DZIENNIK URZ ĘDOWY WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO Olsztyn, dnia 13 kwietnia 2005 r. Nr 39

TRE ŚĆ : Poz.:

UCHWAŁY RAD GMIN I SEJMIKU WOJEWÓDZTWA:

575 - Nr XII/89/04 Rady Gminy Dubeninki z dnia 26 pa ździernika 2004 r. w sprawie przyj ęcia programu ochrony środowiska oraz planu gospodarki odpadami...... 2210

576 - Nr XIX/89/04 Rady Gminy Nowe Miasto Lubawskie z/s w Mszanowie z dnia 26 pa ździernika 2004 r. w sprawie przyj ęcia Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami...... 2243

577 - Nr XXVI/362/04 Sejmiku Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 26 pa ździernika 2004 r. w sprawie zmian w bud Ŝecie Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego na rok 2004...... 2294

575 UCHWAŁA Nr XII/89/04 Rady Gminy Dubeninki z dnia 26 pa ździernika 2004 r.

w sprawie przyj ęcia programu ochrony środowiska oraz planu gospodarki odpadami.

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 7, poz. 78, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 116, poz. 1208) 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz. U. 2001 r. Nr 142, uchwala si ę, co nast ępuje: poz. 1591, z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984,Nr 153, poz. 1271, Nr 213, poz. 1806, z § 1. Przyjmuje si ę program ochrony środowiska Gminy 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr Dubeninki, stanowi ący zał ącznik nr 1 do uchwały oraz 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 1203), art. 18 ust. 1, art. 84 plan gospodarki odpadami Gminy Dubeninki, stanowi ący ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony zał ącznik nr 2 do uchwały. środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy. 1271, Nr 233, poz. 1957, z 2003 r. Nr 46, poz. 392, Nr 80, poz. 717, Nr 80, poz. 721, Nr 162, poz. 1568, Nr 175, poz. § 3. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od 1693, Nr 190, poz. 1865, Nr 217, poz. 2124, z 2004 r. Nr dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa 19, poz. 177, Nr 49, poz. 464, Nr 70, poz. 631,Nr 91, poz. Warmi ńsko-Mazurskiego. 875, 92, poz. 880, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 1263) oraz art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o Przewodnicz ąca Rady Gminy odpadach (Dz. U. 2001 r. Nr 62, poz. 628, z 2002 r. Nr 41, Lidia Stabulewska poz. 365, Nr 113, poz. 984,Nr 199, poz. 1671,z 2003 r. Nr

Dziennik Urz ędowy - 2211 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Zał ącznik Nr 1 do uchwały Nr XII/89/04 Rady Gminy Dubeninki z dnia 26 pa ździernika 2004 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINA DUBENINKI Powiat Gołdapski

Spis tre ści

1. Wprowadzenie 2. Ogólna charakterystyka gminy. 2.1. Poło Ŝenie. 2.1.1Powierzchnia i podział administracyjny gminy. 2.1.2.Poło Ŝenie fizyczno-geograficzne. 2.2. Budowa geologiczna, ukształtowanie terenu. 2.3. Warunki klimatyczne.

3. Stan środowiska przyrodniczego. 3.1. Szata ro ślinna. 3.2. Świat zwierz ęcy. 3.3. Formy ochrony przyrody. 3.3.1.Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej. 3.3.2. Obszary chronionego krajobrazu. 3.3.3. Pomniki przyrody. 3.3.4. Natura 2000. 3.4. Surowce mineralne. 3.5. Stan czysto ści wód. 3.5.1. Rzeki. 3.5.2. Wody stoj ące. 3.5.3. Wody podziemne. 3.6. Ocena jako ści powietrza atmosferycznego. 3.6.1. Emisja. 3.7. Odnawialne źródła energii.

4. Zagro Ŝenia środowiska przyrodniczego. 4.1. Zagro Ŝenia wód, gleby i powierzchni ziemi. 4.2. Rolnictwo. 4.3. Powa Ŝne awarie. 4.4. Elektromagnetyczne promieniowanie niejonizuj ące. 4.5. Hałas. 4.6. Zagospodarowanie odpadów.

5. Poprawa stanu środowiska. 5.1. Analiza SWOT. 5.2. Cele i zadania programu.

6. Monitorowanie programu. 7. Harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć i szacunkowe nakłady.

1. WPROWADZENIE.

Podstaw ę prawn ą opracowania stanowi art. 17 p.1 oparto si ę na danych udost ępnionych przez Urz ąd Gminy oraz art. 10 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo w Dubeninkach, Starostwo Powiatowe w Gołdapi, US ochrony środowiska (Dz. U. Z 2001 Nr 62, poz. 627 z w Olsztynie, Wojewódzkiego Inspektora Ochrony dnia 20 czerwca 2001 r.) Zakres Programu został Środowiska w Olsztynie, Urz ąd Marszałkowski sformułowany w oparciu o wytyczne Ministerstwa Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego i Urz ąd Środowiska z lipca 2002 r. do sporz ądzania programów Wojewódzki w Olsztynie i przez inne instytucje nie ochrony środowiska na szczeblu regionalnym. Przyj ęto, i Ŝ wymienione z nazwy. Projekt Programu został poddany do Program musi by ć zgodny z ustaleniami zawartymi w konsultacji społecznej i po uwzgl ędnieniu ewentualnych strategii rozwoju gminy, województwa warmi ńsko- uwag i wniosków, uzyskaniu pozytywnej opinii Starosty mazurskiego i powiatu gołdapskiego. Ustalono, Ŝe Gołdapskiego oraz uchwaleniu przez Rad ę Gminy zawarto ść opracowania obejmowa ć b ędzie opis stanu Dubeninki. wejdzie w Ŝycie. środowiska gminy Dubeninki, analiz ę SWOT, okre ślenie celów Programu, priorytetów, zada ń realizacyjnych i 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY. harmonogramu ich realizacji, oraz zagadnienia zwi ązane z monitoringiem. Integraln ą cz ęś ci ą opracowanego 2.1. Obszar i poło Ŝenie gminy. programu jest „Gminny plan gospodarki odpadami”, stąd aktualny stan gospodarki odpadami został w niniejszym Gmina Dubeninki zajmuje obszar o pow. 205,18 km 2, programie omówiony skrótowo. Przy jego tworzeniu co stanowi 27% powierzchni powiatu gołdapskiego. Dziennik Urz ędowy - 2212 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Nale Ŝy do gmin średniej wielko ści. Poło Ŝona jest mi ędzy 2.2. Budowa geologiczna, ukształtowanie i rze źba 54 o14’N, a 54 o22’ N oraz mi ędzy 22 o26’E, a 22 o48’E. terenu. Rozci ągło ść południkowa wynosi 8’ (13,57 km), równole Ŝnikowa 22’ (24,15 km). Kształt gminy jest do ść Budowa geologiczna terenu Gminy Dubeninki jest zwarty, przypomina czworobok wydłu Ŝony do ść typowa dla obszarów młodoglacjalnych. Utwory równole Ŝnikowo, przy czym cz ęść zachodnia jest szersza czwartorz ędowe o znacznej mi ąŜ szo ści zalegaj ą na ni Ŝ cz ęść wschodnia. starym krystalicznym podło Ŝu skalnym( tzw. Platformie Wschodnioeuropejskiej), na gł ęboko ści 800-900 m. 2.1.1. Powierzchnia, granice i podział Materiał polodowcowy stanowi mieszanin ę glin, piasków, administracyjny. Ŝwirów i głazów ró Ŝnej wielko ści. Utwory te naniesione zostały przez kolejne zlodowacenia i uległy procesom Gmina Dubeninki jest najbardziej wysuni ętą na akumulacji, erozji i wietrzenia. Decyduj ący wpływ na północny-wschód gmin ą w obr ębie województwa charakter budowy geologicznej powierzchniowych warstw warmi ńsko-mazurskiego, jedn ą z trzech gmin powiatu miało ostatnie zlodowacenie- bałtyckie, które zako ńczyło gołdapskiego. Od wschodu i południa graniczy z trzema si ę zaledwie około dwana ście tysi ęcy lat temu. W jego gminami województwa podlaskiego: Wi Ŝajny (długo ść wyniku powstała warstwa polodowcowych osadów, odcinka granicznego 11,5 km), Przero śl (19,4 km) i osi ągaj ąca mi ąŜ szo ść do trzystu metrów. Tak gł ęboko Filipów (2,4 km), od zachodu z gmin ą Gołdap (22,8 km), le Ŝy tu powierzchnia trzeciorz ędu, na któr ą przed za ś północny zasi ęg gminy pokrywa si ę z granic ą milionem lat wkroczył pierwszy skandynawski lodowiec. pa ństwow ą z Obwodem Kaliningradzkim Rosji (19,7 km). Przyniesiony tu przez lodowce materiał skalny nie był Łączna długo ść granic gminy Dubeninki wynosi 75,8 km. odkładany równomiernie na całej powierzchni, W Na północno-wschodnim kra ńcu gminy znajduje si ę punkt miejscach ich dłu Ŝszego postoju w trakcie wycofywania będący stykiem granic trzech pa ństw: Polski, Rosji i Litwy si ę tworzyły si ę wały moren czołowych. Tam gdzie recesja . nast ępowała szybko i bez zakłóce ń, materiał był Siedziba gminy mie ści si ę w Dubeninkach, drugiej co odkładany mniej wi ęcej równomiernie i tworzył falisty do wielko ści miejscowo ści gminy. Administracyjnymi krajobraz moreny dennej. Natomiast w miejscach, gdzie jednostkami pomocniczymi jest 21 sołectw: B ędziszewo, czoło lodowca zachowywało si ę niespokojnie, Białe Jeziorki, Bł ąkały, Bł ądziszki, Budwiecie, Cisówek, przesuwaj ąc si ę w wymuszonym przez zmiany Czarne, Degucie, Dubeninki, Kiekskiejmy, Kiepojcie, klimatyczne to na północ, to znów na południe, Lenkupie, Linowo, Maciejowi ęta, Pluszkiejmy, Przero śl powstawały pot ęŜ ne moreny spi ętrzone. Gołdapska, Rogajny, Skajzgiry, Sta ńczyki, śabojady, Olbrzymi ą role rze źbotwórcz ą spełniały równie Ŝ wody śytkiejmy Oprócz obr ębów wiejskich na terenie gminy roztopowe, powstaj ące w trakcie topnienia lodowców. Były znajduje si ę du Ŝy kompleks le śny Puszczy Rominckiej ich ogromne ilo ści, poniewa Ŝ lodowiec w pewnych nale Ŝą cy do Nadle śnictwa Gołdap, za ś lasy poło Ŝone na okresach miał ponad trzy kilometry grubo ści. Wody Ŝłobiły południowych kra ńcach badanego terenu przynale Ŝą do wi ęc rynny polodowcowe, gł ębokie doliny oraz pradoliny Nadle śnictwa Olecko. Oba nadle śnictwa podlegaj ą będące śladem po gigantycznych rzekach Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa ństwowych w Białymstoku. polodowcowych. Ponadto wody tworzyły sandry, piaszczysto-mułkowe wzgórza zwane kemami oraz długie, 2.1.2. Poło Ŝenie fizycznogeograficzne gminy wąskie wały ozów. Ciekawe ukształtowanie terenu Gminy Dubeninki Pod wzgl ędem fizyczno-graficznym badany teren wyró Ŝniaj ące si ę krajobrazem pagórkowatym, powoduje i Ŝ zaliczany jest do obszaru Europy Wschodniej, podobszaru obszar ten jest niezwykle cenny krajobrazowo. Obni Ŝenia Ni Ŝu Wschodniobałtyckiego i do prowincji Niziny terenu w wi ększo ści s ą wypełnione bagnami. W bagnach Wschodnio-bałtyckiej. Mie ści si ę w granicach tych znajduj ą si ę torfy, które s ą jednym z nielicznych makroregionu Pojezierza Litewskiego, b ędącego (obok surowców odnawialnych w środowisku. Innymi Pojezierza Mazurskiego) cz ęś ci ą składow ą podprowincji wyst ępuj ącymi tu surowcami mineralnymi s ą surowce Pojezierza Wschodniobałtyckiego Na badanym obszarze zwi ązane bezpo średnio z akumulacyjn ą działalno ści ą umown ą granic ą mi ędzy Pojezierzem Mazurskim a lodowca oraz lodowcowych wód roztopowych. S ą to gliny Litewskim ustanowiono obni Ŝenie rzeki Jarki (Kondracki, i margle oraz piaski i Ŝwiry. 1994). Innym typem polodowcowego surowca wyst ępuj ącego Gmina Dubeninki stanowi północno-zachodni ą cz ęść na tym terenie s ą głazy narzutowe. Były one od wieków Pojezierza Litewskiego i obejmuje fragmenty trzech wykorzystywane w budownictwie (szczególnie wiejskim) mezoregionów. Ponad połowa obszaru gminy (56%) do budowy dróg i mostów. mie ści si ę w obr ębie mezoregionu Puszczy Rominckiej - Na obszarze Gminy Dubeninki, a szczególnie Puszczy w asi ęgu którego znajduj ą si ę zarówno tereny le śne, jak i Rominckiej głównymi formami ukształtowania powierzchni bezle śne rozci ągaj ące si ę od granicy pa ństwowej na są ci ągi morenowe i le Ŝą ce mi ędzy nimi gł ębokie północy, do linii Gołdap-Dubeninki-Maciejowi ęta- obni Ŝenia. Ciekawe urozmaicenie wprowadzaj ą do rze źby Pobł ędzie-śytkiejmy. Od wschodu mezoregion Puszczy terenu gł ębokie doliny rzeczne z wyra źnymi, stromymi Rominckiej graniczy z Pojezierzem Wschodniosuwalskim, zboczami o znacznej wysoko ści wzgl ędnej. Najciekawsza obejmuj ącym na terenie gminy jej wschodnie rubie Ŝe, jest dolina Bł ędzianki . Jej bardzo du Ŝa w stosunku do w tym jeziora Pobł ędzie i Mauda. Mezoregion ten zajmuje otaczaj ącego terenu gł ęboko ść osi ąga pod wsi ą Sta ńczyki 19% powierzchni gminy. Południowa cz ęść badanego ponad 65 metrów. Stoki doliny s ą bardzo wyra źne i obszaru z rynnami jeziora Czarnego i Przero śl zaliczana strome. Nachylenie ich jest tak du Ŝe, Ŝe niemal wsz ędzie jest do Pojezierza Zachodniosuwalskiego stanowi ącego spotykamy na nich ślady intensywnych procesów stref ę przej ściow ą mi ędzy Pojezierzem Mazurskim a stokowych: osuwisk, obrywów, spełzywania i zmywania Litewskim. Granic ę zachodni ą tego mezoregionu tworzy materiału skalnego. Zbocza doliny, podobnie jak zbocza dolina Jarki, za ś wschodni ą górny bieg Bł ędzianki wielu rynien jeziornych, porozcinane s ą w wielu (Kondracki, 1994). Mezoregion ten zajmuje 25% miejscach młodymi wci ęciami erozyjnymi o imponuj ących powierzchni badanego obszaru. rozmiarach, Gł ęboko ść w wielu miejscach osi ąga nawet 40 metrów, co przy nieznacznej szeroko ści powoduje, Ŝe Dziennik Urz ędowy - 2213 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. zbocza s ą bardzo strome i równie Ŝ podlegaj ą silnym najmniej wyniesione tereny le Ŝą przy granicy pa ństwowej: procesom stokowym. Bardzo w ąskie dna tych dolinek s ą nad śytkiejmsk ą Strug ą i nad Bł ędziank ą. Najni Ŝszy punkt do ść trudno dost ępne, pokrywa je bowiem rumowisko gminy znajduje si ę na poziomie lustra wody Bł ędzianki, wymytych ze zboczy głazów i pl ątanina obalonych drzew. nieopodal miejsca, w którym przepływa ona granic ę Najwi ęcej takich wci ęć erozyjnych spotykamy w dolinie pa ństwow ą i wynosi 150 m n.p.m. Wraz ze spadkiem Bł ędzianki na zboczach w okolicy Wysokiego Grabu, wysoko ści n.p.m. malej ą tu równie Ŝ deniwelacje, Maciejowi ęt, Sta ńczyk i Bł ąkał. wynosz ące na południowo-zachodnich i północnych Najwy Ŝszymi kulminacjami w obr ębie granic gminy s ą terenach gminy od 10 do 40 m/km 2. wzgórza morenowe i kemowe wyst ępuj ące na południe od Warto równie Ŝ zauwa Ŝyć, Ŝe ró Ŝnica mi ędzy warto ści ą puszczy. Maksymalne warto ści osi ągaj ą wzniesienia najni Ŝszego i najwy Ŝszego punktu w granicach gminy poło Ŝone w południowo-wschodniej oraz wschodniej wynosi 145,4 m, a odległo ść oddzielaj ąca je od siebie cz ęś ci badanego obszaru. Wysoko ści wzgórz na południe zaledwie 12,8 km, co daje wysok ą warto ść przeci ętnego od terenu dawnej wsi Golubie dochodz ą do 295,4 i 292,1 spadku na tym odcinku, równ ą 11,3%. m n.p.m. Z kolei 284,4 m n.p.m. osi ągaj ą wzgórza poło Ŝone na wschód od Degu ć. W okolicach Kramnika 2.3 Warunki klimatyczno-meteorologiczne. maksymalna wysoko ść wzniesie ń wynosi 275,7 m n.p.m. Tereny poło Ŝone powy Ŝej 250 m n.p.m. rozci ągaj ą si ę na Główne wska źniki klimatyczne dla rejonu opracowania południowy wschód od linii Maciejowi ęta-Degucie- zestawiono w tabeli nr.1; Przesławki. O stopniu urozmaicenia krajobrazu mog ą (dane z Biuletynu Meteorologicznego i odnosz ą si ę do świadczy ć znaczne deniwelacje terenu osi ągaj ące w Stacji Meteorologicznej w Suwałkach). rejonie Maciejowi ęt i Golubi 40-70 m/km 2. Zdecydowanie

Tab. 1 Wska źniki klimatyczne.

Warto ści średnie 2001 r. 2002r. Średnie wieloletnie Temperatura powietrza T { oC} 7,5 9,3 6,12 Amplituda temperatur ; DT { oC} 23,0 20,1 22,3 Skrajnych 54,4 52,0 Suma roczna opadów {mm} 628,8 466,7 570 Liczba dni: o o Wegetacyjnych (T min > 5 C i T gruntu >0 C 165 156 160 Przymrozkowych 130 88 130 Mro źnych 64 31 50 Bardzo mro źnych 4 1 5 Z pokryw ą śnie Ŝną 124 63 90 Z opadem >0,1 mm 170 151 101 Z opadem >1 mm 117 95 163 Z opadem > 10 mm 16 12 14

2.3.1. Temperatury powietrza. W 55% udział wiatru od 2 m/s sprzyja rozprzestrzenianiu si ę zanieczyszcze ń. Z mierzonych parametrów meteorologicznych temperatura najlepiej charakteryzuje potencjał 2.3.3. Ci śnienie atmosferyczne. energetyczny atmosfery. W stosunku do lat 80 obserwuje si ę znaczne ocieplenie tego regionu. Szczególnie Ci śnienie atmosferyczne jest miar ą stanu powłoki widoczny jest wzrost temperatur miesi ęcy jesiennych w gazowej Ziemi, które zale Ŝy od wielu czynników. Główn ą 2003 roku w stosunku lat ubiegłych. Maksymalna sił ą sprawcz ą zmian ci śnienia jest nierównomierne temperatura w badanym rejonie wyniosła w roku 2003 nagrzewanie ró Ŝnorodnej powierzchni Ziemi i zwi ązana z +31,0 oC, minimalna -27,5 o C. tym termika powietrza. W ubiegłym roku ci śnienie atmosferyczne podlegało du Ŝym wahaniom Jest to 2.3.2. Wiatry. zwi ązane z du Ŝą dynamik ą mas powietrza. Minimalne ci śnienie zaobserwowano w grudniu (960,1) hPa) Dominuj ącymi kierunkami wiatru były kierunki natomiast maksymalne - w lutym (1019,77hPa). Okres zachodnie (17,90% w roku 2001 i 36,6 w roku 2003) i wyra źnie niskiego ci śnienia przypadł na miesi ąc południowo zachodnie (17,8%). Dla północno-wschodniej pa ździernik. Najwy Ŝsze zmiany ci śnienia w ci ągu doby Polski kierunki napływu mas powietrza z południowego- zanotowano w grudniu (27,7 hPa) natomiast najni Ŝsze w zachodu i południa s ą niekorzystne. Najrzadziej wiały lipcu (6,5hPa) Obliczone średnie ci śnienie atmosferyczne wiatry z kierunków południowo-wschodnich(6,8 %) i wyniosło 995,2 hPa. północno-wschodnich (7,2%). Średnia roczna pr ędko ść wiatru wynosiła 3,7 m/s w roku 2001 i 3,17 m/s w roku 2.3.4. Opady atmosferyczne. 2003. Udział wiatru w roku 2003 o średnich dobowych pr ędko ściach w poszczególnych przedziałach przestawiał Jednym z wa Ŝniejszych elementów klimatycznych s ą si ę nast ępuj ąco: opady atmosferyczne decyduj ące o zasobno ści l ądów w wod ę niezb ędn ą do Ŝycia organizmów i działalno ści - do 2m/s - 26,9% (w tym 6,0%- stanowiła cisza), gospodarczej człowieka. Suma roczna opadów w tym rejonie w 2003 roku wyniosła 540,1 mm. Opady wyst ąpiły - od 2m/s do 4 m/s - 46,6%, przez 187 dni. Przewa Ŝały opady średnie z przedziału 1- 10 mm (20,5 %). Maksymalne opady wyst ąpiły w lipcu. - powy Ŝej 4 m/s - 26,5 %.

Dziennik Urz ędowy - 2214 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

3. Stan Środowiska Przyrodniczego. 3.2 Świat zwierz ęcy.

3.1. Szata ro ślinna. Bardzo ciekawy jest świat fauny w tym terenie. Poza bogactwem owadów i ptaków, wyst ępuj ą obficie du Ŝe Gmina Dubeninki odznacza si ę wysokim, bo a Ŝ 39,2% le śne ssaki: jelenie, łosie, sarny, dziki, lisy, borsuki, wydry, stopniem lesisto ści, co w przeliczeniu na jednostki kuny i wilki. Bardzo licznie wyst ępuje tu bóbr europejski. powierzchni daje 80,4 km 2. Obszary le śne skupione s ą w Bobry s ą zwierz ętami ro ślino Ŝernymi, zjadaj ą gał ęzie, kor ę zwarty kompleks Puszczy Rominckiej rozci ągaj ący si ę w i li ście drzew. Zwierz ęta te mieszkaj ą w norach cz ęś ci północno-zachodniej, północnej i środkowej gminy. wykopanych w brzegach cieków wodnych lub w domkach Podstawowymi gatunkami s ą świerk i sosna uzupełniane zwanych „ Ŝeremiami” Cz ęsto spi ętrzaj ą wod ę przez d ąb, brzoz ę, olsz ę i grab. Tworz ą one drzewostany w strumykach, rzekach buduj ąc tamy, groble, kaskady. mieszane borealne z du Ŝym udziałem świerka, a tak Ŝe Wyrz ądzaj ąc tym samym do ść du Ŝe szkody w gr ądy wytworzone na gliniastym podło Ŝu, w obni Ŝeniach drzewostanie jak w u Ŝytkach zielonych uniemo Ŝliwiaj ąc dolinnych ł ęgi, za ś na powierzchniach sandrowych zebranie pokosu traw. Jest to zwierz ę prawnie chronione, fragmenty borów sosnowych. Miejscami wyst ępuje wobec czego za wyrz ądzone szkody bobrowe wojewoda świerczyna borealna powstała na torfie charakterystyczna płaci odszkodowania. Na terenie Parku Krajobrazowego dla zbiorowisk tajgowych. Na gliniastych pagórkach i Puszczy Rominckiej stwierdzono wyst ępowanie 128 zboczach przewa Ŝaj ą lasy li ściaste typu gr ądu z gatunków ptaków. Z tych najbardziej cenne s ą: dzi ęcioł drzewostanami lipy, klonu, wi ązu górskiego i grabu. W zielonosiwy, orlik krzykliwy, rybołowy, Ŝurawie, bociany runie w niektórych miejscach masowo, obok innych czarne. gatunków wyst ępuje czosnek nied źwiedzi. Na wyniesieniach z wi ększ ą ilo ści ą piasku ro śnie leszczyno- 3.3. Formy ochrony przyrody. świerkowy las mieszany, b ędący czym ś po średnim pomi ędzy gr ądem a borem. Charakterystycznym 3.3.1 Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej. elementem florystycznym s ą zbiorowiska ro ślinno ści torfowiskowej wyst ępuj ące w obr ębie Puszczy Rominckiej, Park został utworzony 14 stycznia 1998 roku moc ą a tak Ŝe poza jej granicami - w okolicach Kramnika, czy rozporz ądzenia Wojewody Suwalskiego nr 6/98, Cisówka Do cenniejszych ro ślin nale Ŝą relikty obejmuj ący obszar o powierzchni 14 620 ha, z czego w polodowcowe: malina moroszka, brzoza niska, wierzba granicach gminy Dubeninki znajduje si ę 10.964, ha. borówkolistna, Ŝurawina drobnolistkowa, wełnianka Powierzchnia jego otuliny wynosi 8500 ha. Przez gmin ę pochwowata i manna litewska. Spo śród innych rzadkich Dubeninki przebiega jego wschodnia i południowa granica i chronionych ro ślin wymieni ć mo Ŝna m.in.: bagnic ę wyznaczona wzdłu Ŝ dawnej linii kolejowej. Na terenie torfow ą Scheuchzeria palustris, przgiełk ę biał ą Parku utworzonych zostało 5 rezerwatów przyrody, Rhynchospora alba, wielosił błekitny Polemonium spo śród których 4 znalazły si ę w granicach badanego coeruleum, listeri ę sercowat ą Listeria cordata, lili ę obszaru. Ponadto na terenie gminy znajduje si ę rezerwat złotogłów. Uroczysko Kramnik.

Tab. 2 Rezerwaty przyrody

Lp. Rezerwat Pow. ha Cel ochrony Utworzony w celu ochrony stanowisk - pióropusznika uszystych. Rezerwat 1. Rezerwat „Czerwona Struga” 3,59 le śny i florystyczny Utworzony w celu ochrony charakterystycznego typu drzewostanu 2 Rezerwat „Dziki K ąt” 34,10 naturalnego boru sosnowo- świerkowego Utworzony w celu zachowania naturalnych zespołów leśnych. Wyst ępuje 3 Rezerwat „Boczki” 108,83 tu: las świe Ŝy, bór mieszany wilgotny, las wilgotny, las mieszany, bór bagienny, ols. Utworzony w celu zachowania niele śnych (antropogenicznych) zbiorowisk 4 „śytkiejmska Struga” 467,07 szuwarowych, mszystych i turzycowych na torfowisku niskim i przej ściowym. Rezerwat torfowiskowy, utworzony dla ochrony i zachowania stanowisk 5 Uroczysko Kramnik rzadkich i reliktowych gatunków ro ślin.

3.3.2. Obszary chronionego Krajobrazu. chronionego krajobrazu zajmuje powierzchni ę 9.213,3 ha - w zał ączeniu mapa obszarów chronionych. Na terenie Gminy Dubeninki znajduj ą si ę obszary chronionego krajobrazu. S ą to: 3.3.3. Pomniki przyrody.

- Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Rominckiej Na terenie Gminy Dubeninki znajduje si ę 9 pomników o pow. 7 740 ha przyrody o Ŝywionej (w wi ększo ści w Puszczy Rominckiej) - Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Bł ędzianki - oraz 4 pomniki przyrody nieo Ŝywionej. Pomniki przyrody pow. 5 994,5 ha. oŜywionej stanowi ą:

Powy Ŝsze obszary wprowadzone zostały moc ą - dąb „Dworzanin” (obw. 363 cm, wys. 20 m) w parku Rozporz ądzenia nr 21 Wojewody Warmi ńsko- podworskim w Bludziach, Mazurskiego z dnia 14 kwietnia 2003 r. Rozporz ądzenie to - szpaler d ębowy w parku podworskim w Bludziach reguluje zasady funkcjonowania ww. obszarów oraz Wielkich, okre śla zasady zagospodarowania przestrzennego na - aleja 20 drzew ( d ąb szypułkowy) w le śnictwie tych obszarach. W granicach gminy Dubeninki obszar Maków, Dziennik Urz ędowy - 2215 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

- 13 jodeł balsamicznych (obw. 100-184 cm) na 3.5. Jako ść wód powierzchniowych i podziemnych. terenie le śnictwa Bludzie, - 15 sosen wejmutek (obw. 82-175 cm) na terenie Badania jako ści wód wybranych rzek z terenu gminy le śnictwa Bludzie, Dubeninki prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony - 3 buki (obw. 139-224 cm) w le śnictwie Maków, Środowiska w Olsztynie Delegatura w Gi Ŝycku. Gmina - lipy odro ślowe rosn ące w kr ęgu (grupa 12 drzew) w Dubeninki nie jest zbyt zasobna w wody płyn ące, co le śnictwie Bł ąkały, uwarunkowane jest specyficznymi stosunkami wodnymi - „Pi ękna Sosna” w le śnictwie Bł ąkały, panuj ącymi na tym obszarze Przez gmin ę przebiega - aleja jarz ąbów szwedzkich (229 szt., obw. 0,9-2,2 m, bowiem strefa wododziałowa I-rz ędu mi ędzy dorzeczem wys. 9-12 m) przy drodze Bł ąkały-Sta ńczyki. Pregoły a Wisły, czego po średni ą konsekwencj ą jest źródłowy charakter wi ększości cieków. Cieki te b ędą Pomnikami przyrody nieo Ŝywionej s ą dwa głazy odznacza ć si ę zatem małym przepływem, ale za to cz ęsto narzutowe: we wsi Białe Jeziorki (obw. 5,1 m, wys. 1,5 m) wartkim nurtem. 97,2% powierzchni gminy jest oraz w Dubeninkach „Przybysz” (obw. 6,12 m, wys. 2,05 odwadniane przez Pregoł ę, za po średnictwem systemów m).Jest jeszcze jeden głaz „Tytan” w Białych Jeziorkach. rzecznych W ęgorapy i Pisy, a tylko 2,2% nale Ŝy do Jeziora: Przero śl, Pobł ędzie, Czarne, Niskie i Wysokie dorzecza Wisły, do której wody odprowadzane s ą poprzez obj ęte s ą strefami ciszy. system Rospudy, Biebrzy i Narwi. Teren nale Ŝą cy do Podejmowane s ą działania w sprawie utworzenia dorzecza Wisły zajmuje niewielki wycinek południowo- Wisztynieckiego Transgranicznego Obszaru Chronionego, zachodniej cz ęś ci gminy obejmuj ący Jez. Niskie i Wysokie który obj ąłby swoim zasi ęgiem prawie cały obszar gminy z wraz z ciekiem dopływowym od strony północnej oraz z wyj ątkiem jej południowo-zachodnich kra ńców, jak ciekiem odprowadzaj ącym wody z Jez. Niskiego w równie Ŝ Puszcz ę Rominck ą po stronie rosyjskiej i okolice kierunku południowym do rynny jezior filipowskich. Jez. Wisztynieckiego na Litwie. Najistotniejsz ą rol ę w krajobrazie gminy odgrywa system rzeczny Bł ędzianki z jej dwoma najwi ększymi 3.3.4 Natura 2000. dopływami - Bludzi ą i śytkiejmsk ą Strug ą.

Natura 2000 to sie ć obszarów chronionych na terenie 3.5.1. Rzeki. pa ństw członkowskich Unii Europejskiej. Celem wyznaczania tych obszarów jest ochrona cennych pod Bł ędzianka jest lewobrze Ŝnym dopływem Pisy, wzgl ędem przyrodniczym i zagro Ŝonych składników poło Ŝonej na obszarze Federacji Rosyjskiej. Uwa Ŝana jest ró Ŝnorodno ści biologicznej w pa ństwach Unii Europejskiej. za górny bieg Rominty ( inna nazwa Krasnaja). Całkowita W skład sieci Natura 2000 wchodz ą: długo ść rzeki wynosi około 70 km, z tego na terenie Polski - 24,6 km jej górnego biegu. Powierzchnia zlewni na - obszary specjalnej ochrony wyznaczone na podstawie terenie Polski wynosi 260,1 km 2. W gminie Dubeninki Dyrektywy 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich znajduje si ę jej 12,6 kilometrowy odcinek. Rzeka bierze ptaków tzw. ‘Dyrektywa Ptasia”, swój pocz ątek z małego jeziorka Wersele (252,1 m.n.pm) - specjalne obszary chronione wyznaczone na w województwie podlaskim na północ od wsi Wersele, za ś podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie wypływa z Polski na wysoko ści około 150 m n.p.m. ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i W zwi ązku z tak du Ŝą deniwelacj ą, Bł ędzianka posiada na flory tzw. „Dyrektywy siedliskowej”. wielu odcinkach charakter górskiego potoku. Od miejscowo ści Sta ńczyki do granicy pa ństwa, rzeka Obszar Parku zakwalifikowany został wst ępnie do meandruje przez kompleksy le śne Puszczy Rominckiej, programu „Natura 2000”, w zamy śle którego jest ochrona zmieniaj ąc poni Ŝej miejscowo ści B ędziszewo swój górski i monitoring najcenniejszych przyrodniczo pod wzgl ędem charakter na leniwie płyn ącą rzek ę nizinn ą.Rzeka nie ornitofauny obszarów Unii Europejskiej wyznaczonej posiada punktowych źródeł zanieczyszcze ń. w ramach Dyrektywy Ptasiej - Warmi ńskie Bociany o pow. 32 336 ha. Kształt tych obszarów mo Ŝe ulec zmianie śytkiejmska Struga jest prawobrze Ŝnym dopływem w toku dalszych prac nad projektem. Bł ędzianki. Jej całkowita długo ść wynosi 26,4 km, z tego 15,4 – na terenie Polski i jednocze śnie województwa 3.4. Surowce mineralne. warmi ńsko-mazurskiego. Pocz ątkowy odcinek śytkiejmskiej Strugi to rzeka Dybowska Młynówka Obszar gminy Dubeninki nie jest zbyt zasobny w wypływa z jeziora Pobłedzie. śytkiejmska Struga surowce mineralne. Przewa Ŝaj ą piaski i Ŝwiry trzykrotnie opuszcza granic ę pa ństwa, wpływaj ąc na teren polodowcowe pozyskiwane niegdy ś w licznych na tym Federacji Rosyjskiej. Bystry nurt i kamieniste dno terenie wyrobiskach. W Kiekskiejmach wyst ępuje zło Ŝe przypomina potok górski. W dolnym odcinku, podobnie jak kruszywa naturalnego - obecnie zaniechane. Jednak Bł ędzianka, śytkiejmska Struga płynie płask ą, zatorfion ą najwi ększe pokłady tego surowca wyst ępuj ą w okolicach dolin ą (obszar rezerwatu przyrody). Rzeka posiada dwa śabojad, na Czerwonej Górze. Z kolei na Lisiej Górze lewobrze Ŝne dopływy - Du Ŝy Budier i Pstr ąŜ nia, zlokalizowane s ą pokłady iłów i gliny, równie Ŝ nie s ą charakteryzuj ące si ę du Ŝymi spadkami. Rzeka nie posiada eksploatowane (Studium uwarunkowa ń i kierunków punktowych źródeł zanieczyszcze ń. zagospodarowania gminy Dubeninki, 1998). Obszary torfowiskowe, z których najwi ększy kompleks znajduje si ę Bludzia jest lewobrze Ŝnym dopływem Bł ędzianki. w Kramniku, dysponuj ą pokładami torfu oraz kredy Długo ść całkowita wynosi 23,1 km z tego na obszarze jeziornej. Istotnym surowcem, niewykorzystywanym przez województwa warmi ńsko- mazurskiego -11,1 km, a przemysł s ą rudy Ŝelaza, których najwi ększe w obr ębie powierzchnia całkowita zlewni wynosi 92,7 km 2. Jej gminy zło Ŝa wyst ępuj ą w rejonie Rogajn oraz śytkiejm źródłowym odcinkiem jest dopływ do jeziora Białego, (Kopciał red, 1995). Ich obecno ść nie pozostaje bez poło Ŝony około 3 km na wschód od miejscowo ści Filipów wpływu na wody podziemne charakteryzuj ące si ę w województwie podlaskim. W górnym i środkowym biegu wysokim stopniem za Ŝelazienia. Obecnie w Gminie Bludzia przepływa przez 5 rynnowych jezior: Białe, Dubeninki Ŝadne zło Ŝe nie jest eksploatowane” Przystajne, Krzywe, Ko ścielne i Przero śl. Jedynym Dziennik Urz ędowy - 2216 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. wi ększym dopływem Bludzi jest Czerwona Struga, Punktowym źródłem zanieczyszcze ń rzeki s ą ścieki płyn ąca w górnym biegu przez rezerwat o tej samej odprowadzane przez mechaniczno-biologiczn ą nazwie, poło Ŝony w Parku Krajobrazowym Puszczy oczyszczalni ę ścieków w Dubeninkach w ilo ści ok. 47 Rominckiej. m3/d.

Tab. 3. Ocena jako ści wód badanych rzek w 2002r.-Opracowanie WIO Ś Olsztyn Raport o stanie środowiska woj. warmi ńsko- mazurskiego.

Rzeka Lokalizacja Km Ocena fizyko- Wska źniki decyduj ące Ocena Saprobowato ść Ocena przekroju chemiczna o ocenie sanitarna festonu ogólna Bł ędzianka m. 1.Maciejowi ęta 11.7 II CHZT- Mn. CHZT-Cr, III II III NO 2, PO 4,, Pog 2. Bł ąkały O2, CHZT- Mn. CHZT- 7,3 II Cr,NO 2, PO 4,, Pog II II II

3.poni Ŝej dopływu CHZT- Mn. CHZT-Cr, , Bludzi PO4,, Pog 0,2 II III II III śytkiejmska 1.poni Ŝej 7,7 II CHZT- Mn. CHZT-Cr, , III II III miejscowo ści PO 4,, Pog śytkiejmy Bludzia 1. m. 2.Tuniszki 10,9 III O2 II II III most przed uj ściem 1,1 II CHZT- Mn. CHZT-Cr, , II II II do Bł ędzianki PO4,, Pog

3.5.2 Wody stoj ące. natlenienia i mineralizacji, średni ą b ądź du Ŝą Ŝyzno ści ą. Najbardziej podatne na degradacj ę s ą jeziora Przero śl Wody stoj ące stanowi ą 2,6% powierzchni gminy. Nie i Linowo. Najbardziej niekorzystne czynniki to do ść długa są one rozło Ŝone równomiernie na terenie gminy. Strefa linia brzegowa w stosunku do obj ęto ści jeziora i struktura pojezierna obejmuje jedynie południow ą i wschodni ą uŜytkowania zlewni bezpo średniej. Z uwagi na brak cz ęść badanego obszaru. Tereny te zaliczane s ą do monitoringu jezior nie mo Ŝna okre śli ć dokładnego stanu mezoregionów Pojezierza Zachodnio i Wschodnio- czysto ści jezior na terenie gminy Dubeninki. Badane suwalskiego (Kondracki, 1994). W obr ębie Pojezierza Jezioro Przero śl wykazało III klas ę czysto ści. Jednak nie Zachodniosuwalskiego, obejmuj ącego obszar południowej nale Ŝy si ę spodziewa ć, Ŝe wody te s ą wysokiej klasy. Na i południowo-zachodniej cz ęś ci gminy, znajduj ą si ę Jez. badanym obszarze wyst ępuj ą rozległe obszary podmokłe, Czarne, jez. Przero śl, Jez. Niskie, Jez. Wysokie, jez. zlokalizowane głównie w dawnych miejscach zalegania Linowo, jez. Marlinowo oraz jez. Sta ńczyki Małe i Du Ŝe. brył martwego lodu. Najwi ększe o takiej genezie Z kolei na wschód od doliny Bł ędzianki rozci ągaj ą si ę wyst ępuj ą w północno-zachodniej cz ęś ci gminy na terenie tereny nale Ŝą ce do Pojezierza Wschodniosuwalskiego, rez. Boczki, w cz ęś ci południowej mi ędzy wsiami Białe obejmuj ące obszary wschodniej i południowo-wschodniej Jeziorki i Cisówek oraz w rejonie Kramnika w zachodniej cz ęś ci gminy. Z wi ększych jezior tej cz ęś ci mezoregionu cz ęś ci gminy. Oprócz wymienionych du Ŝy obszar nale Ŝy wymieni ć jeziora: Pobł ędzie, Pobł ędzie Małe oraz podmokły zwany Zaciszem znajduje si ę w dolinie Mauda. To ostatnie jest poło Ŝone w cało ści na terenie śytkiejmskiej Strugi na północnych peryferiach gminy. Na gminy Wi Ŝajny. W granicach gminy Dubeniniki biegnie uwag ę zasługuje rejon Kramnika b ędący najwi ększym linia brzegowa jeziora. Jeziora wyst ępuj ące na obszarze obszarem torfowiskowym. Zespół torfowiskowy na gminy maj ą najcz ęś ciej zało Ŝenie polodowcowe. Dwa Kramniku reprezentuje typ wysoki. Oprócz niego na najwi ększe - Jez. Czarne i jez. Przero śl - wypełniaj ą terenie gminy spotka ć mo Ŝna wiele torfowisk fragmenty rynien polodowcowych (Kopciał red., 1995; źródliskowych typu wisz ącego zlokalizowanych Maciejewski, 2001). Przebieg głównych osi obu jezior przewa Ŝnie na zboczach doliny Bł ędzianki, rzadziej typu nawi ązuje do kierunku odpływu wód lodowcowych z tego kopułowego wyst ępuj ących na terenie Puszczy terenu, czyli z północnego zachodu na południowy Rominckiej (Krzywicki, 2001; Krzywiccy, 1999). wschód. Drugi typ jezior wyst ępuj ących na badanym obszarze stanowi ą jeziora wypełniaj ące misy 3.5.3. Wody podziemne. wytopiskowe. Genez ę tak ą posiadaj ą Jez. Niskie i Jez. Wysokie (Kopciał red., 1995), jez. Pobł ędzie (Maciejewski, Ostatnim elementem, na który nale Ŝy zwróci ć uwag ę 2001) oraz Jez. Sta ńczyki Du Ŝe i Małe . Pod wzgl ędem są wody podziemne badanego obszaru. Cech ą powierzchni jeziora te nie nale Ŝą do du Ŝych akwenów. charakterystyczn ą jest stosunkowo du Ŝy stopie ń ich Najwi ększym jest Jez. Czarne - pow. 162,5 ha, drugim co mineralizacji. Zawieraj ą one liczne zwi ązki Ŝelaza, którego do wielko ści akwenem na terenie gminy jest Jez. Przero śl zawarto ść waha si ę od 1,1 do 5,0 mg/dm 3. Du Ŝy udział - 65 ha, trzecim Jez. Pobł ędzie - 53,5 ha (powierzchnie wg maj ą równie Ŝ zwi ązki chlorku, szczególnie w wodach Słapik red., 2000). Najliczniejsz ą grup ę jezior stanowi ą podziemnych zachodniej cz ęś ci gminy ( Studium , 1998). małe zbiorniki o powierzchni nie przekraczaj ącej kilku ha. Jako ść wód podziemnych na terenie Gminy Dubeninki Najgł ębszymi jeziorami na terenie gminy s ą zbiorniki monitorowana była w śytkiejmach i Sta ńczykach, w msc. rynnowe - jez. Przero śl (28,2 m) oraz Czarne (27,5 m). śytkiejmy odpowiadała II klasie czysto ści a w Sta ńczykach Pod wzgl ędem troficznym wi ększe jeziora badanego Ib klasie czysto ści. Dowodzi to, Ŝe jako ść wód obszaru znajduj ą si ę w środkowej fazie rozwoju Ŝycia podziemnych jest do ść dobra i charakteryzuje si ę organicznego. Zaliczane s ą głównie do typu mezo - lub mineralizacj ą wodorow ęglanowo-wapniow ą. Wody eutroficznego. Cechuj ą si ę zatem wysokim stopniem podziemne najcz ęś ciej ujmowane s ą z utworów Dziennik Urz ędowy - 2217 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. czwartorz ędowych, a warstwy wodono śne s ą dobrze zauwa Ŝyć, i Ŝ na terenie Gminy Dubeninki w latach 80 izolowane. Na uj ęciu w msc. śytkiejmy do 41,0 m ppt. wybudowano do ść du Ŝo uj ęć wód, wówczas na potrzeby wyst ępuj ą gliny zlodowacenia środkowopolskiego. Pod byłych PGR-ów. warstw ą tych glin wyst ępuje warstwa wodono śna. Podobnie rzecz wygl ąda na innych uj ęciach. Nale Ŝy

Tab. 4 Zestawienie uj ęć wody na terenie gminy Dubeninki.

Mi ąŜ szo ść Rok Gł ęboko ść Gł ęboko ść zw. Zatwierdzone Lp. Lokalizacja-uŜytkownik warstwy 3 wykonania otworu {m} wody zasoby w m /h wodono śnej 1. Przero śl Gołdapska 1960 Nr.1 36,0 12,00 15,00 8,00 2. Przero śl Gołdapska 1974 Nr.2 75,0 18,50 29,00 85,00 3. Łoje-OPTIMA 1976 Nr.2 97,0 31,50 22,5 85,00 4. Łoje(Kowalewski) 1976 Nr 1 75,00 31,50 8,50 85,00 5. śytkiejmy 1987 Nr.1A 87,5 13,70 20,00 65,00 6. śytkiejmy 1971 Nr.1 84,50 16,00 35,5 37,00 7. śytkiejmy 1975 Nr 3A 96,00 14,1 51,00 65,00 8. Degucie 1964 Nr 1 66,00 1,00 9,00 9,80 9. Degucie 1975 Nr 2 85,00 14,00 7,00 7,20 10. Degucie 1975 Nr 3. 68,5 14,00 7,8 37,00 12. Wobały 1971 Nr 2 70,5 17,50 7,0 35,00 13. Przesławki 1967 Nr.2 99.00 40.00 17,5 7,25 Zawiszyn 14. 1967 Nr.1 100 40,50 14,00 26,50 (Kowalewski) Zawiszyn 15. 1987 Nr.2 87,00 44,50 16,00 43,00 (Kowalewski) 16. Skajzgiry 1974 Nr.2 68,00 22,40 40,6 21,6 17. Skajzgiry 1960 Nr.1 26.7 6,90 18,0 15,00

Wi ększo ść zasobów wód podziemnych na terenie gminy nadaje się do bezpo średniego wykorzystania na cele konsumpcyjne po prostym uzdatnieniu polegaj ącym na usuni ęciu Ŝelaza i manganu.

3.6. Ocena jako ści powietrza atmosferycznego.

Zgodnie z art. 87 ustawy Prawo ochrony środowiska ocen ę czysto ści powietrza dokonuje si ę w strefach. Stref ę stanowi aglomeracja wi ększa ni Ŝ 250 tys. mieszka ńców lub powiat. W tym przypadku stref ę stanowi powiat gołdapski. Ocen ę stanu czysto ści powietrza dokonuje si ę dla dwóch kryteriów:

- ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi - ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin. Ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia, bada si ę obecno ść w powietrzu pyłu, dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, tlenku w ęgla.

Tab. Nr 5. Klasyfikacja powiatu gołdapskiego ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia.

