Louis Van Gaal

cover van Gaal_01 25-05-14 10:54 Pagina 1

Louis van Gaal

www.devoetbaltrainer.nl

Speelwijze Oranje Eerste analyse van de nieuwe speelwijze van Oranje

Louis van Gaal ‘Ik selecteer bij voorkeur spelers met voldoende oriëntatievermogen’

Bondscoach KNVB Barcelona-stijl met provocerende pressie

Trainer Bayern München Toeval uitsluiten

Trainer AZ Spelers in de situatie coachen

In gesprek met Rinus Michels De toekomst van het De visie en werkwijze Nederlands voetbal van Louis van Gaal

WK 2014 Eerste analyse van de nieuwe speelwijze

van Oranje Na Nederland – Ecuador

Nederland speelde afgelopen zaterdag in een nieuwe formatie. Door de media steevast 1:5:3:2 genoemd, maar in de praktijk is er maar moeilijk een eensluidende naam aan te geven. Is het 1:5:3:2, 1:3:5:2, 1:3:4:3 of 1:3:4:1:2? De naam is eigenlijk ook niet zo belangrijk. Het is afhankelijk van de speelwijze van de tegenpartij, de locatie van de bal en het moment in de wedstrijd: welke partij heeft op welk speelveldgedeelte de bal? Belangrijker is dan ook de spelopvatting binnen en de praktische uitvoering van de speelwijze door de spelers. Een analyse.

Bondscoach Louis van Gaal noemde Rob Baan: “In Nederland is de discus- den. Van een aantal spelers denk je de gehanteerde speelwijze na afloop sie over het WK-concept van Louis dat al te weten en bij andere spelers van de wedstrijd 1:3:4:3. Hij rekende van Gaal na de oefeninterland Ne- twijfel je nog. De oefenwedstrijden daarbij Wijnaldum als ‘nummer 10’ bij derland – Ecuador eerder toe- dan zijn geslaagd als die twijfels zijn weg- de aanvallers, en de opkomende backs afgenomen. Daar zijn kanttekeningen genomen. bij het middenveld. In de eerste ana- bij te plaatsen. Allereerst ben ik er- lyse van Nederland - Ecuador kiezen van overtuigd dat elk WK-land zijn Wat weet Louis van Gaal wij voor 1:3:4:1:2 maar realiseren ons systeem min of meer aanpast aan de na Nederland – Ecuador de betrekkelijkheid daarvan. kracht en zwakte van de tegenstander in ieder geval? en het gewenste resultaat in relatie De voltallige redactie van De Voet- met het verloop van het toernooi. - In de wijze waarop Van Gaal het baltrainer was op uitnodiging van Nederland zal tegen Australië anders 1:3:4:1:2 concept uitgevoerd wil de uitgeverij Eisma Businessmedia spelen dan tegen Spanje en Chili. zien, voldoen in de achterste lijn in aanwezig bij de wedstrijd Nederland In deze fase van de voorbereiding wil elk geval Veltman en Kongolo (nog) – Ecuador. Wij vroegen gewaardeerd je als coach vooral testen welke spe- niet. Binnen dat concept is er een medewerker van De Voetbaltrainer lers kunnen functioneren binnen een cruciale rol weggelegd voor de vleu- Rob Baan om zijn inzichten naar aan- systeem dat in bepaalde WK-duels gelverdedigers. Zij moeten het juiste leiding van deze wedstrijd. mogelijk het vertrekpunt kan wor- moment zien om gebruik te maken

www.devoetbal trainer.nl

EBM 2014 | 05 eBook Oranje.indd 32 22-05-14 15:02 van de ruimte aan de zijkanten, het wacht vrij voor de keeper te zetten - Conclusie: Van Gaal is zeker wijzer lef en de techniek hebben om een wordt helemaal een gevaarlijk wa- geworden van dit duel. Hij heeft tegenstander te passeren en een pen als het nog meer een automatis- vooral meer inzicht gekregen in wie goede voorzet in huis hebben. Maar me wordt. In het inmiddels door Van nog niet rijp zijn voor de gewenste het is op die positie vooral ook een Gaal zo vaak geciteerde interview in uitvoering van 1:3:4:1:2 en wat in elk kwestie van goede keuzes maken: De Voetbaltrainer kondigde hij ook geval de komende week in Portugal wanneer ga je, wanneer zet je hoog aan in de voorbereiding veel energie nog extra aandacht verdient. Het zou druk, wanneer ga je de combinatie te steken in de wisselpass omdat de mij niet verbazen als hij in de vol- aan en wanneer moet je de tegen- ruimte altijd aan de andere kant ligt. gende oefenwedstrijd tegen Ghana stander opzoeken? Maar vooral ook: De uitvoering van die wisselpass was nog een keer het 1:3:4:1:2 gaat testen wanneer mag je niet gaan en voer tegen Ecuador maar matig. Over de om inzicht te krijgen in het func- je ook je basistaken als verdediger grond ging het soms nog wel, met tioneren van de spelers binnen dit goed uit. Op dit moment heeft van name van links naar rechts, maar concept die er deze week bijkomen, de beschikbare backs alleen Janmaat door de lucht was de uitvoering be- maar dat hij in de laatste wedstrijd dat gewenste niveau als het om de slist onvoldoende. Dat vraagt nog tegen Wales ook weer tactisch an- juiste keuzes gaat, gekoppeld aan wel wat trainingstijd. dere keuzes zal maken.” een goede uitvoering. Van Aanholt deed het in de tweede helft heel wat beter dan Kongolo, maar ook met hem zal Van Gaal het zeker nog over bepaalde keuzes hebben. Een andere belangrijke eis aan de verdedigers binnen dit concept is de onderlinge samenwerking. Hoewel er relatief weinig kansen zijn weggegeven, was die zeker nog niet ideaal. Het tegendoelpunt was daar een goed te gebruiken voorbeeld van, maar zeker niet het enige.

- Cruciaal binnen dit concept is de opbouw van achteruit. Als die te traag 11 is en niemand durft in te schuiven, Initiatief in vrijlopen 9 maak je het de tegenstander wel heel gemakkelijk. Die kan dan moei- 10 teloos steeds meeschuiven en af- wachten totdat Nederland balverlies heeft. Er zal deze week in Portugal 6 7 ongetwijfeld vaker worden getraind 8 Ruimte aan op het veel sneller inspelen in de 5 de andere kant diepte en het van achteruit durven 2 inschuiven in de as. 4 3 Restverdediging - In de komende trainingen zal er zeker ook nog veel op automatismen worden getraind. Het doelpunt van 1 Oranje was natuurlijk van grote klasse en de pass van Clasie op Van Persie van wereldniveau. Deze specifieke kwaliteit van de Feyenoord- middenvelder om iemand onver-

De Voetbaltrainer WK 2014

EBM 2014 | 05 eBook Oranje.indd 33 22-05-14 15:02

Profvoetbal Tekst: Paul Geerars en Tjeu Seeverens

Bondscoach Louis van Gaal: ‘Ik selecteer bij voorkeur spelers met voldoende oriëntatievermogen’

Het is het najaar van 2001. Rinus Michels heeft zijn Op dat moment weet Van Gaal nog niet dat hij een paar weken later voorkeur uitgesproken voor een hotel in de directe de grootste teleurstelling uit zijn loopbaan krijgt te verwerken, omdat omgeving van zijn appartement in Amsterdam- onverwacht verlies tegen Ierland deelname aan het WK 2002 in Japan Zuid. Daar zal het interview plaatsvinden voor en Zuid-Korea blokkeert.

het coverartikel van de eerste jubileumeditie van Maart 2014. Dezelfde Louis van Gaal gaat na een indrukwekkende kwali- dit vakblad, VT 100. Omdat het dus iets speciaals ficatiereeks nu wel met Oranje naar het WK. Bij de start van deze nieuwe moet worden, is op voorspraak van de Generaal missie in september 2012 legde hij in dit vakblad al (exclusief) uit hoe hij ook de toenmalige bondscoach Louis van Gaal tot en met het laatste duel van het Nederlands elftal in Brazilië met zijn uitgenodigd. Wat we wisten, wordt die middag staf te werk zal gaan (VT190). Toch blijkt hij als vakman vlak voor de bevestigd: beide toptrainers hebben enorm veel voorbereiding nog voldoende met zijn collega-trainers te willen delen. Op- respect voor elkaar. De foto van het tweetal, een nieuw in een jubileumeditie, VT200.

fysiek zwak ogende Rinus Michels zittend in een Geen trends Wordt het in Brazilië een WK waarop we leren fauteuil met Louis van Gaal er als een veld- nieuwe trends in het topvoetbal zullen zien? heer bovenuit stekend, is de mooiste uit de histo- Louis van Gaal: “Er zijn nauwelijks nieuwe ontwikkelingen als het om de rie van De Voetbaltrainer. speelwijze gaat en ook tijdens het WK

De zakelijke benadering van tegenwoordig laat veel minder ruimte voor een bevrijdende lach toe. Daardoor ontstaat er ook veel eerder een stresssituatie bij alle betrokkenen.

Bert Jacobs (trainer van Vitesse, in De Voetbaltrainer 25, 1989)

www.devoetbal trainer.nl

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_louisvangaal.indd 6 04-03-14 09:23 ‘Ik selecteer bij voorkeur spelers met voldoende oriëntatievermogen’ Foto: Pro Shots

Als beginnende trainer was ik vooral gefocust op oefenstof. Hoe krijg ik met mijn oefenvormen die speler gemotiveerd en aan de praat?

Toon Gerbrands (Algemeen Directeur van AZ, in De Voetbaltrainer 156, 2008)

6 7 De Voetbaltrainer 200 2014

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_louisvangaal.indd 7 04-03-14 09:24

Profvoetbal

verwacht ik die niet. Het wiel is allang uitgevonden. Anno 2014 laten bondscoaches hun team 1:4:4:2 of 1:4:3:3 spelen. Bijna alle keuzes zijn daarvan afgeleid. Slechts een enkele keer kiest een collega voor een ander systeem omdat de cultuur van dat land zich daarvoor leent. Zo begon Cesare Pran- delli van Italië tijdens het vorige EK in het beladen openingsduel tegen Span- je nog eens met een vijfmansverde- diging. Het werd een gelijkspel, maar de Italianen hadden moeten winnen. Toch stapte ook Prandelli, een zeer moderne coach, daarna weer snel over op 1:4:4:2. Dat vond ik vreemd, maar in overleg met zijn spelers keerde hij terug naar het vertrouwde systeem. In mijn hele carrière kies ik al voor 1:4:3:3 als basis. Bij Oranje wissel ik wat spelconcept betreft louter in het middenveld. Als clubcoach maakte ik soms andere keuzes, wisselde ik ook wel eens in de verdediging door bijvoorbeeld voor drie in plaats van vier verdedigers te kiezen als de tegenstander met twee spitsen speelde. Dat kun je niet zomaar doen, dat vergt nogal wat trainingsarbeid en die tijd heb je als bondscoach niet. Wel als clubcoach, maar zelfs bij Ajax is op die wijze de optie van het spe- ‘De meeste vooruitgang is geboekt bij balbezit als de tegenstander len met drie verdedigers tegen twee de organisatie goed heeft staan.’

spitsen uit de clubcultuur verdwenen. Foto: Pro Shots Onder Frank de Boer speelt Ajax in principe altijd met vier spelers achterin. De backs schuiven in balbezit tegenstander niet meteen pressie zetting met de punt naar achteren wel ver door, maar de verdedigende uitoefent, heb je dan onnodig een functioneren. Daarvoor moet je topfit middenvelder laat zich in de eerste man minder op het middenveld. Daar zijn, zowel fysiek als mentaal. Het fase bij balbezit terugzakken om denk ik anders over. tweetal heeft daar dus nog slechts drie-tegen-twee te creëren. Daarom een paar maanden voor want op het speelt Ajax steeds met de punt naar Als de geselecteerde spelers niet WK zal mijn voorkeur, als ik over achteren op het middenveld. Pas als anders gewend zijn dan met vier alle spelers kan beschikken, uitgaan Ajax in de derde of vierde fase balbe- verdedigers te spelen, gaan wij ook naar een middenveldbezetting met de zit komt te spelen, neemt die speler op een WK niet met drie achterin punt naar achteren. Ook al omdat de weer de positie in op het midden- spelen. Daarom heb ik me vanaf dag meeste Zuid-Amerikaanse teams per veld. Dat zie je in het internationale één uitgesproken voor vier verdedi- definitie met twee spitsen spelen.” voetbal ook steeds meer. Frank de gers en een middenveld met de punt Boer is wat dat betreft dus wel nog naar achteren. We hebben ons soms Coachtaal een trendsetter geweest, ja. Wat ik tussentijds aangepast door met de De bondscoaches van de nationale jeugd- signaleer, is dat bij veel teams die punt naar voren te spelen, omdat teams hebben het niet over de punt naar verdedigende middenvelder, de 6, Van der Vaart en Sneijder tot nu toe achteren maar over een dynamisch mid- zich te snel laat terugzakken. Als de onvoldoende in een middenveldbe- denveld…

Ik heb van Guus Hiddink geleerd hoe belangrijk het is om een technische staf samen te stellen waarin de diverse trainers elkaar aanvullen.

Fred Rutten (assistent-trainer van PSV, in De Voetbaltrainer 132, 2005)

www.devoetbal trainer.nl

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_louisvangaal.indd 8 04-03-14 09:24 Technisch Directeur zich heen moeten verzamelen, want Als u na het WK nog bondscoach zou zijn zo’n immense klus kun je nooit alleen geweest, was u dan die discussie feller doen.” aangegaan? Louis van Gaal: “Die strijd heb ik Progressie al eens gevoerd tijdens mijn eerste Terug naar Oranje. Op welk tactisch on- bondscoachschap. Toen had ik een derdeel heeft het team de meeste progres- dubbelfunctie, ik was ook Technisch sie gemaakt? Directeur. Het leek er even op dat Louis van Gaal: “De meeste vooruit- binnen de KNVB mijn visie ook op gang is geboekt bij balbezit als de te- langere termijn breed zou worden genstander de organisatie goed heeft gedragen. De taal van het coachen, staan. Dat was toen ik aan de klus het Masterplan en mijn voorstel begon heel slecht verzorgd, zeker het over het aantrekkelijk maken van de positiespel in de eerste fase balbezit. competitie voor het hoogste oplei- Dat is niet zo vreemd, want de Oranje- dingselftal, het tweede team. Het was selectie kent spelers die bij hun clubs allemaal geaccepteerd, maar ik was in het buitenland bijna nooit aan nog geen twee maanden weg of het opbouwen van achteruit toekomen werd ter discussie gesteld en daarna en daar dus ook niet op trainen. Ze onvoldoende geborgen. Dat alles heeft spelen daardoor wekelijks op een ma- maar met één ding te maken: binnen nier die indruist tegen de principes de KNVB ontbreekt een Technisch van de Nederlandse voetbalschool. Directeur met aanzien. Iemand die Zelfs bij de topclubs in Engeland voor een periode van tien tot vijftien maakt niemand er een punt van als jaar naar de tijd en de context steeds de keeper steeds opnieuw de bal naar controleert en evalueert of alles wat voren ramt. Wanneer we voor Oranje over voetbalontwikkeling is afgespro- in de Engelse competitie spelers scou- ken ook daadwerkelijk zo wordt uit- ten, moeten we altijd inschatten of gevoerd. Het blijkt na al die jaren nog de ontwikkeling van zo’n speler nog steeds een utopie dat er naast Bert voldoende past bij onze visie. Maar van Oostveen, Directeur Betaald Voet- we gaan bij het Nederlands elftal ook bal, een Technisch Directeur met alle op dit gebied aantoonbaar vooruit. bevoegdheden zowel voor het betaald Inmiddels hebben we in de laatste voetbal als het amateurvoetbal komt. wedstrijden van de kwalificatiereeks Er is nu een Technisch Manager, maar en oefeninterlands toch ook de nodige die heeft geen macht en geen budget. doelpunten gemaakt in fases waarin Louis van Gaal: “Dat is mijn discussie Dan kun je het vergeten dat je echte we door goed positiespel de tegen- op dit moment binnen de KNVB. Ik stappen zet. Wie een geschikte kan- stander onze wil konden opleggen. hou van de praktijk en spreek de taal didaat zou zijn? Van Gaal gaat in elk Daar gaat het om. Er zijn niet veel die daarbij hoort. Om me heen hoor geval in retraite en het moet vanwege landen die dat kunnen. Toch moeten ik bij het coachen vooral theoretische die noodzakelijke continuïteit ook niet we op dat onderdeel de komende termen, meestal zelfs zinnen, uit iemand van mijn leeftijd zijn. Mo- maanden nog stappen zetten, want de de handelingstheorie. In de praktijk hammed Allach, die even Technisch aanstaande wereldkampioen zal dat werkt dat anders. Ook in didactische Manager is geweest, had dat zeker het beste beheersen. zin lijkt het mij beter om de vier gekund. Een topvakman, met wie ik hoofdmomenten te blijven benoemen geweldig heb samengewerkt. Ook hij Waar we zeker ook forse stappen in en in fases onder te verdelen, zodat kreeg budget noch macht en zit mede hebben gezet, is het compact spelen het voor de spelers makkelijker te daardoor nu bij Vitesse. Jelle Goes zou bij balbezit tegenstander. De spelers begrijpen is. Door het te benoemen geschikt zijn. Als je zo iemand wel die weten: de afstand tussen de laatste kun je de verschillende fases van invloed en de middelen geeft, komen linie en de spitsen moet zo klein mo- de hoofdmomenten uit de wedstrijd het aanzien en de power om echt gelijk worden gehouden. In de eerste trainbaar maken en kunnen spelers dingen te veranderen vanzelf wel. Hij wedstrijd tegen België was dat nog het beter uitvoeren.” zou ook beslist de juiste mensen om 30 meter, nu lukt het ons een groot

De Jupiler League is op dit moment een stilstaand gedrocht. Als je achttiende wordt, probeer je het een jaar later gewoon nog een keer.

Eric Meijers (trainer van Achilles’29, in De Voetbaltrainer 162, 2009)

8 9 De Voetbaltrainer 200 2014

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_louisvangaal.indd 9 04-03-14 09:24

Profvoetbal

deel van de wedstrijd die afstand niet iets om trots op te zijn. Daarin maken groter dan 20 tot 25 meter te laten we bovendien nog steeds progressie. zijn. Van belang is ook de onderlinge Dat geldt eveneens voor de spelher- afstand van de verdedigers. Die mag vattingen. Onze tegenstanders hebben nooit groter dan 15 meter zijn en we alleen twee penalty’s benut en wij streven naar 10-5 meter afhankelijk hebben, dankzij de traptechniek van van de voetbalsituatie. De backs moe- Sneijder en vooral Van der Vaart én ten net het rugnummer van een cen- gerichte trainingsarbeid, zelf tien keer trale verdediger kunnen lezen. Bij elke uit een spelhervatting gescoord.” terugpass van de tegenstander lopen we op. De centrale verdedigers bewa- Oriëntatie ken dat niemand blijft hangen. Als Louis van Gaal: ‘Compact staan’ en we de bal veroveren, gaat diepte voor ‘compact blijven’ zijn overigens twee breedte, omdat de tegenpartij dan termen die ik wel heb overgenomen meestal niet goed georganiseerd is. van de KNVB, want dat zijn makke- We hebben in onze wedstrijden ook lijke termen in je mond, die spelers weinig kansen weggegeven. Dat heeft direct begrijpen. Dat geldt eveneens een directe relatie met het zo compact voor ‘groot gaan staan’ bij balbezit. spelen bij balbezit tegenstander én Het houdt overigens niet in dat je dan met het feit dat geen enkele speler per definitie krijt aan je schoenen zich meer onttrekt aan dat proces. moet hebben, zoals Robben dat zegt. Een elftal heeft een verdedigende or- Als bij balbezit de bal dynamisch door ganisatie en daarvoor levert bij Oranje de rijen gaat, moet je vooral gebruik nu de nummer 9 een even belangrijke maken van je oriëntatievermogen. bijdrage als de nummer 1. Ze doen Dat moet ervoor zorgen dat ‘groot allemaal mee. Daardoor hebben we gaan staan’ inhoudt dat je ziet in amper doelpunten tegen gekregen, welke richting je moet lopen om je zelfs niet toen we gedurende een medespeler(s) de gewenste ruimte te lange periode met tien man tegen zo’n geven om snel en effectief te kunnen topteam als Colombia speelden. Dat is handelen. Door dat oriëntatiegevoel stem je dus met elkaar razendsnel af waar je moet lopen. Dat is een belangrijke voorwaarde in het topvoetbal.

Spelers met een gebrekkig oriëntatie- ‘Er bestaat niet vermogen zijn niet rijp voor de echte zoiets van één top en die wil ik ook bij voorkeur niet model over 5 selecteren. Als ik naar een mogelijk de gewenste nieuwe speler voor Oranje ga kijken, uitvoering van 4 3 let ik, naast bijvoorbeeld fysieke en dat compact mentale fitheid en het passen, in de spelen. Je kunt wel algemene 2 1 profielschets voor een positie nadruk- kelijk op zijn oriëntatievermogen. Ori- uitgangspunten ëntatie is niet alleen afhankelijk van de benoemen.’

bal en de medespeler, maar ook altijd Foto: Pro Shots van de tegenstander. Je kunt op het veld nooit iets doen zonder rekening te Om het oriëntatievermogen van nieu- houden met de tegenstander. Daarom we spelers binnen de Oranje-selectie zijn op een training op dit niveau oe- te testen en dat van alle spelers te feningen zonder weerstand minder verbeteren, kies ik vaak voor 5:3 (zie ‘Om het oriëntatievermogen van nieuwe spelers binnen effectief. Ook op de dag voor een wed- tekening). Dat is de beste trainings- de Oranje-selectie te testen en dat van alle spelers te strijd, al kan door die weerstand wel vorm om te kunnen beoordelen of een verbeteren, kies ik vaak voor 5:3.’ eens iemand geblesseerd raken. speler dat oriëntatievermogen heeft.

Elke trainer zou het gevoel moeten hebben dat hij tussen de mensen van de club staat. Ik zocht coaches, dat groepje oude mannen in de omgeving van de dug-out.

Foppe de Haan (trainer van Jong Oranje , in De Voetbaltrainer 162, 2009)

www.devoetbal trainer.nl

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_louisvangaal.indd 10 04-03-14 09:24 Oranje komen. Wat bepalend is voor blijven of afhaken: zien we bij zo’n speler voldoende progressie? Als je 5:3 vaak speelt, word je er vanzelf beter in en dat zie je weer terug in de wedstrijden.

Een andere vorm waarvoor we vaker kiezen, is aanval tegen verdediging. Bijvoorbeeld om spelers tactisch voor te bereiden op een tegenstander, die heel verdedigend is ingesteld. Noem het Plan B. We coachen de aanvallers dan vooral op hun oplossingen om zo’n verdediging te desorganiseren.

Als clubtrainer koos ik ook graag voor 8:7 met één groot doel zonder keeper. Je moet dan aanvoelen wanneer het beter is om met z’n allen pressie te gaan spelen of juist het lege doel te verdedigen. Dat is een vorm die ik als clubtrainer graag gaf.”

Tegenstander Louis van Gaal: “Bij hoe we precies compact staan, is er altijd een relatie met de specifieke kwaliteiten van de tegenstander. Tijdens zo’n WK is bijvoorbeeld de kans groot dat er op het middenveld bij de tegenstander een uitstekende spelverdeler staat. Dat kan voor onze verdedigende middenvelder, de 6, betekenen dat hij in die wedstrijd wat minder rugdekking aan zijn medespelers op het middenveld kan geven, omdat hij dichter op die spelverdeler moet spelen. Dat heeft meteen gevolgen voor hoe de centrale verdedigers zich moeten opstellen om diepgaande middenvelders van de tegenpartij te bespelen. Het is de taak van de staf en van mij om dat elke keer weer tijdig te onderkennen en onze spelers erop voor te bereiden. Dat doen we steeds opnieuw. Er be- En ook of hij de techniek heeft om Ook moet je tegelijkertijd in staat zijn staat dus niet zoiets van één model in een kleine ruimte onder druk met om strategisch te denken door een over de gewenste uitvoering van dat heel veel driehoekjes de passsnelheid tegenstander te lokken en opeens op compact spelen. Je kunt wel algemene aan te passen aan de situatie. Er zit het juiste moment een wisselpass te uitgangspunten benoemen: het stre- zoveel in: je kunt ermee bewijzen dat geven. Dat is niet makkelijk, geloof ven moet zijn om als team zowel hori- je ook in hele kleine ruimtes overeind me. Veel spelers gaan daar in eerste zontaal als verticaal zo dicht mogelijk blijft door toch de vrije man te vinden. instantie aan onderdoor als ze bij bij elkaar te staan, zodat je overal

De spelers staan geregeld voor het bord. Ik of hun medespelers stel(len) de vragen, zij maken het plan.

Peter Moltmaker (trainer van FC Groningen B1, in De Voetbaltrainer 163, 2009)

10 11 De Voetbaltrainer 200 2014

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_louisvangaal.indd 11 04-03-14 09:24

Profvoetbal

rugdekking kunt geven en je eigen ‘Oranje is op dit man kunt belopen. In een ideale situ- moment op zijn atie betekent dat in onze visie dat de gevaarlijkst als de laatste lijn halverwege de eigen helft tegenstander bij staat, zodat de ruimte erachter bij balverlies nog on- een dieptepass ook nog eens door de georganiseerd is. keeper te bewaken en te belopen is. De versnelling van- De uitvoering daarvan was in het duel uit de omschake- tegen Colombia werkelijk fantastisch. ling naar balbezit Steeds op het randje, dat wel. Dat is nu ons sterkste had vooral, en daar heb je het weer, wapen.’ met een specifieke kwaliteit van een topteam als Colombia te maken. Als je zo compact speelt als Oranje, dan ver- leid je de tegenstander al snel om de dieptepass in de ruimte achter onze laatste linie te spelen. Dat gebeurde in die wedstrijd door de centrale verdedigers. Door die op de juiste manier onder druk te zetten, hebben onze verdedigers doorgaans een seconde meer tijd om op die dieptepass in te spelen. Dat moet op dit niveau voldoende zijn, zeker als de rugdekking goed is verzorgd. De kwaliteit van Colombia was dat de beide voorstop- pers in staat waren om over een grotere afstand een snelle pass op de diepgaande Falcao te geven, waardoor de bal steeds opnieuw perfect in de ruimte achter onze laatste linie viel. Dat vroeg het uiterste van onze verdedigers, maar Cillessen was als keeper erg goed in het belopen van die ruimte.

Zo gedurfd spelen vraagt vooral ook Foto: Pro Shots arbeid leveren in je geest. Dat begint bij de aanvallers. Zij kunnen het zich team moeten verrichten als we de bal de kwaliteiten van de tegenstander. We niet permitteren om na een gemiste niet hebben. Dat maakt de juiste uit- kozen er in oktober 2012 in het duel kans of een slechte voorzet een rouw- voering van ons gedurfde concept nog tegen Duitsland (0-0) bijvoorbeeld voor moment te hebben. De aanvallers complexer dan het al is. En dan is het om Vermeer te laten debuteren. Door moeten bij balbezit tegenstander aan de coach om daarin keuzes te ma- sommige journalisten werd ik uitgela- ook meteen het veld klein maken ken, want ik zei al dat vooral Van der chen toen ik uitlegde dat we die keer de en beslissen of ze de balbezittende Vaart ook de speler is die ervoor heeft voorkeur aan een lijnkeeper gaven, om- speler wel of niet meteen onder druk gezorgd dat we zo vaak uit spelhervat- dat de Duitsers nu eenmaal graag voor zetten. Daarin willen aanvallers nog tingen hebben gescoord. afstandsschoten kiezen. In de wedstrijd wel eens falen. En in Oranje ook type kwam die voorspelling echter uit, kon middenvelders als Sneijder, Van der Zo maken we voortdurend afwegingen, Vermeer zich onderscheiden en hielden Vaart en Maher. Drie fantastische omdat het altijd een dynamisch geheel wij achterin de nul… voetballers, maar ze beseffen nog on- is en de context elke wedstrijd weer Nog een voorbeeld. Daley Blind kan in voldoende wat voor werk ze voor het verandert. En er is steeds die relatie met vergelijking met Jetro Willems beter

Wij hebben veel straatvoetballers en dat willen we er niet uithalen. Daar ligt immers ook onze kracht en het is typerend voor ons voetbal.

