Beeldvorming Van Religie in Strips Van De Vlaamse School (1945-Heden)
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Beeldvorming van religie in strips van de Vlaamse school (1945-heden) Liesbet Galmart Promotor: Prof. Dr. Bruno De Wever 2e licentie geschiedenis 2006-2007 VOORWOORD In het denken over strips hebben zich de laatste jaren veel veranderingen voorgedaan. Het is nog niet zo lang geleden dat veel leerkrachten hun leerlingen verboden op school strips te lezen. Het verwijt dat tekenverhalen de verbeelding lamleggen en dat ze inhoudloos zijn is hopelijk verouderd. Maar ook ik kreeg als kind vaak te horen dat stripverhalen minderwaardig waren aan ‘gewone’ leesboeken. Door mijn frustratie ontstond het idee om strips op een wetenschappelijke manier te benaderen en er een thesis over te schrijven. Godsdiensten en religieuze overtuigingen lijken mij een zeer boeiend en vooral veelzijdig onderwerp, dat bovendien vrij actueel is in onze maatschappij. De veelzijdigheid van het thema en de mogelijke interpretaties maken het echter een niet eenvoudig te bestuderen onderwerp. Het is moeilijk om duidelijk af te bakenen. Toch ging mijn interesse uit naar dit onderwerp omdat het mij enorm aanspreekt. Door mijn interesse in beide thema’s is het idee ontstaan om rond beeldvorming in strips van de Vlaamse school te bestuderen. Ik wil hier van de gelegenheid gebruik maken om iedereen te bedanken die me geholpen heeft bij het tot stand brengen van deze scriptie. In de eerste plaats dank ik mijn ouders die het me mogelijk maakten om geschiedenis te studeren. Verder dank ik in het bijzonder mijn promotor Prof. Dr. De Wever waardoor ik dit boeiende onderwerp voor mijn scriptie kon kiezen. Ik dank al degenen die ook maar enigszins hun medewerking hebben verleend om nuttige informatie door te geven. In het bijzonder Heer pastoor Vandenholen en de bibliotheek van het seminarie; de afdeling ‘Universiteit Vrije Tijd’ van het Davidsfonds; de medewerkers van de bibliotheek in Zottegem en Gent; de familie Mouton-Stevens die volkomen belangeloos hun striparchief ter beschikking hebben gesteld; de heer Willem Degraeve van het Belgisch Centrum van het Beeldverhaal. Ik wil ook Sharon De Clerck niet onvermeld laten daar ze mij de vele ontbrekende nummers van Jommeke kon ter beschikking stellen. En laatst maar niet in het minst de ouders van Jeroen en Jeroen zelf die bibliotheken hebben bestookt om de strips op tijd te halen en terug te brengen. Aan iedereen, ook zij die hier niet bij naam vermeld zijn, omdat anders de rij te lang zou worden een welgemeende dank. 2 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD........................................................................................................................ 2 INHOUDSOPGAVE ................................................................................................................ 3 INLEIDING .............................................................................................................................. 5 HOOFDSTUK 1: RELIGIE.................................................................................................. 15 1.1. INLEIDING....................................................................................................................... 15 1.1.1. Definitie.................................................................................................................. 15 1.1.2. Algemeen ................................................................................................................ 15 1.1.3. Onderscheid tussen natuurlijke en historische godsdiensten................................. 18 1.2. WERELDGODSDIENSTEN ................................................................................................. 20 1.2.1. Religies mundiaal bekeken..................................................................................... 20 1.2.2. Het Jodendom......................................................................................................... 21 1.2.3. Het Christendom: Katholicisme, Protestantisme en Orthodoxie........................... 31 1.2.4. De Islam .................................................................................................................40 1.2.5. Het Hindoeïsme...................................................................................................... 48 1.2.6. Het Boeddhisme...................................................................................................... 56 1.3. ANDERE VORMEN VAN ‘RELIGIE’: DE SEKTEN EN DE NIEUWE RELIGIEUZE BEWEGINGEN 69 1.3.1. Mormonen .............................................................................................................. 70 1.3.2. Zevendedags-adventisten ....................................................................................... 71 1.3.3. Jehovah’s getuigen of ‘Wachttorengenootschap’ .................................................. 72 1.3.4. Family of love......................................................................................................... 75 1.3.5. De moon-sekte........................................................................................................ 76 1.3.6. Scientology- Kerk ................................................................................................... 78 1.3.7. Hindoeïstische groepen.......................................................................................... 79 1.3.8. Transcendente meditatie ........................................................................................ 79 1.3.9. Ananda Marga........................................................................................................ 80 1.3.10. Divine Light Mission ............................................................................................ 81 1.3.11. Internationale Krishna-beweging ........................................................................ 81 HOOFDSTUK 2: STRIPVERHALEN................................................................................. 83 2.1 DE OPBLOEI VAN DE KRANTENSTRIP OF DE VLAAMSE SCHOOL........................................ 83 2.2. ‘SUSKE EN WISKE’ ......................................................................................................... 87 2.2.1. Biografie................................................................................................................. 87 2.2.2. Verwijzingen naar religie in de reeks .................................................................... 96 2.3. ‘PIET PIENTER EN BERT BIBBER’ DOOR POM............................................................... 164 2.3.1. Biografie............................................................................................................... 164 2.3.2. Verwijzingen naar religie in de reeks .................................................................. 167 2.4. JOMMEKE DOOR JEF NYS .............................................................................................. 178 2.4.1. Biografie............................................................................................................... 178 2.4.2. Verwijzingen naar religie in de reeks .................................................................. 183 2.5. ‘KIEKEBOE’ DOOR MERHO ........................................................................................... 238 2.5.1. Biografie............................................................................................................... 238 2.5.2. Verwijzingen naar religie in de reeks .................................................................. 246 2.6. ‘URBANUS’ DOOR LINTHOUT EN URBANUS .................................................................. 282 2.6.1. Biografie............................................................................................................... 282 2.6.2. Verwijzingen naar religie in de reeks .................................................................. 287 2.7. SAMENVATTING ........................................................................................................... 339 3 2.7.1. Suske en Wiske ..................................................................................................... 339 2.7.2. Piet Pienter en Bert Bibber .................................................................................. 342 2.7.3. Jommeke............................................................................................................... 343 2.7.4. Kiekeboe............................................................................................................... 348 2.7.5. Urbanus................................................................................................................ 354 2.7.6. Conclusie.............................................................................................................. 360 BIBLIOGRAFIE .....................................................ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. 4 INLEIDING Tot mijn grote verbazing kwam ik bij de start van mijn onderzoek te weten dat er reeds heel wat wetenschappelijk onderzoek was verricht over strips. Het werd dan ook geen eenvoudige opdracht om een nieuw thema te vinden. Gaandeweg groeide het idee om verder te werken op de scriptie van De Schuyteneer.1 Hij maakte een aantal jaren geleden een scriptie waarin hij de visie van striptekenaars van de Vlaamse school2 op de eigentijdse samenleving onderzocht. Hij stelde zich de vraag in welke mate tekenaars van de Vlaamse school de eigentijdse samenleving verwerkten. Bovendien ging hij ook na welk beeld deze tekenaars daarover ophingen. Hij ontkende dat sommige typische kenmerken van de Vlaamse school zoals Vlaamse humor en typische