Maksymalne Przeliczone Maksymalne st ęŜ enie Klasa Maksymalne st ęŜ enie Klasa średnioroczne Klasa st ęŜ enie Klasa Powiat 3 3 24-godzinne Pył µ/m Strefy 24-godzinne SO 2 µ/m strefy st ęŜ enie No 2 strefy 8-godzinne strefy µ/m 3 CO µ/m 3 Gołdapski 109 I 53 II 2,3 IIIb 0.420 IIIb Średnia województwa 102,0 I 60,9 II 10,6 III b 1,700 IIIb

Jak wida ć ze wzgl ędu na st ęŜ enia pyłowe powiat zakwalifikowano do I klasy czysto ści, co oznacza, Ŝe st ęŜ enia tego zanieczyszczenia były wy Ŝsze od górnego progu szacowania. Tam gdzie stwierdzono najwy Ŝsze warto ści klasyfikuj ące dana stref ę do I klasy z uwagi na st ęŜ enie danej substancji nale Ŝy opracowa ć programy ochrony powietrza. Ogólnie powiat gołdapski został sklasyfikowany w III klasie, co oznacza niskie st ęŜ enie tych zanieczyszcze ń. Nale Ŝy zauwa Ŝyć, Ŝe pod wzgl ędem zanieczyszcze ń pyłowych ok. 84% powierzchni Polski zaliczana jest do I klasy czysto ści. Jest to problem ogólnokrajowy.

Tab. Nr 6 Klasyfikacja powiatu gołdapskiego ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin.

Maksymalne ze średniorocznych Maksymalne ze średniorocznych Klasa Klasa Powiat zidentyfikowane st ęŜ enie w strefie zidentyfikowane st ęŜ enie w strefie 3 strefy 3 strefy SO 2 µ/m NO 2 µ/m Gołdapski 2,37 IIIb 1,08 IIIb Średnia województwa 4,73 IIIb 5,77 IIIb

Ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin powiat gołdapski jako ści powietrza prowadzi Wojewódzki Inspektorat kwalifikuje si ę w cało ści do III klasy czysto ści. Badania Ochrony Środowiska w Olsztynie.

Dziennik Urz ędowy - 2218 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

3.6.1. Emisja. Zale Ŝno ść uzyskiwanych mocy od pr ędko ści wiatru ma decyduj ące znaczenie i razem ze stało ści ą wyst ępowania Na terenie gminy Dubeninki nie wyst ępuj ą podmioty wiatru decyduje o wyborze usytuowania instalacji emituj ące zanieczyszczenia do powietrza, dla których wiatrowych. Małe odchylenia od prognozowanego istnieje obowi ązek posiadania decyzji o dopuszczalnym zachowania wiatru mog ą stanowi ć ró Ŝnic ę, powoduj ącą poziomie emisji zanieczyszcze ń. Wyst ępuj ą dwie wi ększe niepowodzenie projektu w sensie ekonomicznym. Turbina kotłownie: wiatrowa pracuje tylko w ograniczonym przedziale pr ędko ści wiatru, ma to istotny wpływ na stopie ń - kotłownia w Dubeninkach wyposa Ŝona w 2 kotły na wykorzystania wiatru. Produkcja energii zaczyna si ę przy biomas ę (trociny) o mocy 0,5 MW ka Ŝdy oraz trzy pr ędko ści 4-5 m/s. Gmina Dubeninki znajduje si ę na kotły w ęglowe o łącznej mocy 2,2 MW, pograniczu strefy „korzystnej” i „do ść korzystnej” pod - kotłownia w śytkiejmach -olejowa o mocy 0,4 MW. wzgl ędem potencjalnych zasobów energetycznych wiatru. Odpowiednie zasoby energetyczne wiatru to zasadniczy, Najwi ększy udział w emisji zanieczyszcze ń do ale nie jedyny, warunek lokalizacji elektrowni wiatrowej w atmosfery maj ą gospodarstwa domowe. Najwi ęcej okre ślonym miejscu. substancji zanieczyszczaj ących powietrze powstaje w wyniku spalania paliw kopalnych - w ęgiel kamienny, ropa Pozostałe kryteria to: naftowa, gaz ziemny. Rodzaj i ilo ść emitowanych zanieczyszcze ń do atmosfery zale Ŝy od rodzaju i stanu - blisko ść i jako ść sieci elektroenergetycznej, paliwa, warunków spalania i wydajno ści urz ądze ń. W - charakter geologiczny podło Ŝa, zapewniaj ący gminie Dubeninki na 946 mieszka ń w 396 mieszkaniach bezpiecze ństwo posadowienia elektrowni, istnieje ogrzewanie piecowe gdzie spalany jest głównie - mo Ŝliwo ść dojazdu sprz ętu ci ęŜ kiego, węgiel i drewno. - otrzymanie pozytywnej decyzji o warunkach Drugim powa Ŝnym źródłem zanieczyszcze ń s ą zabudowy i zagospodarowania terenu, pojazdy mechaniczne nap ędzane silnikami spalinowymi. - otrzymanie technicznych warunków przył ączenia do Ocenia si ę, Ŝe w Polsce typowy osobowy samochód linii elektroenergetycznej i podpisanie umowy w przemierzaj ąc 10 tys. km spala ok. 14,5 tys. kg mieszanki sprawie sprzeda Ŝy energii z Zakładem i wydziela do atmosfery 328 kg tlenków w ęgla, 110 kg Energetycznym. węglowodorów, 20 kg tlenku azotu i siarki. Uwarunkowania ekologiczne lokalizacji elektrowni 3.7. Odnawialne źródła energii (OZE). wiatrowej;

Odnawialne źródło energii to źródło wykorzystuj ące w - budowa elektrowni wiatrowych mo Ŝe zmieni ć cechy procesie energi ę wiatru, promieniowania słonecznego, charakterystyczne istniej ącego krajobrazu, energi ę geotermiczn ą, energi ę spadku rzek oraz energi ę - hałas powstaj ący w wyniku pracy skrzydeł wirnika, pozyskiwan ą z biomasy. Rozwój przyjaznych środowisku - du Ŝe siłownie wiatrowe mog ą blokowa ć lub alternatywnych źródeł energii, a takimi s ą źródła rozprasza ć sygnały elektromagnetyczne i odnawialne, mo Ŝe by ć jednym z najbardziej skutecznych powodowa ć zakłócenia w odbiorze sposobów zapobiegania degradacji środowiska. radiotelewizyjnym, Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii pozwala - mo Ŝe wyst ąpi ć zagro Ŝenie dla ptaków. unikn ąć lub zmniejszy ć emisj ę zanieczyszcze ń do atmosfery, zu Ŝycie wody, odpady oraz inne ujemne skutki Inne rodzaje energii odnawialnej to: z przemysłowego wykorzystania terenu. Energia geotermiczna - mo Ŝe by ć wykorzystana Energia promieniowania słonecznego. energia pochodz ąca z zasobów ciepła gleby na małych gł ęboko ściach przy u Ŝyciu pompy ciepła. Sło ńce jest podstawowym i stałym źródłem światła i Biomasa - materia organiczna. Popularna w Polsce ciepła. W ka Ŝdej sekundzie generuje ogromne ilo ści jest słoma i ró Ŝne gatunki ro ślin energetycznych. Warto ść energii, która dociera do Ziemi jako światło słoneczne, opałowa słomy wynosi około 16 -17 MJ/kg. promieniowanie ultrafioletowe oraz promieniowanie fal Energia spadku rzeki - na terenie gminy znajduje si ę podczerwieni odczuwane jako ciepło. W Polsce młyn w msc. śytkiejmy, gdzie turbina nap ędzana jest wykorzystanie energii promieniowania słonecznego energi ą nurtu rzeki o wysoko ści pi ętrzenia 5,48 m. oceniane jest jako najsłabsze ze wszystkich odnawialnych źródeł energetycznych w Polsce. Wskazuje si ę na 4. ZAGRO śENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO. mo Ŝliwo ść stosowania technologii słonecznych jedynie do ogrzewania budynków w okresie przej ściowym (jesie ń i O stanie środowiska przyrodniczego decyduj ą wiosna), b ądź do dodatkowego dogrzania zim ą odprowadzane przez człowieka do środowiska ró Ŝnego pomieszcze ń oraz ogrzewania wody u Ŝytkowej rodzaju substancje powstaj ące w toku działalno ści wykorzystuj ąc stacjonarne kolektory słoneczne gospodarczej człowieka jak i procesów bytowych przechwytuj ące ciepło sło ńca. zachodz ących w gospodarstwach domowych. Działalno ść prowadzona przez człowieka ma równie Ŝ swoje Energia wiatru. oddziaływanie po średnie w postaci stymulowania procesów biologicznych, które zachodz ą w zmienionym Główny problem w pozyskaniu energii wiatru wynika z przez człowieka środowisku przyrodniczym Do takich jego cech fizycznych: mała g ęsto ść energetyczna, procesów mo Ŝemy zaliczy ć na przykład zakwitanie wody zmienno ść , nieprzewidywalno ść . Charakterystyki wiatru w jeziorze powodowane przez nadmiernie rozwijaj ący si ę zmieniaj ą si ę w du Ŝym stopniu z lokalizacj ą geograficzn ą, plankton. Utrzymanie równowagi ekologicznej w przy czym dodatkowo na danej lokalizacji pr ędko ści i środowisku przyrodniczym jest zło Ŝonym procesem i kierunki wiatru zmieniaj ą si ę w ci ągu dnia lub nawet wymaga systematycznego śledzenia zmian w nim godziny. Pr ędko ść wiatru ro śnie wraz z wysoko ści ą. zachodz ących. Dziennik Urz ędowy - 2219 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

4.1. Zagro Ŝenia wód, gleby i powierzchni ziemi. kanalizację. Wi ększo ść mieszka ń jest wyposa Ŝona w wod ę bie Ŝą cą, natomiast w kanalizacj ę tylko niewielka Główne źródła zanieczyszcze ń wód na terenie gminy cz ęść . Dubeninki to; Gmina nie posiada rejestru zbiorników bezodpływowych i nie prowadzi ewidencji wywiezionych - odprowadzane ścieki ( po średnio lub bezpo średnio), nieczysto ści przez firmy do tego upowa Ŝnione. Na - rolnictwo, podstawie ró Ŝnicy w poborze wody i ilo ści - niekontrolowany rozwój turystyki, odprowadzanych Ścieków mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe du Ŝa - niekontrolowane budownictwo (zwłaszcza cz ęść ścieków pochodz ących z gospodarstw domowych letniskowe). odprowadzanych jest do ziemi lub do wód. Szczególnie gro źna jest nierozwi ązana gospodarka ściekowa w m. Ścieki. Wraz z rozbudow ą wodoci ągów wzrasta śytkiejmy i wprowadzanie nie oczyszczonych ścieków do zu Ŝycie wody co ma bezpo średnie przeło Ŝenie na ilo ść wód rzeki śytkiejmska Struga lub do ziemi. odprowadzanych ścieków. W poni Ŝszej tabeli przedstawiono stan wyposa Ŝenia mieszka ń w wodoci ąg i

Tab. 7.Wyposa Ŝenie mieszka ń w wodoci ąg i kanalizacj ę.

Wyposa Ŝone w Mieszkania do wodoci ąg z bez kanalizacj ę bez Ogółem lokalny urz ądzenia sieci wodoci ągu do sieci kanalizacji lokalnego 946 695 166 85 270 551 164

Tab.8. Ilo ść pobranej wody i odprowadzanych ścieków.

Ilo ść pobranej wody 2003 r. Ilo ść odprowadzanych ścieków 2003 r. Uj ęcie wody Łoje 92 445 21 928 m 3 Uj ęcie wody śytkiejmy 72 853 bd Uj ęcie Przesławki 4 096 bd Razem: 169 394 m 3 21 928 m 3

Długo ść sieci wodoci ągowej w gminie wynosi 90,5 km za ś długo ść kanalizacji wynosi:

- w miejscowo ści Rogajny, Zawiszyn, Dubeninki - 11,1 km; - Osiedle Dubeninki 1,2 km.

4.2 Rolnictwo.

Trudnym do zmierzenia, jednak w znacznym stopniu moŜliwym źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych s ą niekontrolowane spływy powierzchniowe z obszarów rolnych. Pomimo tego, Ŝe w ostatnich latach, na skutek likwidacji PGR- ów, zmalała znacznie ilo ść gnojowicy, stanowi ona nadal lokaln ą uci ąŜ liwość . Ilo ść rozlewanej gnojowicy na hektar ocenia si ę po zawarto ści Azotu (N) w gnojowicy. Obowi ązuj ące obecnie normy dopuszczaj ą u Ŝycie gnojowicy w dawce 45 m 3/ha po co najmniej 6 miesi ęcznym składowaniu w zbiornikach. Na terenie gminy Dubeninki obsada zwierz ąt gospodarskich wynosi 54 DJP na 100 ha u Ŝytków rolnych.

Tab. 9 Struktura obszarowa gospodarstw i obsada zwierz ąt w roku 2002.

Grupa obszarowa Liczba gospodarstw Powierzchnia w ha Bydło szt Trzoda szt. Do 1 ha 122 30 33 80 1-5 107 125 109 227 5-15 73 370 462 796 15-30 66 727 686 1291 30-50 34 697 894 983 50 ha i wi ęcej 18 1270 976 1944 Razem 420 3218 3607 5321

Na podstawie przeprowadzonego bilansu ilo ści w okolicy du Ŝych ferm, gdzie wyst ępuje przemysłowa hodowanych zwierz ąt na terenie gminy i wytwarzanych hodowla zwierz ąt, a areał pól nawo Ŝonych jest za mały w przez nie ilo ści nawozów naturalnych nie stwierdzono stosunku do dopuszczanych dawek nawozowych. zagro Ŝenia dla środowiska przyrodniczego Na terenie gminy wyst ępuje jedna ferma przemysłowa powodowanego przez nadmierne nawo Ŝenie nawozami tuczu trzody chlewnej, powy Ŝej 5 tys. szt. która kwalifikuje organicznymi prowadz ące do ska Ŝenia gleby i wody si ę do uzyskania tzw. pozwolenia zintegrowanego. zwi ązkami chemicznymi i bakteriami zagra Ŝaj ącymi Wojewoda warmi ńsko-mazurski udzielaj ąc takiego środowisku przyrodniczemu. Mog ą si ę jednak zdarza ć pozwolenia dokona przegl ądu fermy i okre śli najlepsz ą lokalnie incydentalne przypadki przekraczania dost ępn ą technik ę dla tego obiektu. dopuszczalnych ilo ści wprowadzanych nawozów Ponadto w strukturze gospodarstw rolnych mo Ŝna organicznych do gleby powoduj ące ujemne skutki dla wyró Ŝni ć 18 rolników posiadaj ących powy Ŝej 50 ha środowiska naturalnego. Zjawisko takie mo Ŝe wyst ępowa ć Dziennik Urz ędowy - 2220 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. uŜytków rolnych a wśród nich 8 rolników posiada 40 i Z uwagi na brak przemysłu, takie zagro Ŝenie na wi ęcej szt. krów. terenie gminy Dubeninki nie wyst ąpi, mo Ŝe zdarzy ć si ę Wykorzystanie rolnicze nawozów organicznych awaria przy transporcie kołowym ró Ŝnego rodzaju uregulowano w Polsce Ustaw ą o nawozach i nawo Ŝeniu z substancji niebezpiecznych Do usuwania takich awarii dnia 26 lipca 2000 r. (Dz. U. z dn. 24 pa ździernika 2000 r.) przygotowane s ą odpowiednie słu Ŝby ratownictwa . oraz pó źniejszym Rozporz ądzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 1 czerwca 2001 r. w sprawie 4.4. Elektromagnetyczne promieniowanie szczegółowego sposobu stosowania nawozów .oraz niejonizuj ące. prowadzenia szkole ń z zakresu ich stosowania (Dz. U. Nr 60, poz.616). W powy Ŝszych uregulowaniach Promieniowanie niejonizuj ące pojawia si ę wokół linii wprowadzono nast ępuj ące obwarowania: energetycznych wysokiego napi ęcia, radiostacji, pracuj ących silników elektrycznych oraz instalacji a) dawka nawozu naturalnego, zastosowanego w ci ągu przemysłowych, urz ądze ń ł ączno ści, domowego sprz ętu roku, nie mo Ŝe zawiera ć wi ęcej ni Ŝ 170 kg azotu elektrycznego i elektronicznego. Oddziaływanie tego w czystym składniku na 1 ha u Ŝytków rolnych, promieniowania w ostatnich latach ro śnie, ale w dalszym b) zabrania si ę stosowania nawozów na glebach ci ągu pozostaje ni Ŝszy od nat ęŜ eń, przy których mo Ŝliwe zalanych wod ą oraz przykrytych śniegiem lub jest jakiekolwiek szkodliwe oddziaływanie na organizm zamarzni ętych, a w postaci płynnej i azotowych na ludzki. Zagro Ŝenie promieniowaniem niejonizuj ącym mo Ŝe glebach bez okrywy ro ślinnej poło Ŝonych na stokach o by ć łatwo wyeliminowane lub ograniczone pod warunkiem nachyleniu powy Ŝej 10 %, zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej c) nawozy w postaci płynnej nale Ŝy przechowywa ć człowieka od pól przekraczaj ących warto ści graniczne. wył ącznie w szczelnych zbiornikach o pojemno ści Istotny wpływ na środowisko maj ą linie i stacje umo Ŝliwiaj ącej gromadzenie co najmniej elektromagnetyczne o napi ęciach znamionowych równych 4- miesi ęcznej produkcji tego nawozu, co najmniej 110kV i wy Ŝszych. Przez teren gminy nie d) nawozy w postaci stałej powinny by ć przechowywane przebiegaj ą trasy linii elektroenergetycznych o takich w pomieszczeniach inwentarskich lub na napi ęciach. Pole elektromagnetyczne wyst ępuj ące przy nieprzepuszczalnych płytach, zabezpieczaj ących antenach telefonii komórkowej wyst ępuje na okre ślonych przed przenikaniem wycieku do gruntu oraz wysoko ściach w wolnych niedost ępnych dla ludzi posiadaj ących instalacj ę odprowadzaj ącą wyciek do przestrzeniach. szczelnych zbiorników. Rolnicy ustawowo maj ą 8 lat na wyposa Ŝenie gospodarstw w te obiekty. Wykaz stacji bazowych telefonii komórkowej w gminie Dubeninki; Zgodnie z tymi uregulowaniami nawozy naturalne w postaci stałej oraz płynnej powinny by ć stosowane - m. Kociołek dz. Geod. nr 143/12 - wysoko ść w okresie od dnia 1 marca do dnia 30 listopada, z zawieszenia anteny 50.48 m, wyj ątkiem nawozów stosowanych na uprawy pod - m. Łysogóra dz. geod. nr 185 - wysoko ść osłonami. Nie pó źniej ni Ŝ nast ępnego dnia po zawieszenia anteny 50,48, zastosowaniu powinny by ć przykryte lub wymieszane z - m. Przero śl Gołdapska dz. geod. nr 26/15 - gleb ą. wysoko ść zawieszenia anteny 60 m, Nawozy naturalne mog ą by ć stosowane w odległo ści - m. Przero śl Gołdapska dz. geod. nr 26/32 - co najmniej 20 m od strefy ochronnej źródeł wody, uj ęć wysoko ść zawieszenia anteny 50 m, wody, brzegów zbiorników oraz cieków wodnych. - m. Pluszkiejmy dz. Geod. nr.68.

4.3. Powa Ŝne awarie. 4.5 Hałas.

Awarie przemysłowe . Hałas poprzez swoje nat ęŜ enie i czas oddziaływania Nowa ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo mo Ŝe stanowi ć bardzo du Ŝe zagro Ŝenie dla ludzi ochrony środowiska rezygnuje z nazwy dotychczas i środowiska przyrodniczego. Zgodnie z zaleceniami stosowanej „nadzwyczajne zagro Ŝenie środowiska” i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 1993 roku, reguluje t ę problematyk ę pod nazw ą „powa Ŝne awarie”. wskazane jest dla zabudowy mieszkaniowej d ąŜ enie do Definicje „powa Ŝnej awarii” i powa Ŝnej awarii ograniczenia równowa Ŝnego poziomu d źwi ęku „A” na przemysłowej okre śla odpowiednio art. 23 i 24 w/w zewn ątrz budynku do warto ści 55 dB w dzie ń i 45 dB w ustawy; nocy, co umo Ŝliwia utrzymanie wła ściwych warunków - powa Ŝna awaria - to zdarzenie, w szczególno ści akustycznych w pomieszczeniach przy uchylonych lub emisja, po Ŝar lub eksplozja powstała w trakcie okresowo otwieranych oknach. Zgodnie z zaleceniami procesu przemysłowego, magazynowania lub WHO, dotycz ącymi dokuczliwo ści, zakłóce ń snu i transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej zakłóce ń rozmów, nale Ŝy uzna ć, Ŝe przekroczenie granicy niebezpiecznych substancji, prowadz ące do poziomów hałasu na zewn ątrz budynku równej 70 dB w natychmiastowego powstania zagro Ŝenia Ŝycia lub porze dziennej i 60 dB w porze nocnej, stanowi powa Ŝne zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro Ŝenie dla zdrowia. zagro Ŝenia z opó źnieniem. W polskim prawie dopuszczalne poziomy hałasu w - powa Ŝna awaria przemysłowa - przez poj ęcie to środowisku okre ślone zostały w rozporz ądzeniu Ministra rozumie si ę powa Ŝną awari ę w zakładzie. Ustawa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z Prawo ochrony środowiska nakłada na dnia 13 maja 1998 r. w sprawie dopuszczalnych prowadz ącego zakład stwarzaj ący zagro Ŝenie poziomów hałasu w środowisku. Wielko ści dopuszczalne wyst ąpienie awarii, dokonuj ący przewozu substancji odnosz ą si ę w nim do terenów wymagaj ących ochrony niebezpiecznych oraz organy administracji przed hałasem i s ą zale Ŝne od funkcji urbanistycznej, jak ą obowi ązek ochrony środowiska przed awariami. spełnia dany teren. Na terenie gminy Dubeninki źródłem hałasu mo Ŝe by ć okresowo hałas komunikacyjny. Wi ększo ść pojazdów Dziennik Urz ędowy - 2221 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. emituje hałas o poziomie d źwi ęku od 85 do 94 dB, przy 11) na terenie gminy powstaje mało odpadów dopuszczalnych nat ęŜ eniach hałasu w środowisku, przemysłowych, istniej ące podmioty wytwarzaj ące w otoczeniu budynków mieszkalnych od 35 do 55 dB w odpady posiadaj ą zatwierdzone programy porze nocnej i od 40 do 65 dB w porze dziennej. gospodarki odpadami b ądź zło Ŝyli informacje o Najbardziej uci ąŜ liwe s ą pojazdy ci ęŜ kie, z których 80% wytwarzanych odpadach; emituje hałas o poziomie d źwi ęku wi ększym ni Ŝ 80 dB, 12) rozwini ęta sieć wodoci ągowa jak równie Ŝ z czego 40% o poziomie wi ększym ni Ŝ 85 dB. intensywnie rozwijaj ące si ę wodoci ągowanie podnosi atrakcyjno ść inwestycyjn ą gminy; 4.6 Zagospodarowanie odpadów. 13) istniej ą znaczne rezerwy przepustowo ści w oczyszczalni ścieków. Daje to mo Ŝliwo ść doci ąŜ enia Zagadnienie odpadów całkowicie pomini ęto w tych obiektów b ądź dowóz ścieków; opracowaniu, zostało zawarte w Planie Gospodarki 14) brak zakładów przemysłowych o du Ŝym i Odpadami. zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia awarii; 15) brak zakładów szczególnie uci ąŜ liwych dla 5. POPRAWA STANU ŚRODOWISKA. środowiska na terenie gminy Dubeninki; 16) nieagresywna w stosunku do środowiska W powy Ŝszej cz ęś ci Programu dokonano gospodarka rolna. charakterystyki środowiska przyrodniczego, którego analiza jest wykonana pod k ątem warto ści, które s ą Słabe strony uznawane przez ludzi za istotne. Wykonana analiza obejmuje czynniki wpływaj ące na stan środowiska 1) post ępuj ąca dewastacja krajobrazu poprzez nie przyrodniczego gminy Dubeninki, które człowiek mo Ŝe harmonizuj ącą z otoczeniem zabudow ę oraz kształtowa ć w mniejszym lub wi ększym stopniu przez infrastruktur ę techniczn ą a tak Ŝe przez nielegalne prowadzoną przez siebie działalno ść gospodarcz ą i budownictwo letniskowe; pozostał ą. Zachowanie, w jak najbardziej zbli Ŝonym do 2) zabudowa brzegów jezior, urbanizacja miejsc cennych stanu naturalnego, środowiska przyrodniczego sprzyja przyrodniczo; utrzymaniu bioró Ŝnorodno ści spotykanej na tym terenie 3) post ępuj ąca eutrofizacja rzek i jezior, a w jej przyrody o Ŝywionej i jest naczeln ą zasad ą opracowanego nast ępstwie ubo Ŝenie fauny wodnej; programu. 4) nagminne wczesnowiosenne wypalanie traw; Gmina Dubeninki ma powa Ŝne potencjalne atuty do 5) wysoki udział paliw wysokoemisyjnych głównie, wykorzystania w zakresie działa ń zwi ązanych z ochron ą węgla w procesach zaopatrzenia w energi ę; środowiska, ale jeszcze wi ęcej wyst ępuje braków, 6) wysoki poziom zakwaszenia gleb (udział gleb zaniedba ń i zagro Ŝeń. Zestawienie czynników zaliczanych kwa śnych i bardzo kwa śnych wynosi około 50% do mocnych i słabych stron, a tak Ŝe zagro Ŝeń i szans powierzchni u Ŝytków rolnych); będzie miało znaczenie przy podejmowaniu działa ń na 7) zagro Ŝenie erozj ą gleb; rzecz środowiska przyrodniczego. 8) główne źródła zanieczyszcze ń wód powierzchniowych to niedostatecznie rozwi ązana gospodarka ściekowa, 5.1. ANALIZA SWOT. głównie na terenach wiejskich oraz dopływ zanieczyszcze ń z obszarów rolnych; Mocne strony gminy Dubeninki; 9) w zwi ązku z intensyfikacj ą wykorzystania odnawialnych źródeł energii nale Ŝy liczy ć si ę z 1) wysoka atrakcyjno ść przyrodnicza i du Ŝa negatywnymi skutkami w postaci: zagro Ŝenia dla ró Ŝnorodno ść biologiczna w skali kraju; krajobrazu i ptactwa przez urz ądzenia energetyki 2) bardzo wysokie walory krajobrazowe, cz ęść obszaru wiatrowej, zagro Ŝenia dla dro Ŝno ści korytarzy gminy to region Parku Krajobrazowego, a ponad ekologicznych przez elektrownie wodne; połowa obszaru gminy jest obj ęta prawn ą ochron ą 10) generalnie brak jest pomiarów hałasu na ci ągach przyrody. Wyst ępuj ą ró Ŝne formy ochrony przyrody; komunikacyjnych; 3) dobrze zachowany stan fauny i flory, z du Ŝą ilo ści ą 11) brak bada ń kontrolnych poziomów pól gatunków zagro Ŝonych w skali kraju; elektromagnetycznych w rejonie urz ądze ń 4) wysoki stan liczebny i gatunkowy ptactwa emituj ących to promieniowanie; szczególnie wodnego; 12) składowiska nie maj ą zabezpieczonego podło Ŝa w 5) zadowalaj ący stan zdrowotny i sanitarny postaci sztucznej izolacji. Istniej ące uszczelnienie drzewostanów; wykonano z warstwy gliny zwałowej; 6) du Ŝa ilo ść gruntów o niskiej przydatno ści rolniczej 13) nie obj ęcie systemem zorganizowanej zbiórki preferowanych do zalesie ń w pierwszej kolejno ści: tylko odpadów komunalnych wszystkich mieszka ńców, na rok bie Ŝą cy zgłoszono potrzeby na ok. 100 ha; w szczególno ści zamieszkuj ących na terenach 7) generalnie bardzo dobry stan czysto ści powietrza wiejskich w zabudowie rozproszonej; atmosferycznego, spełniaj ący wymogi norm 14) zbyt niski stopie ń skanalizowania obszarów sanitarnych nawet dla obszarów ochrony wiejskich, szczególnie brak kanalizacji i uzdrowiskowej; oczyszczalnia ścieków w śytkiejmach. 8) generalnie dobry stan czysto ści gleb (udział metali Obserwowana tendencja wodoci ągowania gmin bez ci ęŜ kich na ogół na poziomie zbli Ŝonym do równoczesnego ich kanalizowania stanowi naturalnego) mog ą by ć wykorzystywane rolniczo i zagro Ŝenie dla u Ŝytkowych warstw wodono śnych, ogrodniczo bez ogranicze ń; szczególnie na obszarach o braku izolacji, jak 9) generalnie do ść dobry stan czysto ści jezior i rzek, równie Ŝ dla wód powierzchniowych; pozwalaj ący na ich gospodarcze i rekreacyjne 15) ograniczony dost ęp do środków na rozbudow ę i wykorzystanie; modernizacj ę infrastruktury słu Ŝą cej ochronie 10) dobra jako ść wód podziemnych z wi ększo ści uj ęć środowiska; wymaga tylko prostego uzdatnienia; 16 niedostateczny stan infrastruktury komunikacyjnej; Dziennik Urz ędowy - 2222 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

17) du Ŝa ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest oraz zawartych w „Nowej polityce ekologicznej pa ństwa” zainstalowanych w obiektach budowlanych; i „Narodowej Strategii ochrony środowiska na lata 2000- 18) mała liczba gospodarstw rolnych produkuj ących 2006”. W ten sposób okre ślone cele nawi ązuj ą do idei „zdrow ą Ŝywno ść ”; ochrony środowiska przyrodniczego i tworzenia warunków 19) brak rozwi ązanej gospodarki gnojowic ą w Ŝycia i rozwoju gospodarczego opartego o zasad ę wielkotowarowych gospodarstwach; zrównowa Ŝonego rozwoju. 20) zbyt wolno post ępuj ący wzrost świadomo ści społecznej dotycz ącej konieczno ści gospodarowania 1. Zachowanie oraz odtwarzanie bogactwa w sposób przyjazny dla przyrody i środowiska, brak przyrodniczego i walorów krajobrazowych. indywidualnych nawyków i postaw 2. Ochrona zasobów wód i poprawa ich jako ści, pro środowiskowych (segregacji odpadów, racjonalne u Ŝytkowanie kopalin, gleb i powierzchni oszcz ędno ści wody, nie za śmiecania lasów etc.); ziemi. 21) niepełny zakres monitoringu stanu środowiska (stanu 3. Zapobieganie zanieczyszczeniu powierzchni czysto ści gleb, cz ęstotliwo ści bada ń stanu czysto ści ziemi, poprawa stanu czysto ści. wód powierzchniowych, stanu czysto ści powietrza); 4. Poprawa stanu powietrza i klimatu 22) brak Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Puszczy akustycznego Rominckiej; 5. Wzrost świadomo ści ekologicznej 23) niedostateczne nakłady na ochron ę środowiska. społecze ństwa oraz wiedzy o stanie środowiska przyrodniczego i zasadach racjonalnego Szanse. wykorzystania jego zasobów.

1) wzrost uspołecznienia procesów podejmowania 5.3 Zadania realizacyjne w ramach celów. decyzji maj ących wpływ na stan środowiska; 2) wdro Ŝenie instrumentów prawno-ekonomicznych Przedstawione zadania w tej cz ęś ci programu mobilizuj ących do realizacji inwestycji nawi ązuj ą do zada ń zawartych w programie powiatowym i prośrodowiskowych wynikaj ących ze strategii są powtórzeniem ich zapisów dopasowanym do celów krajowych oraz przyj ętych zobowi ąza ń przyj ętych w programie gminy Dubeninki. Zapis w ten mi ędzynarodowych; sposób zamieszczony ukazuje kontekst powiatowy 3) rozwój kontaktów i współpracy mi ędzynarodowej z ochrony środowiska przyrodniczego. Działania krajami UE na szczeblu samorz ądów w celu wymiany podejmowane na terenie gminy Dubeninki w postaci do świadcze ń w zakresie proekologicznych metod zada ń wpisuj ą si ę w przyj ęte zapisy dla powiatu gospodarowania; gołdapskiego. 4) rozwój współpracy samorz ądów z samorz ądami Rosji, Litwy w zakresie wspólnego rozwi ązywania problemów Cele i zadania w zakresie ochrony przyrody i ochrony środowiska w rejonach przygranicznych; krajobrazu. 5) mo Ŝliwo ść wdro Ŝenia programów rolno- środowiskowych UE; Cel nadrz ędny : 6) mo Ŝliwo ść uzyskania zewn ętrznego (krajowego i/lub zagranicznego) wsparcia finansowego programów „Zachowanie oraz odtwarzanie bogactwa ochrony ró Ŝnorodno ści przyrodniczej oraz realizacji przyrodniczego i walorów krajobrazowych” programu zalesiania gruntów o niskiej przydatno ści rolniczej; Zadania: 7) funkcjonowanie programów UE wspieraj ących rozwój infrastruktury ochrony środowiska; 1. Rozwój systemu obszarów chronionych: 8) wzrost krajowego i zagranicznego popytu na „zdrow ą Ŝywno ść ”, bezpieczne dla środowiska formy sportu a) opracowanie regionalnego, docelowego projektu Sieci i rekreacji, turystyki i kontaktu z przyrod ą. Obszarów Chronionych, w tym uszczegółowienie propozycji sieci obszarów Natura 2000 i ł ącz ących je Zagro Ŝenia. korytarzy ekologicznych, b) sporz ądzenie planu ochrony Parku Krajobrazowego 1) brak skutecznych przepisów z zakresu budownictwa i Puszczy Rominckiej i rezerwatów przyrody, zagospodarowania przestrzennego zabezpieczaj ących z uwzgl ędnieniem zasad zwi ązanych z planowanym krajobraz przed degradacj ą (np. wznoszeniem utworzeniem sieci obszarów Natura 2000, budynków o formie niedostosowanej do krajobrazu); c) obj ęcie ochron ą prawn ą małych oczek wodnych, 2) MoŜliwo ść wyst ąpienia gro źnych dla człowieka, bagien śródpolnych, torfowisk w formie u Ŝytków przyrody i środowiska awarii na Litwie (elektrownia ekologicznych. atomowa w Ignalinie) i w obwodzie Kaliningradzkim d) doskonalenie koncepcji utworzenia transgranicznych Rosji; obszarów chronionych: Suwalsko-Wisztynieckiego, 3) wzrost produkcji rolnej prowadz ący do intensyfikacji e) zmniejszenie populacji bobra na terenie gminy. nawo Ŝenia, stosowania pestycydów, homogenizacji uŜytków rolnych oraz zaniku lokalnych odmian ro ślin 2. Ochrona i renaturalizacja siedlisk: uprawnych i ras zwierz ąt hodowlanych; 4) rosn ąca presja turystyczna na obszarach o a) wprowadzenie do planu zagospodarowania najcenniejszych walorach przyrodniczych. przestrzennego gminy zapisów okre ślaj ących sposoby uŜytkowania cennych elementów przyrodniczych i 5.2. Cele i zadania programu. krajobrazowych (w szczególno ści torfowisk, drobnych zbiorników wodnych, tarasów zalewowych, W celu poprawy jako ści środowiska przyj ęto 5 celów b) intensyfikacja prac zwi ązanych z opracowywaniem i strategicznych. Nawi ązuj ą one do celów przyj ętych aktualizacj ą operatów urz ądzeniowych lasów w „Programie ochrony środowiska powiatu gołdapskiego” Dziennik Urz ędowy - 2223 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

niepa ństwowych oraz doskonalenie nadzoru nad a) budowa urz ądze ń oczyszczaj ących wody deszczowe realizacj ą tych planów, wprowadzane sieci ą kanalizacyjn ą do odbiorników, c) zalesianie gruntów o znaczeniu marginalnym dla b) budowa oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacji w produkcji rolniczej, śytkiejmach, d) wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk c) wyposa Ŝanie gospodarstw wiejskich w zabudowie gospodarczych na terenach przyrodniczo cennych; rozproszonej w indywidualne systemy asenizacyjne- wspieranie rolnictwa ekologicznego, przydomowe oczyszczalnie ścieków, d) w przypadku nowego budownictwa poprzez zapis w Cele i zadania w zakresie wód, kopalin, gleb i decyzji wizyt o budowie szczelnego zbiornika i powierzchni ziemi. wci ągniecie do rejestru zbiorników bezodpływowych, e) realizacja inwestycji ograniczaj ących zanieczyszczenia Cel nadrz ędny: azotowe pochodz ące z rolnictwa (głównie budowa płyt gnojowych i zbiorników na gnojowic ę). „Ochrona zasobów wód i poprawa ich jako ści, racjonalne u Ŝytkowanie kopalin, gleb i powierzchni 4. Kopaliny i ochrona gleb: ziemi” a) wprowadzenie obowi ązku umieszczenia w realizowany poprzez : miejscowych planach zagospodarowania - eliminacj ę czynników zagro Ŝenia dla jako ści wód przestrzennego granic obszarów udokumentowanych i podziemnych, potencjalnych złó Ŝ kopalin, - racjonalne u Ŝytkowanie gleb, zasobów kopalin i b) rekultywacja terenów poeksploatacyjnych, rekultywacj ę terenów poeksploatacyjnych, c) zaplanowane, odpowiedzialne wydawanie koncesji na - zapobieganie zmniejszaniu si ę zasobów wód wydobywanie kopalin poprzedzone prognoz ą skutków powierzchniowych, wydobycia kopalin dla przyrody i środowiska, - zwi ększenie retencji wód, d) stosowanie zabiegów melioracji przeciwerozyjnych - stałe ograniczanie zanieczyszcze ń wód zmierzaj ących do zwi ększenia wodochłonno ści gleby, powierzchniowych, e) umacnianie zboczy, skarp i terenów nara Ŝonych na - przywracanie jako ści wód do stanu wynikaj ącego z erozje wietrzn ą poprzez zadrzewienia, ich funkcji ekologicznych oraz sposobów f) zakaz lokalizacji ferm hodowlanych, a w stosunku do uŜytkowania. istniej ących rozwa Ŝyć mo Ŝliwo ść przygotowania przegl ądów ekologicznych. Zadania: Cele i zadania w zakresie gospodarki odpadami. 1. Wody podziemne: Cel nadrz ędny: a) dokonanie inwentaryzacji oraz likwidacja nieczynnych i nie nadaj ących si ę do eksploatacji studni wierconych „Zapobieganie zanieczyszczeniu powierzchni ziemi, i kopanych, poprawa stanu czysto ści” b) modernizacja technologii uzdatniania wody do picia. realizowany poprzez : 2. Ochrona zasobów wodnych: - zmniejszanie ilo ści produkowanych odpadów, - odzysk surowców wtórnych oraz odpadów a) zapewnienie ochrony naturalnych zbiorników organicznych w celu ich dalszego wykorzystania, retencyjnych, takich jak tereny podmokłe i - wła ściwe składowanie i unieszkodliwianie odpadów. nieuregulowane cieki wodne poprzez wprowadzenie Rozwini ęcie zada ń znajduje si ę w „Gminnym Planie odpowiednich zapisów do planów miejscowych Gospodarki Odpadami dla Gminy Dubeninki”. zagospodarowania przestrzennego gminy, b) zaniechanie prowadzenia nowych melioracji wodnych Cele i zadania w zakresie ochrony powietrza. oraz budowli hydrotechnicznych, na naturalnych terenach torfowych, mokradłach, chodzi o dolin ę Cel nadrz ędny: śytkiejmskiej Strugi, c) tam, gdzie nie prowadzi si ę gospodarki rolnej zaleca „Poprawa jako ści powietrza atmosferycznego i si ę pozostawienie rowów melioracyjnych samym klimatu akustycznego” sobie, d) zobowi ązanie wła ścicieli gruntów ornych Zadania: uŜytkowanych rolniczo, na których znajduj ą si ę rowy melioracyjne, do ich systematycznego czyszczenia, a) ograniczanie zu Ŝycia energii cieplnej poprzez konserwowania budow ę zastawek wodnych itp., termomodernizacj ę budynków, zmniejszanie e) realizacja inwestycji zwi ązanych z tworzeniem nowych energochłonno ści produkcji, wprowadzanie nowych i odtwarzaniem zanikaj ących drobnych zbiorników energooszcz ędnych procesów technologicznych wodnych, wykorzystuj ących najlepsze dost ępne technologie, f) zaniechanie jakiejkolwiek ingerencji regulacyjnych w b) modernizacja lub wymiana istniej ących źródeł ciepła korytach rzek: Bludzi, śytkiejmskiej Strugi, Jarki opalanych paliwem stałym na nowoczesne kotły i Bł ędzianki z uwagi na bytowanie ryb łososiowatych i opalane paliwem gazowym, płynnym lub biomas ą specyfik ę ekosystemów wodnych, wyposa Ŝone w automatyczn ą regulacj ę procesów g) utrzymanie w naturalnym stanie lasów spalania podnoszącą wydajno ść ciepln ą źródła, wodochronnych. c) realizacja inwestycji zwi ązanych w wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, 3. Ograniczanie zanieczyszcze ń wód: d) budowa nowych i modernizacja istniej ących instalacji oczyszczaj ących gazy odlotowe wprowadzane do Dziennik Urz ędowy - 2224 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

atmosfery, a w szczególno ści maj ących na celu odprowadzanych ścieków, emisji promieniowania, hałasu popraw ę skuteczno ści usuwania cz ąstek o średnicy i zanieczyszcze ń powietrza. W innych sprawach mo Ŝna ziarna poni Ŝej 10 m. monitowa ć, u kompetentnych organów Przykładem mo Ŝe by ć obowi ązek konserwacji rowów melioracyjnych, Ograniczanie zanieczyszcze ń komunikacyjnych rekultywacja zniszczonych terenów, likwidacja powietrza: nieczynnych studni wierconych. itp. Realizacja Programu wymaga współpracy z ograniczenie emisji spalin ze źródeł mobilnych poprzez: samorz ądem powiatowym, Wojewod ą a tak Ŝe z a) eliminowanie z eksploatacji środków transportu, jednostkami gospodarczymi, społecznymi i maszyn i urządze ń nie odpowiadaj ących standardom pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi. W UE, Programie wskazano na szereg działa ń proekologicznych b) rozszerzenie sieci monitoringu hałasu o punkty nieinwestycyjnych, których realizacja wymaga ć b ędzie zagro Ŝone w zwi ązku z nasilaj ącym si ę ruchem wysokiej świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy. drogowym. Mierniki oceny realizacji programu Przy ocenie skuteczno ści realizacji „Programu ochrony środowiska Cele i zadania w zakresie edukacji ekologicznej. gminy Dubeninki na lata 2004 - 2012” b ędą stosowane wska źniki szczegółowe stanu środowiska: Rozwój świadomo ści ekologicznej. Zadania: - zmniejszenia ładunku zanieczyszcze ń odprowadzanych do wód powierzchniowych, a) wspomaganie istniej ących i tworzenie nowych poprawy jako ści wód płyn ących, stoj ących i wód ośrodków edukacji środowiskowej, kół zainteresowa ń, podziemnych, poprawy jako ści wody do picia oraz konkursów ekologicznych, „ekologizacja” obiektów spełnienia przez wszystkie te rodzaje wód wymaga ń dydaktycznych i otoczenia szkół, jako ściowych obowi ązuj ących w Unii Europejskiej; b) upowszechnianie i praktyczne wdra Ŝanie zasad - poprawy jako ści powietrza – zmniejszenia emisji „Kodeksu dobrej praktyki rolniczej”, zanieczyszcze ń powietrza (zwłaszcza metali c) Prowadzenie działalno ści wydawniczej, wspieranie ci ęŜ kich, trwałych zanieczyszcze ń organicznych, produkcji filmów i innych materiałów posiadaj ących substancji zakwaszaj ących, pyłów i lotnych walory edukacyjne, zwi ązków organicznych); d) Rozwój zagospodarowania edukacyjnego i - zmniejszenia ilo ści wytwarzanych i składowanych turystycznego obszarów le śnych ( ście Ŝki edukacyjne, odpadów, rozszerzenia zakresu ich gospodarczego tablice informacyjne itp.). wykorzystania oraz ograniczenia zagro Ŝeń dla środowiska ze strony odpadów niebezpiecznych; 6. Monitorowanie programu. - ograniczenia degradacji gleb, zmniejszenia powierzchni obszarów zdegradowanych, Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na Wójta - wzrostu lesisto ści gminy, rozszerzenia renaturalizacji Gminy obowi ązek sporz ądzenia co 2 lata raportu obszarów le śnych oraz wzrostu zapasu i przyrostu z wykonania programu ochrony środowiska i przedło Ŝenia masy drzewnej, a tak Ŝe wzrostu poziomu go Radzie Gminy. ró Ŝnorodno ści biologicznej ekosystemów le śnych i Realizacja powy Ŝszego Programu jest obwarowana poprawy stanu zdrowotno ści lasów b ędących pod uwarunkowaniami wewn ętrznymi jak zewn ętrznymi. wpływem zanieczyszcze ń powietrza, wody lub gleby; Niewielki wpływ ma samorz ąd gminny na uwarunkowania - zahamowania zaniku gatunków ro ślin i zwierz ąt oraz zewn ętrzne. Cz ęsto realizacja zada ń wskazanych zaniku ich naturalnych siedlisk, a tak Ŝe pomy ślnych w Programie to nic innego jak realizacja i egzekwowanie reintrodukcji gatunków; obowi ązuj ącego prawa. Wójt Gminy na swoim terenie, - zmniejszenia negatywnej ingerencji w krajobrazie w ka Ŝdym uzasadnionym przypadku mo Ŝe Ŝą da ć od oraz kształtowania estetycznego krajobrazu prowadz ącego instalacj ę przedło Ŝenia wyników pomiarów zharmonizowanego z otaczaj ącą przyrod ą. emisji substancji lub zanieczyszcze ń. Dotyczy to