Mike Kolf (D1-trainer en technisch jeugdcoördinator van Zeeburgia, in De Voetbaltrainer 124, 2004)

www.devoetbal trainer.nl

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_louisvangaal.indd 12 04-03-14 09:24 De kracht van Oranje te herkennen en die pass uitstekend Er is reeds benoemd op welke gebieden uit te voeren. Gecombineerd met een Oranje de meeste progressie heeft gemaakt. fantastische speldiscipline bij balbezit Maar wat is op dit moment de grootste tegenstander, ook bij creatieve spelers kracht van het Nederlands elftal? als Ribéry, Robben en Götze. En het Louis van Gaal: “Oranje is op dit spel van Bayern kenmerkt zich ook moment op zijn gevaarlijkst als de nog eens door een verzorgde opbouw tegenstander bij balverlies nog onge- van achteruit als dat mogelijk is. Ze organiseerd is. De versnelling vanuit hebben daarnaast een plan B wanneer de omschakeling naar balbezit is nu Bayern in die eerste fase onder druk ons sterkste wapen. Uit zulke situaties wordt gezet. Dat hoop ik straks ook hebben we al elf keer gescoord. Dat allemaal bij Oranje terug te zien. heeft ook te maken met onze keuze om steeds voor dezelfde type spelers te Die verzorgde opbouw van achteruit kiezen die de diepte goed kunnen zie je in Engeland zelfs bij topteams bespelen, met als gevolg het bewust als Manchester United of Manchester selecteren van type spitsen als Lens, City nauwelijks terug. Wij moeten bij Narsingh en Robben. Ook dat vind je het Nederlands elftal alleen voor de terug in de profielschetsen van deze lange trap van achteruit kiezen als we posities. in die opbouwfase niet onder de druk van de tegenstander uitkomen. Tegen Maar waardoor de Nederlandse Turkije hadden we dat bijvoorbeeld voetbalschool beroemd is gewor- verwacht, want zij moesten winnen. den - het positiespel en de opbouw Daarom had Cillessen de opdracht om van achteruit - daarvan is tot nu toe in die wedstrijd in eerste instantie wel de uitvoering te mager geweest. Dat steeds de lange bal te spelen, zodat begint al bij onze keepers, die daarin ze er uiteindelijk voor zouden kiezen betere keuzes moeten maken. Het om maar geen druk meer te zetten. aanbieden van de spelers kan nog veel Tot onze verbazing kozen de Turken beter en vooral ook de wisselpass. er al vanaf het begin voor om niet Eerst die tegenstander lokken door in ‘hoog’ pressie uit te oefenen. Cillessen een bepaald gedeelte van het veld de kon daarom vroeg in de wedstrijd de bal goed rond te laten gaan en dan keuze maken om alsnog van achteruit opeens die wisselpass geven. Dat is op te bouwen.” de essentie om een georganiseerde verdediging te kunnen desorganise- Voorbereiding ren, want de ruimte ligt altijd aan de In oktober 2012 stelde u in dit blad dat u contrakant. Maar dat beheersen we zich het meest verheugde op de voorbe- van achteruit opbouwen, maar Jetro nog niet voldoende en daaraan gaan reidingsperiode van het WK omdat u dan kan weer beter koppen en is sneller. we zeker in de voorbereiding nog hard als coach de meeste invloed kunt uitoefe- Allemaal kwaliteiten, die je in onze werken. nen. Geldt dat optimisme nog steeds? profielschets voor een back terug- Louis van Gaal: “Nee, het wordt na- vindt. Het is dan aan ons als staf om Uiteraard volg ik hoe mijn opvolgers melijk heel krap. Met de spelers uit de op basis van de visie en de profiel- bij Bayern München werken, eerst Nederlandse competitie kunnen we schets te overwegen alsnog op zoek Jupp Heynckes en daarna Josep Guar- drie weken aan de slag, maar de spe- te gaan naar een completere back, die diola. Bij dat team zie je dit seizoen in lers uit buitenlandse competities ko- beter voldoet aan die profielschets. Of alles de hand van de trainer. Het lukt men anderhalve week later. Ik dacht dat we tijdens het WK een keuze uit Guardiola opnieuw, net als bij Barce- ook dat ik meer tijd had, maar dat is die twee maken, mede gebaseerd op lona, het elftal volgens zijn voetbalvi- niet zo. Vervelend, want in die periode de kwaliteiten van de tegenstander. sie te laten spelen en spelers beter te spelen we ook nog wedstrijden. Dus En zo zou ik voor elke positie een maken. Hij heeft zijn spelers eveneens er blijft maar heel weinig tactische voorbeeld kunnen geven.” geleerd dat moment van de wisselpass trainingstijd over voor de groep die

Temperament is dan misschien een gegeven, maar het mag voor de speler (en net zo min voor de trainer) een excuus zijn om iets niet te doen, ‘omdat het niet bij hem past’.

Peter Murphy (mede-bedenker van Action Type, in De Voetbaltrainer 151, 2008)

12 13 De Voetbaltrainer 200 2014

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_louisvangaal.indd 13 04-03-14 09:25

ProfvoeTbal

dat het hardst nodig heeft: de spelers speelt. Het inslijpen van een systeem De voorbereiding kent drie fases voorbij buitenlandse clubs. Mijn collega- lukt je nooit in een paar weken tijd en dat we naar Brazilië gaan: Hoender- trainers in Nederland laten hun team daarom zijn we er al zo lang en inten- loo, Portugal en daarna weer eerst in over het algemeen zo spelen zoals ik sief mee bezig. Nederland. Ik hoop dat in Hoenderloo ook met Oranje wil spelen. Daarom zal blijken dat we voldoende spelers was ik graag juist met de internatio- Om tot de uiteindelijke selectie te uit de Nederlandse competitie kunnen nals uit het buitenland wat langer aan behoren, moet elke speler een aantal selecteren, want die zijn dan de hele de slag gegaan.” drempels overwinnen. Bijvoorbeeld voorbereiding beschikbaar. Van de de fitheid- en vormdrempel. De tijd andere kant zijn die spelers uit de Ne- Hoe komt u tot de uiteindelijke selectie? in de voorbereiding en in Brazilië is te derlandse competitie een heel andere Louis van Gaal: “Misschien dat er kort om energie te steken in spelers intensiteit gewend dan de spelers die nog door omstandigheden iemand bij die niet fit zijn of echt uit vorm zijn. bij Engelse, Duitse of Spaanse topclubs komt, maar daar ga ik nu niet vanuit. Ik heb niet de illusie dat we spelers spelen. Met een kennersoog en aan de De WK-selectie zal bestaan uit spelers die hopeloos uit vorm zijn, in een hand van allerlei meetresultaten moe- die ik al een keer heb geselecteerd. paar weken tijd weer in vorm krijgen ten we die spelers fitter maken maar Een keuze uit de zogenaamde A-lijst om onder zulke moeilijke omstandig- ook niet over de kling jagen. van ongeveer 35 spelers. Vanaf au- heden een WK te spelen. Ik ben geen gustus 2012 is er al veel in de huidige tovenaar. Ik ben een normale trainer Dat zullen in die eerste week nooit de selectie geïnvesteerd. We zijn op de die langs rationele wegen spelers be- 23 spelers zijn, die ook daadwerkelijk momenten dat we bij elkaar waren, ter probeert te maken. Het klimaat is mee naar Brazilië gaan. Dus gaan we zeer intensief met elkaar omgegaan. zeker niet in ons voordeel, er moeten voor die fase ook spelers uit Jong Oranje Meer dan de spelers bij hun clubs heel wat afstanden worden overbrugd oproepen. Wij willen namelijk, geheel gewend zijn. Die intensiviteit zou je en we kiezen ook nog eens voor een volgens de principes van de Hollandse ook nooit dertig weken achter elkaar speelwijze die veel energie vraagt. Ik voetbalschool, ook op trainingen altijd volhouden. heb ter plekke gezien hoe zwaar de naar de wedstrijdsituatie toe. De groep omstandigheden zijn. De fitheid van moet daarvoor groot genoeg zijn. In 5:5 In november 2012 heb ik dit blad tot de spelers wordt een veel belangrijker lukt het onvoldoende om volgens onze in details uitgelegd hoe we vanaf het issue dan ik vooraf had ingeschat. visie, hoe wij willen voetballen, te trai- eerste moment de spelers hebben uit- Bij de uiteindelijke selectie voor het nen. In 8:8 of 9:9 kan ik redelijk simule- gelegd wat onze visie is. Als we dan in WK gaat daarom zeker ook een rol ren hoe wij spelen, zeker als we bij Jong Noordwijk bij elkaar komen voor een spelen in hoeverre een speler heeft Oranje gericht op posities selecteren nieuwe interland, evalueren we eerst laten zien bereid te zijn om zich aan met dat doel als vertrekpunt. Maar ja, uitgebreid de vorige wedstrijd. Dat te passen aan zware omstandigheden. als je ziet wie nu allemaal geblesseerd moment gebruiken we om opnieuw Zoals we ook zullen inschatten of zijn, zal ook dat puzzelen worden. Met per linie, positie en profielschets met een speler bereid zal zijn om in het die combinatie spelen we op 17 mei de steeds dezelfde termen te benoemen belang van het team voor een behoor- oefeninterland tegen Ecuador. wat er van elke speler wordt ver- lijk lange periode een reserverol te wacht. Altijd weer dat geheugen op- accepteren en ook nog eens scherp te Pas een paar dagen daarna, en dan frissen en confronteren aan de hand blijven trainen. zijn we in Portugal, kan ik beschik- van die termen, ondersteund met vi- ken over de spelers van buitenlandse deobeelden. Dat gebeurt ook nog eens Vanwege wat ons in Brazilië te wach- clubs. Eigenlijk is dat een drama. Ook in de talrijke individuele gesprekken ten staat, zal in de voorbereiding van- in Portugal ga ik niet zeven dagen ach- en natuurlijk op het trainingsveld als af het begin de intensiteit tijdens de ter elkaar trainen. Dat kan zelfs het we 11-tegen-11 spelen. In zo’n groot training hoog zijn. Natuurlijk niet een lichaam van een topspeler niet aan partijspel, meestal bij een besloten hele week achter elkaar. Dat houdt en bovendien is voor zulke spelers na training, bootsen we tegenstanders niemand vol. We hebben het dan over een zwaar seizoen vaak de juiste dosis na, zodat iedereen meedenkt over blokken (2x – 1x – 2x) met daartussen rust de beste training. Maar het mag wat de beste oplossingen vanuit onze voldoende rust om het lichaam te la- duidelijk zijn dan net als het inslijpen voetbalvisie voor de keuzes van die ten herstellen. En dan weer een blokje van het systeem ook het fit maken van tegenstander zijn. Je leert zo in al- om het lichaam te prikkelen en de de spelers heel nauw luistert. Gelukkig lerlei situaties na te denken over hoe drempel te verhogen. Zo trainde ik bij kan ik, net als bij AZ en Bayern Mün- je moet voetballen als je in Oranje AZ en Bayern ook al. chen, blind vertrouwen op de gegevens

Ik weet dat, als ik de wedstrijd niet analyseer met de groep, met name de Brazilianen er niets van leren. Ze lezen hier geen krant en zijn geneigd alleen maar vooruit te kijken.

Mircea Lucescu (trainer Shakhtar Donetsk, in De Voetbaltrainer 185, 2012)

www.devoetbal trainer.nl

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_louisvangaal.indd 14 04-03-14 09:25 die trainingsfysioloog Jos van Dijk me dankzij de modernste apparatuur over Opmerkelijke citaten Louis van Gaal in eerdere de conditie van elke individuele speler interviews in De Voetbaltrainer: op elk gewenst moment kan aanreiken (zie De Voetbaltrainer 170, red.). Ik sluit ‘ Breekpunt voor het Nederlands elftal richting toekomst: blijven we Neder- het toeval namelijk graag uit. landse flankaanvallers op het hoogste niveau krijgen?’ (2001)

Wat ik tijdens de aanloop naar en op ‘ In ons land leiden we nauwelijks verdedigers op van het type dat je bij- het WK zelf ook belangrijk vind, is voorbeeld bij de Italianen tegenkomt. Dat is een zwak punt in ons oplei- regelmatig verandering van omgeving dingsmodel.’ (2001) en de ruimte aan spelers geven om ook vrouw en kinderen te zien. Een ‘ Met een linkspoot op rechts krijg je meer indraaiende voorzetten. Dat is speler is niet alleen voetballer, maar een voordeel als je vaak voor het doel van de tegenstander verschijnt, ook vader van zijn kind, echtgenoot want bij een indraaiende voorzet kan de keeper veel moeilijker uitkomen. en minnaar. En dat laatste hopelijk Kom je incidenteel voor de goal van de tegenstander, dan kun je vaak beter van zijn vrouw…” voor een uitdraaiende voorzet kiezen. In het moderne voetbal is de vroege voorzet geven belangrijker geworden dan de noodzaak om de achterlijn te Voor de eerste keer zien we tijdens halen.’ (2005) het interview een ontspannen glim- lach op het gezicht van de bondscoach ‘ Ik ben eerlijk in het contact met spelers. Dat is zeker niet altijd in mijn ei- verschijnen. De tegenstanders van gen belang, maar wel om de speler er beter van te laten worden.’ (2005) Oranje zijn gewaarschuwd: de bondscoach van Nederland staat op scherp. ‘ Spelers en staf moeten hoe dan ook dezelfde voetbaltaal spreken.’ (2008) Meer dan ooit. ‘ Er is in het topvoetbal nog weinig ervaringsdeskundigheid op mentaal ge- Samenvatting: bied.’ (2008) • In zijn hele carrière kiest Louis van Gaal voor 1:4:3:3 als basis. ‘ Bij Oranje telt elke keer opnieuw het directe wedstrijdresultaat en dat kun Bij Oranje wisselt hij wat spel- je op dit niveau alleen met honderd procent fitte spelers afdwingen en op concept betreft louter op het dat gebied is geen enkele speler onmisbaar, of je moet al Messi heten.’ middenveld. (2012) • Een Technisch Directeur van de KNVB moet meer macht en middelen krijgen om het uitgestip- pelde beleid te controleren en te borgen. • De meeste vooruitgang bij Oran- je is geboekt bij balbezit als de tegenstander de organisatie goed heeft staan. • Er bestaat niet zoiets van één model over de gewenste uitvoering van compact spelen. • Oranje is op dit moment op zijn gevaarlijkst als de tegenstander bij balverlies nog ongeorgani- seerd is. • Om tot de uiteindelijke WK-selectie te behoren, moet elke speler een aantal drempels overwinnen. Bijvoorbeeld de fitheid- en In dit artikel vertelt Louis van Gaal over het positiespel 5 : 3. In de mediatheek van vormdrempel. De Voetbaltrainer vinden abonnees op deze service de bijbehorende videobeelden.

Zaken als voeding en kleding zijn voor C-junioren niet altijd vanzelfsprekend en als trainer moet je daar dan wel op letten.

Rick Mulder (trainer van RVO FC Groningen/Cambuur, in De Voetbaltrainer 186, 2012)

14 15 De Voetbaltrainer 200 2014

06-07-08-09-10-11-12-13-14-15_louisvangaal.indd 15 04-03-14 09:25

Profvoetbal Tekst: Tjeu Seeverens en Sef Vergoossen

KNVB geeft Louis van Gaal drie opdrachten mee ‘We gaan voor Barcelona-stijl met provocerende pressie’

Twaalf punten uit vier wedstrijden, een doelsaldo van 13-2. Dat is de flitsende start van Louis van Gaal en het Nederlands elftal in zijn tweede periode als bondscoach. Van Gaal koos De Voet- baltrainer uit om het eerste grote, inhoudelijke interview in zijn nieuwe functie te geven. ‘Vanwege de doelgroep van jullie

vakblad, mijn collega-trainers.’ Om daar glimlachend aan toe als bondscoach intensief heb beziggehouden. En dus niet, zoals veel men- te voegen: ‘Misschien krijg ik ook slimmere vragen gesteld door sen waarschijnlijk verwachten, met het nadenken over welke spelers wel journalisten die dit verhaal lezen.’ Samen met een redacteur of niet geselecteerd moesten worden. Je staf is namelijk de belangrijkste ging Sef Vergoossen als een van die collega-trainers de uitda- voorwaarde om de spelers optimaal te laten functioneren. Zo heb ik altijd ging van een diepte-interview met de bondscoach aan. gedacht en gewerkt. Bij Ajax had ik al een voor die tijd ongekend uitgebreide staf van specialisten.” Sef Vergoossen: “Weet je welke vraag vakblad, jouw en mijn collega’s, zijn me in de aanloop naar dit interview vooral in dat proces geïnteresseerd. Staf vooral heeft beziggehouden? Die Hoe heb je alles en iedereen rondom Sef Vergoossen: “Je werd bondscoach gaat niet over speelwijze, keuze van Oranje zo snel achter jouw visie ge- op een moment dat bijna alle trainers spelers of wedstrijdresultaten. Nee, kregen?” verplichtingen waren aangegaan voor steeds opnieuw komt bij mij die ene Louis van Gaal: “Volgens mij is die het nieuwe seizoen. Welke invloed vraag naar boven: welk proces heeft proceskant inderdaad de interessant- heeft dat op je keuze gehad?” er binnen de groep van het Neder- ste invalshoek. Voetbal is namelijk Louis van Gaal: “Het was inderdaad lands elftal sinds jouw benoeming steeds een proces als je trainer-coach niet het meest ideale moment om een plaatsgevonden, dat ertoe heeft geleid bent. Het belangrijkste vertrekpunt staf samen te stellen, maar het eindre- dat er in zo’n relatief korte tijd weer als je als trainer aan een nieuwe uit- sultaat mag er zijn. Alle Nederlandse voor iedereen duidelijkheid is? Je daging begint, is de samenstelling van stafleden uit de Bayern München-peri- startte namelijk als bondscoach met je staf. Wie kies je en wat wil je met ode wisten dat ze weer gevraagd zou- een selectie, die toch voor een deel hen? Dat is het allereerste geweest den worden, omdat ik tevreden over de weg kwijt was. De lezers van dit waarmee ik me na mijn benoeming hun werk was. Uiteindelijk waren al-

www.devoetbal trainer.nl

04-15_Van Gaal.indd 4 08-11-12 12:35 leen nog Max Reckers, specialist in vier geweest was. Als deoanalyses, inspanningsfysioloog Jos je daarover allerlei van Dijk en keeperstrainer Frans Hoek verhalen hoort, ga beschikbaar. Andries Jonker en Marcel je bijna vanzelf Bout hadden al weer een functie aan- partij kiezen. genomen, maar ik had ook tegen hen Ze zijn ook nog gezegd: pak je kans als er iets interes- eens subjectief, sants langskomt, want ik ga alleen nog omdat de vertellers aan de slag als er echt iets uitdagends midden in dat proces voorbijkomt. Elke week lagen er enkele hebben gezeten. aanbiedingen op tafel, maar ik heb al- Natuurlijk hebben leen met Ajax en Liverpool gesproken. teammanager Hans Jorritsma en Kees Er bestond dus een reële kans dat ik Jansma het wel eens gehad over wat niet meer voor een nieuwe klus zou er tijdens het EK is gebeurd, maar dan kiezen. Dan komt de KNVB bij mij uit altijd in relatie met wat we richting om Oranje naar het WK in Brazilië te de toekomst met Oranje graag willen leiden. Van die uitdaging – bondscoach bereiken.” zijn op een WK en dan het liefst van Oranje – wist iedereen dat ik die het Drie opdrachten meest ambieerde. Mijn voorganger Bert Louis van Gaal: “De KNVB heeft de van Marwijk heeft met het Nederlands lat erg hoog gelegd: bij de laatste vier Elftal uitstekend gepresteerd, maar op het WK 2014 in Brazilië. Je kunt onderweg zijn er tussen hem en de je de vraag stellen of dat een realis- spelersgroep in dat reeds genoemde tussen de tisch doel is, maar goed, die uitdaging proces zaken scheef gegaan. Daar staf en de gaan we aan. Bij de invulling van die moet je iets mee als nieuwe spelers van staf is rekening gehouden met de bondscoach. Maar eerst was alle Oranje wordt opdrachten die de KNVB mij heeft aandacht en energie nodig voor niet bepaald door meegegeven. Dat zijn er drie. Her- die staf.” de mening van kenbaar Nederlands voetbal spelen de ex-bondscoach, volgens de bekende uitgangspunten Sef Vergoossen: “Heb je maar door de ver- van de Hollandse voetbalschool. Er in die periode nog contact houdingen tussen moet op weg naar Brazilië jeugd wor- gezocht met Bert van Mar- de spelersgroep den ingepast en het Nederlandse wijk?” en de nieuwe staf. volk moet zich weer met Oranje Louis van Gaal: “Nee en ook daar Bovendien was het niet kunnen identificeren. Dan kan

is goed over nagedacht. De chemie zinvol om me veel te verdiepen in wat het geen verrassing zijn als je meteen Foto: Pro Shots

4 5 De Voetbaltrainer 190 2012

04-15_Van Gaal.indd 5 08-11-12 12:35

Profvoetbal

bij Danny Blind uitkomt. Hij heeft als topvoetballer en aanvoerder met Ajax alles gewonnen wat er op clubniveau voor een speler te winnen valt en heeft een mooi verleden als interna- tional. En dan zijn trainersloopbaan: hij is jeugdtrainer, Technisch Mana- ger, assistent-trainer, hoofdtrainer, Technisch Directeur en bij mij Hoofd Opleidingen geweest. Een kanjer, ook toen al. Blind is daarnaast een specialist als het om scouting gaat. Er is niemand die zoveel kennis over talentvolle voetballers in Nederland in huis heeft als hij. Ook belangrijk: we hebben een gezamenlijke visie op voetbal. Dat is een voorwaarde voor een assistent, want anders gaat het vroeg of laat wringen. Je moet namelijk naar de spelers diezelfde visie uitdragen. Maar ook belangrijk: op details verschillen we juist vaker van mening en naar die weerstand ben ik óók steeds op zoek. Je hebt niets aan

ja-knikkers. Op basis van hun specia- Foto: Pro Shots lisme en goede argumenten moet elk ‘Kluivert is de trainer uit onze staf die het meest met de spelers onze visie zal com- staflid zich vrij voelen om een andere municeren.’ mening op tafel te leggen als hij denkt dat die past binnen de uitgesproken, trainer heeft mij verrast. Van spelers kunt uitkiezen in het betaald voet- gezamenlijke visie en kaders.” als Danny Blind en Frank de Boer was bal. Je beschikt maar over een kleine te voorspellen dat ze zich als trainers vaste kern bij trainingen en hebt bij Sef Vergoossen: “En dan kies je naast goed zouden ontwikkelen, want dat wedstrijden te maken met minder ge- Danny Blind voor Patrick Kluivert. zijn altijd denkers geweest. Patrick motiveerde spelers uit het eerste elftal Voor mij was dat niet helemaal een was een intuïtieve voetballer en dat en aan de andere kant met erg jonge verrassing. Enkele jaren geleden was type voetballer komt als trainer vaker talenten uit de A-jeugd. Toch kiest ik gastspreker op de Cursus Coach Be- in de problemen als hij analytisch, ab- Patrick er bewust voor om die weg te taald Voetbal. Daar hield ik een ver- stract en procesmatig moet opereren. gaan en wordt ook nog eens kampioen haal over hoe ik bij PSV welgeteld vijf Kluivert is daar een uitzondering op. met dat beloftenteam. Onbegrijpe- dagen had om de selectie achter een Hij heeft in mijn periode bij AZ stage lijk dat daar in Nederland zo weinig gezamenlijk voetbalidee te krijgen. gelopen. Dat moet in dezelfde tijd zijn waardering voor is. Temeer omdat de Van die hele groep cursisten viel Pa- geweest als toen jij hem op de cursus 36-jarige Kluivert ook precies weet trick Kluivert me die dag in positieve hebt meegemaakt. Al snel was duide- wat hij in zijn spelersloopbaan anders zin het meest op. Hij dacht vier jaar lijk hoe goed hij zijn voetbalverhaal had moeten aanpakken. Ik ben in elk geleden al als een volwassen trainer.” op een individuele speler kon over- geval heel blij met Patrick. De huidige Louis van Gaal: “Ik ken Patrick na- brengen en zou het dus een kwestie generatie internationals heeft hem tuurlijk heel goed. Hij heeft onder mij van tijd en ontwikkeling zijn wanneer nog zien spelen en hij spreekt hun in 1994 gedebuteerd in Ajax, speelde hij dat op een groep zou kunnen over- taal. Kluivert is daarom de trainer uit bij Barcelona toen ik daar trainer was brengen. onze staf die het meest met de spelers en ook in het Nederlands elftal tijdens Ga ook eens na wat hij er allemaal onze visie zal communiceren. Op dat mijn eerste periode als bondscoach. voor overheeft om als trainer te gebied bouw ik helemaal op Patrick. Ja, de ontwikkeling van Patrick als slagen. Vergeet niet: Kluivert is de Ook dat is een bewuste keuze in rela- ex-topvoetballer die als spits direct tie met de opdracht van de KNVB om na Cruijff en Van Basten komt. Dat de selectie te verjongen. De drie opdrachten: weerhoudt hem er niet van om als Dat geldt op een andere manier voor 1. Herkenbaar voetbal volgens de Hollandse school trainer voor de moeilijkste weg te Piet Bon, de ervaren huisarts uit de 2. Inpassen jeugd kiezen. Eerst naar NEC en nu het be- staf. Hij kan ook aandacht geven aan 3. Het volk identificeert zich met Oranje loftenteam van FC Twente. Het meest sportpsychologische aspecten. Een waardeloze type team dat je als coach wijs man met veel empathie, die zelf

www.devoetbal trainer.nl

04-15_Van Gaal.indd 6 08-11-12 12:35 ooit als roeier aan de Olympische Spe- Een goede orthopeed in de staf is tanken. Zo kun je wel als clubtrainer len deelnam. Uitermate geschikt als noodzaak, want de meeste voetbal- maar niet als bondscoach denken. vertrouwenspersoon in een soort va- blessures hebben te maken met het Bij Oranje telt elke keer opnieuw het derrol voor het team. Piet is er gewoon bewegingsapparaat van een speler. Op directe wedstrijdresultaat en dat kun en als je als speler een beroep op hem die positie heeft je op dit niveau wilt doen, kun je bij hem terecht. Edwin gekozen ‘Fitheid betekent alleen met hon- Sommige spelers zullen dat wat vaker voor Rien Heij- derd procent fitte doen dan andere en er zullen spelers boer van het ook mentale spelers afdwin- zijn die er geen behoefte aan hebben. Rotterdamse gen. Geen enkele Belangrijk is dat je weet dat er iemand Erasmus MC. fitheid’ speler is onmis- voor je is als je op mentaal gebied wat Hij heeft in het baar voor een extra ondersteuning kunt gebruiken. verleden topsporters uit allerlei disci- team, of je moet Messi heten. Een spe- Daarnaast kunnen we als staf altijd plines begeleid en is gespecialiseerd in ler van die grootheid hebben we nog nog een beroep doen op een team van kniebandletsel. niet bij Oranje, hoe talentvol enkele sportpsychologen, want dat is al jaren Wat betreft de afdeling Fysiotherapie spelers ook zijn. Misschien komt een voor mij op de achterhand beschik- hebben wij bewust grotendeels de staf enkeling nog ooit dicht bij dat niveau baar als het proces dat vraagt.” gekozen die ook onder Bert van Mar- van Messi uit, maar nu is dat nog niet wijk heeft gefunctioneerd, omdat deze het geval. Dus is niemand nog onver- Fitheid voor de spelers vertrouwd was. Wij vangbaar en daarom zul je elke keer Sef Vergoossen: “Nu we het over de hebben alleen René Wormhoudt als weer honderd procent fit moeten zijn huisarts Piet Bon hebben, komt bij Reha-trainer toegevoegd.” als je je bij Oranje meldt. We reserve- mij jouw uitspraak naar boven dat je ren geen tijd en ruimte om spelers de alleen fitte spelers voor Oranje zult Mentale fitheid mogelijkheid te bieden rondom een selecteren. Ook dat zal consequenties Louis van Gaal: “Als ik het over fit- wedstrijd van het Nederlands elftal hebben gehad voor de samenstelling heid heb, heb ik het overigens niet al- van hun blessure te herstellen, omdat van je staf.” leen over fysieke fitheid. Minstens zo ze zo graag bij de groep zijn. Louis van Gaal: “Vanzelfsprekend. belangrijk is mentale fitheid. Spelers Maar we zijn er nog niet wat de staf Daarom heb ik voor een uitgebreide die hun hoofd bij andere zaken heb- betreft. Er zijn ook enkele mensen uit medische staf gekozen. Sportarts ben, voldoen niet aan dat criterium. de staf van Bert van Marwijk gehand- Edwin Goedhart zag ik in 2001 in In mijn eerste periode als bondscoach haafd, deels op verzoek van de KNVB Argentinië tijdens het WK met On- selecteerde ik wel eens spelers om en natuurlijk ook omdat ik van hun der 19 voor het eerst aan het werk. hen weer wat vertrouwen te laten kwaliteiten overtuigd ben. Bijvoorbeeld Daarna heb ik hem als dokter naar AZ gehaald, daarna is hij hoofd van de medische staf van Ajax geworden en nu werkt hij in die functie bij Vitesse. Zijn kennis blijft niet beperkt tot de medische wereld. Hij weet ook veel van communicatie en management. Zo is hij betrokken bij ‘Team Perfor- mance Exchange’. Dat is het online communicatieplatform voor onze staf en de spelers, dat wij ooit bij AZ hebben ingevoerd en nu bij de KNVB. We gebruiken dat voor het aanbieden van informatie aan de spelersgroep in de vorm van berichten maar ook videobeelden. Het systeem maakt het mogelijk om een portfolio samen te stellen, specifieke vragenlijsten aan te bieden of andere gegevens te verzamelen. Elk lid van de staf en de selectie heeft een persoonlijke inlogcode. Gijs van Heumen is de aanbieder van dat systeem. Als oud-bondscoach van

de hockeyers weet hij uit ervaring Foto: Pro Shots welke info je als coach aan je spelers- René Wormhoudt (achter Danny Blind) is als conditie- en krachttrainer toegevoegd aan de staf bij groep kwijt wilt of graag verzamelt. Oranje.

