Journalistieke Televisie Op Youtube Een Analyse Van Drie Journalistieke NPO-Programma’S Op Youtube
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Journalistieke televisie op YouTube Een analyse van drie journalistieke NPO-programma’s op YouTube Masterscriptie Jules Ruijs Jules Ruijs [email protected] Studentnummer: 11132833 Masterscriptie Jules Ruijs Universiteit van Amsterdam Journalistiek en Media Research en redactie voor audiovisuele media Scriptiebegeleider: dr. P.L.M. Vasterman Tweede lezer: E.K. Borra MSc Inleverdatum: 6 februari 2017 Aantal woorden: 22.604 Versie: Definitief Keywords: journalistiek, innovatie, YouTube, NPO, vloggers Voorwoord L.S., Dit voorwoord is het laatste officiële onderdeel dat ik schrijf als student. Na precies zeven jaar studeren in drie verschillende steden komt er een (voorlopig) einde aan deze periode. Dit is voor mij dan ook een bijzonder moment. Uiteindelijk hebben alle tegenslagen in de afgelopen zeven jaar geleid tot deze scriptie. Zonder de lessen die ik trok uit mijn moeizame bachelorscriptie, of het niet halen van tentamens tijdens mijn premaster had ik deze scriptie dan ook nooit kunnen schrijven. Daar hebben niet al die talloze docenten bij geholpen, maar ook mentoren in het werkveld. Deze scriptie was er ook zeker niet geweest zonder mijn klasgenoten van dit jaar. Ik weet nog goed hoe één van die klasgenoten in een hoekje van het redactielokaal van de UvA in zijn eentje hardop zat te lachen achter een laptop. Op die laptop een aflevering van #BOOS. Mijn interesse was gewekt. Met dit onderwerp kon ik een scriptie schrijven over journalistiek, iets dat ons allen bindt aan deze master. Maar nog leuker, ik kon een scriptie schrijven die te maken had met televisie en formatontwikkeling. De combinatie van journalistiek, televivsie en formats is een combinatie waar je me ’s nachts voor wakker mag maken. Ik ben blij te kunnen zeggen dat ik na bijna 23.000 woorden deze scriptie tot een einde heb kunnen brengen, zonder al te veel hobbels. Daarvoor spreek ik mijn grote dank uit naar mijn begeleider Peter Vasterman. Ik wilde de eerste paar keer maar niet begrijpen wat je bedoelde met ‘scherper schrijven, beter samenvatten, de lezer helpen.’ Je hebt het dan ook vaker dan eens moeten zeggen. Ik hoop dat ik dan nu eindelijk scherper heb geschreven en het verhaal duidelijker heb uitgelegd en dat u als lezer aan het einde begrijpt wat ik nou eigenlijk u wilde vertellen. Na mijn klasgenoten en mijn begeleider wil ik ook mijn onmetelijke dank uitspreken naar mijn ouders. Dankzij jullie heb ik zeven jaar lang student mogen en kunnen zijn, op al die verschillende plekken. Ik ben daardoor bevoorrecht. Zeker omdat jullie, ondanks de juridische en medische basis ook soms per ongeluk nog wel eens wat nuttigs zeggen over journalistiek en televisie. Bedankt, ook nu weer voor jullie help en steun bij deze laatste scriptie. Dan kunt u nu beginnen waar u deze scriptie voor hebt opengeslagen. Ik hoop dat u na het lezen van deze scriptie weer iets meer weet over de journalistiek, over YouTube, over innovatie en over de programma’s van de NPO. Ik wens u veel leesplezier toe. Jules Ruijs Amsterdam, 6 februari 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Theoretisch kader 7 2.1 YouTube 7 2.2 Vloggers 11 2.3 Innovatie 13 2.4 Deelvragen 15 3. Methodologie 17 3.1 Corpus 17 3.1.1 #BOOS 17 3.1.2 Mashup 18 3.1.3 Rauwkost 18 3.2 Kwalitatief onderzoek 20 3.3 Interviews 23 3.4 Beperkingen 23 4. Resultaten 25 4.1 Inhoudsanalyse 25 4.1.1 Vorm 25 4.1.2 Inhoud 34 4.2 Interviews 45 5. Conclusie 48 5.1 Conclusie 48 5.2 Discussie 50 5.3 Reflectie 50 BibliograFie 52 Bijlagen 55 Inleiding 1. Inleiding YouTube bestaat in mei 2017 twaalf jaar. Sinds mei 2005 heeft de website miljarden minuten video opgeslagen, waarmee YouTube het grootste online videoplatform is (Snelson, 2015). De komst van YouTube betekende een revolutie voor video. Niet langer konden alleen grote machtige mediaorganisaties content creëren en uitzenden. De drempel om zelf aan de slag te gaan werd immers bijzonder laag. Niet voor niets was de slogan van het platform jarenlang: “Broadcast Yourself” (Burgess & Green, 2009). Dit betekende een toenemende democratisering van het media- aanbod. Na twaalf jaar YouTube is er inmiddels een breed aanbod: reviews van allerlei producten, amateurvideo’s van grote crashes, professionele muziekvideo’s, covers door ‘gewone’ mensen van precies die professionele video’s, de lijst is eindeloos. Eén van de meest succesvolle vormen van content tussen al deze categorieën is de vlog, of videolog. De geschreven weblog, of blog bestaat al langer, maar door de komst van YouTube werd het plots mogelijk om tot een groot publiek te spreken. het enige dat nodig is, is een computer met een webcam en basiskennis van montagetechnieken. Inmiddels is een smartphone zelfs voldoende, door de uitgebreide mogelijkheden. het genre groeit dan ook uit tot een ware cultuur, waarbij de grootste vlogger van de wereld – PewDiePie inmiddels meer dan vijftig miljoen mensen weet te bereiken (YouTube, z.d.). De vlogs spreken