7. HARMONOGRAM I SZACUNKOWE NAKŁADY REALIZACJI PRZEDSI ĘWZI ĘĆ .

Jednostki Termin Szacunkowe Lp. Cel Działanie Źródła finansowania realizuj ące realizacji koszty w tys. zł 1 2 3 4 5 6 7 Zadania koordynowane realizowane w ramach Programu Ochrony Środowiska Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Wojewoda/ Opracowanie planu ochrony Parku Bud Ŝet Wojewody, Wojewódzki Krajobrazowego Puszczy 2005 WFO ŚiGW, Konserwator Rominckiej. Inne źródła Przyrody Wysokie walory krajobrazowe. Wojewoda/ Bud Ŝet Wojewody, Skuteczna ochrona przyrody. Opracowanie planu ochrony dla Wojewódzki 2003-2006 WFO ŚiGW, Bogactwo florystyczne i rezerwatu śytkiejmska Struga Konserwator Inne źródła faunistyczne regionu. Przyrody Równowaga gatunkowa. Utworzenie sieci NATURA 2000 Specjalne Obszary Ochrony Ministerstwo Bud Ŝet Pa ństwa, zgodnie z Dyrektyw ą Siedliskow ą Środowiska, Fundusze UE Obszary Specjalnej Ochrony Wojewoda zgodnie z Dyrektyw ą Ptasi ą. I Zadania dotycz ące zachowania ró Ŝnorodno ści biologicznej Bud Ŝet Wojewody, Ochrona siedlisk przyrodniczych Zadanie w ramach zada ń bud Ŝet gminne, 1 Samorz ąd gminy (biotopów) ci ągłe własnych fundusze unijne, fundusze celowe 2 Zaplanowanie i utworzenie Budowa odpowiednich przej ść dla Samorz ąd gminy i 2005-2011 Bud Ŝet gminy, środki Dziennik Urz ędowy - 2225 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

ekologicznych korytarzy migracji zwierz ąt i barier ograniczaj ących powiatu, Lasy wła ścicieli gruntów, zwierz ąt. swobodne ich przemieszczanie si ę Pa ństwowe, fundusze unijne, wła ściciele fundusze celowe gruntów, PKPR, Wojewoda Agencja Modernizacji i Lasy Pa ństwowe, Zadanie w ramach zada ń Restrukturyzacji 3 Zalesienia gruntów niele śnych. wła ściciele ci ągłe własnych Rolnictwa, fundusze gruntów unijne, fundusze celowe Rozwa Ŝenie obj ęcia ochron ą Bud Ŝet Wojewody, Samorz ąd gminy, w ramach zada ń naturalnych siedlisk bobra (u Ŝytki 2004-2007 fundusze celowe, inne Wojewoda/ WKP własnych Zachowanie ró Ŝnorodno ści ekologiczne) źródła 4 biologicznej Wojewoda/ WKP, Bud Ŝet Wojewody, Zmniejszenie populacji bobra na w ramach zada ń Polski Zwi ązek 2004-2007 fundusze celowe, inne terenie powiatu własnych Łowiecki źródła II Zadania dotycz ące ochrony zasobów wodnych Zachowanie w stanie zbli Ŝonym do wła ściciele Zadanie Własne środki, fundusze 1 naturalnego niewielkich zbiorników w ramach zada ń gruntów ci ągłe celowe wodnych. własnych Zachowanie w stanie Samorz ąd gminy, Zadanie w ramach zada ń Bud Ŝet gmin, fundusze 2 nienaruszonym ekosystemów wła ściciele ci ągłe własnych unijne, fundusze celowe torfowiskowych. gruntów Lasy Pa ństwowe, środki wła ścicieli Ochrona przed erozj ą gleby przy Zadanie w ramach zada ń 3 wła ściciele gruntów, fundusze zmianach siedliskowych. ci ągłe własnych gruntów unijne, fundusze celowe Prowadzenia racjonalnej Wła ściwa eksploatacja i wła ściciele środki wła ścicieli gospodarki wodnej na terenach konserwacja urz ądze ń melioracji Zadanie w ramach zada ń 4 gruntów, spółki gruntów, fundusze zmeliorowanych u Ŝytkowanych szczegółowych prze wła ścicieli ci ągłe własnych wodne unijne, fundusze celowe rolniczo. gruntów zmeliorowanych środki wła ścicieli Zwi ększanie zasobów wodnych Racjonalna rozbudowa małej wła ściciele w ramach zada ń 5 2004-2011 gruntów, fundusze zlewni. retencji gruntów własnych unijne, fundusze celowe III Gospodarka wodno-ściekowa i ochrona wód przed zanieczyszczeniami Bud Ŝet gminy Budowa oczyszczalni ścieków i Samorz ąd gminy i 2004-2007 5.000 000 Dubeninki, fundusze kanalizacji w śytkiejmach AWRZSP Poprawienie czysto ści zrzucanych unijne, fundusze celowe 1 ścieków oraz systemu Budowa przydomowych środki własne, fundusze Wła ściciele 2004-2011 kanalizacyjno-wodoci ągowego. oczyszczalni ścieków unijne, fundusze celowe Likwidacja nieczynnych studni środki własne, fundusze Wła ściciele 2004-2011 wierconych unijne, fundusze celowe Wodoci ąg Skajzgiry-Pobł ędzie 2002-2004 200 000 Rozbudowa i modernizacja Wodoci ąg Lenkupie-Przesławki 2004-2005 60 000 środki własne, fundusze 2 Samorz ąd gminy wodoci ągów Modernizacja stacji uzdatnia wody unijne, fundusze celowe w śytkiejmach 2004-2005 100 000 IV W zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami Samorz ąd gminy Zadanie w ramach zada ń Środki własne, fundusze 1 Wymiana stolarki okiennej wła ściciele ci ągłe własnych unijne, fundusze celowe Termomodernizacja świetlicy w Środki własne, fundusze 2 Samorz ąd Gminy 2004 100 000 śytkiejmach unijne, fundusze celowe Bud Ŝet gminy Modernizacja drogi rolniczej Białe- Zarz ądy dróg, i powiatu, Bud Ŝet 3 2004-2005 52 550 Zawiszyn samorząd gminy Wojewody, fundusze unijne, fundusze celowe V Działania dotycz ące hałasu Utrzymanie poziomu hałasu poni Ŝej Zarz ądcy dróg, Bud Ŝet Pa ństwa, środki Zadanie w ramach zada ń 1 dopuszczalnego lub co najmniej na Samorz ąd gminy, własne, fundusze ci ągłe własnych wymaganym poziomie WIO Ś unijne, fundusze celowe VI Działania dotycz ące ochrony gleb Zadanie w ramach zada ń Środki własne, fundusze 1 Przeciwdziałanie erozji wodnej gleb Wła ściciele ci ągłe własnych unijne, fundusze celowe Zadanie w ramach zada ń Środki własne, fundusze 2 Przeciwdziałanie erozji wietrznej Wła ściciele ci ągłe własnych unijne, fundusze celowe Eliminacja wadliwej chemizacji Zadanie w ramach zada ń Środki własne, fundusze 3 Wła ściciele gleby ci ągłe własnych unijne, fundusze celowe VII Działania dotycz ące pozyskiwania kopalin Środki własne, Bud Ŝet Inwentaryzacja miejsc Samorz ąd gminy, w ramach zada ń 2004-2006 starostwa fundusze nielegalnego pozyskiwania kopalin Starosta własnych unijne, fundusze celowe VIII Działania dotycz ące wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych

Wzrost udziału energii pochodz ącej Bud Ŝet gminy Samorz ąd gminy, 1 z odnawialnych źródeł 2004-2011 i powiatu, fundusze inwestorzy energetycznych do 7,5%. unijne, fundusze celowe, środki własne IX Gospodarka odpadami – rozwini ęcie zagadnienia zawarte jest w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy Dubeninki X Edukacja ekologiczna Bud Ŝet gminy Współpraca z organizacjami Samorz ąd gminy i Zadanie fundusze unijne, pozarz ądowymi. powiatu ci ągłe fundusze celowe Starostwo, gminy, Prowadzenie szkole ń Zadanie Środki własne, fundusze PKPR, organizacje w zakresie edukacji ekologicznej ci ągłe unijne, fundusze celowe pozarz ądowe PKPR, organizacje Prowadzenie działalno ści środki własne, fundusze pozarz ądowe, 2004-2007 wydawniczo-popularyzacyjnej unijne, fundusze celowe samorz ąd gminny XI Współpraca przygraniczna Dziennik Urz ędowy - 2226 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Rozszerzenie współpracy w Bud Ŝet gminy dziedzinie ochrony środowiska, Samorz ądy gmin, Zadanie 1 300 i powiatu, fundusze edukacji ekologicznej oraz rozwoju Samorz ąd powiatu ci ągłe unijne, fundusze celowe turystyki Bud Ŝet gminy Samorz ądy, i powiatu, Bud Ŝet Utworzenie transgranicznego Ministerstwo 2 2007-2011 800 Pa ństwa, Bud Ŝet obszaru chronionego krajobrazu Środowiska, Wojewody, fundusze Wojewoda unijne, fundusze celowe

Wykorzystane materiały. 1.Kondracki Geografia regionalna Polski PWN, Warszawa 1998. 2 Natura 2000 - europejska sie ć ekologiczna. Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa Warszawa 1999. 3. Raport o stanie środowiska warmi ńsko-mazurskiego 2001. 4. Rocznik Statystyczny Województw 2002 GUS Warszawa. 5. Rocznik Statystyczny województwa warmi ńsko-mazurskiego 2002 GUS , Warszawa. 6. Sokołowski A.W. Kot J., Przyroda województwa suwalskiego UW Suwałki 1996 r. 7. Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002. 8. Jasionowski I.-Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej - Przyroda i Turystyka UW Suwałki, 1998 r. 9. Wi śniewski G. - Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii na szczeblu lokalnym - poradnik, praca zbiorowa Suwałki, 1999 r. 10.Wytyczne do sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym - projekt Ministerstwo Środowiska, Warszawa lipiec 2002. 11. Strategia Rozwoju Gminy Dubeninki. 12. Program Ochrony Środowiska Powiatu Gołdapskiego.

Zał ącznik Nr 2 do uchwały Nr XII/89/04 Rady Gminy Dubeninki z dnia 26 pa ździernika 2004 r. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI GMINY DUBENINKI

Spis tre ści. 1. Wst ęp. 1.1. Podstawa opracowania. 1.2. Zakres opracowania.

2. Ogólna charakterystyka Gminy. 2.1. Powierzchnia, granice i podział administracyjny. 2.2. Poło Ŝenie geograficzne. 2.3. Sfera społeczno-gospodarcza. 2.3.1. Ludno ść i sie ć osadnicza. 2.3.2. Rozmieszczenie ludno ści. 2.3.3 Gospodarka gminy. 2.3.4. Rolnictwo i le śnictwo. 2.3.5.Inne formy działalno ści.

3. Aktualny stan gospodarki odpadami. 3.1. Odpady komunalne. 3.2. Charakterystyka odpadów. 3.4.Stan gminnych składowisk.

4. Prognozy zmian.

5. Cele i kierunki działa ń. 5.1. Plan działa ń w gospodarce odpadami komunalnymi. 5.2. Minimalizacja ilo ści wytwarzanych odpadów. 5.3. Zbiórka i transport odpadów. 5.4. Gminne Punkty Gromadzenia.

6. Odpady z sektora gospodarczego. 7. Harmonogram działa ń. 7.1 Zadania nieinwestycyjne. 7.2.Zadania inwestycyjne.

8 Źródła finansowania. 9. Monitoring. 10. Wnioski z analizy oddziaływania na środowisko.

Dziennik Urz ędowy - 2227 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

1. WST ĘP

1.1. Podstawa Opracowania. odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w szczególno ści odpadów komunalnych, Podstaw ę prawn ą Gminnego Planu Gospodarki - plan redukcji ilo ści odpadów komunalnych Odpadami dla Gminy Dubeninki stanowi ustawa z dnia 27 ulegaj ących biodegradacji, kierowanych na kwietnia składowiska odpadów, 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z pó źn. zm.). Zgodnie z art. 14 tej ustawy Wójt Gminy sporz ądza projekt 4) projektowany system gospodarki odpadami, w Gminnego Planu Gospodarki Odpadami, który podlega szczególno ści odpadami komunalnymi, opiniowaniu przez Zarz ąd Województwa warmi ńsko- uwzgl ędniaj ący ich zbieranie, transport, odzysk i mazurskiego i Zarz ąd Powiatu Gołdapskiego. Plan unieszkodliwianie; Gospodarki Odpadami dla Gminy Dubeninki stanowi integraln ą cz ęść Programu Ochrony Środowiska Gminy 5) harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć oraz instytucje Dubeninki. Gminny plan gospodarki odpadami powinien odpowiedzialne za ich realizacj ę, oraz sposoby by ć opracowany zgodnie z planem wy Ŝszego szczebla, a finansowania realizacji zamierzonych celów; wi ęc zgodnie z Powiatowym Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gołdapskiego. 6) system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów pozwalaj ący na okre ślenie sposobu oraz stopnia 1.2. Zakres opracowania. realizacji celów i zada ń zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzgl ędnieniem ich jako ści i Zakres planu gospodarki odpadami okre śla ilo ści. rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporz ądzania planów gospodarki Plan obejmuje wszystkie główne rodzaje odpadów odpadami. Zgodnie z § 4 tego rozporz ądzenia gminny powstaj ące na terenie gminy Dubeninki. Wyró Ŝnione plan okre śla: zostały odpady komunalne z uwzgl ędnieniem odpadów ulegaj ących biodegradacji, odpady opakowaniowe, 1) aktualny stan gospodarki odpadami, w tym: odpady budowlane, odpady z tworzyw sztucznych, odpady mineralne, wielkogabarytowe. W grupie tej - rodzaj, ilo ść i źródła powstawania wszystkich wyodr ębniono odpady niebezpieczne. odpadów, w szczególno ści odpadów komunalnych, W niniejszym Planie uwzgl ędniono zapisy zawarte w - rodzaj i ilo ść odpadów poddawanych obowi ązuj ących aktach prawnych dotycz ących gospodarki poszczególnym procesom odzysku, odpadami oraz cele i tre ści zawarte w projekcie - rodzaj i ilo ść odpadów poddawanych „Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami” oraz w poszczególnym procesom unieszkodliwiania, „Strategii Rozwoju Gminy Dubeninki”. - istniej ące systemy zbierania wszystkich odpadów, Zgodnie z art. 15 ust. 7 ustawy o odpadach, GPGO w szczególno ści odpadów komunalnych, obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstaj ących na - rodzaj, moc przerobow ą instalacji do terenie danej jednostki administracyjnej oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych, przywo Ŝonych na jej teren, a w szczególno ści odpady - wykaz podmiotów prowadz ących działalno ść w komunalne z uwzgl ędnieniem odpadów ulegaj ących zakresie zbierania, odzysku oraz unieszkodliwiania biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady odpadów komunalnych uwzgl ędniaj ące budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady podstawowe informacje charakteryzuj ące z punktu niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, widzenia gospodarki odpadami gminy Dubeninki oleje odpadowe, baterie i akumulatory. a w szczególno ści poło Ŝenie geograficzne, Projekt Gminnego Planu Gospodarki Odpadami był sytuacj ę demograficzn ą, sytuacj ę gospodarcz ą; konsultowany z jednostkami gospodarczymi i instytucjami działaj ącymi na rzecz ochrony środowiska działaj ącymi na 2) prognozowane zmiany w zakresie gospodarki terenie Gminy Dubeninki. odpadami, w tym równie Ŝ wynikaj ące ze zmian Zgodnie z zapisem art. 14.5 projekt planu podlega demograficznych i gospodarczych, zaopiniowaniu przez zarz ąd województwa oraz przez zarz ąd powiatu. Powy Ŝsze organy udzielaj ą opinii 3) działania zmierzaj ące do poprawy sytuacji w zakresie dotycz ących planu w terminie nie dłu Ŝszym ni Ŝ 2 miesi ące gospodarki odpadami, w tym: od dnia otrzymania projektu. Nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje si ę za opini ę pozytywn ą (art. 14.8). - działania zmierzaj ące do zapobiegania powstawaniu odpadów, Sprawozdania z realizacji gminnego planu gospodarki - działania zmierzaj ące do ograniczenia ilo ści odpadami składane s ą co 2 lata Radzie Gminy (art. odpadów i ich negatywnego oddziaływania na 14.13), natomiast ich aktualizacj ę przeprowadza si ę nie środowisko, rzadziej ni Ŝ co 4 lata (art. 14.14). Za aktualizacj ę - działania wspomagaj ące prawidłowe post ępowanie z odpowiedzialny jest wójt gminy. odpadami w zakresie zbierania, transportu,

Dziennik Urz ędowy - 2228 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY.

2.1. Powierzchnia, granice i podział Olecko. Oba nadle śnictwa podlegaj ą Regionalnej Dyrekcji administracyjny. Lasów Pa ństwowych w Białymstoku.

Gmina Dubeninki jest najbardziej wysuni ętą na 2.2. Poło Ŝenie geograficzno-historyczne gminy. północny-wschód gmin ą w obr ębie województwa warmi ńsko-mazurskiego, jedn ą z trzech gmin powiatu Pod wzgl ędem fizycznograficznym badany teren gołdapskiego (ryc.1). Od wschodu i południa graniczy z zaliczany jest do obszaru Europy Wschodniej, podobszaru trzema gminami powiatu suwalskiego, województwa Ni Ŝu Wschodniobałtyckiego, a do prowincji Niziny podlaskiego: Wi Ŝajny (długość odcinka granicznego 11,5 Wschodnio-bałtyckiej. Mie ści si ę w granicach km), Przero śl (19,4 km) i Filipów (2,4 km), od zachodu z makroregionu Pojezierza Litewskiego, b ędącego (obok gmin ą Gołdap (22,8 km), za ś północny zasi ęg gminy Pojezierza Mazurskiego) cz ęś ci ą składow ą podprowincji pokrywa si ę z granic ą pa ństwow ą z Obwodem Pojezierza Wschodniobałtyckiego (Na badanym obszarze Kaliningradzkim Rosji (19,7 km). Ł ączna długo ść granic umown ą granic ą mi ędzy Pojezierzem Mazurskim a gminy Dubeninki wynosi 75,8 km. Na północno- Litewskim ustanowiono obni Ŝenie rzeki Jarki (Kondracki, wschodnim kra ńcu gminy znajduje si ę punkt b ędący 1994). stykiem granic trzech pa ństw: Polski, Rosji i Litwy .Gmina Gmina Dubeninki stanowi północno-zachodni ą cz ęść Dubeninki zajmuje obszar o pow. 205,18 km 2, co stanowi Pojezierza Litewskiego i obejmuje fragmenty trzech 27% powierzchni powiatu gołdapskiego. Nale Ŝy do gmin mezoregionów. Ponad połowa obszaru gminy (56%) średniej wielko ści. Poło Ŝona jest mi ędzy 54 o14’N, a 54 o22’ mie ści si ę w obr ębie mezoregionu Puszczy Rominckiej - w N oraz mi ędzy 22 o26’E, a 22 o48’E. Rozci ągło ść zasi ęgu którego znajduj ą si ę zarówno tereny le śne, jak i południkowa wynosi 8’ (13,57 km), równole Ŝnikowa 22’ bezle śne rozci ągaj ące si ę od granicy pa ństwowej na (24,15 km). Kształt gminy jest do ść zwarty, przypomina północy, do linii Gołdap-Dubeninki-Maciejowi ęta- czworobok wydłu Ŝony równole Ŝnikowo, przy czym cz ęść Pobł ędzie-śytkiejmy. Od wschodu mezoregion Puszczy zachodnia jest szersza ni Ŝ cz ęść wschodnia. Siedziba Rominckiej graniczy z Pojezierzem Wschodniosuwalskim, gminy mie ści si ę w Dubeninkach, drugiej co do wielko ści obejmuj ącym na terenie gminy jej wschodnie rubie Ŝe, w miejscowo ści gminy. Administracyjnymi jednostkami tym jeziora Pobł ędzie i Mauda. Mezoregion ten zajmuje pomocniczymi jest 21 sołectw: B ędziszewo, Białe Jeziorki, 19% powierzchni gminy. Południowa cz ęść badanego Bł ąkały, Bł ędziszki, Budwiecie, Cisówek, Czarne, obszaru z rynnami jeziora Czarnego i Przero śl zaliczana Degucie, Dubeninki, Kiekskiejmy, Kiepojcie, Lenkupie, jest do Pojezierza Zachodniosuwalskiego stanowi ącego Linowo, Maciejowi ęta, Pluszkiejmy, Przero śl Gołdapska, stref ę przej ściow ą mi ędzy Pojezierzem Mazurskim a Rogajny, Skajzgiry, Sta ńczyki, śabojady, śytkiejmy. Litewskim. Granic ę zachodni ą tego mezoregionu tworzy Oprócz obr ębów wiejskich na terenie gminy znajduje si ę dolina Jarki, za ś wschodni ą górny bieg Bł ędzianki du Ŝy kompleks le śny Puszczy Rominckiej nale Ŝą cy do (Kondracki, 1994). Mezoregion ten zajmuje 25% Nadle śnictwa Gołdap, za ś lasy poło Ŝone na południowych powierzchni badanego obszaru. kra ńcach badanego terenu przynale Ŝą do Nadle śnictwa

Dziennik Urz ędowy - 2229 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

2.3. Sfera społeczno-gospodarcza. powszechnego) liczba mieszka ńców gminy wynosiła 3256 osób, co dawało średni ą g ęsto ść zaludnienia na poziomie W poni Ŝszej cz ęś ci przedstawiono czynniki społeczno- 16 os/km 2. Równie Ŝ przyrost naturalny spada z roku na gospodarcze decyduj ące o gospodarce odpadami. Ilo ść rok Do niedawna utrzymywał si ę na poziomie dodatnim, odpadów, ich skład sposób zagospodarowania i prognozy jednak w 2001 wyniósł 0‰ (31 urodze ń Ŝywych, 31 na dalsze lata zale Ŝą głównie od stanu ludno ści, struktury zgonów). Gmin ę cechuje ujemne saldo migracji. W 2001 wiekowej i rozwijaj ącego si ę sektora gospodarczego oraz napływ ludno ści wyniósł 19 osób, odpływ 76. turystyki. Przyczyn ę spadku liczebno ści gminy doszukiwa ć si ę mo Ŝna w nasilonych migracjach zarobkowych, w których 2.3.1 Ludno ść i sie ć osadnicza gminy. udział bior ą głównie ludzie młodzi.

Gmina Dubeninki jest gmin ą słabo zaludnion ą, a liczba jej ludno ści powoli spada. W maju 2002( w czasie spisu

Tab.1 Struktura ludno ści w gminie.

Ludno ść Wiek 1998 2002 Ogółem 3807 3256 Dzieci w wieku do 14 916 702 Ludno ść w wieku 15-24 484 556 Ludno ść w wieku 25-39 854 627 Ludno ść w wieku 40 -64 1009 964 Ludno ść w wieku 65 i wi ęcej 452 407 Źródło: GUS Spis powszechny

2.3.2 Rozmieszczenie ludno ści.

Główn ą o ś osadnicz ą gminy stanowi 30-kilometrowy odcinek drogi krajowej Gołdap-Wi Ŝajny pomi ędzy Kociołkami w zachodniej cz ęś ci gminy, a śerdzinami w cz ęś ci północno-wschodniej. W pasie tym zlokalizowanych jest 13 miejscowo ści, które s ą zamieszkiwane ł ącznie przez 66% ludno ści gminy. S ą to z reguły wi ększe wsie, licz ące najcz ęś ciej powy Ŝej 50, a nawet 100. Drugi rejon osadniczy stanowi ą tereny poło Ŝone w bliskim s ąsiedztwie Puszczy Rominckiej, z dala od drogi głównej. Zlokalizowane tam osady s ą niedu Ŝe, zwykle liczba ich ludno ści nie przekracza 50 mieszka ńców. W pasie tym zamieszkuje 15% ludno ści. Pozostałe wsie poło Ŝone są w bezle śnych rejonach południowo-zachodniej i wschodniej częś ci gminy, cz ęsto o utrudnionej komunikacji. Wielko ść tych wsi jest bardzo zró Ŝnicowana, najwi ększe z nich s ą osadami popegeerowskimi. Łącznie zamieszkiwane s ą przez 19% ludno ści gminy. W strukturze osadniczej gminy dominuj ą niewielkie wsie o liczbie ludno ści 20-50 osób (tab.5.). Stosunkowo mniej jest osad bardzo małych licz ących do 20 mieszka ńców, a tak Ŝe miejscowo ści zamieszkiwanych przez 50-100 osób. Liczba ludno ści w 5 wsiach przekracza 100 osób. Cztery z nich s ą osadami popegeerowskimi: Degucie, Wobały, Łoje, Rogajny, a jedna rozwijaj ącą si ę turystycznie, nadjeziorn ą osad ą Pluszkiejmy. Tylko dwie wsie le Ŝą ce na terenie gminy mo Ŝna uzna ć za du Ŝe: Dubeninki (743 mieszka ńców) oraz troch ę wi ększe od nich śytkiejmy (908 mieszka ńców).

Tab.2. Struktura wielko ści wsi w gminie Dubeninki w 2003.

Liczba mieszka ńców Liczba wsi 1-20 11 21-50 16 51-100 7 101-200 5 >200 2 RAZEM 41 Źródło: Opracowanie własne na podstawie spisu ludno ści z maja 2003 (Urz ąd Gminy w Dubeninkach).

Łącznie na terenie gminy znajduje si ę 41 wsi, które zgrupowane s ą w 21 sołectwach (tab.6.). Najbardziej zaludnionym sołectwem jest sołectwo śytkiejmy, w którym g ęsto ść zaludnienia osi ąga warto ść 130 os/km 2. Z pozostałych obszarów gminy wysoce zaludniona jest cz ęść środkowa - sołectwa Dubeninki, Linowo, Kiepojcie (g ęsto ść z przedziału 41-60 os/km 2), w nast ępnej kolejno ści pozostałe sołectwa tej cz ęś ci gminy oraz sołectwo Kiekskiejmy i Budwiecie (g ęsto ści 21-40 os/km 2). Najmniej zaludnione obszary le Ŝą w granicach sołectwa Czarne (południowo-zachodni kraniec gminy), Lenkupie (północno- wschodni kraniec gminy) oraz Sta ńczyki i Maciejowi ęta (cz ęść południowa), w których zaludnienie nie przekracza 10 os/km 2. Z analizy tej wynika, Ŝe obszary le Ŝą ce blisko drogi głównej s ą bardziej zaludnione ni Ŝ obszary le Ŝą ce na peryferiach, cechuj ące si ę słab ą dost ępno ści ą komunikacyjn ą.

Dziennik Urz ędowy - 2230 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Tab.3. Charakterystyka sołectw gminy Dubeninki w 2003.

Gęsto ść Powierzchnia Liczba Sołectwo Przynale Ŝne wsie zaludnienia [ha] mieszka ńców 2 [os/km ] Będziszewo Będziszewo 218,75 44 20 Białe Jeziorki Białe Jeziorki 301,11 47 16 Bł ąkały Bł ąkały 210,32 79 38 Bł ędziszki Bł ędziszki 139,26 31 22 Budwiecie* Budwiecie, Boczki, Markowo, Meszno 3286,48 120 4 Cisówek Cisówek 180,54 34 19 Czarne Czarne, Marlinowo 1447,11 51 4 Dubeninki Dubeninki, Łoje, Bludzie Małe, Bludzie 1619,86 941 58 Wielkie Kiekskiejmy Kiekskiejmy, Łysogóra, Wobały 777,55 186 24 Kiepojcie Kiepojcie, Barcie 194,33 89 46 Lenkupie Lenkupie, Przesławki, śerdziny 932,59 92 10 Linowo Linowo 153,71 65 42 Maciejowi ęta Maciejowi ęta, Wysoki Garb 725,37 34 5 Pluszkiejmy Pluszkiejmy, Kociołki, Ostrowo 1145,42 175 15 Przero śl Gołdapska Przero śl Gołdapska, Tuniszki 544,51 114 21 Rogajny Rogajny, Zawiszyn 1196,63 178 15 Skajzgiry** Skajzgiry, Degucie, Pobł ędzie, Rakówek, 1398,63 200 14 Kramnik Sta ńczyki Sta ńczyki 356,21 36 10 śabojady śabojady 143,64 43 30 śytkiejmy*** śytkiejmy 5541,22 908 16 * do powierzchni sołectwa zostały doliczone znaczne powierzchnie obr ębów le śnych (uwzgl ędniaj ąc tylko obr ęby wsi - powierzchnia sołectwa wynosi ok. 400 ha, co daje g ęsto ść zaludnienia 30 os/km 2); ** w marcu 2003 z sołectwa Skajzgiry wyodr ębnione zostało sołectwo Degucie (obejmuj ące obr ęb wsi Degucie); ***do powierzchni sołectwa został wliczony obr ęb le śny śytkiejmy (uwzgl ędniaj ąc tylko obr ęb wsi, powierzchnia sołectwa wynosi ok. 700 ha, co daje g ęsto ść zaludnienia 130 os/km 2). Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Dubeninki.

2.3.3. Gospodarka gminy. 17,6% nale Ŝy do Agencji Własno ści Rolnej Skarbu Pa ństwa (Studium., 1998). Podstawowe formy gospodarowania na terenie gminy mieszcz ą si ę w I sektorze - stanowi je przede wszystkim 2.3.5. Inne formy działalno ści gospodarczej. rolnictwo i le śnictwo. To wła śnie one decyduj ą o charakterze krajobrazowym gminy. Z innych działów Z wyj ątkiem zakładu „Płomyk” w śytkiejmach gospodarki rozwini ęty jest na poziomie odpowiadaj ącym produkuj ącego znicze, na obszarze gminy nie rozwin ęła jego popytowi sektor handlowy, w mniejszym stopniu si ę działalno ść przemysłowa. Natomiast do ść dobrze usługowy. Pozostałe formy działalno ści rozwini ęte s ą na funkcjonuje sektor handlowo-usługowy. Handel rozwinął niewielk ą skal ę. si ę przede wszystkim w Dubeninkach i śytkiejmach (sprzeda Ŝ artykułów spo Ŝywczych, przemysłowych, 2.3.4. Rolnictwo i le śnictwo. odzie Ŝowych, produktów rolniczych, opału). Poza tym punkty handlowe znajduj ą si ę w Wobałach, Bł ąkałach, Gmina Dubeninki jest typowym obszarem rolniczo- Deguciach, Rogajnach, Sta ńczykach i Kiekskiejmach le śnym, na którym do podstawowych form (Rejestr podmiotów gospodarczych w gminie Dubeninki, gospodarowania zalicza si ę produkcja ro ślinna, zwierz ęca 1950-2003). Usługi noclegowo-gastronomiczne oraz le śnictwo. Ponad 50% obszaru gminy stanowi ą u Ŝytki realizowane s ą w Dubeninkach, Sta ńczykach i rolne, spo śród których połow ę zajmuj ą grunty orne, a śytkiejmach. Spo śród pozostałych usług dominuj ącą rol ę pozostał ą cz ęść pastwiska i ł ąki Nale Ŝy zwróci ć uwag ę na odgrywaj ą usługi le śne. znaczny udział gruntów le śnych, których obecno ść determinuje rozwój gospodarczy tego obszaru. Struktura 3. AKTUALNY STAN GOSPODARKI ODPADAMI. uŜytkowania ziemi w gminie Dubeninki przestawia si ę nast ępuj ąco: Wzorem Wojewódzkiego i Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami, dla potrzeb konstrukcyjnych - u Ŝytki rolne 50,3 % niniejszego dokumentu dokonano podziału odpadów na W tym grunty orne 50,6 % dwie zasadnicze grupy: pastwiska 31,4 % łąki 18,0 % 1.Odpady powstaj ące w sektorze komunalnym; sady 0,04 % odpady komunalne, opakowaniowe, komunalne osady - lasy 39,2 % ściekowe. - wody 2,6 % - pozostałe grunty i nieu Ŝytki 7,9 % 2.Odpady powstaj ące w sektorze gospodarczym: odpady przemysłowe, odpady z jednostek słu Ŝby zdrowia i W strukturze własno ści dominuj ącą rol ę odgrywaj ą weterynaryjne

Lasy Pa ństwowe (42,7% gruntów), 34,5% gruntów zaj ęte jest przez indywidualne gospodarstwa rolne, natomiast

Dziennik Urz ędowy - 2231 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

3.1.Odpady komunalne. - gospodarstwach domowych, Zgodnie z tre ści ą art. 3 ustawy o odpadach, odpady - obiektach infrastruktury takich jak: handel, usługi, komunalne - to odpady powstaj ące w gospodarstwach szkolnictwo, obiekty turystyczne, obiekty działalności domowych, a tak Ŝe nie zwieraj ące odpadów gospodarczej i wytwórczej. niebezpiecznych pochodz ące od innych wytwórców odpadów, które ze wzgl ędu na swój charakter lub skład s ą Zgodnie z Powiatowym Planem Gospodarki Odpadami podobne do odpadów powstaj ących w gospodarstwach na terenie Gminy Dubeninki ilo ść wytwarzanych odpadów domowych. komunalnych według strumieni przedstawiono w poni Ŝszej tabeli. Tak wi ęc odpady komunalne powstaj ą w:

Tab. Nr 4 Ilo ść wytworzonych odpadów w 2002 r.

Lp. Strumienie odpadów komunalnych Mg/rok 1 Odpady organiczne ulegaj ące biodegradacji 162 2 Odpady zielone 21 3 Opakowanie z papieru i tektury 82 4 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 56 5 Opakowania wielomateriałowe 9 6 Opakowania z tworzyw sztucznych 32 7 Tworzywa sztuczne 99 8 Tekstylia 24 9 Opakowania ze szkła 67 10 Szkło ( nieopakowaniowe) 4 11 Opakowania z blachy stalowej 9 12 Opakowania z aluminium 2 13 Metale 25 14 Odpady mineralne 39 15 Drobna frakcja popiołowa 123 16 Odpady wielkogabarytowe 49 17 Odpady budowlane 113 18 Odpady niebezpieczne 7 Razem 923

Najwi ęcej odpadów z tego sektora powstaje w gospodarstwach domowych, co przedstawiono w tab. 5.

Tab. Nr 5 Ilo ść odpadów z gospodarstw domowych.

Lp. Odpady z gospodarstw domowych Mg/rok 1 Odpady organiczne pochodzenia ro ślinnego 128 2 Odpady organiczne pochodzenia zwierz ęcego 8 3 Inne odpady organiczne 11 4 Papier i tektura 90 5 Tworzywa sztuczne 76 6 Materiały tekstylne 20 7 Szkło 45 8 Metale 22 9 Odpady mineralne 42 10 Drobna frakcja ( poni Ŝej 10 mm) 118 Razem 560

3.2 Charakterystyka powstaj ących odpadów.

Ilo ści poszczególnych składników w odpadach komunalnych zale Ŝą od: regionu kraju, charakteru miejscowo ści, rodzaju budynków mieszkalnych, ich wyposa Ŝenia w instalacje ogrzewania i gazu, typu zabudowy oraz stopnia zamo Ŝno ści mieszka ńców. Na terenie gminy przewa Ŝa zabudowa wiejska zagrodowa zwarta w obr ębie wi ększych miejscowo ści, wzdłu Ŝ dróg oraz rozproszona (pojedyncze zabudowania) poza obr ębem wsi. Dominuje ogrzewanie w ęglowe (paleniska domowe - piece kaflowe). Razem z paliwem w ęglowym lub drzewnym spalane s ą cz ęsto odpady tj.: papier, opakowania kartonowe i inne odpady palne. Na rozpatrywanym terenie nie wykonywano analiz ilo ściowych i jako ściowych składu powstaj ących odpadów. Mo Ŝna jednak, metod ą analogii, opieraj ąc si ę na wynikach bada ń odpadów dla gmin o podobnym charakterze, okre śli ć ich przybli Ŝony średni skład morfologiczny.

Tabela Nr 6 Orientacyjny skład odpadów komunalnych z terenu gminy

Skład odpadów Zawarto ść procentowa [%] Odpady organiczne 21,2 Metale 4,0 Papier + Tektura 16 Dziennik Urz ędowy - 2232 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Tworzywa sztuczne 13,3 Materiały tekstylne 3,5 Szkło 8,0 Pozostałe nieorganiczne + frakcja 0 - 10 m 29,0 Odpady wielkogabarytowe 5,0 Odpady niebezpieczne 1,0

Powy Ŝsza tabela nie ujmuje odpadów gabarytowych i niebezpiecznych.

Wysoka zawarto ść frakcji mineralnej oraz niewielka Odpady podatne na procesy segregacji. Surowce ilo ść składników organicznych ulegaj ących procesom wtórne tj.: makulatura, szkło, tworzywa sztuczne, metale przemian biochemicznych powoduje, Ŝe odpady tego typu stanowi ą materiały handlowe. Ilo ść tej grupy odpadów nie nadaj ą si ę do kompostowania, jak równie Ŝ do systematycznie ro śnie z wyj ątkiem złomu stali, który spalania. Odpady takie, w porównaniu do odpadów z stanowi najłatwiejszy surowiec mo Ŝliwy do pozyskania w du Ŝych miast, stanowi ą znacznie mniejsze zagro Ŝenie. procesie segregacji, a nast ępnie do sprzeda Ŝy. Równie Ŝ Wymywalno ść substancji szkodliwych jest stosunkowo na metale kolorowe istnieje znaczny popyt na rynku skupu niewielka, a w procesie składowania na składowisku nie surowców wtórnych. Ilo ść odpadów papierowych, wydzielaj ą si ę wi ększe ilo ści metanu oraz innych gazów kartonowych i tekturowych zdeterminowana jest na szkodliwych dla środowiska. analizowanym obszarze istniej ącym systemem Przedstawiona charakterystyka wskazuje, i Ŝ aktualnie ogrzewnictwa. Odpady te s ą obecnie w znacznym stopniu podstawow ą metod ą unieszkodliwiania odpadów wykorzystywane jako paliwo (w paleniskach domowych – powstaj ących na terenie gminy jest ich składowanie. piecach w ęglowych). Tekstylia – s ą mo Ŝliwe do Nale Ŝy mie ć na uwadze, Ŝe wi ększo ść mieszka ńców zagospodarowania (podobnie jak pozostałe surowce gminy nie jest obecnie obj ęta regularn ą obsług ą wtórne) tylko w postaci czystej (materiał jednorodny, bez wywozow ą, a odpady s ą usuwane przez ludno ść zanieczyszcze ń). Dla analizowanego terenu wskazana najcz ęś ciej we własnym zakresie (tzn. cz ęś ciowo spalane, byłaby zbiórka akcyjna tekstyliów (2-3 razy w roku np. pozostałe głównie niepalne i wielkogabarytowe s ą odzie Ŝy u Ŝywanej - na cele charytatywne). Z tworzyw wywo Ŝone w miejsca zwyczajowego gromadzenia sztucznych najpraktyczniejsze do zagospodarowania są odpadów). opakowania z tworzyw termoplastycznych tj.: opakowania z PET (politereftalan etylenu), wyroby kształtowe z PP Charakterystyka odpadów powstających na w (polipropylen) i PE (polietylen). Natomiast cienkie Gminie Dubeninki: woreczki foliowe (np. rozdawane w sklepach do zakupionych produktów) s ą praktycznie nie do Odpady ulegaj ące biodegradacji - są to odpady wykorzystania. Podobnie trudne do wykorzystania s ą spo Ŝywcze pochodzenia głównie ro ślinnego. W wyroby z PCV /polichlorku winylu/ (np. winyleum, płytki zabudowie wielorodzinnej omawianej gminy udział tej PCV itp.). Szkło jest odpadem nieaktywnym, oboj ętnym grupy w składzie odpadów stanowi około 20-25 %. dla środowiska (główny składnik – dwutlenek krzemu). Mieszka ńcy tej zabudowy nie maj ą zwykle mo Ŝliwo ści Jednak jego odzysk i zawrócenie ponownie do procesu wykorzystania tego rodzaju odpadów. S ą one produkcji wpływa na zmniejszenie zapotrzebowania gromadzone wraz z innymi odpadami stałymi i kierowane surowców (m.in. piasku szklarskiego, sody, m ączki na składowiska odpadów. wapiennej) oraz obni Ŝenie emisji gazów: dwutlenku siarki, W zabudowie zagrodowej i jednorodzinnej na tlenków azotu, dwutlenku w ęgla, chloru i fluoru. rozpatrywanym obszarze odpady organiczne Udział odpadów u Ŝytecznych dla gminy Dubeninki wykorzystywane s ą cz ęś ciowo jako karma dla zwierz ąt lub kształtuje si ę szacunkowo na poziomie około 30 %, st ąd kompostowane w kompostownikach przydomowych i głównym kierunkiem post ępowania z nimi powinna by ć uŜywane nast ępnie jako nawóz np. w ogrodach. St ąd selektywna zbiórka i recykling. Zawrócenie do procesów udział tej grupy w składzie odpadów zmniejsza si ę do produkcji surowców wtórnych (ze zbiórki selektywnej, po około 15 %. ich obróbce i uzdatnieniu) przyczyni si ę do oszcz ędno ści Odpady biologiczne s ą podatne na procesy miejsca na lokalnych składowiskach odpadów. Ponadto fermentacji tlenowej. Na omawianym terenie, zwłaszcza, z wpłynie na zmniejszenie zu Ŝycia surowców pierwotnych w uwagi na jego rolniczy charakter zalecane jest procesach produkcji oraz obni Ŝenie emisji zanieczyszcze ń kompostowanie tych odpadów zarówno w (gazów, pyłów, ścieków). kompostownikach przydomowych, jak równie Ŝ przy Odpady wielkogabarytowe - zu Ŝyte wyposa Ŝenie zastosowaniu kompostowni płytowych. mieszka ń, urz ądze ń kuchennych, łazienkowych, sprz ęt Odpady mineralne - na analizowanym terenie grup ę t ą elektroniczny, meble itp. W ostatnich latach zauwa Ŝa si ę stanowi głównie popiół z ogrzewania piecowego, ponadto wyra źny wzrost ich ilo ści, równie Ŝ na rozpatrywanym stłuczka ceramiczna, drobne frakcje odpadów, pył, piasek obszarze. Społecze ństwo pozbywa si ę starych mebli, oraz gruz budowlany. Według danych z bada ń, ilo ść tego zu Ŝytego sprz ętu gospodarstwa domowego (lodówki, typu odpadów dochodzi do 30 - 40 % masy w odpadach pralki, kuchnie gazowe), urz ądze ń łazienkowych oraz pochodz ących z budynków ogrzewanych indywidualnie zu Ŝytego sprz ętu elektronicznego (RTV, komputery). Przy paliwem stałym i do 10 - 15 % w odpadach z budynków okazji wymiany na nowy pojawiaj ą si ę równie Ŝ zaopatrywanych w ciepło centralnie Aktualnie dla opakowania przestrzenne. Z odpadów omawianego obszaru udział tej grupy szacuje si ę średnio wielkogabarytowych najbardziej problemowymi s ą na około 30 %. Przyczyn ą jest dominuj ące ogrzewanie urz ądzenia chłodnicze, z których przed demonta Ŝem i paliwem w ęglowym. Przy racjonalnej gospodarce przerobem powinny by ć odci ągane środki chłodnicze odpadami odpady mineralne powinny by ć (freon) i olej spr ęŜ arkowy. Dla gminy udział ww. odpadów zagospodarowywane lokalnie przy ulepszaniu dróg szacuje si ę na około 3 - 5 % masy odpadów komunalnych. gruntowych. Problem zagospodarowania omawianej grupy odpadów ze wzgl ędów ekonomicznych powinien by ć Dziennik Urz ędowy - 2233 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. rozwi ązany w skali co najmniej całego powiatu lub kilku substancjach producentowi, sprzedawcy lub importerowi. powiatów. Jednocze śnie producenci, sprzedawcy i importerzy Odpady z oczyszczania ścieków komunalnych - zobowi ązani s ą odbiera ć opakowania po tych zgodnie z ustaw ą o odpadach zagospodarowanie tych substancjach. Obowi ązek zwrotu i odbioru dotyczy odpadów jest obowi ązkiem ich wytwórcy - pozostaje równie Ŝ opakowa ń po substancjach truj ących zatem w gestii administratora oczyszczalni. Osady przeterminowanych, w uszkodzonych opakowaniach oraz ściekowe musz ą by ć prawidłowo unieszkodliwiane celem: nie nadaj ących si ę do dalszego u Ŝytku. Producenci, zmniejszenia zagniwalno ści (stabilizacja osadu), sprzedawcy i importerzy substancji truj ących mog ą zleci ć wyeliminowania organizmów chorobotwórczych obowi ązek odbioru opakowa ń po tych substancjach - (higienizacja osadu) oraz zmniejszenia ich obj ęto ści i odbiorcy odpadów niebezpiecznych. masy (odwadnianie, suszenie i/lub spalanie). Podstawow ą Zu Ŝyte świetlówki, lampy rt ęciowe lub rt ęciowo- zasad ą gospodarki osadem jest zmniejszenie jego sodowe - ze wzgl ędu na zawarte w nich pary rt ęci - obj ęto ści. Zag ęszczanie zmniejsza jego obj ęto ść około 4- kwalifikowane s ą do odpadów niebezpiecznych. krotnie, a odwadnianie i suszenie około 10-krotnie. Wymagaj ą one szczególnego zabezpieczenia w okresie Wykorzystywanie osadów ściekowych do rekultywacji ich czasowego składowania. Całe nieuszkodzone lampy gruntów na potrzeby rolnicze i nierolnicze, stosowanie ich nale Ŝy pakowa ć w worki polietylenowe. Po zawi ązaniu w rolnictwie, wprowadzanie na powierzchnie nara Ŝone na worki umieszcza ć w szczelnych pojemnikach. erozj ę, stosowanie do uprawy ro ślin przeznaczonych do Oleje przepracowane z warsztatów samochodowych i produkcji kompostu oraz kompostowanie osadów z autoszrotów - są to mieszaniny w ęglowodorów z ściekowych - odbywa si ę na podstawie rozporz ądzenia dodatkiem niewielkich ilo ści takich komponentów jak: MO ŚZNiL z dnia 11 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków, detergenty, inhibitory utleniania, korozji i zu Ŝycia, jakie musz ą by ć spełnione przy wykorzystywaniu osadów modyfikatory lepko ści, środki przeciwpienne, ściekowych na cele nieprzemysłowe (Dz. U. Nr 72, poz. przeciwzatarciowe i inne. 813). Zu Ŝyte akumulatory ołowiowe z elektrolitem - z uwagi Odpady z terenów otwartych - dla analizowanego na zawarto ść kwasu oraz ołowiu i jego zwi ązków tereny udział ww. odpadów szacuje si ę na około 5 % zaliczane s ą do odpadów niebezpiecznych. Ołów masy odpadów komunalnych. metaliczny i pasta ołowiowa stanowi ą odpowiednio 34 i 39 Odpady niebezpieczne - do grupy tej nale Ŝą odpady % masy, a kwas siarkowy około 11 %. Pozostałe składniki zawieraj ące w swoim składzie substancje: toksyczne, to: ebonit, polipropylen PP, szkło, stal. Zgodnie z ustaw ą o palne, wybuchowe itd. Z ww. odpadów na omawianym opakowaniach akumulatory podlegaj ą kaucjowaniu. obszarze wyst ępuj ą: zu Ŝyte baterie, akumulatory, odpady Zu Ŝyte źródła pr ądu z gospodarstw domowych - ze zawieraj ące rt ęć (lampy rt ęciowe, termometry), wzgl ędu na specyfik ę ich utylizacji i mo Ŝliwo ści pozostało ści oraz opakowania po farbach i lakierach, sortowania, wyró Ŝnia si ę baterie: miniaturowe, średniej rozpuszczalniki organiczne (w tym chlorowcoorganiczne), wielko ści i o wzgl ędnie wysokich gabarytach (powy Ŝej 63 środki czyszcz ące, środki ochrony ro ślin (pestycydy) oraz mm). opakowania po nich, środki do konserwacji i ochrony Opakowania po produktach naftowych - kierowane s ą drewna oraz opakowania po nich, zbiorniki po aerozolach, do strumienia odpadów komunalnych. Problem zbiórki pozostało ści domowych środków do dezynfekcji opakowa ń z tworzyw sztucznych po produktach naftowych i dezynsekcji, odpady zawieraj ące oleje, odczynniki (m.in. oleje, smary, płyny typu Borygo) nie jest chemiczne, cz ęś ciowo wykorzystane leki, materiały rozwi ązany. budowlane zawieraj ące azbest (np. eternit), odpady Odpady zawieraj ące azbest wyst ępuj ą w odpadach wielkogabarytowe przede wszystkim agregaty chłodnicze poremontowych, szczególnie pochodz ących ze starych (lodówki), w których znajduj ą si ę freony; wraki budynków (materiały izolacyjne, rury i płyty samochodowe, w których znajduj ą si ę oleje czy płyny azbestocementowe, eternit itp.). Azbest i wytworzone z hamulcowe. niego materiały budowlane stanowi ą odpady Według danych Instytutu Gospodarki Odpadami w niebezpieczne i wymagaj ą specjalnych metod Katowicach ilo ść składników niebezpiecznych w odpadach post ępowania, a nast ępnie unieszkodliwiania. komunalnych z rejonów wiejskich, a wi ęc równie Ŝ na Post ępowanie w tym zakresie reguluje rozporz ądzenie analizowanym terenie - stanowi: 0,3 - 0,5 % ogólnej masy Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 odpadów, a wska źnik wytwarzania odpadów kwietnia 2004r. w sprawie sposobów i warunków niebezpiecznych wynosi: 0,3 - 0,7 kg / M rok. bezpiecznego u Ŝytkowania i usuwania wyrobów Odpady te nie powinny trafia ć do strumienia odpadów zawieraj ących azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649). komunalnych. Zaleca si ę ich selektywn ą zbiórk ę i odbiór od mieszka ńców, nast ępnie przechowywanie w 3.3 Unieszkodliwianie odpadów. kontenerze KE-7, do czasu uzyskania partii wysyłkowej. Docelowo kierowa ć je nale Ŝy do unieszkodliwienia w Na terenie gminy Dubeninki nie istniej ą rozwi ązania zakładach specjalistycznych posiadaj ących odpowiednie systemowe, zapewniaj ące prawidłowe post ępowanie z zezwolenia. odpadami komunalnymi. Wytwarzane w gospodarstwach Odpady zawieraj ące środki ochrony ro ślin - rolniczych odpady s ą obecnie cz ęś ciowo spalane w przeterminowane chemikalia, ska Ŝona ziemia, piecach w ęglowych - paleniskach domowych (odpady opakowania po środkach ochrony ro ślin. Na drewniane, papierowe i inne), bioodpady (odpady analizowanym obszarze z uwagi na jego rolniczy artykułów spo Ŝywczych, cz ęś ci ro ślinne itp.) s ą charakter, udział ww. grupy w odpadach niebezpiecznych wykorzystywane jako karma dla zwierz ąt lub jest znaczny. kompostowane we własnym zakresie i u Ŝytkowane do Pestycydy nale Ŝą do substancji truj ących, a uŜyźniania gleby w ogrodach lub na polach. Pozostałe opakowania po nich podlegaj ą przepisom art. 14-17 odpady nie nadaj ące si ę do spo Ŝytkowania w ww. sposób Ustawy z dnia 11 maja 2001 o opakowaniach i odpadach (m.in. zu Ŝyty sprz ęt AGD, odpady wielkogabarytowe, opakowaniowych. (Dz. U. Nr 63, poz. ze zmianami). opakowania po lekach, środkach chemicznych, Zgodnie z ww. przepisami u Ŝytkownicy substancji pestycydach, tworzywa sztuczne) s ą najcz ęś ciej truj ących s ą zobowi ązani do zwrotu opakowa ń po tych wywo Ŝone transportem własnym - zarówno na Dziennik Urz ędowy - 2234 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. zalegalizowane składowiska gminne, jak równie Ŝ na tzw. „dzikie” wysypiska. Odpady komunalne z obiektów u Ŝyteczno ści publicznej usuwane s ą przez Przedsi ębiorstwo Usuwaniem odpadów komunalnych z terenu gminy Gospodarki Komunalnej Sp.z o.o. w Gołdapi, natomiast ze Dubeninki zajmuj ą si ę: Spółdzielni Mieszkaniowej usuwane s ą we własnym zakresie własnymi siłami i sprz ętem Spółdzielni. Gmina - Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. natomiast usuwa odpady z mieszka ń komunalnych Gołdap, własnym ci ągnikiem z przyczepk ą. - Spółdzielnia Mieszkaniowa w Dubeninkach, - Gmina z budynków komunalnych.