6 7 De Voetbaltrainer 190 2012

04-15_Van Gaal.indd 7 08-11-12 12:35

Profvoetbal

teammanager Hans Jorritsma, die al geselecteerde duels zo in je huiskamer scouts onderweg, omdat ze het fijn sinds 1996 tot volle tevredenheid van te volgen. Door de koppeling met da- vinden om dat werk voor mij te doen. elke bondscoach die rol vervult en dat tasystemen als Opta en Amisco zijn De opbrengst van al die gegevens gold ook voor mij tijdens mijn eerste we in staat om naast de geselecteerde gebruiken Danny Blind, inspannings- periode. Wat Jorritsma regelt, is ook beelden elke gewenste info op te fysioloog Jos van Dijk, keeperstrainer echt geregeld. Het contract met Kees vragen. Op die manier kun je bijvoor- Frans Hoek en de scouts Ronald Spel- Jansma als voorlichter is eveneens met beeld de prestaties van onze interna- bos en Edward Metgod op maandag twee jaar verlengd. Een vakman met tionals cijfermatig vergelijken. Zo kun om vast te stellen of er iets aan die wie het in het verleden één keer flink je op een tijdlijn zien of het patroon volgorde per positie moet veranderen heeft gebotst. Wat ik altijd heb gewaar- van bewegen van een speler tijdens op basis van al die actuele gegevens. deerd, is dat dit van zijn kant nooit een wedstrijd Ze ontwerpen invloed heeft gehad op onze relatie. is veranderd dus in feite Van de pr-medewerkers Monique Kes- of bijvoorbeeld ‘Elke dinsdag elke keer een sels en Martiene Bruggink is al jaren waarnemen dat nieuw opstel- bekend dat ze goed functioneren en een speler steeds wordt bepaald lingsformulier dat geldt ook voor Maaike Voorbergen, tijdens een be- met binnen ons de managementassistente van de tech- paalde fase van wie het beste systeem per nische staf. een wedstrijd of positie een fa- Een goede scouting is voor een bonds- in een specifieke in vorm is’ voriete volgorde coach belangrijk. Daar heb ik zo mijn situatie meer van spelers. Op eigen ideeën over, die ik in mijn eerste balverlies lijdt. Je kunt ook eenvoudig dinsdag wordt het resultaat van dat periode als bondscoach in een scou- de zuiverheid van passing in kaart vooroverleg met mij besproken. De tingsformulier voor het Nederlands elf- brengen of het aantal keren dat een andere leden van de staf moeten tal heb verwerkt. Maar je weet hoe dat speler bij de opbouw is betrokken. mij dan overtuigen als volgens hen gaat: als je weg bent, verdwijnt zo’n Zulke informatie kun je dan via die op een bepaalde positie de volgorde formulier en daarmee de visie op scou- Teamperformance website, onder- moet veranderen. Na afloop weten we ten in een la of zelfs het archief. Daar steund door beelden, snel met spelers met z’n allen wat op dat moment het is het nu dus weer uit. Ronald Spelbos, delen.” sterkst denkbare Nederlands elftal is de hoofdscout onder mijn voorgangers, en dus wie wel of niet in vorm is. Hoe keek inmiddels wat anders naar spe- Opstelling meer de volgende wedstrijd nadert, lers en niet op basis van mijn profiel- Sef Vergoossen: “Wat interessant is: hoe meer we bij dat opstellingsformu- schetsen per positie en linie. Van de wat doen jullie met alle gegevens?” lier ook rekening houden met de spe- andere kant is Ronald natuurlijk een Louis van Gaal: “Daar gaat het na- cifieke kwaliteiten van de komende ervaren vakman, wiens expertise zeer tuurlijk om. Bert van Marwijk had tegenstander. De uiteindelijke selectie bruikbaar is. Op mijn verzoek houdt een lijst samengesteld van zo’n vijftig is dus weer de uitkomst van een lo- zich nu naast Ronald ook Edward spelers die nu of in de toekomst in gisch proces, waarbij niets op toeval Metgod met de scouting bezig. Edward aanmerking voor het Nederlands elftal berust.” kent en deelt mijn visie op scouting. komen. Het zou gek geweest zijn als De KNVB is ingegaan op mijn verzoek deze lijst niet als vertrekpunt gebruikt Sef Vergoossen: “Hoeveel wedstrijden om zijn parttime functie om te zetten was om met de technische staf per zie je zelf nog in het stadion?” in een volledige beschikbaarheid.” positie een volgorde vast te stellen Louis van Gaal: “Dat zijn er niet zo binnen het systeem 1:4:3:3 in twee veel meer. Als je naar een wedstrijd Scout7 varianten: met de punt naar achteren gaat, kost dat meestal relatief veel Edward Metgod is een specialist als of met de punt naar voren. Met ook reistijd. In diezelfde tijd is er op de tv het gaat om het werken met Scout7, nog een optie voor 1:3:4:3 als de te- altijd wel een wedstrijd te zien waarin het beste online spelervolgsysteem ter genstander met twee spitsen speelt. Er onze internationals acteren, zowel wereld. zijn overigens maar heel weinig spe- in Nederland als in het buitenland. Louis van Gaal: “Het databestand be- lers die je op dit niveau op meerdere Daarom is het effectiever om voor het vat info over meer dan 100.000 spelers posities kunt inzetten. weekend een selectie van wedstrijden en alle denkbare informatie over 126 In een weekend zien de scouts en de op tv samen te stellen, waardoor je competities in zestig landen, verspreid assistenten meestal enkele wedstrij- zoveel mogelijk potentiële internatio- over de hele wereld. Sinds 2009 kun den live. Ze gebruiken die momenten nals aan het werk ziet. Meestal is dat je via de applicatie Scout7Xeatre als eveneens om contact te hebben met driekwart van de selectie.” abonnee elk competitieweekend een de internationals, want dat mag niet keuze uit 1.600 volledige wedstrijden beperkt blijven tot interlands. Daar- Taakverdeling maken om interessante spelers, wed- naast wordt elk weekend met Scout7 Sef Vergoossen: “Wat is de taakverde- strijden of toernooien te bekijken. Via een selectie van beelden en data ge- ling binnen de technische staf in de een livestream op internet zijn die maakt. Ook is er pro deo een groep aanloop naar de wedstrijd?”

www.devoetbal trainer.nl

04-15_Van Gaal.indd 8 08-11-12 12:35 Maandag Maandag 13 augustus 13 augustus

Maandag 13 augustus

Louis van Gaal: “Zelf sta ik alleen voor nen vermaken en ongedwongen met de groep als het om het totale beeld elkaar kunnen communiceren. Anders van onze tactische voorbereiding gezegd: het gaat om voorwaarden gaat. Zo coach ik de basiself als we creëren waardoor spelers vanzelf be- op het veld de komende wedstrijd in sluiten iets met elkaar te ondernemen een 11:11-situatie simuleren. Patrick als daar in het programma tijd voor Kluivert assisteert mij dan. Danny is. Ze kunnen er bijvoorbeeld kaarten, Blind, die door de gegevens en de tv kijken, gamen, dat bekende ijshoc- beelden van Metgod en Spelbos al- keyspel spelen en tafeltennissen. Je les van de tegenstander weet, coacht vindt er altijd wel zo’n vijftien, zestien de elf van de reserves en geeft hun spelers. opdrachten mee die een link hebben Aan al mijn wensen is inmiddels te- naar de speelwijze van die tegenstan- gemoet gekomen. De verbouwing in der. Ook bij de wedstrijdbespreking het hotel was voor de eerste kwalifi- DinsdagDinsdag 14 augustusDinsdag 14 augustus 14 augustus neemt Blind de tegenstander voor catiewedstrijd tegen Turkije afgerond. zijn rekening en Frans Hoek alle Ook dan tellen voor mij details. De spelhervattingen. Op de wedstrijddag internetverbinding was bijvoorbeeld besteden we nogal wat aandacht aan te traag voor gamende spelers en dat de liniebesprekingen. Qua lengte en roept onnodig irritatie op. Zelf hadden vorm zijn die per linie verschillend, we er als staf ook last van bij het snel want verdedigers kunnen doorgaans oproepen en verspreiden van beelden geconcentreerder en meer informatie of analyses. Nu is die internetverbin- verwerken dan middenvelders en die ding in Huis ter Duin optimaal.”

‘Huis ter Duin Selectie Louis van Gaal: “En toen was het is voor een deel tijd om eens over de selectie voor de oefeninterland tegen België na te op mijn verzoek denken. Dat kostte me nauwelijks tijd. Zelf bracht ik alleen Bruno Martins Woensdag Woensdag 15 augustus 15 augustus Woensdag 15 augustus verbouwd’ Indi van Feyenoord in, want die had op mij indruk gemaakt tegen Dynamo op hun beurt weer meer dan de aan- Kiev in de voorronde van de Cham- vallers, ook al gebruik je veel beelden. pions League. Dan hadden we natuur- Die liniebesprekingen leid ik zelf en lijk te maken met de overgebleven ik word daarbij bij de aanvallers on- kern uit de selectie van Van Marwijk dersteund door Kluivert en bij de mid- en voor de rest heb ik helemaal ver- denvelders en verdedigers door Blind. trouwd op de kennis van Danny Blind Bij de individuele speler is het afhan- over de beste talenten van Nederland. kelijk van de positie van de speler wie Veel meer tijd en energie is gestoken van de twee erbij zit.” in de minutieuze voorbereiding op de eerste dagen dat we met deze selectie Verbouwing bij elkaar waren in de aanloop naar Sef Vergoossen: “En dan is er die eer- België. Die eerste keer is zó’n belang- ste selectie…” rijk moment in het proces, dat ik dan Louis van Gaal: “Nee! Ik heb me toen nog meer dan anders helemaal niets Uit de digitale agenda van Louis van Gaal: zijn eerste eerst nog verdiept in het vaste spe- aan het toeval wil overlaten. Elke stap, dagen met de selectie. lershotel van Oranje: Huis ter Duin in elke actie is vooraf goed doordacht. Tij- Noordwijk. De internationals bleken dens het nadenken daarover schrijf ik duele gesprekken? Hoe en op welk mo- er tot dan verspreid over drie etages alles voor mezelf op. Wat ga ik zeggen? ment kies ik mijn aanvoerders? Welke te slapen. Ik wil dat de hele selectie Wat is de juiste volgorde: wanneer ondersteunende beelden gebruik ik en op dezelfde etage een kamer heeft. zeg ik wat en tegen wie? Welke toon welke ruimte is daarvoor het meest Ook is het van belang dat de medische gebruik ik op welk moment? Wat is bij geschikt? Hoe kanaliseer ik de te ver- ruimte op een centraal punt van die elke activiteit de juiste sfeer en omge- wachten media-aandacht? Maar laten etage is ingericht. Bovendien wilde ik ving? Hoe varieer ik in mijn interactie we het programma in de dagen voor graag dicht in de buurt van die me- met de spelersgroep? Wanneer laat ik België maar doornemen, dan wordt dische ruimte een soort hal creëren mijn assistenten voor de groep staan? mijn aanpak nog duidelijker. waar de spelers van Oranje zich kun- Wat is de beste volgorde bij de indivi- Na het EK was het duidelijk dat er bij

8 9 De Voetbaltrainer 190 2012

04-15_Van Gaal.indd 9 08-11-12 12:35

Profvoetbal

de kern van Oranje een hoop oud zeer lers trainen elke dag op het verfijnen voor een popiejopie-training met veel lag. De verhalen daarover waren over van die uitvoering. Dat kan bij een rondootjes onder leiding van Danny straat gerold. Iedereen kon lezen, zien nationaal team niet en dus bereiken Blind en Patrick Kluivert. Het noodza- en horen dat de relatie tussen sommi- we dat niveau nooit.’ Daarom zagen kelijke kringgesprek stelde ik uit tot ge spelers verstoord was. Als nieuwe de spelers ook meteen daarna beelden na het diner. Na zo’n eerste training is bondscoach neem je dan meestal het van Spanje dat in de geest van Barce- er namelijk altijd een contactmoment besluit om meteen te beginnen met lona speelt, maar dan met nuance- van de spelers met de media. Het was een groepsgesprek om de problemen verschillen. Dat geldt ook voor mij: op voorspelbaar dat journalisten vooral uit de wereld te helpen. Dat zou ook belangrijke details, met name in de wilden weten wat er die ochtend alle- deze keer logisch zijn geweest, maar eindfase, heb ik een iets andere visie maal was gezegd. Ook zij hadden na- daar is bewust niet voor gekozen. Ik over wat aantrekkelijk en effectief is tuurlijk een uitpraatsessie verwacht, heb me de vraag gesteld: wat zorgt en ook meer door het Nederlandse maar kregen nu te maken met spelers er nu voor dat deze spelers zich, on- volk gewaardeerd zal worden. Dan die alleen konden vertellen dat er op danks al die onderlinge frustraties, hebben we het weer over een van die een goede manier over de voetbalvisie toch weer allemaal bij Oranje melden? basisopdrachten. was gesproken. Het resultaat van een Waarom wil ik zo graag bondscoach Die beelden van Barcelona en Spanje bewuste keuze in de volgorde van de zijn van dit Nederlands elftal? Er heb ik van verbaal commentaar voor- activiteiten op die eerste dag. Als je moet blijkbaar iets zijn wat ons bindt. zien: wat vind ik er goed aan en op daarover vooraf niet goed nadenkt, Volgens mij is het antwoord: het welke momenten in een wedstrijd heb je op dat moment waarschijnlijk verlangen om op het allerhoogste ni- gaan we andere keuzes maken? Ook al een serieus probleem. veau met mooi voetbal het maximale is toegelicht waarom we een voorkeur Er speelde die dag nog iets: na het ‘af- resultaat te behalen. En toen was het hebben voor een 1:4:3:3 speelwijze met scheid’ van Mark van Bommel moest voor mij duidelijk: we beginnen met de punt naar achteren en niet naar er een nieuwe aanvoerder komen. Dat fantastische beelden van Oranje in de voren. Vervolgens zijn de spelers naar kon makkelijk tot een bron van onrust afgelopen jaren. hun kamers gestuurd. Dan gebeurt leiden. Zelf stond ik er onbevangen Aansluitend zijn beelden getoond over vanzelf wat je als coach graag wilt: in en had vooraf geen voorkeur. Dus mijn voetbalvisie en die van de staf: spelers visualiseren en imagineren op besloot ik de keuze voor de nieuwe voetballen in de Barcelona-stijl. Dat is hun bed wat ze tijdens die eerste bij- aanvoerder en reserveaanvoerder te meteen de moeilijkste stijl, maar daar eenkomst hebben gezien en gehoord.” baseren op het kringgesprek. Toch willen we met deze groep wel naar was dat vooraf een onzekere factor: de toe. Dan kunnen spelers natuurlijk Media spelers moesten eerst uitspreken of de zeggen: ‘Barcelona is clubvoetbal. Spe- Louis van Gaal: “’s Middags kozen we staf wel bij dat gesprek mocht zijn. Vooraf is nagedacht over welke spelers voor dat kringgesprek zouden worden uitgenodigd. Er waren spelers, die niet voor het EK waren geselecteerd of geen speelminuten hadden gehad. Bij zo’n gesprek mag de groep niet te groot zijn. Daarom was het criterium: alleen spelers die op het EK hebben gespeeld en dat waren er der- tien van de 23.”

Guus Hiddink Louis van Gaal: “Voor dat belangrijke gesprek heb ik een ruimte in Huis ter Duin uitgezocht, die daarvoor qua sfeer het meest geschikt was. Een mooie kamer met houtvuur. De ver- lichting had ik laten aanpassen. De stoelen van de spelers stonden in een halve kring, zodat iedereen elkaar kon aankijken. Daarachter stonden stoelen voor de andere leden van de staf en vóór die kring stond een tafel en stoel voor mij.

Foto: Pro Shots Uiteraard heb ik die bijeenkomst in- ‘Ik besloot de keuze voor de nieuwe (reserve-)aanvoerder te baseren op het kringgesprek.’ geleid en opnieuw met beelden. Voor

www.devoetbal trainer.nl

04-15_Van Gaal.indd 10 08-11-12 12:35 komen als de groep anders over een www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1139008 bepaalde regel denkt en dan kunnen we er over praten. Zoals gezegd: ik gebruikte het kring gesprek ook om mijn aanvoerders te kiezen. Diezelfde avond zijn Wesley Sneijder en Dirk Kuijt voor een gesprek uitgenodigd. Allebei accepteer- den ze hun nieuwe rol. Ik heb hun uitgelegd welke verplichtingen dat met zich meebrengt en we hebben het ook Andere Tijden Sport, nog over normen en waarden gehad. over het WK 1998 na Dat was allemaal dag 1…” het mislukte EK 1996. Structuur Louis van Gaal: “De dag erna staat dit bijzondere moment koos ik voor bijeenkomst: de documentaire over voor een deel in het teken van de een deel uit een aflevering van An- 96/98. Onze regels had ik uiteraard reacties uit de groep op wat er die dere Tijden Sport, die in juni 2010 is vooraf met de andere stafleden be- avond daarvoor allemaal aan groeps- uitgezonden. Die uitzending gaat over sproken. Ze hadden nog wat dingen dynamiek was gebeurd. We zijn om wat er allemaal tijdens het EK in 1996 aangevuld, maar ook geschrapt. Er 9.15 uur opgestaan en dat zal ook bij onder Guus Hiddink misging en wat kon dus een versie worden gepresen- de komende interlands zo zijn. Mijn er daarna door hem is gedaan om er teerd waarin elk staflid zich kon vin- voorkeur gaat uit naar vaste tijdstip- twee jaar later in 1998 een fantastisch den. Ook die regels zijn ondersteund pen oftewel een herkenbare structuur WK van te maken. Nieuwe regels en met beelden. Aan de afspraken over in het dagritme. Spelers moeten niet afspraken over hoe je met elkaar wilt het dragen van hoofdtelefoons ging op een blaadje hoeven te kijken wan- omgaan, hebben toen een grote rol ge- bijvoorbeeld het YouTube-filmpje neer ze deze keer weer moeten op- speeld. Een leuk detail was dat Patrick ‘Headphones’ van Sporting Telenet staan, trainen, lunchen of rusten. Wat Kluivert er ook nog in voorkomt en die vooraf, waarin het dragen van kopte- ook belangrijk is, is het principe ‘altijd zat op dat moment in die kamer. lefoons door topsporters lachwekkend easy, nooit haasten’. Na dat fragment lieten we nog enkele wordt gepresenteerd. Na het ontbijt zijn eerst twee indivi- beelden van het succesvolle WK in duele gesprekken gehouden. Eerst met Zuid-Afrika zien en een interview met Robin van Persie, want die zou niet Wesley Sneijder vlak voor het afge- spelen tegen België. Dat gesprek was lopen EK. Daarin stelde hij dat een oorspronkelijk al na het kringgesprek Nederlands elftal met zoveel kwaliteit op de eerste dag gepland, maar Van alleen maar voor de titel kon gaan. Persie vond het toen te laat worden Vervolgens heb ik alleen nog gezegd: en daarom hebben we dat naar de ‘Hoe kan het nu dat het zo anders is tweede dag verplaatst. Na Van Persie gelopen? Daar gaat het komend kring- is met Arjen Robben gesproken, want gesprek over. Zeg het maar of wij als hij zou niet op rechts, zoals bij Bay- staf daarbij aanwezig mogen zijn.’ De De gemaakte afspraken gelden voor ern München, maar op links starten. groep gaf aan dat we konden blijven iedereen en het is de bedoeling dat Dat zouden normaal gesproken twee en dat is natuurlijk plezierig, want we elkaar corrigeren als iemand die intensieve gesprekken zijn, maar we daar spreekt meteen ook vertrouwen afspraken niet nakomt, of dat nu kwamen er snel en goed uit. Soms is uit. Elke coach weet dat er dan spe- een speler of een staflid is. Dat ver- ook niet alles precies uit te leggen en lers zijn die iets zeggen, spelers die trekpunt zagen de ga je bij de keuze niets zeggen en spelers die met hun spelers die avond voor een speler lichaamstaal laten zien wat ze ervan terug in het filmpje ‘Altijd easy, op het buikgevoel vinden. Dat was deze keer niet anders. waarin zoonlief ’s af. Van belang Het werd een gesprek van net geen nachts, als hij iets nooit haasten’ was dat deze twee uur, waarover ik uiteraard niet in de ijskast zoekt, gesprekken vóór uitweid. Wat voor spelers geldt, geldt opeens ontdekt dat zijn moeder te de 11:11-training en de wedstrijdbe- ook voor de staf. laat thuiskomt en stiekem met de spreking voor België plaatsvonden. Na het kringgesprek heb ik nog mijn schoenen in de hand de trap oploopt. Kies je op zulke momenten voor een regels in een soort manifest aan de Die moeder wordt vervolgens door de verkeerde volgorde, dan kan het effect groep gepresenteerd. Dat sloot na- zoon terechtgewezen. De spelersraad van zo’n geslaagd kringgesprek weer melijk goed aan bij het begin van de werd uitgenodigd om naar me toe te voor een deel verloren gaan.”

10 11 De Voetbaltrainer 190 2012

04-15_Van Gaal.indd 11 08-11-12 12:35

Profvoetbal

Rouleren verteld waarom ik voor jou gekozen is wel van belang om te vermelden. Sef Vergoossen: “Dan komen de kwa- heb en nu laat je het niet zien. Of zie Gertjan Verbeek was blijkbaar kwaad lificatiewedstrijden en ben je waar- ik het verkeerd?’” toen in zo’n gesprek met Maher werd schijnlijk de eerste bondscoach die gezegd dat we hem bij Oranje als een behoorlijk rouleert met zijn spelers als Sef Vergoossen: ”Is dat corrigeren of nummer 10 zien functioneren, terwijl er binnen een paar dagen twee inter- motiveren?” hij bij AZ toen rechtermiddenvelder lands op het programma staan. Cal- Louis van Gaal: “Alles wat ik zeg, is om was. Binnen het systeem dat AZ speelt culeer je dan vooraf in dat je niet met spelers te motiveren. Ze moeten een en rekening houdend met de spelers 6-0 maar met 3-0 van Andorra wint nog betere voetballer willen worden. die Verbeek tot zijn beschikking had, omdat je daarna per se van Roemenië Dat is ook het vertrekpunt bij elke eva- was het begrijpelijk dat Maher bij zijn wilt winnen?” luatie. Als bondscoach is dat een mak- club rechts op het middenveld speel- Louis van Gaal: “Wat je nu zegt, daar kelijker onderdeel van je job dan voor de. Maar bij het Nederlands elftal heb- geloof ik helemaal niks van. Kijk de een clubcoach, maar wel even belang- ben we met andere spelers te maken beelden van het duel tegen Andorra rijk. Bij Bayern München evalueerde ik en kan het dus zijn dat we als staf de maar eens terug. We hadden ook met de voortgang van het proces met mijn specifieke kwaliteiten van een speler dat Nederlands elftal met 6-0 kunnen spelers meestal twee tot drie keer per voor een andere positie gebruiken dan winnen. Veel kansen bleven onbe- week. Dan moet je nog meer naden- hij bij zijn club gewend is.” nut, penalty’s werden ten onrechte ken over de toon, het aantal keren, de niet gegeven, er werd een doelpunt lengte en de vorm, anders haken ze Sef Vergoossen: “Maar stel je nu eens afgekeurd… Tegen Andorra speel- af. Met de spelers van het Nederlands voor dat Alex Ferguson bij Manchester den we met die groep, omdat de ene elftal heb ik uiteraard minder evalua- United zou besluiten om Van Persie spits volgens mij nu eenmaal beter tiemomenten, maar ook daar hikken definitief op links te laten spelen, zou in het zestienmetergebied is dan de spelers nog tegenaan. Danny, Patrick dat dan consequenties voor hem heb- andere en de ene buitenspeler beter en ik vertellen dan namelijk waar het ben voor zijn spitspositie in Oranje?” in de kleine ruimte is. Dat leg ik ook op staat, maar hebben tegen de spelers Louis van Gaal: “Dat moet je op dat allemaal aan de spelers uit. De ene gezegd: ‘Vat dat nu niet als persoonlij- moment als staf afwegen. Het is denk- keer bij een wedstrijdbespreking en de ke kritiek op, maar als een handreiking baar dat Van Persie in zo’n situatie andere keer weer in een persoonlijk van ons om je te helpen een nog betere ook op ons wekelijks opstellingsfor- gesprek. ‘Dit is waarom ik jou kies en voetballer te worden.’ mulier op links komt te staan. Op die dat wil ik dus op het veld terugzien.’ Elke nieuwe speler binnen de selec- positie wordt hij dan afgezet tegen Altijd weer die duidelijkheid. En als tie leg ik in een gesprek uit op basis andere spelers. Maar dat is niet aan zo’n speler dat bijvoorbeeld tijdens de waarvan ik hem selecteer, in relatie de orde en ik houd eigenlijk niet van volgende training niet laat zien, ben met de positie die ik voor hem bij zulke speculaties. Dat laat ik aan de ik daar heel scherp op. ‘Ik heb je net Oranje voor ogen heb. Dat laatste media over.”

