu. Ondan (əvvəlki Yuri Qaqarin adına bizə mərmərə həkk olunmuş adı, küçəyə) Anar Həmidovun adı onun adını daşıyan küçə , şərəfl i verilib. Subay idi. ölüm zirvəsi- Şəhidlik qaldı. m Əhmədov Aydın İbrahimxəlil oğlu

Qarabağ neçə vaxtdır, Dönüb qara yelkənə. Ağı deyir bu torpaq, Əlli milyon insana. F.Ağayev

Aydın ermənilərdən 10 aprel 1961-ci ildə Zaqa- yoldaşlarının qisasını almağa tala şəhərində anadan olmuşdur. çalışsa da, torpağının qisasını 1978-ci ildə Zəfər Murtuzəliyev ala bilmədi. Ürəyi nisgilli getdi. adına şəhər 1 saylı orta məktəbi bitirmişdir. 1979-1981-ci illərdə Komi vilayətinin Peqora şəhərində hərbi xidmətdə olmuşdur. Aydın Əhmədov 1992-ci ilin may ayında könüllü olaraq cəbhəyə getmiş, Zaqatala rotasının tərkibində Ağdam – Ağdərə bölgələrində döyüşlərdə iştirak et- mişdir. 1992-ci il iyulun 5-də Ağdərə şəhərinin düşməndən təmiz- ləndiyi gün arxadan atılan mərmi qəlpəsindən həlak olmuşdur. Aydın rayon mərkəsindəki qəbiristanlıqda şəhidlər xiyaba- nında dəfn olunmuşdur.

38 m Eminov Abdulla Həşim oğlu

Yurduna od vuraq kədərin, şərin, Dalğalar gəmimi saxlaya bilməz. Türkün bayrağına and içənlərin, Anası qürbətdə ağlaya bilməz. B. Vahabzadə

Abdulla Eminov 1962-ci ildə Abdulla Şuşa şəhəri uğ- Zaqatala şəhərində anadan olub. runda gedən döyüşlərdə fəal Ş.Qur banov adına şəhər 3 saylı iştirak edən, xidmət etdiyi hər- orta məktəbi bitirib. Sənədlərini bi hissədə fərqlənən, seçilən Bakıdakı 14 saylı peşə məktəbinə döyüşçü olmuşdur. verib. Məktəbi bitirdikdən sonra Politexnik İnstitutunun axşam şöbəsini qəbul olub. Təhsilini davam etdirməklə yanaşı Bakı şəhərində gəmi təmiri zavodunda işləyib. Bir müddətdən sonra isə rayona qayıdaraq qaz birliyində mexanik vəzifəsində çalışıb. Abdulla Eminov 1992-ci il aprelin 11-də könüllü olaraq cəbhəyə gedib və Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Ramiz Qəmbərovun dəstəsinə qoşulub. Şuşa şəhərinin müdafi əsində iştirak edən Abdulla Eminov 1992-ci il mayın 8-də şəhərin işğal olunduğu gün həlak olmuşdur.

39 m Mustafayev Çingiz Beydulla oğlu

İnsan insan olur öz hünəriylə, Millət millət olur xeyri, şəriylə. Torpağın bağrına cəsədləriylə, Azadlıq tumunu əkdi şəhidlər. B. Vahabzadə

Çingiz ixtisasca texnoloq 1955-ci il aprel ayının 21- olsa da hərbi işə çox marağı olub. də Zaqatala şəhərində anadan Ona görə də orduda baş leytenant rütbəsinə qədər yüksəlib. İki uşağı olmuşdur. Şəhər 1 saylı orta olmasına baxmayaraq, cəbhəyə məktəbi bitirmişdir. 1977-ci gedir. Uşaqlarına baxıb nə qədər ildə Bakı şəhərində Politexnik dərin düşüncələrə dalsa da zəbt olunmuş torpaqlarımız, İnstitutunun qaynaq istehsalatı ana-bacılarımızın qeyrətini, avadanlığı və texnologiyası fa- namusunu qorumaq hissi ona güc verirdi. kültəsində təhsil almışdır. Üç il Bakı şəhərində işlədikdən sonra 1981-1983-cü illərdə hərbi xidmətdə olmuşdur. O, əsgərlikdən yüksək təcrübəli baş leytenant kimi qayıtmışdır. Çingiz Mustafayev 1994-cü il yanvarın 24-də Milli Ordu sıralarına çağırılmışdır. O, tağım komandiri idi. Qısa müddətdə Murov- dağda bir neçə döyüş əməliyyatlarında iştirak etmişdir. Onun son döyüşü fevral ayının 16-da oldu. Həmin gün namərd gülləsinə tuş gələn Çingiz döyüşçü yoldaşları ilə birlikdə Murov dağında həlak oldular. Çingiz fevralın 18-də rayon mərkəzindəki şəhidlər xiyabanında torpağa tapşırılmışdır. Çingizin Arzu adlı qızı, Azər adlı oğlu yadigar qalmışdır.

40 m İsmayılov Vaqif Mehdi oğlu

Mənim kimliyimi, mənim adımı, Vətənimdən soruş, elimdən soruş. Bu coşqun, bu qaynar hissiyatımı, O, dağlardan enən selimdən soruş. Şükür Həbibzadə

Vaqif İsmayılovun hərbi Vaqif Mehdi oğlu İsmayı- işə olan marağı onun “ hərbi lov 1958-ci ilin noyabr ayının 20- hazırlıq üzrə müəllim” ixtisası də Zaqatala şəhərində anadan seçməsinə səbəb olmuşdur. O, könüllü olaraq orduya yazılır. olmuşdur. Ş. Qurbanov adına şə- Hərbi komissardan ən çətin hər 3 saylı orta məktəbi bitirdik- döyüş bölgəsinə dən sonra N. Tusi adına APİ-nin göndərilməsini hərbi hazırlıq fakültəsinə daxil xahiş edir. olmuşdur. Ali məktəbi bitirdik- dən sonra rayonun Yengiyan, Sumaylı məktəblərində hərbi rəhbər kimi fəaliyyət göstərmişdir. Könüllü olaraq Milli Ordu sıralarına daxil olmuşdur. Xüsu- si təyinatlı dəstədə vuruşan Vaqif İsmayılov Füzuli bölgəsində, Murovdağda gedən döyüşlərdə iştirak etmiş və qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Subay idi. Zaqatala şəhər qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.

41 m Qurbanov Vasif İbadulla oğlu

Xəzan da görmüşəm, çiçəkli yaz da, Nəğmə tək dolaşdım dildə- ağızda. Solub getməmişəm qarda, payızda, Məni təzə açan gülümdən soruş. Şükür Həbibzadə

Vasif bu zərbədən Vasif İbadulla oğlu Qurba- sonra xeyli müddət qospital- nov 1975-ci il mayın 22-də Zaqa- da yataraq müalicə olunur. tala şəhərində anadan olmuşdur. Müalicədən sonra ona məzu- 1992-ci ildə şəhər 1 saylı məktəbi niyyət verərək evə göndərmək istəyəndə, Vasif buna etiraz bitirmişdir. Sonra şəhərdəki 153 edərək yoldaşlarının yanına saylı texniki peşə məktəbində getmək istədiyini bildirir. təhsil almışdır. 1994-cü il yan- Beləliklə, tam sağalmamış cəbhəyə qayıdır varın 5-də ordu sıralarına yola düşüb. Aprel ayında qısamüd- dətli təlimdən sonra Vasif Qurbanov Tərtər cəbhə bölgə- sinə aparılmışdır. May ayında növbəti əməliyyat zamanı başın- dan yaralanmışdır. Tam sağalmamış düşməndən mövqelərimizi qorumaqda davam etmişdir. 1995-ci il fevralın 2-də qorxmaz döyüşçü Tərtər rayonunun Torpaqtəpə kəndi ətrafında mina partlaması nəticəsində həlak olmuşdur. 1995-ci il fevralın 5-də rayon mərkəzindəki qəbiristanlıqda torpağa tapşırılmışdır. Ra- yon mərkəzindəki küçələrin birinə şəhid Vasif Qurbanovun adı verilmişdir. Subay idi.

42 m Allahyarov Hüseyn Ələkbər oğlu

Bayraqları bayraq yapan üstündəki qandır, Torpaq,əgər uğrunda ölən varsa, Vətəndir. Camal Kuntay

Allahyarov Hüseyn Ələkbər Hüseynin ölümü ana- oğlu 1975-ci ildə mart ayının 4-də sının belini qırdı, arxası getdi. Kədərini yarı böldüyü oğlunun Zaqatala şəhəri, Nizami küçəsi qəbrinə nəğmələrini, laylalarını 37 ünvanında anadan olmuşdur. söylədi. Lakin buna baxmaya- 1981-ci ildə Ş. Qurbanov adına 3 raq yaşadı, yaşadı ona görə ki, say lı orta məktəbi bitirib. Hüseyn övladını bütün xalqı yaşadırdı. 1993-cü il mart ayının 3-də ordu sıralarına çağırılmış, 1997-ci il 28 may tarixində döyüş mövqeyində – Aşağı Abdürrəh- manlı istiqamətində düşmən tərəfi ndən atılan güllə nəticəsində həlak olmuşdur. Hüseyn ürəyiyumşaq, istiqanlı, mehriban, şeirə, musiqiyə çox həvəs göstərən oğlan idi. Onun ordudan yazdığı məktub- ların, şeirlərin sətirləri müharibənin dəhşətindən, dövlətimizin yeni müstəqillik qazandığı illərdəki çətinliklərdən, onun balaca ürəyində anasına olan məhəbbətindən, qohum-qardaşa olan sev- gisindən xəbər verir. Bütün bu məktublar, bu şeirlər onun necə- yüksək insani keyfi yyətlərə malik olduğunu ifadə edir. Hər bir

43 məktubunda anasının, qardaşlarının, qohum-qonşularının hal -əhvalını soruşurdu. Onun anasına ünvanlanmış şeirlərini sakit oxumaq olmur. Ürək titrədir, tük ürpədir. “Ana, artıq saçlarına dən düşüb, Hər şeyi unut , özünə bax, özünü çox oda atma, onsuz da bəxtim yox- dur. Mənim həm gecəm, həm də gündüzümsən. Neynəmək olar, qismət belədir. Ana, papamın qəbri, dayımın qəbri haqqı səni hamıdan çox istəyirəm”. Başqa bir məktubunun sonunda ana- sına belə yazırdı: “ Ana, öpürəm səni, sən bilirsən də nə qədər öpürəm. Ruhumu səndən alıram. Sağ ol, ay mənim gözlərimin nuru, qollarımın, ayaqlarımın qüvvəti anam ! Sağ ol”. Başqa bir məktubunda anasından xahiş edir ki, istədiyi qız- gilə elçi getsin.” Əsgərlikdən qayıdandan sonra allahın köməyi ilə ailə qurub səni də yanımda saxlayacam. Həmişə bir yerdə olaq, məndən arxayın ol. Yanıma gəlməyə çalışma yola -izə düşmə. Sağ-salamat qayıdacağam. Hüseyn cəbhədən çoxlu şeirlər yazır. Ümumiyyətlə Hü- seynin yaxşı səsi var idi. Meyxana deyərdi. Özü-özünə təxəllüs götürmüşdü. “Meyxana Hüseyn”. Mən onu tanıyırdım. Arabir kitabxanaya gəlirdi. Axrıncı dəfə kitab götürəndə işçilərə dediyi sözləri kənardan eşitdim. “ Bir kitab nədir ki, mən müharibəyə gedirəm, bəlkə qayıtmadım”. Elə bil Hüseyinin ürəyinə dammışdı.

Gedirəm, ana, yol üstə durma, Bu qədər zülfünü yolma. Gedirəm, ana, gəl halal eylə, Sən allah mənə bir dua eylə.

Ana, səndən mən necə ayrılım, Gedirəm səni kimə tapşırım. Çəkir intizarımı qatilim, Gedirəm, ana, gəl halal eylə, Sən allah mənə bir dua eylə,

44 Ana, gəl sənə vəsiyyət edim, Ümidim yoxdur nə çarə edim. Meydanda ürəyi dağlı qaldım, Gedirəm, ana, gəl halal eylə, Sən allah mənə bir dua eylə,

Sənsiz, ey ana, dözə bilmirəm, Əlimi səndən üzə bilmirəm, Zəncirlə bağlı qala bilmirəm. Gedirəm, ana, gəl halal eylə, Sən allah mənə bir dua eylə,

Ana

Ana, halallıq ver, bəlkə gəlmədim, Çəkdiyin zəhmətə bağışla məni. Bəxtim qarə oldu gülə bilmədim, Nahaq arzulara bağışla məni.

Tale saldı məni səndən aralı, Ağır bir xəstəyəm sinəm yaralı. Allah yazan budur başı bəlalı, Ana, qurban olum bağışla məni.

Əzəldən gülmədi həyat üzümə, Çünki mən baxmadım sənin sözünə. Qurban olum sənin yaşlı gözünə, Yaşlı gözlərinə bağışla məni.

Əzəl gündən bəxti qarə olmuşam, Mən dustağam, qəlbi yarə olmuşam, Dəydi fələk oxu , yaralanmışam, Ağlama, gülümsə, bağışla məni.

45 Qaranlığın ortasındayam, Düşmənlər qəddardır, neyləyim mən. Artıq dostlarım da yoxdur yanımda, Əziz vətən uğrunda oldular şəhid,

*** Qaranlığın ortasında qalmışam. Tək-tənha neyləyim mən. Dost-tanışım yox yanımda, Dərdimi kimə söyləyim mən. Ah, neyləyim mən, neynəyim mən.

Suallar, cavablar durub qarşımda, Bircə bu dəstədən qayıdan mənəm, Anamın , bacımın həsrətındəydim, Mən də həsrətlilər cərgəsindəyəm.

*** Ah, niyə belədir, acı taleyim. 17 yaşımda mən yetim qaldım, Könüllü olaraq getdim cəbhəyə, Yolumu rayondan saldım oyana, 13 oktyabr – 16 noyabradək

Yaraqlanıb mən də girdim cəbhəyə, Birinci döyüşüm oldu Ağdərə. Orucovun əmriylə girdik səngərə, 15 dəqiqə çəkmədi bu qanlı döyüş. Onda gördüm erməni düşdü get-gələ, Sümüyə dirənmişdi inanın bıçaq, Erməniyə məskən oldu gözəl Canyataq.

Hüseynin anası Səlminaz xanım bu gün də oğlu üçün ağ- layır. Məclislərdə, daim ürəyində onun üçün ağılar söyləyir. Oğlu kimi şeirlər yazır, oğlu anası üçün yazdığı kimi.

46 m Kərimov Qabil Mahmud oğlu

Hoydu, igidlərim düşmənə qarşı, Qisas qiyamətə qalmasın gərək. Doğma yurdumuzun bircə qarışı, Yağı tapdağında olmasın gərək. Balayar Sadıq

Kərimov Qabil Mahmud Qabil bu döyüşdə nələr oğlu 1974-cü il yanvarın 18-də görmədi: Həddi-hüdudu olmayan Zaqatala şəhərində anadan erməni vəhşiliyi. Bu qəddarlıq onun olmuşdur. 1991-ci ildə Ş. Qur- düşmənə olan nifrətini artırırdı. Ona banov adına şəhər 3 saylı orta görə də döyüş meydanında heç məktəbi bitirib. Bir il şəhərdə- nədən qorxmamış, ki mebel fabrikində işləyib. öz cəsarəti ilə seçilmişdi. 1992-ci il iyulun 8-də ordu sı- ralarına yola düşüb. 1 il 6 ay Stalçayda yerləşən hərbi hissədə xidmət edib. Az müddət sonra Füzuliyə döyüş ölgəsinə gətiriblər. Anası və qohumları ilə sonuncu dəfə 2 dekabr 1993-cü ildə görüşüb. O görüşdən sonra Qabildən xəbər çıxmayıb. Bir ildən çox axtarışı davam edib. Nəhayət, 1994-cü il dekabrın əv- vəllərində minaaxtaranlar Füzuli rayonunun Horadiz qəsəbəsinin yaxınlığındakı düzdən onun meyidini tapıblar. Müxtəlif əlamətlərə görə Qabil olduğu müəyyənləşdirilib. 1994-cü il dekabrın 6-da onu rayon mərkəzindəki Şəhidlər Xiyabanında torpağa tapşırılıb. Subay idi.

47 m Əsgərov Turan Nadir oğlu

Söylə xeyir duanı, Ana əsgər gedirəm. Gətir öpüm Quranı, Ana əsgər gedirəm.

Leytanant Turan Əsgərov rəhbərlik etdiyi əs- Şəhid Turan Əsgərov 29 iyun gərlərin döyüş ruhunu yük- 1989-cu ildə Zaqatala şəhərində səltməyə çalışır, həmişə onları anadan olmuşdur. Ailəsi Özbə- düşmən qarşısında mərdlik kistana köçdüyü üçün 1996-cı göstərməyə səsləyir, eyni za- ildə Daşkənddə orta məktəbin manda onları düşmən güllə- sindən qorumağa çalışırdı. 1-ci sinfi nə gedib. 2003-cü ildə ailə yenidən Zaqatala şəhərinə qayıdır. Turan 2 saylı orta məktəbdə təhsilini davam etdirir. 2007-ci ildə orta məktəbi bitirir və Hərbi Akademiyaya qəbul olur. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində leytenant kimi xidmət edir. 5 fevral 2013-cü ildə Xocavənd rayonunun Kuropatkino kən- di yaxınlığında Ermənistan silahlı birləşmələrinin atəşkəsi pozması nəticəsində düşmən gülləsinə tuş gəlir. Aldığı güllə yarasından şəhid olur. Leytenant Turan Nadir oğlu Əsgərov doğulduğu Zaqa- tala rayonunda torpağa tapşırılıb.

48 m

Xurşudov Namiq Əli oğlu

Göydən ulduz düz keçdi, Cavan ömrün puç keçdi. Fələk bir dərd göndərdi, Ürəyim deşdi keçdi.

Namiq Əli oğlu Avqust Xurşudov Namiq Əli oğlu 1974 – cü il tarixində Zaqatala 9 avqust 1974-cü ildə Zaqatala şəhərinin ən səfalı güşəsi sayılan şəhərində anadan olub. 1991-ci hissəsində Qala düzü adlanan yaşayış sahəsində dünyaya göz ildə şəhər 1 saylı orta məktəbin açmışdır. Orta təhsilini şəhər 1 saylı onuncu sinfi ni bitirib. məktəbində almışdır. Oxuduğu 12 yanvar 1993-cü ildə müddətdə ən böyük arzusu ali Zaqa tala rayon Hərbi komis- təhsil almaq idi. sarlığı tərəfi ndən həqiqi hərbi Lakin birinci ili arzusu xidmətə çağırılmış, Şəmkir ra- baş tutmur. yonunda 130 saylı hərbi hissə- də xidmətə başlamışdır. 12 fevral 1993 – cü ildə Drom bon (köhnə və yeni Heyvalı kəndi) kəndi uğrunda gedən döyüşdə həlak olmuşdur. Allah rəhmət eləsin.

49 m Müslümov İsmayıl Müslüm oğlu

Əzizim yanar oda, Pərvanə yanar oda. Dərdimi kimə desəm, Halıma yanar o da.

İsmayılın igidliyindən, cəsurluğundan hamı danışır- Müslümov İsmayıl Müs- dı. Lakin o deyilmiş sözlərdən lüm oğlu 17 iyun 1971-ci ildə də yüksəkdə dayanırdı. Şəhid zirvəsində dayanan İsmayıl Zaqatala şəhərində anadan hamı tərəfi ndənsalınmağa anılmağa, layiqdir. yada olub.1978-ci ildə Ş. Qurbanov adına 3 saylı orta məktəbin birinci sinfi nə daxil olub,1989-cu ildə həmin məktəbin onuncu sinfi ni bitirib. Sürücülük peşəsinə yiyələnən İsmayıl 1990-cı ildə hərbi xidmətə gedib. Hərbi xidməti bitirdikdən sonra doğma evinə qayıdıb. Sonra könüllü olaraq cəbhəyə yollanıb. Onun döyüş yolu Kəlbəcər rayonundan baş layır. Cəbhədə öz məharəti ilə hamının hörmətini qazanır. Qranat atma bacarığı ilə tanınan İsmayılın başına hətt a ermənilər pul qoymuşdular. 1993-cü ilin dekabrında məzuniyyətə gəldikdən sonra yeni- dən cəbhəyə qayıdır. 1994-cü ilin fevral ayında Ağdərə uğrunda gedən döyüşlərdə itkin düşür. Zaqatala rayon məhkəməsinin qərarı ilə ona şəhidlik statusu verilmişdir. Oğul itkisi onu nə qədər yandırsa da, oğlunun şəhidliyi ilə vətən uğrunda canından keçdiyinə görə fəxr etdiyini söyləyir.

50 Biz də İsmayılın valideynlərinə Allahdan səbr diləyir. Özünə isə uca yaradandan rəhmət diləyir, qəbri nurla dolsun deyirik. Amin! m

Həsənov Elgün Üzeyir oğlu

Gəmi gedir, yan gedir, İçində bir can gedir. Mən necə ağlamayım, Əlimdən balam gedib.

Həsənov Elgün Üzeyir oğlu 1973-cü ildə Zaqatala şəhərində anadan olub. Şəhər 2 saylı tam orta məktəbi bitirib. 1990-cı ildə Bakı Ali Ümumqoşun Komandan- lıq məktəbinə daxil olmuş, 1993-cü ildə ona ley- Elgün şəhid canı tinant rütbəsi verilərək Qusar Vətən torpağını daha da rayonuna göndərilmişdir. Bura- çoxaltdı. Bu xidmətinə görə da 3 ay təlim keçdikdən sonra Vətən torpağında rahat yatır- kəşfi yyat bölməsinə bölmə ko- bu torpağın əsil sahibi kimi. mandiri təyin edilmişdir. 25 yanvar 1994-cü ildə cəbhə bölgəsinə, Horadiz qəsəbəsindəki hərbi hissəyə göndərilir. 1994-cü ilin fevral ayının 11-dən 12-nə keçən gecə Cəbrayıl rayonunun Meh- dili kəndi uğrunda gedən döyüş zamanı itkin düşmüşdür. 2005-ci ildə Zaqatala rayon məhkəməsinin qərarı ilə ona şəhidlik statusu verilib.

51 Elgünün valideynləri, qardaş və bacıları onun ölümünə bu gün də inanmırlar. Anası Almaz xanım bir gün oğlunun qayı- dacağını gözləyir. Söyləyir ki, Elgündə həyat eşqi qaynayırdı, şaqraq gülüşləri, şən zarafatları vardı. Əlindən hər şey gəlidi. Həmişə çalışırdı nə isə qursun, yaratsın. Belə insan heç vaxt şə- hid ola bilməz. Onda qisas, intiqam hissi güclü idi. Qarşısına məqsəd qoymuşdu ki, düşməndən qisas almaq iqtidarında olan əsgərlər hazırlayacaq. Xalqa, dövlətə sədaqətli, inadcıl, əzmkar, dürüst oğul idi Elgün! Biz də söyləyirik kaş anasının ümidləri çin olaydı, Elgün sağ olaydı. Qarabağın azad olmasını birlikdə qeyd edəydik. m Muxtarov Aydın Şaban oğlu

Bir vecsiz daşdı dünya, Çirkin ağacdı dünya . Kimə deyim dərdimi, Tamam qan-yaşdı dünya.

Aydının şəhidliyinə Muxtarov Aydın Şaban ata-anası tab gətirmədi. Onun oğlu 1974- cü ildə Zaqatala ra- vaxtsız dünyadan getməsinə yonunda S. Kazımov küçəsi, ev dözmürdülər. 79 ünvanında yaşamışdır. 1992 – ci ildə Ağdam rayonu uğrunda gedən dö- yüşlərdə itkin düşmüşdür.1997 – ci ildə ona şəhid statusu veril- mişdir.

52 m Xəlilov Məmməd Davud oğlu

G ö t ü r b u ş ə k i l m i s a x l a y a d i g a r . Bəlkə bu şəkilim sonuncu oldu. Yolumu gözləmə mən ki, əsgərəm Bəlkə də, qismətim şəhidlik oldu.

Xəlilov Məhəmməd Davud oğlu Məhəmməd orta 4 may 1967-ci ildə Zaqatala şəhərində məktəbdə yuxarı sinifl ərə anadan olub. 1974-cü ildə şəhər 2 saylı çatdıqca öz-özünə sual verirdi: “Mən niyə yaranmı- orta məktəbin birinci sinfi nə daxil şam!”,böyüdükcə deyirdi: olub, 1984-cü ildə həmin məktəbin “Mən kiməm?” Onun bu onuncu sinfi ni bitirib . sualına onun öz taleyi ca- Sovet ordusu sıralarına hər- vab verdi: “Mən Şəhidəm”. bi xidmətə çağırılıb. Xidməti döv- İnsanlığın ən uca adıdır rü başa çatdıqdan sonra müqavilə “Şəhidlik“ bağlayaraq hərbi xidmətini davam etdirir. Qarabağ döyüşlərinin qız- ğın çağında vətənə xidmət etmək, dar günündə həmyerlilərinin yanında olmaq üçün yerda dönür. 1993-cü ildə cəbhəyə yollanır. Həmin ilin avqust ayının 14-də Füzuli rayonunun Kürdmahmudlu kəndi yaxınlığında Qızılqaya yüksəkliyi uğrunda gedən döyüşdə itkin düşüb. Zaqatala rayon məhkəməsinin qərarı ilə ona şəhid statusu verilib.

53 m Əlibəyov Oruc Cərullah oğlu

Güllər buta bağlayanda, Çaylar daşıb çağlayanda, Qərənfi llər ağlayanda, Ağla şəhid ruhlarına. Bir dəstə gül Bağla Şəhid ruhlarına... M.Ağaməmməd

Oruc qorxmazlıq, Əbibəyov Oruc Cərullah oğlu 1975–ci ildə Zaqatala şəhərində igidlik nümunəsi idi. Adam onun igidliyi, qəhrəmanlığı anadan olub. 1981-ci ildə Şıxəli haqqında eşidəndə təsəlli Qurbanov adına şəhər 3 saylı tam tapır ki, o, kişi kimi vuruşub. orta məktəbin 1 sinfi nə daxil olub. Vətəni, xalqı, el-obası 1992-ci ildə həmin məktəbi bitirib. üçün canından keçib. Həmin ilin oktyabr ayında Vətən qarşısında borcunu ödəmək üçün ordu sıra- larına çağırılıb. 1994-cü ildə hərbi xidmət müddəti bitdiyindən ordu sıralarından təxris olunub. Özünə rahatlıq tapmayan Oruc yenidən könüllü olaraq ordu sıralarına yazılır. Tərtər cəbhəsində döyüş zamanı itkin düşür. Orucun qardaşı Bayram da Qarabağ müharibəsinin iştirakçı- sıdır. Anası Məryəm xanım,qardaşı Bayram uzun müddət Orucu Qızıl Xaç Cəmiyyətinin xətt i ilə axtarmalarına baxmayaraq, Oruc haqqında heç bir məlumat əldə edə bilməyiblər. Ölümündən 7 il keçdikdən sonra Zaqatala rayon Məhkəmə- sinin qərarı ilə ona şəhidlik statusu verilib.

54 m Mürsəlov Azər Əsgər oğlu

Bu vətən , bu torpaq mənimdi deyib, Üstündə vüqarla gəzdi şəhidlər. Əyninə qanından bir köynək geyib, Düşmənin yolunu kəsdi Şəhidlər. D.Musayeva

Azər zaqatalalı qızla Mürsəlov Azər Əsgər oğlu evləndiyi üçün burada yaşamış- 9 may 1972-ci il tarixində Ermə- dı.O, cəbhəyə yola düşərkən, nistanın Vardanes rayonunun həyat yoldaşı hamilə idi. Övla- Qoşabulaq kəndində anadan ol- dının üzünü görmədən şəhid olduğu üçün oğluna onun adını muşdur. Ermənistan ərazisindən azərbaycanlılar deportasiya vermişlər – Azər. olunduğu üçün 1988-ci ildə İs- mayıllı rayonunun Kəlbənt kəndinə köçüblər. 1993-cü ildə aprelin 7-də cəbhəyə gedib. Ağdam rayonunun Şelli kəndi uğrunda gedən döyüşdə şəhid olub. Kəlbənt kənd orta məktəbi onun adını daşıyır. Həyat yoldaşı Alesya xanım Zaqatala Telekommunikasiya qovşağında işləyir. Oğlu Mürsəlov Azər Azər oğlu Gürcüstan Texniki Universitetini bitirib.

55 m Şıxəmirov Fikrət Şahid oğlu

Gözləriniz yoxdu torpaq tökülə. Telləriniz yoxdu sığal çəkilə. Cəsədiniz yoxdu kəfən bükülə. Biz necə oxşayaq yaranı, qardaş. Torpaq götürməsin bu qanı, qardaş.

D.Musayeva

Fikrət orduya gedərkən anasına verdiyi sözü bir an da olsa Şıxamirov Fikrət Şa- unutmurdu (Lazım gələrsə, sizin hid oğlu 30 may 1975-ci ildə yolunuzda ölümə də gedərəm). Zaqatala şəhərində anadan Və sözünü yerinə yetirdi, canından olub. 1982-ci ildə şəhər 5 keçdi, ölümü ilə ölümsüzlük, əbədilik qazandı. saylı məktəbin 1-ci sinfi nə daxil olub. Şəhər 1 saylı mək- təbin onuncu sinfi ni bitirib. 1992-ci ilin oktyabr ayında ordu sıralarına gedib. 1994-cü ilin fevral ayının 18-də Murovdağ uğrunda gedən döyüşlərdə itkin düşüb. Onun itkin düşməsi atası Şahid kişini, anası Gülgəz xanımı çox sarsıtmışdı. Cavan qızını itirmiş valideyinlərə növbəti oğul itkisi çox ağır zərbə olmuşdur. Dəfələrlə itkin oğlundan xəbər almaq üçün atası Şahid kişi oğlunun döyüşdüyü pozisiyaya getmiş, lakin oğlunun izini tapa bilməmişdir. Anası Gülgəz xanım həsrətlə oğlunun yolunu gözləmiş, hər telefon zəngi, qapı cırıltısı ürəyini qopartmışdı. Oğlundan bir xəbər və ya özünün gəlməsini gözləyirdi.

56 Mən (kitabın müəllifi) qonşum olmuş Gülgəz xanımın söh- bətlərinin, ağrı-acısının şahidi olmuşam. Hərbi komissarlıqdan gələrək onun oğlunun itkin deyil, şəhid olması haqqında ai- diyyatı orqanlar qarşısında məsələ qaldırmaq lazım olduğunu deyəndə ananın bütün dünyası qaraldı. Özündən gedərək yerdə çabalamağa başladı. Həkimlərin müdaxiləsindən sonra özünə gə- tirə bildilər. Yazıq ananın az da olsa oğlunun sağ olması haqqında qalmış ümüdi tamamilə qırılmışdı. Uzun müddət oğlunun şəhid olması ilə barışmayan vali- deyinlər, şəhidlik statusunun verilməsi ilə əlaqədar heç bir yerə müraciət etmədilər. Azərbaycan Respublikasının MM- nin 41.2-ci maddəsinə əsasən hərbi əməliyyatlarla əlaqədar xəbərsiz itkin düşmüş hərbi qulluqçu və digər şəxs hərbi əməliyyatlarının qur- tardığı gündən az 2 il keçdikdən sonra şəhid hesab olunur. Hərbi əməliyyatların başa çatmasından 14 il keçdikdən sonra Fikrətin şəhid olması haqqında Zaqatala Rayon Məhkəməsi 2006-cı ilin avqust ayının 24-də qətnamə qəbul etmişdir. Onun ölüm tarixi məhkəmə qətnaməsinin qəbul olunduğu tarixdən hesab olunur. Fikrətin ölümü anası Gülgəz xanımın vaxtsız dünyasını də- yişməsinə səbəb oldu. Əcəl onu 1996-cı ilin aprel tarixində küçə- də durduğu yerdə yaxaladı. Həyatın yükünə oğlu Fikrətin, qızı Kifayətin dərdini də əlavə edərək özü ilə apardı. Allah Fikrətə və onun valideyinlərinə qəni-qəni rəhmət eləsin.

57 Aşağı Tala kənd şəhidləri

58 Aşağı Tala kənd kitabxanasında şəhid ailələri ilə görüş

Artıq neçə illərdir ki, erməni cəlladları, qəsbkarları bizim üçün müqəddəs olan Azərbaycan torpaqlarının 20% ni işğal et- mişlər. 1988-ci ilin fevral ayının 13-də Xankəndindəki “Azadlıq” meydanında təşkil olunmuş mitinq ermənilərin neçə illərdir ha- zırladıqları planlarını həyata keçirməyə başladıqlarını gizlətmirdi. Başdan-ayağa millətçilik, separatçı, daşnaq ideyaları ilə silahlan- mış ermənilər meydanda sanki kükrəyirdilər. Buna baxmayaraq 1988-ci ildə Azərbaycan xalqı milli dirçəliş nümayiş etdirdi və öz torpaqlarını müdafiə etmək iqtidarında olduqlarını sübut etməyə çalışdı. Lakin yeni-yeni müstəqillik qazanmağa başlayan Azərbay- can dövləti müharibəyə hazır deyildi. Müharibənin yeni başladığı dövrlərdə vahid rəhbərlik yox idi. Ordunun təminata, təchizata, döyüş hazırlığına böyük ehtiyacı var idi. Bəlkə də bu səbəbdən ordumuz daha çox itkiyə məruz qaldı. Nə qədər ailə başsız, valideynlər övladsız, uşaqlar atasız qaldı. Bu ağır itkiləri biz zaqatalalılar da yaşadıq. Hələ də oğul yolu gözləyən, bu itkiyə yanıb qovrulan ana-ata, övlad, qız-gəlin var. 22 dekabr 2015-ci il tarixində Aşağı Tala kənd kitabxanasının, kənd bələdiyyəsi və icra nümayəndiliyinin köməkliyi ilə təşkil olunmuş şəhid ailələri ilə görüşdə biz bunun bir daha şahidi olduq. Aşağı Tala kəndi Qarabağ döyüşlərində 15 şəhid verib. Tədbirdə kənd bələdiyyəsinin sədri Vüqar Əbdürrəhmanov, icra nümayəndəsinin müavini Nofəl Uluxanov, “Azərbaycan bayrağı” ordenli şəhid Zəfər Murtuzəliyevin anası Əzizə xanım Murtuzə- liyeva, şəhid anası Hacı Züleyxa xanım, şəhid Ramiz Şabanovun

59 60 atası Rəcəb Şabanov, şəhid Babasiyev Aslanın atası Babasiyev Mustafa, şəhid Mahmudov Ramizin atası Mahmud Mahmudov, şəhid Canımov Teymurun atası Həmzət Canımov, şəhid Əfqan Rəcəbovun əmisi Kənan Rəcəbov, şəhid Hacıyev Kamranın atası Hacıyev İsa, şəhid Mamayev Şabanın qardaşı Mamayev Camal iştirak etmişlər. Şəhidlərin yaxınları öz çıxışlarında, şəhidlərin ölməzliyindən söz açdı, onların Vətən uğrunda canlarından keçmələrindən, torpaqlarımız, xalqımız uğrunda həlak olmasından söz açdılar. “Təki vətən yaşasın” söylədilər. Hamı dünyasını dəyişəcəkdir. Bu dünyadakı hər kəs, onun övladları, yaxınları yaşayarkən xatırlanacaqdır. Şəhidlər isə xalqı- mızın qəlbində əbədi yaşayacaq, daim anılacaqlar. Ölkəmizin Prezidenti İlham Əliyev şəhid ailələrinə, müharibə veteranlarına qayğı üçün müntəzəm olaraq tədbirlər həyata keçi- rir. Bu günlərdə möhtərəm Prezidentimizin sərəncamı ilə əlillərə və şəhid ailələrinə birdəfəlik yardım ayrılmışdır.Onların mənzil şəraitinin yaxşılaşdıdılması üçün tədbirlər görülür, şəhid ailələrinə diqqət və qayğı göstərilir. Şəhidlərin adını əbədiləşdirmək üçün onların adı məktəblərə, küçələrə verilir.

61 m Babasiyev Aslan Mustafa oğlu

Əzmini necə öyüm?! Sızlaram göyüm-göyüm, Qəbrin də yox ki, deyim; Rahat uyu, Şəhidim!... Məmməd Aslan

Aslan 1988-1990 cı illərdə həqiqi hərbi xidmət borcunu yerinə yetirsə də könüllü cəbhəyə gedir və Aslan Mustafa oğlu həmyerlisi Eminov Abdulla Həşim Babasiyev 1970-ci il avqus- oğlu ilə bir səngərdə vuruşur və tun 29-da Zaqatala rayonu- onunla eyni günüdə şəhid olur. nun Aşağı Tala kəndində anadan olmuşdur. Kənd 3 saylı orta məktəbini bitirib. Bakı şəhərində peşə məktəbində su- vaqçı peşəsinə yiyələnib. Bir müddət Səməd Vurğun kolxozun- da çalışıb. O, iki il hərbi xidmətdə olub, 1992-ci il aprelin 17-də könüllü olaraq cəbhəyə gedib. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Ramiz Qəmbərovun dəstəsində Şuşa şəhərinin müdafi əsi uğ- runda gedən döyüşlərdə iştirak edib. Sonuncu dəfə evə 1992-ci il mayın 5-də gəlib. Mayın 8-də isə Aslan Babasiyev Şuşanın işğal olunduğu gün qəhrəmanlıqla həlak olub. Döyüşçü yoldaşları onu Şuşada dəfn ediblər. Subay idi.

62 m Səfərov Bayram Surxay oğlu

Mərd oğluydum bu yurdun! Kəllədən qala qurdum!... Ölümünlə qorudun, Odu, suyu, Şəhidim. Məmməd Aslan.

Bayram Səfərov bu döyüşlər- də əsl şücaət göstərmiş,son damla Bayram Surxay oğlu qanına qədər vuruşmuşdur. Döyüş Səfərov 1966-cı ildə yanvarın yoldaşlarını tək qoymamışdır.Onlarla 24-də Aşağı Tala kəndində birlikdə bu yolu başa çıxacagına anadan olmuşdur. Kənddəki and içmişdi. 3 saylı orta məktəbin VIII sin- fi ni bitirdikdən sonra 172 saylı texniki-peşə məktə- bində traktorçu-maşinist ixtisasını öyrənmişdir. Keçmiş itt ifaqın ordu sıralarında xidmət etmişdir. 1992-ci il aprelin 15-də Bayram Səfərov könüllü olaraq orduya getmiş, Azərbaycanın Milli Qəh- rəmanı Ramiz Qəmbərovun dəstəsində vuruşmuşdur. Şuşanın müdafi əsində əsl şücaət göstərən eloğlumuz, mayın 8-də Şuşanın işğal olunduğu gün həlak olmuşdur. Şuşada dəfn olunub. Oxu- duğu məktəbə xatirə lövhəsi vurulub. Ailəli idi.