Tabela 7 Odpady stałe wywiezione z terenu gminy w ci ągu 2002 roku.

Odpady stałe Wyszczególnienie Ogółem m3 tony Wysypisko Bludzie 1200 59,2 Wysypisko śytkiejmy 720 36,2 Razem 1920 95,4

Do ść trudno jest oszacowa ć ilo ść odpadów deponowanych na składowiskach, gdy Ŝ Przedsi ębiorstwo Wysypisko usytuowane jest w odległo ści ok. 800 m na Gospodarki Komunalnej cz ęść odpadów wywozi na północny-wschód od wsi Dubeninki. Zachodnia granica składowisko do Gołdapi. Ponadto podmioty posiadaj ące wysypiska przebiega w niedalekiej odległo ści od drogi zezwolenie na wywóz odpadów nie składaj ą do gminy Ŝwirowej ł ącz ącej wie ś Bludzie Małe z Dubeninkami. informacji z ilo ści usuni ętych i zdeponowanych odpadów. Granica południowo- wschodnia dochodzi do pasa Stałym wywozem odpadów obj ęci s ą mieszka ńcy kolejowego. Teren stanowi nieu Ŝytek po nieczynnej wolnostoj ących domków jednorodzinnych lub gospodarstw Ŝwirowni. Badania podło Ŝa gruntowego przeprowadzone rolnych w msc. Dubeninki i śytkiejmy a tak Ŝe mieszka ńcy były w 1981 r. wówczas w celu udokumentowania zło Ŝa. bloków tych miejscowo ści oraz mieszka ńcy zwartej W otworach wykonanych do gł ęboko ści 6-7 m nie zabudowy domków po PGR-ach w msc. Łoje, Degucie, stwierdzono wyst ępowania wody gruntowej. W czterech Wobały i Rogajny. Z ogólnej ilo ści gospodarstw na sze ść wykonanych otworów wyst ąpiła warstwa gliny. domowych 946 - około 300 gospodarstw jest obj ętych Negaty zadecydowały o nieprzydatno ści terenu do stałym wywozem. eksploatacji Ŝwiru i przeznaczeniu pod wysypisko. Powierzchnia składowiska wynosi ok. 0,35 ha , a 3.4 Stan gminnych składowisk odpadów. pojemno ść 23 000 m 3. Termin zamkni ęcia przewidziano na 31 -XII 2009 r. Składowisko w śytkiejmach. Wysypiska w śytkiejmach i Dubeninkach posiadaj ą opracowane instrukcje eksploatacji składowiska, Wysypisko odpadów stałych w msc. śytkiejmy zostało zatwierdzone decyzj ą Starosty Gołdapskiego z dnia 27- wybudowane w 1994 r. na mocy decyzji pozwolenia 01-2003 nr BOR. 7644-01/03 i nr BOR. 7644-01/03 budowlanego z dnia 25 maja 1994 r. Nr. OA.7351-1a/0/94 wa Ŝne do 31. 12.2009. wydanej przez Kierownika Urz ędu Rejonowego w Gołdapi. Wysypisko zlokalizowane jest po lewej stronie drogi Termin zamkni ęcia składowisk przewidziano na łącz ącej śytkiejmy z Wi Ŝajnami w odległo ści 799 m od 31.XII.2009 r. Składowiska wymagaj ą doposa Ŝenia w śytkiejm, w miejscu starego wyrobiska po Ŝwirowego. urz ądzenia i instalacje: Powierzchnia wysypiska wynosi 0,2 ha o pojemno ści 8000m 3 Z uwagi na korzystne warunki topograficzne i - waga do wa Ŝenia składowanych odpadów, hydrogeologiczne nie przewidziano instalacji drena Ŝu - brodzik dezynfekcyjny, odwadniaj ącego. Woda opadowa i roztopowa gromadzi - system drena Ŝowy wód odciekowych , si ę w obni Ŝeniach i generalnie infiltruje w gł ąb. Woda - instalacji odwadniaj ącej –system rowów gruntowa mo Ŝe wyst ąpi ć na poziomie ok. 6 m poni Ŝej dna opaskowych, wyrobiska, Dno wyrobiska uszczelniono warstw ą gliny. - system kontrolno-pomiarowy wód (piezometry), - instalacji do odprowadzania gazu składowiskowego. Składowisko w Dubeninkach.

Tabela Nr 8.Stan nagromadzenia odpadów.

Ilo ść odpadów Pojemno ść do Powierzchnia przewid. okres Składowisko nagromadzonych wykorzystania w{ha} zamkni ęcia {tys. m 3} {tys. m 3} Bludzie 0,35 9,6 20,4 2009 śytkiejmy 0,20 10,5 4,5 2009 Razem 9,55 20,1 24,9

4. PROGNOZY ZMIAN. Ilo ść odpadów powstaj ących na analizowanym terenie okre ślono w niniejszym opracowaniu na podstawie liczby Oszacowanie ilo ści odpadów i ich charakterystyki ludno ści i wska źników nagromadzenia stałych odpadów na najbli Ŝsze lata. komunalnych. Ilo ść nagromadzonych odpadów obliczono wg wzoru: Dziennik Urz ędowy - 2235 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Vr = L * W [m 3/rok], gdzie: mieszka ńców gmin zostanie obj ętych zorganizowanym Vr - nagromadzenie odpadów w ci ągu roku [m 3/rok], systemem wywozu odpadów. W oparciu o wyniki L - przewidywana liczba mieszka ńców w danym roku, dotychczasowych bada ń oraz przewidywane zmiany w W - przewidywany wska źnik nagromadzenia odpadów w składzie odpadów wskutek zmniejszania si ę ilo ści ŜuŜla, danym roku. popiołu oraz wzrostu ilo ści opakowa ń, jak równie Ŝ mniejszego udziału odpadów spo Ŝywczych przewiduje si ę, Prognoz ę ilo ści wytwarzanych odpadów do 2020 roku Ŝe od roku 2005, średni wska źnik wagowy nagromadzenia szacuje si ę w oparciu o: będzie miał tendencj ę do stabilizacji, natomiast b ędzie rósł - przewidywan ą zmian ę zaludnienia gmin, systematycznie wska źnik obj ęto ściowy. - przewidywane tempo wzrostu jednostkowego Planowan ą gospodark ę odpadami komunalnymi w spo Ŝycia i dochodów ludno ści oraz analiz ę trendów gminie Dubeninki przedstawiono w poni Ŝszych tabelach zmian składu grupowego odpadów. na podstawie Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami.

Ze szczegółowej analizy stanu istniej ącego i perspektyw rozwojowych gminy do 2010 r. - 95%

Tabela Nr 9 Planowana gospodarka odpadami komunalnymi {Mg/rok}.

Odpady 2006 r. 2010 r. 2014 r. Ilo ść wytworzonych 721 709 690 Ilo ść zebrana selektywnie 95 174 259 Ilo ść składowana na składowiskach 627 534 431

Tabela Nr 10 Planowana gospodarka odpadami opakowaniowymi (z papieru i tektury, tworzyw sztucznych, szkła, metali, wielomateriałowych) w strumieniu odpadów komunalnych w gminie Dubeninki w latach 2004-1010 {Mg/rok}.

Odpady 2003 r. 2006 r. 2010 r. ilo ść wytworzonych 163 161 158 Ilo ść do zebrania selektywnego 39 58 83

Tabela Nr 11 Planowana gospodarka odpadami opakowaniowymi z materiałów naturalnych w strumieniu odpadów komunalnych w gminie Dubeninki w latach 2003-1010 { Mg/rok}.

Odpady 2003 r. 2006 r. 2010 r. ilo ść wytworzonych 29 30 33 Ilo ść do zebrania selektywnego 2 4 7

Tabela Nr 12 Planowana gospodarka odpadami opakowaniowymi z tworzyw sztucznych w strumieniu odpadów komunalnych w gminie Dubeninki w latach 2003-1010 {Mg/rok}.

Odpady 2003 r. 2006 r. 2010 r. ilo ść wytworzonych 26 30 25 Ilo ść do zebrania selektywnego 3 6 7

Tabela Nr 13 Planowana gospodarka odpadami opakowaniowymi ze szkła w strumieniu odpadów komunalnych w gminie Dubeninki w latach 2004-1010 {Mg/rok}.

Odpady 2004 r. 2006 r. 2010 r. ilo ść wytworzonych 54 53 53 Ilość do zebrania selektywnego 9 19 32

Tabela Nr 14 Planowana gospodarka odpadami opakowaniowymi ze stali w strumieniu odpadów komunalnych w gminie Dubeninki w latach 2004-1010 {Mg/rok}.

Odpady 2004 r. 2006 r. 2010 r. ilo ść wytworzonych 7 7 7 Ilo ść do zebrania selektywnego 1 3 4

Wiadomo ju Ŝ, Ŝe zaplanowana ilo ść odpadów do zebrania selektywnego na 2004 r. nie zostanie osi ągni ęta z wyj ątkiem opakowa ń z aluminium i ze stali. Popyt na złom i metale kolorowe załatwia problem tych odpadów.

Dziennik Urz ędowy - 2236 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

5. CELE I KIERUNKI DZIAŁA Ń.

Głównym celem sformułowanym w KPGO i przyj ętym w PPGO oraz obowi ązuj ącym w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami jest:

Minimalizacja ilo ści wytwarzanych odpadów oraz wprowadzenie zgodnego z normami europejskimi systemu ich odzysku i unieszkodliwiania.

Ochrona środowiska przed odpadami powinna by ć traktowana jako priorytetowe zadanie, poniewa Ŝ odpady stanowi ą źródło zanieczyszcze ń wszystkich elementów środowiska. Podany powy Ŝej cel ekologiczny do 2015 roku jest zgodny z celem nadrz ędnym polityki ekologicznej pa ństwa w odniesieniu do gospodarki odpadami (zapobieganie powstawaniu odpadów, odzysk surowców i ponowne wykorzystanie odpadów, bezpieczne dla środowiska ko ńcowe unieszkodliwianie odpadów niewykorzystanych). Tak okre ślony cel główny zawiera cele szczegółowe: do 2006 roku, do 2010 roku i do 2015 roku, których osi ągni ęcie warunkuje realizacj ę opracowanych na poziomie kraju, województwa powiatu i gminy Planów.

Cele szczegółowe do 2006 roku:

1. Obj ęcie zorganizowan ą zbiórk ą odpadów wszystkich mieszka ńców. 2. Deponowanie na składowiskach nie wi ęcej ni Ŝ 80% wytworzonych odpadów komunalnych. 3. Skierowanie w roku 2006 na składowiska do 73% (wagowo) całkowitej ilo ści odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji . 4. Osi ągni ęcie w roku 2006 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: - opakowania z papieru i tektury: 45%, - opakowania ze szkła: 35%, - opakowania z tworzyw sztucznych: 22%, - opakowania metalowe: 35%, - opakowania wielomateriałowe: 20%, - odpady wielkogabarytowe: 26%, - odpady budowlane: 20%, - odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych): 22%,

Cele szczegółowe do 2010 roku:

1. Obj ęcie wszystkich mieszka ńców gminy zorganizowan ą zbiórk ą odpadów komunalnych. 2. Deponowanie na składowiskach nie wi ęcej ni Ŝ 67% wszystkich odpadów komunalnych. 3. Skierowanie w roku 2010 na składowiska nie wi ęcej ni Ŝ 50% (wagowo) całkowitej ilo ści odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji. 4. Osi ągni ęcie w roku 2010 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: - opakowania z papieru i tektury: 50%, - opakowania ze szkła: 65%, - opakowania z tworzyw sztucznych: 30%, - opakowania metalowe: 50%, - opakowania wielomateriałowe: 30%, - odpady wielkogabarytowe: 50%, - odpady budowlane: 40%, - odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych): 50%.

Dla osi ągni ęcia zało Ŝonych celów szczegółowych konieczne jest podj ęcie nast ępuj ących kierunków działa ń:

1. Wprowadzanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi w układzie gminnym. 2. Redukcja w odpadach kierowanych na składowiska zawarto ści składników biodegradowalnych. 3. Wdra Ŝanie systemu eliminacji odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych, ich zbiórki i unieszkodliwiania. 4. Modernizacja składowisk odpadów komunalnych, które nie spełniaj ą wymogów ochrony środowiska, a s ą konieczne do realizacji gospodarki odpadami na terenie gminy. Zgodnie z Powiatowym Planem Gospodarki Odpadami składowiska gminne w msc. Bludzie i śytkiejmy mog ą funkcjonowa ć do 2009.

Tab. 15 Redukcja w odpadach kierowanych na składowiska zawarto ści składników biodegradowalnych.

Odpady 2006 r. 2010 r. 2013 r. Całkowita ilo ść wytworzonych odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji 373 410 463 Ilo ść kompostowanych odpadów 8 12 20 Ilo ść poddanych odzyskowi i recyklingowi odpadów z opakowa ń i papieru 50 68 91 Dodatkowy konieczny odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem odpadów 42 126 216 komunalnych ulegaj ących biodegradacji Dopuszczalne składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 274 206 135

Do tych zało Ŝeń nale Ŝy zastosowa ć korekt ę: odpady zagospodarowywane we własnym zakresie; jako karma organiczne na obszarach wiejskich s ą dla zwierz ąt lub kompostowane na pryzmach. W zwi ązku Dziennik Urz ędowy - 2237 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. z tym zakładane ilości do składowania z pewno ści ą b ędą produkowanych odpadów stosowa ć nale Ŝy nast ępuj ące mniejsze ok. 50%. W tej grupie odpadów zakładany działania: odzysk na pewno zostanie osi ągni ęty. 1. Edukacja społeczna: 5.1. Plan działa ń w gospodarce odpadami komunalnymi. - w systemie nauczania, pocz ąwszy od zaj ęć w szkołach podstawowych, gimnazjów poprzez Zało Ŝenia. ponadgimnazjalne do wy Ŝszych, - za pomoc ą środków masowego przekazu (lokalna Przy opracowywaniu planu działa ń w sferze prasa, radio i telewizja kablowa), gospodarki odpadami komunalnymi z terenu gminy - za pomoc ą rozpowszechnianych ulotek, akcji Dubeninki kierowano si ę nast ępuj ącymi przesłankami plakatowej itp. wynikaj ącymi z Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami; Działania powinny mie ć charakter informacyjno- edukacyjny. Poza przekazywaniem tre ści edukacyjnych 1. Docelowym rozwi ązaniem jest skupienie gmin z (np. jak zmniejszy ć ilo ść odpadów) nale Ŝy informowa ć np. terenu powiatu wokół Powiatowego Zakładu Gospodarki o ilo ści zebranych odpadów niebezpiecznych, miejscach i Odpadami) wyposa Ŝonego w linie do segregacji odpadów sposobach zbiórki selektywnej odpadów, terminach lub tylko w urz ądzenia do doczyszczania surowców odbioru, oznaczenia umieszczanych na opakowaniach. wtórnych ze zbiórki selektywnej, urz ądzenia do W ramach prowadzonej edukacji nale Ŝy np. zach ęca ć konfekcjonowania surowców, tymczasowe pomieszczenia mieszka ńców do kupowania towarów w opakowaniach do magazynowania odpadów niebezpiecznych. O wielokrotnego u Ŝytku oraz w opakowaniach przyj ętej technologii decydowa ć b ędą inwestorzy biodegradowalnych, rezygnacji z przedmiotów Kompostownia odpadów zielonych ma by ć zlokalizowana jednorazowego u Ŝytku, wykorzystywania mniej w msc. Ko śmidry. toksycznych produktów (np. farb i lakierów) itp. 2. Na obszarze gminy odbywa ć si ę b ędzie zbiórka segregacyjna. 2. Kompostowanie przydomowe frakcji odpadów 3. Na terenach wiejskich z zabudow ą jednorodzinn ą komunalnych ulegaj ących biodegradacji na obszarach z preferowane b ędzie kompostowanie odpadów zabudow ą jednorodzinn ą i zagrodow ą. organicznych we własnym zakresie. 4. Zaproponowana lokalizacja PZGO jest zgodna z 5.3. Zbiórka i transport odpadów. zasad ą „blisko ści” wyra Ŝon ą w ustawie o odpadach z dnia 27 kwietnia o odpadach. Gromadzenie odpadów w miejscu powstawania 5. Zało Ŝono Ŝe z gminy Dubeninki odpady stanowi pierwsze ogniwo systemu ich usuwania i wysegregowane b ędą kierowane do PZGO, natomiast unieszkodliwiania. Usuwanie odpadów z mieszka ń oraz pozostałe odpady b ędą deponowane na gminnych sposób ich przechowywania na terenie nieruchomo ści składowiskach do czasu ich zamkni ęcia. Po zamkni ęciu maj ą znacz ący wpływ na czysto ść i stan sanitarny w składowisk w Budziach i śytkiejmach zmieszane odpady osiedlach, a tym samym na poziom bytowania komunalne kierowane b ędą na najbli Ŝsze funkcjonuj ące mieszka ńców. Gromadzenie odpadów powinno stanowi ć składowisko. etap krótkotrwały i przej ściowy. Odpady gromadzi si ę w 6. Zakłada si ę, Ŝe w dalszym ci ągu cz ęść odpadów ró Ŝnego rodzaju zbiornikach przeno śnych, przetaczanych powstaj ących w gospodarstwach domowych mo Ŝe by ć lub przesypowych oraz w workach foliowych. Stosowanie wykorzystane energetycznie, dzi ęki czemu wydłu Ŝony zbiorników stałych ze wzgl ędów sanitarnych oraz zostanie okres eksploatacji istniej ących składowisk. technicznych jest niedopuszczalne. 7. Zebrane selektywnie odpady komunalne (odpady organiczne, surowce wtórne) poddawane b ędą w Zbiórka selektywna odpadów powinna si ę odbywa ć pierwszej kolejno ści procesowi odzysku (materiałów lub si ę na terenie gminy Dubeninki systemem. "u źródła": Jest energii). to najskuteczniejsza, a zarazem najtrudniejsza forma 8. Stworzenie Gminnych Punktów Selektywnego selektywnej zbiórki odpadów tj. indywidualna zbiórka na Gromadzenia Odpadów w msc. śytkiejmy i Dubeninki. ka Ŝdej posesji. Zalet ą tej formy jest otrzymanie czystych, jednorodnych odpadów, natomiast wad ą - du Ŝa liczba Zarówno system zbiórki opakowaniowych surowców zbiorników lub worków foliowych i rozbudowany system wtórnych, jak i system odbioru odpadów niebezpiecznych transportu. Przekazuj ący wysegregowane odpady nie jest od mieszka ńców b ędą uzupełnieniem systemów osob ą anonimow ą, w przypadku pojemników ustawionych post ępowania z odpadami opakowaniowymi i w miejscach ogólnie dost ępnych wrzucane s ą ró Ŝne niebezpiecznymi, wynikaj ących z: odpady. Odpady Selekcja "u źródła" jest form ą elastyczn ą, - Ustawy o opakowaniach i odpadach umo Ŝliwiaj ącą stopniowe dochodzenie do coraz bardziej opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz. U. precyzyjnego selekcjonowania. 2001.63.638); Uwaga! Nale Ŝy zbiera ć selektywnie te odpady, na - Ustawy o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie które b ędzie zbyt. gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie Najpierw wi ęc musi by ć ostateczny odbiorca -firma produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja zainteresowana odbiorem wyselekcjonowanych odpadów 2001 r. (Dz. U. 2001.63.639). lub producent wyrobów z surowców wtórnych. Na dzie ń dzisiejszy nie ma problemów ze zbyciem złomu, metali 5.2. Minimalizacja ilo ści wytwarzanych odpadów. kolorowych, makulatury i tworzyw sztucznych. Wi ększy problem jest ze szkłem. Minimalizacja ilo ści wytwarzanych odpadów jest priorytetem w polityce gospodarki odpadami. W celu Dla gminy proponuje si ę mieszany system zach ęty mieszka ńców do redukowania ilo ści (workowo-gniazdowy) zbiórki selektywnej odpadów komunalnych: Dziennik Urz ędowy - 2238 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

posegregowanych odpadów. W wyznaczonym dniu worki 1. System workowy stosuje si ę do zabudowy powinny by ć wystawione przez mieszka ńców przy drodze jednorodzinnej. przejazdu . Warunkiem prowadzenia selektywnej zbiórki Zaleca si ę specjalne worki do tego celu przeznaczone powinno by ć zabezpieczenie odbioru i wykorzystanie (kolorowe i opisane nazw ą zbieranego surowca) Powinien zbieranych odpadów. by ć sporz ądzony harmonogram, okre ślaj ący dla poszczególnych miejscowo ści dni odbioru

Tab.16 Zestawienie ilo ści worków i pojemników (gniazd) do selektywnej zbiórki.

Miejscowo ść Liczba gospodarstw Ilo ść worków po 3 szt. na m-c Ilo ść gniazd Dubeninki 250 500* 3 Łoje 25 75 śytkiejmy 220 400* 3 Wobały 40 120 Degucie 30 90 Pluszkiejmy 35 105 Przero śl Gołdapska 35 105 1 Sta ńczyki 1 * Nie uwzgl ędnia si ę mieszka ń w blokach.

2. System gniazdowy wielopojemnikowy; powierzchni ok. 100 m 2 z mo Ŝliwo ści ą dojazdu. Mianem „gniazdo” okre śla si ę miejsce ustawienia Utworzenie Wiejskiego Punktu Gromadzenia Odpadów pojemników do selektywnej zbiórki np. trzy pojemniki przewiduje si ę w latach 2006-2007, kiedy społeczno ść razem. miejscowa zdob ędzie do świadczenie w segregacji W systemie wielopojemnikowym wydzielane s ą odpadów. poszczególne rodzaje surowców wtórnych: Do zbiórki odpadów wielkogabarytowych stosowane - pojemnik np. zielony - na szkło, będą nast ępuj ące systemy: - pojemnik np. niebieski - na papier, - pojemnik np. Ŝółty - na tworzywa sztuczne, 1) okresowy odbiór bezpo średnio od ich wła ścicieli oraz - pojemnik np. szary - na pozostałe odpady. stworzenie warunków do zamówienia takiej usługi indywidualnie jako „usługa na telefon”; Jest to najprostszy system polegaj ący na ustawieniu w 2) dostarczanie sprz ętu do zakładu unieszkodliwiania wybranych newralgicznych punktach osiedla, wsi odpadów lub centrum recyklingu przez wła ścicieli specjalnych zbiorników odpowiednio oznakowanych na własnym transportem; selektywn ą zbiórk ę odpadów u Ŝytkowych. System ten 3) bezpo średni odbiór przez producenta (dotyczy przede mo Ŝe mie ć zastosowanie do obsługi budownictwa wszystkim zbiórki sprz ętu elektronicznego i sprz ętów wielorodzinnego (blokowego), na parkingach, stacjach gospodarstwa domowego). Ta forma pozyskiwania benzynowych, przy obiektach handlowych (targowiska), odpadów wielkogabarytowych upraszcza system jak równie Ŝ w miejscach o du Ŝym nat ęŜ eniu ruchu zbiórki odpadów i ich usuwania. Odpady te nie zasilaj ą turystycznego (Sta ńczyki, Kociołek, Pluszkiejmy). ogólnego strumienia odpadów komunalnych; W pierwszym etapie proponuje si ę obj ęcie selektywn ą 4) system wymienny polegaj ący na przekazaniu jeszcze zbiórk ą miejscowo ści śytkiejmy, Dubeninki oraz tereny dobrego, ale konstrukcyjnie przestarzałego sprz ętu w uŜyteczno ści publicznej, a przede wszystkim szkoły. zamian za egzemplarz nowej generacji.

5.4. Gminne Punkty Gromadzenia Odpadów. Na terenie gminy najwła ściwsza form ą byłby odbiór przez wyspecjalizowana firm ę z miejscowo ści o zwartej Na terenach wiejskich funkcje powy Ŝsze mog ą zabudowie ( śytkiejmy, Dubeninki ) raz lub dwa razy w spełnia ć tzw. Wiejskie Punkty Gromadzenia Odpadów. S ą roku. one miejscami czasowego gromadzenia odpadów, przy Na dzie ń dzisiejszy ani na terenie Gminy Dubeninki jednoczesnym ich segregowaniu. Punkty takie umo Ŝliwiaj ą ani na terenie powiatu gołdapskiego nie ma stacji zbieranie odpadów nietypowych, np. wielkogabarytowych, demonta Ŝu odpadów wielkogabarytowych. Taka instalacja niebezpiecznych i specjalnych. Do odpadów takich moŜna powinna by ć przy PZGO. zaliczy ć: pestycydy, lekarstwa, baterie, resztki farb i lakierów, itp. Zbiórk ą i transportem odpadów budowlanych z miejsc Mieszka ńcy wsi, dysponuj ąc własnym transportem, ich powstawania zajmowa ć si ę b ędą: mog ą dostarcza ć odpady samodzielnie, w miar ę własnych potrzeb. Taki sposób zbierania odpadów jest cennym 1) wytwórcy tych odpadów np. firmy budowlane, uzupełnieniem systemu zbiórki odpadów w skali gminy. rozbiórkowe, osoby prywatne prowadz ące prace Punkty gromadzenia i segregacji odpadów nale Ŝy remontowe. utrzymywa ć w czysto ści i okresowo dezynfekowa ć. Na wyposa Ŝeniu Gminnego Punktu Selektywnego 2) specjalistyczne firmy zajmuj ące si ę zbiórk ą odpadów. Gromadzenia Odpadów znajd ą si ę kontenery np. KP-7 odpowiednio pomalowane i oznakowane, słu Ŝą ce do Zaleca si ę, aby ju Ŝ na placu budowy składowa ć w magazynowania poszczególnego asortymentu surowców oddzielnych miejscach (pojemnikach) posegregowane wtórnych przed przekazaniem ich do dalszego odpady budowlane. Pozwoli to na selektywne wywo Ŝenie gospodarczego wykorzystania. Ustawienie 3-4 ich do zakładu odzysku i unieszkodliwiania lub na kontenerów w tym jeden specjalnie przeznaczony do składowisko. Odpady budowlane b ędą deponowane na odpadów niebezpiecznych, wymaga utwardzonej wydzielonych kwaterach na składowiskach odpadów, Dziennik Urz ędowy - 2239 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. które w pó źniejszym czasie zostan ą wykorzystane jako które wyst ępuj ą w znacznych ilo ściach. Z terenu gminy materiał do formowania wierzchowiny składowiska. Dubeninki 50 wła ścicieli budynków pokrytych eternitem Odpady te mog ą by ć równie Ŝ wykorzystywane lokalnie np. zgłosiło gotowo ść ich wymiany. W zwi ązku z przyj ęciem do budowy i poprawy lokalnych dróg. przez rz ąd Polski Krajowego Programu Usuwania Azbestu, w dalszym ci ągu b ędą trwały prace nad Odpady niebezpieczne. szczegółow ą inwentaryzacj ą budynków i budowli zawieraj ący wyroby z azbestem. Chodzi o to, by Wprowadzone zostan ą nast ępuj ące działania w zinwentaryzowa ć budynki, które wymagaj ą pilnej zmiany zakresie selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych: np. pokry ć dachowych lub materiałów izolacyjnych i te które przewidziane s ą do wymiany w latach dalszych. 1) zbiórka zu Ŝytych baterii i świetlówek - w punktach Maj ąc takie rozeznanie Gmina mo Ŝe ubiega ć si ę o środki zorganizowanych przez gmin ę. Gmina wygospodaruje na usuwanie odpadów azbestowych. pomieszczenie, w którym mo Ŝna ustawi ć pojemniki na Na terenie Gminy Dubeninki nie funkcjonuje baterie, zu Ŝyte świetlówki, lampy wyładowcze. Odpady grzebowisko padłych zwierz ąt. W zwi ązku z tym padłe te mog ą by ć zbierane przez okres np. 2-3 lat po czym zwierz ęta rolnicy zgłaszaj ą do odbioru we własnym będą przekazywane do innego odbiorcy lub do zakresie do odbioru i utylizacji firmom posiadaj ącym Powiatowego Zakładu Zagospodarowania Odpadów w zezwolenie. Najbli Ŝej funkcjonuj ące firmy to: STRUGA w Gołdapi; Olecku i Zakład Utylizacji w Ełku - Szybie. W celu zapewnienia stałego odbioru padłych zwierz ąt z terenu 2) zbiórka przeterminowanych lekarstw w odpowiednio gminy Dubeninki, Gmina zamierza podpisa ć umow ę za oznakowanych pojemnikach ustawionych w o środku tzw. „gotowo ść odbioru”. Rolnicy wówczas b ędą ponosi ć zdrowia. mniejsze koszty.

Ponadto na wyposa Ŝeniu Gminnych Punktów 6. ODPADY Z SEKTORA GOSPODARCZEGO. Gromadzenia Odpadów znajdzie si ę specjalny kontener na odpady niebezpieczne. Po jego napełnieniu (mo Ŝe to Na terenie gminy Dubeninki zarejestrowano ogółem by ć okres do 3 lat), odpady niebezpieczne zostan ą 101 podmiotów gospodarczych, z czego najwi ęcej dotyczy przekazane do Powiatowego Zakładu Zagospodarowania handlu. Odpady z punktów handlowych dotycz ą przede Odpadów, gdzie b ędą magazynowane w warunkach wszystkim ró Ŝnego rodzaju opakowa ń. Do ść du Ŝo zabezpieczaj ących przed ich negatywnym wytwarza si ę odpadów z przeróbki drewna. Sektor oddziaływaniem na środowisko. Po zebraniu partii gospodarczy kwalifikuje si ę do wytwórców odpadów, wysyłkowej zostan ą przetransportowane do ostatecznego którzy podlegaj ą regulacjom ustawowym w zakresie odbiorcy do unieszkodliwiania. Planuje się utworzenie wytwarzania odpadów. Na terenie gminy Dubeninki punktów zbierania odpadów niebezpiecznych w roku zarejestrowano tylko kilku wytwórców odpadów. 2007 r. Odpadów tych nie b ędzie wi ęcej ni Ŝ 1 Mg w roku. Wśród odpadów niebezpiecznych szczególne miejsce zajmuj ą pokrycia dachowe zawieraj ące azbest (eternit),

Tab. 17. Podmioty posiadaj ące uregulowany stan prawny w zakresie gospodarki odpadami - gmina Dubeninki

Ilo ść wytwarzanych Lp. Nazwa podmiotu Rodzaj wytwarzanych odpadów odpadów Zakład Produkcyjno-Handlowo Usługowy Krzysztof Trociny 50 t /rok 1. Adam Burba Bł ąkały Ścinki drzew 150 t /rok 2 Przecieranie drewna Chałko Grzegorz Rogajny Trociny 100 t/rok Odpadowe oleje smarowe, akumulatory, 3 Przedsi ębiorstwo Prod.-Handlowe „S ĘK” Bludzie świetlówki Łącznie do 100 kg/rok odpady inne ni Ŝ niebezpieczne – zło Ŝona informacja. Zarejestrowana firma mo Ŝe świadczy ć usługi w zakresie 4 AWAS – Serwis Sp. z o. o. w Warszawie czyszczenia zbiorników stacji benzynowych, separatorów olejów i benzyn i inne. Zarejestrowana firma mo Ŝe świadczy ć usługi w zakresie 5 Centrum Gospodarki Odpadami ”Caro” w Zamo ściu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest „Usługi Sprz ętowo-Transportowe i Wywóz Nieczysto ści Zakład posiada zezwolenie na prowadzenie działalności w 6. Józef Brzezi ński w Gołdapi zakresie zbierania i transportu odpadów.

Z innych ni Ŝ niebezpieczne b ędą to opony z odpadowe. Odpady z punktów medycznych działalno ści transportowej. W jednostkach handlowych przekazywane s ą do spalarni odpadów medycznych i przy wytwarza si ę najwi ęcej ró Ŝnego rodzaju opakowa ń. Z Szpitalu Powiatowym w Olecku. Odpady weterynaryjne uwagi na małe powierzchnie sprzeda Ŝy( mniej ni Ŝ 500 powinny te Ŝ by ć przekazywane do spalarni odpadów. m2), jednostki te nie s ą obj ęte obowi ązkiem Odpady weterynaryjne przyjmuje spalarnia odpadów przy ewidencjonowania opakowa ń podlegaj ących odzyskowi. Szpitalu Wojewódzkim w Suwałkach. Wobec tych punktów sprzeda Ŝy detalicznej nale Ŝy egzekwowa ć obowi ązek selektywnej zbiórki odpadów. 7. HARMONOGRAM DZIAŁA Ń W CELU REALIZACJI PRZEDSI ĘWZI ĘĆ NA LATA 2004- 2007. Odpady niebezpieczne. 7.1. Zadania nieinwestycyjne. W sektorze gospodarczym w strumieniu odpadów niebezpiecznych mog ą znale źć si ę ró Ŝnego rodzaju oleje Dziennik Urz ędowy - 2240 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

W celu poprawy stanu gospodarki odpadami w odpadów lub wystawiania kart przekazania odpadów na pierwszym rz ędzie nale Ŝy wykona ć zadania składowiska. W ten sposób Gmina b ędzie miała kontrol ę nieinwestycyjne polegaj ące na uregulowaniu stanu nad sposobem usuwania odpadów komunalnych. formalno-prawnego. 4. Selektywn ą zbiórk ę odpadów rozpocz ąć od akcji edukacyjno-informacyjnej. 1. Uchwali ć now ą lub wprowadzi ć aneks do Uchwały Sposób poinformowania społecze ństwa b ędzie Rady Gminy w Dubeninkach z dnia 27 listopada 1997 w rzutowa ć na osi ągane wyniki i uzyskany efekt ekologiczny. sprawie szczegółowych zasad utrzymania czysto ści i Przed rozpocz ęciem pracy ze społecze ństwem nale Ŝy porz ądku na terenie gminy Dubeninki. Tzw. „Ustawa wyodr ębni ć dwie grupy: młodzie Ŝ szkolna oraz ludzi wprowadzaj ąca” z dnia 27 lipca 2001 (Dz. U. Nr 100) oraz dorosłych i starszych. Akcj ę powinno si ę zacz ąć od ustawa z dnia 19 grudnia 2002 o zmianie ustawy o młodzie Ŝy ze wzgl ędu na mo Ŝliwo ść łatwiejszego dotarcia odpadach wprowadziły wiele zmian do istniej ącej ustawy o tej grupy na zmiany. Nast ępnie z pewnym opó źnieniem utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach co powoduje, ok.1-3 mies. nale Ŝy rozpocz ąć akcj ę informacyjn ą Ŝe niektóre zapisy podj ętej uchwały powinny by ć pozostałej grupy społecze ństwa. Nale Ŝy przekona ć zmienione. Prawo lokalne utrzymania czysto ści i porz ądku mieszka ńców gminy o słuszno ści i potrzebie stanowi podstaw ę prawn ą w zakresie post ępowania wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów. Nie b ędzie to z odpadami komunalnymi osób prywatnych i proces ani łatwy ani szybki. Społecze ństwo gminy przedsi ębiorstw, a to stwarza warunki do wdro Ŝenia Planu Dubeninki stanowi ą w znacznym procencie (ok. 30%) Gospodarki Odpadami. Plan Gospodarki Odpadami ludzie z niskim poziomem wykształcenia, konserwatywnie zawiera opisy i inicjatywy które gmina zamierza wdro Ŝyć w nastawieni do zmian, znajduj ący si ę w trudnej sytuacji trakcie okresu planowania. Jednak sam plan nie jest ekonomicznej. Reakcj ą b ędzie strach i bunt przed obowi ązuj ącym prawem dla mieszka ńców. Tak wi ęc wprowadzeniem konieczno ści nowych zachowa ń oraz wdro Ŝenie przedstawionych systemów stanie si ę przed pojawieniem si ę opłat. Dlatego wa Ŝnym b ędzie obowi ązuj ące jedynie przy wprowadzeniu prawa pozyskanie „miejscowych autorytetów”, od których miejscowego (np. regulamin utrzymania czysto ści mieszka ńcy otrzymaj ą informacje. i porz ądku). Regulamin w zakresie selektywnej zbiórki powinien szczegółowo okre śla ć zagadnienia: 7.2 Zadania inwestycyjne.

- zasady gromadzenia odpadów, Najwa Ŝniejszym zadaniem z zakresu gospodarki - punkty gromadzenia, odpadami jest uporz ądkowanie składowiska i - trasy wywozowe, zakres kontroli, dostosowanie jego funkcjonowania do wymaga ń - opłaty, warunki płatno ści, okre ślonych w ustawie o odpadach oraz do - kary, reklamacje, dat ę uchwalenia. rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r w sprawie sposobu oraz warunków monitorowania 2. Podmioty świadcz ące usługi wywozu odpadów składowisk odpadów zgodnie z decyzj ą starosty powinny posiada ć aktualne zezwolenia na zbieranie i gołdapskiego o zatwierdzeniu instrukcji eksploatacji transport odpadów. składowiska. 3. Nale Ŝy egzekwowa ć od podmiotów wywo Ŝą cych odpady obowi ązek składania informacji o ilo ści usuni ętych

Tab.18. Harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć na lata 2004 – 2007.

Termin Jednostki Lp. Cel / przedsi ęwzi ęcie Źródła finansowania realizacji realizuj ące I Eliminacja zagro Ŝeń środowiska powodowanych przez istniej ące i stare składowiska odpadów Samorz ąd gmin, Wprowadzenie monitoringu i składowiska odpadów podmiot Środki własne, Bud Ŝet gminy, 1 2004-2007 komunalnych zarz ądzaj ący fundusze celowe, fundusze unijne składowiskiemi Środki własne, Bud Ŝet gminy, 2. Rekultywacja składowisk 2010 Samorz ąd gminy fundusze celowe, fundusze unijne II Optymalne zagospodarowanie odpadów Samorz ąd gminy Utworzenie Gminnego Punktu Selektywnego Bud Ŝet gminy, fundusze unijne, 1 2005-2007 podmioty Gromadzenia Odpadów fundusze celowe zbieraj ące odpady Utworzenie Powiatowego Zakładu Samorz ądy gmin i Bud Ŝet gminy, fundusze unijne, 2 2005-2010 Zagospodarowania Odpadów powiatu fundusze celowe Wdro Ŝenie systemu selektywnej zbiórki surowców Bud Ŝet gminy, 3 2004-2007 Samorz ąd gminy wtórnych fundusze celowe, fundusze unijne Samorz ąd gminy, placówki Wdro Ŝenie systemu selektywnej zbiórki odpadów Bud Ŝet gminy, 4 2004-2007 oświatowe, apteki, niebezpiecznych fundusze celowe, fundusze unijne stacje paliw, stacje obsługi pojazdów Wła ściciele i Inwentaryzacja ilo ści i miejsc wyst ępowania Środki własne, fundusze unijne, 5 2004- 2007 zarz ądzaj ący wyrobów zawieraj ących azbest fundusze celowe nieruchomo ściami Wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów Bud Ŝet gminy, fundusze celowe, 6 2004-2007 Samorz ądy gmin wielkogabarytowych fundusze unijne Wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów Bud Ŝet gminy, fundusze celowe, 7 2004-2007 Samorz ąd gminy budowlanych fundusze unijne III Zwi ększenie świadomo ści mieszka ńców powiatu i przedsi ębiorców w zakresie zasad post ępowania z odpadami Dziennik Urz ędowy - 2241 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Samorz ąd gminy, Bud Ŝet gminy i powiatu , środki Opracowanie i wdro Ŝenie programu edukacji powiatu, PKPR, 1 2004-2007 własne, fundusze celowe, społecznej organizacje fundusze unijne pozarz ądowe

Szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne proponowanego systemu oraz szacunkowe koszty realizacji poszczególnych działa ń.

Termin Szacunkowe koszty w Lp. Cel / przedsi ęwzi ęcie Źródła finansowania realizacji tys. zł I Eliminacja zagro Ŝeń środowiska powodowanych przez istniej ące i stare składowiska odpadów Ok. 300 zł za 1m wiercenia plus obsługa Bud Ŝet gminy, fundusze 1. Budowa piezometrów przy składowisku 31.12.2004 geologa o. 5 tys celowe, fundusze unijne Razem: ok. 25 10x2 Badania wody z Wprowadzenie monitoringu składowiska odpadów Bud Ŝet gminy, fundusze 2 2005 piezometrów raz na komunalnych* celowe, fundusze unijne kwartał

Bud Ŝet gminy, fundusze 3 Rekultywacja składowisk 2010 25 x2 =50 celowe, fundusze unijne II Optymalne zagospodarowanie odpadów Utworzenie Gminnego Punktu Selektywnego 50- zakup kontenerów, Bud Ŝet gminy- 43 , 1 Gromadzenia Odpadów 2007- wybudowanie zasieków fundusze unijne-86 Zakup śmieciarki i pojemników bud Ŝet pa ństwa-43 Utworzenie Powiatowego Zakładu Gospodarki Bud Ŝet gminy, fundusze 2 2006-2010 Udział Gminy Odpadami unijne, fundusze celowe Koszt zakupu worków Bud Ŝet gminy, Wdro Ŝenie systemu selektywnej zbiórki surowców 800X4x4x0,5= 3 2006-2007 fundusze celowe, fundusze wtórnych 6,4 plus koszty unijne transportu – ok. 20 ok.6 Bud Ŝet gminy, Wdro Ŝenie systemu selektywnej zbiórki odpadów Koszt unieszkodliwiania 4 2006-2007 fundusze celowe, fundusze niebezpiecznych odpadów 1Mg ok.800 zł unijne Zakup kontenera . Inwentaryzacja ilo ści i miejsc wyst ępowania Środki własne, fundusze 5 2004- 2007 3 wyrobów zawieraj ących azbest unijne, fundusze celowe Wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów Bud Ŝet gminy, fundusze 6 2006-2007 wielkogabarytowych celowe, fundusze unijne Wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów Bud Ŝet gminy, fundusze 7 2006-2007 budowlanych celowe, fundusze unijne Zwrot poniesionych kosztów za utylizacj ę padłych 8 2005-2007 5 Bud Ŝet gminy ( GFO Ś i GW) zwierz ąt ( na wniosek rolnika) III Zwi ększenie świadomo ści mieszka ńców powiatu i przedsi ębiorców w zakresie zasad post ępowania z odpadami Bud Ŝet gminy i powiatu , Opracowanie i wdro Ŝenie programu edukacji 1 2004-2007 5 środki własne, fundusze społecznej celowe, fundusze unijne Razem ok.200 * monitoring zale Ŝeć b ędzie od mo Ŝliwo ści wykonania piezometrów.

Szacuje si ę, Ŝe ok. 25 % kosztów stanowi ć b ędą środki własne, 50% WFO ŚiGW i 25% pozostałe.

8. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA INWESTYCJI I ZADA Ń W kredytów dla podmiotów podejmuj ących inwestycje ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI. ekologiczne. Wpływaj ą na to: ilo ść środków finansowych jak ą dysponuj ą fundusze, warunki udost ępniania środków Środki własne bud Ŝetów gmin - jest to najta ńszy, bo finansowych po Ŝyczkobiorcom oraz procedury bezzwrotny, dotacyjny środek finansowy. Konieczne jest dochodzenia do uzyskania finansowego wsparcia uwzgl ędnienie tego typu wydatków w bud Ŝetach gmin, co funduszu. Blisko ść funduszy i ich regionalny charakter powoduje, Ŝe wydatki takie musz ą by ć odpowiednio (fundusze wojewódzkie) ma tak Ŝe znaczenie dla ich wcze śniej planowane (najpó źniej jesieni ą na kolejny rok); wyró Ŝnienia w gronie inwestorów ekologicznych. dotacje ze źródeł zewn ętrznych - dotacje ze źródeł krajowych, głównie z Narodowego i Wojewódzkiego Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Funduszu Ochrony Środowiska; dotacje ze źródeł Gospodarki Wodnej. zagranicznych maj ą znaczenie marginalne; po Ŝyczki z funduszy celowych i kredyty preferencyjne - s ą Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki podstawowym źródłem środków na inwestycje Wodnej (NFO ŚiGW) jest najwi ększ ą w Polsce instytucj ą w dziedzinie ochrony środowiska w warunkach polskich. finansuj ącą przedsi ęwzi ęcia z dziedziny ochrony środowiska. Zakres działania Funduszu obejmuje Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki finansowe wspieranie przedsi ęwzi ęć proekologicznych o Wodnej. zasi ęgu ogólnokrajowym oraz ponadregionalnym. Podstawowymi formami finansowania zada ń Fundusze ekologiczne s ą najbardziej znanym i proekologicznych przez NFO ŚiGW s ą preferencyjne wykorzystywanym źródłem dotacji i preferencyjnych po Ŝyczki i dotacje, ale uzupełniaj ą je inne formy Dziennik Urz ędowy - 2242 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. finansowania, np. dopłaty do preferencyjnych kredytów wsparcia finansowego jedynie w formie bezzwrotnej bankowych, uruchamianie ze swych środków linii dotacji. Z reguły wynosi ona 10-30% kosztów projektu. W kredytowych w bankach, czy zaanga Ŝowanie kapitałowe w wyj ątkowych przypadkach, gdy inwestorem jest instytucja spółkach prawa handlowego. NFO ŚiGW administruje bud Ŝetowa lub organ samorz ądowy, dotacja ta mo Ŝe równie Ŝ środkami zagranicznymi przeznaczonymi na si ęga ć 50%, a w ochronie przyrody, gdy partnerem ochron ę środowiska w Polsce, pochodz ącymi z pomocy Ekofunduszu jest społeczna organizacja pozarz ądowa - zagranicznej. nawet 80%.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Banki. Gospodarki Wodnej. Coraz wi ęcej banków wykazuje zainteresowanie Fundusz wspiera przedsi ęwzi ęcia o charakterze inwestycjami w zakresie ochrony środowiska. Dzi ęki ekologicznym poprzez udzielanie dotacji i po Ŝyczek na współpracy z funduszami ochrony środowiska i preferencyjnych warunkach. Forma dofinansowania gospodarki wodnej rozszerzaj ą one swoj ą ofert ę zale Ŝy ka Ŝdorazowo od statusu prawnego wnioskodawcy, kredytow ą o kredyty preferencyjne przeznaczone na rodzaju działalno ści i charakteru zadania. Fundusz przedsi ęwzi ęcia proekologiczne oraz nawi ązuj ą preferuje finansowe wspomaganie wnioskodawców, którzy współprac ę z podmiotami anga Ŝuj ącymi swoje środki w realizowane przedsi ęwzi ęcia anga Ŝuj ą środki własne. finansowe w ochronie środowiska (fundacje, Jednym z podstawowych warunków ubiegania si ę o mi ędzynarodowe instytucje finansowe). Kredyty wsparcie finansowe przez Fundusz jest dostarczenie preferencyjne pochodz ą ze środków finansowych stosownej dokumentacji, w tym wymaganych zezwole ń gromadzonych przez banki, za ś fundusze ochrony (np. pozwolenia na budow ę). Wojewódzki Fundusz środowiska i gospodarki wodnej udzielaj ą dopłat do Ochrony Środowiska mo Ŝe współfinansowa ć inwestycje i wysoko ści oprocentowania. działalno ść proekologiczn ą wspomagan ą z innych źródeł. Fundusze Strukturalne i Fundusz spójno ści. Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Unia Europejska (UE) przewiduje udzielenie Polsce pomocy na rozwój systemów infrastruktury ochrony Powiatowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki środowiska poprzez instrumenty takie, jak fundusze wodnej (PFO ŚIGW) utworzone zostały na pocz ątku roku strukturalne i Fundusz Spójno ści (FS). Na lata 2004 - 1999 wraz z utworzeniem powiatowego szczebla 2006 UE przewiduje transfer środków finansowych na administracji pa ństwowej. Fundusze te nie maj ą poziomie 13,8 mld EURO, z czego ponad 4,2 mld na osobowo ści prawnej. Obecnie środki powiatowych realizacj ę projektów z Funduszu Spójno ści. Priorytetem 3 funduszy (zgodnie z pos, art. 407) przeznacza si ę na FS jest racjonalna gospodarka odpadami komunalnymi. wspomagania działalno ści w zakresie okre ślonym jak dla Przewidziana kwota środków finansowych na ten priorytet gminnych funduszy, a tak Ŝe na realizacj ę przedsi ęwzi ęć z UE wynosi 390,2 mln EURO (przy zało Ŝeniu 19 % zwi ązanych z ochron ą powierzchni ziemi i inne zadania udziału środków krajowych). Fundusze te ukierunkowane ustalone przez rad ę powiatu, słu Ŝą ce ochronie środowiska będą na finansowanie konkretnych inwestycji, których i gospodarce wodnej, wynikaj ące z zasady wyniki s ą zgodne z zapisami Dyrektywy Rady zrównowa Ŝonego rozwoju, w tym na plany gospodarki 91/156/EEC. odpadami. W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego wsparcie zostanie udzielone Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i szerokiej gamie projektów z zakresu ochrony środowiska. Gospodarki Wodnej. W ramach działa ń dotycz ących gospodarki odpadami na dofinansowanie mog ą liczy ć projekty ograniczaj ące wpływ Na dochód GFO ŚiGW składa si ę: składowanych odpadów na powietrze atmosferyczne, - cało ść wpływów z opłat za usuwanie drzew i wody i gleb ę poprzez: krzewów, - 50% wpływów z opłat za składowanie odpadów na - modernizacj ę istniej ących wysypisk komunalnych, terenie gminy, - budow ę zakładów unieszkodliwiania odpadów - 10% wpływów z opłat i kar z terenu gminy za (kompostownie, spalarnie), pozostałe rodzaje gospodarczego korzystania ze - wprowadzenie na szerok ą skal ę systemu środowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz powtórnego zagospodarowania odpadów, szczególne korzystanie z wód i urz ądze ń wodnych. - regionalne programy likwidacji niebezpiecznych i dzikich składowisk. Dochody te mog ą by ć wykorzystane na m.in.: Beneficjentem ko ńcowym w ramach działa ń b ędą - Dotowanie i kredytowanie zada ń modernizacyjnych i samorz ądy wojewódzkie, powiatowe i gminne. inwestycyjnych słu Ŝą cych ochronie środowiska, - Realizacje przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z 9. ORGANIZACJA I ZASADY MONITORINGU gospodarczym wykorzystaniem odpadów, SYSTEMU. - Wspieranie działa ń zapobiegaj ących powstawaniu odpadów. Monitoring Programu w głównej mierze powinien opiera ć si ę na systemie ewidencji ilo ści odpadów na Ekofundusz. poszczególnych etapach systemu gospodarowania odpadami (od wytwórców do instalacji odzysku i Od roku 1998 jednym z priorytetów w działaniach unieszkodliwiania odpadów) oraz kontroli wytwórców i Ekofunduszu stała si ę równie Ŝ gospodarka odpadami. posiadaczy odpadów prowadz ących działalno ść w Fundacja wspiera najbardziej efektywne i nowatorskie zakresie gromadzenia, zbierania i transportu odpadów. Na przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z unieszkodliwianiem odpadów nic zda si ę selektywne zbieranie odpadów u wytwórcy (w oraz z rekultywacj ą gleb ska Ŝonych. Ekofundusz udziela gospodarstwie), je Ŝeli w ostateczno ści zostan ą Dziennik Urz ędowy - 2243 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. zdeponowane na składowisku odpadów komunalnych. - kontrola przewo źników i po średników zajmuj ących Główne zadania zwi ązane z monitoringiem to ewidencja i si ę gospodark ą odpadami, kontrola: - egzekwowanie przepisów w zwi ązku z niedotrzymaniem warunków posiadania pozwole ń. - ilo ści zdeponowanych odpadów na składowisku, - gospodarstw obj ętych system zbierania odpadów,

Tab. 20 Wska źniki monitorowania planów.

Lp. Wska źnik Stan wyj ściowy 1 Ilo ść wytwarzanych odpadów komunalnych/ 1 mieszka ńca /rok Mg/M/rok 2 Udział odpadów składowanych na wysypiskach % 3 Ilo ść mieszka ńców obj ęta zbiórk ą odpadów % 4 Udział odzyskiwanych surowców wtórnych w całkowitym strumieniu odpadów komunalnych % 5 Nakłady inwestycyjne na gospodark ę odpadami zł/rok

10. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA NA Wdro Ŝenie działa ń słu Ŝą cych realizacji w/w. celów ŚRODOWISKO. przyczyni si ę do: - poprawy jako ści stanu powierzchni ziemi, Wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe - zmniejszenia zagro Ŝenia zanieczyszczenia gleb, predysponuj ą gmin ę Dubeninki do rozwoju ró Ŝnych form - poprawy stanu czysto ści wód powierzchniowych i rekreacji, przemysłu czystych technologii oraz rolnictwa podziemnych, wytwarzaj ącego produkty najwy Ŝszej jako ści (zdrowej - zmniejszenia dostawy odpadów na składowiska, Ŝywno ści). - mo Ŝliwo ści dalszego gospodarczego wykorzystania Jednym z czynników wpływaj ących negatywnie na materii i energii zawartej w niektórych odpadach, stan środowiska jest niewła ściwe gospodarowanie - wyeliminowania negatywnego oddziaływania odpadami w tym: odpadów niebezpiecznych na środowisko, - wzrostu świadomo ści ekologicznej mieszka ńców. - dzikie wysypiska odpadów i za śmiecenie terenu powodowane przez biedne społecze ństwo oraz Nie przewiduje si ę negatywnego oddziaływania na niewystarczaj ący system odbioru odpadów w gminie środowisko rozwi ąza ń zawartych w projektowanym (szczególnie na terenach wiejskich), systemie gospodarki odpadami, poniewa Ŝ b ędzie si ę on - du Ŝa ilo ść powstaj ących odpadów, opierał na rozwi ązaniach ju Ŝ istniej ących, ale w znacznej - niska świadomo ść ekologiczna społecze ństwa, mierze zmodyfikowanych i usprawnionych. - niewystarczaj ący stopie ń zagospodarowania odpadów. Wykorzystane materiały: 1. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami (Monitor Polski Plan gospodarki odpadami jest dokumentem słu Ŝą cym Nr 11 -2003). eliminacji zagro Ŝeń powodowanych przez odpady w 2. Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa środowisku przyrodniczym poprzez: Warmi ńsko-Mazurskiego. 3. Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu - eliminacj ę zagro Ŝeń środowiska powodowanych Gołdapskiego. przez istniej ące i stare składowiska odpadów, 4. Poradnik powiatowe i gminne plany gospodarki - zapobieganie powstawaniu odpadów oraz odpadami - Ministerstwo Środowiska - 2002. minimalizacj ę ich ilo ści, 5. Poradnik gospodarowania odpadami - Skalmowski. - optymalne zagospodarowanie odpadów, 6. Gospodarka odpadami komunalnymi - zadania - zwi ększenie świadomo ści mieszka ńców gminy i samorz ądów - Czarnomyski - EkoProblemy1/1998. przedsi ębiorców w zakresie zasad post ępowania z 7. Przegl ądy ekologiczne składowisk odpadów Gminy odpadami. Dubeninki.

576 UCHWAŁA Nr XIX/89/04 Rady Gminy Nowe Miasto Lubawskie z/s w Mszanowie z dnia 26 pa ździernika 2004 r.

w sprawie przyj ęcia Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami.

Na podstawie art. 18 ust. 1, art. 84 ust. 1 ustawy z poz. 2124; M.P. z 2003 r. Nr 50, poz. 782; Nr 50, poz. dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. 783; Dz. U. z 2004 r. Nr 19, poz. 177; Nr 49, poz. 464, Nr U. Nr 62, poz. 627; Nr 115, poz. 1229; Dz. U. z 2002 r. Nr 70, poz. 631, Nr 92, poz. 880, Nr 96, poz. 959, Nr 121, 74, poz. 676; Nr 113, poz. 984; Nr 153, poz. 1271; Nr 233, poz. 1263) oraz art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia poz. 1957; M.P. z 2002 r. Nr 49, poz. 715; Dz. U. z 2003 r. 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628; Dz. U. z 2002 Nr 46, poz. 392; Nr 80, poz. 717; Nr 80, poz. 721; Nr 162, r. Nr 41, poz. 365; Nr 113, poz. 984; Nr 199, poz. 1671; poz. 1568; Nr 175, poz. 1693; Nr 190, poz. 1865; Nr 217, Dziennik Urz ędowy - 2244 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dz. U. z 2003 r. Nr 7, poz. 78 z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 2008-2011, w brzmieniu zał ącznika nr 2 do niniejszej 116, poz. 1208), Rada Gminy uchwala, co nast ępuje: uchwały.

§ 1. Uchwala si ę: § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy.

1) „Program Ochrony Środowiska Gminy Nowe Miasto § 3. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od Lubawskie z/s w Mszanowie na lata 2004-2010 z dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa perspektyw ą na lata 2011-2020, w brzmieniu Warmi ńsko-Mazurskiego. zał ącznika nr 1 do niniejszej uchwały; Przewodnicz ący Rady Gminy 2) „Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Nowe Miasto Roman Brzeski Lubawskie na lata 2004-2007 z uwzgl ędnieniem lat

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY NOWE MIASTO LUBAWSKIE Z SIEDZIB Ą W MSZANOWIE

na lata 2004 – 2007 z perspektyw ą na lata 2008 – 2011

Maj 2004 r. Spis tre ści:

1. Wprowadzenie. 2. Charakterystyka gminy. 3. Poło Ŝenie geograficzne. 4. Warunki geomorfologiczne. 5. Zasoby i stan przyrody. 6. Zabytki kultury. 7. Lasy. 8. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa. 8.1. Zasoby wodne. 8.1.1. Wody powierzchniowe. 8.1.2. Wody podziemne. 8.2. Gospodarka wodno-ściekowa. 8.2.1. Zaopatrzenie w wod ę. 8.2.2. Wytwarzanie i oczyszczanie ścieków. 9. Powierzchnia ziemi. 9.1. Wykorzystanie powierzchni ziemi (gleby). 9.2. Kopaliny. 10. Powietrze atmosferyczne. 11. Hałas i klimat akustyczny. 12. Promieniowanie jonizuj ące i niejonizuj ące. 12.1. Promieniowanie jonizuj ące. 12.2. Promieniowanie niejonizuj ące. 13. Powa Ŝne awarie przemysłowe. 14. Edukacja ekologiczna. 15. Harmonogram działa ń słu Ŝą cych realizacji programu. 16. Szacunkowe koszty realizacji poszczególnych działa ń oraz sposoby finansowania realizacji zamierzonych celów. 17. Kontrola realizacji programu. 18. Źródła finansowania programu ochrony środowiska. 19. Narz ędzia i instrumenty słu Ŝą ce realizacji programu ochrony środowiska. 20. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym.

Dziennik Urz ędowy - 2245 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

1. Wprowadzenie. Istotnym elementem programów jest wskazanie Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony sposobu monitorowania ich realizacji, jak równie Ŝ środowiska w art. 13 stanowi, i Ŝ polityka ekologiczna wskazanie źródeł finansowania zaplanowanych pa ństwa ma na celu stworzenie warunków niezb ędnych przedsi ęwzi ęć . do realizacji ochrony środowiska, co oznacza, Ŝe powinna Programy ochrony środowiska z planami gospodarki słu Ŝyć zrównowa Ŝonemu rozwojowi kraju poprzez odpadami sporz ądzane s ą na okres 4 lat, z perspektyw ą harmonizowanie celów gospodarczych i społecznych z działa ń na nast ępne 4 lata, natomiast co 2 lata sejmikom celami ochrony środowiska. województw, radom powiatów i gmin przedstawiane s ą Podstaw ę polityki ekologicznej pa ństwa na lata do raporty z wykonania programów i sprawozdania z 2011 roku stanowi ą nast ępuj ące dokumenty: realizacji planów gospodarki odpadami. Program ochrony środowiska dla gminy Nowe Miasto 1. II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, uchwalona przez Lubawskie z/s w Mszanowie pozostaje w relacji do Sejm RP w sierpniu 2001 r., „Programu Ochrony Środowiska Województwa 2. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Warmi ńsko-Mazurskiego na lata 2003-2006 z Pa ństwa na lata 2002 - 2010, przyj ęty przez Rad ę uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010”, Ministrów 10 grudnia 2002 r. uchwalonego przez Sejmik Województwa 13 listopada 3. Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z 2003r., „Programu Ochrony Środowiska Powiatu uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, Nowomiejskiego” okre ślaj ąc istotne dla gminy cele uchwalona przez Sejm RP 8 maja 2003 r. średniookresowe do 2011 roku i zadania na lata 2004- 2007 z uwzgl ędnieniem priorytetowych dla województwa i Z zapisów art. 17 i 18 Prawa ochrony środowiska powiatu przedsi ęwzi ęć , dotycz ących: wynika, Ŝe w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa na poszczególnych szczeblach zarz ądzania - ochrony wód podziemnych i poprawy jako ści wód administracyjnego zarz ądy województw i powiatów oraz powierzchniowych, rady gmin sporz ądzaj ą odpowiednio wojewódzkie, - ochrony bioró Ŝnorodno ści i walorów przyrodniczo- powiatowe i gminne programy ochrony środowiska z krajobrazowych, planami gospodarki odpadami, uchwalane nast ępnie - zwi ększenia lesisto ści regionu, przez sejmiki wojewódzkie, rady powiatów i rady gmin. - zmniejszenia uci ąŜ liwo ści hałasu, Programy ochrony środowiska, w my śl Prawa ochrony - poprawy jako ści powietrza, środowiska i stosownie do przyj ętej polityki ekologicznej - podnoszenia poziomu edukacji ekologicznej lokalnej pa ństwa zasadniczo okre ślaj ą: społeczno ści.

- cele i priorytety ekologiczne, 2. Charakterystyka gminy. - rodzaj i harmonogram działa ń oraz środki i źródła finansowania potrzebne do realizacji ustalonych Ogólna powierzchnia gminy wynosi 9 565 km 2. Obszar celów. gminy zamieszkuje 7 723 osób. Wska źnik ilo ści mieszka ńców na 1 km 2 wynosi 56, czyli nieznacznie mniej W obecnie sporz ądzanych programach ustala si ę cele ni Ŝ w województwie warmi ńsko-mazurskim, dla którego średniookresowe do 2011 roku oraz zadania na lata 2004 wska źnik ten wynosi 59 (R.S. 2002 r.). - 2007. Cele i zadania okre ślane s ą w obszarach Struktura ludno ści pod wzgl ędem wieku dotycz ących: charakteryzuje si ę wysokim poziomem osób w wieku przedprodukcyjnym i wynosi 2264 osoby oraz w wieku - ochrony krajobrazowej i racjonalnego u Ŝytkowania produkcyjnym 4499 osób. Równie Ŝ ruch naturalny i zasobów przyrodniczych, migracyjny ludno ści w tej gminie charakteryzuj ą si ę - zrównowa Ŝonego wykorzystania surowców, wody i korzystnym dla gminy saldem dodatnim. energii, - poprawy jako ści środowiska.

Tab.1. Ruch naturalny i migracja ludno ści (RS 2003 r.).

urodzenia zgony Przyrost naturalny napływ odpływ Saldo migracji

92 82 10 146 112 34

UŜytki rolne stanowi ą 8 506 ha. W strukturze u Ŝytkowania gruntów zdecydowanie dominuj ą grunty orne stanowi ące 7 688 ha. Łąki zajmuj ą 520 ha i lasy 468 ha.

Tab.2. Struktura u Ŝytkowania ziemi w gminie (RS 2002 r.).

Powierzchnia UŜytki rolne w ha Lasy i grunty ogółem w ha ogółem Grunty orne sady łąki Pastwiska le śne

13802 9565 7688 16 520 282 468

Udział gruntów pokrytych wodami wynosi ok. 5% i jest znacznie ni Ŝsza ni Ŝ średnia krajowa. Nieu Ŝytki, grunty wy Ŝszy od średniej krajowej, lecz ni Ŝszy od średniej dla zabudowane i zurbanizowane zajmuj ą kilka procent województwa wynosz ącej 5,7%. ogólnej powierzchni gminy. Powierzchnia gruntów le śnych zajmuje 2 301,8 ha. Tak, wi ęc z zestawienia obrazuj ącego struktur ę Lesisto ść gminy wynosi 16,4% (R.S. 2002 r.) i jest przestrzenn ą gminy wynika, Ŝe ma ona rolniczy charakter. Dziennik Urz ędowy - 2246 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

W skład gminy wchodzi 16 sołectw i 20 miejscowo ści okresu wegetacyjnego wynosi ok.165 dni. Przeci ętne wiejskich. wieloletnie sumy opadów wynosz ą ok. 598 mm.

3. Poło Ŝenie geograficzne. 5. Zasoby i stan przyrody. Gmina poło Ŝona jest w południowo-zachodniej cz ęś ci województwa warmi ńsko-mazurskiego. Graniczy z Problematyka ochrony przyrody regulowana jest w miastem Nowe Miasto Lubawskie, z gminami powiatu ustawie z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. nowomiejskiego: Biskupiec, Kurz ętnik, oraz gminami Nr 92, poz. 880). W my śl art. 2 tej ustawy ochrona powiatu iławskiego: Lubawa i Iława. Siedziba gminy przyrody polega na zachowaniu, zrównowa Ŝonym mie ści si ę w miejscowo ści Mszanowo. uŜytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i jej składników, a zwłaszcza: 4. Warunki geomorfologiczne. - dziko wyst ępuj ących ro ślin lub zwierz ąt i Gmina w świetle fizyczno-geograficznego podziału grzybów, Polski znajduje si ę w obr ębie makroregionu Pojezierza - ro ślin, zwierz ąt i grzybów obj ętych ochron ą Chełmi ńsko-Dobrzy ńskiego. Jej obszar znalazł si ę w gatunkow ą, zasi ęgu ostatniego zlodowacenia skandynawskiego, st ąd - zwierz ąt prowadz ących w ędrowny tryb Ŝycia, rze źba terenu posiada cechy charakterystyczne dla - siedlisk przyrodniczych, krajobrazu młodoglacjalnego. Procesy glacjalne zwi ązane - siedlisk zagro Ŝonych wygini ęciem, rzadkich i z kolejnymi fazami postoju i recesji l ądolodu chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów, spowodowały, Ŝe obszar ten został mocno urze źbiony i - tworów przyrody Ŝywej i nieo Ŝywionej oraz charakteryzuje si ę znacznym zró Ŝnicowaniem kopalnych szcz ątków przyrody nieo Ŝywione oraz hipsometrycznym. Wyst ępuje tu wyj ątkowo du Ŝe kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, nagromadzenie polodowcowych form rze źby terenu takich - krajobrazu, jak m.in. moreny denne, pagórki wzgórza morenowe, - zieleni w miastach i wsiach, rynny subglacjalne, płaty sandru, zagł ębienia - zadrzewie ń. wytopiskowe. Bardzo urozmaicona rze źba terenu jest efektem erozyjnej i akumulacyjnej działalno ści l ądolodu, Celem ochrony przyrody jest m.in. utrzymanie wód z topniej ącego l ądolodu oraz procesów procesów ekologicznych i stabilno ści ekosystemów, zachodz ących w okresie po ust ąpieniu l ądolodu i obecnie. zapewnienie ci ągło ści istnienia gatunków ro ślin, zwierz ąt i Podstawowymi formami rze źby terenu na tym grzybów wraz z ich siedliskami, zachowanie obszarze s ą płaska i falista wysoczyzna morenowa, bioró Ŝnorodno ści, ochrona walorów krajobrazowych, równiny sandrowe oraz dolina Drw ęcy. Najwi ększe zieleni w miastach i wsiach oraz edukacja ekologiczna. powierzchnie zajmuje falista wysoczyzna morenowa o Cele te s ą realizowane poprzez uwzgl ędnianie nierównej powierzchni. Zbudowana jest przewa Ŝnie z gliny wymaga ń ochrony m.in. w programach ochrony morenowej i gliny piaszczystej, a miejscami z piasków środowiska, na ró Ŝnych etapach planowania, jednostek zwałowych. Płaska wysoczyzna morenowa zalega płatami samorz ądu terytorialnego w miejscowych planach w rejonie wsi Jamielnika, Radomna, Nowego Dworu, zagospodarowania przestrzennego. Lekart. Na tle wysoczyzny morenowej wyra źnie dominuj ą Skuteczna ochrona przyrody wymaga okre ślonych pagórki i wzgórza morenowe, które wznosz ą si ę ponad form, które w szczególno ści maj ą zapewni ć mo Ŝliwo ść 160 m n.p.m. Wyst ępuj ą one w rejonie Nawry i Gwi ździn. zwi ększonej ingerencji pa ństwa w obszary obj ęte ochron ą Posiadaj ą kształt rozległych masywów. Na powierzchni i mo Ŝliwo ść zastosowania instrumentów administracyjnych zbudowane s ą z gliny zwałowej, która jest efektem i prawnych. akumulacyjnej działalno ści l ądolodu skandynawskiego. Na obszarze wysoczyzny morenowej wyst ępuj ą Ustawa o ochronie przyrody wymienia okre ślone formy pagórki morenowe, ozy - na południe od Nowego Dworu i ochrony przyrody, do których zalicza si ę: w rejonie Chro śla oraz kemy - na południe od Jamielnika. - tworzenie parków narodowych, Ozy i kemy zbudowane s ą z warstwowych piasków i - uznawanie okre ślonych obszarów za rezerwaty, Ŝwirów. Ze wzgl ędu na cenny materiał budowlany ozy w - tworzenie parków krajobrazowych, Nowym Dworze zostały w znacznym stopniu zniszczone. - wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu, Wysoczyzn ę morenow ą rozcinaj ą liczne i silnie - obszarów Natura 2000, rozgał ęzione rynny polodowcowe, doliny wód roztopowych - wprowadzanie gatunkowej ochrony ro ślin, oraz zagł ębienia wytopiskowe. Rynny jeziora zwierz ąt i grzybów, Skarli ńskiego, Gry źliny i Studa maj ą przebieg - wprowadzanie ochrony w drodze uznania za równole Ŝnikowy. W północnej cz ęś ci gminy Nowe Miasto pomnik przyrody; stanowisko dokumentacyjne; Lubawskie znaczne powierzchnie zajmuj ą równiny uŜytek ekologiczny; zespół przyrodniczo- sandrowe powstałe w wyniku akumulacyjnej działalno ści krajobrazowy. wód roztopowych l ądolodu w czasie jego postoju. Du Ŝe zró Ŝnicowanie środowiska geograficznego, mało Zalegaj ą one znacznie ni Ŝej w stosunku do wysoczyzny zmienione odcinki dolin rzecznych, torfowiska, źródliska i morenowej. Równiny te porastaj ą głównie lasy. Z północy miejsca o silnie zró Ŝnicowanej rze źbie przyczyniły si ę do na południe gminy przebiega gł ęboko wci ęta w wielkiej ró Ŝnorodno ści urozmaicenia szaty ro ślinnej. wysoczyzn ę morenow ą dolina Drw ęcy. Posiada doskonale Wła śnie zró Ŝnicowanie i urozmaicenie jest jednym z rozwini ęty system teras rzecznych oraz liczne drobne mierników walorów przyrodniczych i krajobrazowych. dolinki. Szczególne zasoby i walory przyrodnicze gminy chronione Klimat gminy Nowe Miasto Lubawskie nie odbiega od są dzi ęki ustanowionym rezerwatom, wyznaczonym klimatu całego powiatu nowomiejskiego. Klimat gminy obszarom chronionego krajobrazu, ustalonym pomnikom charakteryzuje si ę du Ŝą zmienno ści ą. Średnie przyrody i u Ŝytkom ekologicznym. Istotnym zasobem temperatury wahaj ą si ę ok. 7,0 - 7,5 0C. Najcieplejszym kulturowym i przyrodniczym gminy s ą liczne parki miesi ącem jest lipiec ze średni ą temperatur ą ok. 17,5 0C, podworskie. a najzimniejszym miesi ącem jest luty (- 4,1 0C). Długo ść Dziennik Urz ędowy - 2247 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Na terenie gminy wyst ępuje najwi ększy w kraju „Skarli ński Obszar Chronionego Krajobrazu” - rezerwat przyrody, ichtiofaunistyczny „Rzeka Drw ęca”- poło Ŝony jest na terenie gmin Nowe Miasto Lubawskie i obejmuje swym zasi ęgiem Drw ęcę oraz niektóre z jej Biskupiec. Stanowi on rozległy cenny kompleks le śny. dopływów m.in. fragment rzeki Wel wraz z jej 5 metrowym Ponadto obejmuje swoim zasi ęgiem jez. Skarli ńskie od pasem przybrze Ŝnym. Zajmuje łączna powierzchni ę 1 248 strony północnej - wraz z jego rynn ą. Wysokie walory ha. Unikalne w skali Europy warunki ekologiczne, krajobrazowe tych terenów stwarzaj ą dogodne warunki do stwarzaj ące mo Ŝliwo ść wyst ępowania wielu gatunkom ryb, rozwoju rekreacji. szczególnie w ędrownych: łososia, troci w ędrownej i certy. Celem ochrony jest zachowanie środowiska wodnego w Obszar chronionego krajobrazu to forma prawnej niezmienionym stanie, a w szczególno ści ochrona ryb ochrony przyrody wprowadzana na terenach bytuj ących w tej rzece. Du Ŝe znaczenie kładzie si ę tak Ŝe wyró Ŝniaj ących si ę krajobrazowo, o zró Ŝnicowanych na ochron ę pasa ro ślinno ści przybrze Ŝnej. ekosystemach; z uwagi na istniej ące lub odtwarzane Rozporz ądzeniem Nr 20 Wojewody Warmi ńsko- korytarze ekologiczne, a tak Ŝe ze wzgl ędu na mo Ŝliwo ści Mazurskiego z dnia 11 kwietnia 2003 r. w sprawie rozwijania masowej turystyki i wypoczynku. wprowadzenia obszarów chronionego krajobrazu na OChK jako tereny podległe ochronie obj ęte s ą terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego gmin ę NML ró Ŝnorodnymi zakazami, okre ślonymi w Rozporz ądzeniu obejmuj ą: Wojewody, m.in. zakazem: - lokalizowania nowych obiektów, zaliczanych do „Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć Drw ęcy” - 17 472,4 ha poło Ŝony jest cz ęś ciowo na terenie na środowisko w rozumieniu przepisów o gmin Nowe Miasto Lubawskie i miasta Nowe Miasto ochronie środowiska, Lubawskie i cz ęś ciowo w gminie Kurz ętnik. Jest to - lokalizacji budownictwa letniskowego poza klasyczna forma pradolinna z rozwini ętym systemem miejscami wyznaczonymi w miejscowym planie powierzchni terasowych. Wyst ępuje tu silne urze źbienie zagospodarowania przestrzennego, stref zboczowych. Na wielu odcinkach rzeka przepływa - utrzymywania otwartych rowów i zbiorników przez rozszerzenia pradoliny o szeroko ści kilku ściekowych, kilometrów, bardzo malowniczo meandruj ąc. Na skutek - dokonywania zmian stosunków wodnych, je śli du Ŝej ró Ŝnicy poziomów Drw ęcy i dopływów, mniejsze słu Ŝą innym celom ni Ŝ ochrona przyrody, cieki tego systemu rzecznego, jak Groblica, a tak Ŝe Wel, - umy ślnego zabijania dziko Ŝyj ących zwierz ąt, maj ą charakter wartkich rzek podgórskich. niszczenia nor, legowisk zwierz ęcych, tarlisk, ptasich gniazd. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Wel” - o powierzchni 5 254,1 ha, poło Ŝony na terenie gmin Nowe W drodze uznania za pomnik przyrody obj ęto na Miasto Lubawskie i Grodziczno. Wyst ępuje tu terenie gminy Nowe Miasto Lubawskie ochron ą 5 charakterystyczna o du Ŝej zmienno ści morfometrycznej, obiektów. Dwa z nich fizycznie ju Ŝ nie istniej ą, bowiem ze genetycznej i krajobrazowej rze źba polodowcowa. wzgl ędu na bardzo zły stan zostały usuni ęte. Formalnie Znaczne obszary to tereny torfowiskowo-bagienne z pozostaj ą jeszcze uj ęte w rejestrze pomników. rzadka i chronion ą faun ą i flor ą. Osi ą tego obszaru jest Tabela poni Ŝej podaje wykaz pomników z krótk ą rzeka Wel, z kilkoma odcinkami przełomowymi o górskim charakterystyk ą. charakterze. Jest to bardzo wa Ŝny korytarz ekologiczny.

Tab.3. Pomniki przyrody Obwód wysoko ść Lp. Rodzaj pomnika drzewa Okre ślenie poło Ŝenia Rok uznania drzewa w cm 1.* Lipa* Le śnictwo Tylice 1952 2.* Skupienie 2-ch buków, buk pospolity * 440 25 Leśnictwo Tylice, oddz. 30 f 1988 3. Buk pospolity 5,02 25 Le śnictwo Tylice, oddz. 31 b 1988 4. Sosna pospolita 443 23 Le śnictwo Tylice, oddz. 17 b 1988 5. Skupienie 2-ch d ębów 354 24 Le śnictwo Tylice oddz.12 f 1988 410 25 *pomniki te to drzewa obumarłe, zostały wyci ęte, lecz nieusuni ęte z rejestru wojewody.

Na terenach le śnych ustanowionych zostało 12 u Ŝytków ekologicznych celem ochrony oczek wodnych, ł ąk śródle śnych i bagien z ich bogactwem cennej flory i fauny.

Wykaz u Ŝytków ekologicznych w gminie wraz z ich lokalizacja przedstawia tabela poni Ŝej:

Tab. 4. U Ŝytki ekologiczne.

Nr wg Rozporz ądzenia Nadle śnictwo Oddział Powierzchnia Lp. Opis Wojewody Toru ńskiego /le śnictwo le śny w ha 1. 647 Jamy/Ł ąkorz 18 A b 1,74 bagno 2. 649 Jamy/Ł ąkorz 26 g 2,56 bagno 3. 650 Jamy/Ł ąkorz 26 k 3,05 oczko wodne 4. 676 Jamy/Ł ąkorz 73 i 0,36 bagno 5. 693 Jamy/Ł ąkorz 99 d 1,42 łąka śródle śna 6. 694 Jamy/Ł ąkorz 99 k 0,39 łąka śródle śna 7. 695 Jamy/Ł ąkorz 99 l 0,39 bagno 8. 696 Jamy/Ł ąkorz 100 b 3,74 bagno 9. 697 Jamy/Ł ąkorz 100 c 1,31 oczko wodne Dziennik Urz ędowy - 2248 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

10. 698 Jamy/Ł ąkorz 100 i 0,64 bagno 11. 699 Jamy/Ł ąkorz 101 k 0,61 bagno 12. 757 Jamy/Ł ąkorz 249 f 0,69 bagno

Ochrona u Ŝytków ekologicznych polega na przyrodniczych oraz gatunki ro ślin i zwierz ąt, wymagaj ące wprowadzeniu zakazów m.in. pozyskiwania, niszczenia ochrony w formie wyznaczenia obszaru NATURA 2000, lub uszkadzania drzew i innych ro ślin, zmiany stosunków powierzchni ę oraz sposoby ochrony. wodnych, wydobywania minerałów, torfu, niszczenia gleby Wg zapisów ustawy o ochronie przyrody zabronione oraz zmiany sposobu jej u Ŝytkowania, wysypywania będzie podejmowanie działa ń mog ących pogorszy ć stan odpadów. siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk ro ślin i zwierz ąt, dla W południowo-wschodniej cz ęś ci gminy wyst ępuj ą ochrony, których wyznaczono obszar NATURA 2000. tereny, które kwalifikuj ą si ę do obj ęcia ich tak ą form ą Nale Ŝy jednak podkre śli ć, Ŝe na obszarach NATURA ochrony. 2000 nie b ędzie podlega ć ograniczeniom działalno ść rolnicza, le śna, łowiecka i rybacka oraz amatorski połów Obecne uwarunkowania, okre ślaj ące działania ryb, o ile nie b ędą zagra Ŝać zachowaniu siedlisk oraz ochronne wobec zagro Ŝeń ró Ŝnorodno ści przyrodniczej i gatunkom ro ślin i zwierz ąt, dla których wyznaczono dany krajobrazowej wynikaj ą z aktualnego ustawodawstwa w obszar. tym zakresie, uwzgl ędniaj ącego prawo Unii Europejskiej, Je Ŝeli natomiast gospodarka le śna, rolna czy łowiecka w tym zasady tworzenia Europejskiej Sieci Ekologicznej wymaga ć b ędzie dostosowania do wymogów NATURA 2000. przewidzianych dla danego obszaru, działania Natura 2000 to sie ć obszarów chronionych, dostosowawcze b ędą wspierane finansowo na mocy wyznaczonych na terenie pa ństw Unii Europejskiej. programów wsparcia przewidzianych dla NATURY 2000 Obszary te utworzono według wspólnych zasad, umowy lub na mocy umowy wła ściciela z wojewod ą. okre ślonych w dwóch aktach prawnych, ustanowionych w Dla zapewnienia takiego u Ŝytkowania maj ą by ć 1979 i 1992 roku przez Komisj ę Europejsk ą, mianowicie w zastosowane ró Ŝne regulacje prawne i finansowe - Dyrektywie Ptasiej i Dyrektywie Siedliskowej. zakłada si ę, Ŝe podstawowym mechanizmem ochrony Głównym zało Ŝeniem funkcjonowania systemu walorów przyrodniczych przestrzeni rolniczej b ędą NATURA 2000 jest „ochrona przez zachowanie form kontrakty - „programy rolno środowiskowe”, przewiduj ące uŜytkowania ziemi sprzyjaj ącym chronionym warto ściom”. płacenie rolnikom za stosowanie okre ślonych sposobów Dyrektywa Ptasia – 79/409/EEC („Dyrektywa o uŜytkowania gruntów czy dopuszczaj ące rozwój ochronie dziko Ŝyj ących ptaków”) ma zapewni ć łagodnych dla przyrody form gospodarki, np. ekoturystyki. zachowanie wszystkich populacji ptaków, wyst ępuj ących Wśród wielu istniej ących mo Ŝliwo ści finansowania w stanie dzikim w Europie. Dokument ten reguluje realizacji Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000 równie Ŝ zasady handlu i pozyskiwania ptaków łownych najwi ększe znaczenie ma fundusz LIFE-Natura, który oraz przeciwdziała niedopuszczalnym metodom ich stanowi podstawowy instrument finansowy, utworzony z zabijania. my ślą o realizacji tej Sieci. Wg tej Dyrektywy kraje członkowskie Unii musz ą wyznaczy ć na l ądzie i morzu ostoje ptaków okre ślane jako Ze środków funduszu LIFE mog ą korzysta ć Obszary Specjalnej Ochrony (OSO - Special Protection realizatorzy projektów zwi ązanych z: Areas, SPAs), zgodnie z kryteriami mi ędzynarodowej - Siedliskami i gatunkami priorytetowymi Dyrektyw organizacji ochrony ptaków Bird Life International. Siedliskowej i Ptasiej, Dyrektywa Siedliskowa – 92/43/EEC („Dyrektywa w - Obszarami ju Ŝ wł ączonymi do Sieci NATURA sprawie ochrony naturalnych siedlisk oraz dzikiej fauny i 2000, flory”) okre śla zasady zachowania najcenniejszych i - Obszarami strategicznymi dla wspólnoty, chocia Ŝ o zagro Ŝonych elementów ró Ŝnorodno ści biologicznej na walorach niezaliczanych do priorytetowych. terytorium pa ństw członkowskich UE. Na podstawie listy siedlisk przyrodniczych znajduj ącej Obecnie określono ju Ŝ obszary kraju, maj ące wchodzi ć si ę w Zał ączniku I Dyrektywy oraz listy gatunków ro ślin i w skład ESE NATURA 2000.Krajowa lista zawiera 420 zwierz ąt w Zał ączniku II wyznaczane s ą tzw. Specjalne obszarów o całkowitej powierzchni 6 564 481 ha, z czego Obszary Ochrony (SOO - Special Areas of Conservation, 5 623 780 ha jest poło Ŝonych na l ądzie. SACs), które wraz z obszarami wyznaczonymi wg Spo śród okre ślonych ju Ŝ obszarów ESE NATURA Dyrektywy Ptasiej tworz ą sie ć Natura 2000. 2000 na terenie gminy NML przewiduje si ę utworzy ć specjalne obszary ochrony na podstawie Dyrektywy Obszar NATURA 2000 mo Ŝe obejmowa ć obszar /lub Siedliskowej Rady Europy nr 92/43/EWG z 21.05.1992 r.: jego cz ęść / obj ęty ro Ŝnymi formami ochrony przyrody, - ostoja przyrody „Rzeka Drw ęca” (PHL280001) czyli np. park narodowy, rezerwat czy park krajobrazowy. przewiduje si ę jej utworzenie głównie w celu Mo Ŝe jednak obejmowa ć równie Ŝ obszar nie obj ęty Ŝadna ochrony ryb i ich siedlisk. Działania ochronne z tych form. St ąd projekt nowej ustawy o ochronie maja polega ć głównie na zachowaniu rzeki i jej przyrody wprowadza now ą form ę ochrony przyrody - doliny w wysokim stopniu naturalno ści, obszar NATURA 2000. Rozwi ązanie to wynika z faktu, i Ŝ zaniechaniu regulacji koryta, utrzymaniu na obszarze NATURA 2000 ochronie b ędą podlega ć naturalnej struktury ro ślinno ści nadbrze Ŝnej, siedliska przyrodnicze, siedliska gatunków zwierz ąt, w tym wysp, urwistych brzegów, rozległych płatów ptaków, a tak Ŝe gatunków ro ślin (wymienione w szuwaru, ekstensywnym zagospodarowaniu zał ącznikach do wspomnianych dyrektyw), a nie wszystkie łąkowo-pastwiskowym, ochronie w ędrownych i składniki przyrody, jak to ma miejsce na przykład w zimowiskowych koncentracji ptaków, nie rezerwacie. przegradzaniu rzek, udra Ŝnianiu poprzez utrzymywanie przepławek. Obszar NATURA 2000 zostanie okre ślony w drodze rozporz ądzenia Ministra Środowiska. Minister Środowiska Praktyczna ochrona obszaru Natura 2000 wg okre śli równie Ŝ rozporz ądzeniem rodzaje siedlisk europejskiego prawa polega na skuteczno ści Dziennik Urz ędowy - 2249 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. podejmowanych działa ń i regulacji ochronnych, a nie na si ę pod koniec XVIII w. Propagowano wtedy zakładanie tworzeniu rozwi ąza ń formalnych. Ochrona nie oznacza alei śródpolnych, alei ł ącz ących folwarki, sadzenie ograniczania mo Ŝliwo ści gospodarowania czy pogorszenia szpalerów granicznych czy obsadzanie wzgórz drzewami. jej ekonomicznej efektywno ści- ochrona obszaru NATURA Zało Ŝenia ogrodowe były trwałym elementem układu 2000 jest zintegrowanym zarz ądzaniem obszarem w przestrzenno-funkcjonalnego zarówno wielu maj ątków sposób uwzgl ędniaj ący tak Ŝe potrzeby przyrody. ziemskich jak i niewielkich gospodarstw, stanowi ących ich Cały teren powiatu nowomiejskiego a wi ęc i tym integraln ą cz ęść . Takie parki stanowiły rodzaj dzieł sztuki. samym gmina Grodziczno znajduje si ę w granicach W wi ększo ści projekty zało Ŝeń parkowych obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski. Celem dostosowywane były do ukształtowania terenu, w stylu istnienia ZPP jest promowanie rozwoju proekologicznego, krajobrazowym z wykorzystaniem jego ró Ŝnorodno ści. utrzymanie zrównowa Ŝonych struktur przestrzennych dla Cecha charakterystyczna było otwarcie widokowe, zapewnienia wysokiego standardu środowiska wybiegaj ące daleko w krajobraz. Obecnie wi ększo ść przyrodniczego. parków, cho ć zaniedbana i cz ęsto zniszczona posiada du Ŝe znaczenie ze wzgl ędu na ochron ę przyrody - 6. Zabytki kultury - parki wiejskie. drzewa, które przetrwały stanowi ą dzi ś pomniki przyrody, st ąd z uwagi na wa Ŝne dziedzictwo kultury wskazanym Wśród zasobów przyrodniczych gminy Nowe Miasto jest obj ąć je opiek ą i nadzorem. Lubawskie na uwag ę zasługuj ą liczne parki podworskie, stanowi ące pozostało ści po XIX-wiecznych zabytkowych Lokalizacj ę parków podworskich na terenie gminy zało Ŝeniach ogrodowych. Idea upi ększania krajobrazu na przedstawia poni Ŝsze zestawienie: terenie ówczesnego Pa ństwa Pruskiego rozpowszechniła

Tab.5. Wykaz zabytkowych parków wiejskich w gminie NML.

Lp. Miejscowo ść Powierzchnia w ha 1. Bagno 14,00 2. Bratian 1,60 3. Gry źliny 4,20 4. Gwi ździny 2,50 5. Mszanowo 0,50 6. Nawra 0,90 7. Radomno 0,80 8. Ruda 0,70 9. Studa 1,70 10. Tylice 1,30

Wymienione w tabeli parki podworskie zało Ŝone Ponadto formami zieleni urz ądzonej z cz ęsto zostały w XIX w., w wi ększo ści posiadaj ą dokumentacj ę warto ściowym starodrzewem, który powinien by ć ewidencyjn ą konserwatorsk ą, natomiast park w chroniony i piel ęgnowany, s ą cmentarze zarówno czynne miejscowo ści Studa wpisany jest do rejestru zabytków jak i zamkni ęte w miejscowo ściach: Bratian, Radomno, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Skarlin, Tylice, Gwi ździn, Chro śle, Gry źliny, Tylice, Tyliczki. Ochrona tych parków polega m.in. na niezb ędnej piel ęgnacji ro ślinno ści i urz ądze ń parkowych, zakazie 7. Lasy. dokonywania wszelkich zmian naruszaj ących układ przestrzenny parku, zakazie wznoszenia budowli i Powierzchnia gruntów le śnych zajmuje 2301,8 ha, w wykonywania robót szkodliwych dla parku. Wi ększo ść tym lasy 2261,5 ha, lesisto ść gminy wynosi 16,4% (R.S. parków wiejskich jest zaniedbana i wymaga fachowej stan na 31.12.02 r.) i jest znacznie ni Ŝsza ni Ŝ średnia piel ęgnacji i rekonstrukcji. Parki maj ą warto ść historyczn ą, krajowa oraz prawie dwukrotnie ni Ŝsza ni Ŝ w ale te Ŝ cz ęsto s ą jedynymi enklawami zieleni na województwie warmi ńsko-mazurskim. obszarach bezle śnych.

Tab. 6. Powierzchnia gruntów le śnych i lesisto ść .

