Lovendegem De Vallei Van De Oude Kale: Een Verborgen Pareltje Ontluikt
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Natuurpunt De Ratel Nevele - Lovendegem De vallei van de Oude Kale: een verborgen pareltje ontluikt In de omgeving van Gent zijn er hier en daar interessante plekjes natuur waar het aangenaam toeven is voor wandelaars en natuurliefhebbers. Dat die plekjes niet verloren gaan maar beschermd en verder uitgebreid worden, is te danken aan het vele werk van vrijwilligers in de buurverenigingen van Natuurpunt Gent. Eén van die pareltjes is de vallei van de Oude Kale, een natuurgebied op de grens van Nevele, Lovendegem en Gent. We hadden een gesprek met Toon Spanhove, conservator van de Oudekalevallei. © SAM PROVOOST 47 In de schijnwerpers 2016 NUMMER 1 SNEP! Zoals de meeste vrijwilligers in het bestuur van een Natuurpuntafdeling combineert Toon Wat is er zo bijzonder aan de vallei van de Oude Spanhove een voltijdse baan (bij INBO in Brussel) met allerlei activiteiten voor een betere na- Kale? tuur. Hij is minstens tien uur per week in de weer met wilgen knotten, maaien, paden onder- Toon: De waarde is vooral landschappelijk. houden, artikels schrijven voor het ledenblad De Ratel, vrijwilligers oproepen en motiveren Met zijn weidse vergezichten is dit een uniek en allerlei administratieve taken. Daarbij heeft hij een jong gezin – met kinderen van drie en gebied in het Gentse, verborgen tussen de zes jaar – dat ook zijn aandacht opeist en staat er een verbouwing van zijn woning op stapel. dorpskernen van Vinderhoute, Luchteren en Merendree. Het laaggelegen dal is meer dan Toon doet het allemaal met jeugdig enthousiasme, want hij heeft een droom: “Op super- 175 hectare groot en kilometers ver zijn bijna lange termijn – ik zal het zelf wellicht niet meer beleven – wordt de Vallei van de Oude Kale geen huizen te zien. Door het gebied mean- een aaneengesloten natuurreservaat zoals de Bourgoyen-Ossemeersen in Gent”, beweert hij dert een beekje – de Oude Kale – tussen stellig. “De natuurwaarden zijn nu nog relatief beperkt, maar er wordt aan gewerkt. Er zijn hooilanden, lange rijen knoestige knotwil- wandelpaden aangelegd, er liggen bruggetjes over de Kale en op aankoopgebied hebben we gen, bosjes en ruigten. Aan de rand duikt de afgelopen jaren een mooie vooruitgang geboekt. Vooral 2015 was een topjaar. Het gebied een prachtig gerestaureerde oude graanmo- dat De Ratel in eigendom heeft, is verdubbeld – van drie naar zes hectare. Daarnaast behe- len op. ren we nog eens zes hectare en als alles meezit zullen we over afzienbare tijd ongeveer vijf- Een andere bijzonderheid van de Vallei van tig hectare in zuiver natuurbeheer hebben. Daarvoor zijn we in gesprek met de Vlaamse de Oude Kale is de nog altijd intacte over- Overheid en de gemeenten Nevele en Lovendegem, die tientallen percelen in het gebied be- gang van de vallei naar de kouters, de hoger zitten. Intussen zetten we ons aankoopbeleid voort. De gemiddelde leeftijd van de landbou- gelegen landbouwgronden. De steile rand is wers ligt tussen vijftig en zestig jaar en veelal hebben ze geen opvolger. Sommigen zijn dus één meter hoog en is landschappelijk dus blij dat Natuurpunt hun grond wil kopen. Vorig jaar konden we een akkoord sluiten met een zeer waardevol. landbouwer die aan het uitbollen is, met de voorwaarde dat hij zijn grond nog vijf jaar mag Het dal is ook cultuurhistorisch interessant. bewerken.“ Het beschikt over een eeuwenoud, vrijwel in- tact hooilandsysteem. Tot 1980 over- stroomde het dal regelmatig in de winter. De overstromingen zorgden voor een natuur- lijke bemesting. Omdat de Kalevallei te nat was voor intensieve landbouw, wordt nu meer water uit het gebied gepompt dan goed is voor de natuur. Helaas zijn de meeste landbouwers vergeten dat in de hooilanden ook zonder mest- en sproeistof- fen een voldoende hoge opbrengst mogelijk is. De geschiedenis heeft uitgewezen dat dit eeuwenoude, mestvrije systeem past binnen de duurzame landbouw. Ik ben ervan over- tuigd dat het systeem van overstromingen ooit terugkeert. Sinds wanneer begon Natuurpunt zich te interesseren voor dit gebied en hoe is het gegroeid? Toon: Lang voor er sprake was van Natuur- punt hadden verschillende verenigingen al hun oog laten vallen op dit erg waardevolle stukje natuur. Het Veldbiologisch Centrum De Elzenhoeve, de Actiegroep Bourgoyen- Ossemeersen en Natuurreservaten begon- nen al in de jaren 1980 met de aankoop van enkele waardevolle hooilanden en bosjes in Het begon in de Bourgoyen-Ossemeersen de vallei. Een van de stuwende krachten was Toon Spanhove heeft iets met de Bourgoyen-Ossemeersen. Zijn bewondering begon toen hij natuurbehoudpionier Maurice Reynaerts, die als tienjarige scholier een bezoek bracht aan dit Gentse natuurreservaat. “Ik vond het specta- trouwens ook een cruciale rol speelde in de culair wat daar te zien was.” Hij werd lid van de Actiegroep Bourgoyen-Ossemeersen en tijdens bescherming van de Bourgoyen-Ossemeer- zijn studie als bioloog aan de UGent ging hij tijdens de vakanties als