63 m

Hacıyev Kamran İsa oğlu

Qeyrət iksiridi Şəhidin qanı; Təzədən yoğurdu Azərbaycanı! Məmməd Aslan.

Kamran öz cəsurluğu, Kamran İsa oğlu Hacıyev qorxmazlığı ilə seçilmiş, həmişə döyüş yoldaşlarına nümunə 1971-ci il dekabrın 6-da Aşağı olmuş, komandir Tala kəndində dünyaya göz heyətinin hörmətini qazanmışdı. açıb. Tala kənd 3 saylı mək- təbi bitirdikdən sonra kənd- dəki 172 saylı texniki-peşə məktəbinə daxil olub. Sonra bir müddət Səməd Vurğun adına kolxozda işləyib. 1989 – 1991-ci illərdə Kamran Hacıyev Ukrayna Respublikasında hərbi xidmətdə olub. 1992-ci il avqustun 10-da Milli Ordu sıralarına çağırılıb. Tərtər, Ağdərə və Ağdam bölgələ- rində erməni təcavüzkarlarına qarşı vuruşub. 1993-cü fevralın 26-da növbəti döyüş zamanı qəhrəmancasına həlak olub. Tala kənd qəbiristanlığında torpağa tapşırılmışdır. Subay idi.

64 m Şabanov Şaban Cabbar oğlu

Sən duruluq səltənəti! Yerin, göyün lətafəti! Hər xilqətin öz yeri var, Sən də igidlik xilqəti!

Şaban - döyüşlərdə Şaban Cabbar oğlu Şa- həmişə ön cəbhədə olmağa çalışar, banov 1974-cü il iyul ayının həm döyüş yoldaşlarını qoruyar, 2-də Aşağı Tala kəndində həm də düşməni susdurmağa anadan olub. Kənd 3 saylı çalışardı.Onun möhkəm əzmkarlığı, orta məktəbin X sinfi ni bi- döyüş cəsarəti var idi. tirib. 1991-ci ildə Şaban Şabanov Gəncə Texnologiya İnstitutunun yeyin- ti-sənayesi üzrə texnoloq şöbəsinə daxil olub. O, 1992-ci il dekabr ayında Milli Ordu sıralarına çağırılıb. Şirvan (Əli Bayramlı) şəhərində hərbi hazırlıqdan sonra Zəngilan rayonuna aparılıb, cəbhə bölgəsindəki kəndlərin düşmənlərdən qorunmasında iştirak edib. Qanlı döyüşlərin birində – 1993-cü il mart ayının 24-də düşmən gülləsinə tuş gələn Şaban əbədiyyətə qovuşub. Kənd qəbiristanlığında uyuyur. Şaban evin böyük öv- ladıydı. Subay idi.

65 m Davudov Azad Əli oğlu

Ya o, ya bu! – Ölüm, qalım! Üçüncü yol var tutalım; Üçüncüyə üz tutacaq, Mənsiz məni hardan alım?

Davudov Azad cəsur Azad Əli oğlu Davudov olduğu üçün onu hərbi hissə- 1974-cü il iyul ayının 15-də Aşa- də çox sevirdilər. Hündürboylu, ğı Tala kəndində anadan olub. enlikürək, qarasaçlı Azad özünün Kənd 1 saylı orta məktəbin VIII döyüşdüyü rotada neçə-neçə sinfi ni bitirib. Bakı tədris-kurs əsgər yoldaşının şəhid oldu- kombinatında dərzilik peşəsini ğunun şahidi olmüşdü. Düşmən gülləsi onun da ömrünü öyrənib. yarımçıq qoydu. Azad Davudov 1992-ci il sentyabrın 24-də hərbi xidmətə çağırılıb, Şəmkir rayonunda hərbi hazırlıqdan sonra 1993-cü il fevralın 5-də Ağdərə bölgəsinə aparılıb. Mühüm döyüş əməliyyat- larından sonra Ağdam böldgəsinə gedib. İyunun 27-də düşmən gülləsi Azadın ömrünü yarımçıq qoyub. Azad Davudov iyunun 29-da Aşağı Tala kəndində torpağa tapşırılıb. Subay idi.

66 m Əliyev Qismət Koroğlu oğlu

Qurşan qılıncına,onda nicat var! Qorxma şəhidlikdən, onda həyat var! İgidlər ölməz ki, haqdan barat var Yağını yağmur tək tutdur qurşuna, Qopar qiyaməti düşmən başına! M. Aslan

Qismət Əliyev mühasirəyə Əliyev Qismət Koroğlu düşmüş, buradan qutarmaq üçün oğlu 1973-cü il avqust ayının yoldaşları ilə bərabər düşmənlə uzun 29-da Aşağı Tala kəndində müddət döyüşmüşdür. Onlar böyük anadan olmuşdur. Qismət 2 mübarizə əzmi göstərmişlər. Müha- yaşında olarkən ailəsi rayon sirənin yarılmasına nail olmuşlar. mərkəzinə köçmüşdür. O, 1990-cı ildə şəhər 2 nömrəli internat məktəbini bitirmişdir. Sonra rayon Kənd Təsərrüfatı Texnikumunun arıçılıq şöbəsinə daxil olmuşdur. 1993-cü il martın 5-də texnikumu bitirən Qis- mət həmin ili aprelin 6-da Milli Ordu sıralarına çağırılmışdır. Avqust ayında Füzuli bölgəsində döyüş əməliyyatlarında iştirak etməyə başlamışdı. Döyüşlərin birində Qismət döyüşçü yoldaşları ilə birlikdə düşmən mühasirəsinə düşür. Mühasirəni yaran dö- yüşçülərimiz ermənilərin gözlənilməz hücumuna məruz qalırlar. Ağır qəlpə yarası alan Qismət huşunu itirir. 17 gün xəstəxanada ölümlə mübarizə aparan Qismət əbədiyyətə qovuşur. Onu 1993- cü il avqustun 29-da ad günündə kənd qəbiristanlığında torpağa tapşırırlar. Subay idi.

67 m Şabanov Ramiz Rəcəb oğlu

Uyusan qürbətəm; qalsan Vətənəm! Ananam! Qızınam! Sevgilin mənəm! Sən necə qıyırsan dağlansın sinəm?! Hesab sor düşməndən! Öc al satqından! Sıyır qeyrətini qılınctək qından! M. Araz.

Şabanov Ramiz Ramiz Rəcəb oğlu Şabanov cəbhə bölgəsində öz 1975-ci il mayın 17-də Aşağı Tala tərbiyəsi, verilmiş əmr və kəndində anadan olmuşdur. Kən- tapşırıqlara əməl etməsinə dəki 3 saylı orta məktəbi bitirdikdən görə seçilmişdir. sonra bir müddət Səməd Vurğun adına kolxozda çalışıb. 1993-cü ilin mayında Milli Ordu sıralarına çağırı- lıb. Hacıqabulda hərbi təlim keçib. Beyləqan və Füzuli istiqamə- tində gedən döyüşlərdə iştirak edib. 1993-cü il dekabrın 28-də gedən ağır döyüşlərin birində şə- hid olub. Dekabrın 29-da Aşağı Tala kənd qəbiristanlığında dəfn olunub. Subay idi.

68 m Həmzəyev Adil Didey oğlu

Tarix qədim, mən qədim! Qanı qanla ödədim! Qalx ayağa igidim, Ölüm - qalım cəngi çal! M. Araz.

Adil Didey oğlu Həmzəyev Həmzəyev Adil bir neçə 1974-cü il iyulun 5-də Zaqatala rayonun müdafi əsi uğrunda rayonunun Aşağı Tala kəndində döyüşlərdə iştirak edir.Lakin anadan olmuşdur. Kənd 1 saylı axırıncı dəfə Füzuli rayonu orta məktəbin VIII sinfi ni bitirib. uğrunda döyüşlərdə əsl qəh- 172 saylı texniki-peşə məktəbin- rəmanlıq göstərib. də traktorçu-maşinist ixtisasına yiyələnmişdir. Adil Həmzəyev 1991-ci ildə Milli Ordu sıralarına çağırılıb. Füzuli bölgəsində döyüş əməliyyatlarında iştirak edib. Onun son döyüşü 1994-cü il martın 20-də Füzuli rayonunun Abdurahmanlı kəndində olub. Həmin gün keçirilən döyüş əməliyyatlarında Adil düşmən gülləsinə tuş gələrək həlak olub. Onun meyidi düşmən nəzarətindəki ərazidə qalıb. Subay idi.

69 m Surxayev Fərman Əmrullah oğlu

Dözmədim haqq- hesaba, Varlığım döndü əzaba. Əlim catmadı hesaba, Günahım, suçum ağladı. Z.Yaqub

Fərman iştirak Fərman Əmrullah oğlu Surxa- etdiyi döyüşlərdə özünün yev 1974-cü il aprelin 7-də Zaqata- döyüş hazırlığı ilə seçilmiş, la rayonunun Aşağı Tala kəndində düşməni həmlələri ilə məhv anadan olub. 3 saylı orta məktə- etməyə çalışmışdır. bin X sinfi ni bitirib. Səməd Vur- ğun adına kolxozun fermasında işləyib. İlk vaxtlar Qusar şəhərində hərbi xidmətdə olub. Sonra Qubadlı, Füzuli rayonlarında döyüş əməliyyatlarında iştirak edib. Əsl fədakarlıq və şücaət göstərərək dəfələrlə düşmənin canlı qüvvəsini, texnikasını məhv edib. Martın 4-də təzədən cəbhəyə qayıdıb. 1994-cü il martın 21-də Füzuli rayonunn Alxanlı kəndində gedən döyüşlərdə həlak olub. Kənd qəbiristanlığında dəfn olunub. Subay idi.

70 m Şabanov Arif Nəsrullah oğlu

Kimlər satdı yurdu pula?! Pulnan çətin yurd qurtula!.. Müqəddəsdir Vətən mülkü, Əmanətdir haqdan qula.

Arif Nəsrullah oğlu Şa- Arif döyüş yoldaş- banov 1970-ci ildə yanvarın larını düşmən qarşısında kömək- 30-da Zaqatala rayonunun siz qoymur. Onlara həm mənən Aşağı Tala kəndində anadan cəsarət vermək, həm də onlarla olub. Kənd 3 saylı orta məktə- birgə döyüşmək üçün yoldaşlarının bin VIII sinfi ni bitirmiş, son- ra 172-saylı peşə məktəbində yanına qayıdır. avtomobil çilingəri peşəsini öyrənmişdir. O, eyni zamanda rayonda sürücülük məktəbini bitirmişdir. Arif 1988-1990-cı illərdə keçmiş İtt ifaqın hərbi hissəsində xidmət etmişdir. Əsğərlikdən sonra kəndə qayıtmış, təsərrüfatda işləməyə başlamışdir. 1993-cü ilin payızında Arif Şabanov vətəninin müdafi əsi üçün cəbhəyə getmişdir. Tərtər-Ağdərə bölgəsində vuruşmuşdur. 1994-cü ilin yanvarında döyüşlərin birində Tərtər bölgəsində yaralanmışdır. O, Sabirabad rayonunda hərbi qospi- talda müalicə olunmuşdur. Yarası tam sağalmamış həmin ilin mart ayının axırlarında yenidən cəbhəyə qayıtmış, yeni döyüş əməliyyatlarında iştirak etmiş, aprelin 26-da Tərtər şəhəri ətra- fında gedən döyüşlərin birində namərd gülləsinə tuş gəlmişdir. Aşağı Tala kənd qəbiristanlığında dəfn olunub. Arif iki ay idi ki, ailə həyatı qurmuşdu.

71 m Rəcəbov Əfqan Hacıməmməd oğlu

Şəhidlik adını ucuz tutmayın, Öldülər sözünü dilə almayın. Onlar yaşayırlar, siz unutmayın, Adın tarixlərə yazdı şəhidlər, Haqqın dərgahına qalxdı şəhidlər! Q.Ədalət

Əfqan atası Hacıməhəmməd kişinin onun əsgərlikdən qurtarıl- Əfqan Hacıməmməd oğlu ması təklifi nə qəti etiraz edir. Hərbi Rəcəbov 1975-ci il noyabrın komissarlıqdan xəstəliyinə görə bir 5-də Zaqatala rayonunun Aşa- neçə dəfə qaytarılmasına bax- ğı Tala kəndində anadan olmuş- mayaraq, özü könüllü ərizə verib dur. Aşağı Tala kənd 3 saylı orta cəbhəyə gedir. məktəbin X sinfi ni bitirmişdir. Sonra kənddəki 172 saylı texni- ki–peşə məktəbində aşpazlıq sənətini öyrənmişdir. 1994-cü ilin 11 yanvarında hərbi xidmətə çağırılıb. Ağdam, Tərtər bölgələrində döyüş əməliyyatlarında iştirak edib. 24 aprel 1994-cü ildə Ağdərə bölgəsində gedən döyüşlərdə qəhrəmanca- sına həlak olmuşdur. Nəşi düşmən nəzarətindəki ərazidə qalıb. Subay idi.

72 Yuxarı Tala kənd şəhidləri

73 m Məmmədov Süleyman Məhəmməd oğlu

Qabil Ədalətəm, yolunda hazır, Qisas alınacaq əvvəl ya axır. Yalnız bir təsəlli ürəyi açır, Var belə oğullar, ola şəhidlər. Haqqın dərgahına qalxdı şəhidlər! Q.Ədalət

Süleyman Məhəmməd Süleyman Kəlbəcər rayo- oğlu Məmmədov 1971-ci il nu uğrunda gedən döyüşlərdə, yanvar ayının 21-də Zaqa- neçə- neçə əsgər yoldaşının şəhid tala rayonunun Yuxarı Tala olduğunu görmüş və intiqam hissi onun döyüş gücünü kəndində anadan olmuş- daim artırmışdı. dur. Yuxarı Tala kənd 2 saylı orta məktəbi bitirdikdən sonra Zaqatala Politexnik texnikumuna daxil olaraq orada inşa- atçı-texnik ixtisasına yiyələnmişdir. İki il hərbi xidmətdə olmuşdur. 1992-ci ildə könüllü olaraq cəbhəyə getmişdir. Kəlbəcərin müdafi əsində fəal iştirak etmişdir. 28 sentyabr 1992-ci ildə Kəlbəcərdə gedən ağır döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Məzarı Zaqatala rayonunun Yuxarı Tala kənd qəbiristanlığındadır.

74 m Məhərrəmov Elman İbrahim oğlu

Axan qanıma bax, kəsilən başa… Qisas gələn kimi atıl savaşa! Ölsən şərəfl ə öl, qalsan ər yaşa! Göstər sərtliyini polad qatından! Sıyır qeyrətini qılınc tək qından!

1971-ci il may ayının Elman Ağdərə, Ağdam 18-də Yuxarı Tala kəndində uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid anadan olmuşdur. Yuxarı oldu. Bu şəhidliklə bir nəslin Tala kənd 1 saylı orta məktə- şöhrət tacına çevrildi. bini bitirdikdən sonra hərbi xidmətdə olmuşdur. Təhsilini Kənd Təsərrüfatı texnikumunda davam etdirmişdir. 1992-ci ilin avqust ayında könüllü olaraq cəbhəyə getmiş- dir. Ağdərə və Ağdamda gedən döyüşlərdə fəal iştirak etmişdir. Fərrux dağı uğrunda gedən döyüşlərdə erməni quldurlarına qarşı vuruşda 29 sentyabr 1992-ci ildə qəhrəmancasına şəhid olmuşdur. Adını əbədiləşdirmək üçün kəndin küçələrindən birinə onun adı verilmişdir. Subay idi.

75 m Əhmədov Səlim Nurməhəmməd oğlu

Şəhidlərim haray salır, İntiqama təbil çalır. Vətən oğlu əldə silah, Düşmənlərdən qisas alır. Mustafa Camal

Səlim bilirdi ki, gənclər Azər- Səlim Nurməhəmməd baycanın sabahıdır, gələcəyidir. Bu oğlu Əhmədov 1961-ci il fev- baxımdan övladlarının böyüməsinə ralın 2-də Zaqatala rayonunun sevinir,özünün yarımçıq qalmış arzularını onların yerinə Yuxarı Tala kəndində anadan yetirəcəklərinə inanırdı. olmuş, Zaqatala şəhər 1 saylı orta məktəbi bitirmişdir. İki il sovet or- dusunda hərbi xidmətdə olmuş və Orconikidze şəhərin- dəki Şimali Qafqaz Dağ-Mədən İnstitutuna daxil olaraq ali təhsil almışdır. 1993-cü il 8 yanvarda könüllü olaraq cəbhəyə getmiş və 15 yanvar 1993-cü ildə Ağdərə rayonunun Bənk kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Evli idi. Həyat yoldaşı Reyhan xanım balaca Əhməd və Mə- dinəyə həm analıq edir, həm də atalıq. Ailəsi Zaqatala rayonunun Yuxarı Tala kəndində yaşayır.

76 m Qarəhmədov Xəlil Haciməhəmməd oğlu

Dünən torpaq üçün əsən Şəhidlər, Bu gün səmalarda gəzən Şəhidlər.

Xəlil Hacıməhəm- Xəlil cəbhəyə gedəndən sonra həyat haqqında, reallıqlar haqqında məd oğlu Qarəhmədov çox düşünürdü. Bu aləm məktəb partası 1975-ci il yanvar ayının deyil, ana ətəyinin yanı deyildi. Bu, cəbhə 29-da Zaqatala rayonu- idi. Tez-tez ölümlə rastlaşdığı, tez-tez nun Yuxarı Tala kən- gördüyü döyüş səhnələri. Bura vətən dində anadan olmuş- uğrunda mübarizə ilə yanaşı həm də dur. Yuxarı Tala kənd həyat uğrunda mübarizə idi. 1 saylı orta məktəbin VIII sinfi ni bitirdikdən sonra Aşağı Tala kəndindəki 172 saylı texni- ki-peşə məktəbinə daxil olmuşdur. 1993-cü il 6 apreldə Milli Ordu sıralarına çağırılmışdır. Bir müddət hazırlıq keçdikdən son- ra cəbhəyə göndərilmiş, Goranboy və Füzulidə vuruşmuşdur. 1994-cü il yanvar ayının 14-də Füzulinin Qorağan kəndi uğrunda döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Yuxarı Tala kənd qəbiristanlığında dəfn edilib. Adını əbə- diləşdirmək üçün kənd küçələrindən birinə onun adı verilmişdir. Subay idi.

77 m Balayev Məcid Rüfət oğlu

Gül ətirli bir bağsınız, Çoxlarına bir dağsınız. Qıydığınız canınızla, El yanında üzağsınız. M. Camal

Onun yeganə arzusu Məcid Rüfət oğlu Balayev əsir düşməmək, 1970-ci il fevral ayının 22-də yenilməmək idi. Zaqatala rayonunun Yuxarı Tala Şəhidlik hər bir hərbiçi, kəndində anadan olmuşdur. hər bir əsgər üçün ən Yuxarı Tala kənd 1 saylı orta şərəfl i ölüm idi. məktəbi bitirdikdən sonra sü- rücülük ixtisasına yiyələnmiş- dir. İki il hərbi xidmətdə olmuşdur. 14 yanvar 1994 Füzuli rayonu uğrunda gedən döyüşlərdə həlak olmuşdur. Məzarı Yuxarı Tala kənd qəbiristanlığındadır. Adını əbə- diləşdirmək üçün kənd küçələrindən birinə Məcid Balayevin adı verilmişdir.

78 m Ağayev Eldar Süleyman oğlu

Dünən əldə silah igid Şəhidlər, Bu gün hər hörmətə layiq Şəhidlər.

Eldar Süleyman oğlu Ağayev 1966-cı il yanvar ayı- Eldar Ağayev komandir heyə- nın 2-də Zaqatala rayonunun tinin tapşırıqlarını yerinə yetirməyə Yuxarı Tala kəndində ana- çalışır, Vətəninə layiq döyüşçü dan olmuşdur. Yuxarı Tala olmaq istəyirdi.Onun xidmət müd- dəti qısa olsa da hər an Vətəninin kənd 1 saylı orta məktəbi bitirdikdən sonra təhsili- şərəfi ni qorumağı çalışırdı. ni 172 saylı texniki-peşə məktəbində davam etdirmişdir. Ordudan qayıtdıqdan sonra Azəritt ifaqın avtobazasında qaynaqçı işləmişdir. 1993-cü ilin 15 oktyabrında Milli Orduya çağırılmışdır. 1994- cü ilin 27 yanvarında Şıştəpə uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrə- mancasına həlak olmuşdur. Məzarı Yuxarı Tala kənd qəbiristanlığındadır. Subay idi.

79 m Hüseynov Cavid Ömər oğlu

Sən belə deyildin, bir dön özünə! Sancıl bayraq kimi dünya üzünə. Səpilsin çiçəklər, güllər izinə! Enmə Koroğlunun şimşək atından! Sıyır qeyrətini qılınctək qından! M. Aslan

Cavid Ömər oğlu Hü- seynov 1974-cü il 23 noyabrda Cavid döyüş müddətində Zaqatala rayonunun Yuxarı ağır vuruşların, itkilərin şahidi olub. Tala kəndində anadan olmuş- Lakin heç vaxt sınmayıb, döyüş meydanından qaçmayıb. . dur. Yuxarı Tala kənd orta məktəbini bitirmişdir. 1993- cü il may ayının 12-də həqiqi hərbi xidmətə çağırılmışdır. Füzuli cəbhəsində vuruşmuşdur. Əhmədli, Seyidəhmədli və Alxanlı kəndləri uğrunda gedən döyüş- lərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Cavid qısa ömür yaşadı, doya-doya öz kəndini, eli-obanı gəzə bilmədi. Həyatı tam dərk edib, vətənindən, torpağından, yurdundan zövq ala bilmədi. Ailə qurmadı, övlad şirinliyini dadmadı. Buna baxmayaraq vətənini müdafi ə etdi. O, bilirdi ki, Vətən, Torpaq müqəddəsdir. Cavid də vətənini, xalqını qorumaq uğrunda canından keçdi. Lakin bu onun cismani ölümü oldu. O, xalqının, gənclərin qəlbində, ürə- yində yaşayır. Onun adını əbədiləşdirmək üçün kənd küçələrin- dən birinə şəhid Cavid Hüseynovun adı verilmişdir. Yuxarı Tala kəndində Qobu çayı boyunca Aşağı Talaya tərəf uzanan yol Cavid Hüseynovun adını daşıyır. Dövlətimiz sağ olsun ki, şəhidlərimizin yaşaması, təbliği üçün daim tədbirlər görür. Məzarı Yuxarı Tala kənd qəbiristanlığındadır. Subay idi.

80 m Əsgərov Məhərrəm Məhəmməd oğlu

Şəhidlərim ağrım, acım, Mənə dogma qardaş, bacım Siz ölümə qalibsiniz. Vətənimdə qeyrət tacım. M. Camal

Məhərrəm Məhəm- Məhərrəm cəbhədə vu- məd oğlu Əsgərov 1974-cü ruşarkən onun Vətəninə,anasına olan il aprelin 1-də Zaqatala ra- sevgisi artır, düşmənə qarşı nifrəti isə yonunun Yuxarı Tala kən- daha da coxalırdı. O, başa düşürdü ki, dində anadan olmuşdur. bir vətən oğlu kimi qanı bahasına da Zaqatala şəhər 2 saylı orta olsa vətənini qorumalıdır. məktəbi bitirdikdən sonra İnşaat Mühəndisləri İnstitutuna daxil ol- muşdur.1992-ci ilin 25 mayında hərbi xidmətə çağırılmışdır. Bir müddət Naxçıvanın Sədərək qəsəbəsində xidmət etmişdir. Sonra- lar Ağdamın Əfətli, Novruzlu, Seyidəhmədli kəndləri uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına vuruşmuşdur. 1994-cü ilin 25 aprelində Füzulinin Qaraxanbəyli kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. Məzarı Yuxarı Tala kəndindədir. Kənd küçələrindən birinə qəhrəman Məhərrəm Əsgərovun adı verilmişdir. Valideynləri Zaqatala rayonunun Yuxarı Tala kəndində yaşayır. Subay idi.

81 m Hacıyev Həmid Hacı oğlu

Atamın dediyi mən hər bir sözə, Qulaq asdım peşiman olmamaq üçün. Anamla görüşdüm getdim xidmətə, Vətənin uğrunda can qoymaq üçün.

Hacıyev Həmid Vətəninə, xalqına sevgisinin böyüklüyü sayə- Hacıyev Həmid Hacı sində bu zirvəyə ucalmışdır. Onun oğlu 13 avqust 1971-ci ildə sahib olduğu bu zirvə Azərbaycan Zaqatala rayonunun Yuxa- dövləti, xalqı, yaxınları tərəfi ndən rı Tala kəndində anadan həmişə yüksək dəyərləndirilir. olmuşdur. Yuxarı Tala 2 saylı orta məktəbi bitirdikdən sonra Milli Orduya çağırılmışdır. 161 saylı hərbi hissədə hərbi xidmətə başlamış, 17.05.1997-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyünün müdafi əsi zamanı döyüş tapşırığını yerinə yetirərkən aldığı güllə yarası nəticəsində şəhid olmuşdur.

82 m Muradov Aydın Murad Oğlu

Ata sən də olsan bunu edərsən. Vətənə can verim üzün ağ olsun. Mənə bir şey olsa belə deyərsən – Oğlumu aldın, Vətən, başın sağ olsun.

Muradov Aydın Murad Aydının dağlar qoynunda oğlu 1970-ci ildə Yuxarı Tala dünyaya gəlməsi Vətənə qarşı kəndində anadan olmuşdur. olan sevgisini birə-beş qat artı- Zaqatala şəhər 2 saylı məktəbi rırdı.Çünki o, başı çalmalı dağ- ların qoynunda,zəngin təbiətin bitirmişdir. Bakı İnşaat Mühən- əhatəsində böyümüşdü.Vətəni- disləri İnstitutuna daxil olmuş- nin tarixini dərindən bilməsi onu dur. müharibədə daha mətin olmağa 1992-ci ildə həqiqi hərbi sövq edirdi. Neyləmək olardı, xidmətə çağırılmış, 1994-cü il bu müharibədir, burada şikəst olmaq da var, şəhid olmaq da. aprel ayının 25-də Füzuli rayo- nunun Əlibəyli kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur.

83 Dağlı kəndinin şəhidləri

84 Dağlı kəndində şəhid ailələri ilə görüş

“Pərvərdigari - aləm Allah yolunda ölən şəxslərin heç bir günahını özünə göstərməz” (şəhidin bütün günahları bağışlanır). ( Kafi /5/54.)

İynə - quyu hesabı bir dünya qurularkən, Bu yolda tökülmüş bir damla tərim olsa, İkincilər ilklərlə cənnətdə olarkən, Allahım , səflərində mənim də yerim olsa.

Mənim söhbətimə bu şeirlə başlamağım təsadüfi deyil. Buna səbəb Dağlı kəndində keçirilən tədbirdən böyük qürur və təəssüf hissi ilə ayrılmağımdır. Qürur hissi ona görə keçirdim ki, nə yaxşı bizim bu qədər vətənpərvər xalqımız var. Təəssüf hissi ona görə keçirdim ki, mənfur qonşularımızın üzündən nə qədər dağ kimi, vətənə sipər oğullarımız şəhid olub. Dağlı kəndinin əhalisi qədimdir. Bu kənd Qalal, Qarqay, Qas və Əzgilli kimi dağ kəndlərinin əhalisindən formalaşıb, özlərinə planlı müasir kənd salıblar. Onlar vətənə, dövlətə sədaqətli, daha çox vətənpərvərdirlər. Mən bu tədbirdə çıxış edənlərin söhbət- lərinə heyran oldum.

Mən türkəm, ləzgiyəm, kürdəm , talışam Bu Azərbaycanın balasıyam mən.

85 Vətən torpağında alıcı quşam, Yurdun alınmayan qalasıyam mən. Gəlin bölünməyək, doğmaya , yada Hamı bir ağacın yarpağıyıq biz. Axı hər birimiz başdan – ayağa Doğma Azərbaycan torpağıyıq biz.

Dağlı kəndi 17 şəhid verib. Onlardan biri Milli Qəhrəman adına layiq görülmüş ( Məmmədov Natiq Bəşir oğlu), biri isə “İgidliyə görə” medalı ilə təltif olunmuşdur (Teyyubov İsmayıl Nəbi oğlu) İtki, ayrılıq sarsıdıcıdır. Fərqi yoxdur, şəhid olsun və yaxud adi ölüm olsun. Ancaq şəhid ölümündən azacıq da olsa təskinlik tapırsan, çünki adi ölümdən fərqli olaraq o şəxslər ali bir məqsəd uğrunda həyatla vidalaşıblar. Onlar Azərbaycanın müqəddəs tor- paqları uğrunda vuruşmuş və canlarından keçmişlər. Təki vətən sağ olsun, xalqımız, anamız, bacımız, uşaqlarımız sağ olsun. Bun- dan böyük, bundan müqəddəs amal olarmı? Tədbirdə Milli Qəhrəman Natiq Məmmədovun atası Bəşir Məmmədov, Həmzə Seyidovun atası Abakar Seyidov Natiqin, Həmzənin keçdiyi döyüş yolundan söhbət açdılar. İsmayıl Tey- yubovun həyat yoldaşı Nazilə xanım onun keçdiyi həyat yolundan danışaraq, təhsil illərindən, Voronej şəhərində Milis məktəbində təhsil almasından söhbət açdı. O, qeyd etdi ki, İs- mayıl Zaqatala rayonunun DİN yanında Mühafizə bölməsində növbə rəisi vəzifəsində işə başlamışdır. 2000-ci ildə rayon Polis şöbəsinin Pasport xidmətində baş inspektor işləmiş, müharibə zamanı 1992- ci ildə könüllü olaraq Şuşa şəhəri uğrunda gedən döyüşlərdə yaxından iştirak etmişdir. 2001-ci ildə rayonumuzda gedən cinayətkarlığa qarşı müba- rizə zamanı 3 güllə yarası almışdır. 2003-cü il 30 iyun tarixində Ulu öndər Heydər Əliyev tərə- findən “ İgidliyə görə” medalı ilə təltif olunmuşdur.

86 İsmayıl ailəsinə mehriban, qayğıkeş olmuş, anasını lap çox istəmişdir. Kənd camaatının xeyrinə-şərinə yarayar, köməyə eh- tiyacı olanlara imkanı daxilində kömək edərdi. Ailəli idi. 3 övladı vardı. Böyük qızı Türanə Gürcüstan Avropa Universitetinin farmakologiya fakültəsini bitirib. Aptektə əczaçı işləyir. Oğlu ümumi orta təhsil alıb. Kiçik qızı Müslümət Gəncə Texnologiya Universitetində təhsil alır. Bu gün İsmayıl şəhid olsa da onun fəxr olunmalı ailəsi var. Şəhid Əliyev Habil Bilal oğlunun atası Bilal Əliyev tədbirdə çıxış edərək onun idmana həvəsindən, hərbçi və ya polis olmaq arzusundan, hamının hörmətini qazanmasından, çoxlu dostları- nın olmasından, onun dostlarının bu gün də onlara hər bir işdə yaxından köməklik göstərməsindən danışdı. Tədbirdə Mehman Heybətovun qardaşı Elman Heybətov, Faiq Məmmədovun anası Çeşminaz xanım, Neymət Mollayevin qardaşı Kamil Mollayev, Qəhrəman Məhərrəmovun həyat yoldaşı Xanım Məhərrəmova, anası Çiçək xanım, Ramiz İlyasovun qardaşı Rasim İlyasov, Həmzət Seyidovun atası Abakar Seyidov, Vasif

87 Novruzovun atası Əşrəf Novruzov, Şakir Rəhimovun anası Gül- sənəm xanım, Firəngiz Rəcəbovanın anası Kubra xanım şəhidlərin həyat yolundan, cəbhə xatirələrindən söhbər açdılar. Tədbirin sonunda şəhidlərin adlarının əbədiləşdirilməsi üçün aparılan işlərdən, şəhid ailələrinə köməkdən söhbət açdılar, xatirə şəkli çəkdirildi.

88 m Əliyev Habil Bilal oğlu

Dünən Vətəninə yetən Şəhidlər, Sizə alqış deyir Vətən, Şəhidlər!

Habil Bilal oğlu Əliyev 1976-cı ilin yanvar ayının Hər şeydən əzəl Vətən- 17-də Zaqatala rayonunun dir, deyə vuruşan Habil Şəhidlik Dağlı (keçmiş Əli Bayramlı) zirvəsinə ucaldı. Bu adla o, Azər- kəndində anadan olmuşdur. baycan torpağının əsil sahibinə çevrildi. 1993-cü il Dağlı kənd orta məktəbini bitirmişdir. 1995- ci ildə Milli Ordu sıralarına çağırılmışdır. 12 aprel 1996-cı ildə həlak olmuşdur. Dağlı kənd qəbiristanlığında dəfn edilib. Valideynləri Dağlı kəndində yaşayırlar. Atası Bilal kişi onun haqqında xatirələrində yazır: Habil övladlarımın içərisində cəldli- yi, şıltaqlığı, mehribançılığı, işgüzarlığı ilə seçilirdi. İdmana həvəsi vardı. Hərbçi, ya da polis olmaq arzusunda idi. Dostcanlı idi. Tərbiyəsinə görə müəllimləri arasında çox hörmət qazanmış- dı. İndi də dostları, yoldaşları bizi tez -tez ziyarət edir. Onu yad edirlər, dərdimizə-sərimizə şərik çıxırlar. Kiçik yaşlarından əsgər olmağa həvəsli idi. Amma neynəyək, Habilin arzuları ürəyində qaldı. Ailəmiz onun yoxluğuna inanmır. Allah ona rəhmət eləsin. Biz də deyirik, allah sizə səbr versin, Bilal dayı. Hər halda itki çox ağırdır. O da oğul itkisi ola. Hər bir ölümün üzünə dik baxmaq qəhrəmanlıqdır. Vətən yolunda şəhid olmaq isə ölümsüzlükdür.

89 m Novruzov Vasif Əşrəf oğlu

Hər bir kənddə and yerimiz, Baş əyirik hər birimiz. Yazılacaq şəninizə, Hələ neçə şeirimiz.

Vasif Füzuli rayonu uğrun- Vasif Əşrəf oğlu Nov- da döyüşlərdə vuruşur. Horadiz ruzov 22 may 1977-ci ildə qəsəbəsi uğrunda gedən döyüşlər onun son döyüşü olur. O, səhərə Zaqatala rayonunun Dağlı yaxın hücuma keçən düşmən BTR, ( keçmiş Əli Bayramlı) kən- PDM, içi əsgərlə dolu yük maşın- dində anadan olmuşdur. larının onlara tərəf gəldiyini görür. 1995-ci ildə kənd orta mək- Bir neçə saatlıq gərgin döyüşdən sonra, xeyli texnika və canlı qüv- təbini bitirmişdir. 1996-ci və itirən düşmən geri çəkildi. Bu ildə Milli Ordu sıralarına döyüşdə Vasif xeyli qəhrəmanlıq çağırılmışdır. göstərsə də namərd 1997-ci ilin 19 fev- düşmənin atdığı güllə onun ömrünə son qoydu. ralında həlak olmuşdur. Dağlı kənd qəbiristanlı- ğında dəfn edilib. Valideynləri Dağlı kəndində yaşayırlar. Subay idi.

90 m Abakarov Mais Bəkir oğlu

Dünən əldə silah, ayıq Şəhidlər, Bu gün hər hörmətə layiq Şəhidlər.

Mais Bəkir oğlu Aba- Mais cəbhədə olarkən düşmənin qəddarlığı ona bir daha karov 1975-ci ilin oktyabrın sübut etdi ki, ana ilə Vətən anla- 30-da Dağlı (keçmiş Əli Bay- yışı eynidir. Yurdunun hər qarışı ramlı) kəndində anadan ol- müqəddəsdir, qiymətlidir. Bu hisslər muşdur. 1993-cü ildə kənd onu qəhrəmanlığa ruhlandırırdı. Ona görə də o, öz döyüş yoldaşla- orta məktəbini bitirib. 1994- rının yaddaşında göstərdiyi qəhrə- cü ilin yanvar ayından ordu manlıqları ilə qalmışdı. sıralarında xidmət göstər- mişdir. Bir müddət hərbi hazırlıq keçib, sonra Ağdam bölgəsində döyüş əməliyyatlarında iştirak edib. 1994-cü il may ayının 2-də Ağdamda həlak olub. Torpağa tapşırıldığı yer məlum deyil. Subay idi. Valideynləri Dağlı kəndində yaşayırlar.

91 m Heydərov Mehman Cəlal oğlu

Əjdaha kamına çəkməmiş səni, Qurtar əsarətdən, qurtar Vətəni! Gətir xəyalına ötüb-keçəni, Haydi, qoç Koroğlu ər savaşına! Qopart qiyaməti düşmən başına! M. Aslan

Mehman Cəlal oğlu Mehmanın əsgəri xidmət Heydərov 1973-cü ilin 31 dövrü qısa olsa da, yoldaşlarının, dekabrında Zaqatala rayo- tanıyanlarının qəlbində, Vətənini nunun Dağlı (keçmiş Əli qoruyan, torpağını sevən, igid bir Bayramlı) kəndində ana- qəhrəman kimi qalmışdır. dan olmuşdur. Dağlı kənd orta məktəbini bitirmişdir. 1992-ci ilin iyununda Milli Orduya çağırılmışdır. 18 oktyabr 1992-ci ildə Ağdam döyüşlərində ağır yaralanaraq Bakıya qospitala aparılmış və orada vəfat etmişdir. Dağlı kənd qəbiristanlığında dəfn edilib. Valideynləri Zaqatala rayonunun Dağlı kəndində yaşayırlar. Subay idi.

92 m Rəhimov Şakir Məhəmməd oğlu

İgidim! Bir millət yeksər, Hüriyyət istər! Üzünü göstər, Hardasan, gəl çıx!

