Nieuw-Guinea Het getij wordt gekeerd. John Vader Standaard Uitgeverij Antwerpen-Amsterdam De oorspronkelijke Engelse uitgave was getiteld New Guinea: the tide is• stemmed en verscheen in de reeks Ballantine 's Illustrated History of the Violent Century onder redactie van Barrie Pitt. De Nederlandse uitgave werd vertaald door C. den Ouden. De in dit boek gebruikte foto's zijn speciaal gekozen uit de volgende archieven v.l.n.r. blz. 4-5 Australian War Memorial: 7 Australian War Memorial: 8-9 National Archives: 10 fmperial War Museum; 11-15 National Archives; 20 Australian War Memorial; 21 Keystone; 23 Keystone; 24 Bell Aircraft Corporation/Australian War Memorial; 25 Australian War Memorial/IWM; 28-29 National Archives; 30 Australian War Memorial; 32-33 IWM; 34 National Archives/US Navy; 35 IWM; 36 National Archives; 38 Australian War Memorial; 39 National Archives; 40-41 US Air Force; 42 National Archives; 44 National Archives; 45 IWM/National Archives; 46 US Army/US Air Force; 47-49 Australian War Memorial; 52 Australian War Memorial; 53 US Army; 54-56 Australian War Memorial; 59 US Air Force; 61-72 Australian War Memorial; 74 US Army/Australian War Memorial; 75 IWM; 76 US Army; 80-86 Australian War Memorial; 133 US Army; 134-136 Australian War Memorial; 136 US Army/IWM; 139-143 US Army; 144 National Archives; 145 Auslralian War Memorial; 146 National Archives; 150 US Marine Corps; 151 National Archives; 155-158 Australian War Memorial Omslagfoto: Australian War Memorial © 1971 by John Vader © 1978 by Standaard Uitgeverij (N.V. Scriptoria), Antwerp Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. ISBN 90 02 13769 9 Wettelijk Depot: D/1978/0034/270 Inhoud 8 Japan trekt ten strijde 22 De koraalzee en Nieuw- Guinea 48 De strijd te land begint 66 Het Kokodapad 84 Buna, Gona, Sanananda 104 Wau 112 Vooruitgang 130 Sattelberg 144 Beteugeling van de vijand Teken aan de wand Het Japanse succes bij Pearl Harbor gaf de droom in de werkelijkheid van een nacht- stoot tot een explosieve expansie in het merrie. westen van de Stille Oceaan en in Zuidoost- Het was te begrijpen dat vele Australiërs Azië. Ergens aan de buitenste rand van het bang waren dat hun land daarna aan de gebied waar de explosie plaatshad, lag beurt zou komen. In werkelijkheid had Nieuw-Guinea - met de belangrijke basis Japan geen onmiddellijke invasieplannen, Port Moresby. Om hun grens in deze maar aanvallen op het vasteland konden richting te beveiligen, was het voor de gemakkelijk beschouwd worden als het invallers een zaak van levensbelang om dit begin van een voorbereidingsactie om de sleutelgebied te veroveren en te bezetten. tegenstander murw te maken; en niets Jammer voor hen gooiden de Australiërs scheen voor de aangewakkerde eerzucht roet in het eten. van de zegevierende veroveraars onmo- Voor het uitbreken van de vijandelijkhe- gelijk te zijn. Nieuw-Guinea met het den in de Stille Oceaan kwam de Austra- steunpunt Port Moresby werd beschouwd lische opvatting over de kans dat Japan in als het laatste bolwerk. een wereldoorlog zou worden betrokken, Voor de Japanners had het vrijwel een overeen met de alom in de westerse wereld routineactie moeten worden. Hadden zij heersende mening, ondanks de waarschu- geen duizenden geallieerde troepen in wingen van de militaire deskundigen, die al Malakka, de Filippijnen en Nederlands- veertig jaar lang voorspelden dat het 'Gele Indië verslagen? Nieuw-Guinea had een Gevaar' tot de aanval zou overgaan. Er gemakkelijke prooi moeten zijn. heerste een optimistische kijk, die geba- Verscheidene factoren zorgden ervoor seerd was op een totaal verkeerde indruk dat het een allesbehalve gemakkelijk kar- omtrent de stand van de Japanse oorlogs- wei werd. In de eerste plaats waren er de voorbereidingen. Vooral de lachwekken- moeilijkheden van het overtrekken van het de, maar geruststellende overtuiging dat de Owen Stanley Gebergte, de enige bruikba- Japanse industrie niets anders dan slechte re toegangsweg tot Port Moresby. Het imitaties van westerse apparaten produ- grootste deel van deze route, oorspron- ceerde, werd door velen aangehangen; kelijk een pad voor slechts één man, liep daar kwam zelfs geen verandering in door door een dicht, vochtig oerwoud, vervol- de ontmoedigende aanwijzingen die van gens steil lang de bergen omhoog en daarna het Chinese strijdtoneel afkomstig waren. de diepe ravijnen in. Het op gang houden De feitelijke situatie was uiteraard dat de van de bevoorrading over een dergelijke Japanners een moderne vloot bezaten die weg levert moeilijkheden op. Dan was er groter was dan de Amerikaanse vloot in de het verschrikkelijke klimaat dat, afgezien