‘Alles wat ik zeg, is om spelers te

motiveren.’ Foto: Pro Shots

www.devoetbal trainer.nl

04-15_Van Gaal.indd 12 08-11-12 12:35 ‘Tegen Andorra voerden we overal op het veld pressie uit, omdat we wisten dat we dan snel weer in balbezit zouden komen.’ Foto: Pro Shots

Speelwijze veld. Ik vind dat je meer stations moet overslaan en dat het veel Sef Vergoossen: “Ik wil graag nog iets meer over de speelwijze meer direct richting het doel van de tegenstander moet gaan. Dat weten en de keuzes die je daarin maakt. Klopt het als ik consta- kan alleen als je eerst die ruimte ‘provoceert’ en vervolgens benut teer dat je bij balbezit van de tegenstander het blok wat verder voor die snelle acties in de diepte. Voor toeschouwers is dat veel laat terugzakken dan Van Marwijk?” prettiger om naar te kijken. Barcelona wil zo snel mogelijk in bal- Louis van Gaal: “Ja en dat doe ik omdat die keuze het beste past bezit komen, zet daarom erg vroeg druk, maar creëert daardoor bij de kwaliteiten van deze spelersgroep. We creëren eerst ruimte zelf een heel kleine ruimte om in te opereren. Wil je dan geen om daarmee optimaal de snelheid van spelers als Lens, Robben, balverlies lijden, moet je automatisch vaker breed en terug spelen. Narsingh, Schaken en Van Persie te benutten. Het bewijs werd, Voor de supporters op de tribune is dat, ondanks de geniale inval- hoe gek dat ook mag klinken, juist tegen Andorra geleverd. Toen len van enkele wereldtoppers, minder leuk om naar te kijken. En voerden we overal op het veld pressie uit, omdat we wisten dat dan komen we weer uit bij een van die opdrachten, die we van de we dan snel weer in balbezit zouden komen. Maar uiteindelijk le- KNVB hebben gekregen: het Nederlandse volk moet zich weer met verde het niet zoveel op. Tegen het sterkere Roemenië creëerden Oranje kunnen identificeren. Daar past onze speelwijze van nu bij. we eerst de ruimte en benutten daarna die snelheid van onze aan- Dat wordt al opgepikt, want er zijn vooral positieve reacties van vallers. Dat bleek heel wat effectie- supporters over de manier waarop ver. Ik noem dat provocerende pres- we tijdens de kwalificatieduels sie. Dat heb ik met AZ ook vier jaar Provocerende pressie hebben gevoetbald. En we zijn pas gespeeld, maar dat werd nauwelijks twee maanden samen onderweg.” herkend. Iedereen zei dat we louter is mijn nuance aanvallend speelden, maar dat was Middenveld niet zo. We speelden bij balbezit op het Barcelona-spel’ Sef Vergoossen: “Opvallend in dit aantrekkelijk door snelle acties in de Oranje is ook de wijze waarop het diepte, maar daarvoor schiepen we bij balbezit van de tegenstan- middenveld functioneert. Er wordt steeds opnieuw geanticipeerd der ook met AZ eerst de voorwaarden om dat mogelijk te maken. op een nieuwe situatie door te rouleren en te kantelen. Het ene Dat is ook de nuancering die ik met het Nederlands elftal op de moment staan er twee spelers voor de verdediging, dan zie je er Barcelona-stijl wil aanbrengen. De balcirculatie bij Barcelona weer één. Welke afspraken zijn daarover gemaakt?” wordt technisch perfect uitgevoerd, maar het is te veel breed. De Louis van Gaal: “Dat heeft alles te maken met de kwaliteiten van bal wordt hooguit tien meter diagonaal naar voren gespeeld en Kevin Strootman. Geloof me, een kanjer. Hij zorgt in dit Neder- dan vaak weer terug of breed richting de andere zijde van het lands elftal voor de balans op het middenveld. Dat doet hij vanuit

12 13 De Voetbaltrainer 190 2012

04-15_Van Gaal.indd 13 08-11-12 12:35

Profvoetbal

‘Tegen het sterkere Roemenië creëerden we eerst de ruimte en benutten daarna die snelheid van onze aanvallers. Ik noem dat provocerende pressie.’ Foto: Pro Shots

zijn buikgevoel, maar ook op basis daarvan maakt hij bijna altijd maken. Die moet je daar laten spelen waar zijn eigen voorkeur ligt de juiste keuze.” en bij Van der Vaart is dat op rechts.”

Sef Vergoossen: “En de rest past zich aan hem aan?” Focus Louis van Gaal: “Strootman past zich aan het spel aan, dus aan Sef Vergoossen: “Na de overwinning op Roemenië roept iedereen: wat er op dat moment nodig is. Ik heb zelden een speler gezien dit kan niet meer fout gaan. Hoe zorg je voor voldoende focus? die dat onderdeel zo goed beheerst. Strootman zorgt er ook voor Louis van Gaal: “Voor mijzelf is dat geen probleem door de inten- dat we zo gemakkelijk met de punt naar achteren kunnen spelen. sieve manier waarop ik me, samen met mijn staf, op elke wed- Hij wil daar zelf ook het liefst spelen. Maar ja, Kevin is tevens een strijd voorbereid. Meestal draag je dat dan ook op je spelers over. box-to-box speler met een ongelooflijk loopvermogen. Als straks Bovendien kan ik als bondscoach wat makkelijker en sneller wis- Leroy Fer weer fit is, hebben we nog zo’n type speler in de selec- selen dan een clubtrainer als een of meerdere spelers niet meer tie van Oranje, al moet hij zich op dit niveau nog bewijzen. Zulke bij de les zijn. Niemand hoeft bang te zijn dat we gaan verslappen, spelers vervullen in het moderne voetbal een cruciale rol. Maar je want we zijn er dus nog niet en bovendien moet het doel voor hebt in je elftal ook drie of vier creatieve spelers nodig. In som- iedereen zijn om als team steeds beter te worden.” mige topduels zijn vier van zulke spelers net iets te veel van het goede en kan de balans snel in de verkeerde richting doorslaan.” De eindconclusie neemt Sef Vergoossen voor zijn rekening: “Wat mij betreft, is het nu duidelijk hoe het proces is verlopen om van Sef Vergoossen: “Wil je dat Van der Vaart op rechts en links uit- een verdeelde groep in zo’n korte tijd een selectie te vormen met komt?” natuurlijke discipline en commitment over de gezamenlijke visie Louis van Gaal: “Nee, hij is de creatieve speler die het verschil kan en route.”

www.devoetbal trainer.nl

04-15_Van Gaal.indd 14 08-11-12 12:35 Trainingsvorm Louis van Gaal

De driehoek 1 2 De Voetbaltrainer bezocht diverse trainingen van het Nederlands elftal in september en oktober van dit jaar. 1 Minimaal drie keer zagen we een bekende basisvorm terug, namelijk ‘de driehoek’. Deze trainingsvorm vinden we ook in het boek Louis van Gaal, Visie. Achter de op het oog eenvoudig uitziende vorm gaat een complete filosofie schuil. 4 2 Organisatie 5 3 2 6 • passafstand 10-15 meter • wanneer tijdens de oefening een fout wordt gemaakt, loopt 1 iedereen toch door naar de volgende positie, waardoor het tempo in de oefening blijft • goed veld • goede ballen

Inhoud 3 4 • de vooractie moet explosief gemaakt worden (wedstrijd: je moet 2 5 3 loskomen van je tegenstander); er moet contact zijn met de medespeler, de vooractie moet gemaakt worden vlak voordat de 1 medespeler de bal passt, eigenlijk op het laatste moment • rechtsom, dus met rechterbeen • linksom, dus met linkerbeen • met vooracties maar zonder kaats (tekening 1) • er moet voortdurend gevraagd worden om de bal, oftewel er moet voortdurend beweging zonder bal zijn • de bal moet zo snel mogelijk van voet naar voet kunnen gaan • de technische uitvoering staat in functie van de speelwijze, de - bij de tweede pylon gaat het erom dat de timing helemaal bal moet in een hoog tempo verplaatst kunnen worden goed is. Dit betekent dat de speler die bij de tweede pylon • spelers moeten elkaar uitdagen, moeten het maximale van el- wordt aangespeeld na zijn kaats niet automatisch moet acce- kaar vragen; daarmee zijn fouten geen probleem, voorwaarde is lereren, maar de situatie moet inschatten. Misschien moet hij wel dat de concentratie maximaal is accelereren, maar misschien moet hij ook wel inhouden. Het tactische aspect voert dan dus de boventoon, terwijl het bij de Opmerkingen eerste pylon vooral gaat om de versnelling zonder bal en de • de ‘driehoek’ als passen trapvorm is bewust gekozen vanwege betekenis daarvan voor de balsnelheid het feit dat de driehoek steeds weer terugkomt in de veldbezet- • met vooracties en twee keer kaats en het aanspelen van de ting van de systemen 1:4:3:3, 1:3:4:3, 1:4:4:1:1 (ruit) of 1:4:4:2 derde man (tekening 3) (ruit) - speler 2 vraagt om de bal met een voorbeweging • de driehoek laat de passlijnen en de keuzes daarvan zien. Spe- - speler 1 speelt in naar speler 2 die de bal terugkaatst op lers kunnen dat later in de wedstrijdsituatie herkennen speler 1 - speler 1 opent naar een andere kant waar speler 3, vanuit de Variatie voorbeweging, vraagt om de bal • met vooracties en twee keer kaats (tekening 2) - speler 3 kaatst op de inmiddels bijsluitende speler 2 - inspelen, kaatsen, kaatsen, inspelen, kaatsen, kaatsen, - speler 2 kaatst op speler 3 die na zijn kaats lichtvoetig om de dribbelen pylon heen beweegt - kaatsen betekent de bal zo raken dat de bal door de ontvan- - speler 3 neemt de bal aan en mee en dribbelt door naar het gende speler direct doorgespeeld kan worden vertrekpunt - de kaatsende speler moet na de kaats achteruit om een pylon bewegen; dit vraagt lichtvoetigheid - bij de eerste pylon gaat het erom dat de speler na de kaats zo snel mogelijk om de pylon heen beweegt ofwel accelereert. Op de website van De Voetbaltrainer vindt men de video- Speler 1 moet daar met de balsnelheid van zijn pass op beelden van diverse variaties van ‘de driehoek’ door inspelen. Oranje uitgevoerd in september en oktober van dit jaar.

14 15 De Voetbaltrainer 190 2012

04-15_Van Gaal.indd 15 08-11-12 12:35 04-09_Jos van Dijk:04-09 04-06-10 08:45 Pagina 4

Tekst/ Paul Geerars

LouisLouis vanvan GaalGaal zetzet óókóók in Foto: Pro Shots Pro Foto:

Het seizoen 2009-2010 zal voortleven als de periode waarin Louis van Gaal erin slaagde om veel sneller dan verwacht Bayern München terug naar de wereldtop te brengen. Als vakblad voelden we ons verplicht om op zoek te gaan naar een succesfactor van zijn aanpak die we tot nu toe nog niet hebben belicht. We kwamen uit bij een geavanceerd technologisch systeem, LPM Soccer 3D, dat Van Gaal inzet bij zijn voetbalconditionele doelen én de tactische analyses. Tekst en uitleg daarbij worden, uiteraard na toestem- ming van Van Gaal zelf, gegeven door zijn Nederlandse trainingsfysioloog Jos van Dijk.

www.devoetbaltrainer.nl 04-09_Jos van Dijk:04-09 04-06-10 08:46 Pagina 5

P R O F V O E T B A L

Jos van Dijk Trainingsfysioloog bij FC Bayern München. Tot zijn taken behoren onder meer het plannen en periodiseren van de voetbalconditionele training voor het eerste team van FC Bayern München. Verder houdt hij zich bezig met het monitoren en beoordelen van de fitheid van het team en de individuele spelers. Hij stelt in samenwerking met de fitnesstrainers individuele trainingsprogramma’s op voor spelers en analyseert trainings- en wedstrijdgegevens. Jos van Dijk studeerde Bewegingswetenschappen, heeft het diploma Trainer- Coach-1 en is KNVB-docent. Voordat hij bij FC Bayern München aan de slag ging, had hij een vergelijkbare functie bij Willem II en AZ.

Toeval uitsluiten bij FC Bayern München kk in op digitale technologie

Werd Louis van Gaal vorig seizoen gelegde afstand, positionering, snel- spelen. Ze moeten in staat zijn om 90 nog door zijn collega’s uitgeroepen tot heid en versnellingen van iedere spe- minuten lang voetbalacties van de trainer van het jaar in Nederland, nu ler. Tientallen keren per seconde beste kwaliteit uit te voeren. Maar het viel hem een soortgelijke eer ten deel wordt namelijk door ‘bakens’ die op- belangrijkste is dat spelers steeds de in Duitsland. De coach van Bayern gehangen zijn rondom het trainings- juiste keuzes maken, ook al zijn ze München werd in zijn eerste jaar di- veld de positie bepaald van iedere vermoeid. Een uitstekende voetbal- rect gekozen als beste trainer van de speler die een hesje met sensoren conditie moet dit alles ondersteunen. Bundesliga. Het winnen van het draagt. In tegenstelling tot een GPS- Als we voetbalacties in de hoofdmo- landskampioenschap, de nationale gestuurd systeem is hier dus sprake menten bekijken, dan zijn deze te beker, het bereiken van de Cham- van een zeer grote meetnauwkeurig- koppelen aan diverse onderdelen van pions League finale én de manier van heid. Dat is belangrijk, omdat binnen de voetbalconditie. We onderschei- spelen zullen daar ongetwijfeld aan voetbal kleine versnellingen of rich- den onder meer snelheid op de eerste hebben bijgedragen! tingveranderingen van grote invloed meters, startsnelheid, vermogen om Van Gaal wil als trainer graag het toe- kunnen zijn. te versnellen, duelkracht, sprong- val uitsluiten. Een van zijn voorwaar- Vanaf de eerste training bij Bayern kracht, aeroob vermogen en de capa- den om bij FC Bayern München te ko- moest de technologie werken. Voor citeit om 90 minuten acties te blijven men werken was de installatie van aanvang van die eerste training kregen maken. Duidelijk is dat de eisen die in een geavanceerd technologisch sys- alle spelers direct een speciaal gepre- de wedstrijd worden gesteld verschil- teem waarmee hij al goede ervarin- pareerd hesje aangemeten. Van Gaal lend kunnen zijn per positie. Ze hangen had bij AZ. Dat gebeurde in sa- zette direct de toon door iedereen gen natuurlijk ook samen met de ge- menwerking met Max Reckers, nu ook langs te lopen om te bekijken of het kozen speelwijze. (zie figuur 1) werkzaam bij Bayern. Met het sys- hesje gedragen werd. Voor Bayerns teem (LPM Soccer 3D) kunnen ontzet- trainingsfysioloog Jos van Dijk werd di- tend veel gegevens worden gemeten rect een situatie gecreëerd waarin hij tijdens de training, zoals hartslag, af- uitstekend zijn werk kon gaan doen.

Voetbalconditie Jos van Dijk: “Het presteren van spelers en een team hangt samen met veel factoren. Een van de factoren is de voetbalconditie. We weten bijvoorbeeld dat spelers in wedstrijden 20-40 sprints maken, gemiddeld iedere 30 seconden een versnelling inzetten, 4- Figuur 1. Voetbalarbeid eerste helft 12 km lopen in de wedstrijd, 40-60 Olympique Lyon – FC Bayern München. duels aangaan en op 85-90% van hun HI-run: hoog-intensieve loopacties met maximale hartfrequentie het spel snelheid tussen 21 - 24 km/uur.

4 5 De Voetbaltrainer nr.170 2010 04-09_Jos van Dijk:04-09 04-06-10 08:46 Pagina 6

Louis van Gaal onderkent dat voetbalconditie één van de prestatiefactoren is in het topvoetbal. Hij besteedt dan ook veel trainingstijd aan het ontwikkelen en onderhouden van de voetbalconditie, veelal in voetbalspecifie- ke vormen. Daarbij kijken we wat nodig is op teamniveau, maar er wordt ook veel aandacht besteed aan individuele accenten. In de voetbalspecifie- ke conditionele vormen trainen spelers altijd vanuit hun eigen positie en worden dan aangesproken op de eisen die daaraan gesteld worden, ook Figuur 2. Vermogen en pieksnelheid over 28 herhalingen van 15 meter. conditioneel. Een aantal keer per week plannen we individuele trai- geven dat hij bij FC Bayern München gebruiken we om te bekijken of spe- ning, waarbij spelers een eigen pro- ook de beschikking wilde hebben over lers de gestelde fysieke trainingsdoe- gramma volgen.” dit meetsysteem. De Duitse topclub len halen en hoe de fitheid van de staat voor innovatie en zoekt steeds spelers zich ontwikkelt. Ook benutten Analyse naar kansen die nieuwe technolo- we de meetgegevens om de intensi- De technologie kan nog zo perfect wer- gieën bieden om concurrentievoor- teit en omvang van de trainingsbelas- ken, cruciaal is dat de hoofdtrainer deel te behalen. Dit systeem paste ting binnen een week en over weken goed verwoordt in welke informatie hij dus goed in dat plaatje. beter te periodiseren. We voorkomen vooral geïnteresseerd is. Dankzij zijn dat we onder- of overbelasten in de eerdere ervaringen bij AZ was dit voor Het meetsysteem LPM Soccer 3D ge- training. Dit geldt op teamniveau en Louis van Gaal geen probleem. bruiken we iedere dag om de trai- op individueel niveau. Dit betaalt zich Jos van Dijk: “Bij AZ heeft de techni- ningsarbeid te volgen van de spelers terug in een fitter team, betere pres- sche staf al gewerkt met LPM Soccer van Bayern. Spelers trekken een vest taties en minder blessures. Onze trai- 3D en we hadden daar goede ervarin- aan, waarin meetsensoren zijn aange- ningen worden dagelijks gemonitord gen mee. Door Louis van Gaal is aan- bracht. De gegevens die dit oplevert, en de informatie die dit oplevert, Foto: Pro Shots Pro Foto: 04-09_Jos van Dijk:04-09 04-06-10 08:46 Pagina 7

P R O F V O E T B A L

wordt gebruikt voor individuele terug- koppeling en de planning van volgende trainingen.

De kwaliteit van LPM Soccer 3D is dat de posities van spelers op het veld ui- terst nauwkeurig kunnen worden gemeten. Daarvan kan worden afgeleid: de voetbalarbeid die spelers uitvoeren, zowel in vermogen (snelheid, versnellingen) als in capaciteit (afstanden in verschillende zones van snelheid en versnellingen). Door dit te koppelen aan andere gegevens, denk aan beoordeling van de uitvoering door de trainer, verloop van de hartfrequentie, maar ook de eigen beoordeling door spelers, krijgen we een genuanceerd beeld van de actuele voetbalconditie. Ik zal een concreet voorbeeld uit de praktijk bij Bayern München ter ver- duidelijking uitwerken. We trainden de sprintcapaciteit aan de hand van 4 Figuur 3. Voetbalconditionele gegevens van een verdediger, een middenvel- series van 7 x 15 meter. De resultaten der en een aanvaller. werden door LPM Soccer 3D in twee figuren in beeld gebracht (figuur 2 op De derde speler in deze training, een Gegevens lezen vorige bladzijde en figuur 3 hiernaast) aanvaller, haalt de hoogste gemiddel- Jos van Dijk: “Tijdens voetbalconditio- in beeld gebracht. de pieksnelheid van de drie spelers. nele trainingsvormen wordt dus met Hij kan ook in de vierde serie nog vol het LPM Soccer 3D systeem gemeten. Figuren 2 en 3 geven inzicht in enkele vermogen leveren. In de wedstrijd Zo krijgen we een beeld van niet al- mogelijkheden van het systeem. Fi- zien we dit terug. Hij kan in de laatste leen de belasting van de training aan guur 2 laat het vermogen zien, de 20 minuten van de wedstrijd nog zijn de hand van de hartfrequentie, maar pieksnelheid die spelers gemiddeld acties maken en beslissend zijn. Op ook op basis van de voetbalarbeid die over 28 herhalingen van 15 meter deze wijze kunnen we uit de trai- wordt geleverd. kunnen ontwikkelen. Duidelijk is te ningsgegevens waardevolle informatie In figuren 4 en 5 zijn gegevens uitge- zien dat de aanvallers (A) hoger sco- halen over spelers en de inhoud en zet van een voetbalconditionele trai- ren dan de middenvelders (M), terwijl dosering van de training.” ning 6:6 met keepers. Afgezet zijn de de verdedigers (V) in vermogen daar tussen zitten. Individueel zijn er grote verschillen aanwezig.

In figuur 3 zijn de gegevens van drie spelers uitgezet: een verdediger, een middenvelder en een aanvaller. De verdediger heeft in de voetbalconditionele factor sprintvermogen een gemiddelde score, maar in de vierde serie kan hij niet hetzelfde vermogen meer leveren. Het verval is groter dan 7% en dit betekent dat hij in dit bereik kan verbeteren. Daarnaast staan de scores van een middenvelder, die een duidelijk minder vermogen in snelheid heeft, maar dit zonder problemen 4 series kan volhouden. Het aantal herhalingen, omvang van de capaciteitstraining, kan worden uitgebouwd. Ook is bij deze speler training van vermogen en snel- Figuren 4 en 5. Afgelegde meters afgezet tegen hartfrequentie in voet- heid mogelijk waardevol. balconditionele vorm 6:6+2k.

6 7 De Voetbaltrainer nr.170 2010 04-09_Jos van Dijk:04-09 04-06-10 08:46 Pagina 8

afgelegde meters in deze training, een aspect van de voetbalarbeid (figuur 4), tegen de trainingsintensiteit, afgeleid van de hartfrequentie (figuur 5). Als we alleen naar de hartfrequentie kijken, dan is de middenvelder (M) het minst belast (85%), de verdediger (V) gemiddeld (89%), terwijl de aanvaller (A) het zwaarste is belast (92%) in deze training. Als we nu kijken naar de voetbalarbeid, in dit geval de afgelegde meters, dan is het plaatje totaal anders. Nu zien we dat de middenvelder de meeste arbeid heeft gedaan, gevolgd door de verdediger en als laatste de aanvaller. We kunnen afleiden dat de middenvelder in een goede conditie is. Hij kan veel voetbalarbeid maken bij Figuur 6. Veldbezetting en afstanden tussen spelers en linies in de wedstrijd een relatief lage hartfrequentie. De Olympique Lyon (blauw) – FC Bayern München (wit). Chris (OL) is in de op- aanvaller kan zich verbeteren in dit bouw aan de bal. aspect van zijn conditie. Wedstrijdge- gevens moeten duidelijk maken in hoeverre dit voor hem een beperken- Tactische analyse mogelijkheden is beoordeling van de de factor is voor het uitvoeren van Jos van Dijk: “De software van LPM veldbezetting in de verdedigende zijn taken en het maken van acties. Soccer 3D biedt ook mogelijkheden organisatie. We gebruiken animaties We hebben van iedere speler op deze om tactische analyses te maken. De waarin de onderlinge afstanden tus- wijze een voetbalconditioneel profiel basis daarvoor is de nauwkeurige po- sen de centrale verdedigers (Daniel opgesteld. Dit zetten we af tegen het sitiebepaling van spelers en de bal op Van Buyten en Martín Demichelis / profiel van de positie. De positie in de ieder moment in het spel. Zo krijgen Holger Badstuber) en de twee verde - speelwijze is bepalend voor de arbeid we een dynamisch beeld, vooral in digende middenvelders (Bastian die een speler moet leveren en de in- maat en getal, van zaken die met on- Schwein steiger en Mark van Bommel) tensiteit waarmee. Dit geeft het profiel ze speelwijze in de hoofdmomenten bij balbezit tegenstander centraal dat hoort bij een positie in onze speel- te maken hebben. Dit biedt veel toe- staan in relatie tot de bal en de tegen- wijze.” passingsmogelijkheden. Eén van de stander (figuur 6). Dit speelt een rol voor onze verdedigende organisatie, de ruimtes die we geven aan onze tegenstanders en het vooruit kunnen verdedigen door deze spelers. Voor de coaching en het bespreken van situaties met spelers is dit een uitstekend hulpmiddel.

Een andere toepassing is de omschakeling bij balverlies en de rol die onze aanvallers daarin hebben. De beelden van trainingen en wedstrijden worden gebruikt om de invulling van taken en functies voor de spelers zichtbaar te maken. Wat moeten de spelers doen op het moment dat we de bal verliezen en wat doen ze in werkelijkheid? Het werkt heel verhelderend dit met beelden aan de spelers te kunnen laten zijn. Dit is natuurlijk zeer bruikbaar in de coaching van spelers in het perfectioneren van de uitvoering van de speelwijze. In balbezit wordt bijvoorbeeld gekeken

Foto: Pro Shots Pro Foto: naar de ruimten in aanvallende zin

www.devoetbaltrainer.nl 04-09_Jos van Dijk:04-09 04-06-10 08:46 Pagina 9

P R O F V O E T B A L

voor de centrale spitsen en de mogelijkheden om tussen de linies te spe- Local Position Measurement len. Ook de veldbezetting voor het LPM (Local Position Measurement) Soccer 3D is een manier om de bewegingen doel bij flanken, vroege of juist late van alle spelers tijdens een training te registreren. De (conditie)trainer kan van voorzetten, is een thema. Op dit ge- elke speler op elk moment zien waar hij is, wat zijn snelheid is en hoe hij zich in- bied is altijd winst te behalen. spant. De technische staf bespreekt dergelij- De ontwikkeling van LPM Soccer 3D is begonnen toen in 2002 de voetbalclub PSV ke zaken met onze spelers. Daarbij en de TNO-afdeling Industrie en Techniek de koppen bij elkaar staken om te zien worden in besprekingen spelmomen- of TNO door metingen meer uit de training kon helpen halen. De verantwoorde- ten in de hoofdmomenten terugge- lijken bij PSV waren toen Guus Hiddink en inspanningsfysioloog Luc van Agt. De speeld en geanalyseerd. Centraal technologie staat op een trainingsveld van PSV in Eindhoven. Het wordt beheerd staat daarbij de samenwerking tussen door PSV, ondersteund door Frans Lefeber van Inmotio. verschillende spelers in één linie, De monitoringsystemen van Inmotio zijn gebaseerd op een draadloos communi- maar ook tussen de linies, aanval, catiesysteem. LPM is een uniek systeem voor real time positie- en hartactiviteit- middenveld en verdediging. Dit ver- metingen. Het real time netwerk is verbonden met verschillende basisstations die taalt zich vervolgens weer naar ge- om het te meten sportterrein opgesteld staan. De sporters dragen een speciaal richte trainingsarbeid. hesje met een transponder (zender) die de gemeten real time prestatiegegevens Max Reckers is specialist en speelt via antennes naar de basisstations zendt. een eigen rol in dit proces. Hij kent de Door de hoge nauwkeurigheid waarmee de positie van de sporters wordt bepaald technologische systemen en hun mo- (+/- 5 cm) en de hoge meetfrequentie (tot wel 1000 maal per seconde) levert het gelijkheden en is intensief betrokken systeem zeer nauwkeurige informatie op. Het Inmotio-systeem heeft een fout- bij technologische innovaties. Hij is percentage van < 1% (validatie rapport van de Rijks Universiteit van Groningen). verantwoordelijk voor het coderen De positiemetingen worden door middel van de applicatiesoftware zowel 2D als van onze wedstrijden naar hoofdmo- 3D getoond. De trainer kan de verschillende real time gegevens vanuit iedere po- menten in voetbalacties en hij ver- sitie op een tablet pc bekijken en is daardoor in staat om direct de training van zorgt de technische ondersteuning bij de individuele sporter of het team bij te sturen. het opmaken van de voor- en nabe- De koppeling met een tijdgesynchroniseerd videosysteem levert naast de geme- spreking. Dit gebeurt op teamniveau, ten real time prestatiegegevens tevens de gemaakte videobeelden tijdens de trai- maar ook met individuele spelers en ning op. Met het monitoringsysteem kunnen de training en bepaalde trainingssi- met liniebesprekingen door Louis van tuaties eveneens achteraf met de sporter(s) eenvoudig geëvalueerd worden. Gaal.”