Powierzchnia gruntów le śnych Ogółem W tym lasy Grunty publiczne Grunty Lesisto ść w ha Razem Własno ść Skarbu Własno ść prywatne % w ha w ha Pa ństwa gminna w ha w ha w ha

2301,8 2261,5 1817,8 1773,8 44,0 484,0 16,4

Ze struktury własno ściowej lasów wynika, Ŝe na zintensyfikowania nadzoru nad prawidłowo ści ą przewa Ŝaj ą lasy pa ństwowe. Lasów prywatnych jest 484 prowadzonych upraw le śnych. Podstawowymi ha. Stan tych lasów jest gorszy ni Ŝ lasów pa ństwowych. dokumentami do prowadzenia gospodarki le śnej w lasach Sytuacja taka wyst ępuje w wi ększo ści gmin powiatu i prywatnych s ą uproszczone plany urz ądzenia lasu. województwa. Wynika to zarówno z du Ŝego rozdrobnienia Lasy rozmieszczone s ą nierównomiernie. Kompleksy powierzchni lasów jak i braku środków finansowych ich le śne zachowały si ę przede wszystkim na powierzchniach wła ścicieli. St ąd w pierwszej kolejno ści nale Ŝy d ąŜ yć do sandrowych i na terasach doliny Drw ęcy. Największe scalania tych lasów. Nast ępne działania powinny polega ć kompleksy le śne znajduj ą si ę w rejonie Bratiana i Tylic Dziennik Urz ędowy - 2250 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. oraz Radomna i Jamielnika. Lasy nie stanowi ące Sie ć hydrologiczn ą gminy tworz ą rzeki, strumienie, własno ści Skarbu Pa ństwa, głównie prywatne wyst ępuj ą oczka i zbiorniki wodne oraz liczne jeziora. Pod wzgl ędem m.in. w rejonie Bratiana, Jamielnika, Radomna i Tylic. hydrograficznym gmina znajduje si ę w dorzeczu Drw ęcy, Dominuj ą siedliska boru świe Ŝego i boru mieszanego jedynie niewielki północno-zachodni jej fragment znajduje świe Ŝego. Pod wzgl ędem szczególnych walorów si ę w dorzeczu Osy (Struga Laka). przyrodniczych wyró Ŝniaj ą si ę lasy w rejonie Bratiana. Wi ększo ść lasów w gminie to lasy gospodarcze. Rzeka Drw ęca jest najwi ększ ą rzek ą przepływaj ąca Cz ęść lasów w dolinie Drw ęcy uznano za ochronne na przez teren gminy jest tak Ŝe jedn ą z najwa Ŝniejszych rzek mocy Zarz ądzenia Nr 57 Ministra Ochrony Środowiska, województwa warmi ńsko-mazurskiego. Zaliczana jest do Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 1 marca 1995 r. pi ękniejszych rzek nizinnych w Polsce. Jej całkowita (Nadle śnictwo Brodnica). S ą to lasy wodochronne, chroni ą długo ść wynosi 207,2 km. Pocz ątek bierze w okolicach brzegi wód oraz źródła rzek i potoków oraz rosn ą na Dylewskiej Góry, uchodzi koło miejscowo ści niedaleko siedliskach bagiennych i podmokłych. Torunia. Środkowy odcinek gł ęboko wci ętej doliny Drw ęcy, o szeroko ści 1-3 km, nad którym le Ŝy m. in. Nowe Ze wzgl ędu na niski wska źnik lesisto ści gminy, Miasto i Kurz ętnik ma charakter pradolinny. Dno doliny podstawowym problemem staje si ę konieczno ść jest na ogół płaskie i miejscami bagniste. Na niektórych zwi ększenia areału lasów. Wskazane jest zalesienie tych odcinkach rzece towarzysz ą zarastaj ące lub zatorfione obszarów, które wykazuj ą nisk ą przydatno ść dla rolnictwa starorzecza. Drw ęca jest typow ą rzek ą pojeziern ą, „Wojewódzki Program Zwi ększania Lesisto ści na lata nizinn ą. Spadek na odcinku od Nowego Miasta do 2001-2010” oraz „Powiatowy Program Zwi ększania Brodnicy wynosi 0,040%. Przepływ wynosi 26 m³/s. Rzeka Lesisto ści” powstały jako skutek wdra Ŝania Ustawy z dnia na całym środkowym odcinku malowniczo meandruje. Na 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do teren powiatu nowomiejskiego Drw ęca wpływa w gminie zalesie ń. Nowe Miasto Lubawskie w okolicach wsi Pustki. Na Programy te okre ślaj ą cele priorytetowe i szczegółowe długo ści kilku kilometrów jest ona rzek ą graniczn ą z oraz kierunki działa ń, zintegrowane z aktywizacj ą powiatem iławskim. Na wysoko ści wsi Bratian uchodzi gospodarcz ą terenów, podnoszeniem atrakcyjno ści rzeka Wel (korytem wła ściwym i kanałem mły ńskim), turystycznej rejonów le śnych w warunkach ochrony niemal podwajaj ąc przepływ. Poni Ŝej Bratiana przepływa walorów środowiskowych, czyli w warunkach przez Nowe Miasto Lubawskie (w 150 kilometrze biegu zrównowa Ŝonego rozwoju. rzeki licz ąc od uj ścia, 78 kilometr od źródeł), gdzie uchodzi niewielka rzeka Groblica. Na terenie gminy Zalesieniu powinny podlega ć grunty rolne, je Ŝeli Kurz ętnik malowniczo meandruj ąc mija wie ś Kurz ętnik spełniaj ą co najmniej jeden z warunków: (140 kilometr biegu) i ł ąkowym odcinkiem dociera do - są klasy VI lub V, okolic Nielbarka, gdzie opuszcza obszar powiatu. - poło Ŝone s ą na stoku o średnim nachyleniu Drug ą wa Ŝną dla sieci hydrograficznej gminy rzek ą powy Ŝej 15% (np. zbocza rzek), jest Wel, lewobrze Ŝny dopływ Drw ęcy o długo ści 98,5 km i - są okresowo zalewane, powierzchni 810,1 km 2. Źródła rzeki znajduj ą si ę w strefie - oraz grunty zdegradowane w rozumieniu Ustawy brze Ŝnej Garbu Lubawskiego, w pobli Ŝu miejscowo ści z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych Bartki. Przepływa na trasie wiele jezior. Zanieczyszczana i le śnych. jest ściekami komunalnymi i przemysłowymi pochodz ącymi głównie z Lidzbarka Welskiego. Na terenie gminy znajduje si ę wiele obszarów Hydrotechniczna zabudowa środkowego biegu rzeki tj. pokrytych gruntami spełniającymi te kryteria m.in. w MEW w Kaczku, Kurojadach i Trzcinie (gm. Grodziczno) okolicy miejscowo ści: Jamielnik, Pustki, Lekarty, oraz młyn w miejscowo ści Lorki (gm. Grodziczno) Pacółtowo, Tylice. stanowi ą ogromne zagro Ŝenie dla Ŝycia i rozrodu ichtiofauny. Energetyczne wykorzystanie rzeki utrudnia Szczególnie wa Ŝne jest zalesianie obszarów o du Ŝym migracj ę ryb, skutkuje zwi ększonymi wahaniami zagro Ŝeniu erozyjnym jak np. strefa zboczowa doliny przepływów, zwi ększon ą sedymentacja w obr ębie Drw ęcy i Welu, lokalnych wyrobisk poeksploatacyjnych. zbiornika zaporowego, eutrofizacj ą wody, podwy Ŝszeniem jej temperatury. Wahania poziomu wody w okresie tarła Program powiatowy przewidział zalesienie do 2005r. spowodowały spadek liczebno ści głowacza, a eutrofizacja powierzchni 652,03 ha, a w latach 2006 - 2010 a Ŝ i ocieplenie wód znacznie ograniczyły liczebno ść mi ętusa. 1308,10 ha. W 2010 r. Wska źnik lesisto ści w powiecie MMEW w Trzcinie zlokalizowana jest w miejscu jednego z powinien wynosi ć 22%. Działania te b ędą miały w głównych obszarów tarliskowych ryb łososiowatych na przyszło ści ogromny wpływ na środowisko przyrodnicze. Welu. Przyczyniła si ę do zniszczenia ok. 2 km tarlisk. W Wśród gruntów przewidzianych do zalesie ń dominuj ą celu ograniczenia szkodliwego wpływu na ryby migrujące, grunty prywatne. Realizacja programu zale Ŝy od wielko ści stosuje si ę urz ądzenia udra Ŝniaj ące, głównie przepławki środków przyznawanych na ten cel z Wojewódzkiego ró Ŝnego typu. Ich skuteczno ść jest jednak Funduszu Ochrony Środowiska i Agencji Restrukturyzacji i niezadowalaj ąca. Na terenie gminy N.M.L. s ą dwie Modernizacji Rolnictwa. przepławki dla ryb w miejscowo ściach Bratian i Kaczek, które umo Ŝliwiaj ą swobodn ą migracj ę zarówno ryb 8. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa. wi ększych jak i małych. 8.1. Zasoby wodne. Skarlanka płynie licznymi rynnami subglacjalnymi i 8.1. 1.Wody powierzchniowe. przepływa przez wiele jezior: Skarli ńskie, Wielkie Part ęczyny, D ębno, Robotno, Kurzyny, Stra Ŝyny i Wody powierzchniowe s ą wa Ŝnym elementem Bachotek uchodz ąc do Drw ęcy na poziomie 70,7 m n.p.m. ró Ŝnorodno ści krajobrazowej gminy Nowe Miasto Lubawskie, poniewa Ŝ decyduj ą o funkcjonowaniu i Badania czysto ści rzek na terenie województwa bogactwie ekosystemów oraz maj ą du Ŝe znaczenie warmi ńsko-mazurskiego prowadzone s ą przez społeczne i gospodarcze. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach: Dziennik Urz ędowy - 2251 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

- monitoringu krajowego, polegaj ącego na kontrolowaniu w dwóch punktach granicznych wód Wyniki oceny jako ści rzek, przepływaj ących przez Łyny (Stopki) i W ęgorapy (Mieduniszki) oraz wód teren gminy przedstawia tabela poni Ŝej. Pasł ęki w punkcie w Nowej Pasł ęce; - monitoringu regionalnego, w punktach ustalonych na terenie województwa.

Tab.7. Ocena jako ści wód rzek przepływaj ących przez gmin ę wg danych WIO Ś w Toruniu.

Klasa czysto ści Rzeka ,ciek Profil Rok bada ń Wska źnik decyduj ący fizykochemiczna Bakteriologiczna Drw ęca Bratian 1996 NON NON Fosforany,fosfor ogółny Struga Radomka Radomno 1991 NON III Zawiesina, fenole lotne, tlen 1991 NON II rozpuszczony Pustki Dopływ z Gry źli Gry źliny 1991 NON II Fenole lotne Dopływ z Chro śla Chro śle 1991 NON I Tlen rozpuszczony Wel Bratian 1995 NON NON Fy,fosfor ogólny Groblica Gwi ździny 1987 II I Badania jednorazowe Skarlanka Biedaszek 1994 NON I fosfor Struga Laka powy Ŝej 1991 NON II fosforany jez.L ękarty

Niska jako ść wód rzek (III klasa lub nieodpowiadaj ąca słabo zurbanizowane i cenne przyrodniczo ma du Ŝy wpływ normom NON) spowodowana jest ponadnormatywn ą na jej stan. ilo ści ą substancji organicznych, fosforu ogólnego, Rzeka Wel nara Ŝona jest na zanieczyszczanie ze azotynów jak te Ŝ deficytem tlenowym. źródeł punktowych ściekami komunalnymi oraz Rzeka Drw ęca była przed laty jedn ą z najczystszych zanieczyszczeniami obszarowymi. Zarysowuje si ę rzek. W latach 70-tych i 80-tych została zanieczyszczona tendencja do poprawy jako ści wód rzeki, co jest ściekami z miejscowo ści poło Ŝonych w jej zlewni. W niew ątpliwie skutkiem porz ądkowania gospodarki wodno- wyniku porz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej tego ściekowej w cz ęś ci jej zlewni. obszaru i budowy oczyszczalni ścieków jako ść wód ulega systematycznej poprawie. Ocen ę jako ści wód rzeki Wel przeprowadzon ą w oparciu o badania WIO Ś wykonane w 2002 r. Równie Ŝ Wel była silnie zanieczyszczona, z chwil ą przedstawia tabela poni Ŝej: uruchomienia oczyszczalni ścieków w Lidzbarku jako ść wód uległa poprawie. Fakt, Ŝe rzeka płynie przez tereny

Tab.8. Ocena jako ści wód rzeki Wel badanej w 2002r. (WIO Ś).

Lokalizacja przekroju km Ocena fizyko- Wska źniki decyd.o ocenie Ocena Saprobowo ść Ogólna chem. fizykochemicznej sanitarna sestonu ocena

pow. Lidzbarka, Cibórz 43,9 II O2,BZT5,ChZT,NO2,PO4,Pog II II II

pon. Lidzbarka, Chełsty 24,9 II BZT5,ChZT,Zn,NO2,PO4, III II III Pog

Kuligi 10,3 II BZT5,ChZT,Zn,NO2,PO4, III II III Pog

pow. uj ścia do Drw ęcy, 0,5 II ChZT,Zn,NO2,PO4, III II III Bratian Pog

Wysok ą jako ści ą charakteryzuj ą si ę wody Skarlanki, Maksymalna długo ść jeziora wynosi 6 515 m, zwłaszcza poni Ŝej jeziora Skarli ńskiego, które kumuluje maksymalna szeroko ść - 650 m. Linia brzegowa jest cz ęść spływaj ących nieczysto ści. Ponadto okoliczno ści ą bardzo rozwini ęta i ma długo ść 16 775 m. Rynna jeziora sprzyjaj ącą dobrej jako ści wód s ą lasy znajduj ące si ę w jest wydłu Ŝona w kierunku wschód - zachód i wci ęta w zlewni rzeki. wysoczyzn ę morenow ą na gł ęboko ść 20-30 m. Szczególnie silnie rozwini ęta jest linia brzegowa na Obok sieci rzecznej wa Ŝnym elementem sieci północy, gdzie wyst ępuj ą cztery półwyspy. Jezioro jest hydrograficznej s ą jeziora. S ą to akweny pochodzenia stosunkowo gł ębokie, o gł ęboko ści maksymalnej 15,1 m i lodowcowego, w wi ększo ści rynnowe. Przewa Ŝaj ą średniej 7,5 m. Najpłytsze partie jeziora wyst ępuj ą w zbiorniki małe kilku hektarowe, ale te Ŝ wyst ępuj ą wi ększe cz ęś ci wschodniej, gdzie uchodz ące Skarlanka i Struga o powierzchni kilkuset hektarów. Marz ęcicka nanosz ą znaczne ilo ści rumoszu. Jest to jezioro przepływowe zasilane wodami powierzchniowymi, Najwi ększym jeziorem gminy jest jezioro Skarli ńskie o ale przede wszystkim wodami podziemnymi. powierzchni 299,83 ha. Obj ęto ść wód wynosi: 22 152 Ze wzgl ędu na wybitnie rolniczy charakter obszaru i tys.m 3. Lustro wody znajduje si ę na wysoko ści 86,6 m brak aktywnego pasa ochronnego, bezle śny charakter n.p.m. (IR Ś Olsztyn1962r.). Poziom wody jest sztucznie zlewni Jez. Skarli ńskie zagro Ŝone jest dopływem podniesiony o ok. 20-40 cm dzi ęki zastawce zanieczyszcze ń obszarowych. Zagospodarowanie zlokalizowanej przy wypływie Skarlanki z jeziora. turystyczne jeziora nie b ędzie stanowiło zagro Ŝenia dla Dziennik Urz ędowy - 2252 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. jeziora tylko pod warunkiem wła ściwego rozwi ązania półwyspu ci ągnie si ę na długo ści ok.1900 m w ąska i kr ęta gospodarki wodno-ściekowej. zatoka. Na zachód od półwyspu znajduje si ę zatoka z Wody Skarlanki (górny odcinek - Nowy Dwór) i Strugi wysp ą w cz ęś ci środkowe. Atrakcj ą turystyczn ą s ą na Marz ęckiej (Mikołajki) nios ą du Ŝe ładunki zanieczyszcze ń wyspie pozostało ści dawnego grodziska. biogennych i we wschodniej cz ęś ci jeziora procesy eutrofizacji s ą najbardziej zaawansowane. Odkryta tafla Jezioro Gry źliny o pow. 32,40 ha - jezioro poło Ŝone na jeziora stwarza dogodne warunki windsurfingu. skraju wsi. Maksymalna jego długo ść wynosi 1000 m, a maksymalna szeroko ść - 430 m. Natomiast gł ęboko ść Jezioro Radomno o powierzchni 110,59 ha, jest średnia osi ąga 3,2 m, maksymalna gł ęboko ść 5,6 m. Linia bardzo rozczłonkowane, poło Ŝone w północnej cz ęś ci brzegowa urozmaicona, z kilkoma płytkimi niewielkimi gminy. Maksymalna jego długo ść wynosi 2350 m, zatokami. Cz ęść wody odpływa w kierunku wschodnim do natomiast maksymalna szeroko ść 1100 m. Gł ęboko ści strugi Radomno, cz ęść poprzez w ąski ciek odpływa do charakterystyczne jeziora kształtuj ą si ę nast ępuj ąco: jeziora Studa. średnia gł ęboko ść 2,5 m, gł ęboko ść maksymalna 16,2 m. Jezioro składa si ę z trzech zatok. Na południu w ąska 600- Jezioro Studa o powierzchni 36,68 ha, poło Ŝone na metrowej długo ści zatoka wciska si ę mi ędzy zabudowania zachodnim kra ńcu gminy ma maksymaln ą długo ść ok. wsi Radomno. W cz ęś ci północnej jeziora jest szeroki 1330 m, maksymaln ą szeroko ść 440 m. Gł ęboko ść półwysep, na którym znajduje si ę osada Nowy Ostrów. średnia wynosi 1,9 m, za ś maksymalna gł ęboko ść 3,6 m. Dzieli on jezioro na dwie cz ęś ci. Na północny wschód od

Tab. 9. Wykaz wi ększych jezior gminy w układzie alfabetycznym.

Powierzchnia Lp. Nazwa jeziora Lokalizacja - obr ęb jeziora wła ściciel w ha 1. Fabryczne Tylice 36,21 Gmina Nowe Miasto Lubawskie (Tylickie) (s.) 2. Gil (s.) Jamielnik, 5,93 Skarb Pa ństwa Krotoszyny 3. Gry źliny (pł.) Gry źliny 32,40 Skarb Pa ństwa 4. Kuligi (-) Kuligi, Tylice 3,67 Skarb Pa ństwa 5. Kutel (s.) Jamielnik 2,48 Skarb Pa ństwa 6. Nowy Dwór (pł.) Nowy Dwór 3,55 Skarb Pa ństwa 7. Radomno (pł.) Radomno 110,59 Skarb Pa ństwa 8. Rubkowo (pł.) Gwi ździny 7,87 Skarb Pa ństwa 9. Skarlin (pł.) Skarlin 299,83 Skarb Pa ństwa 11. Studa (pł.) Jamielnik, Gry źliny 36,68 Skarb Pa ństwa 12. Środkowe (s.) Tylice 22,38 własno ść prywatna 13. Tylickie Górne (s.) Tylice 9,13 własno ść prywatna 14. Wieczorowe (s.) Skarlin 9,98 Gmina Nowe Miasto Lubawskie pł.- woda płyn ąca (jezioro przepływowe); s.- woda stoj ąca (jezioro bezdopływowe i bezodpływowe); wg danych geodezyjnych;

Badania jako ści wód jezior, podobnie jak rzek, zlewni typowo rolniczej. Ze wzgl ędu na du Ŝą powierzchni ę prowadzone s ą przez WIO Ś w ramach: w stosunku do obj ęto ści wody, dominuj ące zasilanie - monitoringu krajowego - w sieci krajowej znajduje podziemne jest odporne na degradacj ę (II kategoria). się 9 jezior reperowych, badanych co roku (trzy Wody jeziora WIO Ś w Toruniu zakwalifikował do II klasy na terenie województwa warmi ńsko- czysto ści. Niestety brak jest najnowszych bada ń wód mazurskiego); jeziora. Zagro Ŝeniem dla jeziora jest zagospodarowanie - monitoringu regionalnego, obejmuj ącego jeziora turystyczne, o ile nie zostan ą wła ściwie rozwi ązane o powierzchni powy Ŝej 100 ha, wa Ŝne ze zagadnienia gospodarki wodno-ściekowej. wzgl ędów przyrodniczych i gospodarczych; Jezioro Radomno odznacza si ę nisk ą jako ści ą wód ze badania monitoringowe prowadzone s ą zgodnie wzgl ędu na ju Ŝ bardzo zaawansowany proces eutrofizacji, z obowi ązuj ącym Systemem Oceny Jako ści który mo Ŝna powstrzyma ć jedynie odcinaj ąc wszystkie Jezior co 5 lat. źródła zanieczyszcze ń. Dokonanie wnikliwych specjalistycznych bada ń jeziora pozwoli oceni ć potrzeb ę i Badania oceny jako ści jezior prowadzone s ą na sposób jego rekultywacji. podstawie okre ślenia czysto ści wód oraz stopnia ich podatno ści na degradacj ę. 8.1.2. Wody podziemne. Jeziora gminy nale Ŝą do podatnych na degradacj ę z uwagi na niekorzystne warunki naturalne, m.in. płytko ść Wody podziemne dzieli si ę na zwykłe (słodkie) i jezior, niedogodne warunki mieszania wód, rzeki mineralne (solanki). stanowi ące system poł ączony z jeziorami (jeziora Zgodnie z podziałem regionalnym wg B. Paczy ńskiego przepływowe). Podobnie jak w innych rejonach (Atlas hydrogeologiczny Polski, 1995), wynikaj ącym z województwa istotnym zagro Ŝeniem dla wód układu hydrodynamicznego wód podziemnych na powierzchniowych jest brak kanalizacji na terenach obszarze województwa warmi ńsko-mazurskiego wyró Ŝnia wiejskich oraz zanieczyszczenia obszarowe, pochodz ące si ę 4 regiony hydrogeologiczne: z terenów rolniczych. Jezioro Skarli ńskie jest poło Ŝone w Dziennik Urz ędowy - 2253 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

I – mazowiecki, tych strukturach oraz wydajno ści uj ęć s ą bardzo II – mazursko-podlaski, zró Ŝnicowane. III – mazurski, IV – gda ński. Eksploatacja wód podziemnych do picia i na potrzeby gospodarcze w gminie bazuje głównie na Najwi ększy obszar województwa znajduje si ę w czwartorz ędowym pi ętrze wodono śnym, cho ć lokalnie regionie mazurskim. Czwartorz ędowe pi ętro wodono śne wykorzystywane jest tak Ŝe pi ętro trzeciorz ędowe. składa si ę z kilku poziomów wodono śnych, które wyst ępuj ą na gł ęboko ści od kilkunastu do ponad 200 m Jako ść zwykłych wód podziemnych badana jest w (północna cz ęść województwa). Pi ętro to charakteryzuje sieci krajowej Monitoringu Jako ści Zwykłych Wód si ę brakiem rozdzielaj ących warstw nieprzepuszczalnych Podziemnych (MJZWP) oraz w ramach monitoringu o szerszym, regionalnym zasi ęgu, natomiast cz ęste s ą regionalnego jako ści zwykłych wód podziemnych. przewarstwienia utworów spoistych, które napinaj ą Sie ć krajowa MJZWP funkcjonuje od 1991 r. i zwierciadło wód podziemnych. Urozmaicona rze źba obejmuje obecnie 700 punktów obserwacyjnych w postaci podło Ŝa i współczesnej powierzchni terenu powoduje du Ŝe studni wierconych, piezometrów, studni kopanych i źródeł. zró Ŝnicowanie wyst ępowania wód podziemnych, zwi ązane Na terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego znajduje z takimi strukturami geologicznymi jak doliny rzeczne, si ę 41 punktów obserwacyjnych, z których 6 dotyczy wód wysoczyzny i równiny morenowe. podziemnych w utworach starszych od czwartorz ędu. Sie ć Struktury wodono śne na obszarach wysoczyzn i krajowa eksploatowana jest przez Pa ństwowy Instytut równin morenowych to przewa Ŝnie poziomy Geologiczny. mi ędzymorenowe zlodowacenia bałtyckiego, wyst ępuj ące Uzupełnieniem sieci krajowej (od 1998 r.) jest do gł ęboko ści ok. 60 m. Poni Ŝej wyst ępuj ą poziomy monitoring regionalny jako ści zwykłych wód podziemnych, mi ędzymorenowe i interglacjalne z okresu starszych który na terenie województwa obejmuje 72 punkty, w tym zlodowace ń; s ą to naporowe poziomy wodono śne, które w dwa na terenie powiatu nowomiejskiego, ale Ŝadnego w obr ębie dolin rzecznych charakteryzuj ą si ę gminie N.M.L. samowypływami. Mi ąŜ szo ści utworów wodono śnych w

Tab.10. Wykaz punktów badawczych sieci monitoringu regionalnego jako ści zwykłych wód podziemnych w powiecie (ocena jako ści w latach 19998-2000).

Wska źniki odpowiadaj ące Gł ęb. Nr Obszar Klasa jako ści wody wodzie o niskiej jako ści w Miejscowo ść Stratygrafia Stropu punktu GZWP 2002 r.. warstwy 98 r. 99 r. 00 r. 01 r. III klasa Poza klasyf. mętno ść , 46 Nowe Miasto Q 18,7 II - II II PO4 Lubawskie

Badania jako ści zwykłych wód podziemnych w ramach 8.2.1. Zaopatrzenie w wod ę. regionalnego monitoringu prowadzone s ą 2 razy w roku i obejmuj ą 35 wska źników. Na terenie gminy Nowe Miasto Lubawskie 16 wsi Zale Ŝnie od wła ściwo ści fizycznych i chemicznych posiada sie ć wodoci ągow ą. Zgodnie z informacją podan ą wyró Ŝnia si ę cztery klasy jako ści wód: przez gmin ę posesje s ą zwodoci ągowane w 75% (wg PIS - I a - wody najwy Ŝszej jako ści; 98%), co oznacza, Ŝe 25% nie ma jeszcze doprowadzonej - I b - wody wysokiej jako ści; sieci wodoci ągowej. Istnieje te Ŝ potrzeba modernizacji - II - wody średniej jako ści; sieci istniej ącej oraz problem konieczno ści wymiany sieci - III - wody niskiej jako ści; wodoci ągowej zawieraj ącej rury azbestowo-cementowe (Skarlin, Lekarty, Gwi ździny, Tylice). Dominuj ącą klas ą jako ści wód podziemnych na terenie Wodoci ągi zasilane s ą w wod ę z uj ęć podziemnych całej gminy jest klasa II - wody średniej jako ści; s ą to poprzez stacje uzdatniania i hydrofornie. Wg danych na wody typu wodorow ęglanowego. Pod wzgl ędem koniec 2003r. z uj ęć pobrano 282,38 tys.m 3 wody, warunków dla wody do picia, okre ślonych w natomiast dostarczono u Ŝytkownikom 200,87 tys. m 3. rozporz ądzeniu ministra zdrowia z 19 listopada 2002 wody Zwraca uwag ę fakt sporych strat wody (UG). Ogólna podziemne z utworów czwartorz ędowych charakteryzuj ą długo ść czynnej sieci rozdzielczej w gminie wynosi 151 si ę przede wszystkim podwy Ŝszon ą i wysoka zawarto ści ą 863 mb. Poni Ŝej tabela przedstawiaj ąca wykaz uj ęć wody zwi ązków Ŝelaza i manganu. w gminie.

8.2. Gospodarka wodno-ściekowa.

Tab. 11. Uj ęcia wody w gminie NML.

Lp. Miejscowo ść Wydajno ść uj ęcia w m 3/d Uwagi 1. Skarlin 50 - 2. Lekarty 24 rezerwa 16 m 3/d 3. Nawra 18 - 4. Bagno 54 i 24 2 studnie 5. Gwi ździny 92 3 studnie 6. Tylice 53 - 7. Mszanowo 54 2 studnie

Dziennik Urz ędowy - 2254 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Kontrole 7 wodoci ągów publicznych przeprowadzone przez Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Nowym Mie ście Lubawskim w latach 2001-2002 r. wykazuj ą ponadnormatywn ą zawarto ść manganu (w Mszanowie, Tylicach, Nawrze i Bagnie).

8.2.2. Wytwarzanie i oczyszczanie ścieków.

Na terenie gminy Nowe Miasto Lubawskie jest tylko jedna miejscowo ść wyposa Ŝona w sie ć kanalizacyjn ą i i oczyszczalni ę ścieków. Jest to miejscowo ść Bagno. Długo ść kanalizacji we wsi Bagno wynosi 1,2 km. Stopie ń skanalizowania tej wsi si ęga 90%, lecz całej gminy zaledwie -2,34%. Tak wi ęc procent skanalizowania mieszka ńców gminy jest wi ęc bardzo daleki od stanu, jaki mo Ŝna by uzna ć za przyzwoity. Tabela przedstawiona poni Ŝej obrazuje sytuacj ę gospodarki ściekowej w gminie.

Tab.12 Gospodarka ściekowa (wg PO Ś Powiatu Nowomiejskiego).

Gospodarstwa korzystaj ące z: Liczba gospodarstw nie posiadaj ących Liczba gospodarstw kanalizacji szamba przydomowej oczyszczalni Ŝadnych urz ądze ń gospodarki ściekowej

2492 54 1552* 2** 2 * wg. danych UG –1183; ** wg. danych UG – 3;

Woda doprowadzona sieci ą wodoci ągow ą i pobrana w Przyczyny, niskiego skanalizowania przede wszystkim celu zaspokojenia potrzeb komunalnych i gospodarczych podyktowane jest zbyt du Ŝymi nakładami finansowymi na mieszka ńców gminy, zostaje w znacznym stopniu budow ę sieci kanalizacyjnych do posesji oddalonych od (stanowi ącym ró Ŝnic ę pomi ędzy ł ącznym poborem wody z centrów wsi, od oczyszczalni a takŜe niekorzystnymi sieci, a jej bezzwrotnym wykorzystaniem) zamieniona w rz ędnymi terenu wzgl ędem poziomu oczyszczalni ścieki. (wyst ępuje wówczas konieczno ść budowy W zale Ŝno ści od tego, czy pobrana woda została przepompowni). W przypadkach uzasadnionych, tam, zu Ŝyta na cele socjalno-bytowe, czy te Ŝ na cele zwi ązane gdzie doprowadzenie kanalizacji jest trudne technicznie z przemysłem, powstałe ścieki mo Ŝna podzieli ć na ścieki nale Ŝy promowa ć budow ę oczyszczalni przydomowych. komunalne oraz przemysłowe. Ścieki te posiadaj ą ró Ŝne Sprawa braku doprowadzonej kanalizacji sanitarnej do parametry fizyko-chemiczne oraz cechuj ą si ę ró Ŝną analizowanych posesji nie ma istotnego znaczenia, w podatno ści ą na oczyszczanie, niemniej mo Ŝna stwierdzi ć przypadku, gdy posesje te posiadaj ą szczelne zbiorniki z wszelk ą pewno ści ą, Ŝe zarówno jedne jak i drugie ścieki bezodpływowe słu Ŝą ce do gromadzenia nieczysto ści, stanowi ą element wybitnie niekorzystny dla środowiska które regularnie wywo Ŝone s ą na oczyszczalni ę ścieków. gruntowo-wodnego. Z tego powodu nale Ŝy d ąŜ yć do jak Dane gminy dotycz ące poboru wody i wytwarzanych z niej najlepszego oczyszczenia powstałych ścieków, przed ich ścieków oczyszczonych, wskazuj ą, Ŝe cz ęść ścieków ko ńcowym wprowadzeniem do środowiska, czyli jak trafia do środowiska zanieczyszczaj ąc gleb ę, wody najwi ększej redukcji wszystkich niekorzystnych dla powierzchniowe i gruntowe. W zwi ązku z powy Ŝszym środowiska substancji. Dotyczy to zarówno substancji wydaje si ę uzasadnione wykonanie bardziej szczegółowej organicznych zawartych w odprowadzanych ściekach, jak analizy w tym kierunku, celem ustalenia najwi ększych te Ŝ specyficznych pierwiastków maj ących wybitnie zagro Ŝeń i stopniowego ich eliminowania, a Ŝ do czasu niekorzystny wpływ na jako ść wód powierzchniowych (jest radykalnego rozwi ązania problemu tj. pełnego to grupa tzw. zwi ązków biogennych lub inaczej biogenów, skanalizowania gminy, modernizacji istniej ącej które je Ŝeli wyst ępuj ą w nadmiarze w wodach oczyszczalni gminnej, budowy nowych oczyszczalni w tym powierzchniowych, powoduj ą przy śpieszon ą eutrofizacj ę i przydomowych. Równie Ŝ nale Ŝy zintensyfikowa ć kontrole tych wód - dotyczy to w głównej mierze zwi ązków azotu i szczelno ści zbiorników bezodpływowych, zawartych fosforu, które w du Ŝym st ęŜ eniu wyst ępuj ą w ściekach nie umów na wywóz nieczysto ści ciekłych oraz realizacji tych oczyszczonych). Uwzgl ędniaj ąc powy Ŝsze nale Ŝy mie ć na umów. uwadze, Ŝe ka Ŝdy m 3 odprowadzonych ścieków, które nie Oddzieln ą kwesti ą jest sprawa utrzymania, zostały uprzednio oczyszczone, przyczynia si ę do mniej modernizacji i budowy nowych sieci kanalizacyjnych dla korzystnego stanu środowiska, co przejawia si ę tak Ŝe w wód deszczowych oraz problem oczyszczenia zebranych istotnym pogorszeniu parametrów fizyko-chemicznych wód opadowych, przed ich odprowadzeniem do analizowanych prób wody, pobranych za miejscem zrzutu odbiornika. Gmina w swoich planach inwestycyjnych nie ścieków. Z tego powodu, bior ąc pod uwag ę skal ę całej dostrzega tego problemu, uznaj ąc spraw ę odbioru i gminy, bardzo istotne jest precyzyjne rozpoznanie oczyszczenia wytworzonych ścieków komunalnych i wszystkich uj ęć wody podziemnej i powierzchniowej oraz dostarczenia wody oraz za priorytetow ą. Niemniej głównych źródeł, w których nast ępuje zamiana w sporz ądzonym na szczeblu gminy programie budowy pozyskiwanej wody w ścieki. W informacjach uzyskanych sieci kanalizacyjnych nale Ŝy tak Ŝe wzi ąć pod uwag ę z gminy uderza dysproporcja pomi ędzy ilo ści ą pobranej problem budowy sieci kanalizacyjnej dla wód opadowych wody i oczyszczanych ścieków. wraz z projektem oczyszczania wód opadowych przed ich odprowadzeniem do odbiornika. Istnieje konieczno ść przeprowadzenia poszerzonej Niezale Ŝnie od problemu braku sieci kanalizacyjnej i analizy dla nast ępuj ących komponentów środowiska: zbyt małej ilo ści oczyszczonych ścieków w stosunku do pobierana woda - powstaj ące ścieki. Tak wykonana ilo ści pobranej wody, osobn ą kwesti ą jest stan techniczny analiza, przeprowadzona w skali gminy mo Ŝe mie ć na i technologiczny oczyszczalni ścieków, a co za tym idzie celu z jednej strony wychwycenie źródeł potencjalnego jako ść oczyszczonych ścieków. zagro Ŝenia problemem odprowadzania nieczyszczonych Na terenie gminy Nowe Miasto Lubawskie znajduje si ę ścieków do środowiska, z drugiej za ś - oszacowania skali gminna oczyszczalnia ścieków we wsi Bagno oraz 3 tego zjawiska. oczyszczalnie przydomowe w miejscowo ściach: Skarlin, Dziennik Urz ędowy - 2255 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Radomno i Pustki. Oczyszczalnia we wsi Bagno zapewnia którego wywo Ŝone s ą nieczysto ści ciekłe ze zbiorników dwustopniowe oczyszczanie ścieków mechaniczno- bezodpływowych. Na terenie gminy znajduj ą si ę 1 183 biologiczne. Wydajno ść jej wynosi 56 m 3/d. Rocznie szamba. oczyszczanych jest ok. 22,5 tys.m 3 ścieków. Przy oczyszczalni funkcjonuje równie Ŝ punkt zlewny, do

Tab. 13. Gromadzenie nieczysto ści ciekłych (wg UG).

Ilo ść oczyszczalni Ilo ść zbiorników bezodpływowych Ilo ść stacji zlewnych Lp. Nazwa miejscowo ści przydomowych (szt.) (szt.) (szt.) 1. Bratian 297 - - 2. Jamielnik 191 - - 3. Gwi ździny 92 - - 4. Skarlin 93 1 - 5 Tylice 92 - - 6. Pacółtowo 91 - - 7. Radomno 75 1 - 8. Mszanowo 21 - - 9. Nawra 53 - - 10. Chro śle 52 - - 11. Lekarty 53 - - 12. Nowy Dwór 44 - - 13. Bagno 2 - 1 14. Gry źliny 30 - - 15. Pustki 16 1 - 16. Kaczek 20 - - 17. Łąki Bratia ńskie 17 - - Ogółem gmina 1183 3 1

Wg danych z Urz ędu Gminy w 2003 r. 5 firm posiadało odpowiedni ą redukcj ą zwi ązków biogennych, co uznaje zezwolenie Wójta Gminy Nowe Miasto Lubawskie na si ę za najbardziej skomplikowany, trzeci stopie ń prowadzenie działalno ści polegaj ącej na odbiorze oczyszczania ścieków. Gmina stanie przed takim nieczysto ści płynnych od wła ścicieli nieruchomo ści i problemem. transporcie ich do punktów zlewnych. Cz ęść nieczysto ści Nale Ŝy zauwa Ŝyć, Ŝe st ęŜ enie substancji zawartych w z terenu gminy trafia do punktu zlewnego we wsi Bagno, odprowadzanych ściekach ma ogromne znaczenie dla cz ęść za ś na oczyszczalni ę w Nowym Mie ście Lubawskim środowiska, gdy Ŝ pochodn ą ilo ści ścieków (inf. z UG). odprowadzonych do środowiska, a tak Ŝe st ęŜ enia Ze wzgl ędu na obj ęcie znacznej cz ęś ci obszaru gminy substancji znajduj ących si ę w analizowanych ściekach, ró Ŝnymi formami ochrony przyrody, konieczno ść ochrony jest ładunek tych substancji. Nale Ŝy mie ć na uwadze fakt, zasobów wód powierzchniowych i podziemnych istnieje iŜ ścieki, które zawierają w sobie du Ŝy ładunek substancji pilna konieczno ść skanalizowania gminy z wymogiem emitowanych do środowiska, mog ą w stosunkowo krótkim utylizacji ścieków w oczyszczalni. Tak wi ęc czasie poczyni ć trwałe zmiany w wodach skanalizowania wymagaj ą wszystkie miejscowości ze powierzchniowych nale Ŝą cych do tego odbiornika, do zwart ą zabudow ą. Z tym wi ąŜ e si ę problem budowy nowej którego s ą odprowadzane. oczyszczalni ścieków. W projekcie Planu rozwoju lokalnego, jaki jest w Na podstawie analizy raportów o stanie środowiska trakcie przygotowywania gmina przewiduje nast ępuj ące województwa Warmi ńsko-Mazurskiego w latach 1999- inwestycje w celu poprawy stanu gospodarki wodno- 2002, opracowanych przez WIO Ś, mo Ŝna uzna ć, Ŝe ściekowej: (UG). najwi ększe problemy oczyszczalni zwi ązane s ą wła śnie z

Tab.14. Planowane w gminie inwestycje z zakresu gospodarki wodno-ściekowej.

Czas realizacji Lp. Nazwa zadania Nakłady do poniesienia w tys. zł 2004-2006 2007-2013 Lista zada ń do celu 1- budowa i modernizacja urz ądze ń do odprowadzania i oczyszczania ścieków 1. Budowa oczyszczalni ścieków w Mszanowie X 2 000 2. Budowa kanalizacji we wsi Mszanowo i Bratian X 3 453 3. Budowa kanalizacji we wsiach Bagno, Gry źliny + X 3 484 tranzyt do wsi Bratian 4. Budowa kanalizacji we wsiach Skarlin, Jamielnik X 4 940 5. Budowa kanalizacji we wsiach Pacółtowo, Gwi ździny i X 5 892 Tylice 6. Budowa kanalizacji we wsiach Chro śle ,Nowy Dwór, X 3 486,5 Nawra i Lekarty Lista zada ń inwestycyjnych do celu 2- budowa i modernizacja urz ądze ń zaopatrzenia w wod ę i poboru wody 1 Modernizacja stacji wodoci ągowych a) Nawra, Bagno X 125,35 b) Tylice, Gwi ździny X 63,20 2. Podł ączenie do pn układu wodoci ągowego stacji w X 149,94 Mszanowie 3. Poł ączenie wodoci ągu w Gwi ździnach i Tylicach oraz X 154,09 budowa przepompowni Dziennik Urz ędowy - 2256 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

4. Wymiana sieci wodoci ągowej zawieraj ącej rury X 1 150,00 azbestowo-cementowe we wsiach Skarlin, Lekarty, Gwi ździny i Tylice

Nale Ŝy wi ęc zauwa Ŝyć, Ŝe gmina planuje działania Na terenie gminy Nowe Miasto Lubawskie przy udziale środków własnych i zewn ętrznych, z du Ŝą zinwentaryzowane zostały zasoby torfu - 737 ha, świadomo ści ą ekologiczn ą, d ąŜą c do uporz ądkowania 8,5 mln m3. najpilniejszych zagadnie ń gospodarki wodno-ściekowej na W rejonach złó Ŝ kopalin wyst ępuje wiele wyrobisk swoim terenie. Planowane działania na najbli Ŝsze lata z poeksploatacyjnych, równie Ŝ nielegalnych, wymagaj ących zakresu gospodarki ściekowej przewiduj ą budow ę rekultywacji. kanalizacji sanitarnej we wsi Mszanowo i Bratian oraz oczyszczalni ę ścieków w Mszanowie. Zakres działa ń 10. Powietrze atmosferyczne. planowanych na najbli Ŝsze lata jest nieproporcjonalny do potrzeb w tej dziedzinie. Zanieczyszczeniem atmosfery jest ka Ŝda substancja i działanie, które powoduj ą odchylenie od stanu 9. Powierzchnia ziemi. naturalnego powietrza. Dane dotycz ące stanu sanitarnego powietrza w 9.1. Wykorzystanie powierzchni ziemi (gleby). powiecie nowomiejskim pochodz ą z bada ń przeprowadzonych przez WIO Ś tzw. pierwsza i druga Znaczne obszary gminy zajmuj ą bagna i mokradła ocena roczna jako ści powietrza w województwie wyst ępuj ą one w dolinie rzek, dnach rynien warmi ńsko-mazurskim, wykonana została w oparciu o polodowcowych, dolinach wód roztopowych jez. nowe przepisy, wprowadzone w Ŝycie ustaw ą Prawo Skarli ńskiego, Skarlanki, Welu, Groblicy, a tak Ŝe w rejonie ochrony środowiska, wydan ą w kwietniu 2002 r. Celem miejscowo ści Radomno, Gry źliny. Bardzo zró Ŝnicowana corocznej oceny jako ści powietrza jest uzyskanie budowa geologiczna i urozmaicona rze źba terenu informacji o st ęŜ eniach zanieczyszcze ń na obszarze stref, spowodowały wykształcenie ró Ŝnych typów, rodzajów i w tym aglomeracji, w zakresie umo Ŝliwiaj ącym: gatunków gleb. Dominuj ą gleby brunatnoziemne wytworzone z piasków i glin zwałowych zalegaj ące na 1) dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o przyjęte wysoczy źnie morenowej. Charakteryzuj ą si ę one gł ębokim kryteria; próchniczym poziomem, posiadaj ą wła ściwe stosunki 2) uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach wodnopowietrzne, dobr ą zdolno ść magazynowania st ęŜ eń zanieczyszcze ń na obszarze aglomeracji lub wilgoci. Odpowiadaj ą klasom bonitacyjnym od IIIa do IV b. innej strefy, w zakresie umo Ŝliwiaj ącym wskazanie Najwi ększy areał zajmuj ą w rejonie Radomna, Lekart, obszarów przekrocze ń warto ści kryterialnych oraz Skarlina, Nawry, Gry źlin, Gwi ździn i Tylic. Gleby okre ślenie poziomów st ęŜ eń wyst ępuj ących na tych bielicoziemne wyst ępuj ą płatami na terenie wysoczyzny obszarach; morenowej i na terenach sandrowych. W dnach rynien 3) wskazanie prawdopodobnych przyczyn wyst ępowania wyst ępuj ą cz ęsto czarne ziemie. Natomiast w obr ębie ponadnormatywnych st ęŜ eń zanieczyszcze ń w terasy zalewowej Drw ęcy wyst ępuj ą mady. okre ślonych rejonach; UŜytki rolne w gminie stanowi ą 8506 ha, w tym grunty 4) wskazanie potrzeb w zakresie wzmocnienia orne - pow. 7688 ha. istniej ącego systemu monitoringu i oceny. Na obszarze gminy wyst ępuj ą liczne obszary (ponad 20% powierzchni gminy) wymagaj ące podj ęcia działa ń Ocena i wynikaj ące z niej działania odnoszone s ą do zapobiegaj ących erozji wietrznej, w ąwozowej oraz wodnej obszarów nazywanych strefami. Zgodnie z ustaw ą - P.O. Ś powierzchniowej np. poprzez wprowadzanie ro ślinno ści stref ę stanowi: gł ęboko ukorzeniaj ącej si ę. S ą to m.in. rejony w pobli Ŝu - aglomeracja o liczbie mieszka ńców powy Ŝej 250 miejscowo ści: Nowy Dwór, Lekarty, Gry źliny. tysi ęcy, - obszar powiatu nie wchodz ący w skład 9.2. Kopaliny. aglomeracji.

Obszar gminy jest stosunkowo bogaty w zło Ŝa kopalin. Badaniem monitoringowym został obj ęty tak Ŝe powiat Zasobne zło Ŝa surowców ilastych rozpoznano i nowomiejski. udokumentowano w rejonie Nawry. Ocenia si ę je na ponad 3 mln ton. Ponadto nieudokumentowane zło Ŝa Oceny dokonuje si ę z uwzgl ędnieniem dwóch grup kruszyw znajduj ą si ę w rejonie Pustek. kryteriów: Zaewidencjonowane zło Ŝa kredy jeziornej wyst ępuj ą w - ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia rejonie Chro śla. Zło Ŝe rozpoznane szczegółowo, zasoby ludzi, geologiczne bilansowe oceniono na 279 tys. ton. - ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin.

Tab.15. Klasyfikacja strefy powiatu nowomiejskiego ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia.

Maks. Maks. st ęŜ enie Maks. st ęŜ enie Przeliczone st ęŜ enie Klasa Klasa średnioroczne Klasa Klasa godzinowe godzinowe 8-godzinowe 3 strefy 3 strefy st ęŜenie strefy 3 strefy [g/m ] SO 2 [ g/m ] 3 CO [ g/m ] NO 2 [ g/m ] 87 I 58 II 11 III b 2,336 III b

Przy czym klasa I - powietrze najbardziej zanieczyszczone, klasa II to średnia klasa czysto ści i klasa III - powietrze najczystsze. Z zał ączonej tabeli wynika cały powiat nowomiejski, jest sklasyfikowany jako posiadaj ący powietrze wysokiej jako ści. Jedynie ze wzgl ędu na st ęŜ enia pyłu zaliczony jest do I klasy, ale taka sytuacja dotyczy całego województwa i Dziennik Urz ędowy - 2257 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz. znacznych obszarów w Polsce - a Ŝ 84-ch stref. Klasyfikacja strefy powiatu nowomiejskiego ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin wypadła równie pomy ślnie.

Tab.16. Klasyfikacja strefy powiatu nowomiejskiego ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin.

Maksymalne ze średniorocznych zidentyfikowane Maksymalne ze średniorocznych zidentyfikowane Klasa Klasa st ęŜ enie w strefie dwutlenek siarki st ęŜ enie w strefie dwutlenek azotu strefy strefy [g/m 3] [g/m 3] 4,38 III b 3,3 III b

W 2001 r. wykonano pomiary zanieczyszcze ń powietrza ambulansem pomiarowym emisji na terenie tych powiatów, dla których brak było danych o stopniu zanieczyszczenia powietrza. W przypadku powiatu nowomiejskiego punkt pomiarowy wytypowano w Nowym Mie ście Lubawskim. Wyniki były poni Ŝej dopuszczalnych norm. Dobra ocena ogólna jako ści powietrza w gminie wynika z faktu, Ŝe na jej terenie nie wyst ępuj ą wi ększe zakłady przemysłowe emituj ące szkodliwe zwi ązki w ęgla, siarki czy pył. Na terenie gminy energi ę ciepln ą na potrzeby komunalne wytwarza m.in. kotłownia w miejscowo ści Mszanowo nale Ŝą ca do Gospodarstwa Pomocniczego przy Urz ędzie Gminy Nowe Miasto Lubawskie. Ogólnie w gminie wyst ępuje du Ŝa ilo ści palenisk domowych, oraz kotłowni w ęglowych, opalanych w ęglem gorszej jako ści i to one stanowi ą tzw. emisj ę nisk ą.

Tab.17. Gmina Nowe Miasto Lubawskie - rodzaje paliw stosowane w gospodarstwach indywidualnych (PO Ś Powiatu Nowomiejskiego).