Şakir Məhəmməd oğlu Gənc Şakir müharibənin Rə hi mov 19 fevral 1974-cü alovlarını, çətinliklərini tam təsəv- ildə Zaqatala rayonunun vür edə bilməsə də başa düşürdü Dağlı (keçmiş Əli Bayramlı) ki, Vətən müqəddəsdir, onun qo- kəndində anadan olmuşdur. runması hər bir azərbaycanlı kimi 1981-ci ildə Dağlı kənd orta onun da borcudur. Ağdam rayo- məktəbinin birinci sinfi nə nunun müdafi əsində iştirakı ilə bu müqəddəs borcunu ödəmiş oldu. daxil olmuş, 1990-cı ildə hə- min məktəbi bitirmişdir. 1993-cü ildə Milli Ordu sıralarına çağırılmış- dır. 23 avqust 1993-cü il tarixində Ağdam rayonunun Sırxavənd kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə itkin düşmüşdür. Subay idi. Valideynləri Dağlı kəndində yaşayırlar.

93 m Qurbanov Həmzə Abakar ğlu

Başsız qalıb o güşələr, Bizsiz açır bənövşələr… Hər qaya bükümü – cənnət! Bizsiz keçir o nəşələr. M. Aslan

Həmzə Vətənin dar Həmzə Abakar oğlu günündə xalqı üçün, torpaqları Qurbanov 1977-ci il 19 üçün faydalı olmağa çalışır, verilmiş martda Zaqatala şəhə- döyüş tapşırıqlarını ləyaqətlə yerinə yetiririrdı. İki ildən artıq xidmət rində anadan olmuşdur. etdiyi dövr ərzində bir sıra qəhrə- 1984-cü ildə Zaqatala manlıqlar göstərmiş, yoldaşlarının şəhər Ş.Qurbanov adına 3 yaddaşında cəsurluğu, mərdliyi ilə qalmışdır saylı orta məktəbin bi- rinci sinfi nə qəbul olun- muşdur. 1991-ci ildə ailəsi ilə birlikdə Zaqatala rayonunun Dağlı (keçmiş Əli Bayramlı) kəndinə köç- müşdür. Həmin il Dağlı kənd orta məktəbinin qiyabi şöbəsinə daxil olmuşdur. 1995-ci ilin iyul ayında Milli Ordu sıralarına çağırılmışdır. Xidmətini Naxçıvan MR-da keçirən Həmzə Qurbanov 1997-ci ilin noyabr ayında hərbi xidməti vəzifəsini yerinə yetirərkən həlak olmuşdur. Dağlı kəndində dəfn olunub. Valideynləri Dağlı kəndində yaşayırlar. Subay idi.

94

Qalal kənd şəhidləri

95 m Osmanov Azər Zübahir oğlu

Dağları çapıb gəlsinlər ! Sərplərdən sərpib gəlsinlər! Vətəni xilas etməyə Cəsarət tapıb gəlsinlər! M. Araz

Azər 22 yaşın içində idi. O, Azər Zübahir oğlu həmişə bu yaşda qalacaq. Naxələf Osmanov 1971-ci ilin iyul qonşu duz-çörəyi tapdalayıb, ayının 19-da Zaqatala rayo- torpağımıza, namusumuza göz nunun Qalal kəndində ana- dikildiyindən, torpağına təcavüz edildiyindən Vətən yolunda dan olmuşdur. 1988-ci ildə öldü Azər. Musa Musayev adına Dağ- lı (keçmiş Əli Bayramlı) kənd orta məktəbini bitirmişdir. Ordudan qayıtdıqdan sonra kəndlərindəki “Dağıstan” kolxozunda işləmişdir. 1993-cü ildə səfərbərliyə çağırılmış və müxtəlif cəbhələrdə vuruşmuşdur. 1994-cü ilin 1 fevralında Cəbrayıl istiqamətində gedən dö- yüşlərdə qəhrəmancasına şəhid düşmüşdür. Dağlı kəndində dəfn edilib. Valideynləri Dağlı kəndində yaşayırlar. Subay idi.

96 m Məhərrəmov Qəhrəman Ramazan oğlu

Doğrudanmı fərqimiz yox? Yox comərdimiz, ərimiz çox! Hər zirvəyçün qurban gedən, Aslan kimi oğlumuz çox.

Qəhrəman adı kimi vətənin Qəhrəman Ramazan oğ- qəhrəman oğlu oldu.Vətəni üçün lu Məhərrəmov 1969-cu il ap- can verəcək, canına qıyacaq dərə- relin 17-də Zaqatala rayonu- cədə cəsarətli, ürəkli qəhrəman nun Qalal kəndində anadan oğul. Vətən belə oğulları ilə var olmuşdur. Dağlı (keçmiş Əli olur, yaşayır. Bayramlı) kənd orta məktə- binin VIII sinfi ni bitirdikdən sonra Bakı Dənizçilik Mək- təbinə daxil olmuşdur. Sovet ordusu sıralarında hərbi xidmətdə olmuşdur. Ordudan qayıtdıqdan sonra kəndlərindəki “Dağıstan” kolxo- zunda və Yemçilik Birliyində çilingər işləyib. 1992-ci ilin iyununda Milli Orduya çağırılmışdır. 28 iyun 1992-ci il tarixində Füzuli döyüşlərində qəhrəman- casına həlak olmuşdur. Evli idi. Həyat yoldaşı Xanım bacı atasının üzünü görməyən balaca Şahini el-obaya dayaq olacaq igid kimi böyüdüb və tərbiyə edib.

97 m Şabanov İmran Şaban Oğlu

Dağlar bizsiz gülməzlər ki… Nədən geri gəlməzlər ki?! Qürbət eldə gəzmək olar, Eli qürbət etməzlər ki! M. Aslan.

İmran Şaban oğlu Şabanov İmran Ağdam kəndləri- 17 oktyabr 1975-ci ildə Zaqatala rayonunun Qalal kəndində ana- nin qorunmasında fəal iştirak etmiş,dəfələrlə düşmənə qarşı dan olmuşdur.1981-ci ildə Əli hərbi əməliyyatlarda və dö- Bayramlı kənd orta məktəbinin yüşlərdə iştirak etmiş, igidlik birinci sinfi nə qəbul edilmiş, nümunəsi göstərmişdir. 1988-ci ildə həmin məktəbin VIII sinfi ni bitirmişdir. 1 dekabr 1992-ci il tarixindən 17 aprel 1993-cü il tarixinədək Zaqatala avtomobil məktəbində sürücülük ixtisasına yiyələnmiş- dir. 1993-cü ildə Milli Ordu sıralarına çağırılmışdır. 26 dekabr 1993-cü il tarixində Ağdam rayonu Mərzili kəndi uğrunda döyüşlər zamanı itkin düşmüşdür.

98 Qas kənd şəhidləri

99 m Məmmədov Faiq Məmməd Oğlu

Pələng kimi nərə çək! Düşmənin köksünə çök! Səni yerdən üzəcək, Bir qızıl üzəngi var! M. Aslan

Faiq kimi, torpaq uğrunda Bizim köksümüzü atom şəhid olmaq, o torpağın qəhrəmanı bombaları ilə parçalaya bilər- olmaq hər kəsə qismət olmur. O, lər, fəqət ruhumuzun bir ato- bu ada öz igidliyi və qorxmazlığı munu belə zədələyə bilməzlər. ilə layiq görülüb. Azərbaycan xalqı Bu ruh – milli ruhdur. onu heç vaxt unutmayacaq.

Mirzə Abay Daglı

16 dekabr 1973-cü il də Zaqatala rayonunun Qas kəndində anadan olmuşdur. 1980-cı ildə Dağlı (keçmiş Əli Bayramlı) kənd orta məktəbinin birinci sinfi nə daxil olmuşdur. 1989-cu ildə həmin məktəbin 10-cu sinfi ni bitirmişdir. 1992-ci ilin aprelində Milli Orduya çağırılmış və həmin ildə Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə həlak olmuşdur. Dağlı kənd qəbiristanlığında dəfn edilib. Valideynləri Əli Bayramlı kəndində yaşayırlar. Subay idi.

100 m Hacıyev Sahib Bəhram oğlu

Ölüm var ki, həyat qədər dəyərli , Həyat var ki , ölümdən də zəhərli Hüseyin Cavid

Sahib Bəhram oğlu Hacı- yev 1973-cü il avqust ayının Xalqımız bilir ki, Vətən təhlükədə olanda quduz düşmən 4-də Zaqatala rayonunun Qas qarşısında Sahib kimi oğullar kəndində anadan olmuşdur. dayanacaq. Vaxt gələcək, onun Dağlı (keçmiş Əli Bayramlı) kimi igid əsgərimiz torpaqlarımızı kənd orta məktəbinin VIII nankorlardan azad edəcək. sinfi ni bitirdikdən sonra Aşağı Tala kəndindəki 172 saylı texniki-peşə məktəbinə daxil olaraq orada mexanizator peşəsinə yiyələnmişdir. 1992-ci ilin aprelində Milli Orduya çağı- rılmışdır. 1993-cü ilin 23 avqustunda həlak olmuşdur. Dağlı kəndində dəfn edilib. Valideynləri Zaqatala rayonunun Dağlı kəndində yaşayırlar. Subay idi.

101 m Rəcəbova Firəngız Rəcəb qızı

Ər igidim, ər qızım, Ömrü hünərvər qızım. Sən daimi yaşarsan, Biz köçərik, ər qızım. G. Məmmədova

Firəngiz – xalqının ən qeyrətli, 25 noyabr 1962-ci ildə ən hünərli, ən ürəkli qızı. Taleyi, alın Za qa tala rayonunun Qas yazısı onu isti yuvasından çıxarıb kəndində anadan olmuş- Vətən dərdinin dalınca apardı. dur. 1971-cı ildə Dağlı (keç- miş Əli Bayramlı) kənd orta məktəbinin VIII sinfi ni bitirmişdir. 1981-ci ildə Bakı şəhəri 3 saylı peşə məktəbini qurtarmışdır. 1984-cü ilə qədər “Qızıl Şərq” mət- bəəsində çalışmışdır. 1985-ci ildə ADU-nun hazırlıq şöbəsinə daxil olmuşdur. 1990-cı ildə ADU-nun kitabxanaçılıq fakültəsini bitir- mişdir. Tələbəlik illərində erməni təcavüzkarlarının torpaqları- mızda törətdikləri ağlasığmaz faciələrin qarşısını almaq üçün xalq hərəkatına qoşulmuşdur. 1990-ci ildə 20 Yanvar hadisələrindən sonra fəaliyyətə başlayaraq “20 Yanvar” cəmiyyətinin yaradıcı- larından olan Səlim Həqqinin həyat yoldaşı və məsləkdaşı olan Firəngiz Rəcəbova dəfələrlə cəbhə bölgələrində olmuş, 20 Yanvar həqiqətlərini xalqa açıqlanması yolunda Səlim Həqqi ilə bərabər mübarizə aparmışdır. Lakin ermənipərəst daxili düşmənlər 1992- ci ildə avqust ayının 23-də gecə Firəngiz Rəcəbovanı və Səlim Həqqini öz mənzilində vəhşicəsinə qətlə yetirmişlər. 1992-ci il avqust ayının 24-də hər ikisi Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilmişlər. Onlar 7 ay idi ki, ailə həyatı qurmuşdular.

102 m Mollayev Nemət Mehralı oğlu

Qaldımı ər, varmı kişi? Döndərsin çərxi – gərdişi! Necə dönür qoy dönsünlər, Yurda dönmək hünər işi! M . Aslan

Nemət Mehralı oğlu Mollayev 1974-cü il oktyabr Nemət yoldaşları ilə bir çox ayının 18-də Zaqatala rayo- ərazilərin azad olunmasında iştirak nunun Qas kəndində anadan etmişdir. Yoldaşları ilə birlikdə ya- ğış kimi yağan güllələrin altında bir olmuşdur. Dağlı (keçmiş Əli neçə qələbəyə imza Bayramlı) kənd orta məktə- atsalar da – Ağdərə döyüşü bini bitirmişdir. 1992-ci ilin onun son döyüşü oldu. dekabrında Milli Orduya çağırılmışdır. Snayperçi idi. Yüzlərlə erməni quldurunu sərrast atışla məhv etmişdi. Tərtər batalyonunun tərkibində Ağdərə döyüşlərində fəal iştirak etmişdi. 1993-cü ilin iyulunda Ağdərə uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına şəhid düşmüşdür. Dağlı kəndində dəfn edilib. Valideynləri Zaqatala rayonunun Dağlı kəndində yaşayırlar. Subay idi.

103 Höytala kəndinin şəhidi

104 m Adamov Məhəmməd Həbibullah oğlu

Vətənim daşlı qala, Çölləri yaşıl tala. Mən ölsəm eybi yoxdu, Təki vətən elində, Həmişə sağlıq ola. G. Məmmədova

Adamov Məhəmməd Məhəmmədin Vətən Həbibullah oğlu 1967-ci ildə sevgisi onun boya – başa çatdığı Zaqatala rayonunun Höytala öz kəndi ilə bitmirdi. O, başı bəlalar kəndində kolxozçu ailəsində çəkmiş ulu Vətən torpaqlarımızın anadan olmuşdur. Makov sızıltılarına dözmədi. kənd orta məktəbini bitirib. Onu cəbhəyə gətirib çıxaran da Ana Vətən çağırışı oldu. Sonra kolxozun camışcılıq fermasında işləmişdir. Məhəmməd iki il sovet ordusu sıralarında Cexoslovakiyada hərbi xidmətdə olmuşdur. 15 mart 1994-cü ildən Milli Ordu sıralarına cağrılmış, 22 may 1994-cü il tarixində Tərtər bölgəsində həlak olmuşdur. 1988-ci ildən başlayan Ermənistan–Azərbaycan müharibə- si hamı kimi Həbibullah kişinin ailəsinə də böyük zərbə vurdu. Məhəmmədin əsgərliyə cağrılması onun atasının narahatlığını daha da artırdı. Lakin əsgərliyə getdiyi gündən böyük sücaət- lər göstərməyə başladı. 1994-cü ilin yazında erməni həmləsinin qurbanı oldu. Məhəmməd dünyada yaşamasa da onun ruhu qəl- bimizdə yaşayır və həmişədə yaşayacaqdır. Allah sənə rəhmət eləsin, Məhəmməd, qəbrin nurla dolsun. Amin.

105 m Qallayev Zahid Feyzullah oğlu

Su gedər, daş qalar, Zindan olar, daş qalar. Oğlu ölən ananın, Gözlərində yaş olar.

Zahid kimi Vətən naminə hər qarış torpağı uğrunda Qallayev Zahid Feyzul- canını qurban verən şəhid oğulla- lah oğlu 1975-ci ilin fevral rımız ölməzdir. Onların xatirələri, ayında Zaqatala rayonunun qəlblərdə əbədi yaşayacaqdır. Höytala kəndində anadan olmuşdur. Makov kənd orta məktəbin VIII sinfi ni bitirdikdən sonar Höytala kəndindəki ca- mışçılılıq fermasında işləmişdir. 1992-ci il aprelin 6-da Milli Ordu sıralarına çağırıdı. Zahid Qallayev gənc olmasına baxmayaraq, döyüş meydanlarında igidliyi ilə fərqlənir. Müharibənin ən qızğın çağı olsa belə ilk gündən düşmənə sarsıdıcı zərbələr endirməyə başlayır. Zahid özünün cəsurluğu və məharəti ilə komandirlərini heyrətə gətirirdi. Lakin müharibənin sonuna yaxın azğın düşmənin gülləsinə tuş oldu. Z.Qallayevin ölümü bir tərəfdən kədərli olsa da digər tərəfdən qürürverici haldır ki, vətən üçün belə qəhrəman oğul- larımız yetişib. Zahid Qallayevin adı xalqın yaddaşında əbədi qalacaqdır və onun igidliyi gəncliyimiz üçün nümunədir. Allah sənə rəhmət eləsin Zahid, qəbrin nurla dolu olsun. Amin.

106 Uzuntala kənd şəhidləri

107 m Nuriyev Nəsib Mohuma oğlu

Məhkum bir məmləkət gülüstan olmaz O, Şəhid qanıyla suvarılmasa. B. Vahabzadə

Bu Nəsibin həyat yolunun Nuriyev Nəsib Mohu- yeni cığırı oldu. O, bu yolun həm ma oğlu 1973-cü il sentyabr yolçusu oldu, həm də qurbanı. ayının 15-də Zaqatala rayo- Vətən darda idi,oğullar lazım idi nunun Uzuntala kəndində onu dərddən xilas etsin. anadan olmuşdur. 1979- Bülbül ötməz çəmənsiz, 1990-cı illərdə Uzun tala Bu anan dözməz sənsiz. kənd məktəbində təh sil Hardasan, mənim canım, Xəbərin gəlməz, oğul? alıb. 1990-cı ildə hərbi xid- mətə yola düşüb. Həmin ilin payızında itkin düşüb. İndiyə qədər onun haqqında heç bir məlumat yoxdur.

108 m Ömərov Şamil Şaban oğlu

Baxçada barım qaldı, Dərmədim, narım qaldı. Özüm yad yerdə öldüm Vətəndə yarım qaldı.

Ömərov Şamil Şaban oğlu 1973-cü il oktyabr ayının 16-da Şamil orduda dəhşətli hadisələri, ermənilərin vəhşi- Zaqatala rayonunun Uzunta- liklərinin şahidi olmuşdu. O, la kəndində anadan olmuşdur. cəsarətli, qorxmaz idi. Çətin 1979-1990-cı illərdə Uzuntala döyüşlərdən şərəfl ə çıxmışdı. kənd məktəbində orta təhsilini Lakin, bir gün Şamil düşmən başa vurub. mühasirəsinə düşdü. 1992-ci ilin oktyabr ayının 10-da ordu sıralarına yola düşüb. 1993-cü ilin 19 fevral tarixində Qarabağ döyüşlərində itkin düşüb. Bu günə qədər Şamil Ömərovdan heç bir xəbər yoxdur.

109 m Həsənov Rövşən Əsildar oğlu

Qolunda var qüvvətin, Arzum var olasan mətin. El yolunda baş qoyan, Qazanar el hörmətin.

Həsənov Rövşən Əsil- Rövşən iştirakçısı olduğu dar oğlu 1971-ci il aprel qanlı döyüşlərdə qartal kimi ayının 2-də Zaqatala rayo- nunun Uzuntala kəndində döyüşürdü. Düşmənin məğlub ola- cağına inanırdı. Lakin son döyüşlər- anadan olmuşdur. 1978- də - Füzuli bölgəsinin müdafi əsi 1989-cu illərdə Uzuntala zamanı onun həyatına son qoyuldu. kənd orta məktəbini bitir- mişdir. 1989-1991-ci illərdə keçmiş sovet ordusu sıralarında hərbi xidmətini başa vurub. 1992-ci ilin avqust ayında Milli Ordu sıralarına çağırılıb. Ağdam, Ağdərə, Tərtər, Füzuli bölgələrində qanlı döyüşlərdə iştirak edib. 1995-ci ilin sentyabr ayında Füzuli bölgəsində xidmət bor- cunu yerinə yetirərkən şəhid olub. Uzuntala kənd orta məktəbi şəhid Rövşən Həsənovun adını daşıyır.

110 Mamrux və Ələsgər kəndinin şəhidləri

-

111 m Əliyev Yəhya Şaban oğlu

Vətən övladının ürəyindəki, Sevginin atəşi sönməsin gərək. Doğma el yolunda canından keçib, Verdiyi vədindən dönməsin gərək.

Yəhyanın sorağı gah Yəhya Şaban oğlu Əli- Beyləqandan, gah da Füzuli bölgə- yev 1975-ci ildə Zaqatala ra- sindən gəlirdi. Son günlər döyüşlər yonunun Mamrux kəndində lap qızışmışdı. O, yoldaşları ilə anadan olmuşdur. O, 1992- birlikdə düşmənin qarşısında mətin dayanırdı, mərdlik, ci ildə kənd orta məktəbini şücaət göstərirdi. bitirmişdir. 1993-cü ilin may ayında Azərbaycan Respublikasının Milli Ordusuna hərbi xidmətə çağırılmışdır. Yəhya Əliyev Goranboy bölgəsində döyüşə başlamış, daha sonra Beyləqan, Füzuli böl- gələrində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 1 yanvar 1994-cü il tarixində Füzuli bölgəsinin Şiştəpə yük- səkliyi uğrunda ge dən döyüş zamanı mərmi qəlpəsindən ba- şından ağır yara alır. Həkimlərin səyinə baxmayaraq, onun hə- yatını xilas etmək mümkün olmur. 19 yaşlı Yəhya 08.01.1994-cü il tarixində Vətən uğrunda gedən döyüşdə şəhid oldu. Mamrux kənd qəbiristanlığında dəfn olunmüşdur. Allah rəhmət eləsin! Qəbri nurla dolsun!

112 m Əliyev Ələsgər Didey oğlu

Dağlar mənsiz qalmayın, Övladsız siz olmayın, Vətən deyib çağlaram, Siz dumanlı qalmayın. G. Məmmədova

Ə.Əliyev 1992-ci il avqusttun 17-də hərbi xidmətə cağrılmışdır. Ələsgər Qarabağ müharibə- Qubadlı, Laçın rayonunda, Ağ- Ələsgər Didey oğlu Əli- sində uzun döyüş yolu keçmişdi. dərə bölgəsində, Caldıran yük- yev 1971-ci ildə Zaqatala rayo- “Torpaq, əgər uğrunda ölən varsa Vətəndir” andı onun üçün müqəd- səkliyi və Drambon kəndlərində nunun Ələsgər kəndində ana- erməni təcavüzkarlarına dan olmuşdur. 1978-ci ildə dəs amala çevrilmişdi. İgid döyüş- çü kimi yoldaşlarının hörmətini qarşı vuruşmuşdur. Ələsgər kənd 8 illik məktəbin qazanmışdı. O bilirdi ki, yaşadığı 1-ci sinfi nə daxil olmuş, 1986- torpaq uğrunda Şəhid olmaq cı ildə həmin məktəbi bitir- böyük şərəfdir. mişdir. 1988-ci ildə Yuxarı Çardaxlar kənd orta məktəbini bitirmişdir. 1989-cu ildə rayondakı 172-saylı texniki-peşə məktəbini qurtarmış, mexanizator peşəsinə yiyələnmişdir. Ə.Əliyev 1992-ci il avqustun 17-də hərbi xidmətə cağrılmış- dır. Qubadlı, Laçın rayonunda, Ağdərə bölgəsində, Caldıran yüksəkliyi və Drambon kəndlərində erməni təcavüzkarlarına qarşı vuruşmuşdur. 1992-ci il oktyabr ayının 9-da həmin döyüşlərdə qəhrəman- casına şəhid olmuşdur. Düşmənin hücumu meyidi götürməyə imkan verməmişdir.

113 Suvagil kənd şəhidləri

114 Suvagil kənd şəhidləri

Burada bəzən “ azsaylı xalqlar “ ifadəsi işlənir. Doğ- rusu bu söz mənim bir o qədər də xoşuma gəlmir... Xalqın azsaylısı, çoxsaylısı yoxdur. Xalqın hamısı xalqdır. Ona görə də Azərbaycanda yaşayan xalqların hamısı xalqdır, biz heç kəsi azsaylı xalq hesab etmirik, Hamısı Azərbaycanın bərabər hüquqlu vətəndaşıdır, hamısı da birlikdə vahid Azərbaycan xalqıdır. H. Ə. Əliyev

Doğrudan da, şəhidlərin siyahısına baxdıqca özün də dü- şünürsən, səncə bu, təkcə ölkə rəhbərinin sözüdürmü? Yox, bü- tün Azərbaycan xalqı belə düşünür. Milliyətindən asılı olmaya- raq bütün Azərbaycan xalqı “Vətən” deyib irəli atıldı. Qarabağ dərdi sözün əsl mənasında hamını ayağa qaldırdı; hamı eyni cür fikirləşirdi: “ Nəyin bahasına olursa olsun düşmənə layiqli cavab vermək”. Xalqımızın igid oğulları könüllü surətdə döyüşə yola düşürdü. Neçə-neçə lay divar igid oğullarımız şəhid oldu. İndi göy çəmənlərdə cərgə - cərgə düzülmüş məzarların önündən sakit ötmək olmur. Onlar vaxtsız, vədəsız daşlaşmış qəbirlərdən sonsuz- luğa boylanırlar. Sanki qələbə sevincini eşitmək, şənlik səslərinə qovuşmaq üçün darıxırlar.

115 m Əhmədov Xəyyam Məcid oğlu

Ağrım var anam ağlar, Ağıyla sonam ağlar. Yadlar çıxıb getsə də, Ölüncə anam ağlar. G. Məmmədova

Xəyyamın xatirəsi Əhmədov Xəyyam yoldaşlarının yaddaşında əbədi qa- lacaq. O, cəsur baxışı, yoldaşların- Məcid oğlu 1980-ci ilin dan ötrü canından keçməyə hazır avqustunda Suvagil kən- olan igid idi. Xəyyamın göstərdiyi dində anadan olmuşdur. qəhrəmanlıqları, torpağa olan məhəbbəti gələcək 1997-ci ildə Suvagil kənd nəsillərə örnəkdir Akif Qədirov adına 2 saylı orta məktəbi bitirmişdir. Bir il təsərrüfatda çalışmış və 1998-ci ilin dekabrında Azərbaycan Milli Ordusu sıralarına çağırılmışdır. Gədəbəy rayonunun Şınıx kəndi ətrafında ermənilərlə atış- ma zamanı qaraciyər nahiyəsindən ağır yaralanmış və 1999-cu il sentyabr ayının 5-də gözlərini əbədi yummuşdur. 1999-cu il sentyabr ayının 7-də Suvagil kənd qəbiristanlığında torpağa tapşırılmışdır.

116 m Qədirov Akif Qədir oğlu

Mənə yanan elim oldu Həzin ağlar dilim oldu, Mən söyləyim, siz ağlayın Əldən gedən elim oldu. G. Məmmədova

Akif Qədir oğlu Qədirov Akif döyüşlərdə xüsusi 1973-cü il iyun ayının 1-də cəsarəti ilə fərqlənmiş, neçə-neçə Suvagil kəndində kolxozçu yaralı yoldaşını döyüş zonasından ailəsində anadan olub. Atası çıxarmışdır. Erməni işğalçılarına Qədir kişi onu hələ yeniyet- qarşı döyüşlərdə fərqləndiyinə görə dəfələrlə rəhbərlik tərəfi ndən mə yaşlarından halal zəhmətə alışdırırdı. Orta məktəbdə mükafatlandırılmışdır. oxuyan zaman tez-tez kolxo- za atasına köməyə gedərdi. Bir dəfə ot biçinində xüsusi fərqlən- diyinə görə o, fəxri fərmanla da təltif olunub. 1992-ci ilin martında ordu sıralarına çağırılıb. Bir neçə ay mərdliklə vuruşub. İyunun 25-də Qarabağın müdafi əsində qəh- rəmancasına həlak olub. Akif Qədir oğlu Suvagilin ilk şəhidi sayılır. Yeni Suvagildə vaxtilə özünün təhsil aldığı 2 nömrəli məktəbə onun adı veril- mişdir. Atası Qədir Əbdülkərim oğlu kolxozda adlı-sanlı mexaniza- tor, anası İsmət Şaban qızı isə qabaqcıl tütünçü olmuşdur.

117 m Şahmaliyev Cəmaləddin Musa oğlu

Əzizim uca dağlar, Mən getdim qoca dağlar. Gəlməsəm kövrəlməyin, Sədd çəkin elə dağlar. G. Məmmədova

Cəmaləddin Musa oğlu Şahmalıyev 1966-cı il noyabr Cəmaləddinin ölümü ayının 16-da Suvagil kəndin- ata-anasının belini qırdı. Onlar də anadan olub. Zaqatala arxasız, köməksiz, oğulsuz qaldılar. kənd təsərrüfatı texniku- Lakin ürəklərinə hardansa munun baytarlıq fakültəsi- təskinlik gəlirdi. Çünki övlad- larının ölümü şərəfl i ölüm idi. ni bitirib. Sovet ordusu sı- ralarında xidmət etdikdən sonra bir müddət təsərrüfatda işləyib. 1990-cı ilin mart ayının 11-də Mahirə Ramazan qızı ilə ailə həyatı qurub. Cəbhəyə könüllü gedib. Cəmaləddin döyüşə yollananda Rauf adında bir oğlu var idi. Oğlunu bağrına basıb, üzündən öpdü, çiyərparasından çətinliklə ayrılıb cəb həyə yola düşdü. Ağdərə rayonunun Qarapirimli və Zəngişanlı kəndləri uğrunda vuruşub. Rota komandirinin köməkçisi idi. Bir dəfə ayağından yaralansa da sağalan kimi yenidən döyüş meydanına qayıdıb. Yenidən yaralandıqda evə gəlib, bir müddət müalicə olunduq- dan sonra yenidən cəbhədəki döyüş yoldaşlarının yanına qayıdır.

118 Evdə söz verir ki, oğlunun ad gününə gələcək. Lakin Raufun ad gününə bir gün qalmış onun xidmət etdiyi bölməyə xüsusi tapşırıq verilib. Həmin tapşırığa əsasən kəşfi yyata getmək lazım idi. Burada da Cəmaləddin özünü irəli verir. Ona görə də həmin tapşırığa özü gedir. Lakin bu, onun son günü idi. Avqust ayının 12-də düşmənlə döyüşdə qəhrəmancasına həlak olur. Atası Musa kişinin elə bil beli qırıldı. Evin böyük oğlunu, arxasını itirmişdi. 9 nəfər ailə üzvü və körpə Raufl a tək qaldılar. Atası Musa Həbibulla oğlu mexanizator, anası Qızılgül Os- man qızı Qəhrəman anadır. Yeni Suvagil kəndində küçələrdən birinə Cəmaləddin Şah- malıyevin adı verilmişdir. m Məmmədov Taleh Abdulla oğlu

Vətənin köksündə yara çağırır, Bilmirəm taleyim hara çağırır. Qalmaram, gedirəm Vətən dardadır, Oğul, oğul deyə imdad bağırır. G. Məmmədova

Taleh uşaqlığında 1973-cü il avqustun dava-dava oyununu sevirdi. Sən 5-də anadan olub. Orta mək- demə, taleyini dünyanın amansız təbi bitirdikdən sonra kənd dava-dava oyunu gözləyirmiş. Qis- rabitə şöbəsində poçtalyon mətinə Vətənin ölüm-dirim sava- işləyib. şında Şəhid olmaq yazılıbmış. 1992-ci ilin aprelin 14-də hərbi xidmətə çağırılıb. İyu-

119 lun 27-də Ağdərə bölgəsində gedən döyüşlərdə şəhid olub. Bakıda şəhidlər xiyabanında dəfn olunub. Azərbaycan Respublikası suverenliyinin və ərazi bütöv- lüyünün qorunmasında, dinc əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində göstərdiyi igidliyə və şücaətə görə Taleh Abdulla oğlu Məmmədov (ölümündən sonra) Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fəxri Fərmanı ilə təltif olunub. Atası Abdulla Məhərrəm oğlu ticarətlə məşğuldur, anası Şükufə Süleyman qızı tütünçüdür. m Məmmədov Valeh Abdulla oğlu

Cənnətimiz Qarabağdır, Kəlbəcərdir ona bir tay. Ona sahib çıxammadıq, Oğul, Vətən sənə möhtac. G. Məmmədova

Valeh məktəb illərində Valeh Abdulla oğlu Məm- ölümdən qorxardı. İşə bax ki, mədov 1971-ci il dekabrın 18-də ölümlə üz-üzə, odun-alovun içində ölümdən qorxmurdu. Suvagil kəndində anadan olub. 1989-cu ildə Mina Nəzirova adına 1 saylı kənd orta məktəbini bitirmişdir. Məktəbi bitirdikdən sonra ”Suvagil” kolxozunda çalışmışdır. 1989-cu ilin dekabr ayından 1991-ci ilin dekabrına kimi ordu sıralarında xidmət edib. Qayı- danda Qax rayonundakı “Füzuli” kolxozunda işləyib. 1992-ci ilin avqustun 17-də səfərbərliyə alınıb. Kəlbəcər və Laçın uğrunda vuruşub. Həmin ilin oktyabrın 18-də Hocaz kəndi ətrafında gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur.

120 m Şabanov Cavad Kamal oğlu

Birlikdədir əlacımız, Vətən bizim cənnətimiz. İtəcəkdir sorağımız. Birləşməkdir əlacımız. G. Məmmədova

Cavad Kamal oğlu Şa- Cavad dərd çəkirdi, lakin banov 1974-cü il yanvarın fi kirləşirdi dözmək lazımdır, döz- 25-də Suvagil kəndində ana- məsək üzülərik,elə düşmənə də bu lazımdır.Yenə torpağına, xalqına dan olub. Kənd orta məktə- güvənir, bir gün torpaqlarımızın bini bitirdikdən sonra Qax azad olunmasına inanırdı. O, bilirdi şəhərində 3 saylı peşə mək- ki, inam qələbənin yarısıdır. təbində traktorçu peşəsinə yiyələnib. 1992-ci ilin iyunun 20-də həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb. 1993-cü ilin yanvar ayında Qarabağ bölgəsinə, ön cəbhəyə gedib. 702 saylı briqadanın tərki- bində Füzuli rayonunda torpaqlarımızın qorunması uğrunda döyüşlərdə iştirak edib. Əla xidmətə görə ona serjant rütbəsi verilib. 12 fevral 1994-cü ildə Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndi azad edilərkən şəhid olub.

121 m Əlimov Rafi q Rəcəb oğlu

Çöllərdə əsən külək, Yolları kəsən külək. Mən öldüm xəbər verin, Ellərə çatan külək. G. Məmmədova

Rafi q Rəcəb oğlu Əli- Hər bir torpağın, yurdun, mov 1973-cü il dekabrın 12- vətənin oğula ehtiyacı var. Bu də Suvagil kəndində ana- ehtiyacı bizim oğullarımız ödəyir. dan olub. Suvagil kənd orta Rafi q kimi oğul bizə daim lazımdır: məktəbində oxuyub. Sonra Vətəni qorumaq,fəxr örnək etmək olmaq üçün. və bir müddət çoban işləyib. 1992-ci ilin may ayında həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb. Goranboy, Beyləqan böl- gələrində erməni işğalçılarına qarşı döyüşlərdə fəal iştirak edib. Rafi qin ağıllı rəftarı və döyüş igidliyi haqqında valideynlərinə tez-tez xoş xəbərlər gəlirdi. Bir dəfə ona məzuniyyət verilmişdi. Evə gəlir, lakin qərar tuta bilmir. Vaxtından tez cəbhəyə qayıdır . Nəslinə, adına layiq vuruşur və 1994-cü il aprel ayının 15-də Beyləqan bölgəsində döyüşlərin birində əbədiyyətə qovuşur. Yaxınlarda toyu olmalı idi. Atası Rəcəb Əlim oğlunun arzusu ürəyində qaldı. Lakin buna baxmayaraq bu dərdi atası Rəcəb kişi və anasi ürəklərində dəfn edərək həyatlarına davam edirlər. Vətən yükünü çəkmək hər bir kəsin vətəndaşlıq borcudur. Bu borcu ödəmək kiminə çox düşür, kiminə az. Allah səbir versin.

122 m Qədirov Müzəff ər Məmməd oğlu

Əziz ana az ağla, Göz yaşını sil ağla. Qələbə yaxındadır, Allaha ümid bağla. G. Məmmədova

Müzəff ər Qədirov 1975-ci il İncə qəlbli, duyğulu, martın 18-də Suvagil kəndində şair qəlbli Müzəff ər vətəni anadan olub. 1992-ci ildə Akif Qə- Azərbaycanı özünün dirov adına 2 saylı orta məktəbi hər şeyi sayırdı. bitirib. Orta məktəb illərindən şeir həvəskarı olub, aşıq yaradıcılığına meyil göstərib. Şeirlər yazıb. 1995-ci il mart ayının 17-də orduya çağırılıb. Şirvan şəhərində (keçmiş Əlibayramlı) hərbi xidmətə başlayıb. Xidmət etdiyi müddətdə dürüstlüyü, intizamı ilə komandir heyətinin hörmətini qazanmışdır. 1996- cı il noyabrın 1- də Füzuli rayonu ərazisində şəhid olub. Suvagil kənd qəbiristanlığında dəfi n olub.

123 Qədirov Müzəffər haqqında bibisinin xatirələri

1975-ci il martın 18-də Zaqatala rayonunun Suvagil kəndin- də Qədirovlar ailəsində bir oğul övladı dünyaya göz açdı. Adını Müzəffər qoydular. Adına da çəkdi. Həmişə hər yerdə zəfər qa- zanmağa çalışdı. Adi kənd uşaqları kimi böyüdü. Məktəb yaşına çatanda adi məktəb uşaqları kimi sadə məktəb çantası ilə məktəbə yola düşdü.Lakin illər bir-birini əvəz etdikcə yaşıdlarına bənzəmə- di, fərqləndi. Şifahi xalq yaradıcılığına olan sonsuz məhəbbətilə, həvəsilə, “Koroğlu” boylarını əzbər söyləməsilə və nəhayət, co- şub-daşan qəlbi ilə şeir yazmağıyla fərqləndi. Arzusu şair olmaq, Suvagili bütün Azərbaycana tanıtmaq, bir sözlə vətənini tərənnüm etmək idi. İllər keçdi. Bir gün Müzəffər məktəb partasına sinif yoldaşları kimi əlvida dedi. İdmanla məş- ğul oldu, çoxlu tərifnamələr aldı, pəhləvan cüssəli bir igid oldu. Müzəffərin çılğın ürəyi ata-anaya, bacı-qardaşa və nəhayət, vətən torpağına sevgiylə, məhəbbətlə dolu idi. Və bir gün yaşıdları kimi o da Vətən torpağının müdafiəsinə yola düşdü. Onu qohum-qardaşı yola saldı, xeyir-dua verdi. Ancaq məktəb partası arxasında yazmış olduğu sətirləri, şeir parçaları, bayatıları, müxəmməsləri kol dibindəki bənövşələrtək boynu buruq, kimsəsiz qaldı. Elə bil Müzəffərin bir daha geri qayıtmayacağını yalnız bunlar duymuşdular. Buna baxmayaraq həsrətlə yolunu gözlədilər. 1996-cı il noyabrın 2-də Vətən uğrunda Müzəffərin şəhid olması xəbəri doğmaları ilə birlikdə eli-obanı, müəllimləri, mək- təb yoldaşlarını, sevdiyi qızı, hamını sarsıtdı, dəhşətə gətirdi.