3D Louis van Gaal heeft niet zo veel aan keerde keuzes die een speler maakt van het seizoen willen we bijvoor- 2D-plaatjes van bijvoorbeeld forma- worden besproken. Ook worden an- beeld conditioneel overload geven in ties, maar hij wil zijn spelers juist ‘in dere spelers daar zonodig bij betrok- de trainingsarbeid in vergelijking de situatie’ (3D) plaatsen, om hen zaken, omdat zij aanspeelbaar moeten met de wedstrijdbelasting.” ken duidelijk te maken. Op het veld, zijn, op het juiste moment. Dit geeft of virtueel. veel inzicht aan spelers die samen Bayern München is hot, maakt een voetbalsituaties moeten oplossen. De fantastisch seizoen door. Dat is de Jos van Dijk: “De 3D-optie binnen 3D-toepassing geeft dus aanvullende grote verdienste van Louis van Gaal, LPM Soccer 3D biedt de mogelijkheid mogelijkheden in de coaching van die opnieuw bewijst dat hij een van om voetbalsituaties vanuit de positie spelers. de beste trainers ter wereld is. Eén van een speler te bekijken. Spelsitu- van de belangrijke kenmerken van aties kunnen opnieuw worden afge- Voor wedstrijden gebruiken we een een topcoach is dat hij niets aan het speeld en samen met de speler kan andere technologie voor het bepalen toeval overlaat en oog heeft voor elk dan bekeken worden welke keuzes van onder meer positiedata van spe- detail dat van invloed kan zijn op het mogelijk waren. Met onze linker ver- lers en tegenstanders. Deze informa- succes van zijn team. Daarom werkt dediger is bijvoorbeeld uitgebreid tie kan vervolgens ook met de soft- Van Gaal ook bij Bayern met LPM Soc- doorgenomen welke opties hij heeft ware van LPM Soccer 3D worden ge- cer 3D, het systeem dat mede een in balbezit. Dit gebeurt normaliter op analyseerd. We hebben inmiddels verklaring is waarom zijn spelers ook het veld en met het vlakke tactiek- een nauwkeurig beeld van de eisen in de eindfase van dit seizoen nog zo bord dat iedere voetbaltrainer heeft. die wedstrijden stellen aan onze spe- fit waren. Met de nieuwe 3D-technologie kun- lers. Op conditioneel gebied maken nen we spelmomenten uit de wed- we onderscheid naar niveau (Bundes- strijd of training opnieuw spelen en liga en Champions League) en naar de speler terugbrengen in de spelsi- positie van een speler. We gebruiken tuatie. Binnen de dynamiek van de dit onder andere om de trainingsbe- wedstrijd- of trainingssituatie, tijd en lasting en aard van de conditionele ruimte, kunnen dan de goede en ver- training te doseren. In bepaalde fases

8 9 De Voetbaltrainer nr.170 2010 3.Gaal 11-12-2008 22:01 Pagina 2

‘Spelers in d Tekst/ Paul Geerars Henny Kormelink daar gaat h

Volgens AZ-trainer Louis van Gaal konden de prestaties van zijn team pas beoordeeld worden in november. De Voetbaltrainer sprak daarom in deze periode met de trainer. Van Gaal geeft inzicht in de manier waarop alle puzzelstukjes van de Alkmaarse club dit seizoen in elkaar lijken te passen. Van de spitsen tot aan de materiaalman. ‘Er heerst nu een topsportklimaat’.

www.devoetbaltrainer.nl 3.Gaal 11-12-2008 22:01 Pagina 3

P R O F V O E T B A L n de situatie coachen, t het om’

Louis van Gaal wordt geroemd door Maar nu lijken bij AZ alle puzzelstuk- kon ik later veel vaker met echte bui- veel collega-trainers en spelers die jes weer in elkaar te passen. Wat is tenspelers spelen. Bij FC Barcelona met hem werken of gewerkt hebben. het verschil? heb ik het team in totaal op drie ver- Zijn kennis en kunde staan dan ook Louis van Gaal: “Ook vorig seizoen schillende manieren laten voetballen buiten kijf. Dat een trainer met derge- waren wij in 30 van de 34 wedstrijden qua basisformatie. lijke kwaliteiten toch te maken kan de betere ploeg op het veld. Dan be- Systemen als 1:2:3:2:3 of 1:3:2:3:2, af- krijgen met een elftal dat niet goed hoor je minstens 15 keer te winnen, hankelijk van of de tegenstander met functioneert, is vorig seizoen wel ge- maar dat is niet gebeurd. Dat heeft drie of twee spitsen aantreedt, het bleken. Blijkbaar is de figuurlijke vin- dan te maken met je scorend vermo- maakt eigenlijk niet zo veel uit. Het ger op de zere plek gelegd en zijn de gen. Verder misten wij vorig jaar be- gaat om wat bij de spelers past en de juiste maatregelen genomen, want dit palende persoonlijkheden door lang- uitvoering van die spelers op het veld. seizoen speelt AZ aantrekkelijk voet- durige blessures. Hun voetballende Je kunt prima 1:4:5:1 spelen als je een bal én zijn de resultaten goed. kwaliteiten konden wel vervangen balvaste spits hebt als aanspeelpunt. worden door andere spelers, maar Dat was Stefan Pettersson bijvoor- De dramatische ontknoping van het hun persoonlijkheid niet. Martens, beeld bij Ajax. Bij AZ kan Pellè die rol seizoen 2006/2007 zal nog wel een Schaars en Joey Didulica hebben een uitstekend vervullen. Hij moet alleen tijdje op het netvlies staan. AZ ver- positieve invloed op het topsportkli- nog meer scoren, hoewel Petterson speelt in de allerlaatste wedstrijd te- maat in de kleedkamer en op het ook geen topscorer was. Hij liet ande- gen een veel zwakker geacht Excelsior veld. Zij ontbraken op het moment ren zoals Jari Litmanen en Dennis de landstitel. Een ongewenst einde dat ze het meest nodig waren: toen Bergkamp scoren. Maar eigenlijk is van een schitterend seizoen. De doel- we in een negatieve spiraal terecht het niet zo belangrijk of je nu met stelling van dat seizoen was: een plek waren gekomen.” één, twee of drie spitsen speelt. Het Louis van Gaal hecht veel waarde aan 11:11

bij de eerste vijf, een paar rondes in Speelwijze gaat om de uitvoering van de taken de Uefa Cup en goed presteren in de En de speelwijze is veranderd… en functies van alle posities op het beker. Die doelen werden ruimschoots Louis van Gaal: “Bij AZ spelen we nu veld. Vanuit elke mogelijke formatie overtroffen. Vooraf had iedereen bin- 1:4:4:1:1, omdat ik vind dat het team kom je uiteindelijk toch te spelen in nen de club ‘blind’ getekend voor een daarin het beste functioneert. Ik ben elke zone op het veld. Hoe reageren seizoen waarin je tot de laatste minu- in Alkmaar begonnen vanuit 1:4:3:3, spelers op elkaar? Hoe spelen zij sa- ten meedingt om de landstitel, de Eu- maar met Danny Koevermans, Mous- men? Zijn ze op elkaar ingespeeld?” ropese uitschakeling pas in de kwart- sa Dembélé en Shota Arveladze in de finale een feit is en je ook nog eens selectie gaf ik er toen de voorkeur aan Puzzelstukjes de bekerfinale mag spelen. Toch is het om niet twee van hen op de bank te Louis van Gaal: “Dit seizoen ben ik gevoel na afloop anders en de media zetten. Dat vond ik zonde en dus een in de voorbereiding van AZ al begon- spelen daarin een rol. Er wordt vooral reden om met twee spitsen te gaan nen met een speelwijze waarbinnen van een falend AZ gesproken. Anders spelen. Een van hen opstellen als Mounir El Hamdaoui meer vrijheid gezegd: tijdens het seizoen ontstaat vleugelaanvaller vond ik ook geen op- zou genieten. We hebben als het ware een ambitie die de doelstelling ruim- tie, want die positie is in mijn visie al- een positie voor hem gecreëerd. Mou- schoots inhaalt en uiteindelijk ver- leen voor een specialist weggelegd. De nir heeft nog nooit zo veel gescoord taalt zich dat in een enorme kater. huidige keuze bij AZ is niet zo ver- als nu. Dat verbaast mij niet. We zien Die groeiende ambitie in Alkmaar wonderlijk. Als trainer moet je puur hem als ‘tweede spits’, naast zorgt ervoor dat aan het begin van kijken naar de kwaliteiten van de Dembélé, Ari of Graziano Pellè. Verder het vorig seizoen de lat hoger ligt. De spelersgroep op dát moment. In mijn hadden en hebben we veel lopende verwachtingen worden niet waarge- beginperiode bij Ajax hebben we ook spelers die ondersteunend kunnen maakt, het contrast is erg groot. Ook een tijdje 1:4:4:2 gespeeld. Door de spelen vanuit het middenveld. Ook een zo ervaren trainer als Louis van specifieke opleiding en de mogelijk- hebben we er andere type voetballers Gaal heeft er zichtbaar moeite mee. heden op de transfermarkt in die tijd bijgehaald. Jeremain Lens is wat meer

4 5 De Voetbaltrainer nr.158 2008 3.Gaal 11-12-2008 22:02 Pagina 4

individueel gericht, terwijl Nick van spelen in functie van El Hamdaoui. energie. Soms maak ik een andere af- der Velden vaker de combinatie zoekt. Dat heeft hij moeten leren. Het zijn weging en kies ik er voor om toch ten Lens kan minder goed in functie van allemaal puzzelstukjes die in elkaar overstaan van de gehele groep mijn El Hamdaoui spelen dan Maarten moeten vallen. Daar is tijd voor nodig. kritiek te uiten. Dat was eerst niet Martens dat kan. Zijn kwaliteiten lig- Ik heb vóór dit seizoen al aangegeven makkelijk voor hen. gen ergens anders. Je hebt Lens nodig dat je in november pas kunt zien als je meer vooruit wilt voetballen of waar we staan met AZ. Helaas is Het is simpel gezegd, maar wij moe- als hij met een tegenstander te ma- Dembélé geblesseerd geraakt, maar ten ervoor zorgen dat we scoren. Aan ken krijgt tegen wie hij juist goed uit Ari en Pellè zorgen voor goede verde andere kant moeten we doelpun- de voeten kan. Simon Poulsen lijkt als vanging. Die laatste twee hebben inten voorkomen. Als wij niet scoren, voetballer weer iets meer op Lens, middels ook een heel seizoen achter dan wordt er druk gelegd op onze de- terwijl Martens meer in de combina- de rug. Zij moesten bijvoorbeeld wen- fensieve organisatie. Dat willen wij tie voetbalt.” nen aan de directe communicatie en niet. Wij hebben niet bepaald een ‘defensief team’. Dat wil zeggen, onze verdedigers zijn geselecteerd op an- ‘Het zijn puzzelstukjes die in elkaar moeten vallen’ dere kwaliteiten. Héctor Moreno en Niklas Moisander zijn bijvoorbeeld Creativiteit dus ook coaching die we in Nederland geen internationale topverdedigers. Louis van Gaal: “In mijn team wil ik toepassen. Als voetbaltrainer moet ik Toch passen zij uitstekend bij AZ. Wij zeker drie creatieve spelers hebben. rekening houden met die achter- prediken namelijk aanvallend voetbal, Wij hebben er tegenwoordig mini- grond. Kritiek kun je soms beter indi- wij willen van achteruit opbouwen.” maal vijf bij AZ. Martens is in principe vidueel bespreken met de speler in een creatieve speler, maar moet nu kwestie. Dat kost dus meer tijd en

“Helaas is Dembélé geblesseerd geraakt, maar Ari en Pellè zorgen voor goede vervanging.”

www.devoetbaltrainer.nl 3.Gaal 11-12-2008 22:02 Pagina 5

P R O F V O E T B A L

Elf tegen elf werking met de achterhoede. Ik leid Louis van Gaal: “De eigen speelwijze AZ verloor de eerste twee competitie- de training, maar het komt niet zel- train je niet alleen binnen elf tegen wedstrijden van dit seizoen. Voor de den voor dat ik even moet wachten elf. In de interlandweek waren Gill buitenwereld deed dat veel denken met de voorzetting van de training, Swerts, Sébastien Pocognoli en Ari aan het moeizaam verlopen vorige omdat een assistent-trainer nog met aanwezig. Toen hebben we prima seizoen. zijn situatieve coaching bezig is. Bij kunnen trainen op de communicatie Louis van Gaal was echter duidelijk onze trainingen gaat het om details. tussen de vleugelverdediger en de in zijn commentaar na de nederlaag We moeten daarom allemaal weten spits. Eerst zonder weerstand, later tegen ADO Den Haag (3-0). Hij had over welke taken en functies we pra- met weerstand. Het doel is dat Ari het een goed AZ gezien. De trainer nam ten bij iedere positie. Spelers en staf moment van vragen beter leert inzien een positieve ontwikkeling waar, moeten dezelfde voetbaltaal spreken.” en dat hij weet hoe hij de bal kan vra- waarbij alleen nog de doelpunten ontbraken. In de daaropvolgende wedstrijd kwam de figuurlijke ommekeer. Er werd thuis gewonnen van PSV (1-0). Daarna volgde een lange reeks van overwinningen en maar twee gelijk- spelen. Louis van Gaal: “In voorbereiding op de thuiswedstrijd tegen PSV hebben we op woensdag, donderdag en vrij- dag drie keer achter gesloten deuren getraind. We speelden toen 11:11, in drie verschillende formaties. Dat waren trainingen waarin ik de spelers veel duidelijk heb kunnen maken. PSV speelde in die tijd op een vaste manier. Dus we hebben ons toen vooral gefocust op het eigen spel. Het “Spelers moeten weten welke taken en functies bij een positie horen .” veranderen van formatie is niet het enige wat je als trainer kunt doen. We spreken Louis van Gaal in de zoge- gen. Hij moet vooral het gebied van Het gaat ook om de invulling die ver- naamde interlandweek, voorafgaand de eerste paal bespelen. Aan de ande- schillende spelers op dezelfde positie aan de wedstrijd tegen Ajax (2-0). Hij re kant moeten de backs nog beter le- brengen. Daarnaast gaat het ook nog mist die week maar liefst 11 spelers ren de bal op het juiste moment bij om het evenwicht in het team. Nick vanwege interlandverplichtingen. Het de spits te krijgen en dan achter de van der Velden speelde in die tijd, trainen van elf tegen elf is dan niet verdediger om . Uiteindelijk telt dat voor de wedstrijd tegen PSV, bijvoor- opportuun, maar dit betekent niet Ari gaat scoren. Dat is een trainings- beeld heel sterk in functie van de val- voor Van Gaal dat we kunnen spreken vorm die ik vorig seizoen ook vele se spits en kon om die reden bij bal- van een verloren trainingsweek. Je malen heb gedaan, maar nu gaan de bezit tegenstander ook nog veel steun kunt ook wedstrijdgericht trainen in ballen er opeens vaker in. Ari’s doel- geven aan ons middenveld. Dan is kleinere aantallen. Toch hecht Van punt tegen Twente was zo’n goal. één plus één meer dan twee. Binnen Gaal veel waarde aan de wedstrijd- Martens gaf een voorzet achter de de tactische trainingen 11:11 zet ik voorbereiding door middel van elf te- verdediging van Twente en Ari scoor- het spel geregeld stil. Spelers in de situatie coachen, daar gaat het om. Ik ‘Het gaat om het evenwicht in het team’ weet dat spelers daar wel eens gek van worden, maar het is de beste manier om te leren. gen elf. De vrijdagtraining wordt verde. Scoren is een kwaliteit. Ik vond plaatst naar een later tijdstip, uit het Gerd Müller altijd een matige voetbal- Als we elf tegen elf spelen, dan begeef buitenland terugkerende spelers wor- ler, maar hij schoot ze er wel in! Of ie- ik mij met meerdere trainers op het den desnoods opgehaald van het mand koel blijft als hij in scoringspo- veld. Ieder heeft zijn eigen coachings- vliegveld om toch de belangrijke trai- sitie komt, kan ik bij wijze van spre- accent. Michel Vonk let bijvoorbeeld ning van 11:11 bij te kunnen wonen. ken al op de eerste training zien. Wij op de centrale verdedigers. Shota Ar- Deze keer is het doel van die training hebben een nieuwe speler in het veladze coacht de spits en Patrick om het Ajax-spel in een vroegtijdig tweede team die het voetballend ge- Kluivert coacht de spits van de tegen- stadium te ontregelen. Dit wijkt af, zien nog niet geweldig doet op de partij. Martin Haar let weer op het want de ‘normale’ speelwijze van AZ trainingen, maar hij scoort wel aan de ‘treintje’ aan de linkerkant van Stijn dit seizoen is dat het wat inzakt bij lopende band. Spelers die bij mij ko- Schaars en Maarten Martens. Jan Ne- balbezit van de tegenpartij. men, moeten vaak wennen aan het derburgh coacht de keeper in samen- voetballen in de kleine ruimte.”

6 7 De Voetbaltrainer nr.158 2008 3.Gaal 11-12-2008 22:02 Pagina 6

Mens en voetballer Louis van Gaal: “Mijn hele leven ga ik al uit van de totale mens en niet alleen van de voetballer die van A naar B kan schieten. Ik kijk ook naar de persoon, naar zijn gedrag en dus niet slechts naar zijn kwaliteiten als voetballer. Dit uitgangspunt beïnvloedt mijn beoordeling en benadering van ieder mens en ook van iedere voetballer. Ik ben benieuwd naar de motiva- tie van elke speler om op een bepaalde positie te spelen. En ik ben benieuwd naar de reactie van de speler op mijn visie over hem, in relatie tot zijn medespelers of het team. Het is goed om zo dicht mogelijk bij de identiteit van iedere speler te blijven: op welke positie en in combinatie met welke medespelers rendeert hij het beste? Voor Mounir El Hamdaoui is dat in het huidige seizoen goed gelukt. Het is niet voor niets dat hij nu Verdedigen zo veel scoort. Hij speelt op een posi- Louis van Gaal: “De invulling van de positie vleugelverdediger hangt af van tie die heel dicht bij hem ligt. Het gaat de formatie waarin we spelen, maar over het algemeen moet de speler op er altijd om wat de speler zelf wil en deze positie een groot speelveld kunnen bestrijken. Hij moet kunnen opbou- hoe ik hem daarbij als trainer kan wen en op de juiste momenten mee opkomen in de aanval. Ik verwacht een helpen op die weg. goede traptechniek voor de voorzet. Ik begin heel bewust met allerlei zaken Aan de andere kant kun je daar te- die van belang zijn in balbezit. Verdedigen kan ieder team. Als je als team de genin brengen dat David Mendes da ruimtes goed klein maakt en iedereen houdt zich aan de teamtactische af- Silva bij ons op meerdere posities spraken bij balbezit tegenpartij, dan is verdedigen makkelijker dan aanvallen. speelt. Hij heeft rechtsback, op het Ik ben het niet eens met de opvatting dat we in Nederland structureel tekort- middenveld met de punt naar achter, schieten in de opleiding van verdedigers. Dan weer ontbreekt het aan een rechtshalf en rechterspits gestaan. Ei- rechtervleugelaanvaller, dan weer aan een keeper of een echte rechtsback. genlijk ‘misbruik’ ik hem dus, in het Dat zijn allemaal tendensen, die gebruikelijk zijn in het voetbal.” belang van het team of de club. Dat is namelijk het belang dat ik als trainer moet dienen en dat kan anders zijn dan het individuele belang. Het kunnen spelen op meerdere posities is echter ook een kwaliteit van Mendes da Silva. Hij is multifunctioneel en geeft zelf aan minder moeite te hebben met het invullen van andere posities dan zijn eerste voorkeur: contro- lerende middenvelder met de punt naar achter. Ik kies voor Stijn Schaars op die positie, maar omdat ik Mendes da Silva ook wil opstellen, moet ik met hem gaan schuiven. De oplossing ligt dan vaak in het gegeven dat hij op een andere positie gaat spelen. Dat gaat hem goed af. Het is niet voor niets dat hij het Nederlands Elftal weer heeft gehaald. Aan de andere kant zou Schaars moeite hebben om zich in het elftal te spelen op het mo- “Brett Holman kan op diverse posities goed functioneren. Hij is ingevallen ment dat Mendes da Silva als verdedi- voor Martens, De Zeeuw en Van der Velden. Hij zou ook nog kunnen spelen gende middenvelder speelt.” op de plek van El Hamdaoui.”

www.devoetbaltrainer.nl 3.Gaal 11-12-2008 22:02 Pagina 7

P R O F V O E T B A L

Perspectief Het is algemeen bekend dat Louis van Gaal een potentiële AZ-speler eerst op gesprek laat komen voordat de transfer rondgemaakt wordt. De trainer wil bij deze kennismaking met de speler namelijk méér te weten komen dan veel van zijn collega’s. Louis van Gaal: “De essentie van topsport is dat je afgewogen wordt met eerst je medespelers (basis/wissel) en vervolgens met de tegenstander (winnen/verliezen). Ik heb vertrouwen in iedere speler in onze selectie. Mijn keuzes hebben dan ook niet met vertrouwen te maken, maar met de afweging tussen spelers. Het gesprek dat ik met een speler heb voordat de transfer wordt afgerond, kan ook als uitkomst hebben dat we niet met elkaar in zee gaan. Dat kan van beide kanten en het heeft natuurlijk ook te maken met eventuele an- “Schaars heeft een positieve invloed op het topsportklimaat.” dere aanbiedingen die spelen. Voordat we over voetbal gaan praten, wil ik meer weten over de privésituatie van de speler: wat is zijn opleiding, heeft hij een relatie, kinderen? Ik wil vervolgens weten wat de speler in kwestie vindt van zijn positie bij zijn huidige club. Vervolgens zullen we het hebben over onze verwachtingen als hij bij AZ zou komen te voetballen. Dan hebben we het over tactische zaken bij de verschillende hoofdmomenten. Daar gebruiken we het bord bij. Ook wil ik weten wat de speler van mij als trainer verwacht. En van “In onze speelwijze heeft Mounir El Hamdaoui meer vrijheid.” de club. In het kennismakende gesprek met Gill Swerts gaf ik hem aan dat ik in eerste instantie de positie van rechtsback voor hem op het oog had. Ook kwam ter sprake waar hij nog meer zou kunnen spelen en wat zijn perspectief bij AZ zou kunnen zijn. Dat is belangrijk voor een speler om te weten. Ondanks dat ik daar zorgvuldig mee omga, heb ik spelers in de selectie die minder perspectief hebben. Dan zijn ze nummer drie op een bepaalde positie. Zo’n speler krijgt het dan moeilijk als er weinig blessures zijn. Dat wil niet zeggen dat zijn positie kansloos is. Hij kan zijn plek ver- dienen, zoals Martens, De Zeeuw en Van der Velden dat gaandeweg dit seizoen hebben gedaan.”

“Wij zien hem als ‘tweede spits’.”

8 9 De Voetbaltrainer nr.158 2008 3.Gaal 11-12-2008 22:02 Pagina 8

Vrije trap verdedigend: elke speler is scherp gefixeerd op zijn ‘eigen’ man

Mentaal digheid op dit gebied. Veel sportpsy- genlijk heb ik mijn visie op voetballen Louis van Gaal: “Bij AZ moeten de chologen zijn niet afkomstig uit de verfijnd dankzij de ervaringen die ik spelers wekelijks een vragenlijst in- voetbal(trainers)wereld. Iemand die heb opgedaan. Ik heb heel bewust be- vullen. Uit hun antwoorden kan ik bijvoorbeeld is gespecialiseerd in het paalde zaken als de vier hoofdmo- opmaken hoe ze ervoor staan. Vaak trainen van mentale weerbaarheid menten in voetbal benoemd, zodat ik zie ik dat al gedurende de week op moet wel willen werken onder de verzaken beter duidelijk kan maken aan het veld, alleen weet ik dan de oor- antwoordelijkheid van de trainer- spelers. En trainbaar! De manier zaak niet. Door middel van de indivi- coach. Nog liever, hij is voetbaltrainer waarop ik spelers voorbereid op een duele begeleiding van spelers op dit met als specialiteit het thema van wedstrijd is niet wezenlijk anders dan gebied proberen we eerder in te spe- mentale weerbaarheid.” dertig jaar geleden. Er staan echter len op de situatie als dat nodig is. We wel andere middelen tot onze be- kunnen dan heel concreet specialis- schikking. Het krijtbord is vervangen

‘Er is nog weinig ervaringsdeskundigheid op mentaal gebied ’

ten inschakelen, die kunnen helpen Materiaalman door dvd-beelden en PowerPointpre- eventuele problemen op te lossen. Be- Dóórselecteren kan met spelers, met sentaties. Bij AZ hebben we sinds vo- langrijk is dat wij interesse tonen in de technische staf, maar ook binnen rig seizoen Max Reckers in dienst als de mens achter de voetballer. Wij wilde overige leden van de staf. Zo heeft technisch wedstrijdanalist. De soft- len hem helpen te presteren, in de Louis van Gaal dit seizoen een nieu- ware daarvoor hebben we zelf ont- wetenschap dat dit moet gebeuren we materiaalman aangesteld. wikkeld, op basis van mijn visie als onder weerstand van de tegenstan- Louis van Gaal: “Een goede materi- voetbaltrainer. Reckers is afkomstig der, de beslissingen van de scheids- aalman moet meedenken met de uit de hockeywereld, waar men veel rechter, de toeschouwers, de media, hoofdtrainer. Ik moet hem niet alles verder is in de ontwikkeling op tech- maar ook van hun directe omgeving. hoeven op te dragen. Hij moet er al- nologisch gebied ter ondersteuning Er is verder winst te behalen in de tijd zijn voor de spelers of staf. Dat van de trainer. Vergezeld van een ca- mentale begeleiding van talentvolle betekent dat je geruime tijd voordat meraman is het Reckers’ taak gege- jeugdvoetballers in Nederland. De we- de spelers komen, aanwezig bent. Na- vens te verzamelen in het videoanaly- reld is namelijk complex. Het is dat de spelers weggaan, is de materi- sesysteem, dat ook onderverdeeld is steeds moeilijker om je op één doel te aalman nog zeker een uur op de club. in die hoofdmomenten. Met één druk focussen. Dat komt door de zapcul- Het is een intensieve taak en je bent op de knop kan al direct na een wed- tuur. Ook bij AZ hebben we nadrukke- eigenlijk geen dag vrij. Je kunt ook be- strijd gekeken en vergeleken worden. lijk aandacht voor de begeleiding van ter vrijgezel zijn voor dat werk. Dat De dag na de wedstrijd bekijk ik een jeugdspelers op mentaal gebied. In de geldt misschien ook voor de functie montage van de wedstrijd terug met topsport is het namelijk van groot be- van trainer, maar die wordt er dan de technische staf en daarna met de lang dat je je kunt focussen. Alles ook naar betaald.” spelers. We nemen niet alleen de moet gericht zijn op het behalen van wedstrijden op, maar ook de trainin- je doel, maar ondertussen krijg je wel Videoanalyse gen. De volgende dag zit ik geregeld te maken met allerlei weerstanden in Louis van Gaal: “Een ervaren trainer, met de spelers om de training te eva- je carrière als voetballer. Er bestaat die gedurende jaren kennis vergaard lueren. Ik laat zien wat beter kan en helaas nog weinig ervaringsdeskun- heeft, bouwt zijn eigen visie op. Of ei- zeker ook wat goed gaat.”