Paliwa stosowane w paleniskach domowych Liczba gospodarstw indywidualnych drewno węgiel olej opałowy gaz 2 492 2 390 94 8 procesów energetycznego spalania tego paliwa. Wielko ść instrumentem, który pozwala na kształtowanie jako ści emisji uzale Ŝniona jest tak Ŝe od rodzaju instalacji, atmosfery. Od 2000 r. pod kontrol ą WIO Ś znalazł si ę prowadzonej technologii spalania oraz prawidłowego Stolarski Zakład Produkcyjno-Handlowy „Humdrex” Iława, Zauwa Ŝalne jest, Ŝe na terenie gminy utrzymuje si ę Zakład w Mszanowie, któremu wydano zarz ądzenia niekorzystna struktura zu Ŝycia paliw, polegaj ąca na zobowi ązuj ące do uregulowania strony formalno-prawnej. zdominowaniu energetyki cieplnej przez w ęgiel kamienny. Natomiast, nie s ą dotychczas stosowane paliwa Aby przeciwdziała ć nadmiernej emisji substancji odnawialne (brak informacji na ten temat). wprowadzanych do atmosfery w efekcie energetycznego Istnieje konieczno ść przeprowadzenia zasadniczych spalania paliw, nale Ŝy przedsi ęwzi ąć szereg ró Ŝnych zmian zmierzaj ących w kierunku stopniowego działa ń, które b ędą d ąŜ yły do jednego celu, jakim jest odchodzenia od paliw tradycyjnych, na rzecz coraz stałe ograniczanie ilo ści substancji emitowanych do szerszego wykorzystywania biomasy jako odnawialnego, powietrza atmosferycznego w tym: perspektywicznego paliwa przeznaczonego do spalania - podj ęcie intensywnych, kompleksowych działa ń energetycznego w instalacjach grzewczych. termomodernizacyjnych na terenie całej gminy; Węgiel kamienny, który jest najbardziej popularnym - ograniczanie „emisji wysokiej”, z sektora paliwem przeznaczonym do spalania energetycznego na energetyki przemysłowej; terenie gminy, niestety powoduje te Ŝ najwi ększ ą emisj ę - wprowadzanie odnawialnych źródeł energii, substancji spo śród wszystkich paliw przeznaczonych do głównie biomasy i energii wiatrowej, w przypadku spalania energetycznego. Co gorsza, w ęgiel zu Ŝywany w hydroenergetyki wymagane s ą kompleksowe kotłowniach gminy jest niskokaloryczny, z du Ŝą specjalistyczne wnikliwe badania i analizy, zawarto ści ą siarki i popiołu. Daje to w efekcie dodatkow ą celem unikni ęcia niekorzystnych zmiany w ilo ść substancji emitowanych do powietrza w trakcie środowisku; prowadzonego eksploatowania urz ądze ń przeznaczonych - identyfikacja terenów nadaj ących si ę pod uprawy do redukcji emitowanych substancji. W przypadku biomasy w powiatowym i gminnym dziale najwi ększych kotłowni winny by ć stosowane urz ądzenia geodezji i kartografii; przeznaczone do redukcji emitowanych substancji. - zało Ŝenie upraw energetycznych na Zanieczyszczenie powietrza powoduj ą równie Ŝ wyznaczonych terenach; samochody poruszaj ące si ę po drogach gminy. Ma tu - wykorzystanie słomy jako biomasy w du Ŝych miejsce głównie emisja tlenków azotu i metali ci ęŜ kich. gospodarstwach rolnych; Badania prowadzone w 1996r. wykazały, Ŝe nasze - stopniowa wymiana kotłów w ęglowych wraz ze pojazdy rzadko mieszcz ą si ę w obowi ązuj ących normach starymi instalacjami na nowoczesne kotły (3,5% CO). Udział zanieczyszcze ń komunikacyjnych to przeznaczone do spalania biomasy; ok. 25% tlenków azotu i w ęgla oraz metali ci ęŜ kich. - przeprowadzenie działa ń maj ących na celu Na terenach zabudowanych znaczenie ma równie Ŝ racjonalizacj ę zu Ŝycia energii w gminie, zarówno emisja wtórna z powierzchni dróg, utwardzonych placów, w sektorze publicznym, jak i prywatnym; czemu mo Ŝna zapobiega ć utrzymuj ąc tereny we - przeznaczenie do spalania osadów ściekowych z wła ściwym stanie czysto ści. Wpływ na wielko ść tej emisji oczyszczalni ścieków; maja warunki meteorologiczne. - instalowanie kolektorów słonecznych na dachach W przypadku emisji zorganizowanej z wi ększych budynków; instalacji wymagane jest uzyskanie pozwolenia - monta Ŝ instalacji przeznaczonej do wytwarzania administracyjnego na wprowadzanie gazów i pyłów do energii z pozyskiwanego biogazu tworz ącego si ę powietrza. Wydanie pozwolenia jest moŜliwe, gdy nie wewn ątrz du Ŝych składowisk odpadów; zostan ą przekroczone standardy jako ści powietrza. - utrzymywanie czysto ści na terenach Pozwolenia administracyjne tego rodzaju s ą zabudowanych; Dziennik Urz ędowy - 2258 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

- prowadzenie monitoringu stanu powietrza. na terenie gminy trudno jest wymiernie oceni ć, w jakim stopniu emitowany hałas komunikacyjny rzutuje na ogólny 11. Hałas i klimat akustyczny. stan klimatu akustycznego w pobli Ŝu drogi. Natomiast nie ma wi ększego wpływu na mieszka ńców bardziej Hałasem okre ślamy d źwi ęki o cz ęstotliwo ściach i oddalonych od omawianej drogi. Mo Ŝna jednak oceni ć, Ŝe nat ęŜ eniach stwarzaj ących uci ąŜ liwo ść dla ludzi i jego zasi ęg nie przekracza 50 m, a poziom d źwi ęku środowiska. Podstawowym technicznym wskaźnikiem kwalifikuje go jako średnio uciąŜ liwy jak podaje PO Ś oceny poziomu hałasu w środowisku lub ogólnej oceny Powiatu Nowomiejskiego. Niezale Ŝnie od tych wielko ści, stanu klimatu akustycznego jest równowa Ŝny poziom aby uzyska ć wi ąŜą ce informacje na ten temat, móc dźwi ęku A wyra Ŝany w decybelach (dB). Hałas okre śli ć skal ę zagro Ŝenia ponadnormatywnym hałasem pochodzenia antropogenicznego, wyst ępuj ący w równie Ŝ w najbli Ŝszej przyszło ści, nale Ŝy dokona ć środowisku, mo Ŝna podzieli ć na dwie podstawowe stosownych pomiarów hałasu drogowego w mie ście. Na kategorie: hałas komunikacyjny (przede wszystkim tej podstawie mo Ŝna dopiero ustala ć ewentualne środki drogowy) oraz hałas przemysłowy. zapobiegawcze w postaci nasadze ń pasów zieleni, czy te Ŝ Rozwój komunikacji i transportu sprawia, Ŝe problem instalowania ekranów akustycznych w miejscach du Ŝych uci ąŜ liwo ści hałasu dotyczy obecnie nie tylko du Ŝych skupisk ludno ści przebywaj ącej stale w pobli Ŝu dróg o miast, ale równie Ŝ miast średniej wielko ści, a tak Ŝe wzmo Ŝonym poziomie hałasu. mniejszych miejscowo ści znajduj ących si ę przy ruchliwych W przypadku niekorzystnej sytuacji akustycznej trasach komunikacyjnych. Rolniczy charakter gminy uzyskanej w efekcie przeprowadzonych pomiarów, naleŜy sprawia, Ŝe podstawowym źródłem hałasu, decyduj ącym podj ąć działania w sprawie budowy obwodnicy, która w o klimacie akustycznym tego terenu jest komunikacja ka Ŝdym przypadku b ędzie elementem bardzo korzystnym, drogowa. Hałas drogowy wywiera dominuj ący wpływ na gdy Ŝ oprócz znacznego obni Ŝenia poziomu hałasu, klimat akustyczny środowiska zarówno ze wzgl ędu na podniesie tak Ŝe poziom bezpiecze ństwa, ze wzgl ędu na powszechno ść wyst ępowania, jak i długi czas jego mniejsze ryzyko zaistnienia wypadków drogowych oraz oddziaływania. Jedn ą z głównych przyczyn zagro Ŝenia ułatwi lokalny ruch uliczny. hałasem komunikacyjnym w ostatnich latach jest intensyfikacja ruchu drogowego. Przez teren gminy przebiega linia kolejowa znaczenia Uci ąŜ liwo ść tras komunikacyjnych zale Ŝy głównie od pa ństwowego I rz ędna dwutorowa: Toru ń - Iława ze stacj ą nast ępuj ących czynników: nat ęŜ enia ruchu, struktury osobowo-towarow ą w Jamielniku oraz linia kolejowa strumienia pojazdów oraz ich pr ędko ści, rodzaju i stanu znaczenia lokalnego II rz ędna Brodnica-Nowe Miasto technicznego nawierzchni oraz odległo ści zabudowy Lubawskie. Obecnie zmniejszona jest ilo ść poci ągów na mieszkaniowej od drogi stanowi ącej źródło hałasu. Bardzo poszczególnych liniach. Trasy kolejowe nie s ą powa Ŝnym wa Ŝnym czynnikiem jest równie Ŝ stan techniczny źródłem hałasu, jedynie jego uci ąŜ liwo ść jest bardziej pojazdów. Niew ątpliwie podstawowym czynnikiem odczuwalna noc ą. maj ącym wpływ na emisj ę hałasu komunikacyjnego jest ranga, a tak Ŝe ł ączna długo ść wszystkich dróg poło Ŝonych W przypadku zagro Ŝenia hałasem przemysłowym, na terenie gminy. Z tego wzgl ędu bardzo istotna staje si ę nale Ŝy zauwa Ŝyć, Ŝe zwi ązane jest ono głównie z ogólna charakterystyka znajduj ących si ę tu dróg. niewła ściw ą lokalizacj ą obiektów przemysłowych w stosunku do zabudowy mieszkaniowej. Obowi ązuj ące w Przez gmin ę na długo ści ok. 4,30 km przebiega droga Polsce procedury prawne wynikaj ące z ustawy Prawo krajowa nr 52 Inowrocław -Toru ń - Ostróda - Olsztyn ochrony środowiska, zwi ązane z lokalizacj ą stanowi ąca jeden z głównych szlaków wschód-zachód. nowopowstaj ących obiektów przemysłowych i Odnotowuje si ę tu tendencj ę wzrostow ą nasilenia ruchu usługowych, pozwalaj ą na skuteczne egzekwowanie od pojazdów. Ponadto droga wojewódzka nr 538 Łasin - inwestorów wymogów ochrony środowiska przed Nowe Miasto Lubawskie - Uzdowo - Rozdro Ŝe o długo ści ponadnormatywnym hałasem. Równie Ŝ zakłady na terenie gminy 6,10 km oraz drogi powiatowe o ł ącznej przemysłowe na terenie gminy Nowe Miasto Lubawskie długo ści na terenie gminy - 55,44 km, drogi gminne o nie s ą istotnym źródłem tego typu zanieczyszcze ń łącznej długo ści 131,23 km i drogi zakładowe o ł ącznej środowiska. Zakładów przemysłowych emituj ących hałas długo ści 17,45 km. Sie ć drogowa gminy wynosi ok. 214,52 przekraczaj ący dopuszczalne normy tj. 50 db w dzie ń i 40 km. Z ogólnej długo ści dróg 32,81% posiada nawierzchnie db noc ą jest niewiele. Raporty WIO Ś o stanie środowiska bitumiczn ą, 28,80% nawierzchni ę ŜuŜlow ą i 34,03% województwa warmi ńsko-mazurskiego w latach 1999- nawierzchni ę gruntow ą. 2001r . wykazały przekroczenia dopuszczalnych norm Hałas komunikacyjny powodowany jest przede emisji hałasu do środowiska w przypadku tylko jednej wszystkim przez wykazuj ący tendencj ę wzrostow ą ruch firmy w Nowym Dworze co szczegółowo obrazuje pojazdów na drodze krajowej nr 52. Dotyczy głównie poni Ŝsza tabela: odcinków drogi w zbli Ŝeniu z zabudow ą mieszkaniow ą. Z uwagi na brak pomierzonych warto ści hałasu drogowego Tab.18. Ponadnormatywny hałas przemysłowy.

Wielko ść przekroczenia (dB) Nazwa zakładu w 1999 r. w 2001 r. Gospodarstwo Rolno-Hodowlane w pora dnia pora nocy pora dnia pora nocy Nowym Dworze (wł.pp. Filipscy) - 9,2 3,3 nie kontrolowano

Stwierdzenie przekrocze ń dopuszczalnych norm emisji przekroczenia norm poziomu hałasu przemysłowego w hałasu do środowiska, okre ślonych decyzj ą wła ściwego otoczeniu innych zakładów gminy. organu, stanowi podstaw ę do podj ęcia przez WIO Ś Popraw ę klimatu akustycznego gminy mo Ŝna uzyska ć działa ń zmierzaj ących do wyeliminowania uci ąŜ liwo ści poprzez: źródeł d źwi ęku. Kontrole WIO Ś nie wykazały Dziennik Urz ędowy - 2259 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

- dąŜ enie do zmniejszenia hałasu zawieszenia anteny. Normy techniczne i przepisy komunikacyjnego poprzez budow ę obwodnic, aktualnie stosowane w Polsce, dotycz ące umieszczania - modernizacj ę i remonty dróg oraz obiektów anten stacji, zabezpieczaj ą wymagane odległo ści z dala in Ŝynierskich z nimi zwi ązanych, od miejsc przebywania ludzi. - zwi ększenie płynno ści ruchu pojazdów na drogach w miejscach zabudowanych, 13. Powa Ŝne awarie przemysłowe. - budowanie ekranów akustycznych „technicznych” i tworzenie ekranów akustycznych z zieleni, Poprzez wyra Ŝenie ,,powa Ŝne awarie" rozumie si ę - odpowiednie lokalizowanie obiektów uci ąŜ liwych, nagłe zdarzenia, w szczególno ści emisje, po Ŝary lub - stosowanie regulacji prawnych - decyzje o eksplozje powstałe w trakcie prowadzenia procesów dopuszczalnym poziomie hałasu emitowanego przemysłowych, a tak Ŝe magazynowania lub transportu z do środowiska, udziałem substancji, b ądź preparatów niebezpiecznych. - zachowanie odpowiednich relacji pomi ędzy W wyniku takich zdarze ń mo Ŝe powsta ć zagro Ŝenie powierzchni ą terenów o intensywnej zabudowie i Ŝycia lub zdrowia ludzi, lub te Ŝ ska Ŝenie środowiska. terenów otwartych, Ustawa Prawo ochrony środowiska uwzgl ędnia na - zachowanie wymaganych stref ciszy. wypadek zagro Ŝenia wyst ąpieniem powa Ŝnych awarii przepisy dyrektywy Unii Europejskiej SEVESO 11 lub 12. Promieniowanie jonizuj ące i niejonizuj ące. COMAH. 12.1. Promieniowanie jonizuj ące. Nawi ązuj ące do ustawy rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 ustala rodzaj i ilo ść Wyst ępuj ące w gminie promieniowanie jonizuj ące substancji niebezpiecznych, których przechowywanie w oparte jest przede wszystkim na poziomie radiacji ze danym zakładzie decyduje o zaliczeniu takiego źródeł naturalnych, zwi ązanych z rozpadem pierwiastków przedsiębiorstwa do zakładu o du Ŝym ryzyku wyst ąpienia promieniotwórczych naturalnie wyst ępuj ących w powa Ŝnej awarii przemysłowej lub do zakładu o przyrodzie. zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii Z tego wzgl ędu zagro Ŝenia w dziedzinie przemysłowej. promieniowania jonizuj ącego na terenie gminy mog ą W rejestrze „potencjalnych sprawców nadzwyczajnych stwarza ć wył ącznie naturalne źródła promieniowania. zagro Ŝeń środowiska" prowadzonych przez Wojewódzki Poza naturalnymi źródłami promieniowania Inspektorat Ochrony Środowiska, nie figuruje ani jeden znajduj ącymi si ę w glebie, wodzie i w powietrzu, na zakład, który nale Ŝałby do grupy zakładów o du Ŝym terenie gminy wyst ępuj ą tak Ŝe sztuczne źródła ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej, ani te Ŝ promieniowania, które mo Ŝemy podzieli ć na trzy grupy: nie jest tam wpisany Ŝaden zakład pochodz ący z gminy, - zamkni ęte źródła promieniowania o małej który nale Ŝy do grupy zakładów o zwi ększonym ryzyku aktywno ści, znajduj ące si ę w szczelnej wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej. obudowie, u Ŝywane w pracach diagnostycznych; Trzeci ą grup ę ryzyka stanowi ą zakłady posiadaj ące - aparatura rentgenowska; substancje lub preparaty niebezpieczne. Kwalifikuj ą si ę tu - otwarte źródła promieniowania, które znajduj ą si ę mi ędzy innymi zakłady posiadaj ące od 300 kg do 40 Mg w zakładach posiadaj ących materiały izotopowe ciekłego amoniaku u Ŝywanego do celów przetwórstwa uŜywane do prac naukowych, w pracowniach spo Ŝywczego. W tej grupie znale źć si ę mog ą zakłady medycznych. posiadaj ące sprz ęt chłodniczy - du Ŝe ubojnie zwierz ąt. Funkcjonowanie sztucznych źródeł promieniowania jonizuj ącego nie stwarza zagro Ŝenia dla mieszka ńców. 14. Edukacja ekologiczna. Ewentualne awarie mog ą mie ć charakter wył ącznie lokalny i nie zagra Ŝaj ą terenom s ąsiednim. Zgodnie z Narodow ą Strategi ą Edukacji Ekologicznej podstawowymi celami w edukacji ekologicznej s ą: 12.2. Promieniowanie niejonizujqce. - upowszechnianie idei zrównowa Ŝonego rozwoju we wszystkich sferach Ŝycia oraz objecie stal ą edukacj ą Promieniowanie niejonizuj ące zwi ązane jest z ekologiczn ą wszystkich mieszka ńców, wyst ępowaniem pól elektromagnetycznych. Do głównych - wdro Ŝenie edukacji ekologicznej w formie źródeł powstawania pól elektromagnetycznych nale Ŝą : interdyscyplinarnej na wszystkich stopniach - linie elektroenergetyczne i stacje nauczania formalnego oraz nieformalnego. transformatorowe, Stąd te Ŝ Gmina powinna opracowa ć program edukacji - obiekty radiokomunikacyjne, w tym: stacje ekologicznej adresowany do okre ślonych grup nadawcze radiowe i telewizyjne, stacje bazowe społecze ństwa (rolników, przedsi ębiorców, turystów), telefonii komórkowej, dostosowuj ąc odpowiednio do poszczególnych grup - stacje radiolokacyjne. wiekowych - dorosłych mieszka ńców, dzieci i młodzie Ŝy. Istotny wpływ na środowisko maj ą linie i stacje Obecny poziom świadomo ści ekologicznej w naszym elektroenergetyczne o napi ęciach znamionowych równych kraju, w gminie jest niewystarczaj ący. co najmniej 110 kV i wy Ŝszych. Przez północny obszar Świadomo ść ekologiczna kształtuje proekologiczny gminy przechodzi odcinek linii 110kV relacji Łasin-Iława. sposób my ślenia na co dzie ń zarówno w pracy, szkole i w Dla linii takiej obowi ązuje strefa ochronna o szeroko ści 2 x domu. Ma to wpływ na zachowania konsumenckie, co 20 m licz ąc od osi linii w obie strony na której nie nale Ŝy przekłada si ę na ograniczenia zu Ŝycia mediów w lokalizowa ć obiektów przeznaczonych na pobyt stały ludzi. gospodarstwie domowym, w zakładzie pracy. Bardzo Na obszarze nale Ŝą cym do gminy obiektami dobrym sposobem podnoszenia świadomo ści radiokomunikacyjnymi, które mog ą mie ć pewien wpływ na ekologicznej w śród dorosłych jest zaanga Ŝowanie środowisko s ą tak Ŝe stacje bazowe telefonii komórkowej. mieszka ńców w procesy podejmowania decyzji przez Pola elektromagnetyczne, które s ą emitowane przy władze samorz ądowe. Sprzyjaj ą temu przepisy dotycz ące antenach telefonii komórkowej, mocowanych na dost ępu do informacji o środowisku oraz udziału kratownicowych masztach, oddziaływuj ą na przestrzeni społecznego, b ędące nowym narz ędziem słu Ŝą cym kilkunastu metrów, przede wszystkim na poziomie aktywizacji lokalnej społeczno ści w działaniach na rzecz Dziennik Urz ędowy - 2260 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

środowiska. Wskazane jest wł ączenie w proces edukacji Cele główne: ekologicznej organizacji pozarz ądowych, szkół i placówek 1. Wzrost świadomo ści ekologicznej, oświatowych, firm, grup obywatelskich itp. 2. Zagospodarowanie przestrzenne uwzgl ędniaj ące wymogi ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, 15. Harmonogram działa ń słu Ŝą cych realizacji 3. Ochrona ekosystemów wodnych, programu. 4. Ochrona jako ści wód, 5. Rozwój turystyki niezagra Ŝaj ący stanowi środowiska, Zadania uj ęte w harmonogramie PO Ś gminy 6. Dobry stan atmosfery, przyporz ądkowane s ą do okre ślonej grupy celów. W 7. Ochrona przyrody, bioró Ŝnorodno ści i puli genowych, zale Ŝno ści od ich rangi i pilno ści realizacji zastosowano 8. Ochrona gleb przed degradacj ą, podział na: cele strategiczne (misja), cele główne - 9. Optymalna lesisto ść , kierunki działa ń, szczegółowe - zadania w obr ębie 10.Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, kierunku. W zale Ŝno ści od czasu realizacji mog ą to by ć materiałów i energii. cele: krótkookresowe (do 1 roku), średniookresowe (od 1 do 4 lat), długoterminowe (powy Ŝej 4 lat). Obszar I - realizacja zada ń gmin (i powiatu), gdzie Cele i kierunki działania s ą podstaw ą PO Ś dla gminy organy maj ą uprawnienia władcze na lata 2004-2011. Na podstawie celów oraz kierunków (np. uchwalanie i egzekwowanie ustale ń wyznaczane s ą zadnia szczegółowe do realizacji w latach miejscowych planów zagospodarowania 2004-2007. przestrzennego), a tak Ŝe realizuj ą zadania Celem strategicznym, czyli misj ą powiatu własne samoistne lub w ramach porozumie ń nowomiejskiego, a wi ęc i gmin wchodzących w jego skład, komunalnych i mog ą samodzielnie okre śla ć jest : tre ść i sposób realizacji podejmowanych „Proekologiczny rozwój powiatu - działanie w kierunku decyzji, uwzgl ędniaj ąc wymogi i normy prawne. osi ągni ęcia wysokiej świadomo ści ekologicznej Obszar II - działania jednostek zale Ŝnych od organów społecze ństwa, zachowania walorów środowiskowych, samorz ądowych, w stosunku, do których krajobrazowych i przyrodniczych oraz pełna kontrola organy gminy maja uprawnienia nadzorcze przestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska (zakłady gminne, podmioty u Ŝyteczno ści i przyrody, zmierzaj ące do osi ągni ęcia pozycji lidera w publicznej, podmioty gospodarcze wykonuj ące województwie w zakresie czynnej ochrony środowiska”. zadania na zlecenie gminy). Zadania przedstawione w harmonogramie wynikaj ą Obszar III - działania i zachowania samodzielnych bezpo średnio z zapisów Programu Ochrony Środowiska podmiotów gospodarczych i poszczególnych Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego na lata 2003-2006 obywateli, gdzie organy gminy mog ą z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, oddziaływa ć w ograniczonym zakresie w Programu Ochrony Środowiska Powiatu Nowomiejskiego, ramach ogólnego nadzoru nad Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Nowe Miasto przestrzeganiem prawa, wzgl ędnie poprzez Lubawskie, Planu Strategicznego Obszaru Lokalnego m. system zach ęt, rozwijanie świadomo ści N.M.L. oraz gmin Kurz ętnik i Nowe Miasto Lubawskie, a ekologicznej itp. tak Ŝe diagnozy stanu środowiska w gminie NML.

Tab. 19 Harmonogram działa ń słu Ŝą cych realizacji programu.

I. Cel główny: Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy Termin Środki/ Obszar Zadania Sposób realizacji osi ągni ęcia finansowanie realizacji celu 1.1. opracowanie programu przyj ęcie programu przez rad ę 2006 WFO Ś,PFO Ś, I edukacji ekologicznej gminy gminy GFO Ś

1.2. organizacja warsztatów 1 warsztaty rocznie zadanie WFO Ś,PFO Ś, I ekologicznych ci ągłe GFO Ś,CEE 1.3. organizacja i wspieranie 5 imprez rocznie zadanie Urz ąd Gminy GFO Ś I konkursów, olimpiad, turniejów ci ągłe ekologicznych 1.4. organizacja festynów i imprez 2 imprezy rocznie zadanie Urz ąd Gminy I po świ ęcone ochronie środowiska, ci ągłe WFO Ś,PFO Ś, przyrody GFO Ś,CEE 1.5. popularyzacja ochrony stałe rubryki ekologiczne na zadanie WFO Ś,PFO Ś, I środowiska i przyrody stronie internetowej Urz ędu ci ągłe GFO Ś,CEE Gminy Urz ąd Gminy 1.6. wspieranie szkolnych kółek kółko ekologiczne /biologiczne w zadanie WFO Ś,PFO Ś GFO Ś,CEE I, II ekologicznych ka Ŝdej szkole ci ągłe szkoły 1.7. utworzenie nagrody za okre ślenie zasad przyznawania 2005r. Urz ąd Gminy, GFO Ś I, II działalno ść na rzecz ochrony nagród i ustanowienie nagrody zadanie środowiska, krajobrazu, przyrody w (np. Wójta Gminy) ci ągłe gminie 1.8. szkolenia na przewodników co najmniej 1 przewodnik w gminie 2005 WFO Ś,PFO Ś, II ekoturystyki do 2005r.,kontynuacja zadania wg zadanie GFO Ś,CEE potrzeb ci ągłe 1.9. prowadzenie w gminie edukacji 2 szkolenia rocznie zadanie WFO Ś,PFO Ś, I, III ekologicznej dorosłych ci ągłe GFO Ś,CEE Dziennik Urz ędowy - 2261 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

1.10. szkolenia urz ędników UG i co najmniej 2 szkolenia rocznie, 2005 Urz ąd Gminy, I jednostek podległych, akcje urz ędnicy gminy przygotowani zadanie WFO Ś,PFO Ś, informacyjne dla radnych z zakresu merytorycznie z zakresu ci ągłe GFO Ś,CEE ochrony środowiska i przyrody ochrony środowiska

1.11. podniesienie znaczenia osoba odpowiedzialna za edukacj ę 2005 zadanie Urz ąd Gminy PFO Ś, I edukacji ekologicznej w całej ekologiczn ą w Urz ędzie Gminy ci ągłe GFO Ś działalno ści gminy oraz w jednostkach podległych UG 2005 zadanie ci ągłe 1.12. budowa ście Ŝek 2 dobrze oznakowane ście Ŝki w zadanie WFO Ś, PFO Ś, I, II dydaktycznych, rowerowych, gminie ci ągłe GFO Ś,CEE pieszych, kajakowych, punktów widokowych II. Cel główny : Zagospodarowanie przestrzenne uwzgl ędniaj ące wymogi ochrony środowiska , przyrody i krajobrazu 2.1. aktualizacja planów plany zagospodarowania 2005 Urz ąd Gminy I zagospodarowania przestrzennego przestrzennego zgodnie z prawem tj. zgodny z pod k ątem wymaga ń ochrony miejscowym i wymogami ochrony PO Ś powiatu środowiska, przyrody i krajobrazu przyrody 2.2. niedopuszczanie do trwałych zapisy w miejscowych planach zadanie Urz ąd Gminy I zmian rze źby terenu na du Ŝych zagospodarowania przestrzennego ci ągłe powierzchniach nie dopuszczaj ące do radykalnych przekształce ń terenu 2.3. ochrona terenów biologicznie zapisy w miejscowych planach zadanie Urz ąd Gminy I aktywnych zagospodarowania przestrzennego ci ągłe zakazuj ące likwidacji starorzeczy, oczek wodnych, torfowisk, itp. 2.4. lokalizowanie wysokich budowli zakaz lokalizowania budowli zadanie Urz ąd Gminy I (np. maszty telefoniczne) i wysokich na obszarach ci ągłe prowadzenie inwestycji liniowych w krajobrazowo cennych sposób najmniej koliduj ący z (szczególnie OChK) krajobrazem 2.5. d ąŜ enie do harmonii zabudowy zapis w miejscowych planach z .p. zadanie Urz ąd Gminy I z krajobrazem o obowi ązku utrzymania nowych ci ągłe budowli w stylu harmonizuj ącym z krajobrazem 2.6. powstrzymanie degradacji dbało ść o zabytki kultury - parki zadanie Urz ąd Gminy, wła ściciele I, II, III krajobrazu kulturowego wiejskie ci ągłe

III. Cel główny: Ochrona ekosystemów wodnych 3.1. ochrona linii brzegowych brak miernika zadanie wła ścicieli wód I, III zbiorników wodnych ci ągłe NFO Ś, WFO Ś, PFO Ś 3.2. dostosowanie obci ąŜ enia zakaz wprowadzania ścieków do zadanie I akwenów ładunkiem wód maksymalnie obci ąŜ onych ci ągłe we współ- zanieczyszcze ń do mo Ŝliwo ści ich pracy ze samooczyszczania si ę i wra Ŝliwo ści Starostwem ich ekosystemu 3.3. zapobieganie stwarzaniu wprowadzenie zakazu zabudowy zadanie Urz ąd Gminy I kolejnych barier ekologicznych, hydrotechnicznej na rzece Wel ci ągłe we współ- pi ętrze ń wód pracy ze Starostwem 3.4. uporz ądkowanie ewidencji wyja śnienie kwalifikacji jez. 2005 wła ściciele i u Ŝytkownicy I, III gruntów pod wodami – wyja śnienie Fabrycznego - cieku Bałwanka wód, Urz ąd Gminy, kwalifikacji jez. Fabrycznego (i Starostwo cieku Bałwanka) 3.5. rekultywacja zdegradowanych doprowadzenie ekosystemów zadanie wła ściciele wód, I, III ekosystemów wodnych zdegradowanych do stabilnego ci ągłe WFO Ś,PFO Ś, Ŝycia biologicznego - podj ęcie GFO Ś, działa ń dotycz ących rekultywacji jez. Radomno IV. Cel główny: Ochrona jako ści wód 4.1.skuteczne zabezpieczanie brak miernika zadanie wła ściciele wód, Urz ąd I, III przed zatruciem wód ci ągłe Gminy 4.2.rozwój sieci kanalizacyjnej w budowa sieci sie ć kanalizacji 2006 Urz ąd Gminy I gminie sanitarnej i deszczowej (w zadanie Mszanowie, Bratian) ci ągłe miernik: % ludno ści obsługiwanej przez oczyszczalni ę ścieków ( Urz ąd Statyst.) 4.3.wyposa Ŝanie sieci kanalizacji sie ć deszczowa zgodna z 2006 Urz ąd Gminy I deszczowej w urz ądzenia wymogami przepisów podczyszczaj ące (piaskownikami i separatory)

4.4. wspólne działania gmin w celu brak miernika zadanie Urz ąd Gminy I usprawnienia i unowocze śnienia ci ągłe gospodarki wodno-ściekowej Dziennik Urz ędowy - 2262 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

4.5. budowa oczyszczalni ścieków budowa oczyszczalni ścieków w 2006 Urz ąd Gminy I Mszanowie zgodnie z wymogami tj. zgodnie z ochrony środowiska PO Ś powiatu miernik: zmniejszenie ładunku zanieczyszcze ń wprowadzanych do wód powierzchniowych Mg/rok (źródło informacji Urz ąd Marszałkowski) 4.6. propagowanie budowy w warunkach uzasadnionych zadanie Urz ąd Gminy I przydomowych oczyszczalni technicznie i środowiskowo ci ągłe ścieków 4.7. tworzenie stref ochronnych zapisy w planach 2006 Urz ąd Gminy, wła ściciele I, III wokół zbiorników wodnych zagospodarowania przestrzennego gruntów RZGW (stosownie do potrzeb ich ochrony) – zagospodarowanych trwał ą zieleni ą i niezabudowanych 4.8. ochrona stref litoralowych brak miernika zadanie wła ściciele akwenów I, III zbiorników wodnych ci ągłe 4.9. zmniejszanie tzw. spływów brak miernika zadanie WFO Ś,PFO Ś, I, III obszarowych z terenów wiejskich upowszechnianie zasad KDPR ci ągłe GFO Ś przyległych do wód przy współpracy ODR powierzchniowych 4.10. stosowanie instrumentów kontrole zadanie Urz ąd Gminy I prawno-ekonomicznych ci ągłe 4.11. prawidłowe zabezpieczanie/ brak miernika zadanie wła ściciele uj ęć III likwidacja nieczynnych uj ęć wody ci ągłe

4.12. u Ŝytkowanie gruntów i brak miernika zadanie wła ściciele uj ęć I, III korzystanie z wody stosownie do ci ągłe ustale ń RZGW w stosunku do stref ochronnych uj ęć wody 4.13. d ąŜ enie do racjonalizacji miernik: wodochłonno ść produkcji zadanie wła ściciele uj ęć I, III zu Ŝycia wody w przeliczeniu na PKB, jednostk ę ci ągłe produkcji, warto ść produkcji lub warto ść sprzedan ą w przemy śle V. Cel główny: Rozwój turystyki nie zagra Ŝaj ący środowisku 5.1. planowanie przeznaczania tereny rekreacyjne nie koliduj ące 2005 Urz ąd Gminy I terenów pod rekreacj ę bez ze środowiskiem, krajobrazem tj. zgodny z naruszania walorów środowiska i PO Ś powiatu krajobrazu 5.2. tereny przeznaczone pod w tym skanalizowanie o środków 2010 Urz ąd Gminy I turystyk ę wyposa Ŝone w niezb ędn ą wypoczynkowych tj. zgodny z infrastruktur ę PO Ś powiatu

5.3. dostosowanie nasilenia presji brak miernika 2005 Urz ąd Gminy I turystycznej i penetracji terenu do tj. zgodny z jego odporno ści PO Ś powiatu 5.4. kontrola turystyki i miejsc brak miernika zadanie Urz ąd Gminy I wypoczynku pod k ątem ochrony ci ągłe środowiska i przyrody 5.5. ruch turystyczny w rezerwatach brak miernika 2005 Urz ąd Gminy I, UG we dopuszczony tylko po tj. zgodny z współpracy z wyznaczonych szlakach i w PO Ś powiatu Woj. Kons. obecno ści przewodnika Przyrody 5.6. odpowiednie oznakowanie wła ściwe oznakowanie wszystkich 2005 Urz ąd Gminy PFO Ś, I szlaków turystycznych szlaków tj. zgodny z GFO Ś PO Ś powiatu 5.7. odpowiedzialno ść brak miernika zadanie organizatorzy imprez III organizatorów za imprezy masowe ci ągłe na wolnym powietrzu VI. Cel główny: Dobry stan atmosfery 6.1. promowanie stosowania brak miernika WFO Ś,PFO Ś, I lepszej jako ści paliw i 2006 GFO Ś wprowadzania odnawialnych źródeł energii 6.2. stosowanie instalacji brak miernika zadanie własne wła ścicieli, III wysokosprawnych ci ągłe WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś 6.3. termomodernizacja budynków brak miernika zadanie własne wła ścicieli, III ci ągłe WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś 6.4. budowa nowych urz ądze ń brak miernika zadanie własne wła ścicieli, III ograniczaj ących emisje ci ągłe WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś

6.5. wprowadzanie odnawialnych brak miernika zadanie własne inwestorów, III źródeł energii ci ągłe WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś 6.6. egzekwowanie instrumentów brak miernika zadanie Urz ąd Gminy Starostwo I, we współpr. prawno-ekonomicznych ci ągłe ze Starostwem Dziennik Urz ędowy - 2263 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

6.7. ograniczanie emisji wtórnej utrzymanie stałej czysto ści na zadanie Urz ąd Gminy I, III placach, drogach ci ągłe WFO Ś,PFO Ś, GFO Ś 6.8. prowadzenie działa ń brak miernika zadanie Urz ąd Gminy I, III monitoringowych ci ągłe WFO Ś,PFO Ś, GFO Ś 6.9.lokalizacja zakładów brak miernika 2005 Urz ąd Gminy I emituj ących hałas poza terenami tj. zgodny z zabudowanymi PO Ś powiatu VII. Cel główny: Ochrona przyrody, bioró Ŝnorodno ści i puli genowych 7.1. popularyzacja ochrony zadanie powi ązane z zadanie Urz ąd Gminy I przyrody gminnym programem edukacji ci ągłe WFO Ś,PFO Ś, ekologicznej GFO Ś 7.2. wdra Ŝanie polityki rolno- współdziałanie przy wdra Ŝaniu zadanie Urz ąd Gminy, I, III środowiskowej zasad Kodeksu Dobrej Praktyki ci ągłe WFO Ś,PFO Ś, Rolniczej GFO Ś, 7.3. zachowanie siedlisk oraz uj ęcie siedlisk i miejsc rozrodu zadanie Urz ąd Gminy WO Ś, PO Ś, I miejsc rozrodu gatunków gatunków chronionych i rzadkich w ci ągłe GFO Ś chronionych i rzadkich planach zagospodarowania przestrzennego 7.4. wspieranie programu restytucji brak miernika zadanie Starostwo, Urz ąd Gminy I, Gmina łososia, certy i jesiotra ci ągłe WFO Ś,PFO Ś, Starostwo i GFO Ś Woj. Konserwator Przyrody 7.5. zahamowanie inwazyjnego brak miernika zadanie WFO Ś,PFO Ś, I, III rozprzestrzeniania si ę gatunków ci ągłe GFO Ś obcych 7.6. preferowanie zarybie ń brak miernika zadanie WFO Ś,PFO Ś, III materiałem z tego samego ci ągłe GFO Ś dorzecza 7.7. podj ęcie próby odtworzenia próba wsiedlenia strzebli 2005 WFO Ś,PFO Ś, III populacji strzebli potokowej w potokowej GFO Ś administrator rzeki dorzeczu rz. Wel uŜytkownik rybacki rzeki UG, Starostwo, 7.8. zapobieganie stwarzaniu zakaz zabudowy hydrotechnicznej zadanie UG, Starostwo I, kolejnych barier ekologicznych, rzeki, dobrze działaj ące przepławki ci ągłe pi ętrze ń wód 7.9. uregulowanie stosunków stabilna sytuacja 2005 własne wła ścicieli wód, I, III kwalifikacji jez.Fabrycznego i cieku UG, Min. Bałwanka Starostwo WFO Ś, PFO Ś, Środowiska GFO Ś 7.10. promocja gospodarstw działania organizacyjno- zadanie WFO Ś,PFO Ś, I agroturystycznych, ekologicznych i administracyjne słu Ŝą ce ci ągłe GFO Ś le śnych w miejsce nie dostarczaniu informacji i pomocy dochodowych gospodarstw rolnych dla rozwoju małej przedsi ębiorczo ści VIII. Cel główny: Ochrona gleb przed degradacj ą 8.1. rekultywacja gruntów brak miernika zadanie FOGR I, III zdegradowanych ci ągłe 8.2. ograniczanie degradacji gleb zakaz wydobywania kopalin na 2005 Urz ąd Gminy I poprzez górnictwo obrze Ŝach krajobrazowo cennych zgodny z w p.z.p programem powiatowym 8.3. utworzenie rejestru informacji o scalanie gruntów pod k ątem zadanie współpraca Urz ędu I, II, III terenach zdegradowanych wła ściwej gospodarki upraw ci ągłe Gminy ze Starostwem rolnych 8.4. wła ściwe u Ŝytkowanie rolnicze wdra Ŝanie zasad Kodeksu Dobrej zadanie własne wła ścicieli III gleb praktyki Rolniczej ci ągłe 8.5. zapobieganie brak miernika zadanie WFO Ś,PFO Ś, I, III zanieczyszczaniem ci ągłe GFO Ś metalami ci ęŜ kimi 8.6. stosowanie fitomelioracji, brak miernika zadanie WFFO Ś, PFO Ś I, III zalesie ń gruntów ci ągłe GFO Ś nieprzydatnych rolniczo 8.7. zachowywanie odpowiedniego wdra Ŝanie zasad Kodeksu Dobrej zadanie WFO Ś,PFO Ś, I, III odczynu gleb praktyki Rolniczej ci ągłe GFO Ś

8.8. zapobieganie nielegalnemu dobrze zorganizowana gospodarka zadanie Urz ąd Gminy, WFO Ś I składowaniu odpadów odpadami w gminie oraz kontrole ci ągłe 8.9.poprawianie warto ści u Ŝytkowej wdra Ŝanie zasad Kodeksu Dobrej ci ągły własne wła ścicieli, FOGR III gleb praktyki Rolniczej

8.10. zachowanie torfowisk, oczek wprowadzenie zapisów do planów 2005 Urz ąd Gminy I wodnych jako naturalnych zagospodarowania przestrzennego tj. zgodny z zbiorników wodnych programem powiatowym Dziennik Urz ędowy - 2264 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

IX. Cel główny: Optymalna lesisto ść 9.1. przeprowadzenie działa ń naniesienie granic polno-le śnych w 2005 Urz ąd Gminy I formalno-prawnych pod potrzeby planach zagosp. przestrzennego tj. zgodny z zalesie ń - w tym okre ślenie granic programem polno-le śnych w planach zagosp. powiatowym przestrz. 9.2. utrzymanie odpowiedniej brak miernika zadanie własne wła ścicieli, I kondycji lasów ci ągłe 9.3. propagowanie powi ększania brak miernika zadanie Urz ąd Gminy I areału lasów, szczególnie na ci ągłe gruntach marginalnych X. Cel główny: Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, materiałów i energii 10.1. eliminowanie przypadków brak miernika zadanie Urz ąd Gminy, PFO Ś, I, II, III marnotrawstwa wody ci ągłe GFO Ś, własne zakładów 10.2. zabezpieczanie hydrantów brak miernika zadanie Urz ąd Gminy I przed nielegalnym poborem ci ągłe WFO Ś,PFO Ś, GFO Ś 10.3. wzrost wykorzystywania 2007 Urz ąd Gminy I energii ze źródeł odnawialnych tj. zgodnie WFO Ś,PFO Ś, z PO Ś GFO Ś powiatu 10.4. preferowanie rozwi ąza ń brak miernika zadanie Urz ąd Gminy, PFO Ś, I, II, III zakładaj ących stosowanie wody ci ągłe GFO Ś, własne zakładów gorszej jako ści zamiast wody pitnej 10.5. popieranie stosowania brak miernika zadanie Urz ąd Gminy, Starostwo I zamkni ętych obiegów wody oraz ci ągłe PFO Ś, GFO Ś, własne wtórnego wykorzystania ścieków zakładów mniej zanieczyszczonych 10.6. opracowanie i wdro Ŝenie brak miernika zadanie Urz ąd Gminy, I zasad oszcz ędno ści wody, energii i ci ągłe WFO Ś,PFO Ś, materiałów w UG i jednostkach GFO Ś, własne zakładów podległych UG 10.7. termomodernizacja budynków brak miernika zadanie WFO Ś,PFO Ś, I, II, III ci ągłe GFO Ś, własne inwestorów 10.8. propagowanie stosowania brak miernika zadanie WFO Ś,PFO Ś, I, III instalacji wysokosprawnych ci ągłe GFO Ś, własne inwestorów

Zgodnie z informacj ą zawart ą w PO Ś województwa warmi ńsko-mazurskiego na lata 2003-2006 z W tabeli poni Ŝej przedstawione zostały szacunkowe uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, na dzie ń koszty realizacji Harmonogramu programu ochrony dzisiejszy niektóre wska źniki wa Ŝne dla oceny programu środowiska gminy. Dane te s ą szacunkowe i niepełne. są dla naszego regionu niedost ępne jak np. wska źniki Cz ęść danych jest trudna do ustalenia na obecnym etapie dotycz ące uci ąŜ liwo ści hałasu, zu Ŝycia wody, materiałów, uogólnienia. Koszty realizacji b ędą, wi ęc uzupełniane oraz energii na jednostk ę produkcji, warto ść produkcji lub PKB, uści ślane w miar ę posiadania przez gmin ę danych świadomo ści ekologicznej mieszka ńców i in. faktycznych i bardziej szczegółowych. Ponadto wiele z zada ń przedstawionych w tabeli 16. Szacunkowe koszty realizacji poszczególnych zostanie wykonana w ramach obowi ązków słu Ŝbowych działa ń oraz sposoby finansowania realizacji przez pracowników Urz ędu Gminy. zamierzonych celów.