124 Yazmış olduğu sətirlər isə anasız övlad kimi yetim, atasız övlad kimi arxasız, dayaqsız qaldılar. Bu xəbərdən təsirlənmiş sətirlər sanki qorxmuş və dəftər vərəqlərinin açılmasını belə istəmirdilər. Yenə illər keçdi. Görəsən, sinəsi sonsuz məhəbbətlə çırpı- nan və sətirlərə çevrilmiş bu hisslər həmişəmi kimsələrdən xəbər- siz qalacaq? Hər dəfə pərakəndə vərəqlərdə yazılmış bu şeirləri gördükcə, oxuduqca ürəyimi göynədir, yüz dəfə ölüb-dirilirdim. Bu vərəqlər saraldıqca yazıları pozulduqca mənə elə gəlirdi ki, “Müzəffər nişanəsi” bir gün yox ola bilər. Mənim bu nisgilimin sona çatmasına Zaqatalanın sevimli şairi Mustafa Camal dəstək oldu. Onun köməyi ilə şəhid Müzəffə- rin şeirləri işiq üzü gördü. Hər bir səhifəsində “Mən ölsəm də sən yaşa, Vətən” deyən bir şeir kitabı bütün Müzəffər sevənlər üçün təskinlik oldu. Əminəm ki, bu, Müzəffər ruhu, şəhid ruhu üçün də bir təskinlik idi. Lakin bu bir şəhid üçün tam təsəlli deyildi. Bir gün gələcək şəhidlərimiz əsl təskinliyi, rahatlığı tapacaq və öz məzarlarında rahat uyuyacaqlar. Həmin gün torpaqlarımızın qaytarılması, azad olması günüdür. Əziz şəhidlərmiz, əminəm ki, bir gün bu torpaqlar azad ola- caq və sizin qanınız yerdə qalmayacaq. Canımızdan əziz qorudu- ğumuz Azərbaycan bayrağı Şuşada, Xankəndində dalğalanacaq. Bu, bizim Prezidentimiz İlham Əliyevin komandanlığı altında tezliklə həqiqətə çevriləcək.

Ayşat Qədirova Suvagil kənd A. Qədirov adına 2 saylı orta məktəbin ingilis dili müəlliməsi

125 Müzəffər bizım nisgilimiz, fəxrimizdir

Bu kitabı yazmaq mənə çox çətin oldu. Şəhid ailələri ilə gö- rüşmək, onların ürək ağrılarının şahidi olmaq, göz yaşlarına döz- mək... Övlad itkisi elə bir hissdir ki, inanmıram hansısa sözlərlə onu ifadə etmək mümkün olsun. Mən Müzəffərdə bunu daha çox hiss etdim. Bəlkə də o, hisslərini, duyğularını şeirlə ifadə etdiyinə görədir, onu dərindən anlamaq imkanım oldu. Və onun yeri mə- nim ürəyimdə tamamilə başqadır. Ona görə də fikirlərimi sizinlə bölüşmək istədim. Yarımçıq qalmış ömürlərdən xüsusilə, şəhidlərdən yazmaq çox çətin işdir. Hər dəfə qələmi əlimə alanda köksümdə bir ağır- lıq hiss edirəm,dərin ah çəkirəm, yenə heç bir yüngüllük olmur. Zaqatala şəhidləri. Bu şəhidlər haqqında material topladıq- ca hər bir şəhid üçün göz yaşı tökməmək mümkün deyil. Hər biri bir ürək ağrısı, hər biri bir selə dönmüş göz yaşı və nəhayət, hər biri bir qürur mənbəyi, baş ucalığıdır. Hər bir şəhid yaşayan Azərbaycan deməkdir, vətən torpağı deməkdir. Bu şəhidlər içərisində məni ən çox duyğulandıran Müzəffər Məmməd oğlu oldu. Müzəffərin kövrək duyğuları, poeziyaya çev- rilmiş sevgisi insanı onun ölümünə təəssüf hissi keçirməyə vadar edir. Yaşasaydı, duyğularını ifadə etməyə fələk ona macal versəydi böyük şair olardı. Gözəl insan, şəxsiyyət olardı. Mən əvvəllər də onun yaradıcılığı ilə tanış idim. Həmyerli şairimiz, Azərbaycan

126 Yazıçılar Birliyinin üzvü Mustafa Camal onun yaradıcılığına həsr olunmuş “Mən ölsəm də sən yaşa, Vətən” kitabını çap etdirmiş- dir. Burada Müzəffərin şeirləri, cəbhə məktubları, yaxınlarının, qohumlarının ürək sözləri toplanmışdır. Bütün şəhidlərə qarşı azərbaycanlıların ürəyində rəğbət hissi var. Ancaq Müzəffərə qarşı hamının ürəyində ikiqat rəğbət hissi var. Çünki o gənc şair, eyni zamanda gənc şəhiddir. Hamıda ona qarşı xüsusi bir məhəbbət var. Onun qoşma vəznində yazdığı şeirlərində vətənə məhəbbət, gözələ rəğbət ifadə olunur. Onu şair edən bu hisslərdir.

Nə müddətdir dərdin həddən ziyadə, Çəkilmir dumanın Azərbaycanım! Nə bəlalar çəkdi başın, Kim oldu düşmənin Azərbaycanım!

Və ya:

Gah çiskinli, gah dumanlı, Gül-çiçəkdi başı dağın. Günəş batar, yağış yağar, Sellərdi göz yaşı dağın.

Və yaxud:

Azərbaycan sehirli bir nağıldı. Mən qüdrətli dağlarına vuruldum. İnsanları gülərüzlü, hörmətli, Obasına, oylağına vuruldum.

Müzəffərin vətənə, vətənin tərənnümünə həsr olunmuş şeir- ləri onlarladır. Onun qəzəlləri, satirik şeirləri ilə bərabər gözəllərə, sevgilisinə həsr etdiyi şeirləri diqqəti daha çox cəlb edir.

127 Sevdim bir alagöz yarı, Kamım almadım, almadım. Bircə gecə yar yanında, Mehman qalmadım, qalmadım.

Bu şeir Aşıq Ələsgər üslubunda yazılmışdır. Mən, bəlkə, şeir həvəskarı olduğumdan, qoşma vəznini xoşlayıram. Mən Müzəf- fəri oğlum kimi sevdim, şeirlərini sevdim. İçimdən ancaq onun qarşısında baş əymək gəlir. Allahdan Vətən torpağının azad edilib Müzəffərin ruhunun şad olmasını diləyirəm. Arzu edirəm heç bir şəhidimizin qanı yerdə qalmasın. Amin. Sabunçu kəndinin şəhidi

128 Sevdim bir alagöz yarı, Kamım almadım, almadım. Bircə gecə yar yanında, Mehman qalmadım, qalmadım.

Bu şeir Aşıq Ələsgər üslubunda yazılmışdır. Mən, bəlkə, şeir həvəskarı olduğumdan, qoşma vəznini xoşlayıram. Mən Müzəf- fəri oğlum kimi sevdim, şeirlərini sevdim. İçimdən ancaq onun qarşısında baş əymək gəlir. Allahdan Vətən torpağının azad edilib Müzəff ərin ruhunun şad olmasını diləyirəm. Arzu edirəm heç bir şəhidimizin qanı yerdə qalmasın. Amin. Sabunçu kəndinin şəhidi

129 m Rəcəbova Sədaqət Abakar qızı

İgidliyin zirvəsində sıralanıb durdular, Baş daşından Vətən üçün sipər səngər qururlar, Ölməz Şəhid ruhlarıyla haray zəngi vururlar. Vətən üçün torpaq olan, torpağında daş olan, Şəhidlərdir, şəhidlərdir bu gün yaddaşda qalan.

Qızımız Sədaqətin ömrü bur- Sədaqət Abakar qızı Rə- da bitdi. Ona olan məhəbbətimiz cəbova 1971-ci ildə Zaqatala- heç vaxt bitib tükənməyəcək. Təki nın dağlar qoynunda yerləşən Vətənimiz, xalqımız sağ olsun! Sabunçu kəndində anadan ol- muşdur. Uşaqlıq illərindən öz sadəliyi, qoçaqlığı, elinə-obasına məhəbbəti, saf təbiətilə seçilən Sədaqət istər ailədə, istərsə də təhsil aldığı məktəblərdə hamının hörmətini qazanmışdır. O, 1986-cı ildə Sabunçu kənd səkkizillik, 1988-ci ildə isə Yuxarı Çardaxlar kənd orta məktəbini əla qiymət- lərlə başa vurmuşdu. Arzusu jur nalist olmaq idi. Onun Elsevər təxəllüsü ilə yazdığı şeirləri, məktubları, müra- ciətləri gələcəyin parlaq istedadından xəbər verirdi. Lakin torpaq- larımızda gedən amansız müharibə bu haqda düşünməyə aman vermədi Sədaqətə. Onun gəncliyi də digər yaşıdlarının gəncliyi kimi vətənin çox təlatümlü, keşməkeşli və şərəfl i günlər keçirdiyi bir dövrə təsadüf edirdi. Bədnam qonşularımız Qarabağda baş qaldırmış, bizi amansız müharibəyə sürükləmişdil. Şübhəsiz ki, dağlar qızı da vətəninin bu ağır, şərəfl i günlərində kənarda qala

130 bilməzdi. Qarabağ hadisələri başlayan ilk günlərdən Sədaqət dinc- lik tapa bilmir, tez-tez “Zaqatala” qəzeti redaksiyasında, yerli radio verlişləri redaksiyasında olur, tədbirlərdə odlu-alovlu çıxışlar edir, cəbhəyə tez-tez yardımların toplanmasında fəallıq göstərirdi. Qarabağa getmək və xalqımızın tapdanan hüquqları uğrunda mübarizədə, hadisələrin mərkəzində olmaq istəyirdi. Ailədə bu haqqda valideynləri ilə tez-tez münaqişələri olurdu. Ancaq Sə- daqəti heç kəs bu fikrindən döndərə bilmədi və o, 1992-ci ilin martında Goranboy cəbhəsinə könüllü olaraq getdi. İlk günlərdən qorxmazlığı və cəsarəti ilə döyüş yoldaşlarının hörmətini qazanan Sədaqət döyüşçülərin qız qardaşı oldu. Tezliklə müxtəlif silah- ların dilini öyrənən Sədaqət tankı sərbəst idarə etməyə başladı. Könüllülərdən ibarət Zaqatala batalyonu Qarabağ döyüşlərində böyük qəhrəmanlıq göstərdi. Qazanılan qələbədə 70 qardaşın bir qız qardaşı olan Sədaqətin də öz payı var idi. O, həmişə ən qaynar nöqtələrə can atır, döyüşçü yoldaşlarını hər zaman irəliyə səsləyir, düşmənə qan uddururdu. Qızğın döyüşlər ara verəndə Sədaqət tez-tez evinə məktublar yazırdı. O hər zaman məktublarında “Vətən torpağı nə zaman azad olar, o zaman üzüağ evə qayıdacağam” deyərdi. Sonralar Sədaqət Füzulidə döyüşlərdə iştirak edirdi. O, qızğın döyüşlərin birində ağır yaralandı və Bakıda qospitalda müalicə almağa başladı. Qospitalda onun görüşünə gələn bacısı və əmisi qızı ilə birlikdə Şəhidlər Xiyabanını ziyarət edərkən burada da o öz vəsiyyətini bildirdi:”Vətən uğrunda qəhrəmancasına vuruşub şəhid olmaq və Şəhidlər Xiyabanında uyumaq ən böyük xoş- bətlikdi”. Bu, onun son vəsiyyəti oldu. Sədaqətin döyüş yolu çox da uzun çəkmədi və o, 1993- cü ilin 8 avqustunda gedən qanlı­ döyüşlərdə qəhrəmancasına şəhid oldu. Sədaqət vəsiyyətinə görə­ Bakıda Şəhidlər Xiyabanında dəfn olundu. Beləcə Vətən daha bir igid övladını itirdi. Bu gün dağlar qızı Sədaqət cismən ara­mızda olmasa da ruhən bizimlədir. Allah rəhmət eləsin.

131 Şəhid ailəsi ilə növbəti görüş

Azərbaycan xalqı tarix boyu çoxlu qanlı-qadalı illərin, günlə- rin şahidi olmuşdur. Zaman-zaman ürəyi yaralanan bu xalq yara- sı qaysaq bağlamamış, yenidən düşmən zərbəsinə tuş gəlmişdir. Onlardan biri də Qarabağ müharibəsidir. Bu münaqişə 29 ildir ki, bizimlə ömür yoldaşıdır. Və bizim xoşbəxtliyimiz qarşısında böyük maneə olaraq qalır. Bu gün yaşadığımız xoş günlərimizi bizə öz qanı bahasına bəxş etmiş şəhidlərimiz bizim fəxrimiz, qü- rur mənbəyimizdir. Belə şəhidlərdən biri də Vətəninə, torpağına, yurduna son- suz məhəbbəti olan elimizin qəhrəman, igid, şəhid qızı Rəcəbova Sədaqət Abakar qızıdır. Qarabağ müharibəsinin qızğın illəri arxada qalsa da döyüş şücaəti göstərmiş şəhidlərimiz heç vaxt yaddan çıxmır, daim yada salınır. Bu günlərdə Mədəniyyət və Turizm şöbəsinin müdiri Züm- rüd xanım Ağakişiyeva başda olmaqla bir qrup mədəniyyət işçiləri, Lahıc kənd İcra nümayəndəsi Yaşar İbrahimov, şəhid Sədaqət Rə- cəbovanın ailəsinin ziyarətinə – Sabunçu kəndinə getdik. Sədaqət Rəcəbovanın anadan olduğu, boya-başa çatdığı evdə bizi onun bacıları Əminət, Səadət, Nəzakət, qardaşı Hidayət çox hörmətlə qarşıladılar. Görüşdə şəhidin bacıları və qardaşı Sədaqət haqqında xa- tirələrindən danışdılar. Görüşdə Sədaqət xanımın qəhrəmanlığına həsr olunmuş bədii əsərlərdən, dövri mətbuat məqalələrindən söhbət açdılar. Rayon Mədəniyyət evinin direktoru Şirin Qəlbi- nur ona və şəhidlərə həsr etdiyi şeirlərini səsləndirdi. Lahıc kənd İcra nümayəndəsi Yaşar İbrahimov şəhid ailələrinə göstərilən dövlət qayğısından söhbət açdı. Görüşdə şəhid ailəsi ilə birlikdə xatirə şəkli çəkildi.

132 Qandax kənd şəhidləri

133 m Vasif Saatov Ümidvar oğlu

Hər ağrıya gərdin sinə, Səs verdin yurdun səsinə, Canım qurban olsun sənə, Doğma yurdum Azərbaycan!

Vasifi n adı dövlətimiz tərə- Vasif Ümidvar oğlu Saa- fi ndən əbədiləşdirilib.Onun boya– tov 1974-cü ilin avqust ayında başa çatdığı Qandax kənd tam orta Zaqatala rayonunun Qandax məktəbi onun adını daşıyır. Şəhid kəndində anadan olmuşdur. ailəsi kimi onun ata-anası qayğı ilə Qandax kənd orta məktəbi- əhatə olunub. Rayonun mərkəzin- də onlara iki otaqlı mənzil verilib. nin VIII sinfi ni bitirdikdən sonra Qax şəhərində 3 say- Şəhid ailələrinə şamilimtiyazlarla olunan bütün onlar lı texniki-peşə məktəbinə da təmin olunublar. daxil olmuş və orada suvaq- çı-rəngsaz ixtisasına yiyələnmişdir. 1992-ci ildə Milli Ordu sıralarına çağırılmış, Kəlbəcər, Goranboy bölgələrində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 1993-cü ilin avqustunda Goran- boy uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Qandax kənd qəbiristanlığında dəfn edilib. Valideynləri Zaqatala rayonunun Qandax kəndində yaşayır- lar. Qandax kənd tam orta məktəbi Vasif Saatovun adını daşıyır. Subay idi.

134 m Muradov Samir Qurban oğlu

Keçə bilsin, Həsiri keçə bilsin... Sinəmdən bir körpü sal Dərd gəlib keçə bilsin.

Muradov Samir Qurban Samirin həyatı gənclərimizi oğlu 1976-cı ildə Zaqatala rayo- vətənimizi sevməyə, onun yo- nunun Qandax kəndində sadə lunda candan keçməyə səsləyir. ailədə dünyaya göz açmışdır. Şəhidlərə olan məhəbbətimiz 1983-cü ildə Qandax kənd orta heç zaman bitib tükənməyəcək. məktəbinin 1-ci sinfi nə daxil olan Samir, təhsilini davam etdirmək arzusu ilə məktəb illərini 1993-cü ildə başa vurur. Lakin arzusuna çat- maq ona nəsib olmur. Erməni qəsbkarlarının torpaqlarımızı işğal etməsi ona rahatlıq vermir. Çağırış günü çatmamış könüllü ola- raq orduya gedir. Vətənin dar günündə onu ancaq döyüş, qisas düşündürürdü.

Hoydu, igidlərim düşmənə qarşı, Qisas qiyamətə qalmasın gərək. Doğma yurdumuzun bircə qarışı, Yağı tapdağında qalmasın gərək. O, Azərbaycanın torpaqları uğrunda gedən döyüşlərdə şü- caət göstərir, bir sıra döyüş bölgələrində vuruşur. 1995-ci ilin may ayının 8-də qəhrəmanlıqla şəhid olur. May ayının 10-da

135 əsgər yoldaşlarının, dostlarının müşayiəti ilə Qandax kənd qəbi- ristanlığında dəfn olunur. Hazırda Qandax kənd orta məktəbinin Gənclər təşkilatı şəhid Samir Muradovun adını daşıyır. m Lələyev Mahir Zahir oğlu

Kimin dərdi birdir, kimin dərdi min Gərək tapdanmasın qəbri mərdimin. Bircə dərmanı var mənim dərdimin, Qələbə, qələbə ancaq qələbə.

1974-cü ildə Zaqatala rayo- Mahir hərbi qulluqda nunun Qandax kəndində ana- uzun müddət xidmət edib, dan olmuşdur. Qandax kənd orta candan əziz tutduğu torpaq, vətən uğrunda ölüm-dirim məktəbini bitirmişdir. 1989-cu mübarizəsinə girmiş, qorx- ilin iyun ayında hərbi xidmətə mazlığı və ölümün üzünə dik çağırılmışdır. Azərbaycan tor- baxmağı onu yoldaşlarının paq larının azad edilməsi uğ- nəzərində daha da ucaldırdı. runda döyüşlərdə iştirak etmiş, 29 sentyabr 1992-ci ildə Ağdam rayonunun Sırxavənd kəndində gedən döyüşlərdə itkin düşmüşdür. Haqqında əlavə heç bir məlumat yoxdur.

136 Faldarlı kənd şəhidləri

137 m Süleymanov Famil Mail oğlu

Başını dumanlar aldı, şəhidim, Köynəyin nə yaman qandı, şəhidim. Elə bil toyundu ellər yığılıb, Örpəyi qırmızı şaldı şəhidim.

1975-ci il yanvar ayının Famil xidməti döv- 16-da Faldarlı kəndində anadan ründə öz cəsurluğu, sözü üzə olub. 1981-ci ildə Faldarlı kənd deməyi, ölümün üzünə dik baxmağı ilə seçilirdi. Onun orta məktəbinin birinci sinfi nə bircə arzusu vardı, torpaqla- gedib,1992–ci ildə həmin mək- rımızın azad olunması.Lakin təbi bitirib. 1993-cü ildə hərbi neynəmək olar taledən, qis- xidmətə çağırılıb. Cəbhə böl- mətdən qaçmaq olmur. gəsində – Tərtər rayonunda xidmət edib. 1994-cü ilin aprel ayının 26-da həmin rayonun Seysu- lan kəndində döyüş zamanı bütün batalyon mühasirəyə düşüb. Qızğın döyüş zamanı dizindən yaralanmasına baxmayaraq, komandiri Ramiz Abbasovu və komandir köməkçisinin nəşini döyüş meydanından çıxarır. Özü də dizindən yaralanır. Əsir düşür. 1996-cı ildə Familə şəhid statusu verilib.

138 m Səmədov Cövdət Cavad oğlu

Bu gün məzarına baş əyirik biz, Qəbrinə tər güllər döşəyirik biz. Səninlə fəxr edib şəhidsən deyə, Qələbə gününü gözləyirik biz.

1979-cu ilin 12 iyununda Cövdət, cəsur Cövdət, sözü üzə deyən, qorxmaz bir Zaqatala rayonunun Faldarlı kən- Azərbaycan oğlu: yoldaşla- dində anadan olmuşdur. Faldarlı rının, yaxınlarının qəlbində kənd səkkizillik və Qandax kənd bacarıqlı, mətin əsgər, sevimli orta məktəblərini bitirmişdir. bir insan kimi qalacaqdır. Leninqradda hərbi xidmətdə olmuşdur. Ordudan qayıtdıqdan sonra Bakı Bədən Tərbiyəsi Texnikumunun qiyabi şöbəsinə daxil olmuşdur. Oxuduğu Faldarlı və Qandax məktəblərində bədən tərbiyəsi müəllimi işləmişdir. Qarabağ hadisələri başlayandan cəbhə bölgələrində olmuşdur. Ağdam, Füzuli, Tərtər bölgələrində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. Füzuli rayonu uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Faldarlı kənd qəbiristanlığında dəfn edilmişdir. Oxuduğu və işlədiyi Faldarlı kənd məktəbi indi qəhrəman şəhid Cövdət Səmədovun adını daşıyır. Subay idi.

139 m Qurbanov Barat Bəxtiyar oğlu

Şəhid qarşısında baş əyirik biz. Birlik- birlik deyə səsləyirik biz. Oğullar həvəsdən düşməsin deyə, Babək tək igidlər bəsləyirik biz.

Barat sadə ailədə ana- dan olmuşdu. Anası Şölə xa- 10 fevral 1973-cü ildə Zaqa- nım, atası Bəxtiyar kişi onunla tala rayonunun Faldarlı kən- fəxr edirdilər. Çünki oğullarını dində anadan olmuşdur. Orta yaxşı tanıyırdılar.Onun əsl kişi təhsilini Faldarlı kənd orta mək- xüsusiyyətlərinə malik Azər- təbində almışdır. Orta məktəbi baycan oğlu olduğunu bilir- bitirdikdən sonra Milli Ordu sı- dilər. Bilirdilər ki, Barat həyatı ralarına çağırılmışdır. 16 aprel bahasına başa gəlsə də təslim olmayacaq. 1994-cü ildə Füzuli bölgəsində gedən döyüşlərdə qəhrəman- casına həlak olmuşdur. Qəbri Faldarlı kənd qəbiristanlığındadır. Valideyinləri Zaqatala rayonunun Faldarlı kəndində yaşa- yırlar. Subay idi.

140 m Soltanov Təmraz Paşa oğlu

Mətinlik əhvalı var üzünüzdə. Qələbə əzmi var gənclərimizdə. Qisas qiyamətə qalmasın deyə, Birlik şüarı var dillərimizdə.

Təmraz Paşa oğlu Süleyma- nov 1970-ci ildə Zaqatala rayonu- Buna baxmayaraq nun Faldarlı kəndində anadan ol- Təhmiraz görürdü ki, Ermə- nistan qoşunları dinc əhalini muşdur. O, 1983cü ildə Faldarlı qırıb çatırlar. Əhali isə canını kənd orta məktəbinin 8-ci sinfi ni qurtarmaq üçün yollar axtarır- bitirmişdir. 1993-cü ildə Şəmkir dı. Bu zaman döyüşçülərimiz rayonunda hərbi hissədə xidmət əhalini qurtarmaq üçün igidlik etmişdir. Torpaqlarımızın azad nümayiş etdirirdilər. Onlar başa düşürdülər ki, olması üçün döyüş əməliyyatla- geriyə yol yoxdu. rında iştirak etmişdir. 1994-cü il yanvar ayının 13-də döyüş zama- nı itkin düşmüşdür.

141 m Səfərov Asif Salman oğlu

Səsləsən səsinə hər oğul gələr, Düşmənin sinəsin neştərlə dələr. Torpağım dar gündə qalmasın deyə, Əyilməz başını gülləyə verər.

Asif yoldaşları ilə hər Asif Səfərov 1974-cü ildə Zaqatala rayonunun Faldarlı təhlükəyə dözür, kənd əhalisini yurdlarını tərk etməyə, illərlə kəndində anadan olmuşdur. yığdığı mal – mülkünün ermə- 1981-ci ildə Faldarlı kənd orta ni əlinə keçməyə qoymurdular. məktəbin 1-ci sinfi nə daxil ol- Qaraxanbəyli kəndi uğrunda muşdur.1992-ci ildə həmin gedən döyüşlərdə çox itki ve- rildi. Onlar burada düşmənin məktəbi bitirmişdir. 1993-cü bir tankını, və xeyli sayda canlı ildə iyul ayının 27-də hərbi qüvvəsini məhv etdilər. Lakin xidmətə çağırılmışdır. O, onların bölüyü mühasirəyədüşdü. hərbi xidməti Füzuli rayo- nunda keçirmişdir. Asif Səfərov axrıncı dəfə 1994-cü ilin yanvar ayı- nın 18-də Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə itkin düşmüşdür .

142 Muxax kənd şəhidləri

143 m Xəlilov Ramiz Mollaəli oğlu

Boyuna qurban oğul, Yerinə mən öləydim. Həsrətində olduğum, Yerişini görəydim. G. Məmmədova.

Ramizin qohumları, Xəlilov Ramiz Mollaəli oğlu dostları üçün onun kimi oğulu 5 oktyabr 1971-ci ildə Zaqatala itirmək çox ağırdır. Lakin onun rayonunun Muxax kəndin- cəbhədə göstərdiyi igidlik, də anadan olmuşdur. Muxax cəsurluq onların ürəklərində kənd 2 saylı orta məktəbi bi- fəxarət hissi oyadır. tirib. 1989-cu ildə orta təhsilini başa vurub, hərbi xidmətə çağırılmışdır. Çelyabink şəhərində Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarında xidmət etmişdir. 1991-ci ildə ordudan təxris olunmuş, doğma kəndinə qayıdaraq kolxozda traktorçu işləməyə başlamışdır. 1991-ci ilin avqustunda könüllü olaraq cəbhəyə getmiş Azər- bayacan Milli Ordusunda xidmətə başlamışdır. Tərtər, Ağdərə, Ağdam uğrunda gedən döyüşlərdə üç ilə yaxın vuruşmuşdur. Minatəmizləyən rotaya komandirlik etmiş, Azərbaycan ordusuna, xalqına düşmən minalarını təmizləməklə xidmət etmişdir. Ramizin döyüş yolu bizi bu misraları xatırlamağa vadar etdi. O, sovet ordusu sıralarında iki il xidmət etmişdir. Doğma kənd- lərinə qayıtdıqdan sonra traktorçu qardaşına təsərrüfat işlərində kömək edirdi. Ancaq fi kri müharibədə idi, düşmənlə vuruşmaq haqqında düşünürdü. O zaman Azərbaycan ordusuna könüllülər yığılırdı. Fürsəti əldən verməyən Ramiz orduya yazılır. Artıq

144 1991-ci ilin avqustunda Azərbaycan Milli Ordusunda artıq əsgər idi. Ramiz bir qrup könüllü ilə minaaxtaran peşəsinə yiyələnmək üçün Bakı şəhərinə ezam olundu. Peşəkar minaaxtaran kimi Tərtər rayonuna qayıtdı və öz qrupuna rəhbərlik etməyə başladı. Onlar Tərtərdə, Ağdamda, Ağdərədə fəaliyyət göstərirdilər. Ramiz iki ildən artıq idi ki, xidmət edirdi. Minaaxtaran sahəsindəki xüsusi peşəkarlığı, verilən tapşırıqların düzgün və vaxtında yerinə yetiril- məsini, döyüşçü yoldaşlarına bacarıqla rəhbərlik etməsini nəzərə alan hərbi hissənin rəhbərliyi ona birbaşa leytenant rütbəsi verdi. Leytenant rütbəsini almaq üçün Bakıya gedərkən Ramiz eşitdiyi xəbərdən sarsıldı. Qardaşı İsmayıl minaya düşüb yaralanmış, bir ayağı amputasiya olmuşdur. İsmayılın yanına xəstəxanaya gələn Ramiz qardaşı ilə görüşüb dərin fikrə getdi: Mən nə qədər mina təmizləmişəm, nə qədər ömür xilas etmişəm, qardaşımı qoruya bilmədim, şikəst oldu. Bu ağrı onu daha da qəzəbləndirdi, kinini artırdı. Cəbhəyə qayıdan Ramiz Güllücə kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak edir. Düşmən tərəfdə qalmış üç döyüş yol- daşının cəsədini gətirməyə gedəndə mühasirəyə düşür. Təslim olmaq əmrinə tabe olmayaraq üç nəfər döyüş yoldaşı ilə özünü partladır. 13 aprel 1994-cü il tarixində şəhid olur. Muxax kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Adını əbədiləşdirmək üçün Muxax kənd Mədəniyyət evinə, kəndin küçələrindən birinə onun adı verilmişdir. Allah rəhmət eləsin, qəbri nurla dolsun. Amin!

145 m Mahmudov Zeynal Mömin oğlu

Arzum sonsuz dənizdi, Getdiyin yol təmizdi. Vətən dediyin torpaq, Cavan candan əzizdir. G.Məmmədova

Mahmudov Zeynal Mömin Zeynalın ölümünə ən çox oğlu 3 fevral 1968-ci ildə Zaqata- yanan onun babası oldu. Çünki la rayonunun Muxax kəndində babası onu bütün nəvələrindən anadan olmuşdur. 1983-cü ildə çox istəyirdi. Daim onun döyüş Muxax kənd 2 saylı orta məktə- yolunu araşdırır, igidliyi haqqın- da iştirak etdiyi bütün bi bitirmişdir. 1986-cı ildə sovet tədbirlərdə fəxrlə danışırdı. ordusuna hərbi xidmətə çağırıl- mışdır. Rusiyanın Krasnoyarks şəhərində iki il hərbi xidmət keçmişdir. Hərbi xidmətdən sonra doğma kəndinə qayıtmışdır. 1993-cü il iyul ayının 12-də Qarabağ müharibəsinə səfərbərliklə əlaqədar vətəninin müdafi əsinə getmişdir. 1994-cü ilin mart ayında Füzuli rayonu uğrunda gedən dö- yüşlərin birində yaralanmışdır. Yaralı vəziyyətdə ermənilər tərə- fi ndən əsir götürülmüşdür. Ermənilərə xidmət etməkdən imtina etmiş, təhqir və işgəncələrə dözməmiş qaçmağa cəhd göstərmiş, ermənilər tərəfi ndən güllələnmişdir. 15 avqust 1994-cü ildə şəhid olmuşdur. 10 fevral 1994-cü il tarixində Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsinin verdiyi arayışla ölümü təsdiq edilmişdir. 1 saylı Muxax kənd kitabxana fi lialı şəhid Zeynal Mahmu- dovun adını daşıyır.

146 m Əminov Əfqan Musa oğlu

Aman fələk, dad fələk, Heç olmadım şad fələk, İçirdiyin şərbətdən, Özün də bir dad fələk. G. Məmmədova

Əminov Əfqan Musa oğlu 15 Əfqan Tərtər,Ağdam yanvar 1976-cı il tarixində Zaqatala rayonlarının cəbhə xəttində rayonunun Muxax kəndində ana- böyük döyüş yolu keçmişdir. dan olmuşdur. 1993-cü ildə 2 saylı Keçirdiyi bu yol çox çətin, Muxax kənd orta məktəbinin 10-cu məşəqqətli olmuşdur. Buna sinfi ni bitirmişdir.1994-cü ilin may baxmayaraq qorxu bilmə- ayının 17-də Azərbaycanın Milli Or- miş, qisas almaq üçün dusuna hərbi xidmətə çağırılmışdır. can atmışdır. Sumqayıt şəhərində 888 saylı hərbi hissədə hərbin sirlərini öyrənmiş, sonra Tərtər rayonun İsmayıl- bəyli kəndində “N” saylı hərbi hissədə xidmət etmişdir. Burada nümunəvi xidmət edən Əfqan həm də hərbçi-idmançı kimi fəa- liyyət göstərmiş, idman mükafatları almışdır. Hərbi xidməti Ağdam və Tərtər rayonunun səngərlərində keçirmiş, çavuş rütbəsi almış, bölmə komandiri olmuşdur. 1996-cı ilin 10 avqustunda Ağdam rayonunun Zəngilanlı kəndi yaxınlığında düşmən atəşı ilə başından güllə yarası almış və səngərdəcə həlak olmuşdur. 13 avqust 1996-cı ildə Muxax kənd qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.

147 m İbrahimov Azər Məhəmməd oğlu

Can qurban verməyin vaxtı çatıbsa, Səndən hansı namərd əsirgəyər, can! Atıram başımı ayaqlarına, Ey məğrur Vətənim, Azərbaycanım! Şəhriyar

Azər Ş.M Xiyabaninin İbrahimov Azər Məhəmməd aşağıdaki sözlərini ürəyində oğlu 9 fevral 1976-cı ildə Zaqata- tez-tez təkrar edirdi: “Ölüm- la rayonunun Muxax kəndində dən qorxmayan millətəyoxdur”. ölüm anadan olmuşdur. 1993-cü ildə Muxax kənd 2 saylı orta məktəbi bitirmişdir. Məktəbi bitirdikdən sonra Zaqa- tala rayon sürücülük məktəbinə daxil olmuş və sürücü ixtisasına yiyələnmişdir. 4 aprel 1994-cü ildə Azərbaycanın Milli Ordusna hərbi xidmətə çağırılmış, Gəncədəki 130 saylı hərbi hissədə xid- mətə başlamışdır. Sonra Tərtər rayonunun Cəmilli kəndinə göndərilmiş bir müddət burada xidmət etmişdir. Xidmət etdiyi hərbi hissədə minatəmizləyən işinin bilicisi kimi tanınmışdır. 1995-ci ilin may ayında Goranboy rayonunun Qarqucaq kəndinə göndərilmiş və iki il burada xidmət etmişdir. 21 iyul 1997-ci ildə Goranboyun Qarabucaq kəndində minaya düşərək həlak olmuşdur. 22 iyul 1997-ci ildə Muxax kənd qəbi- ristanlığında dəfn olunmuşdur. İbrahimov Azər Mahmud oğlu xidmət etdiyi müddət ər- zində Milli Ordunun giziri rütbəsini almış və bölmə komandiri olmuşdur.

148 m Musayev Məhərrəm Bayram oğlu

Dəyişdi yurdumun ahəng düzəni, Qalmasın yerlərdə şəhidin qanı. Çəksin torpaqlardan düşmən əlini, Çağırsın elləri istiqlal himni. G. Məmmədova

Məhərrəm cəbhədə əsl Musayev Məhərrəm Bayram qəhrəman idi, düşmən qarşı- oğlu 1 sentyabr 1961-ci ildə Tovuz sından çəkinmir, böyük şücaət rayonunun Əlibəyli kəndində anadan olmuşdur. 1979-cu ildə göstərirdi. Əlibəyli kənd orta məktəbini bitirmişdir. 1979-1984-cü illərdə Azərbaycan Kənd Təsərüff atı İnstitutunda təhsil almış, aqronom peşəsinə yiyələnmişdir. 1984-cü ildən Muxax kəndində aqronom işləməyə başlamışdır. Həmkəndlisi Əskinaz xanımla evlənərək yenidən Muxax kəndində yaşamış, əhaliylə qaynayıb- qarışmışdır. 1992-ci ildə hərbçi peşəsini seçir və Bakı Ali Ümumqoşun Komandirləri Məktəbinə daxil olur. Buranı bitirdikdən sonra baş leytenant rütbəsi alır və 1993-cü ilin martında cəbhəyə yollanır. Füzuli və Cəbrayıl rayonları uğrunda gedən ağır döyüşlərdə iş- tirak edir. 22 oktyabr 1993-cü ildə Cəbrayıl rayonunun Mərcanlı kəndi yaxınlığında itkin düşmüşdür. Zaqatala rayon Məhkəməsinin 21 fevral 1996-cı il tarixli qətnaməsi ilə Musayev Məhərrəm Bayram oğlunun 22 oktyabr 1993-cü il tarixində Cəbrayıl rayonunun Mərcanlı kəndində itkin düşməsi və həlak olması faktı təsdiq olunmuşdur. Qızları və həyat yoldaşı hal- hazırda Muxax kəndində yaşayır.

149 m Yusifov Yaqub Abdurəhman oğlu

Şər bizi şərə saldı, Tale məni hara saldı, Düşmən birdir dərd deyil, Dostlarım harda qaldı. G. Məmmədova

Yaqub cəbhədə vuruşduqca 19 aprel 1971-ci ildə şəhid olmuş dostlarının qisasını almaq Zaqatala rayonunun Muxax üçün alovlanırdı. Neyləmək olar, müha- kəndində anadan olmuşdur. ribənin qanunları dəyişmir. 1986-cı ildə Muxax kənd 2 saylı 8 illik məktəbi bitir- miş, sonra təhsilini Muxax kənd 1 saylı orta məktəbdə davam etdirmişdir. 1988-ci ildə həmin məktəbi bitirmişdir.1989-cu ildə sovet ordusuna hərbi xidmətə çağırılmış, Tatarıstanın Kazan şəhə- rində hərbi xidmət etmişdir. 1991-ci ildə sovet ordusundan tərxis olunmuş və təhsil almaq məqsədilə Zaqatala Kənd Təsərrüfatı texnikumunun baytarlıq şöbəsinə daxil olmuşdur. 1992-ci ildə könüllü olaraq cəbhəyə getmişdir. Ağdam, Ağ- dərə, Füzuli cəbhələrində vuruşmuşdur. 2 fevral 1994-cü ildə Fü- zulidə gedən ağır döyüşlərdə sağ döş nahiyəsindən aldığı güllə yarasından həlak olmuşdur. 4 fevral 1994-cü ildə Muxax kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Zaqatala rayonu Muxax kənd 1 saylı orta məktəbin uşaq təşkilatı şəhid Yusifov Yaqub Abdurəhman oğlunun adını daşıyır.

150 m Bubuşov Fikrət Murtuz oğlu

Torpağım qara bağlar, Sonalar yaş qan ağlar, Qismətmiş Şəhid qanı, Analar oğul ağlar. G. Məmmədova

Bubuşov Fikrət Murtuz oğlu Fikrət bacarıqlı döyüşçü, yaxşı insan kimi bütün hərbi 27 oktaybr 1970-ci ildə Zaqatala hissənin sevimlisi idi. O, eyni rayonunun Muxax kəndində zamanda ailəsinin əzizi,əvə- anadan olmuşdur. 1978-ci ildə zolunmazı idi. Ona görə də Muxax kənd 2 saylı məktəbin 1-ci döyüş yoldaşları və əzizlərinin sinfi nə daxil olmuş,1986-cı ildə 8 qəlbində yaşayır. illik məktəbi bitirmişdir. Sonra Muxax kənd 1 saylı orta məktəbdə təhsilini davam etdirmişdir. Təhsilini başa vurduqdan sonra fermada işləmiş, 1988-ci ildə Çita şəhərində hərbi xidmətdə ol- muşdur. 1990-cı ildə hərbi xidməti başa vurub rayona qayıtmış, Tala kəndində balıqçılıq təsərrüfatında çalışmışdır. 1994-cü ildə Azərbaycanın Milli Ordusuna çağırılmış, bir müddət döyüş hazırlığı keçmişdir. Ağdam, Füzuli, Ağdərə uğ- runda gedən döyüşlərdə aldığı güllə yarasından həlak olmuşdur. 27 aprel 1994-cü ildə Muxax kənd qəbiristanlığında torpağa tapşırılmışdır. Zəyəm kənd Mədəniyyət evi şəhid Bubuşov Fikrət Murtuz oğlunun adını daşıyır.