www.devoetbaltrainer.nl 3.Gaal 11-12-2008 22:02 Pagina 9

P R O F V O E T B A L

Hoekschop aanvallend: indraaiend naar de eerste paal

Hoekschop verdedigend: 2e paal afgeschermd

Opleiden de beste jeugdtrainers bij elkaar ko- het niet juridisch laten onderzoeken, Louis van Gaal: “Ik ben ervan over- men. We moeten energie blijven ste- maar een mogelijke oplossing is als tuigd dat een Nederlandse club nu ken in opleiden. Onze eigenaardige elke aangesloten voetbalbond zou be- nog steeds de Champions League kan manier van opleiden en voetballen palen dat jeugdige spelers tot een be- winnen. De verhoudingen qua bud- leidt tot succes, dat heeft de geschie- paalde leeftijd niet van land mogen getten zijn vergeleken met het bui- denis bewezen. Welk ander klein land veranderen. Totdat je bijvoorbeeld 20 tenland nog steeds ongeveer hetzelf- heeft zo veel successen behaald? jaar bent, blijf je voetballen in het de als in de jaren negentig toen Ajax Een gevaar is als de FIFA of UEFA niet land waar je bent grootgebracht. Vol- de Champions League won. Het is te- ingrijpt in de ontwikkeling dat der- gens mij komt zo’n maatregel er eer- genwoordig wel zaak om creatief om tienjarige jeugdspelers worden weg- der doorheen dan de zogenaamde te gaan met het beschikbare budget. gekocht door de vermogende clubs. ‘6+5-regel’ die sneuvelt vanwege de Nederland moet de goede mogelijkhe- Dat is nu wel aan de hand en zou de Europese regelgeving op het gebied den in infrastructuur uitbuiten. Te be- doodsteek betekenen voor onder van de vrijheid van arbeidsverkeer.” ginnen met opleidingen. Ik ben een meer het Nederlandse voetbal. Ik heb groot voorstander van de centralise- ring van opleidingscentra in Neder- land. Er zijn nu te veel clubs die pre- tenderen op te leiden voor betaald “Ik kijk ook naar de persoon, voetbal, terwijl dat eigenlijk niet zo is. Onze vijver van talenten is niet zo naar zijn gedrag en groot, maar de besten moeten wel dus niet slechts naar zijn met de besten trainen en spelen. Dat kan alleen als bestaande jeugdoplei- kwaliteiten als voetballer.” dingen samengaan. Het verstand moet het hier gaan winnen van de emotie. Bijkomend voordeel is dat óók

10 11 De Voetbaltrainer nr.158 2008 3.Van Gaal 06-12-2005 13:07 Pagina 2

Louis van Gaal heeft go

Tekst/ Paul Geerars Henny Kormelink

In de voorbereiding voor het gesprek met Louis van Gaal valt op dat er weer veel over hem geschreven wordt, maar dat de verhalen vaak oppervlakkig zijn en meestal over randzaken gaan. Voor De Voetbaltrainer maakt hij een uitzondering, zelfs in een drukke periode van veel Europese duels. Normaal reserveert Van Gaal maximaal 45 minuten voor een interview. Voor dit vakblad trekt hij twee keer zoveel tijd uit om diep in tegaan op voetbaltechnische zaken. Het resultaat is een diepte-interview waarin Louis van Gaal nog eens duidelijk maakt waarom hij door velen als de beste vakman van het Neder- landse trainersgilde wordt gezien.

www.devoetbaltrainer.nl 3.Van Gaal 06-12-2005 13:07 Pagina 3

P R O F V O E T B A L ft goed gevoel bij AZ

‘Wij zetten druk met te veel risico’

De laatste keer dat Van Gaal uitge- had ik een goed gevoel bij de club. AZ had aangepakt dan ik dat vanuit mijn breid zijn verhaal deed in De Voet- heeft een filosofie die bij mij past: doe visie graag zou doen. Maar omdat de baltrainer, dateert alweer uit 2001. maar normaal, hard werken, spelers spelers over het algemeen vertrouwen Samen met Rinus Michels luisterde die zich goed presenteren in de me- hadden en zich prettig voelden bij de hij toen de 100-ste uitgave van dit dia.” werkwijze van Co, heb ik niet direct vakblad op. Inmiddels is er veel ver- alles veranderd. anderd. Na het dienstverband bij de Stap voor stap KNVB volgden de topclubs FC Barce- Van Gaal tekent in januari 2005 al Vervolgens speelden we de eerste lona en Ajax. De volgende stap naar een contract bij AZ. Daardoor heeft wedstrijden. De spelers merkten dat AZ werd door velen als verrassend hij alle tijd om zich in de kwaliteiten ik op een andere manier train dan Co, beschouwd. Van Gaal kan daar niet van het team te verdiepen voordat hij maar voelden zich ook zichtbaar pret- mee zitten. als hoofdcoach aan de slag gaat. tig bij mijn aanpak. Zodoende kon ik Louis van Gaal: “Het gevoel bij AZ Louis van Gaal: “Ik heb vorig seizoen stap voor stap detailveranderingen was en is goed. De snelheid van han- inderdaad tien belangrijke wedstrij- doorvoeren. Bijvoorbeeld van een delen spreekt mij aan, een delegatie den van AZ kunnen observeren, zoals viermans verdediging naar een drie- van AZ (Scheringa, Van Geel en Ger- die tegen Ajax, Feyenoord en PSV en mans verdediging met een vaste spel- brands) vloog, na het eerste telefo- nisch contact, binnen twee dagen naar Sitges. Alles stond op papier en ‘Stap voor stap dat kom je niet vaak tegen bij een voetbalclub. detailveranderingen doorvoeren’ Vóór mijn aanstelling heb ik telefo- nisch contact gehad met Co Adriaan- de Europese wedstrijden. Dat moet je bepalende speler ervóór. Dat werd dus se. Ik wilde graag zijn mening en ad- zien als ‘mijn voorbereiding’ op dit De Zeeuw, die we pas heel laat heb- vies hebben met betrekking tot een seizoen. Dat is een enorm voordeel. ben aangetrokken. Deze verandering eventuele overstap naar AZ. We Toen ik eenmaal bij AZ voor de groep is eigenlijk uit nood geboren, omdat maakten een afspraak om uitvoeriger stond, heb ik de eerste trainingen we juist in de achterhoede te maken en bij mij thuis verder te praten. Die overgelaten aan mijn assistent-trai- hadden met relatief veel blessures. afspraak besloeg vervolgens een hele ners Martin Haar en Edward Metgod. Kromkamp ging naar Villarreal toen avond, waarop we ook heerlijk zuur- Daardoor kon ik vanaf de zijlijn voor- hij net weer zou kunnen beginnen kool met worst gegeten hebben. We al observeren en analyseren. Ik heb in met spelen. En ook verdediger Steins- hebben het die avond over de struc- het begin eigenlijk alles hetzelfde ge- son is pas later van Young Boys geko- tuur, organisatie, accommodatie, re- laten zoals het onder Co Adriaanse men. Onder Co speelde AZ overigens gels, normen en waarden binnen AZ was. Bij de start van de specifieke soms ook met een naar het midden- gehad. Na die gesprekken met Co, voorbereiding, waarbij we het gingen veld inschuivende Opdam, terwijl bij maar ook naar aanleiding van wat ik hebben over teamtactische zaken, mij een type als De Zeeuw er al stáát. zelf van AZ wist of in de media zag, kwam ik zaken tegen die Co anders Overigens ben ik in een ideale situatie

2 3 De Voetbaltrainer nr.134 2005 3.Van Gaal 06-12-2005 13:07 Pagina 4

meer een voorstander van een in- dichtlopen. Hij moet wegblijven, om- Doelpunten inkopen schuivende libero. Niet vast één en dat Sektioui goed zijn tegenstander Wat was uw rol bij de samenstelling dezelfde speler, maar afwisselend. Af- voorbij komt. Hetzelfde geldt voor Ar- van de spelersgroep voor het huidige hankelijk van de situatie. Dat is ook veladze, die moet dan ook wegblijven. seizoen? moeilijker te verdedigen door de te- Dat is een kwestie van de wedstrijd Louis van Gaal: “Vanaf januari heb ik genstander. Je kunt ook niet alle wed- lezen. Ik wil bijvoorbeeld wel dat de meegelopen in de vergaderingen van strijden op niveau spelen met drie centrale spits zich aan de kant van de Martin van Geel over de scouting. Ik verdedigers en op het middenveld bal aanbiedt, maar dat is bij onze had dus invloed op het aankoopbe- met een extra speler erbij. Dat zou rechterkant een voorbereiding om de naïef zijn. bal bij de rechtsbuiten te krijgen. Ver- Andere details die ik heb aangepast, volgens moet Arveladze wég blijven. hebben te maken met waar de centra- Bij Perez op links moet hij juist wel le en rechterspits moeten spelen. Ik komen. Perez moet je opties bieden, wil dat zij minder wisselen van posi- want hij heeft minder het vermogen tie. Hun kwaliteiten liggen in het uit- een man uit te spelen. Perez heeft wel spelen van de tegenstander. Dan heb het vermogen om de slimste voetbal- ik liever dat je je positie houdt en dat oplossing te kiezen en hij heeft de het veld breed wordt gehouden. Zeker handelingssnelheid om het uit te voe- ‘Doelpunten kun je inkopen’

in Alkmaar spelen tegenstanders vaak ren. Als hij meer mogelijkheden verdedigend en dan moet je het veld heeft, dan krijgt de tegenstander het dus groothouden. Bij positiewisselin- veel moeilijker. Dat heeft dus te ma- gen kunnen afstanden al snel te klein ken met de specifieke kwaliteiten van worden en kom je misschien vaker individuele spelers. Ik heb bijvoor- door de as van het veld en daar is het beeld niets veranderd aan de positie- te druk. wisselingen van Perez en Van Galen, Tegen Steinsson zeg ik dat hij niet de die beiden eigenlijk geen echte linker- ruimte bij rechterspits Sektioui moet spits zijn.”

Met het aantrekken van Shota Arvela

Van Gaal bereidt AZ voor op een zege op Litex Lovech en dus op Europees overwinteren.

www.devoetbaltrainer.nl 3.Van Gaal 06-12-2005 13:07 Pagina 5

P R O F V O E T B A L

leid, maar trof een goed georganiseerd geheel aan. Er was sprake van ‘Ik denk dat je voorin een ‘schaduwelftal’ en aan dat elftal met drie spelers pressie heb ik een aantal namen toegevoegd. Je stelt jezelf de vraag hoe je wilt spe- kunt uitoefenen op de vier verdedigers’ len en op basis daarvan koop je in. Het ‘type speler’ is daarbij voor mij ook van belang. Ik heb een bepaalde

als je naar zijn hele loopbaan kijkt, op Pressing iets van 50%. Dat is een vast gegeven. In De Voetbaltrainer 100 vroeg u zich Een spits verleert dat niet. Scoren is af of het internationaal nog verant- een kwaliteit die je wel of niet hebt woord was om 1:4:3:3 te spelen met en dat is niet aan te leren. Koever- uitgangspunten als vooruit verdedi- mans heeft in dat opzicht ook een gen, steeds proberen op de helft van hoog gemiddelde. Daarbij moest de de tegenpartij te spelen en veel ruim- spits die wij zochten ook met de rug te op eigen helft weg te geven. Een naar de goal kunnen spelen, want dat handelskenmerk van het AZ van Ad- past bij onze speelwijze. Beide jon- riaanse was de pressing. Botst dat gens kunnen dat. niet? Arveladze wordt altijd als een ervaren Louis van Gaal: “Nu raken jullie een speler beschreven. Maar ervaring heel interessant thema aan. Eén van heeft niets te maken met leeftijd. Ik de zaken die ik nog niet heb veran- heb spelers gekend die met 19, 20 jaar derd, is de manier van pressing. Co heel volwassen en dus ervaren voet- deed dat op een andere manier dan ik balden. Aan de andere kant zijn er dat graag zou zien. De spelers voelen spelers van 34 die heel naïef spelen. zich echter happy bij de manier van Dat Cocu nu van grote waarde is voor Co en daarom doen we het nog zo. PSV, ligt vooral aan zijn persoonlijk- Het gaat om de spelers en niet om heid. Hij kan spelers binden, maar als mij, al denk ik dat we in de toekomst leider heb ik hem zelf niet ervaren. toch anders druk zullen uitoefenen. Ik Arveladze en Van Galen zijn ook bin- verwacht dat de spelers gaan inzien dende figuren in de spelersgroep, dat er meerdere wegen naar Rome maar geen leiders. Die zijn steeds leiden. Daarbij komt dat tactische moeilijker te vinden.” keuzes ook afhankelijk zijn van de kwaliteiten van de spelersgroep. En de samenstelling van de selectie zal

Shota Arveladze kocht AZ doelpunten in. Ruit Louis van Gaal: “Als mijn team niet met drie spitsen speelt, maar met twee, dan ben ik filosofie en daar moet een speler bin- voorstander van een ruit op het nen passen. Schaars, De Zeeuw en middenveld. Je hebt dan meer li- Steinsson zijn gekocht voor de speci- nies, wat door de tegenstander als fieke posities. Koevermans is gehaald moeilijk wordt ervaren. De tegenstander voor ‘de andere speelstijl’ wanneer moet kiezen tussen drie of vier verdedigers. het een keer niet via de combinatie Als je dan toch 1:4:3:3 wilt spelen tegen een team lukt. Op termijn kan hij ook als basis- dat met een ruit op het middenveld speelt dan moe- speler dienen, maar dan moet hij zich ten de backs doordekken op het middenveld van de nog wel verder ontwikkelen. Overi- tegenstander en dat kun je niet altijd belopen. Dan gens heeft Koevermans zijn geld al is toch de punt naar achteren vrij bij de tegenstan- opgebracht door het doelpunt tegen der. Dat kun je oplossen door jouw middenvelders Samara, waardoor we ons kwalificeer- door te laten dekken op de punt naar achteren van den voor de tweede ronde van de de tegenstander, maar daar zit toch ‘een treintje’ Uefa Cup. achter: het moment dat je door moet schakelen. Ik kijk ook naar de statistieken van De tegenstander Duitsland ging daar bijvoorbeeld een voetballer. Doelpunten kun je in- heel matig mee om, in de eerste helft tegen Neder- kopen. Kijk naar Arveladze. Dat hij nu land.” zo veel scoort, is geen toeval. Hij zit,

4 5 De Voetbaltrainer nr.134 2005 3.Van Gaal 06-12-2005 13:08 Pagina 6

de komende jaren ook bij AZ heus ding ook de successen behaald. Het schuiven van de libero gaat iets min- wel veranderen. bewijs is dus ooit geleverd. der goed, maar met Puyol en Márquez Het verschil in de manier van druk- We zitten nu met AZ midden in een in het centrum is ook dat wel wat zetten zit hem in de vierde, extra spe- proces. Dat heeft ook met bewustwor- verbeterd. Er is een uitstekende ba- ler achter de drie aanvallers die druk- ding en inzicht te maken. Nu zetten lans in balvaste spelers, balverove- zetten. Om dit goed uit te kunnen we druk met vier man, omdat Van Ga- raars en creatieve spelers die voorin hun gang mogen gaan. Het middenveld is geweldig. Xavi en Deco verzor- ‘Mijn voorkeur gaat uit naar een gen constant de aansluiting met de middenveld met de punt naar voren’ creatieve spelers voorin. Dat is op dit moment een vereiste voor topvoetbal. voeren, moet een team zeer goed uit- len doorschuift. Dan hebben we dus Dat wil overigens niet zeggen dat Bar- gebalanceerd zijn. Dat zijn wij nog een man minder op het middenveld. celona ook de Champions League niet. Toch hebben we dit seizoen op Dat is in mijn eigen visie te veel risi- wint, want verdedigen is nog altijd die manier gespeeld. Het pakte co. Tegen de meeste Nederlandse makkelijker dan aanvallen. De laatste meestal goed uit. Bij de uitwedstrijd ploegen kan dat, maar tegen topploe- jaren zien we toch een tendens dat tegen PSV begonnen we ook goed, gen heb je dan een probleem. Tegen trainers zeggen dat de tegenstander maar na het uitvallen van De Zeeuw Ajax werden we juist dáárdoor in de de bal mag hebben. De omschake- gingen we met vier verdedigers spe- eerste helft weggespeeld. Bij Ajax lingsmomenten zijn de belangrijkste len en toen kregen we problemen. Dat werd Lindenbergh namelijk door die momenten in voetbal geworden. Daar betekende namelijk een man minder manier van pressie spelen de vrije profiteren verdedigende organisaties op het middenveld, de afstanden wer- man op het middenveld. Ajax wist die van. den groter en het was niet meer te vrije man wél te vinden, terwijl ande- Messi en Ronaldinho zijn twee gewel- belopen. Dat was voor mij een beves- re ploegen daarmee veel meer moeite dige spelers. Ze hebben veel voetbal- tiging dat je beter druk naar voren hebben. Ik denk dat mijn spelers er lend vermogen. Omdat Messi de kwa- kunt blijven geven dan een meer af- vanzelf wel achter komen. Internatio- liteit heeft om zijn tegenstander uit te wachtende houding aan te nemen. naal kunnen we eerder problemen spelen, moet je de ruimte niet dicht- Maar het is natuurlijk wel van belang verwachten.” lopen, maar juist groot maken. Messi hoe je die druk uitoefent. is vooral linksbenig en staat op rechts, terwijl Ronaldinho aan de lin- ‘Verdedigen is altijd nog makkelijker kerkant staat en vooral rechts geo- riënteerd is. Zo heb ik bijvoorbeeld dan aanvallen’ met Nederland bij Andorra gespeeld. Je krijgt dan meer indraaiende voor- Ik denk dat je achterin met drie spe- FC Barcelona zetten. Die vind ik het gevaarlijkst, lers een lijn kunt verdedigen. Als dat De manier waarop Barcelona nu voet- zeker als je weet dat je vaak in het achterin kan, met veel risico dus, dan balt, moet u als voetballiefhebber zestienmetergebied van de tegenstan- moet het ook voorin kunnen: drukzet- aanspreken… ten met drie aanvallers tegen vier Louis van Gaal: “Barcelona voetbalt verdedigers. Daarvoor moeten de spe- zoals ik denk dat een topteam zou lers de zelfdiscipline hebben en de moeten spelen. Drukzetten naar vo- verantwoordelijkheid nemen om de ren, voetballen voor het publiek. tegenstander iedere keer met z’n Het op het juiste moment in- drieën onder druk te zetten. Aanval- lers zijn over het algemeen intuïtieve, creatieve spelers die daar meer moei- Video-analyse te mee hebben dan verdedigers. Ik Louis van Gaal: “Edward Metgod gebruikt denk dat ik het hun wel kan leren. bij AZ de hard- en software Sportscode Elite, Het drietal moet als team functione- die door alle sportteams van Australië op de Olym- ren: op het juiste moment drukzetten, pische Spelen is gebruikt. Dat bevalt uitstekend. knijpen en je man loslaten. Dat kan We krijgen nu meer gegevens over spelers. Op op alle niveaus, ook internationaal. medisch gebied, maar we kunnen nu ook makke- Het gaat om de durf van de spelers- lijker beelden achter elkaar zetten voor of over groep en de coach om de tegenstan- iedere speler. Ik vind het een vooruitgang op het- der direct vast te zetten. Alleen zijn geen ik zelf bij Barcelona had ontwikkeld. Dat bepaalde individuele kwaliteiten van kwam op hetzelfde neer, maar nu kan ik makke- spelers zo hoog, dat spelers rugdek- lijker gegevens oproepen. Daarnaast kan ik ook king willen hebben. Door het drukzet- nog eens sneller beelden achter elkaar zetten voor ten consequent vol te houden, heb- de wedstrijdanalyse.” ben Ajax en Barcelona onder mijn lei-

www.devoetbaltrainer.nl 3.Van Gaal 06-12-2005 13:08 Pagina 7

P R O F V O E T B A L

der zult komen. Kom je incidenteel voor de goal van de tegenstander, dan is het misschien andersom en moet je misschien juist kiezen voor uitdraaiende voorzetten. Bij de indraaiende voorzet kan de keeper niet of veel moeilijker uitkomen, want er kan iemand vóór komen. Een ander voordeel van een linkspoot op rechts is dat de speler ook binnendoor kan komen en dan de bal voor zijn sterke been heeft liggen. Robben scoorde op die manier tegen Duits- land.

In het moderne voetbal is de vroege voorzet belangrijker geworden dan de noodzaak om de achterlijn te halen. Bij een vroeg evoorzet ligt nog ruimte tussen de verdediging en de keeper. Ruimte om in te kómen. Dan heb je ook meer snelheid en ben je moeilijker te verdedigen.

Binnen 1:4:3:3 gaat mijn voorkeur uit naar een middenveld met de punt naar voren. De spits moet altijd steun hebben. Bij Barcelona heb ik wel met twee schaduwspitsen gespeeld. Dat was weer verrassend voor de tegenstanders, maar dan moet je wel de spelers met die specifieke kwaliteiten tot je beschikking hebben. Ook Rijk- aard heeft hen gevonden, in Deco en Xavi. Achter hen staat Edmilson, die de juiste man is om alles dicht te lopen. Dat heeft dus weer met balans te maken. Hij heeft balafpakkers zoals Olequer, Edmilson en Puyol. Deco trouwens ook, want hij kan alles. En ik denk dat de statistieken uitwijzen dat ook Xavi een balafpakker is, want hij is heel slim. In het centrum staat er een blok met Puyol, Marquez en Edmilson. Van Bronckhorst is een lopende man en dat heeft Ronaldinho nodig, omdat je hem dan meer keuzes geeft. En tenslotte staat er natuurlijk een geweldige spits, Eto’o. Neem nu dat doelpunt tegen Real Madrid. Dat was echt niet zo eenvoudig.

6 7 De Voetbaltrainer nr.134 2005 3.Van Gaal 06-12-2005 13:08 Pagina 8

Als je in de punt naar achter speelt, Louis van Gaal: “Dat klopt. Maar kijk bouw je verdedigend meer zekerheid de geschiedenis er maar op na. Wordt in. Aan de andere kant kun je ook er nog gesproken over het jaar dat Ju- zeggen, dat je dan juist een speler ex- ventus kampioen werd in 1996? Nee, tra voor de bal hebt, maar dat ligt aan wel over Ajax in 1995, of in 1972 of de manier waarop je de spelers ge- 1973. Spreekt aanvallend voetbal aan? bruikt. In mijn derde jaar bij Barcelo- Kijk maar hoe AZ nu benaderd wordt. na heb ik met de punt naar achteren Over het algemeen wordt gezegd dat gespeeld. Ik had Luis Enrique en het team aantrekkelijk voetbalt. Voet- kocht Jari Litmanen. Het feit dat Lit- bal is een product en dat moet je ver- manen vijf of tien meter uit het cen- kopen. Maar aanvallen is altijd nog trum moest spelen, bleek vervolgens moeilijker dan verdedigen. Bekende voor hem heel lastig. Om die types te woorden van Rinus Michels die overi- vinden is heel lastig. Types die kun- gens zelf ook de verdedigende organi- nen bijsluiten, die kunnen jagen na satie als uitgangspunt nam, met een balverlies én die de steekpass tot hun blok van vijf, zes spelers achter de beschikking hebben. bal. Rinus Michels, een mooie man…” Belangrijk in ieder elftal is dat alle spelers hetzelfde doel voor ogen heb- Kunstgras ben. In het begin had Ronaldinho dat Daags na het interview treedt AZ in bijvoorbeeld niet. Nu wel. Voor zijn de Alkmaarderhout aan tegen Mid- eerste doelpunt tegen Real Madrid dlesbrough. Vanwege een overvloedi- was hij terug op eigen helft. Dat zegt ge regenval lijkt het veld in de verste iets over de Ronaldinho van 2005.” verte niet op een biljartlaken. Na- tuurlijk zijn de omstandigheden voor Aanvallen beide ploegen gelijk, maar uiteinde- U neemt de organisatie bij balbezit lijk niet in het voordeel van AZ. Met als voornaamste uitgangspunt voor kunstgras zou dat anders geweest uw spelconcept. Dat doen niet zo veel zijn. Van Gaal blijkt een groot voor- coaches meer. stander van het gebruik van kunstgras.

‘Een belangrijk argument voor Barry van Galen: belangrijk voor het te kunstgras is Fair Play’

Bepalend voor het AZ-succes: Louis van Gaal, Marcel Brandts (directeur voetbalzaken) en voorzitter Dirk Scheringa.

www.devoetbaltrainer.nl 3.Van Gaal 06-12-2005 13:08 Pagina 9

P R O F V O E T B A L

Masterplan dries Jonker, Jan van Loon, Marc Esse- In uw KNVB-periode was u een be- link, Arno Pijpers, Marion Massop, Piet langrijk boegbeeld van het Master- Hubers en Henk van der Wetering. Die plan. We zijn nu een aantal jaren hebben veel meer voor het Master- verder. Hoe kijkt u terug op het Mas- plan betekend dan ik. Het was ook de terplan? bedoeling dat de Beloftencompetitie Louis van Gaal: “Het Masterplan was anders zou worden opgezet, maar ik niet bedoeld voor alleen de top, maar was nog niet weg bij de KNVB en het juist ook voor de breedte. Het is een werd teruggedraaid. Ik denk dat de veelomvattend plan. Het ging niet al- Eerste Divisie moet worden openge- leen over de piramidestructuur, wat steld voor tweede elftallen van regio- trouwens de best denkbare competi- nale opleidingscentra. Ik vind dat de tieopzet voor jeugdspelers is. Dan pilot van Twente/Heracles en Vites- spelen namelijk de besten tegen de se/AGOVV navolging moet krijgen. besten en dat kan in een land waar Daardoor krijg je écht goede jeugdop- de afstanden niet zo groot zijn. Dit leidingen. Ik denk aan Groningen, ‘Als coach ben je ook een halve psycholoog ’

was echter maar een klein facet bin- Leeuwarden, Alkmaar, Amsterdam, nen een veel groter plan. We hebben Utrecht, Enschede, Rotterdam, Den het ook over integratie van allochto- Haag, Eindhoven en Maastricht als nen op het voetbalveld, over Voetbal- plaatsen voor zulke regionale oplei- ontwikkeling, over de regiocoaches dingscentra. Dan moeten we alleen die trainers begeleiden, over modules nog iets verzinnen voor Zeeland. In voor F-trainers. Omdat je het voetbal de huidige situatie gaan de spelers in de breedte aantrekkelijker maakt, die het bij Ajax net niet redden, toch is de kans op termijn ook groter dat je ook naar een iets kleinere club? Ik in de top betere voetballers gaat krij- denk dat we daarmee veel geld kun- gen. ‘Filetraining’, waarbij jeugdspe- nen uitsparen en de kwaliteit van de k voor het team, maar geen leider. lertjes in een lange rij staan voordat opleidingen wordt beter: de besten ze een keer op doel mogen trappen, trainen en spelen met de besten.” willen we nu liever niet meer zien. Louis van Gaal: “Door menigeen uit Spelertjes krijgen daardoor meer ple- de voetbalwereld wordt negatief gere- zier in het voetbal. ageerd op kunstgras. Ik denk toch dat Ik was inderdaad een boegbeeld voor het een kwestie van tijd is. Een be- het Masterplan, maar er zijn andere langrijk argument vóór kunstgras is mensen geweest die veel meer werk Fair Play: iedereen voetbalt onder de- hebben verzet. Ik denk dan aan An- zelfde omstandigheden. Dat is nu duidelijk niet het geval. Ik heb met Bar- Mourinho celona meegemaakt dat men voor on- Louis van Gaal: “Ik heb Mourinho drie jaar als assis- ze komst even het veld kleiner maak- tent gehad bij Barcelona. Ik vond dat hij het voetbal te door de oorspronkelijke lijnen heel goed kon lezen. Hij analyseerde alle wedstrijden groen te verven, om zichzelf als thuis- voor me. Bij mij staan de assistent-trainers ook voor ploeg te bevoordelen. Nu kun je dat de groep, dus hij ook. Van der Lem deed dat overi- de charme van het voetbalspel noe- gens vaker en dan stond Mourinho bij mij. Verder men, maar dat voelt anders als je ver- mocht hij vriendschappelijke wedstrijden en som- antwoordelijkheid draagt. Toen ik mige bekerwedstrijden coachen. Ik heb wel een goed Technisch Directeur was bij Ajax, heb beeld van hem gekregen. Het zelfvertrouwen in zich- ik met Gertjan Verbeek en de spelers zelf is groot en hij was wel streberig. Het was duidelijk van Heracles gepraat over het kunst- dat hij zelf hoofdcoach wilde worden. Dat is dus gelukt. gras. In het begin waren er twijfels, Hetzelfde verwacht ik bijvoorbeeld van Danny Blind en maar uiteindelijk ging Verbeek zelfs Ronald Koeman. Mourinho laat zijn team van huis uit trainen op het kunstgras in het sta- behoudend spelen. Natuurlijk valt zijn team aan, maar dion. Het aantal blessures was gering. dat komt vooral door de enorme kwaliteit van de spe- Ik denk dat de oorzaak is dat de om- lers.” standigheden steeds dezelfde zijn.”