veelal jonge mensen aan. Deze jonge mensen zijn voor bedrijven bijzonder interessant. hoe jonger iemand aan een merk gebonden wordt, hoe groter de kans dat die persoon aan dat merk gebonden blijft. Bedrijven hebben deze interessante marketingtechniek dan ook ontdekt en niet zelden ontvangen vloggers allerlei producten die ze vervolgens in hun vlogs geacht worden te gebruiken en promoten, al dan niet tegen een financiële vergoeding, om hun (jonge) volgers te beïnvloeden. Tegenover YouTube staat de Nederlandse Publieke Omroep (NPO), waar het bereik onder jongeren terugloopt, terwijl de doelstelling juist is om het bereik te vergroten (Commissariaat voor de Media, 2016). De NPO is gewend content te maken voor radio en televisie, maar heeft al jaren te maken met sterke concurrentie van YouTube. Jongeren verruilen de televisie steeds vaker voor YouTube. De vlogs die zij kijken vinden ze waarschijnlijk veel interessanter, omdat deze vlogs relevantere content maken door de niches die ze bedienen. het massamedium televisie kan dat simpelweg minder goed. De publieke omroepen en koepelorganisatie NPO worstelen met het teruglopende bereik onder jongeren. De omroepen worden immers uit algemene middelen betaald en moeten dan ook content maken voor iedereen. De NPO heeft zich jaren afgezet tegen de concurrentie van YouTube. Netmanager Suzanne Kunzeler zegt in augustus 2016 nog dat YouTube niet is “waartoe de NPO op aarde is” (School, 2016). Presentator van een YouTube-programma Tim hofman reageert gepikeerd en zegt dat Kunzeler niets van internet weet, terwijl zij zich daar juist mee bezig zou moeten houden (hofman, 2016). Maar in de afgelopen periode lijken omroepen YouTube juist meer en meer te omarmen, in de hoop die ‘verloren’ jongeren terug te veroveren. Drie van de programma’s waarmee omroepen jongeren proberen te bereiken zijn Mashup van de NOS, #BOOS van BNN en Rauwkost van de NTR. Mashup en Rauwkost richten zich op jongeren tussen de 12 en 18 jaar, terwijl #BOOS vooral het publiek tussen de 18 en 25 bereikt. Deze programma’s zijn in de loop van 2016 ontwikkeld en gelanceerd. Volgens de makers van #BOOS noemde YouTube hen het snelst groeiende kanaal van Nederland. In een periode van een paar maanden wist het kanaal meer dan 200 duizend volgers aan Journalistieke televisie op YouTube – Masterscriptie Jules Ruijs 5 Inleiding zich te binden (VRT Innovatie, 2016). In het programma probeert presentator Tim hofman boze mensen “onboos” te maken (iMMovator, 2016; VRT Innovatie, 2016). hij probeert het probleem van de boze persoon vaak op te lossen door met draaiende camera op bezoek te gaan bij een ‘boosdoener’. Dit nieuwe programma heeft op die manier veel weg van klassieke televisieprogramma’s als Breekijzer, dat begon met uitzenden in 1995. Ook een vergelijking met Marcel van Dam, die problemen voor consumenten oploste is snel gemaakt. #BOOS heeft een gemiddeld bereik van meer dan 400.000 kijkers per aflevering (gemeten op 9 december 2016). Taakomroep NOS zoekt al langer naar nieuwe vormen om het nieuws bij de gehele Nederlandse bevolking te krijgen. Eerder zijn er concepten ontwikkeld voor platforms als Snapchat en Instagram, maar voor YouTube bleef een echt concept achterwege. Op 31 augustus 2016 is de eerste uitzending van Mashup verschenen met populaire YouTuber Défano holwijn als gast. In het programma wordt elke week met een andere bekende YouTuber het nieuws van die week besproken. De eerste aflevering trok ruim 10 duizend kijkers, maar daarna daalde het kijkcijfer snel. Na ruim drie maanden halen nieuwe afleveringen vaak niet meer dan 1.000 views. De andere taakomroep van Nederland, de NTR, begon al eerder in 2016 met een actualiteitenprogramma voor jongeren. Op 24 april 2016 verscheen de eerste reportage. Sindsdien volgt wekelijks een nieuwe video. Elke video heeft een andere presentator die op pad gaat om verslag te doen over een onderwerp dat raakvlakken heeft met de actualiteit. De kijkcijfers zijn wisselend, en sinds de eerste video heeft het kanaal pas een kleine 7 duizend abonnees weten te binden. Deze eerste stappen op het gebied van journalistieke content namens de NPO op YouTube vertonen duidelijke overeenkomsten met programma’s op traditionele televisie. Tegelijkertijd lijkt een programma als #BOOS een nieuwe toon te hebben gevonden. Een toon die wél aanslaat bij de jongeren die de NPO zo graag wil bereiken. Naast het wisselende succes van bovenstaande programma’s roept dit de vraag op hoe de NPO precies omgaat met journalistiek en YouTube. In deze scriptie onderzoek ik dan ook de vraag in hoeverre #BOOS, Mashup en Rauwkost aansluiten bij YouTube en in hoeverre ze een vernieuwing zijn ten opzichte van de bestaande journalistiek. Ik onderzoek dit aan de hand van een uitgebreide inhoudsanalyse van de drie programma’s, aangevuld met drie interviews met de verantwoordelijke makers van de programma’s. Aan het einde van dit onderzoek wil ik inzicht hebben gegeven in een van de manieren waarop de NPO al dan niet innoveert, en in een breder kader, de manier waarop journalistiek als geheel verandert.