151 m Feyziyev Elman Osman oğlu

Qəribdir xarıbülbül, Sonası sarı bülbül. Sən orda, mən burdayam, Ağlaram yarı, bülbül. G. Məmmədova

Vətən istəyi Elmanı ye- Feyziyev Elman Osman nidən ordu sıralarına, döyüşə oğlu 4 aprel 1973-cü ildə Zaqa- aparmışdı. Döyüşlərin birində tala rayonunun Muxax kəndin- dostlarına demişdi ki, əgər ölsəm heyifsilənməyin. də anadan olmuşdur. 1988-ci Qələbəni bu yolla ildə Muxax kənd 2 saylı 8 illik qazanmaq olar. məktəbi, 1990-cı ildə 1 saylı orta məktəbi bitirmişdir. 1991-ci ilin may ayında sovet ordusunda hərbi xidmətə çağırılmışdır. Qa- zaxıstanın Oş şəhərində hərbi xidmət etmişdir. Sovet İtt ifaqının dağılması ilə əlaqədar 1992-ci ilin dekabr ayında hərbi xidməti yarımçıq qoyaraq Vətənə qayıtmışdır. 1993-cü ilin may ayından Qarabağ cəbhəsində Azərbaycan Milli ordusunun tərkibində hərbi xidmətini davam etdirmişdir. 776 saylı hərbi hissədə tank sürücüsü kimi xidmətə başlamışdır. 1993-cü ilin dekabr ayınadək tankla Füzuli, Beyləqan, Tərtər is- tiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 25 aprel 1994-cü ildə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Muxax kənd qəbiristanlığında torpağa tapşırılmışdir. Onun adını əbədiləşdirmək üçün oxuduğu Muxax kənd 3 saylı mək- təbə Feyziyev Elman Osman oğlunun adı verilmişdir.

152 m İbiyev İbrahim Abdurahman oğlu

Ananam necə dözüm. Saçına güllər düzüm. Mən ölsəm eybi yoxdur, Sən ölsən necə dözüm. G. Məmmədova

İbrahim bütün döyüş- İbiyev İbrahim Abdurah- lərdə düşmənə qarşı igidliklə man oğlu 29 sentyabr 1979-cu vuruşdu.Düşməndən qisasını almağa çalışdı. Vətəni yolun- ildə Zaqatala rayonunun Muxax da, xalqı yolunda vuruşurdu, kəndində anadan olmuşdur. andını, məqsədini dərk edərək 1989-cu ildə Muxax kənd 2saylı 8 illik məktəbi bitirmişdir. Hə- vuruşurdu. min il 172 saylı texniki-peşə məktəbinə daxil olmuş mexanizator peşəsi üzrə ixtisas təhsili almışdır. 4 oktyabr 1992-ci ildə Hacı Zeynalabdin qəsəbəsində yerləşən Müdafi ə Nazirliyinin «N» saylı hərbi hissəsində xidmətə başlamışdır. 4 oktyabr 1992-ci il tarixindən 3 aprel 1993-cü il tarixinədək Ağ- dərə və Ağdam istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. İntizamı ilə seçilən döyüşçü olmuşdur. 27 iyun 1993-cü il tarixində Ağdam rayonunun Papravənd kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə baş nahiyəsindən yaralanmış, həlak olmuşdur. Muxax kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Onun adını əbədiləşdirmək üçün Muxax kənd xəstəxanasına şəhid İbiyev İbrahim Abdurəhman oğlunun adı verilmişdir.

153 m Ömərov Nizami Məcid oğlu

Qarabağ hara oldu, Oğullar həlak oldu. Dur ayağa, ay oğul, Torpağım məzar oldu. G.Məmmədova

Nizami itkin düşdükdən Ömərov Nizami Məcid sonra ailəsi uzun müddət onu oğlu 9 oktyabr 1974-cü ildə axtarmış, lakin bu axtarışlar Zaqatala rayonunun Muxax səmərəsiz qalmışdı, nə ölü- kəndində anadan olmuşdur. mündən, nə də sağ olmasından 1990-cı ildə Muxax kənd 8 il- məlumat almaq mümkün olmamışdır. lik məktəbini bitirib, təsərrü- fat işlərində ailəsinə kömək etmişdir. 15 oktyabr 1992-ci il tarixində Azərbaycan Milli Ordusuna hərbi xidmətə çağırılmışdır. Şirvan (keçmiş Əli Bayramlı) şəhərində hərbi təlim keçmiş və Ağdam rayonunda döyüş zonasına göndərilmişdir. 21 yanvar 1993-cü ildə Fərrux dağı ətrafında gedən döyüşlərdə itkin düşmüşdür. 2006-cı ildə Zaqatala rayon məhkəməsi tərəfi ndən Ömərov Nizami Məcid oğlunun Qarabağ döyüşlərində şəhid olması faktı təsdiqlənmişdir.

154 m Mahmudov Murad Qəni oğlu

Qan vaxtı, qan məqamı, Şəhidlik şan məqamı. Verməyə can məqamı, Keçməyə baş yeridi. Z. Yaqub

Mahmudov Murad Qəni Muradın itkin düşməsi oğlu 1974-cü ilin dekabr ayının faktı ilə ailəsi barışmadığı üçün 28-də Zaqatala rayonunun Muxax uzun müddət onun tapılması kəndində anadan olmuşdur. uğrunda mübarizə aparmışdır. 1992-ci ildə Zaqatala rayon avto- Hətta bu mübarizəyə Beynəlxalq mobil məktəbində oxumuş, 26 Qurmızı Ayrapa cəmiyyəti də sentyabr 1992-ci ildə bitirmişdir. qoşulmuşdur. Bütün bu cəhdlər 5 yanvar 1993-cü ildə Azərbay- nəticəsiz qalmışdır. Allah insana can Milli Ordusuna hərbi xid- dərd verəndə, bu dərddən bir mətə çağırılmışdır. Şəmkirdə az artıq səbr, dözüm verir. yerləşən 130 saylı hərbi hissədə xidmətə başlamışdır. Ağdərə bölgəsində döyüş xətt inə göndərilmişdir. 17 fevral 1993-cü il tarixində ağır döyüşlərdə itkin düşmüşdür. Uzun illər axtarılmasına baxmayaraq, haqqında heç bir məlumat əldə etmək mümkün olmamışdır. Zaqatala rayon Məhkəməsinin 19 iyun 1998- ci il tarixli Qət- naməsi ilə Mahmudov Murad Qəni oğlunun Ağdərə uğrunda gedən döyüşlərdə həlak olmuş hesab edilməsi təsdiq edilmişdir.

155 m Məmmədov Xəqani Əli oğlu

Qara buludların yaxasını cır, Qəfi l şimşəklərin inadını qır, Yer kimi silkələn, göy kimi hayqır, Durma, Vətən oğlu, səngərlərdən aş, Savaş istəyirəm, dəli bir savaş! Z. Yaqub

Xəqaninin döyüş yolu- Məmmədov Xəqani Əli oğlu nun hər anı qəhrəmanlıqla 1 iyul 1978-ci ildə Zaqatala rayo- müşayət olunmuşdur. O, nunun Muxax kəndində anadan şəhid olsa da anasını heç vaxt olmuşdur. 1995-ci ildə Muxax qurumayan göz yaşı ilə qoysa kənd orta məktəbini bitirmişdir. da, ona baş ucalığıgətirmişdir. və fəxarət 1996-cı ildə Bakı Ali Komandir- lər məktəbinə daxil olmuş, av- tomobil texnikasının istismarı və təhlili üzrə mühəndis ixtisasına yiyələnmişdir. Leytenant rütbəsi ilə Goranboy rayo- nunda yerləşən 157 saylı hərbi hissədə xidmətə başlamışdır. 2002-ci ilin may ayının 21-də Gülüstan kəndi yaxınlığında minaya düşərək həlak olmuşdur. Muxax kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.

156 m Bubuşov Akif Damada oğlu

Ürəyim qan ağladı, Yaşım sel tək parladı, Qərib qalan torpağa, B a ş ı m d a t e l a ğ l a d ı . G.Məmmədova

Akif avtomobil rotasında Bubuşov Akif Damada oğlu xidmət edirdi. Burada onun xid- 1 iyun 1973-cü ildə Zaqatala məti pis keçmirdi. Sakit təbiyyəti, rayonunun Muxax kəndində intizamı ilə hamıdan fərqlənən anadan olmuşdur. 1990-ci ildə Akif əsgər və zabitlərin hörmətini Muxax kənd orta məktəbini bitirmişdir. Zaqatala avtomobil qazanmışdı. məktəbini bitirərək sürücülük peşəsinə yiyələnmişdir. 1991-ci ildə sovet ordusu sıralarına hərbi xidmətə çağırılıb. Ukrayna Respublikasının Çerniqov vilayətində hərbi xidmətdə olmuşdur. 1992-ci ilin iyul ayında yeni yaradılan Azər- baycan Milli Ordusunda xidmət etməyə başlamışdır. Ağdam rayonunun Əhmədağalı kəndi yaxınlığında Fərrux dağı ətrafında gedən döyüşlərdə aldığı güllə yarasından həlak olmuşdur. Muxax kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Oxuduğu Muxax 1 saylı məktəb şəhid Bubuşov Akif Da- mada oğlunun adını daşıyır. Çiynində bir tabut getdi, Tabutda bir sükut getdi, Sükutda bir ümid getdi, Karvanım – köçüm ağladı. Z. Yaqub

157 m Ağalarov İlqar Əli oğlu

Gəlib çatdı acı xəbər, Varlığımı aldı kədər, Bütün ömrümə bəs edər, Oğul dərdi, oğul dərdi. Əşir Bəşiroğlu

İlqar Sovet ordusu sıra- Ağalarov İlqar Əli oğlu larında xidmət edərkən ona or- 1972-ci ilin iyul ayın 8-də Zaqa- duda qalıb işləməyi təklif etsələr də yeni yaranan Milli Orduya tala rayonunun Muxax kəndində kömək etmək arzusu,təəssüb- anadan olmuşdur. 1978-ci ildə 2 keşliyi,torpaq yanğısı onu Azərbaycana çəkirdi. saylı Muxax kənd orta məktə- binə daxil olmuş, həmin məktəbin 8-ci sinfi ni, 1990-cı ildə rayondakı 172 saylı texniki-peşə mək- təbini tikinti ustası peşəsi üzrə bitirmişdir. 1991-ci ildə sovet ordu- suna hərbi xidmətə çağırılmışdır. Əvvəlcə Almaniyada olan sovet qoşunlarının tərkibində, sonra isə Kamçatkada xidmət etmişdir. Sovetllər birliyi dağıldıqdan sonra xidmətdən yarımçıq tərxis olunur. Vətənə qayıtdıqdan sonra ilk çağırışla Qarabağda ermə- nilərlə döyüşə göndərilir. Bir sıra ağır döyüşlərdə iştirak edir. Ağdərənin müdafi əsində şücaət göstərir. Belə döyüşlərdən birində ağır güllə yarası alır. Döyüşdə ağır yaralanan İlqarın həyatını xi- las etmək mümkün olmur. 11 yanvar 1993-cü ildə gözlərini əbədi yumaraq şəhidlik zirvəsinə ucalır. Muxax kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.

158 m Qədirov Nazim Qədir oğlu

Zalım öyünməsin zülümləriylə, Min bir böhtanıyla, min bir şəriylə, Həqiqət uğrunda ölümləriylə, Ölümü namına çəkdi şəhidlər... B.Vahabzadə

Yoldaşlarının bir–bir yerə sərildi- 1972-ci ildə aprelin yini görən Nazim qəzəbindən qışqıra- 5-də Zaqatala rayonunun raq irəli çıxıb bütün güllələri Muxax kən dində anadan düşmənin üzərinə boşaltdı olmuşdur. 1980-ci ildə Muxax kənd 2 saylı orta məktəbin 1-ci sinfi nə daxil olub. 1988-ci ildə həmin məktəbin 8-ci sinfi ni bitirmişdir. 1988-ci ildə Zaqatala 172 saylı texniki peşə məktəbində orta təhsilini da- vam etdirməklə traktorçu-maşinist ixtisasına yiyələnmişdir. 1991- ci ilin oktyabrında Azərbaycan Milli Ordusuna hərbi xidmətə çağı- rılmışdır. Hərbi xidmətə Bakı şəhərində başlamış, burada hazırlıq keçdikdən sonra cəbhə bölgəsinə göndərilmişdir. Ağdərə, Ağdam, Füzuli rayonlarının ərazilərində Çaldıran, Drambon,Canyataq, Gülyataq, Qalayçılar, Boyəhmədli, Papravənd, Salahlı, Fərrux dağı uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 22 dekabr 1993-cü ildə Füzuli rayonu ərazisində Mahmudlu kəndi yaxınlığında gedən döyüşlərin birində ombasından və ürək nahiyəsindən yaralanan Nazimin həyatını xilas etmək mümkün olmur. Adı əbədiləşdirilmişdir. Zaqatala rayon Zəyəm kənd kitab- xanası şəhid Qədirov Nazım Qədir oğlunun adını daşıyır.

159 m Tahirov Sultan Mahmud oğlu

Atan dözə bilmir dərdə, Yalvarıram oyan, oğul! Hara belə tələsirsən, Atan qurban, dayan, oğul! Əşir Bəşiroğlu

Sultan böyrəyindən yaralanmışdı. Tahirov Sultan Mah- Füzuli rayonunda gedən döyüşlərdə çoxlu şəhid vermiş ordumuz haqqında xəbər mud oğlu 1974-cü il mart yayılmışdı. Bu xəbərdən narahat olan Sul- ayının 6-da Zaqatala ra- tanın atası kolxozdan ayrılmış avtobusla yonunun Muxax kəndin- Füzuliyə gedir.Burada oğlunun şəhid kimi də anadan olmuşdur. uzanmış tabutuna çatır. Onu naməlum əsgər kimi qardaşlıq qəbiristanlığında 1991-ci ildə Muxax kənd dəfn edəcəkmişlər. 1 saylı orta məktəbin 10-cu sinfi ni bitirdikdən sonra Zaqatala şəhərindəki Avtomobil məktəbində sürücülük peşəsinə yiyələnmişdir. 1992-ci ilin 15 martında Azərbaycan Milli Odusunda həqiqi hərbi xidmətə çağırılmışdır. Goranboy rayonu ərazisində yerləşən hərbi hissədə xidmətə başlamış, Laçında, Gəncədə, sonra isə Füzuli rayonu uğrunda gedən döyüşlərdə xidmət etmişdir. 26 yanvar 1994-cü il tarixində Füzuli rayonunda Şiştəpə dağı ətrafında gedən döyüşlərdə aldığı güllə yarası nəticəsində şəhid olmuşdur. Qəbri Muxax kənd qəbiristanlığındadır. Muxax kənd uşaq baxçasına və kəndin küçələrindən birinə onun adı verilmişdir.

160 m İsayev Şəmsəddin Abid oğlu

Bu vətən, bu torpaq mənimdi deyib, Üstündə vüqarla gəzdi şəhidlər. Əyninə qanından bir köynək geyib, Düşmənin yolunu kəsdi şəhidlər. Dursun Musayeva

İsayev Şəmsəddin Abid oğlu 25 yanvar Şəmsəddin qorxmazlıq və igidlik 1968-ci ildə Zaqatala nümunəsi idi. O, cəbhəyə gəldikdən son- rayonunun Muxax kən- ra öz cəsurluğunu hamıya göstərdi, hamı dində anadan olmuş- onun igidliyindən, cəsurluğundan danışırdı. dur. 1975-ci ildə Muxax Döyüşlərdə düşmənin 3 tankını vurmuş, xeyli kənd orta məktəbinin canlı qüvvəsini məhv etmişdi. Yoldaşları onu birinci sinfi nə daxil əfsanəvi kino qəhrəmanlarıına oxşadırdı. olmuş, 1985-ci ildə Gənc, təcrübəsiz döyüşçülər onun ardınca Muxax kənd 1 saylı gedir, bu cəsur döyüşçüdən məktəbin 10-cu sinfi - nümunə götürüdülər. ni bitirmişdir. 1986-cı ildə sovet ordusuna hərbi xidmətə çağırılmış, Rusiyanın Çita və Nijni-Tagil şəhərlə- rində hərbi xidmətdə olmuşdur. 1988-ci ildə Sovet ordusundan tərxis olunduqdan sonra bir müddət dogma kənddə kolxozda işləmişdir. 1991-ci ilin dekabr ayında Zaqatala şəhərində yerləşən hərbi zavodda işə girmiş , 1992-ci ilin may ayından könüllü ola- raq cəbhəyə – Ağdam rayonuna getmişdir. Ağdam və Ağdərə rayonlarında ermənilərə qarşı vuruşmuş, Beyləqan, Xocavənd,

161 Füzuli istiqamətlərində döyüş əməliyyatlarında iştirak etmişdir. 1994-cü il yanvar ayının 26-da Üçtəpə uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuş, fevral ayında Muxax kənd qəbiris- tanlığında dəfn olunmuşdur. Muxax kənd 2 saylı orta məktəb şəhid İsayev Şəmsəddin Abid oğlunun adını daşıyır.

162 Zəyəm kəndinin şəhidi

163 m Osmanov Elman Məcid oğlu

Qatil gülləsinə qurban gedərkən, Gözünü sabaha dikdi Şəhidlər. Üçrəngli bayrağı öz qanlarıyla, Vətən torpağına çəkdi şəhidlər. B.Vahabzadə

Osmanov Elman Məcid Elman Laçın rayonunun oğlu 23 avqust 1971- ci ildə Zaqa- işğaldan azad olunmasında işti- tala rayonunun Zəyəm kəndində rak etmək üçün cəbhəyə könüllü anadan olmuşdur. 1978-ci ildə olaraq getmiş və neçə kəndin Zəyəm kənd səkkizillik məktə- müdafi əsində iştirak etmişdir. Onun adı əbədi olaraq binə daxil olmuş, 1986-cı ildə xalqımızın ürəyində yaşayacaqdır. həmin məktəbin 8-ci sinfi ni bitirmişdir. Təhsilini Muxax kənd 1 saylı orta məktəbində da- vam etdirmişdir. Hər iki məktəbi əla və yaxşı qiymət- lərlə oxumuş, məktəblərin seçilən şagirdlərindən biri olmuşdur. 1989-cu ildə sovet ordusuna hərbi xidmətə çağırılmış,Ura- lın Nijni-Tagil şəhərində SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin daxili qo- şunlarında xidmət etmişdir. 1991-ci ildə ordu sıralarından tərxis olunaraq vətənə qayıtmışdır. Bir müddət Zaqatala rayon Tütün fermentasiya zavodunda işləmişdir. Azərbaycanda Qarabağ müharibəsi başladığı üçün hərb- çilərə ölkədə böyük ehtiyac duyulurdu. Elman ona gələcək çağırışı

164 gözləmir və 2 sentyabr 1992-ci ildə könüllü olaraq cəbhəyə gedir. Onun döyüş yolu Laçın rayonundan başlayır. 2 aya yaxın düş- mənlə döyüşlərdə vuruşur. 25 oktyabr 1992-ci il tarixində Laçın rayonu uğrunda gedən döyüşlərin birində yaxınlıqda partlayan mərmidən qopan qəlpə onu torpağımız , Vətənimiz uğrunda şəhid edir. Məzarı Zaqatala rayonunun Muxax kənd qəbiristanlığın- dadır. Zəyəm kənd tam orta məktəbi şəhid Osmanov Elman Məcid oğlunun adını daşıyır.

165 Yengiyan kənd şəhidləri

166 m

Hüseynov Aydın Şamavil oğlu

Basılmaz pəhləvan, igid sərkərdə, Tək qalmasın doğma vətəndə, eldə Dağ çəkdin düşmənə, qul oldun yurda, Canın fəda getdi Vətən yolunda. Əşir Bəşiroğlu

Hüseynov Aydın Şama- Aydın Hüseynov evdən vil oğ lu 1974-cü ilin aprel ayı- çıxarkən ata - anasına, sevgilisinə nın 11-də Zaqatala rayonunun verdiyi sözü tuta bilmədi. An- caq Vətəninə, torpağına, xalqına Yengiyan kəndində anadan ol- verdiyi sözü ( Lazım gəlsə sizin muşdur. 1991-ci ildə Yengiyan yolunuzda ölümə də gedərəm) kənd orta məktəbini bitirmiş- yerinə yetirdi. Şəhid oldu. Ölümü ilə ölümsüzlük, əbədilik qazandı. dir. 1992-ci ilin dekabr ayında hərbi xidmətə çağırılmışdır. 1993-cü ilin fevral ayının 19-da Ağ- dərə rayonunda gedən döyüşlərdə itkin düşmüş, 1997-ci ilin iyul ayının 23-də ona şəhidlik statusu verilmişdir.

167 m Əlixanov Eyvaz Məhəmməd oğlu

Əzizinəm qan axdı, Sinəmdən al qan axdı, Oğlu ölən atanın, Gözlərindən qan axdı. G. Məmmədova

Əlixanov Eyvaz Məhəm- Əfətli kəndi uğrunda məd oğlu 1975-cü ilin dekabr qızğın döyüşlər gedirdi.Düşmən ayının 22-də Zaqatala rayo- əsas qüv vələrini bura toplamış, nunun Yengiyan kəndində rayonu ələ keçirmək istəyirdi. anadan olmuşdur. 1993-cü Hər iki tərəfdən çoxlu təlafat ildə Yengiyan kənd orta var idi. Buna baxmayaraq düş- məktəbini bitirmişdir. 1994- məni irəli buraxmırdılar.Lakin cü ilin mart ayında həqiqi düşmənə gələn köməyin sayı hərbi xidmətə çağırılmışdır. dayanmadan artırdı.Qüvvələr 1995-ci ilin dekabr ayının 26- qeyri- bərabər idi. Eyvaz birdən da Ağdam rayonunun Əfətli bədənində güclü bir ağrı hiss kəndində hərbi əməliyyat elədi.O, qəhrəmanlıqla həlak ol- zamanı həlak olmuşdur. muş əsgər yoldaşlarının yanına uzandı və Yengiyan kənd Mə- gözlərini əbədi yumdu. dəniyyət evi şəhidin adını daşıyır.

168 m Aslanov Nəcəf Zəmayıl oğlu

Ey məni illərlə bəsləyən ana, Dostlarım soruşsa öldü deyərsən, Haraya yığışsa qohum -qardaşım, Oğlunun həyatı söndü deyərsən. Əşir Bəşiroğlu

Aslanov Nəcəf Zəmayıl Nəcəfi n döyüş yolu Ağdam oğlu 1972-ci il oktyabr ayının uğrunda gedən döyüşlərdən başladı. 11-də Zaqatala rayonunun İlk döyüşlərdə sarsılsa da, mühari- Yengiyan kəndində anadan bədə olduğunu dərk edir,onun sərt olmuşdur. qayda-qanunlarına uyğunlaşırdı. 1990-cı il ildə Yengiyan Ağır sınaqlardan keçərək təcrübə kənd orta məktəbini bitir- qazanırdı. O, düşünürdü ki, nə qədər mişdir. 1990-cı ildən 1992- döyüşdə iştirak etsə, o qədər müha- ci ilə qədər sovet ordusu ribə tez qurtarar. Düşmən hücuma sıralarında hərbi xidmətdə keçmiş, bir neçə addımlıqda idi. Nəcəfi n atdığı atəşdən bir düşmən olmuş, qayıtdıqdan sonra yerə sərildi. Yeri haqqında duyuq 1992-ci ildə yenidən Milli düşən düşmən onu nişan aldı. Nəcəf ordu sıralarına çağırılmış- yerə sərildi. Namərd gülləsi onun dır. 1994-cü ilin may ayı- arzularının,niyyətlərinin üstündən nın 13-də Ağdam rayonu xətt çəkdi. O, şəhid oldu. uğrunda gedən döyüşlər- də qəhrəmancasına şəhid olmuşdur. Yengiyan kənd orta məktəbi şəhidin adını daşıyır.

169 m İsmayılov Vüqar Həsən oğlu

Məzarım soyuqdur yata bilmirəm, Üstümdən daşları ata bilmirəm, Onsuz da arzuma çata bilmirəm- “Daşlara sarılıb yatır”- deyərsən. Əşir Bəşiroğlu

İsmayılov Vüqar Həsən Vüqar məktəbi bitirdikdən oğlu 1974-cü ilin avqust ayı- sonra orduya tələsirdi, çünki onun nın 7-də Zaqatala rayonunun Vətəni Azərbaycana borcu var idi. Yengiyan kəndində anadan Qarabağ müharibəsi şiddətlənmişdi. olmuşdur. 1991-ci ildə Yen- Yeni yaranan Milli Ordunun Vüqar kimi əsgərlərə çox ehtiyacı var idi. giyan kənd orta məktəbini Özü hərbi komissarlığa müraciət bitirmişdir. 1993-cü ilin mart edərək cəbhəyə getmək istədiyini ayında həqiqi hərbi xidmətə bildirmişdi. Bu, onun Vətən təəs- çağırılmış,1993-cü ilin fevral sübkeşi olmasından,cəsurluğundanxəbər verirdi. ayının 16-da Ağdərə rayo- nunun Dranbon kəndi uğ- Əzizim gözəl qardaş, runda gedən döyüşlərdə Mənə olaydın sirdaş. Sənə güllə atanın itkin düşmüşdür. 1998-ci Qolları sınaydı kaş. ilin fevral ayının 16-da ona şəhidlik statusu ve- rilmişdir.

170 Danaçı kənd şəhidləri

171 m Makarov Məhəmməd Tacəddin oğlu

Dağlar dağımdı mənim! Qəm ortağımdı mənim! Dindirmə qan ağlaram! Yaman çağımdı mənim!

Makarov Məhəmməd Məhəmməd öz üç yoldaşı Tacəddin oğlu 1974-cü ilin 12 ilə birlikdə düşmən mühasirəsinə mayında Danaçı kəndində düşmüş, müqavimət göstərmişdir. anadan olmuşdur. Orta mək- Mühasirədən çıxa bilmədiklərini təbi əla və yaxşı qiymətlərlə görüb özlərini məhv etmişlər. On- oxuyan Məhəmmədin arzusu lar Vətən uğrunda, dövlətimizin coğrafi ya müəllimi olmaq idi. müstəqilliyi uğrunda əsl Azər- Birinci ili ali məktəbə daxil ola baycanlılara xas mərdliklə düşmən bilməsə də ruhdan düşməmiş, qarşısında durdular və Vətənə növbəti il sənədlərini vermək olan borclarını verdilər. üçün ciddi hazırlaşırdı. Lakin amansız müharibə bu arzuları puça çıxardı. 1992-ci ildə Milli Ordu sıralarına çağırılan Məhəmməd Sumqayıtda və Qusarda hazırlıq keçdikdən sonra Laçına göndə- rilmiş, Laçın uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Makarov Məhəmməd Danaçı kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Subay idi.

172 m Mehdiyev Abdulhəmid Yusif oğlu

Bu dağlar, ulu dağlar, Çeşməli, sulu dağlar… Burda bir qərib ölmüş, Göy kişnər, bulud ağlar.

Mehdiyev Abdulhəmid Yu- Abdulhəmid özünün sif oğlu 1971-ci il iyul ayının 8-də döyüş yoldaşı, həmyerlisi Zaqatala rayonunun Danaçı kən- Məhəmmədlə birlikdə vuru- dində anadan olmuşdur. Dana- şurdu. Onlar son nəfəslərinə çı kənd 1 saylı məktəbi bitirdik- kimi bir-birinə arxa-dayaq dən sonra traktorçuluq peşəsinə oldular. Şəhid oldular, yiyələnmişdir. lakin təslim olmadılar. Sovet ordusu sıralarında Le- ninqradda və Almaniyada hərbi Döyüşlərdə bərkiyəcək xidmət etmişdir. Sonralar Milli Son sözünü demək üçün Ordu sıralarına çağırılmış və 20 Haqq yolundan dönməyəcək sentyabr 1992-ci il tarixində Laçın Azadlığa yetmək üçün rayonunun müdafi əsi uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancası- na həlak olmuşdur. Danaçı kənd qəbiristanlığında dəfn edilib. Subay idi.

173 m Xaşayev Üzeyir Elşad oğlu

Ağlaram ağlar kimi! Dərdim var dağlar kimi! Ürəkdən yaralıyam Gülərəm sağlar kimi!

Xaşayev Üzeyir Elşad oğlu 1989-cu ildə Zaqatala rayonunun Üzeyiri doğma eli Danaçı kəndində anadan olmuş- yaxınları, dostları unutmur, dur. 2008-ci ilin aprel ayının 8-də onun əziz xatirəsini daim hərbi xidmətə çağırılmışdır. Tərtər yadda saxlayırlar. O, şəhid kimi rayonunun Qafanlı kəndində yer- Vətəni sevməyi, onun yolunda ölümə getməyi bacaran nü- ləşən “N” saylı hərbi hissədə xid- munəvi əsgər kimi yoldaşları- məti vəzifəsini yerinə yetirərkən nın yaddaşında əbədi qalacaq. düşmən tərəfi ndən vəhşicəsinə qətlə yetirilmişdir. Danaçı kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Subay idi.

174 m Əliyev Qurban Nəzir oğlu

Qoy mən özüm ağlayım, Dərdə dözüm ağlayım. Səni belə görüncə, Sənə özüm ağlayım.

Əliyev Qurban Nəzir oğlu Qurban əsgərlikdə 1974-cü ilin oktyabr ayında Zaqa- olarkən ata-anasına tez-tez məktub yazar, xidmətin yaxşı tala rayonunun Uzunqazmalar kən- getməsindən, komandirlərin dində anadan olmuşdur. Danaçı ona yaxşı münasibətindən da- kənd orta məktəbini bitirmişdir. nışar, dostluq, yoldaşlıq etdiyi 1992-ci ilin oktyabr ayında əsgər yoldaşlarından söz könüllü olaraq vətənin müdafi əsi salardı. Valideyinlərini inandır- üçün cəbhəyə yollanmış, müxtəlif mağa çalışardı ki, burada onun vəziyyəti yaxşıdır. Həqiqətən döyüş bölgələrində vuruşmuşdur. bu belə idi. Onun komandir 1993-cü ilin oktyabrında Ağdamın heyətinin, əsgər yoldaşlarının Xramotlu kəndində gedən dö- arasında nüfuzu var idi. Lakin yüşlərdə qəhrəmancasına həlak müharibə qanunları hər yerdə olmuşdur. öz sözünü deyir. Subay idi. Valideynləri Za- qatala rayonunun Uzunqazmalar kəndində yaşayır.

175 -

Mosul kənd şəhidləri

176 m Məmmədov Şaiq Muheyd oğlu

Gəmi gedib yan gedib, İçində bir can gedib. Mən necə ağlamayım, Əlimdən oğul gedib.

Məmmədov Şaiq Muheyd oğlu Şaiq orduya 5 may 1971-ci ildə Zaqatala rayonu- getdikdən sonra bir sıra nun Mosul kəndində anadan olmuş- rayonların müdafi əsində dur. Orta təhsilini Mosul kəndində vuruşmuşdur və o, ordu- beynəlmiləl məktəbdə almışdır. muzda seçilən, fərqlənən döyüşçü olmuşdur. Vətənə İki il sovet ordusu sıralarında sədaqətlə xidməti koman- hərbi xidmətdə olmuşdur. Ordu- dan qayıtdıqdan sonra Mosul kənd danlıq tərəfi ndən qiymətləndirilirdi. “Komsomol” kolxozunda işləmişdir. 17 avqust 1992-ci ildə Milli Ordu sı- ralarına çağırılmış, Laçın, Kəlbəcər, Füzuli, Ağdam cəbhələrində vuruşmuşdur. Şaiq qumbaraatan idi. Ağdamın Cəvahirli kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə qəh- rəmancasına şəhid olmuşdur. Mosul kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Subay idi.

177 m Babayev Aydın İslam oğlu

Qarabağda yağı var, Dağlarında qarı var. Hər qarış torpağında, Neçə şəhid qanı var.

Aydın vuruşarkən vətə- Babayev Aydın İslam ninin bu vəziyyətə düşməsinə görə düşmənə sonsuz nifrət edir, oğlu 1968-ci il yanvarın 15-də qəzəbi günbəgün artırdı. Fikrindən Zaqatala rayonunun Mosul düşməndən tezliklə qisas kəndində anadan olmuşdur. almaq keçirdi. Batumi şəhərində hərbi xid- mətdə olmuşdur. Ordudan qayıtdıqdan sonra Mosul kən-dindəki “ Komsomol ” kolxo- zunda işləmişdir. 1993-cü ilin əvvəlində Milli Ordu sıralarına çağırılmışdır. Dö- yüşdüyü hərbi hissədə qəhrəman tankçı kimi şöhrət qazanmışdı. 9 aprel 1993-cü ildə Murovdağda gedən döyüşlərdə Aydın Baba- yevin idarə etdiyi tank erməni quldurları tərəfi ndən vurulmuş, Aydın qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Mosul kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Təhsil aldığı orta məktəb Aydın Babayevin adını daşıyır .

178 m Allahverdiyev Balay Veysulla oğlu

Mən gedən yollara baxma, ay ana, Bir daha o yolla dönməyəcəm. Sənin qəbindəki dərdi, qüssəni Heç zaman mən daha görməyəcəm. G. Məmmədova

Allahverdiyev Balay Veysul- Balay cəbhəyə la oğlu 1971- ci ildə Mosul kən- könüllü getmişdi. Düşmənin dində anadan olub. 1988- ci ildə azğınlaşması onu və döyüş Mosul kənd orta məktəbi bitiri- yoldaşlarını qisas almağa b.1989-1990-cı illərdə sovet ordusu ruhlandırırdı.Təpədən dırnağa- sıralarında xidmət edib. dək silahlanmış düşmənə qarşı Qarabağ savaşı başlandığı- mərd oğullarımız ölüm-dirim mübarizəsi aparırdılar.Onlar na görə digər həmvətənləri kimi əsl qəhrəmanlıq göstərirdilər. Milli Ordu sıralarına qoşulur. Dö- Bütün bunlara baxmayaraq, yüş yolu Ağdam rayonundan komandirlərin səhvi üzündən başlayan Balay 28 dekabr 1993- onlarla əsgərimiz düşmən cü ildə itkin düşüb. mühasirəsinə düşdü.

179 m Həbibov Heydər Nizaməddin oğlu

Burda yolum oldu tən Varmı bu yoldan ötən? Bu dünyada şirin şey, Bir anadır, bir vətən.

Heydər də torpaq- larımız uğrunda döyüşlərdə Həbibov Heydər Nizaməddin neçə-neçə oğullarımız kimi oğlu 1965-ci il may ayının 13-də şəhidlik zirvəsinə ucaldı. Zaqatala rayonunun Mosul kən- dində anadan olmuşdur. 1982-ci ildə Mosul kənd orta məktəbini bitirmişdir. Orta məktəbi bitir- dikdən sonra “Komsomol” kolxozunda işləmişdir. Sovet ordusu sıralarında xid mət etmiş, 1985-1991-ci illərdə Gürcüstan Respublikasında tikintidə çalışmışdır. Yenidən kəndə qayıdan Heydər kolxozda mexanizator işləməyə başlamışdır. Həbibov qısa müddətdə çalışdığı kolxozda qabaqcıl mexaniza- tor kimi tanınmışdır. 1993-cü ilin oktyabr ayından “Komsomol” kolxozunda təsərrüfat briqadiri olmuşdur. 1993-cü ilin noyabr ayında könüllü olaraq cəbhəyə getmişdir. Beyləqan, Füzulı və Xocavənd istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 1994-cü il yanvar ayının 26-da Şişqaya yüksəkliyi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatında həlak olmuşdur. Mosul kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Anama deyin ki, bir layla çalsın, Uşaqlıq illərim düşsün yadıma. Əgər bu döyüşdə mən şəhid olsam, Həzin layla çalsın mənim adıma.

180 Yuxari Çardaxlar kəndində şəhid ailələri ilə görüş

Qarabağ müharibəsi, Qarabağ problemi bir od olub, atəş olub düşüb Azərbaycan xalqının canına. Şəhidlər bizim and yerimiz, qürur mənbəyimizdir. Lakin eyni zamanda közü heç vaxt sön- məyən külümüzdür. Od düşdüyü yeri yandırar. Şəhidlər də bizi yandırır. Daim asta-asta, şəhid ailələri ilə görüşdükcə, hər şəhid xatırlandıqca, anıldıqca köz qızarır yerini yandırır. 16 dekabr 2015-ci ildə Yuxarı Çardaxlar kənd kitabxanasının təşkilatçılığı ilə keçirilmiş Şəhid ailələri ilə görüş yenidən qubar bağlamış ürəkləri yerindən tərpətdi. Yuxarı Çardaxlar kəndinin neçə-neçə gənci torpaqlarımızın bütovlüyü, gələcəyi naminə can- larından keçiblər. Baharov Qüdrət Əsəbəli oğlu, Yaqubov Şaban Məhəmməd oğlu, Ağalarov Şaban İsmayıl oğlu, Muradov Rama- zan Abdulla oğlu, İbrahimov Vahid Məmmədnəsib oğlu, Əliyev Nüsrət Abdulla oğlu, Əliyev Ələsgər Didey oğlu Yuxarı Çardaxlar kənd tam orta məktəbinin şəhid məzunlarıdır. Bu görüşdə şəhidlərin ailə üzvləri, yaxın qohumları iştirak edirdi. Hər kəs kədərli, hər kəsin gözü nəmli idi. Hamı göz ya- şını gizlətməyə çalışsa da ürəkdən gələn yanğının təsirindən bu mümkün olmurdu. Yəqin az-az təsadüf olunan haldır ki, bir ailə üç şəhid versin. Belə ailələrdən biri də Əfəndiyevlər ailəsidir. Əfəndiyev Elşən Əhməd oğlu, Əfəndiyev Elşən Elçin oğlu, İbrahimov Vahid Məm- mədnəsib oğlu. Əfəndiyev Elşən Əhməd oğlu şəhid olduqdan sonra Əfəndiyevlər ailəsi onun adını qardaşı oğluna qoyaraq təskinlik tapdılar. Zaqatala rayon Hərbi komissarlığı tərəfindən həqiqi hərbi xidmətə çağırılan Elşən cəbhə bölgəsinə yola salınır. Lakin amansız fələk onu düşmən gülləsinə tuş gətirir. Məktəbin təşkilatçı müəllimi Amin Seyidov söhbət əsnasında qeyd etdi ki, Əfəndiyev Elşən Elçin oğlu 2013-cü ildə məktəbimi- zin məzunu olub. Elşən nümunəvi davranışı, tərbiyəsi ilə seçilir- di. Məktəb yoldaşları arasında hamının hörmətini qazanmışdı.