8 9 De Voetbaltrainer nr.134 2005 3.Van Gaal 06-12-2005 13:08 Pagina 10

Psychologie Later zou ik best nog wel eens psy- imago opgespeld heb gekregen. Ik ben Ziet u iets in mental coaching? chologie willen studeren. Kijken of ik flexibel. Het feit dat ik de pressing Louis van Gaal: “In het teamproces het allemaal wel goed gezien heb. Be- van Co Adriaanse nog steeds toepas, vind ik het belangrijkste dat er met vestiging zoeken. Als coach ben je ook terwijl ik daar vanuit mijn visie niet elkaar wordt gecommuniceerd over een halve psycholoog. Ervaring helpt achter sta, is daar een mooi voorbeeld wat het doel van het team is en hoe daarbij, maar nog belangrijker vind ik van. Ik heb wel overtuigingskracht om je dat doel wilt bereiken. Iedereen je mens-zijn. Hoe ben je als persoon een andere spelfilosofie over te bren- moet weten wat zijn rol daarbinnen en hoe verhoud je je tot je omgeving? gen op mijn team. Maar wat ik al zei: is. Dat is de essentie van teambuil- Alles wat je leuk vindt, kun je makke- het gaat niet om mij, maar om het team. We hebben die andere pressing ‘Van Basten hoeft niet uit te leggen toegepast, maar als ik dan zie dat het waarom Van Bommel niet speelt’

ding. Als iedereen in dat proces mee- lijk opbrengen. Ze zeggen wel eens gaat, dan wordt de controle lang- van mij dat ik een workaholic ben, zaamaan door de spelers overgeno- maar dat ben ik niet. Ik vind het namen. De coach hoeft dan niet meer melijk leuk. Ik ben wel een perfectio- ‘de beul’ te zijn. Die ene speler die nist of een streber. Soms denk ik ook misschien de dissonant is, wordt in wel eens ‘ga toch lekker wat vaker een ideale situatie door de groep ge- thuis op de bank zitten’.” corrigeerd. Daar kun je wel een psycholoog voor inhuren, maar die per- Flexibel en eerlijk soon kan het nooit zo doen als de Spelers zeggen wel eens over Louis coach. Je kunt dan beter de coach van Gaal: ‘Hij is rechtlijnig, duidelijk, coachen. Daarom praat ik ook regel- relaxed en sociaal’. Klopt dat? matig met iemand die op dat gebied Louis van Gaal: “Rechtlijnig ben ik mijn coach is. niet. Dat denkt iedereen, omdat ik dat

Ruud van Nistelrooy: voor Van Gaal een vraagteken i

De kwestie-Van Bommel: ‘Een coach kan ook op basis van gevoel of intuïtie een keuze maken.’

www.devoetbaltrainer.nl 3.Van Gaal 06-12-2005 13:08 Pagina 11

P R O F V O E T B A L

niet gaat, dan bepraat ik dat met spe- Rondom interlands belt Van Basten van de clubcoaches, van het al dan lers. Het gaat er dan om wat spelers over het algemeen altijd op. Hij vraagt niet fit zijn van spelers. Pas tijdens denken, voelen en waar ze van over- dan hoe ik over bepaalde spelers van het toernooi zal blijken wie de favo- tuigd zijn. Verder ben ik wel duidelijk, AZ denk. Ik neem aan dat hij dat bij rieten zijn. En dan nóg, want in de ja. Relaxed, ja, Sociaal? Ja, dat denk ik iedere speler doet. Sowieso bellen de eerste ronde speel je tegen zwakkere ook, al moeten anderen dat van je (jeugd)bondscoaches van de KNVB ploegen. Het is zo afhankelijk van al zeggen. Verder vind ik de eigenschap ‘eerlijk’ in het rijtje ontbreken. Ik ben eerlijk in het contact met mijn spe- ‘In mijn tijd als bondscoach waren de lers. Dat is zeker niet altijd in mijn eigen belang, maar wél om de speler er spelers niet ‘hongerig’ genoeg’

met mij als clubcoach. Ik krijg ook al- dan niet geblesseerde spelers, van tijd feedback terug. Dat deed ik trou- wat de coach doet tijdens de voorbe- wens zelf ook als bondscoach. Uitein- reidingsperiode, van de vermoeidheid delijk beslist natuurlijk de bondcoach of juist ‘honger’ bij spelers. En honge- en niet de clubcoach. Zo moet het ook rig, dat zijn de Nederlandse spelers zijn. Het hele land valt over het feit wel. dat Van Bommel niet speelt. Het is de In mijn tijd als bondscoach waren de vrijheid van een bondscoach om een spelers ook wel hongerig, maar niet keuze te maken. Hij zal díe keuzes hongerig genoeg om er alles voor over maken waarmee hij de beste prestatie te hebben. Dat kwam volgens mij om- denkt neer te kunnen zetten. Je hoeft dat die spelers in andere culturen te- het er niet mee eens te zijn, maar dat recht waren gekomen, hetgeen ze niet recht heeft de bondscoach. Wij, het altijd goed hebben kunnen managen. publiek, hoeven die keuze niet te be- Van Basten heeft nu een selectie die grijpen. Een coach kan ook op basis nog niets heeft gewonnen.” van gevoel of intuïtie een keuze bepalen. Dat hoeft hij niet altijd uit te leggen. Dat moeten mensen accepteren. Flexibel Zij dragen namelijk geen verantwoordelijkheid. Anderen kunnen van bui- Duidelijk tenaf, zonder verantwoordelijkheid en zonder alles precies te weten, makke- n vraagteken in een systeem met vleugelspitsen. Relaxed lijk oordelen. Maar goed, dat is voetbal: iedereen heeft een mening. Sociaal beter van te laten worden. Ik heb des- Prognoses voor het WK hebben nu tijds Ajax al in oktober aangegeven nog helemaal geen zin. Een team ont- Eerlijk dat ik zou weggaan. Dat was niet in wikkelt zich tijdens de WK. Iedereen mijn belang, maar in het belang van schreef Engeland af en na de oefen- Ajax.” wedstrijd tegen Argentinië zijn ze opeens weer favoriet. Allemaal onzin. Oranje Als bondscoach kun je pas écht met Na uw periode als bondscoach heb- een groep gaan werken als je een- ben we u regelmatig op tv analyses maal gekwalificeerd bent voor het zien verzorgen rondom wedstrijden eindtoernooi. Daarom had ik ook zo van het Nederlands Elftal. Hoe kijkt graag gewild dat me dat destijds ge- u tegen dit Oranje aan, nu als club- lukt was. Van Basten is nu afhankelijk coach? Louis van Gaal: “Als je speelt zoals het Nederlands Elftal speelt, dan zou WK ik niet Kuyt als rechterspits opstellen, Louis van Gaal: “Ik zou graag nog een WK willen maar een ‘echte’ buitenspeler. Het meemaken. Ik ben het afgelopen jaar wel gevraagd gaat dan om het type speler. Vervol- als bondscoach, maar die ploegen hebben zich niet gens vind ik dat Van Nistelrooy niet gekwalificeerd. Het ging om Rusland en Nigeria. goed genoeg met de rug naar de goal Rusland speelde al voordat ik bij AZ tekende, maar kan spelen. Je moet je dus afvragen of toen koos ik voor een club. Nigeria had ik wel ge- je Ruud moet opstellen als je met bui- daan. Ik denk dat je wel iets kunt met dat land. Mis- tenspelers speelt. Maar dat is de keu- schien komt dat wel door mijn ervaringen met Finidi ze van de bondscoach. en Kanu.”

10 11 De Voetbaltrainer nr.134 2005 Michels/Gaal 26-09-2001 16:56 Pagina 2

De toekomst van het Nederlands voetbal

Tekst/ Louis van Gaal noemt Rinus Michels steevast de ‘Godfa- Henny Kormelink en Tjeu Seeverens ther’ van het Nederlandse voetbal. Rinus Michels weet dat Louis van Gaal de coach met de meeste prijzen uit de Nederlandse voetbalgeschiedenis is. Ter gelegenheid van de honderdste uitgave van De Voet- baltrainer kwamen beide grootheden in hun geliefde Amsterdam bij elkaar om over de toekomst van het Ne- derlandse voetbal te praten. Een uniek document. We zitten op e

De Nederlandse voetbalwereld leek in het niet voor mogelijk dat mensen nen, nu echt geëmotioneerd: ‘Je weet te storten na de uitschakeling tegen dat kunnen bedenken. Maar de vol- niet wat je ziet als je de beelden van Ierland. Veel belangrijker was wat gende dag wordt het weer licht en die ramp ziet.’ Na de vergadering zijn vlak daarna in New York gebeurde. gaat het leven door. Heel raar is dat. we met z’n allen naar de hal van het Waar was u op dat moment? De consequenties? Veel goeds zal dit KNVB-gebouw gegaan, want daar Rinus Michels: “Ik was bij een UEFA- niet brengen en het komt allemaal zo staan tv-monitoren. En dan besef je congres in Zagreb. Tijdens het mid- dichtbij. Zelf ben ik ooit één keer in pas hoe erg het is. Je kunt niet bevat- dagprogramma kwam plotseling een de Twin Towers geweest in de tijd dat ten dat mensen tot zoiets in staat UEFA-functionaris vertellen wat er in Beckenbauer nog in Amerika voetbal- zijn. Van de andere kant hadden we de wereld loos was. De vergadering de. Hij gaf daar een feestje op de bo- het wel moeten weten, gezien het ab- werd geschorst en iedereen zocht me- venste verdieping en daar was ik voor surde waartoe mensen in de loop van teen een tv met CNN op. Overal in het uitgenodigd. Daar heb ik tijdens de de geschiedenis in staat zijn geweest gebouw zag je mensen via mobieltjes afschuwelijke beelden niet aan ge- in combinatie met de huidige ‘techni- trachten het thuisfront te bereiken. dacht, er was veel meer die link naar sche’ mogelijkheden. De impact van Om halfzes zouden we de draad weer de Bijlmer.” zo’n ramp is niet te bevatten. Meer oppikken, maar niemand had daar nog zin in. De volgende morgen ben ‘De impact van zo’n ramp is niet te bevatten’ ik in een vliegtuig met erg veel lege plaatsen gestapt. Natuurlijk is dat een Louis van Gaal: “We waren die dins- dan 6000 slachtoffers betekent dat er raar gevoel, maar de veiligheidsmaat- dagmiddag bezig aan het wekelijkse minstens 100.000 familieleden, vrien- regelen waren duidelijk verscherpt en technisch overleg in Zeist. Plotseling den en kennissen direct bij de catas- in zo’n situatie ga je het liefst zo snel werd Hans Jorritsma weggeroepen en trofe zijn betrokken, de pijn van heel mogelijk naar huis. die kwam even later verschrikt terug dichtbij voelen. Bij het zien van de beelden van het met de mededeling dat in Amerika Bijzonder veel indruk heeft het op me verwoeste Pentagon kwamen meteen iets heel ernstigs was gebeurd. Op dat gemaakt dat de wereld daarna in herinneringen naar boven over de moment realiseer je je de omvang staat bleek te zijn zoveel miljoenen Bijlmer-ramp. Zo’n catastrofe op loop- niet. Ik heb toen gezegd dat we daar mensen drie minuten in alle stilte na afstand raakt je nog meer. Wat terro- toch geen invloed op kunnen uitoefe- te laten denken over wat er in New risten in Amerika teweeg hebben ge- nen en stelde voor om het overleg York is gebeurd. Ook dat was absoluut bracht, is eigenlijk te groot, te rück- eerst af te ronden. Een tijdje later een historisch moment. sichtslos om te begrijpen. Je houdt kwam Hans Jorritsma opnieuw bin- Ik vind dat de KNVB een goed besluit Michels/Gaal 26-09-2001 16:56 Pagina 3

P R O F V O E T B A L

heeft genomen om in het weekend na nazorg voor de achterblijvers straks dit niet kunnen voorkomen? Die de ramp de voetbalwedstrijden door heel wat minder aandacht zal krijgen, vraag heeft mij wel beziggehouden. te laten gaan. In Nederland hebben want dat is niet zo spectaculair in En dan komen bij mij toch ook de voetbalwedstrijden een duidelijke so- beeld te brengen..” beelden op van Ajax-fans die bij FC ciale functie. Een voetbalstadion is een plek waar mensen samenkomen, ‘De wereld wordt steeds intoleranter’ met elkaar praten, hun emoties tonen. Het is indrukwekkend geweest Rinus Michels: “Kan het wel anders Tw ente-Ajax notabene het familievak hoe in ons land in de stadions uiting als je deel uitmaakt van het mediacir- bestormen. Daar liggen ook de zaden is gegeven aan onze verbondenheid cus, vraag ik me af. Je zult toch naar van volstrekt zinloos geweld en haat. met de Amerikaanse slachtoffers. Dat bepaalde invalshoeken moeten zoe- Maar ik heb niet het idee dat we die heeft heel veel mensen geraakt. ken, de kijkers willen in de eerste da- zaden zonder pardon uitroeien. En als Geërgerd heb ik me aan al dat hypo- gen na zo’n ramp dag en nacht geïn- je dat al wilt, kun je dat wel? De we- thetisch geklets op de tv over wat er formeerd worden. De omvang is zo reld wordt steeds intoleranter, we allemaal kan gaan gebeuren. Oever- groot en tegelijk niet te bevatten dat hebben steeds minder respect voor loos en zinloos geklets van ‘deskundi- het je niet loslaat. Het leven na zo’n elkaar en er is een zichtbaar gebrek gen’, die twee dagen later hun voor- wereldramp moet toch ingevuld wor- aan discipline bij veel mensen. Waar spellingen weer moeten bijstellen. Ik den en daar leveren de media op hun eindigt het? New York is in dat op- weet zeker dat de veel belangrijkere manier een bijdrage aan. Hadden we zicht meer dan een waarschuwing.” een breekpunt

2 3 De Voetbaltrainer nr.100 2001 Michels/Gaal 26-09-2001 16:56 Pagina 4

Andere speelwijze? een wezenlijk verschil. Neem bijvoor- Maar voor welk concept je ook kiest, De wereld draait door. Ook de voet- beeld Ajax. Dat kan zich niet permit- je kunt je als coach altijd vasthouden balwereld. De uitschakeling voor het teren om vast te houden aan een uit- aan uitgangspunten die typerend WK en de tegenvallende resultaten voering van 4:3:3 zoals dat een aantal voor het Nederlandse voetbal zijn. van de topclubs roepen de vraag op of jaren geleden nog kon. Daarvoor heeft Hoe belangrijk het resultaat ook is, je er aan de internationale top nog wel het huidige Ajax op de sleutelposities kunt er toch naar streven om onder ruimte is voor de typische Nederland- te weinig kwaliteit in huis. Omdat de alle omstandigheden uit te gaan van se voetbalschool van spelen met vleu- individuele kwaliteiten niet toerei- positief voetbal. Dat is niet hetzelfde gelspitsen, het streven naar aanval- kend zijn, gezien de toenemende de- als aanvallend voetbal, want dat is lend en risicovol voetbal en pressie fensieve weerstanden, wordt de uit- niet altijd mogelijk! Positief voetbal is uitoefenen op de helft van de tegen- voering te voorspelbaar, temeer daar voor mij het streven om het initiatief partij… spelers in die traditionele uitvoering te krijgen, waardoor je de tegenpartij Rinus Michels: “Het is duidelijk dat sterk gebonden zijn aan bepaalde po- automatisch weer wat terugdringt. door de ontwikkelingen in het heden- sities. Dat moet het vertrekpunt zijn bij de daagse voetbal er essentiële verande- Als je vervolgens geen succes hebt flexibele uitvoering van wat voor een ringen hebben plaatsgevonden, zowel met die speelwijze, ga je als coach concept dan ook. Je kunt namelijk op als buiten het veld, in de top van tactische afwegingen maken, want je met 4:3:3 heel defensief spelen en het prof-, amateur- en jeugdvoetbal. moet succes hebben, er moet iets ge- met 3:5:2 heel positief en aanvallend. Het werk van een coach aan de top beuren. Dan heb je als coach in mijn Waar oefen je pressie uit, kies je ach- wordt steeds moeilijker, omdat hij het ogen twee mogelijkheden. Je onder- terin voor 1:1, kies je aan de zijkanten prestatievermogen van zijn team zoekt hoe de flexibiliteit in de uitvoe- voor een pure buitenspeler of voor voortdurend moet aanpassen aan ring van je concept groter kan worden een middenvelder met aanvallende steeds hogere eisen. Bovendien is of je moet helaas voor een ander kwaliteiten, creëer je aan één kant door de grote commerciële belangen concept kiezen. Voor die tactische het resultaat heilig geworden. De druk flexibiliteit kun je te weinig kwaliteit die daardoor op een coach wordt uit- in huis hebben. Dan zul je iets moe- geoefend, is groter dan ooit. Je bent ten bedenken dat wel tot een hoger dus verplicht zo realistisch mogelijk rendement leidt. Die tweede keuze is aan de slag te gaan om punten te dus kiezen voor een ander concept. pakken. Met welke spelstijl je dat Zoals het 3:5:2 van Co Adriaanse. Die doet, komt in mijn ogen op de tweede keuze brengt zeker risico’s met zich plaats. Of je dat nu leuk vindt of niet, mee. Het ontwikkelen van een nieuwe het resultaat staat centraal. Daar speelstijl kost tijd, heel veel tijd zelfs. word je op afgerekend. Het is een lange ontwikkeling om tot De stijl die het meeste risico met zich een goede uitvoering te komen. Als je meebrengt, is die waarin onder ande- met drie verdedigers en vijf midden- re veel ruimte is voor aanvallend in- velders speelt, is dat weer een heel gestelde spelers. Maar wat zijn de ander positioneel gebeuren dan 4:3:3. ontwikkelingen? De fysieke weer- Vooral opbouwend en aanvallend is stand is groter dan ooit, de kunst van die omschakeling niet gemakkelijk, het verdedigen is enorm toegenomen. zullen spelers in het begin veel fouten

‘Bovendien is door de grote commerciële belangen het resultaat heilig geworden’

Bovendien zijn de topclubs in veel maken. Maar het voordeel van dat landen, waaronder Nederland, be- systeem is dat het verdedigend wat toch wat meer operationele ruimte? perkt in het vastleggen van echte top- eerder rendement oplevert. Types als Dat is die flexibiliteit in de uitvoering. spelers. Dat is alleen weggelegd voor Vierklau en Bergdølmo kunnen zich Ik heb moeite met de voorspelbaar- de topclubs in landen als Engeland, nu beperken tot hun rol als mandek- heid van de acties van de buitenspe- Spanje, Italië en Duitsland. De andere ker en daardoor worden hun opbou- lers in het Nederlands elftal, maar landen moeten vissen uit een andere wende tekortkomingen minder zicht- ook bij veel clubs. Hun taak is het uit vijver en dat gaat ten koste van de baar. Ook Chivu ligt de vrije rol achter de organisatie spelen van de tegen- kwaliteit. de mandekkers beter. Daardoor krijgt stander via de zijkanten. Maar dat Die factoren hoeven op zichzelf geen Ajax minder tegendoelpunten, oogst wordt steeds moeilijker vanwege de belemmering te zijn om voor 4:3:3 te betere resultaten en dan voldoe je als dubbele dekking en voor een deel ook kiezen, maar zijn wel van invloed op coach toch aan je eerste opdracht in door het gebrek aan kwaliteit bij deze de uitvoering van dat concept. Dat is de top: winnen! spelers voor het allerhoogste niveau. Michels/Gaal 26-09-2001 16:56 Pagina 5

P R O F V O E T B A L

Er loopt geen Beckham in Oranje of maakt, maar daaronder wordt toch die van de meeste Nederlandse bij de Nederlandse topclubs rond. meestal van 1:4:3:3 uitgegaan. Ook in coaches. Wij, Nederlanders willen zo- Maar zijn opportunisme, zijn snelle de jeugdopleidingen van de bvo’s is veel mogelijk balbezit hebben, omdat en efficiënte voorzet is een optie die die speelwijze de rode draad, de kap- we denken dat dan de kans groter is zeker te gebruiken is. Je mag niet blij- stok. Dus is er zeker sprake van een de tegenstander te domineren. Maar ven vervallen in voorspelbare aan- herkenbare Nederlandse speelwijze. als nu blijkt dat het in het topvoetbal valspatronen. Nee, veel beweging en De kampioen van Nederland, PSV, het omschakelingsmoment steeds be- positiewisselingen. En als die voorzet speelt bij balbezit van de tegenpartij langrijker wordt, moet je je dan niet komt, moeten de andere spitsen en 1:4:5:1, maar bij eigen balbezit in mijn aanpassen? Je moet er in elk geval bijvoorbeeld de aanvallende midden- ogen 1:4:3:3. over nadenken. En nogmaals: een an- velder ook positioneel goed bewegen Ik ben het helemaal met Rinus Mi- dere keuze heeft vergaande conse- in het strafschopgebied. Dat is in het chels eens dat het daarom moeilijk quenties voor ons opleidingsmodel. Nederlandse voetbal een belangrijk wordt om opeens een hele andere Waarom leiden we nauwelijks verde- aandachtspunt, want daar zijn we spelstijl te ontwikkelen. Het is een digers op van het type dat je bijvoor- niet zo sterk in. Ook denken we in de langdurig proces om zo’n nieuw con- beeld bij de Italianen tegenkomt? Dat opbouwfase vaak niet diep genoeg. Te cept in verdedigend, opbouwend en heeft alles te maken met onze huidi- snel wordt er gekozen voor weer het aanvallend opzicht te perfectioneren ge kijk op hoe het spelletje gespeeld balletje breed of de kaats in plaats en daarvoor spelers op te leiden. moet worden. We verlangen van onze van de dieptepass. Diep denken en Toch moeten we ons de vraag stellen jeugdverdedigers niet alleen dat zij handelen vereist anticipatievermo- of 1:4:3:3 met uitgangspunten als kunnen verdedigen, maar ze moeten gen. Dat is meer dan ooit een vereiste vooruit verdedigen, steeds proberen ook kunnen opbouwen en een diepte- en te ontwikkelen kwaliteit in jeugdop de helft van de tegenpartij te spe- pass op maat kunnen geven. Die open profvoetbal.” len en veel ruimte op eigen helft weg- bouwende kwaliteiten vinden we

‘Als blijkt dat in het topvoetbal het omschakelingsmoment steeds belangrijker wordt, moet je je dan niet aanpassen?’

geven internationaal nog verantwoord minstens zo belangrijk en dat levert is. Het is een risicovolle speelstijl, die automatisch een ander soort verdedi- voor problemen zorgt als een of twee gers aan het einde van de rit op. Dus spelers verzaken. In een wat meer als je een andere weg inslaat, heeft verdedigende spelstijl als 1:3:5:2 ben dat zeker op langere termijn vergaan- je wat minder kwetsbaar als een paar de gevolgen.” spelers niet echt in vorm zijn, omdat er in principe veel meer spelers ach- Rinus Michels: “Kiezen voor een vol- ter de bal zijn. strekt andere speelwijze heeft inder- In mijn Ajax-tijd, en dat is toch maar daad grote consequenties voor je een paar jaar geleden, speelde ik jeugdopleiding. Je kunt je afvragen of 1:3:4:3 en waren er meestal maar vier je je filosofie moet opofferen aan het spelers en een enkele keer vijf spelers directe belang dat een coach van het achter de bal. Nu zie je in het interna- eerste elftal heeft bij het wedstrijdre- tionale voetbal coaches die het niet sultaat. Kijk naar Real Madrid. Dat erg vinden dat de tegenpartij de bal kende in het begin van het vorige sei- heeft en die hun team de lange bal la- zoen ook een periode met heel mati- ten hanteren omdat ze de opbouw te ge prestaties. De coach maakte toen Nederlandse voetbalschool risicovol vinden. Nee, je vangt de te- dezelfde tactische keuze als Co Adri- Louis van Gaal: “Ik ben van mening genpartij eerst op jouw helft op. Ver- aanse nu bij Ajax! Vicente del Bosque dat er zeker nog sprake is van een volgens wordt het hoogste rendement wisselende het 4:4:2 eveneens in voor herkenbare Nederlandse voetbal- gezocht en vaak ook gevonden in de 3:5:2! Prompt werden er meer wed- school. Dat baseer ik bijvoorbeeld op omschakeling van balbezit tegenpartij strijden gewonnen en was het lek bo- het opleidingsmodel van de KNVB en naar eigen balbezit. Eerst de ruimte ven. Vervolgens zie je het fenomeen de clubs. Vrijwel alle jeugdspelers in voor een dodelijke counter creëren en de kop opsteken dat het publiek van Nederland worden vanaf 10 jaar opge- dan toeslaan. Op die manier heeft Cú- een winnend team toch weer wat leid in 1:4:3:3. En de meeste voetbal- per met Valencia fantastische succes- meer spektakel verlangt. Omdat het lers spelen dat nog als ze al voor de sen behaald en die aanpak vindt zelfvertrouwen en de vorm terugwa- veteranen uitkomen. In de top wor- steeds meer volgers. ren, koos de trainer van Real Madrid den soms andere tactische keuzes ge- Dat is een heel andere filosofie dan uiteindelijk opnieuw voor 4:4:2. En

4 5 De Voetbaltrainer nr.100 2001 Michels/Gaal 26-09-2001 16:57 Pagina 6

wat ik al zei: ook in dat concept kun je wel met positiewisselingen moet is daardoor in hun ogen niet zo groot. je wat meer verdedigende accenten werken. Van de andere kant zijn de Daar moet je ook over nadenken. Ri- leggen. Het gaat steeds opnieuw om rechter- en linkerspits hele specifieke valdo bij Barcelona is zo’n voorbeeld de noodzakelijke tactische flexibiliteit types. Die laten zich vaak niet oplei- en bijvoorbeeld Overmars vindt even- van de coach en het team om de om- den tot multifunctionele spelers. Bui- eens dat hij beter tot z’n recht komt standigheden naar hun hand te zet- tenspelers moeten een 1:1-actie in achter de spitsen. ten. In 1988 werden we Europees hun benen hebben, zeer snel zijn en De mogelijkheden voor een buiten- kampioen zonder specifieke buiten- een uitstekende voorzet kunnen ge- speler zijn ook niet zo groot. Je kunt spelers. Na het verloren openingsduel ven. Spelers met die kwaliteiten kom buitenom of binnendoor. Maar de mo- tegen Rusland ben ik op zoek gegaan ik niet zoveel tegen. Noem maar eens gelijkheden voor de actie buitenom naar een betere balans. Een diepe Van drie rechterspitsen van wereldniveau. worden zeer beperkt door de zijlijn, Basten en daarachter een offensieve Daar zul je toch heel lang over moe- waardoor de weerstand van de directe Ruud Gullit vereiste compensatie. Dus ten nadenken.” tegenstander optimaal kan zijn. En ruilde ik de specifieke vleugelspeler dan heb ik het nog niet over de dub- Van ’t Schip, die ook onvoldoende Rinus Michels: “Klopt. Zelfs Figo of bele dekking. Blijft over de actie bin- wegkwam met de weerstanden op dat Beckham voldoen niet aan de eisen nendoor. Daarom zie je bijvoorbeeld moment, in voor Erwin Koeman. Op die wij aan buitenspelers willen stel- in het Italiaanse voetbal veel linksbe- rechts speelde Vanenburg, ook meer len. Die laten zich niet binden aan die nige voetballers op rechts en veel een middenvelder. Die tactische flexi- ene positie, want dan worden zelfs de rechtsbenige voetballers op links biliteit binnen een concept, daar gaat acties van dit duo met hun uitzonder- staan. Maar bij de actie binnendoor het om. Dat is een kwestie van Fin- lijke kwaliteiten nog te voorspelbaar.” kom je al snel in een trechter van uitstekende verdedigers terecht.”