vrijwilliger aan de slag in sen. Tussen 2000 en 2010 stond het aan- het natuurgebied, onder leiding van Frank Maes. Hij werkte ook als vrijwilliger voor het Leeu- koopbeleid van Natuurreservaten en wenhof in Drongen. vervolgens Natuurpunt op een laag pitje, Toen hij na zijn studie verhuisde naar Landegem, kwam hij via een vriend in het bestuur van maar er werden veel gronden verworven Natuurpunt De Ratel terecht. Zijn eerste taak bij De Ratel bestond uit het organiseren van door de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) in een inventarisatie van steenuiltjes die massaal broeden in de vele knotwilgen in Nevele. Van het kader van het Landinrichtingsplan Oude het een kwam het ander. Hij engageerde zich meer en meer voor de vallei. In 2013 werd hij Kale. In samenwerking met de Vlaamse Mi- conservator van de Vallei van de Oude Kale en ging hij actief op zoek naar percelen die te lieumaatschappij, Natuurpunt, de provincie koop waren om ze te redden van de intensieve landbouw en geleidelijk uit te bouwen tot een Oost-Vlaanderen en de betrokken gemeen- stevig blok natuur. ten Nevele, Lovendegem en Drongen kocht In de schijnwerpers 48 SNEP! 2016 NUMMER 1 de VLM twintig hectare van de natste gron- benoemd tot conservator van de Vallei van ver zamelen we jaarlijks enkele duizenden den van de boeren. Het landinrichtingspro- de Oude Kale en kreeg ik de verantwoorde- euro’s voor nieuwe aankopen. Vorig jaar kre- ject kaderde in het Europese ‘Urban lijkheid voor het beheer en de uitbreiding gen we, na aankondiging van de nieuwste Habitats-project’, een interregionaal project van het natuurgebied. Met de aankoop van aankopen, bijna 6000 euro giften van onze tussen Vlaanderen, Nederland en het Ver- drie hectare was 2015 een topjaar voor onze leden in Nevele en Lovendegem. Exact vijftig enigd Koninkrijk, dat bedoeld was om de be- natuur, maar dat was minder leuk voor de keer doken particulieren in de eigen porte- staande landschappen en natuurwaarden in bankrekening, die diep in het rood dook. monnee om de natuur een handje toe te ste- de randgebieden van steden te behouden en ken. Dat is voor mij een bijzondere te beschermen. Met welke middelen gebeurt de afbetaling? stimulans geweest om voluit te gaan voor de Vóór 2010 was de Kalevallei een ontoegan- Toon: Het is altijd een puzzel om geld bijeen uitbouw van dit prachtige natuurgebied. kelijk gebied met alleen kleine, doodlo- te zoeken voor een aankoop. In principe ver- We besteden veel aandacht aan de naambe- pende wegen. Via het landinrichtingsproject strekt de Vlaamse Overheid subsidies voor kendheid van het gebied. Vorig jaar brach- zijn paden en bruggetjes aangelegd waar- de aankoop van natuurgebieden, maar die ten we een folder uit die nu te vinden is in door het gebied voor iedereen vlot toeganke- bedragen zijn tegenwoordig ontoereikend, het gemeentehuis, de bibliotheek en horeca- lijk werd. Tegelijk is met man en macht waardoor we soms het hele bedrag zelf moe- zaken in de buurt. Naar aanleiding van de gewerkt aan het herstel van het eeuwenoude ten ophoesten. Enkele stukjes buiten de val- openstelling van de wandel- en fietspaden in landschap, een vernatting van de weiden en lei konden we kopen met middelen uit het de vallei van de Oude Kale kwamen we af en het bevorderen van de biodiversiteit. Naast boscompensatiefonds. Verder kunnen we re- toe in de pers. Daardoor kwamen er meer de hogergenoemde aankoop van een aantal kenen op subsidies van de gemeente Ne- wandelaars en door mond-tot-mondreclame hooilandpercelen voor natuurontwikkeling, vele, waardoor sommige aankopen voor ons groeide de interesse verder. Het is mooi te kwam er een verplichte onteigening van een betaalbaar worden. In Lovendegem bestaat zien dat mensen genieten van een stoere strook van vijf meter aan beide oevers van helaas geen subsidiesysteem voor aanko- knotwilgengalerij. Ze krijgen daardoor meer de Oude Kale. Op die manier ontstond een pen van natuur. De rest – voor de aankoop waardering voor de natuur. En als enkele bufferzone tussen de landbouwgrond en de van vorig jaar was dit ongeveer een kwart mensen hierdoor bereid zijn een steentje bij meanderende beek. De landbouwers mogen van de aankoopprijs – moet de afdeling zelf te dragen aan het reservaat, gaat de bal aan die percelen bewerken, maar zonder mest- zien te vinden. En hier geldt de slogan ‘alle het rollen. stoffen en pesticiden te gebruiken, om zo beetjes helpen’. Met nu en dan wat inkom- het water van de Oude Kale te vrijwaren van sten uit drankenverkoop tijdens activiteiten, Hoe staat het met de natuurwaarden en de de uitspoeling van die sproeistoffen. af en toe een gegidste wandeling, opbreng- biodiversiteit in de Kalevallei? In 2012 is Natuurpunt zelf opnieuw percelen sten uit houtverkoop en een spaghetti- Toon: De biodiversiteit bleef stabiel op onze beginnen aankopen. Het jaar daarop werd ik maaltijd ten voordele van de Oude Kale percelen, maar gaat sterk achteruit in de rest © TOON SPANHOVE 49 In de schijnwerpers 2016 NUMMER 1 SNEP! van de vallei die in landbouwgebruik is.