181 Məktəbin ictimai işlərində çox fəal idi. 2014-cü ilin yanvar ayında həqiqi hərbi xidmətə çağırılmışdı. Orduda da öz müsbət keyfiyyətləri ilə seçilən əsgər olmuşdu. 2015-ci ilin yanvar ayının 23-ü düşmən kəşfiyyat qrupu onun xid- mət etdiyi zastavanı mühasirəyə alır. Bu zaman həmin zastavada döyüşən bir gizir, bir çavuş düşmən tərəfindən öldürülür. Elşən üç nəfər döyüşçünü mühasirədən çıxarmaq istəyərkən qəhrəman- casına həlak olur. O, 2015- ci il yanvar ayının 25-də Azərbaycan Müdafiə naziri Zakir Həsənovun əmri ilə “Hərbi xidmətdə fərqlən- məyə görə” III dərəcəli medalı ilə təltif olunmuşdur.

182 Hörmətli oxucu bunun gözəl təşəbbüs olduğunu yəqin siz də hiss etdiniz. Mən də bu itkinin təsirindən hələ də çıxa bil- məmiş şagirdlərin yazılarından bəzilərini sizə təqdim etmək istəyirəm.

Şəhid Elşən Elçin oğlu Əfəndiyevin əziz xatirəsinə

Elin şad gününü döndərdi yasa, Alardı Qarabağı əgər yaşasa. Ömrü yazılmış bu qədər qısa. O gün əbədiyyətə qovuşdu Elşən! Şəhidlik zirvəsinə ucaldı Elşən!

Çox cavan yaşında köçdü həyatdan , İbrət götürsünlər cavanlar ondan. Çıxarmaz el-oba onu yadından . O gün əbədiyyətə qovuşdu Elşən! Şəhidlik zirvəsinə ucaldı Elşən!

XI sinif şagirdi Nuranə Nuriyeva

183 m Əfəndiyev Elşən Əhməd oğlu

Qarabağsız balan var, Saralan var, solan var, Görmürsənmi Ya Rəbbim… Gözü qanla dolan var.

Şəhid ailələri içində Elşəngilin 1974-cü il dekabr ayı- nəsli, bəlkə də, ən çox acı çəkənlər- nın 25-də Zaqatala rayonu- dəndir. Çünki bu nəsil 3 şəhid verib. nun Yuxarı Çardaxlar kən- Bu şəhidlərin əksəriyyəti 19- 26 yaş dində anadan olmuşdur. arası ömür sürənlərdi. Bir nəslin 3 şəhidi.Bir nəsilə vurulan 1992-ci ildə kənd 3 zərbə - əvvəl dayı orta məktəbini bitirmiş- ( İbrahimov Vahid 1969 – 1994), dir. Həmin ilin dekabrın sonra isə əmi 28-də hərbi xidmətə çağı- ( Əfəndiyev Elşən Əhməd oğlu rılmışdır. Əvvəlcə Şəmkir 1974 –1994), adını daşıyan Əfəndiyev rayonunda hərbi hissədə Elşən Elçin oğlu (1995 – 2014). Hər xidmət etmişdir. 1993-cü üçü cəbhədə mərdliklə, cəsarətlə ilin fevralından Ağdərə, vuruşaraq Qarabağ döyüş salnamə- Dranbon, Çaldıran uğ- sində öz igidlik səhifəsini yazmışlar. runda gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. Daha sonra Tərtər bölgəsində döyüş yolunu davam etdirmişdir. 1994-cü ilin iyunun 27-də kəşfi yyatdan qayıdarkən düşmən gülləsinə tuş gəlmişdir. Yuxarı Çardaxlar kənd qəbiristanlığında dəfn olunub.

184 m Əfəndiyev Elşən Elçin oğlu

Əzizim bağım ağlar, Bostanda tağım ağlar. Qürbət eldə ölərsəm, Qəbrim, torpağım ağlar.

Əfəndiyev Elşən Elçin oğlu Elşən Qarabağ mühari- 1995-ci ilin dekabr ayının 7-də bəsində öz igidlik Zaqatala rayonunun Yuxarı Çar- səhifəsini yazmışdır. daxlar kəndində anadan olmuş- dur. 2002-ci ildə Zaqatala rayonunun Yuxarı Çardaxlar kənd tam orta məktəbinin birinci sinfi nə daxil olmuş, 2013-cü ildə həmin məktəbi bitirmişdir. Məktəbdə və ictimai həyatda nümunəvi davranışlarına görə hamının hörmətini qazanmışdır. 2014-cü ilin yanvar ayında həqiqi hərbi xidmətə çağırıl- mışdır. Orduda fərqləndiyinə görə Azərbaycan Respublikasının Müdafi ə Nazirliyinin Fəxri fərmanı ilə təltif olunmuşdur. 2015-ci ilin 23 yanvar tarixində Ermənistan silahlı qüvvələrinin kəşfi y- yat-diversiya qrupunun törətdiyi təxribat nəticəsində Azərbaycan ordusunda xidmət edən bir gizir və bir çavuş düşmən tərəfi ndən öldürülür. Elşən üç nəfər döyüşçünü mühasirədən qurtararaq qəhrəmancasına şəhid olur. 2015-ci ilin 25 yanvar tarixində Azərbaycanın Müdafi ə Naziri Zakir Həsənovun əmri ilə “Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə” III dərəcəli medalı ilə təltif olunmuşdur. Allah rəhmət eləsin!

185 m İbrahimov Vahid Məmmədnəsib oğlu

Mənim cavan ömrüm olsa da qısa, Siz Allah bu yerdə batmayın yasa. Ağlaya-ağlaya bacım soruşsa, Qönçəykən tez solub, getdi deyərsiz.

Vahid şəhid oldu. Şəhidlik ölümün ən uca zir- vəsidir.Müqəddəs vətənimizin Vahid Məmmədnəsib oğlu azadlığı və müstəqilliyi yolunda İbrahimov 1969-cu ilin noyabr şəhid olanlar müqəddəsdirlər. ayının 26-da Zaqatala rayonu- O dünyada yerləri cənnətdir, bu nun Yuxarı Çardaxlar kəndində dünyada isə əzizlərinin, anadan olmuşdur. 1987-ci ildə tanıyanlarının qəlbi. kənd orta məktəbini bitirmiş- dir. 1988-1990-cı illərdə Mosk- va şəhərində hərbi xidmətdə olmuşdur. Hərbi xidmətdən sonra “İmam Şamil” adına kolxozda işləmişdir. 1992-ci ildə rayon hərbi komissarlığından cəbhə bölgəsinə göndərilmişdir. Ağdərə və Laçın uğrunda gedən döyüş əmə- liyyatlarında iştirak etmiş, yaralanmış, bir müddət Gəncə hərbi qospitalında müalicə olunmuşdur. Vahid yenidən cəbhəyə qayıtmış, Füzulidə düşmənə qarşı vuruşmuşdur. 15 yanvar 1994-cü ildə Füzuli rayonu uğrunda gedən döyüşlərin birində həlak olmuşdur. Qəbri kənd qəbiristanlığındadır. Subay idi.

186 m Ağalarov Şaban İsmayıl oğlu

Mən evdən çıxanda bir sən ağladın, Mən isə özümü güclə saxladım. Deyirsən daş imiş oğul ürəyi, Mən səndən ayrılıb, sonra ağladım. Ə. Bəşiroğlu

Şaban İsmayıl oğlu Ağa- Şaban, Ağdərə, Ağdam və Tərtər uğrunda gedən döyüş- larov 13 yanvar 1971-ci ildə lərdə xüsusi məharət göstərib. Zaqatala rayonunun Yuxarı Rəhbərlik tərəfi ndən ailəsinə baş Çardaxlar kəndində anadan çəkməyə göndəriləndə o qəbul olmuşdur. 1988-ci ildə kənd etmir, yoldaşlarını axıradək tək orta məktəbini bitirmişdir. qoymur. Qeyrətlə, mərdliklə yaşadı. 1989-1991-ci illərdə hərbi xid- Öz adını, ailəsinin başını uca etdi. mətdə olmuş və 1993-cü ilin Şaban qeyrətlə, mərdliklə aprelində Qarabağın müda- yaşadı. Öz adını, ailəsinin fi əsinə getmişdir. başını uca etdi. Ağdərə, Ağdam və Tər- Bu Vətən, bu torpaq mənimdi deyib. tər bölgəsində gedən döyüş- Üstündə vüqarla gəzdi şəhidlər, lərdə minaya düşərək ağır Əyninə qanından bir köynək geyib. yaralanmış, yanvar ayının Düşmənin yolunu kəsdi Şəhidlər. 18-də aldığı yaradan həlak olmuşdur. Qəbri kənd qəbiristanlığın- dadır. Subay idi.

187 m Baharov Qüdrət Əsəbəli oğlu

Əzizim dağ döşündə, Gül bitər dağ döşündə, Ünüm sizə yetməyir, Məzarım dağ döşündə

Qüdrət Əsəbəli oğlu Ba- Böyük döyüş yolu keçən Qüd- harov 22 dekabr 1974-cü ildə rət axırıncı dəfə Füzulidə Şiştəpə, uğrunda gedən döyüşə qatılır. Zaqatala rayonunun Yuxarı İtirilmiş torpaqların azadlığı uğrunda Çardaxlar kəndində anadan gedən ölüm-dirim mübarizəsində olmuşdur. 1990-cı ildə kənd qəhrəmanlıqla vuruşur. Qısa, lakin orta məktəbini bitirmişdir. şərəfl i ömür yaşamış bu qeyrətli Bir müddət kənddə çalışmış, Vətən oğlunu böyüdən valideyinləri 1992-ci ilin noyabrında hərbi fəxr eləsin. Buna onların haqqı var. xidmətə çağırılmışdır. 1992- ci ilin dekabrında Ağdərə, Çıldıran, Sərsəng su anbarı uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. Döyüşlərin birində ağır yaralanmış, müalicə olunduqdan sonra 1993-cü ilin dekabrın 31-də yenidən cəbhəyə getmişdir. 1994-cü ilin yanvarın 4-də Füzulidə Şiştəpə uğrunda gedən döyüşlərdə həlak olmuşdur. Kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Subay idi.

188 m Əliyev Nüsrət Abdulla oğlu

Əzizinəm yaddansan, Qohum-qardaş yaddansan, Nə ahım candan gedər, Nə çıxarsan yaddan sən!

Əliyev Nüsrət Abdulla Erməni faşistlərinin torpaq- larımıza təcavüzü bir çoxları kimi oğlu 1971-ci il iyunun 15-də Nüsrətə də rahatlıq vermirdi.Onun Zaqatala rayonunun Yuxarı Qarabağ uğrunda gedən döyüş yolu Çardaxlar kəndində anadan Urandağ uğrunda gedən döyüş- olmuşdur. lərdəbaşa çatdı.O,azərbaycanlıların 1978-ci il Yuxarı Çar- qəlbində həmişəlik yaşayacaqdı.O, daxlar kənd orta məktəbinə şəhid oldu ki, torpaqlarımızda yaşa- daxil olmuş və 1988-ci ildə yan bizim kimi ana – məktəbi bitirmişdir. 1990- bacıları onunla fəxr etsin. 1992-ci illərdə Arxangelsk vilayətində hərbi xidmətdə olub. 1992-ci ilin iyun ayından 1993-cü ilin avqustunadək “İmam Şamil” adına kolxoz- da çalışıb. 1993-cü ilin avqust ayında torpaqlarımızın bütövlüyü uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etmək üçün cəbhəyə gedib. Füzuli bölgəsində düşmənə qarşı vuruşub. 1993-cü ilin noyabr ayının 6-da Füzulidə Üryandağ uğrunda gedən döyüşlərdə vu- ruşmuş, bir neçə ermənini məhv etdikdən sonra əsir düşməmək üçün son gülləsini köksünə sıxmışdır. Məzarı kənd qəbiristanlığındadır. Subay idi.

189 m Yaqubov Şaban Məhəmməd oğlu

Əliniz ümiddən qopmayıb hələ. Qanınız torpağa hopmayıb hələ. “Sevirəm” kəlməsin tapmayıb hələ. Qəfi l güllə tapdı sevdanı, qardaş, Torpaq götürməsin bu qanı, qardaş.

Şaban Yaqubovun döyüş Şaban Məhəmməd oğlu Yaqubov 1987-ci ilin fevral yoldaşlarının dediyinə görə onun “quşu gözündən vurması” düşməni ayında Zaqatala rayonunun pərən-pərən salırdı,düşmənə layiqli Yuxarı Çardaxlar kəndində cavablar verirdi.Lakin müharibənin anadan olmuşdur. gözlənilməz sürprizləri onu yaxala- Ramazan Muradov dı.Vətənin azadlığı və istiqlaliyyəti adına kənd orta məktəbini uğrunda gedən döyüşlərdə bitirdikdən sonra 2005-ci il qəhrəmanlıqla şəhid oldu. aprelin 2-də hərbi xidmətə yola salınmışdır. O, 702 saylı hərbi hissədə xidmət etmişdir. Şaban Yaqubov 2006-cı il aprelin 2-də Füzuli rayonunun Aşağı Abdurahmanlı kəndində snayper gülləsinə tuş gəlmişdir. Qəbri Yuxarı Çardaxlar kənd qəbiristanlığındadır. Subay idi.

190 m Muradov Ramazan Abdulla oğlu

Ölümün gözünə dik baxan, şəhidliyi şərəfl ə qarşılayan insanlara əsarət təklif etmək boş və gülünc bir işdir. Şeyx Şamil

Ramazan Abdulla oğlu Vətən təhlükədə olanda Muradov 31 iyul 1966-cı ildə quduz düşmən qarşısında onun ər Zaqatala rayonunun Yuxarı kimi oğulları dayanır. Belə oğullar- Çardaxlar kəndində anadan dan biri də Ramazan idi. Dünyada olmuşdur. 1983-cü ildə kənd o millətin yaşamaq hüququ olur orta məktəbini bitirib. ki,onun Ramazan kimi 1984-1986-cı illərdə igid və qorxmaz Almaniyada hərbi xidmət- oğulları var. də olub. 1987-ci ildə Gəncə şəhərinin 41 nömrəli peşə məktəbini bitirərək qaynaqçı ixtisasına yiyələnmişdir. 1992-ci ilin mart ayında Milli Ordu sıra- larına getmişdir. 27 iyun 1992-ci ildə Goranboy uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. Kənd qəbiristanlığında dəfn olunub. Subay idi.

191 Gözbarax kənd şəhidləri

192 m Musayev Nail Şərafəddin oğlu

Ayrılıq bəladır xəbərsiz gəlmiş, Vüsalı dərd çəkib, hicranı gülmüş. Gör neçə taleyi ikiyə bölmüş, Sınmış şüşə kimi calana çətin.

Şəhid Musayev Nail Şərafəddin oğlu 1971-ci ildə Nail eyni zamanda həyatın Zaqatala rayonunun Gözba- müvəqqəti olduğunu, öləndə isə elə rax kəndində anadan olmuş- ölməyin lazım olduğunu düşünürdü dur. 1978-ci ildə Gözbarax ki, adamı unutmasınlar. Həyatda iz kənd orta məktəbinin birin- qoymaq sevilmək demək idi, ci sinfi nə getmiş, 1988-ci ildə sevildinsə ölümündən sonra həmin məktəbi bitirmişdir. da xatırlanacaqsan. Nail şəhid oldu o, həm şəhid 1989-cu ildə hərbi xidmətə kimi, həm də cəsarətli, qorxmaz getmişdir.1991-ci ildə hərbi döyüşçü kimi onu tanıyanların, xidməti başa vurub doğma kəndinə qayıtmışdır. Qa- xalqının qəlbində rabağda müharibə alovla- yaşayacaq nanda Nail könüllülər sırasında Qubadlı, Füzuli bölgələrində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 1994-cü ilin mayında Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli kən- dində düşmənin güclü hücumuna məruz qalaraq ağır yaralanmış, xəstəxanaya göndərilmişdir. Lakin həkimlər Nailin həyatını xilas edə bilməmişlər. Nail həyatda olmasa da öz doğmalarının, Azər- baycan xalqının qəlbində həmişə yaşayacaqdır.

193 m Ramazanov Arif İsmayıl oğlu

Əzizim bağlı yollar, Füzuliyə bağlı yollar, Qayıdar haçan ellər, Açılar bağlı yollar.

Arif müstəqilliyinə yeni- Şəhid Arif İsmayıl oğlu dən qovuşmuş Azərbaycan Respub- Ramazanov 1973-cü ildə likasının ərazi bütövlüyü yolunda Za qatala rayonunun Göz- döyüşürdü. O, arzu edirdi ki, xalqı barax kəndində anadan ol- yorulub-usanmasın, öz gücünə,tam- muşdur. 1980-cı ildə Göz- lığına, gələcəyinə inamını itirməsin. barax kənd orta məktəbin Hər şeyin əvvəli də, sonu da inamdır. birinci sifi nə daxil olub, İnam öləziyən yerdə həyat da ölür. 1990-cı ildə həmin məktə- Arif gələcəyə inanaraq vuruşurdu.O, şəhidlik zirvəsinə tez çatsa da şərəfl i bin onuncu sinfi ni bitir- bir ad qoyub getdi. mişdir. 9 may 1992-ci ildə hərbi xid- mətə çağırı lıb. 1993-cü il oktyabr ayının 9-da Füzuli ra yo- nunun Mirzəxanlı kəndində həlak olmuşdur.

194 - Kəpənəkçi kənd şəhidləri

195 m Falayev Asif Şərif oğlu

Talanan ömürdü, gündü neyləyim, Bəxtimin çırağı söndü neyləyim, Gülüşü fəqanə döndü neyləyim, Söhbəti nəğmədən həzin ananın. Əşir Bəşiroğlu

Asifi n şəhid olması bütün Falayev Asif Şərif oğlu dost-tanışını yandırıb yaxdı. Onun 25 iyul 1975-ci ildə Zaqata- igidliyi ,şücaəti haqqında dostları la rayonunun Kəpənəkçi ürək dolusu danışırlar.O, torpaqla- rımızı murdar düşməndən təmiz- kəndində anadan olmuş- lənməsini səbirsizliklə gözləyirdi. dur. 1981-ci ildə Kəpənək- Lakin şəhidlik qisməti bunu görmək çi kənd səkkizillik məktə- arzusunu gözündə qoydu binin birinci sinfi nə daxil olmuşdur. 1992-ci ildə Qandax kənd orta məktəbini bitirmişdir. 1993-cü ilin avqus- tunda hərbi xidmətə çağırılmış, Bakıda və Gəncənin “Üç Təpə” ərazisində döyüş hazırlığı keçmişdir. 1993-cü ilin noyabr ayında Füzuli, Horadis, Kürdmahmudlu istiqamətlərində gedən döyüş- lərdə vuruşmuşdur. 1994-cü il aprel ayının 24-də Füzuli rayonunun Alxanlı kəndi yaxınlığında gedən döyüşlərdə mərdliklə şəhid olmuşdur.

196 m Məmmədov Mais İsgəndər oğlu

Mən aşiq üzümüm yox, Bağım var üzümüm yox, Sən ki, belə tez getdin, Həsrətə dözümüm yox.

Məmmədov Mais İs- Mais itkin düşüb. Bu yer gəndər oğlu 1975-ci ildə üzündə hər gülün, hər çiçəyin, hər Zaqatala rayonunun qumun , hər daşın öz adı var. Onun Kəpənəkçi kəndində ana- da adı itkindir. Hamının qəbri zi- dan olmuşdur. 1982-ci ildə yarət olunur, güllər qoyulur, torpağı Kəpənəkçi kənd səkkizillik öpülür, göz yaşları qəbrin üstünə məktəbinin birinci sinfi nə tökülür. Maisin qəbri isə naməlum- dur. Buna baxmayaraq onun gözəl daxil olmuşdur. 1991-ci ildə Kəpənəkçi kənd orta adı var. Şəhid!!! Bundan da gözəl ad məktəbini bitirmişdir. olarmı? Allah rəhmət eləsin. 1993-cü ildə Hacı Zeyna- labdin Tağıyev qəsəbəsin- də “N” saylı hərbi hissədə xidmət etmişdir. 1994-cü ildə Tərtər rayonu uğrunda gedən döyüşlərdə itkin düşmüşdür.

197 m Kərimov Sərdar Məhəddin oğlu

Əzizim sökülmüşəm, Xəzəl tək tökülmüşəm. Toy paltarı istədim, Kəfənə bükülmüşəm.

Kərimov Sərdar Məhəddin Düşmən gülləsi qəhrə- oğlu 31 dekabr 1971-ci ildə Kəpə- man Sərdarın adını birdəfəlik nəkçi kəndində anadan olmuşdur. yazdı bu torpağa. Bu torpağı O, 1978-ci ilin sentyabr ayında daha heç kəs ala bilməz onun Kəpənəkçi kənd məktəbinin 1-ci əlindən. Çünki canından da sinfi nə daxil olmuş və 1988-ci çox sevdi bu torpağı. Dedi: ildə həmin məktəbi bitirmişdir. “Təki Vətən sağ olsun”. 1989-cu ilin avqustunda torpaq- larımızı erməni təcavüzündən xilas etmək məqsədi ilə cəbhəyə getmiş, Ağdam, Füzuli is- tiqamətlərində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 1994-cü ilin fevral ayının 2-də şəhid olmuşdur. Kəpənəkçi kənd qəbiristanlı- ğında dəfn olunmuşdur. Kəpənəkçi kənd orta məktəbinə onun adı verilmişdir. Allah rəhmət eləsin!

198 Muğanlı kənd şəhidləri

199 m Süleymanov Ramazan Süleyman oğlu

Bir daş atdım quşlara, Qanadı sınmışlara, Mərdlər baş aldı getdi, Dünya qaldı puçlara… M. Aslan

Ramazan Süleyman Ramazan da başqa şəhidlər oğlu Süleymanov 28 sent- yabr 1974-cü ildə Zaqatala kimi torpağı uğrunda canından rayonunun Muğanlı kən- keçən qəhrəman Azərbaycan oğluna dində anadan olmuşdur. çevrildi. Bir şeylə təsəlli tapmaq olar: 1991-ci ildə Muğanlı kənd Əzizləri, yaxınları onu tez-tez xatırla- yır, hər bayramda onun qəbrini orta məktəbini bitirmişdir. gül-çiçəklə ziyarət edirlər. Məktəbi bitirdikdən sonra rayon sürücülük məktə- bində təhsil almış, 1992-ci ilin may ayında könüllü ola- raq cəbhəyə getmişdir. Həmin ilin oktyabr ayının 3-də isə hərbi xidmətə çağırılmışdır. O əvvəlcə Hacı Zeynalabdin Tağıyev qəsəbəsində hərbi hissədə qulluq etmiş, Qusar rayonunda hərbi təlim keçmişdir. Hərbi təlim məşqləri keçəndən sonra Ağdərə bölgəsində ermənilərə qarşı döyüşlərdə iştirak etmişdir. Rama- zan Süleymanov daha sonra Ağdam rayonunda düşmənə qarşı vuruşmuş, döyüş yolunu Beyləqan istiqamətində davam etdirmiş və 1994-cü il yanvar ayının 7-də mühüm əhəmiyyətli Qızılqaya yüksəkliyində gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. Məzarı kənd qəbiristanlığındadır. Subay idi.

200 m Ramazanov Məhəmməd Ramazan oğlu

Göydən ulduz düz keçdi, Cavan ömrün puç keçdi. Fələk bir dərd göndərdi, Ürəyim deşdi keçdi.

1993 – cü ilin may ayı Məhəmməd Ramazan idi. Məhəmməd Füzuli rayonu oğlu Ramazanov 21 fevral uğrunda qızğın döyüşlərdə işti- 1975-ci ildə Zaqatala rayonu- rak edirdi. Əsgərlər müharibənin nun Muğanlı kəndində ana- çətinliklərinə öyrəşmişdilər. Bütün hərəkətlərini, fəaliyyətini hərbi təli- dan olmuşdur. 1992-ci ildə matlara uyğun qururdu. Lakin düş- Muğanlı kənd orta məktəbini mənə etibar yox idi. Cuzi bir səhv bitirmiş və sonra “Moskva” Məhəmmədi düşmən gülləsinə tuş kolxozunda əmək fəaliyyə- elədi. Azərbaycan torpağına, onun tinə başlamışdır. çox bəlalar görmüş xalqına daha bir Məmməd Ramazanov şəhid ağrısı yaşatdı. 1993-cü ilin may ayında Zaqatala rayon Hərbi Komissarlığı tərəfi ndən hərbi xidmətə çağırılmışdır. İki ay Sumqayıt şəhərinin Hacı Ze- nalabdin Tağıyev qəsəbəsində hərbi hissədə təlim keçmiş, sonra Füzuli rayonuna göndərilmişdir. Burada gedən döyüş əmə- liyyatlarında iştirak etmişdir. 7 iyul 1993-cü ildə torpaqlarımızın müdafi əsi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. Muğanlı kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Subay idi.

201 m Yusifov Gündüz Cavad oğlu

Bu dəmdə gül, Kim görüb bu dəmdə gül?! Gen gündə gülmək olar; Oğulsan, bu dəmdə gül! M. Aslan

Gündüzün yerləşdiyi rota- Gündüz Cavad oğlu nın tərkibində olan əsgərlər hərbi Yusifov 26 mart 1974-cü ildə hissənin diribaş, bacarııqlı, qorxmaz, Zaqatala rayonunun Muğanlı mənəvi cəhətdən güclü əsgərlər kəndində anadan olmuşdur. idi. Gündüzdə də bu keyfi yyət var 1989-cu ildə Muğanlı kənd idi. Ağdam uğrunda gedən şiddətli orta məktəbinin səkkizinci döyüşlərin birində minaya düşdü və şəhid oldu. Doğma Vətənimiz sinfi ni bitirmişdir. Bakı şəhə- Azərbaycan onun tək şəhid oğulları rində texniki-peşə məktəbin- heç vaxt unutmayacaq. O, təkcə bir də avtomobillərin təmiri üzrə evə deyil, bütün çilingər peşəsinə yiyələnmiş- Azərbaycana oğul oldu. dir. 1992-ci ilin may ayında hərbi xidmətə çağırılan Gündüz bir müddət sonra Ağdam bölgə- sinə göndərilmişdir. 1993-cü ilin mart ayının 8-də Ağdam bölgə- sində döyüş əməliyyatlarının birində şəhid düşmüşdür. Məzarı Muğanlı kənd qəbiristanlığındadır. Subay idi.

202 m Rəsulov Oruc İsgəndər oğlu

Dağılıbdır qu daşa, Axır gəlir su daşa. Əlim yardan üzülüb, Sığınmışam bu daşa.

Oruc İsgəndər oğlu Rə- Könüllü olaraq cəbhəyə ge- sulov 1958-ci ildə Zaqatala dən Oruc çağırış vərəqəsini alanda rayonunun Muğanlı kəndin- çox sevindi. Sevincini bölüşmək də anadan olmuşdur.1975-ci üçün dostugilə getdi. Ancaq bilirdi ildə kənd orta məkltəbinin X ki, bu xəbər anası üçün çox ağır sinfi ni bitirmiş, 1976-1978-ci olacaq. Ailəsi üzüləcəkdi, buna illərdə Çita şəhərində hərbi baxmayaraq getməli idi. Ailəsi təhlükəsiz olsa da Vətəni təhlükə- xidmətdə olmuşdur. Hərbi də idi. O, Tərtər uğrunda gedən xidmətdən sonra ailə həya- tı qurmuş və Bakı şəhərin- döyüşlərdə iştirak etdi və... də fəhlə işləmişdir. 1992-ci ilin may ayında könüllü olaraq cəbhəyə getmişdir. Tərtər bölgəsində düşmənə qarşı vuruşmuş və bu bölgədə qəhrəmancasına şəhid düşmüşdür. Dörd övladı yadigar qalıb. Məzarı Muğanlı kənd qəbiristanlığındadır.

203 m Musayev Akif Yəhya oğlu

Ahından dağ dağıldı, Hünərin dağ -dağ oldu... Qəbrini küskün gördüm, Ürəyim dağ-dağ oldu. M. Araz

24 fevral 1969-cu ildə Akif üçün hər şeydən Zaqatala rayonunun Muğanlı əzəl Vətən idi. Ona görə də könül- kəndində anadan olmuşdur. lü getdi cəbhəyə. Vətəni, xalqı və canından çox sevdiyi ailəsi, əzizləri 1986-cı ildə orta məktəbi bi- uğrunda canından keçdi. tirmişdir. 1987-ci ildə hərbi xidmətə çağırılmış və İrkut- sk vilayətində qulluq etmişdir. Hərbi xidmətdən sonra rayon peşə məktəbində mexanizator peşəsinə yiyələnmiş- dir. Sonra “Moskva” kolxozunda əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1992-ci ildə Vətənini darda görən Akif könüllü olaraq cəbhəyə yollanmışdır. Ağdam rayonunda düşmənə qarşı 4 ay vuruşmuş- dur. 1993-cü ilin noyabr ayında Beyləqan, Xocavənd istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. O, 1994-cü il yanvar ayının 5-də Şişqaya uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına şəhid düşmüşdür. Muğanlı kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Subay idi.

204 m Rəsulov Akif Məmməd oğlu

Ürək şan-şan yara, Bizdən sovuşan yara. Bir ayrılıq, bir olüm Qoymaz qovuşam yara.

Akif Məmməd oğlu Rəsulov Akif də bir vətənpər- Rəsulov 26 iyul 1966-cı ildə vər Azərbaycan gənci kimi,Vətəninin Zaqatala rayonunun Mu- dar günündə rahat otura bilmədi – baxmayaraq ki, ailəli idi. Bəlli bir yaşa ğanlı kəndində anadan ol- gəlib çatmışdı.Vətən dar gündə idi, muşdur. 1983-cü ildə Mu- Vətən onu çağırırdı. Könüllü olaraq ğanlı kənd orta məktəbini bitirmişdir. Hərbi xidmət- orduya getdi. dən əvvəl rayon sürücülər mək- təbində təhsil almışdır. 1983-cü ildə hərbi xidmətə çağırılmış, Qazaxıstan Respublika- sında hərbi xidmət keçmişdir. Hərbi xidmətdən sonra kəndlərinə qayıtmış və kolxozda işləmişdir. 1992-ci ilin mart ayında könüllü olaraq cəbhəyə getmişdir. O, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Ra- miz Qəmbərovun batalyonunda Şuşanın müdafi əsində yaxından iştirak etmiş və 1992-ci ilin may ayının 8-də Şuşa şəhəri uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına şəhid olmuşdur. Dəfn olun- duğu yer məlum deyil... Evli idi. Yeganə oğlu onun adını daşıyır.

205 m Abdulov Əhməd Abdul oğlu

Çay gəldi, ada saldı, Coşdu, səs-səda saldı. Allah bizi unutdu, Əzrayıl yada saldı.

Əhmədin neçə-neçə arzusu Əhməd Abdul oğlu ürəyində qaldı: ailə qurmaq,vətənini Abdulov 6 mart 1970-ci ildə işğaldan azad etmək, valideynlərinə Zaqatala rayonunun Muğanlı layiqli övlad olmaq. Buna baxmaya- kəndində anadan olmuşdur. raq o, şəhidlik zirvəsinə ucalmaqla xalqının ən igid övladı kimi 1987-ci ildə kənd orta mək- ürəklərdə yaşayacaqdır təbini bitirmiş, 1987-ci ilin sentyabrında Rusiyanın Kaluqa şəhə- rində 27 saylı peşə məktəbinə daxil olmuşdur. Aviasiya təy- yarələri mühərriklərinin yığma çilingəri peşəsinə yiyələnmişdir. O, 1988-ci ilin may ayında Zaqatala rayon hərbi komis- sarlığı tərəfi ndən həqiqi hərbi xidmətə çağırılmış, Sevastopol şəhərində hərbi-dəniz qüvvələrində miçman kimi xidmət etmişdir. Hərbi xidmətdən sonra 1991-ci ildən Gürcüstan Respub- likasında hərbi hissələrin birində “Starşina” vəzifəsində çalış- mağa başlamışdır. 1992-ci ildə könüllü olaraq Şuşaya getmiş və Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Ramiz Qəmbərovun könüllülər batalyonunda döyüşməyə başlamışdır. Şuşa şəhəri erməni hər- bi birləşmələri tərəfi ndən işğal olunarkən şəhid olmuşdur. Dəfn olunduğu yer məlum deyil. Subay idi.

206 m İbrahimov İlqar Əli oğlu

Ürəyimi dağlaram , Qara örpək bağlaram. Gəl davaya getmə sən, Oğul deyib ağlaram.

İbrahimov İlqar Əli oğlu 20 aprel 1968-ci ildə İlqar baxmayaraq ki, sovet Muğanlı kəndində anadan ordu sıralarında xidmət etmişdi, mü- haribə başlayanda Milli Ordu sıraları- olmuşdur. 1975-ci ildə Mu- na yazıldı. Ailəli olsa da bir oğlunun ğanlı kənd orta məktəbi- gözünü yolda qoyaraq cəbhəyə yola nin birinci sinfi nə daxil düşdü. Kəlbəcər uğrunda gedən olub, 1985-ci ildə həmin döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak məktəbin onuncu sinfi ni oldu. Neçə-neçə arzuların, niyyətlə- bitirib. rin üstünü qapayan müharibə onun 1986-cı ildə hərbi xid- da arzularının, xəyallarının üstünü mətə çağırılmış və Çer- nobilda xidmət etmişdir. qapadı. Gəldikdən sonra ailə hə- yatı qurmuşdur. 1 oğlu var. Qarabağ savaşı başlayanda yenidən Milli Ordu sıralarına qoşulur. Döyüş yolu Kəlbəcər rayonundan başlayan İlqar dö- yüşlərin birində itkin düşür.

207 Qımır kənd şəhidləri

208 m Mazanov Kamran Həsən oğlu

Dərdi- sərim, Baş alıb dərdi-sərim, Sinəm qan, kürəyim qan, Nə çoxdur dərdi-sərim?!

Mazanov Kamran Hə- Kamranın hərbi xidmət müddəti qısa olsa da döyüş yolu sən oğlu 21 yanvar 1974-cü uzun olmuşdu. Bu qısa müddətdə ildə Zaqatala rayonunun neçə rayonun müdafi əsində iştirak Qımır kəndində anadan edən Kamran göstərdiyi igidliyə, olmuşdur. 1981-ci ildə Qı- cəsarətə görə əsgər yoldaşları- mır kənd orta məktəbinin nın yanında hörmət qazanmışdı. birinci sinfi nə daxil olub, Namərd erməni gülləsi ona aman 1991-ci ildə həmin məktə- verməmişdi. bin onuncu sinfi ni bitirib. 1992-ci ilin iyun ayında həqiqi hərbi xidmətə çağırılmışdır. Onun döyüş yolu Tərtər, Füzuli, Ağdərə və Ağdam rayonlarından keçmişdir. Kamran Mazanov 1992-ci ilin sentyabr ayının 29-da Ağdərə rayonunun müdafi əsi uğrunda gedən dö- yüşlərdə itkin düşmüşdür.

209 m Nuriyev Elşən Ömər oğlu

Kəfən ağlar, İp ağlar, kəfən ağlar, Mən bir ağ gün görmədim, Büzmə, ağ kəfən ağlar.

Elşənə ermənilərin törətdi- yi vəhşiliklər rahatlıq vermirdi. Bir Nuriyev Elşən Ömər tərəfdə Vətən, bir tərəfdə ata-anası, oğlu 1976-cı ildə Zaqatala sevdiyi qız. O bilirdi ki, Vətən olmasa rayonunun Qımır kən- onların heç biri olmayacaqdı. Bunu dində anadan olmuşdur. bildiyi üçün çox tərəddüd etmədi. 1983-cü ildə Qımır kənd Xalqının düzənli həyatını pozan orta məktəbinin 1-ci sin- ermənilərdən qisas almaq üçün əlinə fi nə getmiş, 1993-cü ildə fürsət düşmüşdü. Lakin bu yolu so- həmin məktəbi bitirmiş- nunadək getmək ona qismət olmadı. dir. 1994-cü ildə həqiqi hərbi xidmətə çağırılmışdır. Onun döyüş yolu Tərtər rayonunun Cəmilli kəndindən keçmişdir. Elşən Nuriyev 1996-cı ildə Cəmilli kəndi ət- rafında gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Zaqa- tala rayonunun Qımır kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Subay idi.

210 m Həsənxanov Oruc Ramazan oğlu

Köçə məni, Sev köçə - köçə məni; Bir təklənmiş quzuyam, Qatma hər köçə məni!

Həsənxanov Oruc Ra- Oruc gənc bir əsgər kimi vətən mazan oğlu 16 oktyabr 1972- qarşısında borcunu ödədi. Vətəninin ci ildə Zaqatala rayonunun var olmasında xalqının yaşamasında Qımır kəndində anadan tarixə öz qanı ilə iz qoydu. olmuşdur. 1979-cu ildə Qımır kənd orta məktəbi- nin birinci sinfi nə daxil olub, 1988-ci ildə həmin məktəbin onuncu sinfi ni bitirib. Oruc 1989-cu ildə həqiqi hərbi xidmətə çağırılmış və 1991-ci ildə hərbi xidməti başa vuraraq doğma vətəni Azərbaycana qayıt- mış və dövlətin çağırışı ilə Vətənin müdafi əsi üçün yenidən hərbi xidmətə getmişdir. Onun döyüş yolu Tərtər, Goranboy, Füzuli, Zəngilan və Ağdam rayonlarından keçib. Oruc Ağdam rayonunda Fərrux dağı uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına şəhid olmuş, 30 oktyabr 1992-ci ildə Qımır kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Hal-hazırda Qımır kənd körpələr evi Həsənxanov Oruc Ramazan oğlunun adını daşıyır. Subay idi.

211 m Məmmədov İsgəndər İbrahim oğlu

Dərd ürəyim oyunca, Qurban gedim boyunca. Eşitsən ki,ölmüşəm, Ağla mənə doyunca.