Rinus Michels: “Alles heeft te maken met weerstanden en de kwaliteiten van de spelers. Hans Westerhof stelt bij Willem II twee specifieke vleugelspitsen op, Abdellaoui en Ceesay, en krijgt daar veel waardering voor. Op het niveau waarop Willem II acteert, voldoen zij aan alle eisen: ze kunnen een actie maken, zijn snel en hebben een goede voorzet. Maar aan de echte top zijn de weerstanden vele malen groter en daar zou dit tweetal waarschijnlijk niet aan de eisen voldoen. Het is dus niet zo makkelijk allemaal.”

Louis van Gaal: “Als je nu consta- teert dat er weinig toptalenten als vleugelspits doorbreken, steeds meer spelers moeite hebben met de rol en de taken die ze op die positie moeten gerspitzengefühl, van oog hebben Vleugelspitsen vervullen en de weerstand van de te- voor details. Als dat vermogen bij een Louis van Gaal: “De weerstanden genstander alleen maar toeneemt, coach voldoende ontwikkeld is, hoeft voor specifieke vleugelspitsen worden moet je dan vasthouden aan 1:4:3:3? hij niet structureel een heel concept aan de top zo hoog, dat we ons moe- Moet ik voor dat concept blijven kie- over boord te gooien.” ten afvragen of we moeten doorgaan zen als ik elke keer weer opnieuw met een concept waarin dergelijke problemen heb met de invulling van Louis van Gaal: “Tactische flexibili- spelers een essentiële rol vervullen. die posities of moeten wij meer aan- teit houdt voor mij toch ook in dat je Na Overmars en Zenden staan er nog dacht besteden aan de meer specifie- niet star moet vasthouden aan 1:4:3:3. geen opvolgers direct klaar. Boven- ke opleiding van vleugelspitsen? Hoe Al een aantal jaren geleden heb ik ge- dien heb ik als coach de laatste drie lang heeft het Nederlands Elftal al roepen dat we vooral multifunctione- jaar steeds meer spelers meege- geen serieus probleem aan de rech- le spelers moeten opleiden, die el- maakt, die niet meer of in elk geval terkant? Ga maar eens na wie daar al- kaars positie kunnen overnemen en met tegenzin aan de buitenkant wil- lemaal de laatste jaren hebben ge- dan precies weten wat hun basista- len spelen. Ze vinden dat ze op die speeld: Ronald de Boer, Talan, Zenden, ken zijn. De verdedigingsblokken zijn positie minder bij het spel worden be- Overmars, Makaay, Hasselbaink en zo sterk geworden, zo uitgediept, dat trokken. De affiniteit met het spelletje bijvoorbeeld Bergkamp en Boussatta Michels/Gaal 26-09-2001 16:57 Pagina 7

P R O F V O E T B A L

‘Als coach heb ik de laatste drie jaar Rinus Michels: “Dat bleek dus voor steeds meer spelers meegemaakt, die die ene wedstrijd een goede keuze. Maar dan kun je niet meteen conclu- niet meer of in elk geval met tegenzin deren dat je vanaf dat moment voor aan de buitenkant willen spelen’ dat andere systeem kunt kiezen. Je komt dan ongetwijfeld in volgende duels problemen in de uitvoering te- bij mijn voorganger. Het is zelfs geen maal 2 of 3 spelers gaat, wiens taken gen. Het lukt je niet om in een vloek probleem van deze tijd: EK ‘88 Vanen- op elkaar afgestemd moeten zijn. Ik en een zucht een team alle details burg, WK’90 Kieft, EK’92 Gullit, geloof niet dat je bijvoorbeeld een van dat nieuwe systeem bij te bren- WK’96 Ronald de Boer… Dat kun je speler als Figo de vrijheid mag geven gen. Daar heb je een langere periode moeilijk specifieke vleugelspitsen om een gedeelte van de wedstrijd op voor nodig. Bijvoorbeeld een voorbe- noemen.” het middenveld te spelen, terwijl op reidingsperiode op een WK of een EK, dat moment de flanken niet zijn be- als je de groep vele weken tot je be- Rinus Michels: “Nederlandse coaches zet. Het moet niet zo zijn dat door po- schikking hebt. Misschien kun je daar hebben de neiging om te zeggen: ‘We sitiewisselingen twee spelers in de- de periode tot aan de volgende kwali- gaan altijd van onze eigen spelstijl zelfde zone uitkomen. Dan is de ba- ficatieronde voor gebruiken. Maar dan uit.’ Dat is lovenswaardig, maar niet lans meteen verstoord. Dus ook tacti- moet je regelmatig wedstrijden spe- altijd realistisch. Er zijn wedstrijden sche flexibiliteit luistert heel nauw. len en accepteren dat het een proces waarbij dit geen verstandig vertrek- Maar uiteraard heb ik dat bij het Ne- van vallen en opstaan wordt. Krijg je punt is, gezien de weerstand van de derlands elftal geprobeerd. Tegen Tur- daar de tijd voor?” tegenstander en de kwaliteiten die je zelf in huis hebt. Louis van Gaal vraagt zich terecht af: moet je voor 4:3:3 blijven kiezen, als de invulling voor de posities op de vleugels een probleem blijft? De actuele vraag is dan in mijn ogen: is de kwaliteit van de spelersgroep van Oranje nu en in de nabije toekomst voldoende om binnen dat concept voor tactische flexibiliteit te kiezen of moet je definitief voor een andere speelwijze kiezen? Dat is een lastige materie.”

Breekpunt Louis van Gaal: “We zitten inderdaad op een breekpunt. Het aanbod van specifieke spitsen voor dat niveau is heel gering en je komt meteen in de problemen als Zenden of Overmars geblesseerd of uit vorm is. Als boven- ‘We gaan altijd van onze eigen spelstijl uit. Dat dien blijkt dat de kwaliteiten van de spelersgroep van Oranje beter met is lovenswaardig, maar niet altijd realistisch’ een andere manier van voetballen tot hun recht komen, moet je dan toch kije heb ik gespeeld zonder rechter- Invulling vasthouden aan (varianten) van spits. Of om in termen van Rinus te Louis van Gaal: “Nu is er inderdaad 1:4:3:3 of sla je een andere weg in? spreken: heb ik voor een operationele een periode aangebroken dat je een Een andere invalshoek: we hebben ruimte aan de rechterkant gezorgd, andere speelwijze zou kunnen intro- bijvoorbeeld zes centrale spitsen van waarin goed getimed vanuit het mid- duceren. In het afgelopen jaar heb ik internationaal niveau: Kluivert, Van denveld Van Bommel moest verschij- veel spelers gebruikt, omdat ik heel Nistelrooy, Hasselbaink, Van Hooij- nen. In het beladen duel met Spanje wat jonge talenten een kans heb ge- donk, Vennegoor of Hesselink en Ma- heb ik gekozen voor 1:3:4:1:2. In de geven. En als ik de kwaliteiten van die kaay. Kies je voor 1:4:3:3, dan vallen er uitvoering hebben we toen on-Neder- spelers analyseer, heb ik het gevoel elke wedstrijd heel wat af. lands gespeeld en dat was niet goed dat ze bijvoorbeeld 1:3:4:1:2 kunnen Ik ben het met Rinus Michels eens dat voor mijn voetbalhart. Maar we won- spelen. Maar een gevoel, al is dat ge- tactische nuances binnen een concept nen wel met 1-2 en dat met een half baseerd op een grondige analyse, is ook een optie zijn, maar dan moet je fitte ploeg.” geen garantie. Dat nieuwe concept wel beseffen dat het steeds om mini- zullen we eerst moeten ontwikkelen

6 7 De Voetbaltrainer nr.100 2001 Michels/Gaal 26-09-2001 16:57 Pagina 8

en dan zal in duels moeten blijken of Rinus Michels: “Voor Nederlandse we die speelwijze ook onder de hoog- begrippen is het natuurlijk in oor- ste weerstand kunnen uitvoeren. En sprong een vrij defensieve speelwijze het verhaal van die tactische flexibili- met nogal wat mensen achter de bal. teit gaat natuurlijk ook bij 1:3:4:1:2 op. De vraag is of dat bij onze cultuur De ene keer kies je aan de buitenkant past. Maar natuurlijk kun je ook met voor een speler met meer diepgang, 3:4:1:2 offensief spelen, al komen de zoals Overmars, Zenden, Bouma of verdedigende accenten eerder tot hun Petta op links en de andere keer kun recht. Daar is niets mis mee, maar je kiezen voor een wat meer corrige- wordt dat in Nederland geaccepteerd? rende speler, een type Bogarde. Op Kun je als Nederlands elftal een ander rechts zouden bijvoorbeeld ook spe- concept spelen dan de meeste clubs lers als Oude Kamphuis en Ricksen in Nederland? Of moeten de coaches een optie zijn, want die spelen bij van de Nederlandse clubs ook voor hun club op die positie, maar je kunt een andere richting kiezen? Dat zijn ook denken aan Landzaat, die weer wezenlijke vragen op dit moment.” andere kwaliteiten heeft. Aanvallend

‘Kun je als Nederlands elftal een ander concept spelen dan de meeste clubs in Nederland?’

kun je drie van de zes spitsen opstel- Louis van Gaal: “Je zult het eerst len. Kluivert heeft bewezen extra moeten uitproberen. Alle zaken op kwaliteiten te hebben voor de 10-po- een rijtje zetten. Hoe ga je bijvoor- sitie, maar ook Bruggink, Seedorf of beeld spelen als de tegenpartij met Overmars zouden daar kunnen spe- drie spitsen speelt? Ik ben er dan len. Dan heb je nog vijf spelers voor voorstander van om achterin 1:1 te de twee centrale posities voorin. Ach- spelen, dus op lijn te verdedigen. terin zie ik ook geen problemen. Cocu Maar dan moeten de flankspelers wel of De Boer in de vrije rol en als man- de ruimtes klein maken, waardoor het dekkers bijvoorbeeld op rechts Reizi- voor de drie verdedigers makkelijker ger, Stam of Melchiot en op links Hof- wordt. Ook moet je bedenken wie er land, Bogarde of Numan, maar er zijn bij balbezit wannéér in de operatione- ook in die linie nog meer opties. Cen- le ruimtes aan de zijkanten verschij- traal op het middenveld heb je spe- nen. Al dit soort zaken moet je vooraf lers als Van Bommel, Davids, Cocu, op een rijtje zetten. Bosvelt, Van Bronckhorst en op ter- Als we daadwerkelijk straks voor dat mijn misschien een speler als Van der systeem kiezen, zou dat best conse- Vaart ter beschikking. Het gaat ook quenties voor de jeugdopleiding kun- niet om de namen en er zullen zich nen hebben. Ik blijf erbij dat 1:4:3:3 in ongetwijfeld nog een aantal andere de jeugdopleiding als basis het beste spelers aandienen. Ik wil alleen aan- systeem is. Dat zou je tot en met de geven dat we voldoende spelers met B-jeugd bijvoorbeeld kunnen spelen. specifieke kwaliteiten hebben, die Van 16 tot en met 23 jaar zou je bij de binnen 1:3:4:1:2 zouden kunnen func- talenten het ontwikkelen van de ta- tioneren. En nogmaals: je weet nooit ken in andere spelstijlen centraal in welk tempo bepaalde spelers zich kunnen stellen, waaronder het zullen ontwikkelen, maar de echte 1:3:4:1:2. Ik zeg ook niet dat je dat grote talenten zie ik, gevoelsmatig, concept in de toekomst met Oranje ook wel binnen dat systeem opereren. onder alle omstandigheden zou moe- In Nederland speelt Ajax al zo en veel ten voetballen. Maar op basis van de ploegen gaan zich daarop stukbijten, steeds toenemende weerstanden en omdat ze dat niet gewend zijn. In de kwaliteiten van de spelersgroep Spanje speelt misschien de helft van vind ik het voor heel wat wedstrijden de teams op die manier en in Duits- zeker een serieuze optie.” land driekwart.” Michels/Gaal 26-09-2001 16:57 Pagina 9

P R O F V O E T B A L

Omschakeling veld de bal, maar de organisatie staat Bij veel buitenlandse clubs zie je meer er dan nog steeds. In zulke duels kun aandacht voor het belangrijke om- je nauwelijks winst uit de omschake- schakelingsmoment van balverlies ling halen. Maar speel je tegen tegen- naar balbezit. Besteden we daar in standers die je wat opener bestrijden, Nederland wel voldoende aandacht zoals onlangs Galatasaray tegen PSV, aan? dan kun je juist wel veel winst boe- Rinus Michels: “Er worden andere ei- ken uit de omschakeling. In zulke du- sen aan de hedendaagse topspelers els zie je dat steeds meer doelpunten gesteld. Het gaat vooral om de hande- vallen door een effectieve omschake- lingssnelheid, de handelingszuiver- ling. Dus het is belangrijk om dat mo- heid en de handelingsefficiency. ment uit te diepen en daar zijn we bij Dat heeft uiteraard consequenties de KNVB volop mee bezig. voor de opleiding, want bij de jeugd- Rinus Michels en Bert van Lingen spelers moet je deze eigenschappen hebben ooit de wedstrijd verdeeld in zo ontwikkelen dat ze later met die drie hoofdmomenten: balbezit van de steeds groter wordende weerstand tegenpartij, balbezit en de omschake- kunnen omgaan. ‘Handelingsefficien- ling. Om de zo belangrijke omschake- cy’ wil zeggen dat je in onderdelen ling wat meer aandacht te geven, van een seconde, met en zonder bal, hebben we die term inmiddels opge- zowel defensief, opbouwend als aan- splitst in omschakeling van balbezit vallend precies moet weten welke op- tegenpartij naar balbezit en de om- tie het meest efficiënt is voor het schakeling van balbezit naar balbezit team. Dat is iets anders dan het tegenpartij. En nu zijn we volop bezig meest efficiënt voor jou als speler!” met de discussie hoe je dat trainbaar moet maken. Dat is niet zo makkelijk. Louis van Gaal: “Bij de KNVB hebben Je zult trainingsvormen moeten ont- we het dan over het rendement van wikkelen, die ervoor zorgen dat spe- de keuze die een speler maakt. En dat lers steeds met zo’n omschakelings- splitsen we dan weer op in termen als moment worden geconfronteerd. Als handelingssnelheid, overzichtssnel- je hen bij wijze van spreken 100 keer heid en functionele techniek. Maar in in die situatie brengt, dan herkennen principe bedoelen we daar hetzelfde ze de ruimte waar ze op zo’n omscha- mee als de omschrijving van Rinus. In kelingsmoment kunnen induiken, Nederland besteden we aan die ei- vooral rekening houdend met de posi- genschappen al jarenlang veel aan- tie van de bal, de tegenstander en de dacht, omdat we tijdens trainingen medespelers. veel tijd reserveren voor positiespelen En omdat je zo wedstrijdspecifiek

‘Dat nieuwe concept zullen we eerst moeten ontwikkelen’

in grote en ook kleine ruimtes. Dat mogelijk wilt trainen, zul je dat leer- past bij onze filosofie dat we in de moment in steeds grotere groepen en wedstrijd dominant willen zijn. Van in steeds grotere ruimtes moeten de andere kant hebben de coaches die aanbieden en dat maakt het nog com- kiezen voor de counterstrategie en plexer. Er wordt meer inzicht van de dus helemaal niet dominant willen coaches gevraagd dan bij een positie- zijn, het rendement van de omscha- spel 3:3 in een kleine ruimte of bij het keling beter uitgediept. Op zo’n mo- trainen van opbouw- of aanvalspatro- ment kun je te maken krijgen met nen. Het trainen van de omschakeling een tegenpartij die even niet goed ge- zijn we niet zo gewend in Nederland. organiseerd is en met een tegenpartij Dat moet beslist nog verder ontwik- die ook dan strak georganiseerd blijkt keld worden. te spelen. Dat laatste was bijvoor- Via cursussen, publikaties, district- en beeld het geval in de duels Estland en regiocoaches kunnen die oefenvor- Andorra. Zulke ploegen rammen de men voor de omschakeling dan ver- bal weg of verliezen ergens op het spreid worden.”

8 9 De Voetbaltrainer nr.100 2001 Michels/Gaal 26-09-2001 16:57 Pagina 10

Rinus Michels: “Die handreiking over het opleidingsmodel nog helemaal re prioriteiten gesteld, zoals het Mas- de wijze waarop je meer rendement uitgedokterd worden. De jeugdoplei- terplan. Nog nooit heeft de KNVB zo- uit de omschakeling kunt halen, zal ding in ons land kreeg een totaal an- veel geld uitgetrokken om op alle ni- ervoor zorgen dat de jeugdopleiding der gezicht. De zaak moest dus nog veaus de jeugdopleiding te verbete- in Nederland weer verder geperfectio- op poten worden gezet. Dat heeft heel ren. Dus mag je op den duur meer neerd wordt. Dat is noodzakelijk, veel energie en tijd gekost en in die rendement verwachten, zoals dat ook want een andere strategie hebben we fase zou het heel moeilijk te combi- in Frankrijk is gebeurd. niet. De topclubs zijn niet rijk genoeg neren zijn geweest met de functie van Rinus Michels heeft gelijk als hij stelt om te kunnen concurreren met bij- bondscoach. Maar het ‘huis’ staat er dat je vooral een goede staf moet sa- voorbeeld topclubs uit Engeland en nu al een tijdje en het gaat nu meer menstellen, zeker voor de uitvoering Spanje die zich bijna altijd voor de om aanpassingen en uitbreiding. Dat van een megaproject als het Master- eindrondes van de Champions League is toch iets anders. Ik vind inderdaad plan. Daarmee zijn we ook druk bezig zullen kwalificeren. Het is onrealis- dat een bondscoach op dat gebied een en ik krijg steeds meer een coördine- tisch om dat van Nederlandse clubs voorbeeldfunctie heeft. De algemene rende taak als bewaker van de oranje te verwachten. Om enigszins de aan- richtlijnen over bijvoorbeeld hoe je draad. Andries Jonker en Remy Rey- sluiting te behouden, zul je nog meer jeugd het beste kunt opleiden, moe- nierse zijn vooral betrokken bij de uit- energie in de jeugdopleidingen moeten volgens mij altijd van de techni- voering. Er komt een nieuwe mede- ten steken. Natuurlijk loop je dan een sche staf van de KNVB afkomstig zijn. werker voetbalontwikkeling nu Jan grote kans dat je beste talenten wor- De uitvoering gebeurt door de van Loon naar Willem II is vertrokken den weggekocht. Dat hou je niet te- coaches bij de clubs en die doen dat en bij de KNVB Academie willen wij de vacature invullen die eigenlijk sinds het vertrek van Bert van Lingen is ontstaan. Ik sta dus absoluut niet alleen voor de klus. Maar ja, als het resultaat tegenvalt, gaan de media altijd naar oorzaken gissen. Als we ons voor het WK hadden gekwalificeerd, had niemand er moeite mee gehad dat ik me niet alleen tot het werk van een bondscoach beperk.”

Regiocoaches Een spilfunctie bij de uitvoering van het Masterplan is weggelegd voor de nieuwe regiocoaches, die ook de ama- teurclubs moeten gaan ondersteunen. Critici stellen dat zich onder hen te veel ‘schoolmeesters’ bevinden en te gen. Maar als je het niveau van je op- op hun eigen manier. weinig oud-voetballers. leiding opkrikt, zorg je ook voor een Een bondscoach moet in elk geval zo Louis van Gaal: “Kijk eens naar de hoog gemiddelde bij de rest. En daar verstandig zijn om een goede staf te eisen van een regiocoach. Die moet zit zeker nog wat ruimte. Allerlei za- formeren. Zo heb ik veel gehad aan mensen opleiden, ervoor zorgen dat ken kunnen nog geperfectioneerd de inbreng van mijn medewerkers.” jongens en meisjes gáán en vooral worden. Het Masterplan zal daarin ze- blijven voetballen en ze moeten ook ker een rol spelen.” Louis van Gaal: ”Ik ben daar heel nog de talenten eruit pikken en bege- duidelijk over: er is nog zoveel werk leiden. Een regiocoach is dus een dui- Technisch directeur te doen, dat er eigenlijk naast een zendpoot, die over heel wat kwalitei- Na de uitschakeling tegen Ierland bondscoach ook een technisch direc- ten moet beschikken. Veel meer dan barstte in de media de discussie los of teur zou moeten zijn. De KNVB kan alleen een voetbalachtergrond, hoe een bondscoach wel veel tijd mag re- dat op dit moment financieel (nog) belangrijk die ook is. serveren voor het werk aan de basis. niet ophoesten. Maar ik ben een hard Ik ken heel wat uitstekende profvoet- Of anders gezegd: is de functie van werkend mens en ga dus ook die uit- ballers, die voor dat werk volstrekt technisch directeur en bondscoach daging niet uit de weg. Bij Ajax en ongeschikt zouden zijn. Dat mag je wel te combineren? Barcelona heb ik ook zo gewerkt: hen niet aandoen. Heb je als profvoet- Rinus Michels: ”Ik kan uit ervaring eerst de jeugdopleiding gestructu- baller wel die bagage in huis en wil je spreken. Vanaf 1985 tot 1992 was ik reerd en vervolgens een directeur op- daadwerkelijk aan de basis werken, technisch directeur. En hoewel dat leidingen en een hoofd scouting aan- dan is dat natuurlijk een pré. De deur niet de bedoeling was, moest ik deze gesteld. Voor die aanpak zal de KNVB staat voor hun dan ook open. Maar functie combineren met het coach- uiteindelijk ook kiezen, maar nu is er hoeveel ex-profvoetballers hebben die schap van Oranje. In die tijd moest het geld niet voor. Of er worden ande- ambitie en die kwaliteiten? Je kunt Michels/Gaal 26-09-2001 16:57 Pagina 11

P R O F V O E T B A L

het Masterplan onmogelijk helemaal Dan kan je eigen status als profvoet- keuzes blijven maken, zowel individu- met deze groep invullen. Ja, daar baller toch een heel belangrijk criteri- eel als in het belang van het team. scoor je makkelijk mee als je dat in um zijn om door de spelers van zo’n Dat noem ik mentale hardheid. Nederland roept, maar doe het maar team geaccepteerd te worden, om ge- Overigens ben ik het helemaal niet eens.” loofwaardig over te komen, ook als eens met alle critici die grote vraagte- het wat minder gaat. Je moet dus kens plaatsen bij de toekomst van Rinus Michels: “Die steeds terugke- naar het niveau kijken, waarop Oranje en het Nederlandse voetbal. rende discussie is niet zuiver. Steeds coaches werkzaam moeten zijn. Dat Het aanbod van talent en successen weer hoor je de kreet dat het Neder- is bepalend voor de eisen die je aan kent altijd golfbewegingen. Over twee landse voetbal gedomineerd wordt hem stelt. Dat geldt ook voor de 50 re- jaar kan het er al heel anders uitzien. door CIOS-jongens die nog nooit een giocoaches. Ze moeten uiteraard Mensen vergeten dat in ’86 de genera- bal hebben getrapt. Ik kan niks met praktische know-how hebben, maar tie Gullit, Rijkaard en Van Basten ook die kretologie. Je moet namelijk on- andere kernkwaliteiten kunnen in die uitgeschakeld werd voor het WK in derscheid maken in het niveau waar- functie minstens zo belangrijk zijn.” Mexico. Het doemscenario kon je toen op coaches werkzaam zijn. En van ook in alle kranten lezen: we zouden daaruit moet je gaan invullen welke Uitschakeling terugzakken naar het niveau van lan- praktische know-how noodzakelijk is. Tot slot: wie treft blaam dat we niet den als Denemarken, dat het in die Is het voor een bepaalde functie vertegenwoordigd zijn op het volgen- tijd moeilijk had omdat alle Deense noodzakelijk dat je op een EK of WK de WK en wat zijn de gevolgen voor talenten naar het buitenland vertrok- uitgekomen bent, profvoetballer bent het Nederlands voetbal? ken. En zie: twee jaar later werd Rinus geweest of is voor die taak je ervaring Rinus Michels: “Gelukkig hoef ik met Oranje nog wel in Duitsland Eu- als speler in (de top van) het ama- geen antwoord op deze vraag te ge- ropees kampioen. Wie weet, groeit teurvoetbal ook voldoende? Als je na- ven, want de deskundige zit in dit ge- ook de huidige generatie snel door en melijk op een lager niveau moet zelschap…” gaat een aantal routiniers van dit coachen, hoeft het helemaal geen Oranje samen met spelers als Van probleem te zijn als je je praktische Louis van Gaal: “Ik heb direct na de Bommel, Hofland en Van der Vaart en know-how ook op een lager niveau wedstrijd al uitgesproken dat zowel hoe ze ook mogen heten, over twee hebt opgedaan. de spelersgroep als de coach schuldig jaar tijdens het EK in Portugal voor de Die praktische know-how heb je no- zijn. We hebben allemaal fouten ge- hoofdprijs. Dat hangt van zoveel van dig om een wedstrijd goed te kunnen maakt. Het is geen excuus, maar wel factoren af! Ik doe aan dat doemden- lezen. Maar vervolgens heb je beslist een constatering dat we tijdens de ken in elk geval niet mee.” theoretische know-how nodig om de kwalificatieronde in het jaar na het ingrediënten te kunnen onderschei- EK met heel wat blessures te maken Rinus Michels: “Dat lijkt me heel ver- den die bepalend zijn voor het presta- hebben gehad. In het beslissende duel standig. Is het genoeg zo?” tieniveau van het team. Dan komt de met Ierland zijn spelers op het veld in volgende belangrijke stap, waarbij ik paniek geraakt. Er is toen geen speler graag de vergelijking met een kok ge- opgestaan, die de leiding heeft geno- bruik. Waarom kan de ene kok met men en zo mijn verlengstuk in het dezelfde ingrediënten toch veel beter veld werd. Die medespelers opdroeg koken dan een andere kok? Dat heeft om weer vanuit hun eigen positie te toch met individuele aanleg te ma- gaan spelen.” ken. Vervolgens moet de coach z’n visie ook nog eens kunnen overbrengen Rinus Michels: “Zo’n speler is heel op de groep. belangrijk voor een coach. Ik besef Kijk nu eens naar de trainers met een heel goed dat ik spekkoper ben ge- CIOS- of Academie-achtergrond, zoals weest, omdat ik bijvoorbeeld een Jo- Foppe de Haan, Hans Westerhof en han Cruijff in het veld had staan.” Sef Vergoossen. Hun praktische know- how is minder dan die van de Louis van Gaal: “Na de wedstrijd coaches met een verleden als topspe- werd me gevraagd of er bij sommige ler. Maar die kan toch voldoende zijn spelers wel de wil aanwezig was ge- voor de subtop. En op alle andere geweest om van Ierland te winnen. Na- bieden voldoen ze meer dan ruim- tuurlijk was die wil er, want iedereen schoots aan de gestelde criteria. Ze besefte wat op het spel stond. Maar al komen bovendien op basis van hun in mijn Ajax-tijd zei ik tegen spelers persoonlijkheid en vakkennis geloof- dat de wil om te winnen niet vol- waardig over. Wat is dan het pro- doende is. Het gaat om de wilskracht. bleem? Het wordt een ander verhaal Ten koste van alles dat potje willen als ze bijvoorbeeld met de absolute winnen. Onder druk van de extreme wereldtop zouden moeten werken. wedstrijdsituatie toch altijd de goede

10 11 De Voetbaltrainer nr.100 2001