Stille Oceaan, een sterkere luchtmacht van van andere beproevingen, het pad in een voortreffelijk bestuurde bommenwerpers modderstroom veranderde en het mate- en jachtvliegtuigen - waaronder de ongeë- rieel snel deed achteruitgaan. En in de venaarde Zero - en een sterk, uitstekend derde plaats waren er de bij dit klimaat getraind leger. De verlammende schok van behorende soorten van ongedierte, para- ontgoocheling die ontstond toen de gedis- sieten en ziekten die het weerstandsvermo- ciplineerde, goed uitgeruste troepen alles gen aantastten en van gezonde soldaten in voor zich uit dreven in een bliksemoorlog, enkele dagen beverige schimmen maakten. bracht het Australische continent van een En dan kwam op de laatste, maar bepaald 6 niet de minste plaats, al hadden de hiervoor wijze en met voortreffelijke moed. Het had genoemde ellendige omstandigheden daar hun niet aangerekend mogen worden als zij een even ongunstige uilwerking op, het ernstige aanstoot hadden genomen aan laaie doorzettingsvermogen van de wat niet anders kon worden opgevat als Australiërs en de moed waarmee zij de herhaalde kleineringen van hun moed. opmars van de Japanners vastberaden Maar hun schitterende moreel en laco- verhinderden en hen zelfs terugdrongen. nieke humor overleefden ernstiger crises Ook mag men niet vergeten dat de Austra- dan de kleingeestige overlast van onge- liërs in de doorslaggevende eerste fasen gronde kritiek. Zij zetten door en leverden merendeels onervaren troepen waren die als eersten het bemoedigende bewijs dat de vochten tegen de ervaren en zelfbewuste vijand tot staan kon worden gebracht en overwinnaars van een tiental campagnes, met succes kon worden teruggedrongen. en dat ze pas veel later aangevuld werden Wat dit betekende voor het moreel in met veteranen uit de oorlog in het Midden- Birma en de andere strijdtonelen, stond in Oosten en met omvangrijke Amerikaanse geen verhouding tot de strategische beteke- strijdkrachten. nis van de gebeurtenissen, en het deed een Gedurende de gehele strijd op Nieuw- waarschuwende rilling van vrees gaan door Gninea stonden de geallieerde strijdkrach- de gelederen van de Japanse strijdkrachten. ten onder het' uiteindelijke bevel van De strijd om Nieuw-Guinea begon met. generaal Douglas MacArthur -- en dat een zeeslag - in de Koraalzee - en de bracht het een en ander met zich mee. Het Japanse kans op een overwinning was bijzonder openhartige verhaal van John definitief verkeken met een tweede - in de Vader toonl op heldere wijze de gevaren Bismarckzee. De twee tussenliggende jaren aan van misverstanden en conflicten tussen vormden een afbeelding in miniatuur van de bevelvoering en de troepen te velde. het verloop van de oorlog in zijn totaliteit, MacArthur, die ongeduldig was en blijk- in het begin waren de geallieerden zwak en baar geen enkel inzicht had in de unieke vrijwel weerloos tegen een terdege voorbe- gesteldheid van het gevechtsterrein en in de reide tegenstander. Zij verzetten zich ver- aard van de oorlog die daar werd gevoerd, beten terwijl ze hun personele en materiële drong voortdurend aan op spectaculaire, sterkte opvoerden, en ten slotte konden zij forse vorderingen. Volgens hem aarzelden grote frontale aanvallen lanceren tegen de de troepen en hun officieren, omdat ze geen vijandelijke steunpunten. Hoewel van tijd blijk gaven van de opvallende aanvalsmen- tot tijd de doorslag werd gegeven door een taliteit die hij verlangde, en hij stak zijn handjevol manschappen, in tegenstelling mening niet onder stoelen of banken. In tol de gevechten elders, waarbij honderd- werkelijkheid voerden de mannen het duizenden waren betrokken, werd er op grootste deel van de tijd een guerrillaoor- geen cnke.1 strijdtoneel meer onbaatzuchti- log - onder de slechtst denkbare omstan- ge toewijding betoond, of meer lof ver- digheden - op intelligente en economische diend. (Barrie Pitt) 7 Japan trekt ten strijde Toen de oorlog in december 1941 Australië den gehouden; hij was een vastberaden, naderde, waren de militaire deskundigen kundige, dappere, gedisciplineerde, goed niet verbaasd; al veertig jaar lang hadden uitgeruste en bekwaam geleide strijder dic. ze ccn invasie van de Japanners via de Stille tot ieders verrassing, niet door blikken Oceaan voorspeld. Maar al was de door- oorlogsschepen en verouderde vliegtuigen snee Australiër niet zonder enige achter- werd gesteund, maar door ccn moderne docht, toch was hij inde waan gebracht dat vloot, die groter was dan de Amerikaanse een (volgens hem) militair zwak Japan niet vloot in de Stille Oceaan, en door een bij een wereldoorlog zou worden betrok- superieure luchtmacht van uitnemend