İsgəndər İbrahim oğlu İskəndərin döyüş yolu ömrü Məmmədov 18 mart 1971-ci kimi çox qısa oldu.Vətənində gözü ildə Zaqatala rayonunun Qı- yaşlı anası, həyat yoldaşı, əziz qızları onun yoluna baxa-baxa qaldı. mır kəndində anadan olmuş- Analar göynər ağlar, dur. 1988-ci ildə Qımır kənd Ürəyi yanar ağlar, orta məktəbini bitirən İsgən- Dönər ağ göyərçinə, dər Zaqatala rayon Kənd Yollara qonar ağlar. Təsərüff atı texnikumuna da- xil olur. Texnikumun axırın- cı kursunda oxuyarkən 1992-ci il sentyabrın 20-də Milli Ordu sıralarına çağırılmışdır. Əvvəlcə Kəlbəcər sonra isə Ağdam bölgələrində cəbhədə olmuş, 1992-ci il oktyabrın 29- da Ağdam rayonunun Fərrux dağı uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. İsgəndər Məmmədov Qımır kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Ailəli idi. Əkiz qızları var.

212 m Bayraməliyev Rafi q Qurbanismayıl oğlu

Yeri dağlar!.. Qar yağar, yeri dağlar... Ahım ərşə ucalar, Göz yaşım yeri dağlar.

Bayraməliyev Rafi q Qur- Rafi qin şəklinə baxanda adama elə gəlir üzündə dərd, banismayıl oğlu 28 iyul 1974- gözlərində kədər var. Düşməndən cü ildə Zaqatala rayonunun qisasını almamasını, bu dünyada Qımır kəndində anadan ol- qoyub getdiyi əzizlərindən ni- muşdur. 1981-ci ildə məktə- garançılığını, sanki gözləri ifadə bin səkkizinci sinfi ni bitirən Rafi q təhsilini Zaqatala rayon edirdi. peşə məktəbində davam etdirmişdir. O, mexa- nizator peşəsinə yiyələnərək 1991-ci ildə Qımır kəndində İsmət Qayıbov adına kolxozda traktorçu işləmişdir. 1992-ci ilin oktyabr ayında həqiqi hərbi xidmətə çağırılmış, döyüş yolunu Tərtər, Füzuli, Ağdam bölgələrində davam etdirmiş- dir. Rafi q Bayraməliyev 1993-cü ilin yanvar ayının 16-da Ağdam rayonunun Fərrux dağı ətrafında gedən döyüşlərdə qəhrəman- casına şəhid olmuşdur. Zaqatala rayonunun Qımır kəndində dəfn olunmuşdur. Hal-hazırda Qımır kənd Mədəniyyət evi onun adını daşıyır. Su- bay idi.

213 Üçüncü Tala kənd şəhidləri

214 m Qurbanov Abdurahman Əmrullah oğlu

Lalə demək sözüymüş, Lalə tonqal közüymüş!... Lalələr Qarabağın - Qan ağlayan gözüymüş.

Qurbanov Abdurah- Abdurahman ailənin man Əmrullah oğlu 1971-ci sevimli övladı olduğu üçün vali- il may ayının 14-də Zaqata- deyinləri onu çox əzizləmiş, körpə pöhrə kimi böyütmüşdılər.Nə qədər la rayonunun Üçüncü Tala əzizlənsə də kişi qeyrəti, azərbay- kəndində anadan olmuşdur. canlı qanı var idi canında, düşmən 1988-ci ildə kənd orta məktə- azğınlığı onu özündən çıxarır, rahat- bini bitirmişdir. Bir müddət lıq tapmırdı. Könüllü olaraq cəbhəyə kolxozda çalışmışdır. 1989- 1991-ci illərdə keçmiş itt i- yazılmaq istəyirdi. faqın ordu sıralarında xid- mət etmişdir. Hərbi xidmətdən sonra Abdurahman yenə də kolxozda çalışmışdır. O, kənd futbol komandasının üzvü idi.1992- ci ilin may ayında könüllü olaraq cəbhəyə getmişdir. Ağdam və Ağdərə rayonlarında döyüş əməliyyatlarında iştirak etmişdir. Abdurahman Qurbanov 1992-ci ildə avqust ayının 30-da Ağdərə rayonunun Mehmanə kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə həlak olmuşdur. Üçüncü Tala kənd qəbiristanlığında dəfn olun- muşdur. Subay idi.

215 m Şabanov Nurəddin Soltan oğlu

Qarqara bax, qara bax! Gözümdəki qara – bax! Tökül, dağlar, üstümə, Mənsiz qalıb Qarabağ!

Şabanov Nurəddin Nürəddin son nəfəsinə- Soltan oğlu 1 dekabr 1974- dək, son ana qədər azğın düşmənə cü ildə Zaqatala rayonu- qarşı mərdliklə vuruşub. Ailəsi ilə nun Üçüncü Tala kəndində bərabər Azərbaycan xalqı olaraq biz anadan olmuşdur. 1988-ci də iftixar hissi keçiririk ki, Şabanovlar ailəsində belə cəsur, vətənpərvər ildə Üçüncü Tala kənd orta oğul böyüyüb. məktəbini bitirmiş, sonra O, döyüşçü yoldaşlarına nümunə idi. kolxozda işləmişdir. 1990- 92-ci illərdə hərbi xidmət- də olmuş, hərbi xidməti başa vur- duqdan sonra yenidən kolxozda işə başlamışdır. 1992-ci ilin noyabr ayında cəbhəyə yola düşmüşdür. Ağdam və Ağdərə uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etmiş, 20 yanvar 1993-cü ildə Ağdərə uğrunda gedən qızğın döyüşlərdə canını vətənə qurban verərək şəhidlik zirvəsinə ucalmışdır. Kənd qə- biristanlığında dəfn olunub. Subay idi.

216 m Qazıyev Məlik Osman oğlu

Nə qədər qara baxım? Gül açmır qara baxdım Güllərin həşəm oldu, Gülmədin, Qarabağım.

Qazıyev Məlik Osman Məlik Vətən uğrunda oğlu 10 iyul 1972-ci ildə Zaqa- şəhid oldu. Məlik Vətən üçün Vətən tala rayonunun Üçüncü Tala Məlik üçün əziz idi. Başqalarından kəndində anadan olmuşdur. fərqli olaraq onun Vətən anlayışı 1987-ci ildə Mamqabinə kənd doğulub boya-başa çatdığı Üçüncü orta məktəbinin 8-ci sinfi ni Tala kəndi ilə bitmirdi. Məlik başı bitirmişdir. Məktəbi bitirdik- bəlalar çəkmiş ulu torpaqlarımızın dən sonra kolxozda işləmiş- sızıltısına dözmədi. Onu cəbhəyə dir. 1990-92-ci illərdə hərbi gətirib çıxaran da Ana Vətən xidmətdə olmuş, sonra ye- çağırışı oldu. nidən kolxozda işini davam etdirmişdir. 1992-ci ilin payızında cəbhəyə gedən Məlik Qazıyev Ağdərə bölgəsində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 17 fevral 1993-cü ildə Ağdərə rayonunun Vaqaus kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə həlak olmuş, Üçüncü Tala kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuş- dur. Subay idi.

217 m Aslanov Mahir Aslan oğlu

Uca bürcüm Qarabağ! Ağrım-acım Qarabağ! Əbədi bir şaham mən! Şuşa tacım, Qarabağ! M. Aslan.

Aslanov Mahir Aslan oğlu 7 Mahir üçün 3-cü sentyabr 1974-cü ildə Zaqatala ra- Taladan başlayan vətəni daha yonunun Üçüncü Tala kəndində əziz idi. Tarixdən çox müha- anadan olmuşdur. 1989-cu ildə robələr haqqında öyrənsə də, Üçüncü Tala kənd orta məktəbi- vətənində bunu görmək tam ni bitirmişdir. 1994-cü ildə peşə başqa idi. Vətəninin təhlükə- məktəbində oxumuş, 1994-cü sizliyini qorumaq onu daim döyüşə səsləyirdi. ilin yanvar ayında hərbi xidmətə getmişdir. Tərtər, Ağdərə bölgələrində vu- ruşmuş, 20 aprel 1994-cü ildə Tərtər istiqamətində gedən döyüş- lərdə itkin düşmüşdür.

218 m Mollaçiyev Ziyad Məmmədəmin oğlu

Gülüm sındı, Baxçada gülüm sındı, Dost görüb bir ah çəkdi, Düşmənim gülümsündü…

Ziyad ordu sıralarında Mollaçıyev Ziyad Məm- xidmət etsə də fi kirləşirdi ki, Vətən mədəmin oğlu 1970-ci il yan- dardadır, oğullar lazımdır ki, bu var ayının 23-də Zaqatala dərddən vətəni, milləti xilas etsin. rayonunun Üçüncü Tala Gələcəyini, gəncliyini qurban dedi Vətəninə. Onun bir arzusu var idi – kəndində anadan olmuşdur. 1977-ci ildə kənd orta mək- düşmənləri torpaqlarımızdan təbinin birinci sinfi nə getmiş, qovmaq. 1987-ci ildə həmin məktəbin Xəzan oldu bağça-bağlar, X sinfi ni bitirmişdir. Ziyad Heç bu dərdə dözməz dağlar, Mollaçiyev məktəbi bitir- Məzar üstə anan ağlar dikdən sonra kolxozda ça- Nə yatmısan oyan, oğul. lış mışdır. 1990 – 1992-ci il- lərdə ordu sıralarında xidmət etmişdir. Hərbi xidmətdən sonra yenə kolxozda çalışmış, 1993-cü ilin payızında könüllü olaraq Milli Ordu sıralarında xid- mətə başlamışdır. Ağdam rayonunda döyüşlərdə iştirak edən Ziyad 1994-cü il aprel ayının 16-da növbəti döyüşdə həlak olmuşdur. Ziyadın bir çox arzuları kimi ailə qurmaq arzusu da gözündə qaldı. O, kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.

219 m Mamqayev Faiq İslam oğlu

Bağ işlər, Bağban bağda bağ işlər. Başım cəllad əlində, Nə kəsər, nə bağışlar.

Mamqayev Faiq İslam Faiq Ağdam rayonu oğlu 1972-ci il iyul ayının uğrunda gedən döyüşlərdə iştirakı 5-də Zaqatala rayonunun zamanı müharibənin amansızlığını Üçüncü Tala kəndində dün- görürdü. Gördükləri onu sarsıtsa da yaya göz açmışdır. 1974-cü nifrətini daha da artırırdı. Və eyni ildə kənd orta məktəbinin zamanda öz-özünə söz verirdi ki, birinci sinfi nə getmiş, 1987- müharibə qurtardıqdan sonra hərbi ci ildən həmin məktəbin təhsil alacaq, zabit olacaq hərbin VIII sinfi ni bitirmişdir. Bir sirrlərini öyrənib düşməndən qisas alacaq. müddət kolxozda çalışmış- ...Ancaq deyirlər sən saydığını dır. 1990 – 1992-ci illərdə say, gör fələk nə sayır. hərbi xidmətdə olmuşdur. Hərbi xidmətdən sonra kolxozda çalışmış, 1993-cü ilin payızında cəbhəyə yola düşmüşdür. Faiq Ağdam bölgəsində dö- yüş əməliyyatlarında iştirak etmişdir. 1993-cü ilin dekabr ayının 28-də Ağdam bölgəsində gedən döyüşlərdə itkin düşmüşdür.

220 m Yekibaşov Saleh Nəbi oğlu

Yaz gəlir, xeyir versin, Qış gəlir səbir versin. Cavana qəbir verən, Qocaya səbir versin!

Yekibaşov Saleh Nəbi Saleh cəsur və qorxmaz oğlu 1972-ci il martın 23- oğul idi. Çətin döyüşlərdən şərəf- də Zaqatala rayonunun lə çıxmışdı.İri cüssəli, sərt əzələli, Üçüncü Tala kəndində hündür boylu bu igidin qəbrinin anadan olmuşdur.1978-ci üstündəki şəklə baxdıqca fi kirləşirsən ildə kənd orta məktəbinin ki, o, düşmən qarşısından heç vaxt qaçmazdı. Mühasirəyə düşməsəydi, 1-ci sinfi nə gaxil olmuş, üzbəüz döyüşlərdə heç vaxt arxaya 1986-cı ildə 8-ci sinfi ni bitirmişdir. Sonra Zaqata- çəkilməzdi. la rayonunun Aşağı Tala kəndində yerləşən 172 saylı peşə məktəbini bitirmiş, 1991-ci ildə Rusiyanın Krasnodarsk vilayətində hərbi xidmətdə olmuşdur. 1992-ci ilin sonunda vətənə dönmüş, 1993-cü ilin yanvar ayının 11-də könüllü olaraq cəbhəyə getmişdir. Murovda, Ağdam bölgəsində vuruşmuş, Ağdam döyüşlərində itkin düşmüşdür.

221 Sumaylı kəndinin şəhidi

222 m Qurbanov Asif Arif oğlu

Durna yanınnan keçər, Ölər şanınnan keçər. İgid vətən yolunda Ölər canından keçər.

Qurbanov Asif Arif oğlu 17 fevral 1974-cü ildə Zaqata- Asifi n şəhid olması xəbəri ev la rayonunun Sumaylı kən- – ev, oba – oba yayıldı onu tanıyan- dində anadan olmuşdur. ların yaddaşında, boyu – buxunu, 1991-ci ildə Sumaylı kənd pəhləvan cüssəsi ilə yaddaşlarda qalacaqdı. Asif kimi oğullar üçün orta məktəbini bitirmiş, ağlamaq yaraşmaz. Axı onun kimi 1992-ci ildə isə Bakıdakı neçə - neçə ciyərparalar bu torpa- 12 saylı texniki-peşə mək- ğa tapşırılıb. Azərbaycan uğrunda, təbində radio və televizor Vətən uğrunda şəhid olmuşlar ki, aparatlarının təmiri ixtisası təki Vətən yaşasın. Qəbrin nurla üzrə təhsil almışdır. Elə həmin ildən Xızı dolsun Asif. rayonundakı N saylı hərbi hissə- də xidmətə başlamışdır. 30 yanvar 1994-cü il tarixində Gəncəyə göndərilmiş və 130 saylı hərbi hissədə xidmətini davam etdir- mişdir. 15 fevral 1994-cü il tarixindən Asif səngərlərdə düşmənə qarşı igidliklə vuruşmuşdur. Döyüş yolu Ağdərə rayonundan başlayan Asif 10 aprel 1994-cü il tarixində Talış kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Hal-hazırda Sumaylı kənd Mədəniyyət evi Asif Qurbanovun adını daşıyır. Sumaylı kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.

223 Göyəm kənd şəhidləri

224 m İbrahimov Yaşar İbrahim oğlu

Dağ başında qara bax, Üstün alan sara bax. Aləm cənnətə dönsə, Mənə xoşdur Qarabağ.

İbrahimov Yaşar İbra- Yaşar hərbi hissədə kəşfi yyat him oğlu Zaqatala rayonunun qurupuna qəbul edilir. Ordumuz Göyəm kəndində anadan ol- tərəfi ndən ermənilərin üç kən- muşdur. Göyəm kənd orta dinin darmadağın edilməsində məktəbində təhsil almışdır. iştirak edir. Kəşfi yyat qurupu bu döyüşdən sonra Ağdam rayonu- 1992-ci ildə Milli Ordu nun Şehli və Füzuli rayonunun sıralarına hərbi xidmətə çağı- Cuvarlı kəndlərinin düşməndən rılmışdır. Bakıda bir müddət azad edilməsində yaxından iştirak hərbi təlim keçdikdən sonra etmişdir. Lakin mühasirəyə düşdü- döyüş bölgəsinə göndəril- yü üçün ölümü haqqında məlumat mişdir. əldə etmək mümkün olmur. Yaşar 2005-ci ildə Yaşar İbra- üçün ağlayan gözlər çoxdur, yaxın- him oğlu İbrahimova şəhid lar, qohum -əqraba bir də onun statusu verilmişdir. xalqı.O, ölməzliyə,şəhidliyə qovuş- du. Qəbri nurla dolsun.

225 m Osmanov Pərviz Kamil oğlu

İgid gərək atlana, Atın, minə atlana. Mərd odur ki, döyüşdə, Hər yaraya qatlana.

Pərviz Kəlbəcər rayonu is- Osmanov Pərviz Ka- tiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak mil oğlu 1972-ci ildə Zaqa- edib. O da digər Azərbaycan oğulları tala rayonunun Göyəm kimi erməni faşistlərinin torpaqlarımı- kəndində anadan ol- za təcavüzünə görə rahatlıq tapmırdı, muşdur. Göyəm kənd ona görə də hərbi xidmətə çağırılma- orta məktəbini bitirmiş- ğını gözləmir, könüllü olaraq cəbhəyə dir.1993-cü ildə könüllü aparılması üçün müraciət edir. Onun olaraq Azərbaycan Res- döyüş yolu kimi, ömür yolu da qısa publikasının Milli Ordu olur. Onun ölümü ata-anasının belini sıralarına hərbi xidmətə büksə də, başlarını dik tutmağa haqq- getmiş, erməni qəsbkar- ları var. O, azərbaycanlıların ürəyində həmişə yaşayacaqdır. larına qarşı cəsarətlə vu- ruşmuşdur. Osmanov Pərviz Kamil oğlu Kəlbəcər rayonunun ərazisində gedən döyüşlərdə itkin düşmüşdür və 23 iyul 1993-cü ildə ona şəhid statusu ve- rilmişdir.

226 m Qaralov Həmzət Verdi oğlu

Oturmuşam daş üstə, Papaq durar qaş üstə. Sən düşmanı nişan ver, Nallamağı baş üstə.

Qaralov Həmzət Verdi Həmzət cəbhəyə getdikdən oğlu 1974-cü ildə Zaqatala sonra torpaqlarımızın düşməndən rayonunun Göyəm kən- təmizlənməsi üçün əlindən gələni dində anadan olmuşdur. əsirgəməmişdir. Yoldaşları arasında 1981-ci ildə Göyəm kənd cəsurluğu ilə seçilmişdir. Hara göndə- orta məktəbinin 1-ci sinfi nə rilmişdisə, qeyrətlə, namusla xidmət daxil olmuş, 1989-cu ildə etmişdir. həmin məktəbin 8-ci sinfi ni bitirdikdən sonra 172 saylı Tala kənd texniki-peşə məktəbinə daxil olaraq traktorçu peşəsinə yiyələnmişdir. Sonra 2 il usta köməkçisi işləmişdir. 1993-cü ildə Milli Ordu sıralarına hərbi xidmətə çağırılmış və Ağdam cəbhəsinə göndərilmişdir. 13 oktyabr 1992-ci ildə Ağda- mın Qazançı kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Göyəm kənd qəbiristanlığında dəfn edilib. Subay idi.

227 Mazıx kəndinin şəhidi

228 m Carov Rafael Mollaşərif oğlu

Gülü solan, Gülləbaran, Torpaq olan, Şəhidim!

Carov Rafael Mollaşərif Rafael ürəyi Vətən, torpaq eşqi oğlu 8 sentyabr 1974-cü ildə ilə çırpınan, qeyrət uğrunda çarpışan Zaqatala rayonunun Mazex oğullardan idi. O, laçın rayonu uğ- kəndində anadan olmuşdur. runda döyüşə- döyüşə gəlib Güləbirt 1981- ci ildə Mazex kənd kəndinə çatmışdı. Bu kənd uğrunda orta məktəbin 1-ci sinfi nə gedən döyüşlərdə xüsusi məharət göstərmişdir. Döyüşçü şəhid yoldaş- daxil olmuşdur. 1991-ci ildə larının qisasını almağa çalışırdı. Lakin məktəbi bitirmişdir. hiyləgər erməni xisləti nəticəsində Kəndimizin igid oğlu 1992-ci il sentyabr mühasirəyə düşdü. ayında cəbhəyə yola düşüb. Laçın rayonunun Güləbirt kəndi uğrunda gedən döyüşdə itkin düşüb.Vətəni, vətən sevgisini hər şeydən əziz tutan şəhid oğlumuzun adı qəlbimizdə əbədi yaşayacaq.

229 Aşağı Çardaxlar kənd şəhidləri

230 m Hacımuradov Qurban Yusif oğlu

Əzizim üzü qanlı, Ayağı dizi qanlı , Ölən biz, qırılan biz, Tutdular bizi qanlı.

Hacımuradov Qur- ban Yusif oğlu 1971-ci ildə Qurban Laçın və Kəl- bəcər uğrunda gedən döyüşlərdən Zaqatala rayonunun Aşa- sonra Kərimbəyli, Arayatlı, Horadiz ğı Çardaxlar kəndində kəndləri uğrunda gedən döyüşlər- anadan olmuşdur. Aşağı də iştirak edir. Horadiz qəsəbəsini Çardaxlar kənd orta mək- düşməndən azad edilməsində şəxsi təbini bitirdikdən sonra igidlik göstərərək qumbara atanla er- keçmiş sovet ordusu sıra- mənilərin bir zirehli texnikasını vurub larında xidmət etmişdir. sıradan çıxarmış, altı nəfər əsgərini 1992-ci ildə Milli məhv etmişdi. Ordu sıralarına çağırıl- mışdır. Laçın, Kəlbəcər uğrunda gedən döyüşlərdə mərdliklə vuruşmuş, 18 yanvar 1994-cü ildə Füzulinin Abdurahmanlı kəndində gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Aşağı Çardaxlar kənd qəbiristanlığında dəfn olunub. Allah rəhmət eləsin. Subay idi .

231 m Şabanov Ələsgər Mustafa oğlu

Qarabağın dağı var, Dağlarında yağı var. Hər qarış torpağında, Neçə şəhid dağı var.

Ələsgər mənfur er- mənilərin sifətlərinə yaxşı bələd idi Şabanov Ələsgər və döyüş müddətində onlara qarşı Mustafa oğlu 23 fevral mərdliklə mübarizə aparırdı. O, Aşağı 1970-ci ildə Şəki rayonu- Veysəlli, Kürd Mahmudlu nun İnçə kəndində ana- kəndləri uğrunda gedən döyüş- dan olmuşdur. Sonralar lərdə mətanətlə vuruşmuşdu. Onu ailəsi ilə birlikdə Zaqa- cəbhəyə qeyrət, intiqam hissi aparmışdı. Son döyüşü tala rayonunun Aşa- avqustun 14-də olmuşdu. ğı Çardaxlar kəndinə köçmüşdür. Hərbi xid- mətini sovet ordu sıralarında başa vurdukdan sonra “Qafqaz” kolxozunda işləmişdir. 1993-cü ildə Milli Ordu sıralarına çağırılmış, Füzuli rayo- nunun Aşağı Veysəlli, Kürd Mahmudlu kəndlərində gedən dö- yüşlərdə igidliklə vuruşmuşdur. 14 avqust 1993-cü ildə Qızılqaya uğrunda gedən döyüşdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Aşağı Çardaxlar kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Allah rəhmət eləsin. Subay idi.

232 m Qebedov Füzuli Hacımaham oğlu

Ağlarsa anam ağlar, Başqası yalan ağlar. Sən ağlama anacan, Səsin qəlbimi dağlar.

Qebedov Füzuli Ha- cımaham oğlu 1970-ci ildə Füzuli hərbi xidmətə başladığı Zaqatala rayonunun Aşa- gündən cəbhədə qızğın döyüşlər ğı Çardaxlar kəndində gedirdi. Füzuli rayonu uğrunda gedən anadan olub. Kənd orta bu döyüşlərdə o, əsl qəhrəmanlıq məktəbini bitirib, keçmiş göstərir, düşmən qarşısından çəkinmir sovet ordusu sıralarında sərrast atəşlə düşmənə aman ver- iki il hərbi xidmətdə olub. mirdi. Lakin namərd düşmənin atdığı 1993-cü ildə Milli snayper gülləsi ondan yan keçmir. Ordu sıralarına çağırılıb. Füzuli rayonunda gedən döyüş- lərdə igidliklə vuruşub. 1993-cü ildə həmin döyüşlərdə qəh- rəmanlıqla həlak olub. Allah rəhmət eləsin. Subay idi.

233 m Muradov Fazil Rəşid oğlu

Əzizim binə qaldı, El köçdü, binə qaldı. Mən öldüm heç bilmirəm, Yetimim kimə qaldı.

Fazil 1993-cü ildən Milli Ordu sıralarında vuruşmuşdu. Füzuli rayonu uğrunda gedən döyüş- Muradov Fazil Rəşid lərdə ordumuzun əsgərləri ilə bərabər oğlu 22 fevral 1969-cu ildə əli silah tutan əhali də döyüşürdü. Zaqatala rayonunun Aşa- Təpədən dırnağa silahlanmış məkrli ğı Çardaxlar kəndində düşmən qənimət və girov ələ keçir- anadan olmuşdur. Kənd mək üçün hər cür alçaqlığa əl atırdı. orta məktəbini bitirdik- Lakin Milli Ordumuz sayıqlığı əldən dən sonra keçmiş sovet vermir, düşmənə qarşı mərdliklə vuru- ordusu sıralarında hərbi şurdu. Lakin avqustun 14-də Qızılqaya xidmətdə olmuşdur. uğrunda gedən döyüş Fazilin son döyüşü oldu. 1993-cü ildə Milli Ordu sıralarına çağırılmış, Füzuli rayonunda gedən döyüşlərdə mərdliklə vuruşmuşdur. Həmin ilin 14 avqust tarixində Qızılqaya döyüşlərində qəhrəmancasına şəhid olmuşdur. Aşağı Çardaxlar kənd qəbiristanlığında dəfn olunub. Evli idi. Cavanşir adlı oğlu yadigar qalıb. Həyat yoldaşı Qənirə xanım oğlunu atasına layiq qəhrəman kimi böyüdür.

234 Əliabad qəsəbə şəhidləri

235 m Hacıyev Adil İbrahimxəlil oğlu

Bir ev tikdim dəyirmi, Dirəkləri iyirmi. Namərd hara gedirsən? Bu yurd sənin deyilmi?

Adilgil aprelin19-da güclü Hacıyev Adil İbra- hücuma keçərək düşmənin mövqe himxəlil oğlu 1975-ci tutduğu yüksəkliyi ələ aldılar. Murov- ildə Zaqatala rayonunun dağ istiqamətində vəziyyət get-gedə Əliabad qəsəbəsin- pisləşirdi. Aprelin 20-də Adil və üç d ə a n a d a n o l m u ş d u r . əsgər yoldaşı geri qayıdarkən minaya düşərək şəhid oldular. Or ta təhsilini Əliabad Torpağın uğrunda şəhid olmaq qəsəbə 1saylı orta mək- hər kəsə nəsib olmur. Adil və yoldaş- təbində almışdır. ları bu ada igidlikləri ilə sahib oldular. 1993-cü ildə Milli Orduya çağırılmışdır. Adil Murovdağ uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Əliabad qəsəbə qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.Ailəli idi. Bir qızı yadigar qalıb. Valideynləri Əliabad qəsəbəsində yaşayırlar.

236 m Əhmədov Fərhad İsfəndiyar oğlu

Yar gəlir bədöy atda, Arxalığı gey qatda. İgid oğul bəd gündə, Ya atda, ya yer altda.

Əhmədov Fərhad İs- Fərhad erməni işğalçılarını torpaqlarımızdan azad etmək üçün fəndiyar oğlu 1974-cü ildə həvəslə cəbhəyə yola düşsə də düş- Zaqatala rayonunun Əlia- mən hiyləsi onun arzularını yarımçıq bad qəsəbəsində anadan qoydu. Vətənsevər bir vətəndaş kimi olmuşdur. Orta məktəbi o, xalqımızın qəlbində əbədi bitirdikdən sonra rayon yaşayacaqdır. hərbi komissarlığı tərə- fi ndən həqiqi hərbi xidmətə çağırılaraq cəbhə bölgəsinə yola salınıb . Qarabağ cəbhəsinin müxtəlif istiqamətlərində gedən dö- yüşlərdə iştirak etmişdir. 1993-cü ildə Ağdərə uğrunda gedən döyüşdə itkin düşüb.

-

237 m Əliyev Teymur Bəlyar oğlu

Göydə ulduz naşıdı, Kim ulduzun yaşıdı? İgidə ellər qurban, İgid ürək başıdı.

Teymur Zaqatala Hərbi Əliyev Teymur Bəlyar Komissarlığına müraciət edərək ilk oğlu 27 may 1972-ci ildə çağırışla Qarabağda ermənilərlə Zaqatala rayonunun Əlia- döyüşən Azərbaycan Milli Ordusunun bad qəsəbəsində anadan tərkibinə qatılır. Bir neçə ağır döyüş- olmuşdur. Əliabad qəsəbə lərdə iştirak edir. Axırıncı döyüş yeri orta məktəbini bitirmişdir. Laçın rayonunun Xoçaz yüksəkliyiolur. 1992-ildə könüllü ola- raq cəbhəyə getmiş, Laçın Bir şəhid kimi, Azərbaycan rayonu uğrunda gedən xalqı onu unutmayacaq. döyüşlərdə iştirak etmiş- dir. 4 sentyabr 1992-ci il tarixində Xoçaz yüksəkliyi uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Əliabad kənd qəbiristanlığında dəfn edilib. Subay idi.Vali- deynləri Əliabad kəndində yaşayırlar.

238 m Zaxarov Bəypolad Ərəb oğlu

Dağlar dağladı məni, Zülfün bağladı məni. Vətən üçün can qoydum, Ellər ağladı məni.

Zaxarov Bəypolad Bəypolad 1992-ci ilin 15 mart Ərəb oğlu 1972-ci ildə tarixində Azərbaycan Milli Ordusunda Zaqatala rayonunun Əli- xidmət etməyə başlamışdır. Laçın ra- abad qəsəbəsində anadan yonundan başlayan döyüş yolu Füzuli olmuşdur. Orta təhsilini rayonunun Şiştəpə dağı ətrafında Əliabad qəsəbə 1saylı orta gedən döyüşlərdə sona çatmışdır. məktəbdə almış,1992-ci Namərd düşmən gülləsindən aldığı ildə Milli Orduya çağırıl- yara onu şəhidlik zirvəsinə ucaltdı. mışdır. Bəypoladın döyüş yolu Füzuli rayonundan başlayır. 1994-cü ilin 3 mart tarixində Füzuli istiqamətində gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Ə l i a b a d k ə n d q ə b i r i s t a n l ı ğ ı n d a d ə f n o l u n m u ş d u r . Valideynləri Zaqatala rayonunun Əliabad qəsəbəsində yaşayır- lar. Subay idi.

239 m Qədimov Xalid Eyvaz oğlu

Halalar, ay halalar, Qartal dağda balalar. Qorxaq ölər məhv olar, İgid alar qalalar.

Qədimov Xalid Eyvaz oğlu 15 avqust 1976-cı ildə Xalid orduya çağırıldıqsan Zaqatala rayonunun Əli- sonra, əvvəlcə Sumqayıt şəhərinin abad qəsəbəsində anadan Z. Tağıyev qəsəbəsində yer- olmuşdur. Orta təhsilini ləşən 886 saylı hərbi hissədə xidmətə Əlia bad qəsəbə 4 saylı başlamışdır. Andiçmədən sonra Tərtər orta məktəbində almışdır. rayonunun İsabəyli kəndində döyüş- 1995-ci ildə Milli lərə qatılmış, özünü nümunəvi əsgər Orduya çağırılmış, Tər- kimi göstərmişdir. Tərtər rayonunun tər bölgəsində vuruş- cəbhələrində döyüş zonalarında muşdur. 1996-cı ildə vuruşmuş, 1996-cı il aprel ayının 4-də aprel ayının 4-də Tərtər başından aldığı güllə yarasından hə- lak olmuş, şəhid yoldaşlarına istiqamətində gedən q o v u ş m u ş d u r . döyüşlərdə həlak ol- muşdur. Əliabad kənd qəbi- ristanlığında dəfn olunmuşdur. Valideynləri Əliabad qəsəbəsində yaşayırlar.Subay idi.

240 m Hacıyev Adil Nəcməddin oğlu

Sular gələr göl dolar, Şaxta vurar, gül solar. Mərd igidin balası, Özü kimi mərd olar.

Hacıyev Adil Nəc- Adilgilin batalyonu yanvarın məddin oğlu 23 may 1975- 15-də böyük döyüş səhnəsi ilə qarşı- ci ildə Zaqatala rayonu- laşdılar. Mərmilər yaşayış məntəqələ- nun Əliabad qəsəbəsində rinin üstünə yağış kimi yağırdı. Evlər anadan olmuşdur. Orta alışıb yanır, hər tərəf tüstü, dumana bürünmüşdü. Ömründə belə səhnə məktəbi bitirdikdən son- ilə qarşılaşmamış olsa da bu Adili ra 1993-cü ildə Milli Ordu qorxutmurdu. Əksinə dağılan evləri, sıralarına çağırılmışdır. ölən və yaralanan əsgərləri gördükcə Adil Hacıyev müxtəlif qəlbi nifrətlə alışıb yanırdı. Koman- bölgələrdə vuruşmuş və dirin “hücum” əmri ilə irəli atılan Adil 1994-cü ilin 15 yanvar ta- düşmən gülləsinə tuş gəlir, şəhidliyin rixində Ağdərə uğrunda şirinliyini dadmaq ona da nəsib olur. gedən döyüşlərdə həlak olmuşdur. İgid döyüşçü Əliabad kənd qəbiristanlığında dəfn edil- mişdir. Valideynləri Əliabad qəsəbəsində yaşayırlar. Əliabad qəsəbəsindəki 1 saylı orta məktəbə şəhid Adil Ha- cıyevin adı verilmişdir. Subay idi.

241 m Həsənov Elman Əyyub oğlu

Əzizim dalda gəzər, Bülbüllər dalda gəzər. Mərdlər qabağı gözlər, Namərdlər dalda gəzər.

Elman müharibəni ancaq kitablarda oxumuş, fi lmlərdə görmüşdü. Həyatda gördüyü döyüş- Həsənov Elman lər isə tamamilə başqa idi. Burada Əyyub oğ lu 18 yanvar onun gözü qarşısında qanı bir, dini bir 1973-cü ildə Za qatala ra- qardaşlarının həlak olması, torpaqla- yonunun Əli abad qəsəbə- rımızın, Qarabağımızın viran qalması tamamilə dəhşətli bir faciə idi. Bu sində anadan ol muş dur. faciələr insanın düşmənə qarşı nifrət Əliabad qəsəbə 2 say lı hissini artırır, insanı daha cəsarətli və orta məktəbi bitirdik- qorxmaz edirdi. Bunlar Elmanı cəbhə dən sonra 1991-ci ildə Milli Ordu sıralarına xəttində daha çox igidlik göstərməyəsəsləyirdi. çağırılmışdır. Ağdamın Əlicanlı, Əliməmmədli kəndlərinin müdafi əsində böyük qəhrəmanlıq göstərmişdir. Qazançı yaşayış məntəqəsi, Fərrux dağı və strateji əhəmiyyətli yüksəkliklər uğrunda gedən döyüşlərdə igidliklə vuruşmuşdur. Komandir və döyüş yoldaşlarının dərin hörmətini qazanan Elman Sırxavənd kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəman- casına həlak olmuşdur. Əliabad qəsəbə qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Validey- nləri Əliabad kəndində yaşayırlar. Subay idi.

242

Bəhmənli kənd şəhidləri

243 m Kərimov Oruc Rizvan oğlu

Cənazəmi bayrağıma bük, ana, Göz yaşınla yanağını dalama. Mən olmadım bu torpağa yük, ana, Sən bir şəhid anasısan, ağlama.

Mən coşqun ürəkli gözəl bir gəncəm. Kərimov Oruc Odlu qəlbim cəsur, mərd ürəyim var. Rizvan oğlu 21 mart Kim deyə bilər ki, kimsəyə qarşı 1961-ci ildə Zaqatala Mənim pis əməlim, xəyanətim var. rayonunun Bəhmətli Şəhid ömrü qısa olduğu üçün kəndində anadan ol- Ömrün özünəcə şikayətim var. muşdur. Orta təhsilini Bəhmətli kənd orta məktəbində almış, Kaluqada sovet ordu sıralarında hərbi xidmətdə ol- muşdur. Ordudan qayıtdıqdan sonra Bəhmətli kolxozunda işlə- mişdir. Yenidən 17 mart 1994-cü ildə Milli Ordu sıralarına çağırıl- mış, 16 aprel 1994-cü ildə Füzuli istiqamətində gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Oruc Kərimov Bəhmətli kən- dində dəfn olunmuşdur. Evli idi. Ailəsi Zaqatala rayonunun Bəhmətli kəndində yaşa- yır. Həyat yoldaşı Yeganə xanım qəhrəman Orucun yadigarı olan Əfqan və Orxanı atasına layiq igidlər kimi böyüdür.

244 m Cavadov Ələddin Cavad oğlu

Maral durduğu yerdə, Boynun burduğu yerdə. Düşmən qolun sınaydı, Onu vurduğun yerdə.

Ələddin Sovet ordusu Cavadov Ələddin Ca- sıralarında xidmət etdiyi üçün hərbi vad oğlu 12 aprel 1970-ci sirlərə müəyyən qədər yiyələnmişdi. ildə Zaqatala rayonunun Döyüşlərdə təcrübəli davrandığı- Bəhmətli kəndində ana- na görə, döyüş yoldaşları onunla dan olmuşdur. Orta təh- məsləhət edirdilər. Ağdərə və Go- ranboyun erməni qəsbkarlarından silini Bəhmətli kənd orta müdafi ə olunmasında iştirak edir və məktəbində almışdır. Ni- qəhrəmanlıq göstərir.Bir neçə erməni kolayev şəhərində hərbi yaraqlısını məhv etmişdi. Atəş açmaq- xidmətdə olmuşdur. Or- da sərrast idi. Çətinlikdən qorxmazdı. dudan qayıtdıqdan sonra Necə deyərlər bərkdən-boşdan çıx- kolxozda işləmişdir. mışdı. Dekabrın 25-də – qanlı döyüş- 1993-cü ilin aprel lərin birində ağır yara alan Ələddin ayın da Milli Ordu sıra- həyatını itirdi. larına çağırılmış, Ağdərə və Goranboyda gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 25 dekabr 1993-cü ildə Goranboy uğrunda gedən döyüşlərdə qəh- rəmancasına şəhid olmuşdur. Bəhmətli kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Bəhmətli kənd tam orta məktəbi Ələddin Ca- vadovun adını daşıyır. Subay idi.

245 m Zamanov Alqış Rais oğlu

Ağlasa anam ağlar, Oğlu itən ana ağlar. Mən itgin düşən gündən, Anam başına qara bağlar.

Zamanov Alqış orta təhsilini başa vur- Zamanov Alqış duqdan sonra həm sovet ordu sıralarında, Rais oğlu 1972-ci il ap- həm də Milli Ordumuzda xidmət edib. Bu rel ayının 28-də Zaqata- dövr ərzində o böyük təcrübə qazanmışdır, la rayonunun Bəhmətli ona görə də müharibənin çətinliklərindən kəndində anadan ol- qorxmurdu. Döyüş zamanı əsgər yoldaşla- muşdur. 1979-cu ildə rına həmişə nümunə olmuş, hörmət qazanmışdı Bəhmətli kənd tam orta məktəbinin 1-ci sinfi nə daxil olub,1989-cu ildə həmin məktəbin 10-cu sinfi ni bitirib. 1990-cı ildə sovet ordusu sıralarına hərbi xidmətə çağırılıb. Rusiyanın Saxalin adasında 2 il hərbi xid- mət keçmişdir. Hərbi xidməti bitirib qayıdandan sonra Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etmək üçün 1992-ci ilin okt- yabr ayında Zaqatala rayon Hərbi komissarlığı tərəfi ndən yeni- dən hərbi xidmətə çağırılıb. Ağdamın Cəvahirli kəndində gedən döyüşlərdə 18 aprel 1994-cü il tarixində hərbi əməliyyat zamanı itkin düşmüşdür.

246 m Cumayev Cuma Uveyis oğlu

Eləmi Laçın ağlar, Göycə göyərçin ağlar, Yadıma sən düşəndə Başımda saçım ağlar.

Cumayev Cuma Cuma Ağdərə və Füzuli rayonlarının Uveyis oğlu 27 avqust müdafi əsində fəal iştirak etmiş, qəhrəman- lıq göstərmişdi. Onun döyüş taktikası ko- 1973-cü ildə Zaqatala mandir heyətinin diqqətini cəlb etdiyi üçün rayonunun Bəhmətli Ağdam rayonunun bir sıra kəndlərinin mü- kəndində anadan ol- dafi əsində, o, ön sıralarda döyüşmüşdür. muşdur. 1990-cı ildə kənd orta məktəbini əla qiymətlərlə bitirmiş, həmin il Bakı Kooperativ texnikumunun mühasibat uçotu fakültəsinə daxil olmuş, iki il təhsil almış, tam kursu bitirmişdir. 5 yanvar 1992-ci ildə hərbi xidmətə çağırılmışdır. Əvvəlcə Şəmkir rayonunda 130 saylı hərbi hissədə hazırlıq keçmiş, sonra Ağdərənin azad olunmasında fəal iştirak etmişdir. O, Füzuli ra- yonunun Kərimbəyli, Şükürbəyli kəndlərinin azad olunmasında iştirak etmiş, Ağdam rayonunda yerləşən 130 saylı hərbi hissənin 3-cü batalyonunda qranatamyot vzvodunda xidmətini davam et- dirmişdir. Ağdam rayonunun Cəvahir, Güllücə, İlxıçılar kəndləri- nin müdafi əsi uğrunda gedən döyüşlərdə əsl şücaət göstərmişdir 16 aprel 1994-cü ildə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Onu doğma kənd qəbiristanlığında torpağa tapşırmışlar. Subay idi.

247 m Muradov İlqar Əmrullah oğlu

El batır qəm dəryada, Kimə gedim mən dada? İgid döyüşdə ölsə, Adı qalar dünyada.

İlqar hərbi xidmətə çağırılandan sonra bir sıra kəndlərin işğaldan azad 1969-cu il okt- olunmasında iştirak edib. Yanvarın 27 – də yabrın 29-da Bəhmət- səhər yavaş – yavaş açılırdı sakitlik idi. İlqar li kəndində anadan elə fi kirləşirdiki topçularımız düşməni sus- olmuşdur. Bəhmətli durub. Bir qədər sonra düşmən tanklarının kənd orta məktəbini içi dolu əsgərlərlə onlara tərəf gəldiklərini bitirdikdən sonra gördülər. İlqargilin batalyonu da atəşə baş- sovet ordusu sıra- ladı. Bir neçə saat döyüşdən sonra düşmən geri çəkilməyə başladı. Ancaq namərd düş- larında Moskvada mənin atdığı tank mərmisi İlqarınson həyatına qoydu. hərbi xidmətdə ol- muşdur. Ordudan qayıtdıqdan sonra Bəhmətli kolxozunda işləmişdir. Milli Ordu sıralarında Füzuli istiqamətində gedən döyüşlər- də vuruşmuşdur. 27 yanvar 1994-cü ildə erməni quldurları ilə döyüşdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Bəhmətli kənd qəbiristanlığında dəfn edilib. Bəhmətli kənd uşaq bağçası İlqar Muradovun adını daşıyır.

248 Lahıc kənd şəhidləri

249 m Bayramov Vüqar Oruc oğlu

Sürülər mələr gedər, Dağları enər gedər. Namərdə tuş olanın Başına nələr gələr?!

Vüqar məktəbi bitirdik- dən sonra sovet ordusu sıraların- Bayramov Vüqar Oruc da xidmət edir. Sonra Qarabağın oğlu 23 fevral 1972-ci ildə müdafi əsinə qoşulur və işğal Zaqatala rayonunun Lahıc olunmuş torpaqların ermənilərdən kəndində anadan olmuş- təmizlənməsində fədəkarlıq göstərir, dur. 1989-cu ildə Lahıc dəfələrlə ölümlə üz-üzə gəlir. Lakin düşmənə olan nifrəti onu heç nədən kənd orta məktəbi bitirmiş, çəkindirmir. Döyüş zamanı düşmən- bir müddət Nizami adına dən qisas almaq üçün mərdliklə kolxozda çalışmışdır. vuruşur. Lakin düşmən gülləsi onu 1990-1992-ci illərdə yanvar ayının 10-da yaxalayır. hərbi xidmətdə olmuş, 1992-ci ilin iyul ayında könüllü olaraq cəbhəyə getmişdir. Zaqatala rotasında Ağdam, Ağdərə bölgəsində üç ay vuruşan Vüqar Bayramov cəbhədən qayıtdıqdan sonra bir müddət kənddə işləmişdir. 1993-cü ilin ok- tyabrında yenidən könüllü olaraq cəbhəyə getmiş, Ağcabədidə yerləşən Quba batalyonunun tərkibində mövqelərimizi qorumuş- dur. 10 yanvar 1994-cü ildə həlak olmuşdur. Lahıc kənd qəbiristanlığında dəfn olunub. Subay idi.

250 m Qocayev Qoca Məhəmməd oğlu

Əziziyəm dadı var Yarın şirin dadı var Yüz igid sırasında Qardaşımın adı var.

Qocayev Qoca Mə- Qocayev Qoca Ağdərə uğrunda həm məd oğlu 23 oktyabr gedən döyüşlərdə çoxlu sayda əsgər 1974-cü ildə Lahıc kən- yoldaşlarının şəhid olduğunun şahidi dində anadan olmuşdur. olmuşdu.Nə qədər çətin olsa da yara- 1991-ci ildə Lahıc kənd lıları döyüş zolağından çıxarmaq lazım idi.Eyni zamanda mühasirəyə düşmək orta məktəbini bitirmiş, bir müddət Nizami adı- təhlükəsi böyük idi. Qoca yaralıları atəş altında olsa da, təhlükəsiz yerə na kolxozda çalışmışdır. çıxarmağa çalışırdı. O, iki yaralı əsgər 1992-ci ildən Mil- yoldaşını döyüş sahəsindən çıxarsa da, li Ordu sıralarına çağı- üçüncüsünü çıxarmağa düşmən gülləsi rılmış, torpaqlarımızın düşmənlərdən azad imkan vermir. olunması uğrunda gedən döyüşlərdə fəal iştirak etmişdir. 9 fevral 1993-cü ildə Ağ- dərə ətrafında gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Lahıc kənd qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Oxuduğu məktəb şəhid Qoca Qocayevin adını daşıyır.

251 m Yunusov Teymur Maqsud oğlu

Gül əkdim gül məkanda, Yerin, bil, gül məkanda. Sən ağla mən ağlayım, Biz hara gülmək hara.

Yunusov Tey- Teymur cəbhənin ən çətin bölgə- mur Maqsud oğlu sində Ağdərə - Murovdağda döyüşürdü. 1974-cü ildə Zaqata- Çətin də olsa erməni işğalçılarından qisas la rayonunun Lahıc almaq onların murdar ayağını torpaqları- kəndində anadan mızdan təmizləmək üçün mətin olmağa olmuşdur. Lahıc çalışırdı. Onların törətdiyi vəhşiliklərə dözə kənd orta məktəbi- bilmiri.Bir müddət sonra Füzuli rayonunun ni bitirdikdən son- müdafi əsi üçün göndərilən Teymur ağır əməliyyatların birində düşmən ra kənddə fermada gülləsinə rast gəldi. çalışmışdır. Teymur 1992-ci ildə Milli Ordu sıralarına çağırılmış, Şəmkir rayonunda qısa müddətli hərbi hazırlıq keçdikdən sonra onları Ağdərəyə apar- mışlar. Onun döyüş yolu Murov dağda davam etmişdir. Burada Teymur Yunusov şaxtaya düşüb xəstələnmiş. Bir müddət müalicə olunduqdan sonra yenidən Füzuli bölgəsinə göndərilmişdir. Lakin burada döyüş yolu qısa olmuş, 1994-cü il yanvarın 14-də Füzuli rayonunun düşməndən azad olunması uğrunda keçirilən döyüş əməliyyatında qəhrəmancasına həlak olmuşdur.

252 m Yunusov Qabil Yunis oğlu

Eləmi bağrı qara, Bir quş var bağrı qara. Açıldım lalə kimi, Bəxtim oldu lap qara.

Yunusov Qabil Yunus oğlu 14 noyabr 1974-cü ildə Qabil keçdiyi döyüş yolunda qoçaqlıq göstərmiş , öz sərrast atəşi Zaqatala rayonunun Lahıc ilə düşmənlərin məhv edilməsində kəndində anadan olmuş- xüsusu rolu olmuşdur. Onun igidliyi, dur. 1991-ci ildə Lahıc cəsurluğu əsgər yoldaşlarının qəlbin- kənd orta məktəbini bitir- də daim yaşayacaqdır. mişdir. Qabil Yunusov 16 noyabr 1993-cü ildə Milli Ordu sıralarına hərbi xidmətə çağırılmışdır. Ağdamın Quzanlı və Kəngərli kəndlərində hərbi təlim keçmiş, Ağdamın Qaradağlı kəndində döyüş əməliyyatlarında iştirak et- mişdir. 1993-cü il mart ayının 2-də mövqe döyüşlərinin birində həlak olmuşdur. Lahıc kənd qəbiristanlığında dəfn olunub. Subay idi.

253 Yolayrıc kəndinin şəhidi

254 m Buraqov Məhəmməd Yusif oğlu

Bulud endi dağlara, Xəzan gəldi bağlara. Fələyin gərdişindən, Ömür-gün keçdi qara.

Buraqov Məhəm- Məhəmmədin adı onu tanıyan- məd Yusif oğlu 29 iyun ların, yaxınlarının, Azərbaycan xalqının 1974-cü ildə Zaqatala ürəyində əbədi yaşayacaq, rayonunun Yolayrıc xatirəsi hörmətlə yad ediləcək. kən dində anadan olub. Yolayrıc kənd orta mək- təbini bitirdikdən sonra Zaqatala rayon Hərbi ko- missarlığı tərəfi ndən həqiqi hərbi xidmətə çağırılaraq Qarabağ cəbhəsinə yola salınıb. 1994-cü ilin sentyabr ayının 23-də Ağdərə uğrunda gedən döyüşdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Məhəmmədin təhsil aldığı Yolayrıc kənd orta məktəbi onun adını daşıyır. Allah rəhmət eləsin,qəbri nurla dolsun,yeri cənnətlik olsun. Amin!

255 Çökək kəndinin şəhidi

256 m Eminov Mollamuhuma Şamil oğlu

Nəfəs var can durunca, Ürəkdə qan durunca. Təngə - cəzana gəldim, Qisasımı alınca.

Eminov Molla- Mollamohuma erməni işğalçıla- muhuma Şamil oğlu rını ərazilərindən təmizləmək üçün könüllü 1965-ci ildə Zaqa- cəbhəyə getmişdi. Bir neçə kəndin azad tala rayonunun olunmasında iştirak etmişdir. O, açdığı sərrast atəşilə düşmənə aman Çökək kəndində anadan olmuşdur. vermirdi. Düşmənin atdığı snayper Orta təhsilini Ş. gülləsi ondan yan keçmədi. Qurbanov adına 3 saylı orta məktəbdə almış, kö- nüllü olaraq vətənini müdafi ə etmək üçün cəbhəyə getmişdir. Döyüşlərin birində ağır yaralanıb, yarası ağır olduğundan Bakı şəhərinə xəstəxanaya aparılıb. 4 sentyabr 1992-ci ildə torpaqlarımız uğrunda şəhid olmuş- dur. Məzarı Çökək kənd qəbiristanlığındadır.Allah rəhmət eləsin.

257 Bazar kəndinin şəhidi

258 m Ağasıyev Vüqar Vaqif oğlu

Tənhayam qara gündə, Düşmüşəm dara gündə. Mənim əzəl dəftərim, Yazılmış qara gündə.

Vüqar erməni işğalçılarının torpaq- Ağasıyev Vüqar larımıza təcavüzü genişləndikcə dinclik Vaqif oğlu 25 dekabr bilmirdi. Tez-tez gənclərlə söhbətlər 1972-ci ildə Zaqatala ra- aparır, döyüşə getmək üçün onları ruh- yonunun Bazar kəndin- landırırdı. Və Vətəni yolunda də anadan olmuşdur. canından keçməyə 1990-cı ildə Qımır kənd hazır olduğunu bildirirdi. orta məktəbini bitirmiş, 1992-ci ildə Milli Ordu sı- ralarına çağırılmışdır. Sumqayıtda hazırlıq keçdikdən sonra o, ”20 Yanvar” batalyonu tərkibində Qarabağa göndərilmiş- dir. Gülyataq, Malikli, Qazançılar, Qalayçılar, Papravənd, Meh- manə, Çaldıran kəndləri uğrunda gedən döyüşlərdə vuruşmuşdur. 3 noyabr 1992-ci ildə Ağdərə döyüşlərində qəhrəmancasına şəhid olmuşdur. Məzarı Bazar kənd qəbiristanlığındadır.

259 Çobankol kənd şəhidləri

260 m Kərimov İlham Məmməd oğlu

Dedim oğul ağlaram, Qara örpək bağlaram. Gəl davaya getmə sən, Oğul deyib ağlaram.

Kərimov İlham Məm- məd oğlu 10 iyul 1971-ci Vaxt gələcək igid ordumuz torpaq- ildə Zaqatala rayonunun larımızı azad edəcək. Onda İlhamın müqəddəs ruhu və xalqımız təskinlik Çobankol kəndində ana- tapar. Vətən torpağı var olduqca dan olmuşdur. Orta təh- İlham kimi oğullar yaşayacaqdır. silini Çobankol kənd orta məktəbində almış, məktə- bi yaxşı qiymətlərlə bitirdikdən sonra isə Zaqatala Kənd Təsərrüfatı Texnikumuna daxil olmuşdur. Tex- nikumda bir il oxuduqdan sonra Moskvada sovet ordusu sırala- rında hərbi xidmətdə olmuşdur. Ordudan qayıdıb texnikumda təhsilini davam etdirmişdir. 1992-ci ilin avqust ayında Milli Ordu sıralarına çağırılmış, 29 sentyabr 1992-ci ildə Fərrux dağı uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Qəbri Çobankol kənd qəbiristanlığındadır. Valideynləri Ço- bankol kəndində yaşayırlar. İlham Kərimovun adı Çobankol kənd tam orta məktəbinə verilməklə əbədiləşdirilmişdir.

261 m İbrahimov Bəhman Qədir oğlu

Aşiq naçar, ağlama, Gündüz keçər, ağlama. Fələk bağlı qapını, Bir gün açar, ağlama.

Bəhmən yetkinlik yaşına yenicə çat- İbrahimov Bəhman mış, Kəlbəcər rayonunun müdafi əsinə Qədir oğlu 27 oktyabr qalxmış, odun-alovun içinə düşmüşdü. Lakin bu onu qorxutmurdu. Əksinə, da- 1973-cü ildə Zaqatala ğılan evləri, ölən, şikəst olan əsgərləri rayonunun Çobankol gördükcə qəlbi nifrətləqorxmaz dolur, daha olurdu. da kəndində anadan ol- muşdur. Çobankol kənd orta məktəbinin 8-ci sinfi ni bitirdikdən sonra Qax şəhərindəki 3saylı texni- ki-peşə məktəbinə daxil olmuş, elektrik peşəsinə yiyələnmişdir. 1991-ci ildə Milli Ordu sıralarında hərbi xidmətə çağırılmış, 2 aprel 1993-cü ildə Kəlbəcər rayonunda erməni quldurları ilə döyüşlərdə həlak olmuşdur. Yoldaşları onu Murov dağında dəfn etmişlər. Valideynləri Zaqatala rayonunun Çobankol kəndində yaşayırlar. Hazırda Cobankol kənd Mədəniyyət evi Bəhman İbrahimo- vun adını daşıyır.

262 m Məmmədov Əkbər Qurbanəli oğlu

Əzizim yanar oda, Pərvanə yanar oda. Dərdimi kimə desəm, Alışıb yanar o da.

Məmmədov Əkbər Əkbərin igidliyi elə ilk döyüşlərdə Qurbanəli oğlu 1967-ci özünü büruzə verirdi. İgidliyi, nizam-in- ilin mart ayında Zaqa- tizamı ilə komandanlığın və əsgər yol- tala rayonunun Çoban- daşlarının dərin hörmətini qazanmışdır. kol kəndində anadan Ona görə də Əkbərin xatirəsi olmuşdur. 1973-cü ildə dostlarının ürəyində yaşayır. Çobankol kənd orta məktəbinə gedən Əkbər 1983-cü ildə həmin məktəbi əla qiymətlərlə başa vurur. 1987-ci ildə sovet ordusu sıralarında hərbi xidmətə gedir. Qarabağ savaşı başlayanda könüllü olaraq Milli Ordu sıralarına qoşulur. 8 may 1992-ci ildə Şuşa şəhərinin müdafi əsi zamanı itkin düşür. Adını əbədiləşdirmək üçün Çobankol kənd həkim məntəqə- sinə Əkbər Məmmədovun adı verilmişdir.

263 Axaxdərə kəndinin şəhidi

264 m Sulxayev Hacımurad Saleh oğlu

Bitməz sözüm, Susan sazım, Alın yazım, Şəhidim!

Sulxayev Hacımu- Hacımurad döyüş əməliyyatlarında rad Sa leh oğlu 4 avqust olduqca sərvaxt idi. Çətinlikdən qorx- 1960-cı ildə Zaqatala ra- mazdı, necə deyərlər, bərkdən-boşdan yonunun Axaxdərə kən- çıxmışdı. O, igid bir şəhid kimi əsgər dində anadan olmuşdur. yoldaşlarının, qohum-əqrəbasının, 1978-ci ildə şəhər 1 say- dostlarının çiynində son mənzilə lı orta məktəbi bitirib. yola salındı. Orta məktəbi bitirdik- dən sonra Zaqatala ra- yon Hərbi komissarlığı tərəfi ndən həqiqi hərbi xidmətə çağırılaraq keçmiş sovet ordu sıralarına yola salınıb. Hərbi xidməti başa vurduqdan sonra sürücülük peşəsinə yiyələnib. 1987-ci ildə ailə həyatı qurmuş Hacımuradın 1 övlad atası idi. Könüllü olaraq Milli Ordu sıralarına qoşulub. 3 may 1994-cü ildə döyüş əməliyyatlarının birində alın nahiyəsindən ağır yarala- nıb və ertəsi günü həyatla vidalaşıb. Doğma Axaxdərə kəndində torpağa tapşırılıb.

265 Car kəndinin şəhidi

266 m Kusayev Neymət Həbibullah oğlu

Axan qanım Qarabağım, Qəm oylağım Qarabağım. Sonsuz acım, dərd əlacım – Şəhidim!

Kusayev Neymət Həbibullah oğlu 4 dekabr Nemət Ağdərə rayonu ərazisində 1988-ci ildə Zaqatala ra- neçə kəndin azad olunmasında iştirak yonunun Car kəndində edib, neçə-neçə düşmən məhv etmişdi. anadan olmuşdur. 18 yan- Dəfn mərasimində onun komandirinin var 2007-ci ildə Zaqatala Nemət haqqında söylədiyi xoş sözlər mərasim iştirakçılarının yadından uzun rayon Hərbi komissarlığı tərəfi ndən ordu sıraları- müddət çıxmayacaqdır. na çağırılmışdır. 4 Mart 2008-ci ildə kiçik çavuş Kusayev Nemət Həbibullah oğlu Ağdərə rayonunun Həsənqaya kəndi ərazisində ermənilərin atəşkəs rejmini pozması nəticəsində şə- hid olmuşdur. Bakıda “Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı (2004-2008-ci illər)” icrasının yekunları- na həsr olunmuş konfransda Zaqatala Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Asif Əsgərov çıxışında şəhidin babasının sözlərini cənab Prezidentə aşağıdakı kimi çatdırmışdır: “...Yeri gəlmişkən, cənab Prezident, Car kənd sakini, milliyət- cə avar olan, düşmənlərin atəşkəs rejmini pozması nəticəsində

267 şəhid olmuş 19 yaşlı Kusayev Neymət Həbibullah oğlunun dəfn mərasimində onun babası, 72 yaşlı Gücü kişinin 1 təkidli tələbini Sizə çatdırmaq istərdim: “... Xahiş edirəm mənim sözlərimi Ali Baş Komandana çatdırasınız. Biz möhtərəm Prezidentimizin sülh siyasətini alqışlayırıq. Lakin Ali Baş Komandanımız əmr edərsə,bu yaşımda mən də bir əsgər kimi silahlanıb torpaqlarımızın erməni işğalçılarından azad olunması uğrunda mübarizəyə qoşulmağa və şəhid olmağa hazıram”.

268 Kebelova kəndinin şəhidi

269 m Məhərrəmov Rəhman Murəddin oğlu

Mən aşiq bu damaxda, Qəm məni budamaxda. Heç bir kafi r görməsin, Şəhidəm bu məkanda.

Rəhman itkin düşdükdən sonra atası Nürəddin kişi nə Məhərrəmov Rəhman Mu- qədər daxilən qocalsa da rəddin oğlu 27 iyul 1971-ci ildə oğlunun igidliyi haqqında Qax rayonunun Ləkit kəndin- eşitdikcə məğrur dayandı, də anadan olmuşdur. Ləkit kənd oğlu ilə fəxr etdi. orta məktəbin birinci sinfi nə daxil olan Rəhman ailəsi Zaqatala rayonu- nun Kebeloba kəndinə köçdüyü üçün Zaqatala şəhər 3 saylı orta məktəbdə təhsilini davam etdirmiş, orta təhsil aldıqdan sonra Qax şəhərindəki texniki-peşə məktəbində oxumuşdur. Rəhman Məhərrəmov 1994-cü ilin mart ayında könüllü ola- raq cəbhəyə getmiş və “Əfqan” batalyonunda xidmət etmişdir. 1994-cü ildə Murov dağda gedən döyüşlərdə itkin düşmüş- dür. İtkin düşəndən sonra şəhidlik statusu almışdır. Haşiyə: 20 May 1992-ci ildə sırf hücum əməliyyatları üçün Müdafi ə Nazirliyinin əmri ilə 123 saylı həmlə alayı yaradıldı. Bu həmlə-zərbə alayı briqadalardan fərqli olaraq daimi müdafi ə əra- zisi olmayan və yalnız hücum əməliyyatlarında iştirak edən hərbi hissə idi. Alayın tərkibində 2000 nəfərə yaxın döyüşçü olmaqla 5 batalyon döyüşürdü. Birinci batalyon şəhid Xosrov Əhmədovun komandanlığı altında əfqan veteranlarından ibarət idi.

270 Zaqatala rayonu üzrə Qarabağ müharibəsində həlak olan şəhidlərin siyahısı

1.Abdurahmanov Fərman Ramazan oğlu 2.Abdullayev Rüstəm Bəxtiyar oğlu 3.Abdulov Əhməd Abdul oğlu 4.Abakarov Mais Bəkir oğlu 5.Ağalarov Şaban İsmayıl oğlu 6.Ağalarov İlqar Əli oğlu 7.Ağayev Eldar Süleyman oğlu 8.Ağasiyev Vüqar Vaqif oğlu 9.Adamov Məmməd Həbibullah oğlu 10.Allahverdiyev Balay Veysi oğlu 11.Allahyarov Hüseyn Ələkbər oğlu 12.Aslanov Mahir Aslan oğlu 13.Aslanov Nəcəf Zəmail oğlu 14.Babayev Həmzət Mirzə oğlu 15.Balayev Məcid Rüfət oğlu 16.Babayev Aydın İslam oğlu 17.Babasıyev Aslan Mustafa oğlu 18.Bayramov Vüqar Oruc oğlu 19.Bayramov Sərxan Oqtay oğlu 20. Bayraməliyev Rafiq Qurbanismayıl oğlu 21.Baharov Qüdrət Əsəbəli oğlu 22.Bubuşov Akif Damada oğlu 23.Bubuşov Fikrət Murtuz oğlu 24.Buraqov Məhəmməd Yusif oğlu 25.Cavadov Ələddin Cavad oğlu 26.Canımov Teymur Həmzət oğlu 27.Carov Rafael Mollaşərif oğlu 28.Cumayev Elçin Əhməd oğlu 29.Cumayev Cuma Uveyis oğlu 30.Davudov Azad Əli oğlu

271 31.Eminov Abdulla Həşim oğlu 32.Eminov Molamuhuma Şamil oğlu 33.Eminov Mehman Bəhram oğlu 34.Eminov Rafiq Cavid oğlu 35.Əfəndiyev Elşən Elçin oğlu 36.Əhmədov Aydın İbrahimxəlil oğlu 37.Əhmədov Xəyyam Məcid oğlu 38.Əhmədov İlham Mahmud oğlu 39.Əhmədov Səlim Nurməhəmməd oğlu 40.Əhmədov Fərhad İsfəndiyar oğlu 41.Əliyev Qismət Koroğlu oğlu 42.Əliyev Natiq Telman oğlu 43.Əliyev Teymur Bəlyar oğlu 44.Əliyev Yəhya Şaban oğlu 45.Əliyev Ələsgər Didey oğlu 46.Əliyev Nüsrət Abdulla oğlu 47.Əliyev Asif Əliabbas oğlu 48.Əliyev Qurban Nəzir oğlu 49.Əlibəyov Oruc Cərullah oğlu 50.Əfəndiyev Elşən Əhməd oğlu 51.Əlimov Rafiq Rəcəb oğlu 52.Əlixanov Eyvaz Məhəmməd oğlu 53.Əmirov Əfqan Musa oğlu 54.Əmirov Fafiq İsfəndiyar oğlu 55.Əsgərov Məhərrəm Məhəmməd oğlu 56.Əsgərov Turan Nadir oğlu 57.Feyziyev Elman Osman oğlu 58.Falayev Asif Şərif oğlu 59.Hacıyev Etibar Mahmud oğlu 60.Hacıyev Kamran İsa oğlu 61.Hacıyev Həmid Hacı oğlu 62.Hacıyev Adil Nəcməddin oğlu 63.Hacıyev Adil İbrahimxəlil oğlu 64.Hacımuradov Qurban Yusif oğlu 65.Hüseynov Nizami Oruc oğlu

272 66.Hüseynov Aydın Şamavil oğlu 67.Hüseynov Cavid Ömər oğlu 68.Hümbətov Fərid Ələsgər oğlu 69.Heydərov Mehman Cəlal oğlu 70.Həmzəyev Adil Didey oğlu 71.Həmidov Anar Ramiz oğlu 72.Həsənov Elman Əyyub oğlu 73.Həsənov Rövşən Əslidar oğlu 74.Həsənov Elgün Üzeyir oğlu 75.Həsənxanov Oruc Ramazan oğlu 76.Həbilov Heydər Nizaməddin oğlu 77.Xaşayev Üzeyir Elşad oğlu 78.Xəlilov Məmməd Davud oğlu 79.Xəlilov Ramiz Mollaəli oğlu 80.Xurşudov Namiq Əli oğlu 81.İsayev Adil Padar oğlu 82.İsayev Şəmsəddin Abid oğlu 83.İsayev Bayram Abdulla oğlu 84.İsmayılov Vaqif Mehdi oğlu 85.İsmayılov Vüqar Həsən oğlu 86.İbrahimov Azər Məhəmməd oğlu 87.İbrahimov Bəhmən Qədir oğlu 88.İbrahimov Vahid Məmmədnəsib oğlu 89.İbrahimov İlqar Əli oğlu 90.İbrahimov Yaşar İbrahim oğlu 91.İbiyev İbrahim Abdurahman oğlu 92.Kərimov Qabil Mahmud oğlu 93.Kərimov Sərdar Məhəddin oğlu 94.Kərimov İlham Məhəmməd oğlu 95.Kərimov Oruc Rizvan oğlu 96.Kusayev Neymət Həbubulla oğlu 97.Qarəhmədov Xəlil Hacıməhəmməd oğlu 98.Qaralov Həmzət Verdi oğlu 99.Qazıyev Məlik Osman oğlu 100.Qədirov Nazim Qədir oğlu

273 101.Qədirov Akif Qədir oğlu 102.Qədirov Müzəffər Məhəmməd oğlu 103.Qədimov Xalid Eyvaz oğlu 104.Qurbanov Vasif İbadulla oğlu 105.Qurbanov Barat Bəxtiyar oğlu 106.Qurbanov Həmzə Abakar oğlu 107.Qurbanov Asif Arif oğlu 108.Qurbanov Abdurahman Əmrullah oğlu 109.Qocayev Qoca Məhəmməd oğlu 110.Qebedov Füzuli Hacımaham oğlu 111.QollayevZahid Feyzulla oğlu 112.Lələyev Mahir Zakir oğlu 113.Mahmudov Ramiz Mahmud oğlu 114.Mahmudov Zeynal Mömin oğlu 115.Mahmudov Murad Qəni oğlu 116.Mamqayev Faiq İslam oğlu 117.Makarov Məmməd Tacəddin oğlu 118.Mazanov Kamran Həsən oğlu 119.Muradov Polad Həsəncuma oğlu 120.Muradov Ramazan Abdulla oğlu 121.Muradov Aydın Murad oğlu 122.Muradov İlqar Əmrullah oğlu 123.Muradov Fazil Rəşid oğlu 124.Muradov Samir Qurban oğlu 125.Mustafayev Çingiz Beydulla oğlu 126.Murtuzəliyev Zəfər Ramazan oğlu 127.Murtuzov Zakir Abdulsalam oğlu 128.Musayev Məhərrəm Bayram oğlu 129.Musayev Akif Yəhya oğlu 130.Musayev Nail Şərafəddin oğlu 131.Muxtarov Aydın Şaban oğlu 132.Müslümov İsmayıl Müslüm oğlu 133.Mürsəlov Azər Əsgər oğlu 134.Mütəllibov Afər Zakir oğlu 135.Məmmədov Valeh Abdulla oğlu

274 136.Məmmədov Taleh Abdulla oğlu 137.Məmmədov Mais İsgəndər oğlu 138.Məmmədov Şaiq Müheyd oğlu 139.Məmmədov Faiq Məmməd oğlu 140.Məmmədov Natiq Bəşir oğlu 141.Məmmədov İsgəndər İbrahim oğlu 142.Məmmədov Əkbər Qurbanəli oğlu 143.Məmmədov Şaban Reyfi oğlu 144.Məmmədov Süleyman Məhəmməd oğlu 145.Məmmədov Xəqani Əli oğlu 146.Məhərrəmov Rəhman Murad oğlu 147.Məhərrəmov Elman İbrahim oğlu 148.Məhərrəmov Qəhrəman Ramazan oğlu 149.Mollaçıyev Ziyad Məmmədəmin oğlu 150.Mollayev Nemət Mehralı oğlu 151.Mehdiyev Abdulhəmid Yusif oğlu 152.Nuruyev Elşən Ömər oğlu 153.Nuruyev Nəsib Mohuma oğlu 154.Nurayev Rəvan İsmayıl oğlu 155.Osmanov Elman Məcid oğlu 156.Osmanov Pərviz Kamil oğlu 157.Ömərov Nizami Məcid oğlu 158.Ömərov Şamil Şaban oğlu 159.Ramazanov Məhəmməd Ramazan oğlu 160.Ramazanov Rövşən Ramazan oğlu 161.Ramazanov Arif İsmayıl oğlu 162.Rəsulov Akif Məmməd oğlu 163.Rəsulov Oruc İsgəndər oğlu 164.Rəcəbova Sədaqət Abakar qızı 165.Rəcəbov Əfqan Hacıməhəmməd oğlu 166.Rəhimov Şakir Məhəmməd oğlu 167.Saatov Vasif Ümudvar oğlu 168.Sadıqov Ümüd Pənah oğlu 169.Səfərov Asif Salman oğlu 170.Səfərov Bayram Sulxay oğlu

275 171.Səmədov Cövdət Cavid oğlu 172.Sulxayev Hacımurad Saleh oğlu 173.Sulxayev Fərman Əmrulla oğlu 174.Seyidəliyev Əhməd Zakir oğlu 175.Soltanov Təmraz Paşa oğlu 176.Süleymanov Famil Mail oğlu 177.Süleymanov Ramazan Süleyman oğlu 178.Şabanov Şaban Cabbar oğlu 179.Şabanov Cavad Kamal oğlu 180.Şabanov Ələsgər Mustafa oğlu 181.Şabanov Nurəddin Soltan oğlu 182.Şabanov İmran Şaban oğlu 183.Şabanov Arif Nasrullah oğlu 184.Şabanov Ramiz Rəcəb oğlu 185.Şahmalıyev Cəmaləddin Musa oğlu 186.Şıxəmirov Fikrət Şahid oğlu 187.Yaqubov Şaban Məhəmməd oğlu 188.Yusifov Akif Şaban oğlu 189.Yusifov Gündüz Cavad oğlu 190.Yusifov Yaqub Abdurahman oğlu 191.Yunusov Qabil Yunus oğlu 192.Yunusov Telman Cuma oğlu 193.Yunusov Teymur Maqsud oğlu 194.Yekibaşov Saleh Nəbi oğlu 195.Zaxarov Bəypolad Ərəb oğlu 196.Zülfüqarov İntiqam Qədir oğlu 197.Zamanov Alqış Rəis oğlu 198.Teymurxanov Rövşən Mömin oğlu 199.Tahirov Soltan Mahmud oğlu

276 Unudulmayacaq tariximiz

1. Dağlıq Qarabağ (1988-1999) 2. Xankəndi (18.09.1988) 3. Əskəran (19.10.1991) 4. Hadrut (19.11.1991) 5. Xocalı (26.02.1992) 6. Şuşa (08.05.1992) 7. Laçın (17.05.1992) 8. Xocavənd (02.10.1992) 9. Kəlbəcər (13.14.4-1993) 10.Ağdərə (07.07.1993) 11.Ağdam (23.07.1993 ) 12.Cəbrayıl (21.08.1993) 13.Füzuli (23.08.1993) 14.Qubadlı (31.08.1993) 15.Zəngilan (30.10.1993)

277 Kitabın içindəkilər:

“Şəhid ailəsi üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdü”nün təsis edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu...... 3 Şəhidlər haqqında müdrik kəlamlar...... 4 Vətən...... 5 Müəllifdən...... 6 Vətən fədailəri...... 8 Əmirov Faiq İsfəndiyar oğlu...... 11 Məmmədov Natiq Bəşir oğlu...... 12 Murtuzəliyev Zəfər Ramazan oğlu...... 13 Teyyubov İsmayıl Nəbi oğlu...... 19 Bayramov Sərxan Oqtay oğlu...... 20 Nurayev Rəvan İsmayıl oğlu...... 21 Hacıməmmədov Çingiz Hacımurad oğlu...... 22 Məmmədov Vətən Qurban oğlu...... 23 Xəlilov Sabir Şükür oğlu...... 25 Zaqatala şəhidləri...... 27 Aşağı Tala kənd şəhidləri...... 58 Yuxarı Tala şəhidləri...... 73 Dağlı kəndinin şəhidləri...... 84 Qalal kənd şəhidləri...... 95 Qas kənd şəhidləri...... 99 Höytala kəndinin şəhidi...... 104 Uzuntala kənd şəhidləri...... 107 Mamrux və Ələsgər kəndinin şəhidləri...... 111 Suvagil kənd şəhidlər...... 114 Sabunçu kəndinin şəhidi...... 129 Qandax kənd şəhidləri...... 133 Faldarlı kənd şəhidləri...... 137

278 Muxax kənd şəhidləri...... 143 Zəyəm kəndinin şəhidi...... 163 Yengiyan kənd şəhidləri...... 166 Danaçı kənd şəhidləri...... 171 Mosul kənd şəhidləri...... 176 Yuxarı Çardaxlar kəndində şəhid ailələri ilə görüş...... 181 Gözbarax kənd şəhidləri...... 192 Kəpənəkçi kənd şəhidləri...... 195 Muğanlı kənd şəhidləri...... 199 Qımır kənd şəhidləri...... 208 Üçüncü Tala kənd şəhidləri...... 214 Sumaylı kəndinin şəhidi...... 222 Göyəm kənd şəhidləri...... 224 Mazıx kəndinin şəhidi...... 228 Aşağı Çardaxlar kənd şəhidləri...... 230 Əliabad qəsəbə şəhidləri...... 235 Bəhmətli kənd şəhidləri...... 243 Lahıc kənd şəhidləri...... 249 Yolayrıc kəndinin şəhidi...... 254 Çökək kənd şəhidləri...... 256 Bazar kəndinin şəhidi...... 258 Çobankol kənd şəhidləri...... 260 Axaxdərə kəndinin şəhidi...... 264 Car kəndinin şəhidi...... 266 Kebeloba kəndinin şəhidi...... 269 Zaqatala rayonu üzrə Qarabağ müharibəsində həlak olan şəhidlərin siyahısı...... 271 Unudulmayacaq tariximiz...... 277

279 Gülniyar Qurban qızı Vətən fədailəri

Nəşriyyat redaktoru: Səkinə Səmədova Texniki redaktor: Ellada Səfərəliyeva Kompüter operatoru: İlham Səfərov

Çapa imzalanıb: 23.07.2019 Formatı: 60x90 1/16 Fiziki çap vərəqi: 17,50 ç.v. Tiraj: 500

Kitab «Renessans-A» Nəşriyyat Evi tərəfindən nəşrə hazırlanmış və hazır diapozitivlərdən ofset üsulu ilə çap olunmuşdur.

280