Tab. 19A Szacunkowe koszty realizacji poszczególnych działa ń oraz sposoby finansowania.

ogólny bud Ŝet zadania cel główny cele szczegółowe - zadania źródła finansowania [zł] 1 2 3 4 wzrost świadomo ści opracowanie gminnego programu edukacji WFO Ś, PFO Ś GFO Ś, Urz ąd 2 000 ekologicznej ekologicznej Gminy mieszka ńców gminy WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś, CEE, organizacja warsztatów ekologicznych 1 000 Urz ąd Gminy organizacja i wspieranie konkursów, WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś, CEE 2 000 olimpiad, turniejów ekologicznych festyny i imprezy po świ ęcone ochronie WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś, CEE 1 000 środowiska popularyzacja ochrony środowiska i Urz ąd Gminy, WFO Ś, PFO Ś, przyrody (w środkach masowego przekazu 1 000 GFO Ś, CEE oraz działalno ść wydawnicza) WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś, CEE, wspieranie kółek ekologicznych 1 000 szkoły utworzenie nagród za działalno ść na rzecz Urz ąd Gminy, PFO Ś, GFO Ś 2 000 ochrony środowiska gminy NML szkolenia na przewodników ekoturystyki WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś, CEE 2 000 prowadzenie edukacji dorosłych WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś, CEE 1 000 Dziennik Urz ędowy - 2265 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

szkolenia urz ędników UG i jednostek Urz ąd Gminy, WFO Ś, PFO Ś, podległych, akcje informacyjne dla radnych 2 000 GFO Ś, CEE z zakresu ochrony środowiska podniesienie znaczenia edukacji Urz ąd Gminy, PFO Ś, GFO Ś - ekologicznej w działalno ści samorz ądów budowa ście Ŝek dydaktycznych, rowerowych, pieszych, kajakowych, WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś, CEE b.d. punktów widokowych aktualizacja planów zagospodarowania przestrzennego pod k ątem wymaga ń Urz ąd Gminy - ochrony środowiska, przyrody oraz ochrony krajobrazu zagospodarowanie niedopuszczanie do trwałych zmian rze źby Urz ąd Gminy - przestrzenne terenu na du Ŝych powierzchniach uwzgl ędniaj ące wymogi ochrona terenów biologicznie aktywnych Urz ąd Gminy - ochrony środowiska, lokalizowanie wysokich budowli i przyrody prowadzenie inwestycji liniowych Urz ąd Gminy - i krajobrazu w sposób najmniej koliduj ący z krajobrazem dąŜ enie do harmonii zabudowy z Urz ąd Gminy - krajobrazem powstrzymanie degradacji krajobrazu Urz ąd Gminy, własne b.d. kulturowego - parki wiejskie wła ścicieli ochrona linii brzegowych zbiorników własne wła ścicieli wód, 35 000 wodnych NFO Ś, WFO Ś, PFO Ś dostosowanie obci ąŜ ania akwenów ładunkiem zanieczyszcze ń do mo Ŝliwo ści własne wła ścicieli wód, - ich samooczyszczania si ę i wra Ŝliwo ści ich NFO Ś, WFO Ś, PFO Ś ekosystemu ochrona ekosystemów wła ściciele i u Ŝytkownicy zapobieganie stwarzaniu kolejnych barier wodnych wód, Urz ąd Gminy, 50 000 ekologicznych, pi ętrze ń wód rz. Wel Starostwo uporz ądkowanie ewidencji gruntów pod wła ściciele i u Ŝytkownicy wodami - wyja śnienie kwalifikacji jez. wód, Urz ąd Gminy, - Fabrycznego cieku Bałwanka Starostwo podj ęcie działa ń dotycz ących rekultywacji wła ściciele wód, NFO Ś, b.d. zbiorników zdegradowanych (jez. Radomno) WFO Ś, PFO Ś skuteczne zabezpieczenie przed zatruciem własne wła ścicieli uj ęć , b.d. wód Urz ąd Gminy, Urz ąd Gminy, fundusze budowa sieci kanalizacyjnej 3 453 000 strukturalne UE wyposa Ŝenie kan. deszczowej w urz ądzenia j.w j.w. podczyszczaj ące wspólne działania gmin w celu usprawnienia i unowocze śnienia gospodarki wodno- Urz ąd Gminy - ściekowej Urz ąd Gminy, fundusze budowa oczyszczalni ścieków 2 000 000 strukturalne UE propagowanie budowy przydomowych Urz ąd Gminy - oczyszczalni ochrona jako ści wód zmniejszanie spływów obszarowych z NFO Ś, WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś b.d. obszarów wiejskich tworzenie stref ochronnych wokół zbiorników wodnych - stosownie do Urz ąd Gminy, wła ściciele b.d. potrzeby ich ochrony - zagospodarowanych gruntów trwał ą zieleni ą, niezabudowanych ochrona stref litoralowych zbiorników wła ściciele 35 000 wodnych uŜytkowanie gruntów i korzystanie z wody stosownie do ustale ń RZGW w stosunku do WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś - stref ochronnych uj ęć wody prawidłowe zabezpieczanie/ likwidacja wła ściciele uj ęć 10 000 nieczynnych uj ęć wody dąŜ enie do racjonalizacji zu Ŝycia wody WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś 10 000 planowanie przeznaczania terenów pod rekreacj ę bez naruszania walorów Urz ąd Gminy - środowiska i krajobrazu tereny pod turystyk ę wyposa Ŝone w Urz ąd Gminy, WFO Ś, PFO Ś, b.d. infrastruktur ę GFO Ś dostosowanie nasilenia presji turystycznej Urz ąd Gminy - rozwój turystyki nie do odporno ści terenu zagra Ŝaj ący stanowi kontrola turystyki i miejsc wypoczynku Urz ąd Gminy - środowiska ruch turystyczny w rezerwacie dopuszczony tylko po wyznaczonych szlakach w Urz ąd Gminy, WFO Ś - obecno ści przewodnika odpowiednie oznakowanie szlaków Urz ąd Gminy, WFO Ś, PFO Ś, 5 000 turystycznych GFO Ś odpowiedzialno ść organizatorów za imprezy organizatorzy imprez - na wolnym powietrzu Dziennik Urz ędowy - 2266 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

promowanie stosowania lepszej jako ści paliw i wprowadzania odnawialnych źródeł Urz ąd Gminy, PFO Ś, GFO Ś - energii własne wła ścicieli, WFO Ś, stosowanie instalacji wysokosprawnych b.d. PFO Ś, GFO Ś własne wła ścicieli, WFO Ś, termomodernizacja budynków 1 70 000 PFO Ś, GFO Ś budowa nowych urz ądze ń ograniczaj ących własne wła ścicieli, WFO Ś, b.d. emisj ę PFO Ś, GFO Ś dobry stan atmosfery własne wła ścicieli, WFO Ś, wprowadzanie odnawialnych źródeł energii PFO Ś, GFO Ś egzekwowanie instrumentów prawno- Starostwo, Urz ąd Gminy - ekonomicznych Urz ąd Gminy, WFO Ś, PFO Ś, ograniczanie emisji wtórnej 10 000 GFO Ś Urz ąd Gminy WFO Ś, PFO Ś, prowadzenie działa ń monitoringowych 10 000 GFO Ś lokalizacja zakładów emituj ących hałas Urz ąd Gminy - poza terenami zabudowanymi Urz ąd Gminy, WFO Ś, PFO Ś, popularyzacja ochrony przyrody 4 000 GFO Ś Urz ąd Gminy, WFO Ś, PFO Ś, wdra Ŝanie polityki rolno-środowiskowej - GFO Ś zachowanie siedlisk oraz miejsc rozrodu Urz ąd Gminy, WFO Ś, PFO Ś, 10 000 gatunków chronionych i rzadkich GFO Ś wspieranie programu restytucji łososia, certy Urz ąd Gminy, Starostwo, 100 000 i jesiotra WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś zahamowanie inwazyjnego WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś 10 000 rozprzestrzeniania si ę gatunków obcych ochrona przyrody, preferowanie prowadzenia zarybie ń bioró Ŝnorodno ści WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś - materiałem z tego samego dorzecza i puli genowych podjecie próby odtworzenia populacji WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś 10 000 strzebli potokowej w dorzeczu rz.Wel zapobieganie stwarzaniu kolejnych barier Urz ąd Gminy, Starostwo - ekologicznych, pi ętrze ń wód rz. Wel wła ściciele i u Ŝytkownicy uregulowanie spraw kwalifikacji jez. wód, Urz ąd Gminy, 50 000 Fabryczne i cieku Bałwanka Starostwo promocja gospodarstw agroturystycznych , ekologicznych, le śnych w miejsce WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś - niedochodowych gospodarstw rolnych rekultywacja gruntów zdegradowanych FOGR b.d. ograniczanie degradacji gleb przez UG - górnictwo utworzenie rejestru informacji o terenach UG - zdegradowanych wła ściwe u Ŝytkowanie rolnicze gleb własne wła ścicieli 4 000 zapobieganie zanieczyszczania metalami ochrona gleb przed WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś 4 000 ci ęŜ kimi degradacj ą stosowanie fitomelioracji, zalesie ń gruntów WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś 25 000 nieprzydatnych rolniczo zachowywanie odpowiedniego odczynu gleb WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś 9 500 zapobieganie nielegalnemu składowaniu Urz ąd Gminy, WFO Ś, PFO Ś, 4000 odpadów GFO Ś poprawianie warto ści u Ŝytkowej gleb własne wła ścicieli, FOGR 22 000 zachowanie torfowisk, oczek wodnych własne wła ścicieli, UG - przeprowadzenie działa ń formalno- prawnych pod potrzeby zalesie ń - w tym okre ślenie granic polno-le śnych w Urząd Gminy - miejscowych planach zagospodarowania optymalna lesisto ść przestrzennego utrzymywanie odpowiedniej kondycji lasów własne właścicieli 8 000 powi ększanie areału lasów, szczególnie na Starostwo, WFO Ś 25 000 gruntach marginalnych racjonalne wykorzystanie wzrost wykorzystywania energii ze źródeł WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś, b.d. zasobów naturalnych, odnawialnych własne inwestorów materiałów i energii eliminowanie przypadków marnotrawstwa Urz ąd Gminy, WFO Ś, PFO Ś, - wody GFO Ś, własne zakładów zabezpieczanie hydrantów przed Urz ąd Gmin 1000 nielegalnym poborem preferowanie rozwi ąza ń zakładaj ących Urz ąd Gminy ,WFO Ś, PFO Ś, stosowanie wody gorszej jako ści zamiast - GFO Ś, własne zakładów wody pitnej popieranie stosowania zamkni ętych Urz ąd Gminy, WFO Ś, PFO Ś, obiegów wody oraz wtórnego wykorzystania - GFO Ś, własne zakładów ścieków mniej zanieczyszczonych Dziennik Urz ędowy - 2267 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

opracowanie i wdro Ŝenie zasad oszcz ędno ści wody, energii i materiałów w Urz ąd Gminy - UG i jednostkach podległych UG popieranie stosowania instalacji WFO Ś, PFO Ś, GFO Ś, - wysokosprawnych własne inwestorów

17. Kontrola realizacji programu. poziom rozwoju ekonomicznego (PKB znacznie poni Ŝej średniej unijnej) b ędzie kwalifikowa ć si ę do pomocy w Zapisy art. 18 ust. 2 ustawy Prawo ochrony ramach wspierania rozwoju i dostosowania strukturalnego środowiska wprowadzaj ą obowi ązek sporz ądzania co dwa regionów słabiej rozwini ętych. lata raportów z wykonania programów ochrony Fundusz Spójno ści mo Ŝe by ć źródłem pomocy środowiska i przedstawiania go radzie gminy. finansowej przeznaczonej dla samorz ądów (gmin lub W zwi ązku z tym, w Urz ędzie Gminy N.M.L. powinna zwi ązków gmin), które planowa ć b ędą du Ŝe inwestycje w zosta ć wyznaczona osoba, która b ędzie pełniła funkcj ę publiczn ą infrastruktur ę z zakresu gospodarki wodno- koordynatora ds. realizacji PO Ś. Koordynator gminny ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powietrza, będzie zbierał informacje dotycz ące realizacji programu, działa ń przeciwpowodziowych oraz rekultywacji terenów które posłu Ŝą do sporz ądzenia w/w raportu, informował zdegradowanych. Minimalna warto ść projektu, który mo Ŝe zarz ąd gminy o przebiegu realizacji programu oraz b ędzie by ć dofinansowany z tego źródła powinna wynosi ć 10 mln współpracował z koordynatorem powiatowym d/s realizacji €; wysoko ść wsparcia ze strony FS mo Ŝe by ć rz ędu 85% programu ochrony środowiska. W harmonogramie kosztów. realizacji celów wskazano sposób ich realizacji i mierniki. Zasadniczym źródłem finansowania inwestycji w W celu monitorowania realizacji niezb ędne b ędą równie Ŝ sektorze ochrony środowiska dla jednostek samorz ądu informacje o wska źnikach obrazuj ących stan środowiska, terytorialnego (JST) mo Ŝe by ć jeden z czterech funduszy które uzyska ć b ędzie mo Ŝna w Urz ędzie Wojewódzkim, strukturalnych - Europejski Fundusz Rozwoju Urz ędzie Statystycznym, Urz ędzie Marszałkowskim, Regionalnego (ang. ERDF); pozostałe z nich to: Okr ęgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, WIO Ś. Z zapisów ustawy Prawo ochrony środowiska wynika, Europejski Fundusz Socjalny (ang. ESF), Ŝe program powinien zosta ć zaktualizowany na lata 2008- Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych 2011, a wi ęc w 2007 r. (ang. EAGGF), Niezale Ŝnie od powy Ŝszego program gminny b ędzie Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa (ang. mógł by ć weryfikowany i korygowany w miar ę u ści ślania i FIFG). zwi ększania zakresu danych. Zweryfikowana wersja programu musi by ć poddana procedurze uchwalania. Środki finansowe z funduszy strukturalnych s ą rozdysponowane w ramach trzech celów pomi ędzy cztery 18. Źródła finansowania programu ochrony fundusze, zarz ądzane przez wła ściwe Dyrekcje Generalne środowiska. Komisji Europejskiej:

Podstawow ą form ą finansowania ochrony środowiska Cel 1 - wspieranie rozwoju i dostosowania w kraju s ą fundusze celowe, działaj ące na czterech strukturalnego regionów słabiej rozwini ętych, szczeblach administracji, banki oraz fundacja Ekofundusz. Cel 2 - wspieranie gospodarczego i społecznego przekształcania obszarów z trudno ściami strukturalnymi, Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej Cel 3 - wspieranie przyj ęcia i modernizacji polityk i przeznaczaj ą środki zgromadzone z opłat za korzystanie systemów edukacji, kształcenia zawodowego i ze środowiska na dofinansowanie przedsi ęwzi ęć poza- i zatrudnienia. inwestycyjnych z zakresu ochrony środowiska w formach preferencyjnych po Ŝyczek i dotacji. Po przyst ąpieniu Polski do UE wszystkie regiony/wszystkie województwa zostan ą zakwalifikowane Polskie banki, pa ństwowe czy w postaci spółek do Celu 1; temu celowi polityki strukturalnej Unii podlegaj ą akcyjnych oferuj ą ró Ŝnorodne kredyty na proekologiczne regiony, w których PKB na jednego mieszka ńca wynosi przedsi ęwzi ęcia. Szczególn ą rol ę w tym sektorze odgrywa poni Ŝej 75% średniego dochodu UE. Bank Ochrony Środowiska, proponuj ący na tak ą Fundusze strukturalne wdra Ŝane b ędą wył ącznie na działalno ść prywatnym i samorz ądowym inwestorom poziomie krajowym. Działania typowo inwestycyjne w zró Ŝnicowane oferty w postaci preferencyjnych kredytów. ochronie środowiska, które mog ą by ć wspierane z funduszy strukturalnych, s ą zapisane w dwóch Fundacja Ekofundusz dysponuje środkami programach operacyjnych: pochodz ącymi z ekokonwersji polskiego zadłu Ŝenia Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju zagranicznego na projekty proekologiczne udzielaj ąc Regionalnego (ZPORR), którego beneficjentami mog ą by ć pomocy finansowej w postaci preferencyjnych po Ŝyczek samorz ądy, Sektorowym Programie Operacyjnym „Wzrost oraz dotacji (gdy inwestorem jest samorz ąd - dotacja konkurencyjno ści przedsi ębiorstw”, adresowanym do mo Ŝe dochodzi ć do 50% kosztów przedsi ęwzi ęcia). przedsi ębiorstw (z wył ączeniem przedsi ębiorstw komunalnych). Wst ąpienie Polski do Unii Europejskiej tworzy mo Ŝliwo ści uzyskania finansowego wsparcia ze środków Projekty z zakresu ochrony środowiska b ędą miały funduszy strukturalnych i Funduszu Spójno ści - szans ę uzyska ć dofinansowanie w ramach trzech działa ń europejskich środków „pomocowych”, jako Ŝe cały kraj, zawartych w dwóch priorytetach ZPORR. wszystkie województwa/regiony, z uwagi na du Ŝo ni Ŝszy

Dziennik Urz ędowy - 2268 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Tab. 20. Priorytety i działania w ZPORR zwi ązane z inwestycjami w ochron ę środowiska.

Priorytet Działania Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu Ŝą cej (1.2) Infrastruktura ochrony środowiska wzmocnieniu konkurencyjno ści regionów Rozwój lokalny (3.1) Rozwój obszarów wiejskich (3.2) Rewitalizacja obszarów zdegradowanych

Środki w ramach ZPORR s ą przyznawane na podstawie konkursu projektów ogłaszanego przez Marszałka Województwa. By uzyska ć środki gmina musi zło Ŝyć wniosek i doł ączy ć odpowiedni ą dokumentacj ę (projekty techniczne, studium wykonalno ści projektu, Plan Rozwoju Lokalnego). Informacje na ten temat zamieszczane s ą na stronach internetowych Ministerstwa Gospodarki, Pracy i polityki Społecznej: www.fundusze strukturalne.gov.pl i na stronie informacyjnej regionu: www.warmia.mazury.pl .

Działanie „Infrastruktura ochrony środowiska” jest zbie Ŝne z działaniem „Rozwój obszarów wiejskich” - ró Ŝnica polega na obszarze działania i wielko ści wspieranych inwestycji. W ramach działania „Infrastruktura ochrony środowiska” prowadzone b ędą wi ększe inwestycje infrastrukturalne o znaczeniu regionalnym, słu Ŝą ce wzmacnianiu konkurencyjno ści regionów.

Tab.21. Szczegółowe rodzaje inwestycji w działaniu „Infrastruktura ochrony środowiska”.

Działanie Poddziałanie Rodzaje kwalifikuj ących si ę projektów Infrastruktura Zaopatrzenie w wod ę i Budowa/przebudowa sieci wodoci ągowych. ochrony oczyszczanie ścieków Budowa/przebudowa sieci kanalizacyjnych. środowiska Budowa/przebudowa stacji uzdatniania wody. Budowa/przebudowa oczyszczalni ścieków. Budowa zbiorników umo Ŝliwiaj ących pozyskanie wody pitnej. Zagospodarowanie Organizacja i wdra Ŝanie systemów selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu. odpadów Wdra Ŝanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi/budowa sortowni, kompostowni, budowa nowych i rekultywacja starych składowisk, Poprawa jako ści powietrza Przebudowa/rozbudowa systemów ciepłowniczych-wyposa Ŝanie w instalacje ograniczaj ące emisje zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych do powietrza. Przekształcenie istniej ących systemów ogrzewania /obiektów publicznych/ w systemy bardziej przyjazne dla środowiska – ograniczenie niskiej emisji. Zapobieganie powodziom Regulacja cieków wodnych. Tworzenie polderów. Budowa/przebudowa wałów przeciwpowodziowych wraz z dojazdem. Budowa/przebudowa małych zbiorników retencyjnych i stopni wodnych. Wsparcie zarz ądzania Opracowanie baz danych dotycz ących lasów, jako ści gleb, wód, powietrza. ochron ą środowiska Tworzenie systemów pomiaru zanieczyszcze ń powietrza w miastach oraz systemów informowania o poziomie zanieczyszcze ń. Utworzenie sieci stacji kontrolnych i ostrzegawczych w zakresie jako ści wód. Tworzenie map terenów zalewowych. Wykorzystanie Budowa/przebudowa infrastruktury słu Ŝą cej do produkcji i przesyłu energii odnawialnych źródeł energii odnawialnej/energia wiatrowa, wodna, ogniwa słoneczne, biomasa.

Omawiane działanie ma na celu ograniczenie ilo ści przeliczeniu na mieszka ńca poni Ŝej 60% średniej zanieczyszcze ń kierowanych do powietrza, wód i gleb, wojewódzkiej oraz o stopie bezrobocia przekraczaj ącej popraw ę stanu bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego, 150% średniej województwa. zwi ększenie wykorzystania energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych, tak Ŝe popraw ę zarz ądzania środowiskiem. Projekty kwalifikuj ące si ę do otrzymania wsparcia Na dofinansowanie mog ą liczy ć wnioskodawcy projektów, musz ą mie ć wpływ na zwi ększenie atrakcyjno ści które b ędą polegały na budowie/przebudowie gospodarczej i inwestycyjnej gminy/gmin oraz stworzenie infrastruktury środowiska; inicjatywy, zmierzaj ące do warunków do wzrostu zatrudnienia. Projekty te powinny poprawy zarz ądzania środowiskiem i usprawnienia by ć spójne z innymi działaniami realizowanymi na dost ępu do informacji o środowisku. obszarze gmin. Za najlepsze uznane zostan ą takie, które najbardziej ekonomicznie b ędą wykorzystywa ć dost ępne W ramach działania „Rozwój obszarów wiejskich” fundusze, przy u Ŝyciu najnowszych technologii wspierane b ędą małe inwestycje z zakresu ochrony przyjaznych dla środowiska, a tym samym pozwol ą na środowiska, o oddziaływaniu lokalnym, realizowane na zredukowanie kosztów operacyjnych i podniesienie terenach wiejskich oraz w małych miastach (do 25 tys. sprawno ści funkcjonowania urz ądze ń infrastruktury mieszka ńców). technicznej. Poni Ŝej zestawiono rodzaje projektów w ramach omawianego działania, kwalifikuj ących si ę do Jako priorytetowe uznane zostan ą projekty powstaj ące uzyskania finansowego wsparcia ramach ZPORR. w gminach i powiatach o niskich dochodach na mieszka ńca i wysokiej stopie bezrobocia/o dochodach w

Tab.22. Szczegółowe rodzaje inwestycji w działaniu „Rozwój obszarów wiejskich”.

Działanie Poddziałanie Rodzaje kwalifikuj ących si ę projektów Rozwój Budowa lub modernizacja Sieci kanalizacyjne, w tym podł ączenie do sieci indywidualnych u Ŝytkowników. obszarów urz ądze ń do odprowadzania i Oczyszczalnie ścieków. wiejskich oczyszczania ścieków Inne urz ądzenia do oczyszczania, gromadzenia, odprowadzania i przesyłania ścieków. Dziennik Urz ędowy - 2269 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Budowa lub modernizacja Sieci wodoci ągowe. urz ądze ń zaopatrzenia w wod ę Uj ęcia wody z ochron ą uj ęć i źródeł wody pitnej. Urz ądzenia słu Ŝą ce do gromadzenia, przechowywania i uzdatniania wody. Budowa lub modernizacja Urz ądzenia zaopatrzenia w energi ę. urz ądze ń zaopatrzenia w Lokalne systemy pozyskiwania energii z alternatywnych źródeł. energi ę Gminne systemy o świetlenia ulic. Gospodarka odpadami stałymi Budowa, modernizacja i rekultywacja składowisk odpadów stałych. Budowa lub modernizacja miejsc utylizacji opakowa ń i nieu Ŝytych środków ochrony ro ślin. Likwidacja dzikich wysypisk. Kompleksowe systemy zagospodarowania odpadów na poziomie lokalnym, obejmuj ące odbiór posegregowanych odpadów od mieszka ńców, odzyskiwanie surowców wtórnych, recykling, kompostowanie odpadów organicznych.

Ogólnym celem powy Ŝszego działania jest przeciwdziałanie społecznej i ekonomicznej stagnacji Standardy emisyjne okre ślaj ą ile i jakich obszarów wiejskich. Mo Ŝliwo ść otrzymania zanieczyszcze ń mo Ŝna wprowadzi ć do środowiska z dofinansowania ze środków ERDF mo Ŝe mie ć konkretnego źródła. bezpo średni wpływ na zwi ększenie poziomu inwestycji, a po średnio stworzy ć warunki do rozwoju działalno ści Standardy emisyjne ustalane s ą w sposób gospodarczej oraz prawic warunki Ŝycia na obszarach o indywidualny w pozwoleniach tak, aby zapewniały mniejszych perspektywach rozwojowych. utrzymanie w środowisku st ęŜ eń zanieczyszcze ń Inwestycje w zakresie ochrony środowiska, okre ślonych przez standardy jako ściowe. realizowane w ramach tego działania, maj ą doprowadzi ć Realizacja funkcji kontrolnych prawa ochrony do wzrostu ilo ści gospodarstw domowych obj ętych środowiska wymaga korzystania z instrumentów systemem selektywnej zbiórki odpadów, wzrostu nakazowych - decyzji administracyjnych. Najwa Ŝniejsze z wykorzystania odnawialnych źródeł energii, zwi ększenia nich to ró Ŝnie nazywane tzw. pozwolenia - decyzje, poziomu zwodoci ągowania i skanalizowania obszarów. W uzgodnienia, zezwolenia, pozwolenia. Ustawa PO Ś w art. rezultacie działania te powinny podnie ść atrakcyjno ść 180 wprowadza zapis dotycz ący pozwole ń na inwestycyjna obszarów poprzez kompleksowe uzbrojenie wprowadzanie pyłów lub gazów do powietrza, ścieków do terenów przewidzianych pod inwestycje oraz polepszenie wód lub do ziemi, wytwarzania odpadów, emitowania jako ści podstawowej infrastruktury społecznej. hałasu, promieniowania elektromagnetycznego lub pozwole ń zintegrowanych, czyli dotycz ących emitowania Procedura składania i oceny wniosków jednocze śnie wi ęcej ni Ŝ jednego rodzaju zanieczyszcze ń do środowiska, niezale Ŝnie od tego, czy wymagane (Schemat rozpatrywania wniosków do Europejskiego byłyby, zgodnie z ustaw ą, pozwolenia na poszczególne Funduszu Rozwoju regionalnego w ramach rodzaje emisji. Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego); Ró Ŝne formy i rodzaje odpowiedzialno ści wynikaj ące z zapisów prawa ochrony środowiska dla potrzeb jego 1. Urz ąd Marszałkowski - przyjmowanie wniosków ich funkcjonowania (prawa) i ochrony ( środowiska) obejmuj ą: formalna ocena. - odpowiedzialno ść administracyjn ą, która jako 2. Panel ekspertów - merytoryczna ocena wniosków. regulacja prawno-administracyjna jest 3. Regionalny Komitet Steruj ący - rekomendacja podstawowym narz ędziem organów samorz ądu wyboru projektów. w nadzorowaniu i egzekwowaniu zasad ochrony 4. Zarz ąd Województwa - wybór projektów. środowiska; ta forma odpowiedzialno ści mo Ŝe 5. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej by ć orzeczona m.in. w postaci kary pieni ęŜ nej za - ocena zgodno ści projektów z celami ZPORR. przekraczanie standardów emisyjnych; 6. Wojewoda - podpisanie umowy z beneficjentem. - odpowiedzialno ść karn ą - dotycz ącą osób fizycznych, maj ącą zastosowanie do 19. Narz ędzia i instrumenty słu Ŝą ce realizacji najci ęŜ szych narusze ń porz ądku prawnego, w programu ochrony środowiska. ści śle okre ślonych sytuacjach; - odpowiedzialno ść cywiln ą, której podstawowym Realizacja celów Polityki Ekologicznej Pa ństwa w celem jest zapobie Ŝenie szkodzie lub jej zakresie ochrony środowiska, stosownie do kompetencji zlikwidowanie; zasady odpowiedzialno ści dokonywana jest poprzez działania zapisane w cywilnej reguluj ą przepisy kodeksu cywilnego, programach ochrony środowiska na poszczególnych bowiem artykuł PO Ś dotycz ący szczeblach zarz ądzania z wykorzystaniem instrumentów odpowiedzialno ści cywilnej nie stanowi prawnych, finansowych i społecznych. samodzielnej podstawy prawnej.

Instrumenty prawne z zakresu ochrony środowiska (o Instrumenty finansowe słu Ŝą ce monitorowaniu charakterze władczym i nakazowym), to standardy stosowania zasad i realizacji zada ń słu Ŝą cych ochronie środowiskowe, pozwolenia i odpowiedzialno ść . środowiska to: - opłaty za korzystanie ze środowiska, Standardy środowiskowe posiadaj ą charakter - administracyjne kary pieni ęŜ ne, jako ściowych (jako ści środowiska; standardy emisyjne). - fundusze celowe (ochrony środowiska i gospodarki wodnej; ochrony gruntów rolnych i Standardy jako ściowe ustalaj ą minimalny le śnych), dopuszczalny poziom jako ści środowiska poprzez - opłaty produktowe i depozytowe, okre ślenie dopuszczalnych st ęŜ eń substancji - europejskie fundusze „pomocowe” - Fundusz zanieczyszczaj ących w środowisku. Spójno ści i fundusze strukturalne. Dziennik Urz ędowy - 2270 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Instrumenty społeczne, istotne dla skutecznej realizacji Program składa si ę z opisu stanu środowiska w gminie planowanych zada ń uj ętych w gminnym PO Ś to: tzw. diagnozy stanu środowiska oraz okre śla cele - gwarantowany obywatelom w Konstytucji RP ekologicznych przewidzianych do osi ągni ęcia w dost ęp do informacji o środowisku, perspektywie 8-letniej, priorytetowe kierunki działa ń dla - szeroko adresowana, zintegrowana edukacja okresu 4-letniego i 8-letniego a tak Ŝe szczegółowe proekologiczna, realizowana przez lokalne zestawienia zada ń do realizacji w perspektywie 4-letniej. władze, z informacjami o planowanych Uwzgl ędniono tu całokształt zagadnie ń ochrony przedsi ęwzi ęciach inwestycyjnych, wszelkich środowiska i zrównowa Ŝonego u Ŝytkowania jego trudnych tematach, dotycz ących np. budowy czy zasobów. Zwrócono uwag ę na najistotniejsze zadania do lokalizacji obiektów słu Ŝą cych ochronie rozwi ązania w najbli Ŝszych latach dotycz ących m.in.: środowiska, ale cz ęsto powoduj ących lokalne podniesienia poziomu świadomo ści ekologicznej konflikty, mieszka ńców gminy, rozwi ązania problemów gospodarki - komunikacja społeczna realizowana głownie jako ściekowej, zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego, współpraca władz lokalnych z organizacjami ale tak Ŝe wdra Ŝania nowych form ochrony środowiska pozarz ądowymi – dla wzajemnego informowania przyrodniczego m.in. wdra Ŝaniu systemu Natura 2000. si ę, wymiany pogl ądów i uzgadniania stanowisk Program wskazuje zakres zada ń przewidzianych do w istotnych dla lokalnych społeczno ści realizacji przez gminę, które nadaj ą si ę do finansowania gminy/gmin przedsi ęwzi ęciach. ze środków zewn ętrznych. Zakres celów, priorytetów i zada ń dobrano w taki sposób, by z jednej strony były one Realizacja zaplanowanych przedsi ęwzi ęć na rzecz zbie Ŝne z zapisami przyj ętymi w programie wojewódzkim, ochrony środowiska, zapisanych w postaci wieloletnich z drugiej jednak strony – umo Ŝliwiały asymilacj ę planów, nadzorowana jest równie Ŝ - oprócz u Ŝywania zewn ętrznych środków finansowych w zakresie szerszym wymienionych wy Ŝej instrumentów poprzez prowadzenie ni Ŝ wynikaj ące z aktualnych mo Ŝliwo ści bud Ŝetowych monitoringu i kontroli środowiska. gminy. Uwzgl ędniono szeroki zakres zada ń zwi ązanych z ochron ą środowiska za realizacj ę, których odpowiedzialne Monitoring środowiska jest systemem pomiarów, ocen są władze gminy, a tak Ŝe wiele konkretnych zadań dla i prognoz jego stanu, realizowanym przez organa podmiotów innych, mimo, Ŝe realizacja tych zada ń nie administracji rz ądowej (WIOS) i samorz ądowej w ramach wchodzi w zakres obowi ązków samorz ądu gminnego i nie wykonywania decyzji, pozwole ń, zezwole ń, stosownie do są finansowane przez gmin ę (zadania koordynowane). posiadanych kompetencji. Trzeci ą grup ę stanowi ą zadania wspierane, tzn. zadania mieszcz ące si ę w kategorii koordynowanych, lecz Monitoring środowiska koordynowany jest przez przewidziane do ewentualnego dofinansowania z bud Ŝetu organy Inspekcji Ochrony Środowiska, a sie ć pomiarowa gminy. stanu środowiska prowadzona jest przez IO Ś i Inspekcj ę Jest to opracowaniem o charakterze operacyjnym Sanitarn ą. przeznaczonym do okresowej aktualizacji, nie rzadziej, ni Ŝ co 2 lata. Ustawa - Prawo ochrony środowiska okre śla zasady współpracy pomi ędzy organami administracji rz ądowej i Wykorzystane materiały, informacje i literatura: samorz ądowej dotycz ące wymiany informacji o stanie środowiska na podstawie wykonywanych pomiarów i 1) Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko- analiz oraz danych uzyskiwanych z pomiarów poziomu mazurskiego w latach 1999-2000. cz ęść I rok 1999; substancji lub energii, prowadzonych przez podmioty 2) Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko- korzystaj ące ze środowiska. mazurskiego w latach 1999-2000. cz ęść II rok 1999; 3) Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko- Monitoring realizacji ustale ń planów ochrony mazurskiego w roku 2001; środowiska nie ma jeszcze istotnych do świadcze ń; 4) Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko- dotychczas stosowane narz ędzia to wynikaj ące z ustawy mazurskiego w roku 2002; o zagospodarowaniu przestrzennym monitorowanie 5) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania realizacji planów zagospodarowania przestrzennego czy przestrzennego gminy NML 1999 r.; te Ŝ - rozpatrywanie przez sejmik sprawozda ń zarz ądu 6) Sprawozdanie z realizacji ,,Programu modernizacji województwa z wykonania programów wojewódzkich. dróg w województwie warmi ńsko - mazurskim na lata 2002-2005" Departament Infrastruktury i Geodezji Dopiero ustawa - Prawo ochrony środowiska Urz ędu Marszałkowskiego w Olsztynie - 2003 rok; wprowadziła obowi ązek sporz ądzania co dwa lata 7) Wytyczne sporz ądzania programów ochrony raportów z wykonania programów ochrony środowiska i środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, przedstawiania radzie gminy. Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzie ń 2002 r., 8) Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2003-2006 z 20.Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym. uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010 opracowana przez Rad ę Ministrów i przyj ęta uchwał ą Konieczno ść sporz ądzenia programu ochrony Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 maja 2003 r. środowiska dla gmin wynika z zapisów ustawy Prawo (Monitor Polski Nr 33, poz. 433), Ochrony Środowiska. Program Ochrony Środowiska dla 9) Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej gminy N.M.L. został sporz ądzony w sposób zgodny z Pa ństwa na lata 2002-2010, Rada Ministrów, zaleceniami II Polityki Ekologicznej Pa ństwa, zapisami Warszawa, listopad 2002 r., ustawy Prawo Ochrony Środowiska, Programem Ochrony 10) Narodowa strategia ochrony środowiska na lata Środowiska dla Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, 2000-2006, Ministerstwo Środowiska, 2000, Programem Ochrony Środowiska Powiatu 11) Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego Nowomiejskiego oraz wytycznymi rz ądowymi dotycz ącymi uŜytkowania ró Ŝnorodno ści biologicznej, projekt, zawarto ści programów ochrony środowiska. Ministerstwo Środowiska 2000, Dziennik Urz ędowy - 2271 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

12) Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, wymagaj ących szczególnej ochrony, Instytut Warszawa, 1999 r., Hydrologii i Geologii In Ŝ. AGH Kraków, 13) Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo 15) Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, PWN Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 1980, Warszawa, 2002, 16) Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce 14) Kleczkowski A.S., 1990, Mapa obszarów głównych wg stanu na 31 XII 2001 r. PIG, Wa-wa 2002 r. zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI GMINY NOWE MIASTO LUBAWSKIE Z SIEDZIB Ą W MSZANOWIE

na lata 2004 – 2007 z perspektyw ą na lata 2008 – 2011

Maj 2004 r.

Spis tre ści.

I. Wprowadzenie. II. Charakterystyka obszaru obj ętego planowaniem. 1. Poło Ŝenie geograficzne. 2. Struktura demograficzna i sytuacja gospodarcza gminy.

III. Aktualny stan gospodarki odpadami. 1. Rodzaje i ilo ści wytwarzanych odpadów. 1.1. Odpady sektora komunalnego. 1.2. Odpady sektora gospodarczego. 1.3. Odpady niebezpieczne. 2. Procesy odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 3. Systemy zbierania odpadów. 4. Sposoby unieszkodliwiania odpadów. 5. Podsumowanie i wnioski.

IV. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami.

V. Działania zmierzaj ące do poprawy stanu gospodarki odpadami. 1. Zapobieganie powstawaniu odpadów. 2. Ograniczanie ilo ści i negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko. 3. Post ępowanie z odpadami w zakresie odbioru, odzysku i unieszkodliwiania. 4. Redukcja odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji.

VI. Projektowany system gospodarki odpadami. VII. Harmonogram realizacji planowanych przedsi ęwzi ęć . VIII. Sposoby i źródła finansowania. IX. Analiza oddziaływania Planu Gospodarki Odpadami na środowisko. X. System monitoringu realizacji celów Planu Gospodarki Odpadami. XI. Materiały źródłowe. XII. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym.

Dziennik Urz ędowy - 2272 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

I. Wprowadzenie. W Planie Gospodarki Odpadami Powiatu Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony Nowomiejskiego przyj ęto jako cel strategiczny: środowiska w art. 13 stanowi, i Ŝ polityka ekologiczna pa ństwa ma na celu stworzenie warunków niezb ędnych „Sprawnie działaj ący, optymalny ekonomicznie, do realizacji ochrony środowiska, co oznacza, Ŝe powinna bezpieczny dla środowiska i w pełni kontrolowany słu Ŝyć zrównowa Ŝonemu rozwojowi kraju poprzez system gospodarki odpadami, stawiaj ący powiat harmonizowanie celów gospodarczych i społecznych z nowomiejski na pozycji lidera w województwie w celami ochrony środowiska. zakresie nowoczesnych rozwi ąza ń w gospodarce odpadami”. Podstaw ę polityki ekologicznej pa ństwa na lata do 2011 roku stanowi ą nast ępuj ące dokumenty: Cele główne ustalone w Powiatowym Planie - II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, uchwalona Gospodarki Odpadami to: przez Sejm RP w sierpniu 2001 r., - wzrost świadomo ści ekologicznej społecze ństwa, - Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej - segregacja i selektywna zbiórka odpadów, Pa ństwa na lata 2002-2011, przyj ęty przez Rad ę - minimalizacja ilo ści wytwarzanych odpadów, Ministrów 10 grudnia 2002 r., - ograniczenie szkodliwego wpływu odpadów na - Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 środowisko. z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007- 2010, uchwalona przez Sejm RP 8 maja 2003. Stosownie do zapisów ustawy o odpadach gminny plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje Z zapisów art. 17 i 18 ustawy - Prawo ochrony odpadów powstaj ących na jej terenie, a zwłaszcza odpady środowiska wynika, Ŝe w celu realizacji polityki komunalne z uwzgl ędnieniem ulegaj ących biodegradacji; ekologicznej pa ństwa na poszczególnych szczeblach odpady opakowaniowe, odpady wielkogabarytowe, zarz ądzania administracyjnego zarz ądy województw i odpady budowlane i odpady niebezpieczne, pochodz ące z powiatów oraz gmin sporz ądzaj ą odpowiednio gospodarstw domowych. wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska z planami gospodarki odpadami, uchwalane Gmina jest jednostk ą odpowiedzialn ą za tworzenie nast ępnie przez sejmiki wojewódzkie, rady powiatów i warunków do zorganizowania prawidłowej gospodarki rady gmin. odpadami komunalnymi, organizacja systemu zbiórki odpadów, w tym zbiórki selektywnej nale Ŝy do jej Wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony zada ń własnych, natomiast systemy odzysku i środowiska wraz z planami gospodarki odpadami unieszkodliwiania odpadów powinny by ć sporz ądzane s ą na okres 4 lat, z perspektyw ą działa ń na koordynowane przez władze powiatu oraz planowane i nast ępne 4 lata, natomiast co 2 lata sejmikom realizowane z uwzgl ędnieniem ekonomicznego i województw, radom powiatów i gmin przedstawiane s ą ekologicznego efektu, jako rozwi ązania wspólnego dla raporty z wykonania programów i sprawozdania z wi ększej ilo ści/wszystkich jednostek realizacji planów gospodarki odpadami. administracyjnych w powiecie.

Podstawowym dokumentem dla potrzeb planowania Maj ąc na wzgl ędzie ustalenia Krajowego i przedsi ęwzi ęć z zakresu gospodarowania odpadami Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami, plan jest Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, przyj ęty do gospodarki odpadami dla Gminy Nowe Miasto Lubawskie realizacji uchwał ą Rady Ministrów z 29 pa ździernika okre śla zadania, słu Ŝce zintegrowaniu w gminie działa ń z 2002 r. i wyznaczaj ący strategi ę działa ń na lata do zakresu gospodarki odpadami w sposób zgodny z 2011 roku, która powinna znale źć odzwierciedlenie w zasadami ochrony środowiska, z równoczesnym planach wojewódzkich, powiatowych i gminnych. uwzgl ędnieniem obecnych i przyszłych, technicznych i ekonomicznych uwarunkowa ń, poprzez przedstawienie: Plan gospodarki odpadami dla Gminy Nowe Miasto - aktualnego stanu gospodarki odpadami w Lubawskie, sporz ądzony zgodnie z wymienionymi wy Ŝej gminie, dokumentami, uwzgl ędnia równie Ŝ zapisy „Planu - prognozy zmian w gospodarowaniu odpadami w Gospodarki Odpadami dla województwa warmi ńsko- krótko- i długookresowym terminie działania, mazurskiego na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem - planowanych przedsi ęwzi ęć , zmierzaj ących do perspektywy na lata 2007-2010”, uchwalonego przez poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania Sejmik Województwa 13 listopada 2003 r. oraz ustalenia odpadami, projektu „Planu Gospodarki Odpadami Powiatu - źródeł finansowania planowanych zada ń Nowomiejskiego”, opracowanego w listopadzie 2003 r. organizacyjnych i inwestycyjnych, - sposobów monitorowania i oceny realizacji planu. Głównym celem przyszłej gospodarki odpadami w Zgodnie z art. 14 ustawy o odpadach projekt województwie warmi ńsko-mazurskim jest gminnego planu gospodarki odpadami opracowany przez minimalizacja zagro Ŝeń środowiska powodowanych zarz ąd gminy podlega zaopiniowaniu przez zarz ąd przez odpady. województwa oraz zarz ąd powiatu. Sprawozdanie z realizacji gminnego planu gospodarki Przyj ęte w Planie Wojewódzkim cele strategiczne to: odpadami składane jest co 2 lata radzie gminy, natomiast - likwidacja i rekultywacja nielegalnych „dzikich” aktualizacj ę planu przeprowadza si ę co 4 lata. składowisk odpadów, - minimalizacja ilo ści powstaj ących odpadów i II. Charakterystyka obszaru obj ętego zmniejszanie ich toksyczno ści, planowaniem. - konsekwentna i skuteczna egzekucja przepisów prawa, 1. Poło Ŝenie geograficzne. - optymalne zagospodarowanie odpadów. Dziennik Urz ędowy - 2273 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Gmina Nowe Miasto Lubawskie jest jedn ą z pi ęciu od wschodu, południa i zachodu - z pozostałymi gminami gmin tworz ących powiat nowomiejski, który le Ŝy w powiatu nowomiejskiego - Grodziczno, Kurz ętnik i południowo-zachodniej cz ęś ci województwa warmi ńsko- Biskupiec. mazurskiego. Poni Ŝej w tabeli zestawiono dane o podziale Powiat nowomiejski obejmuje gmin ę miejsk ą Nowe administracyjnym i ludno ści powiatu nowomiejskiego (wg Miasto Lubawskie oraz gminy wiejskie: Nowe Miasto Urz ędów Gmin i Rocznika Statystycznego 2003). Lubawskie, Biskupiec, Grodziczno i Kurz ętnik. Gmina Nowe Miasto Lubawskie na północy s ąsiaduje z gminami Iława i Lubawa powiatu iławskiego, natomiast

Tab.1. Podział administracyjny i ludno ść powiatu nowomiejskiego.

Miasta, gmina Powierzchnia w km 2 Liczba sołectw Miejscowo ści wiejskie Ludno ść ogółem M. Nowe Miasto Lubawskie 12 - - 11 369 Gm. Nowe Miasto Lubawskie 138 16 20 8 000 Gm. Biskupiec 241 25 36 10 300 Gm. Grodziczno 154 17 17 6 699 Gm. Kurz ętnik 150 19 21 8 940 Razem powiat 695 77 94 45 308

Obszar Gminy Nowe Miasto Lubawskie charakteryzuje - OChK Doliny Drw ęcy (3250 ha), si ę niezwykle urozmaicon ą rze źbą terenu, spowodowan ą - OChK Doliny Rzeki Wel (3665 ha). pobytem ostatniego zlodowacenia. W krajobrazie Łącznie OChK na terenie Gminy zajmuj ą powierzchnie lokalnym wyra źnie zaznaczaj ą si ę trzy jednostki 9 445 ha, co stanowi 65 % jej terytorium. Gmina wraz z geomorfologiczne - Pojezierze Brodnickie, Garb Lubawski całym powiatem wł ączona jest w obszar Zielonych Płuc i gł ęboka dolina rzeki Drw ęcy, rozdzielaj ąca te dwie Polski. krainy. Krajobraz o du Ŝych deniwelacjach terenu tworzy wysoczyzna morenowa płaska i falista, porozcinana 2. Struktura demograficzna i sytuacja gospodarcza rynnami subglacjalnymi i wytopiskami, z równinami gminy. sandrowymi i dolinami rzecznymi. Rzeka Drw ęca, płyn ąc na terenie Gminy na odcinku o Gmina Nowe Miasto Lubawskie, zajmuje powierzchni ę dł. 9,5 km, stanowi jej o ś hydrograficzn ą. Do Drw ęcy 138 km 2 i liczy 8 000 mieszka ńców (wg danych UG). uchodz ą rzeki i niewielkie cieki, odwadniaj ące tereny W powiecie nowomiejskim w ci ągu ostatnich pi ęciu lat gminne (Wel, Groblica, Radomka, Skarlanka). Znaczn ą mo Ŝna było zauwa Ŝyć niewielki spadek ludno ści powierzchni ę zajmuj ą mokradła i bagna, wyst ępuj ące powodowany niskim saldem ruchu naturalnego i ujemnym głownie w dnach rynien i innych obni Ŝeń terenu. Jeziora saldem ruchu migracyjnego, co obrazuje poni Ŝsza tabela. zajmuj ą ł ącznie powierzchni ę 657 ha (ok. 5 % pow. Jedn ą z przyczyn znacznego ruchu migracyjnego w gminy). Lasy Gminy to obszar ok. 1 860 ha (14 % pow. powiecie jest utrzymuj ąca si ę od dłu Ŝszego czasu trudna gminy). sytuacja na rynku pracy w całym województwie Zró Ŝnicowany pod względem rze źby terenu i zasobów warmi ńsko-mazurskim. Gmina Nowe Miasto Lubawskie, przyrodniczych rejon Gminy Nowe Miasto Lubawskie obok gminy miejskiej Nowe Miasto Lubawskie, pomimo obj ęty jest fragmentami trzech Obszarów Chronionego pewnej stagnacji gospodarczej w regionie, nale Ŝy do krajobrazu (OChK), mianowicie: jednostek administracyjnych o dodatnim - i wysokim - OChK kompleksu le śnego na północ od saldzie migracji ludno ści. Brodnickiego Parku Krajobrazowego (2530 ha na terytorium Gminy),

Tab.2. Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w powiecie w 2002 r. (Rocznik Statystyczny 2003).

Urodzenia Przyrost Miasta, gminy Zgony Napływ Odpływ Saldo migracji Ŝywa naturalny M. Nowe Miasto 107 98 9 144 139 5 Lubawskie Gm. Biskupiec 120 90 30 97 108 - 11 Gm. Grodziczno 95 65 30 40 86 - 46 Gm. Kurz ętniku 113 89 24 77 123 - 46 Gm. Nowe Miasto 92 82 10 146 112 34 Lubawskie Razem powiat 527 424 103 504 568 - 64

Gmina, podobnie jak powiat, nale Ŝy do słabo uprzemysłowionych rejonów województwa; podstaw ę działalno ści gospodarczej stanowi rolnictwo mało- i średnioobszarowe oraz chów trzody chlewnej i drobiu, z mniejszym udziałem produkcji ro ślinnej. Działalno ść przemysłowa skupia si ę głownie w zakładach bran Ŝy drzewnej, zwi ązanej z przerobem drewna, produkcj ą mebli oraz galanterii drewnianej. Inne jednostki gospodarcze to małe i średnie przedsi ębiorstwa handlowe, budowlane, przetwórstwa rolno-spo Ŝywczego oraz sektor ró Ŝnorodnych usług. Struktur ę sfery gospodarczej Gminy na tle podmiotów gospodarki narodowej powiatu przedstawiono poni Ŝej.

Dziennik Urz ędowy - 2274 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Tab.3. Podmioty gospodarki narodowej według sektorów i wybranych form prawno-organizacyjnych w gminach powiatu nowomiejskiego (wg Rocznika Statystycznego 2003).

Sektor - w tym Jednostka Ogółem Osoby administracyjna Publiczny Prywatny Przeds. Pa ństw. Spółki Spółdzielnie fizyczne M. Nowe Miasto 897 62 835 - 51 7 751 Lubawskie Gm. Grodziczno 203 14 189 - 13 2 156 Gm. Kurz ętnik 478 15 463 1 30 2 403 Gmina Nowe Miasto 370 20 350 1 15 1 295 Lubawskie Powiat 2 422 132 2 290 2 126 17 210

Gmina nowomiejska nale Ŝy do słabo uprzemysłowionych; dominuj ącym działem gospodarki jest rolnictwo średnioobszarowe oraz chów trzody chlewnej. Poni Ŝej w tabeli podano struktur ę u Ŝytkowania gruntów w gminie (wg Rocznika Statystycznego 2003).

Tab.4. U Ŝytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych Gminy N. M. Lubawskie.

Pow. gruntów - w tym ogółem, ha Grunty orne Łąki Pastwiska Sady Lasy i grunty le śne Pozostałe grunty Gmina-9 565 7 688 520 282 16 468 591 Powiat-51580 41 828 3 091 1 736 75 1 962 2 888

Tab.5. Powierzchnia gruntów le śnych i lesisto ść w Gm. Nowe Miasto Lubawskie.

Powierzchnia gruntów le śnych w ha Jednostka Lesisto ść Grunty publiczne Grunty administracyjna Ogółem Lasy w % Własno ść SP Własno ść gminy prywatne Gmina Nowe Miasto 2301,8 2261,5 1773,8 44,0 484,0 16,4 Lubawskie Powiat nowomiejski 13837,4 13526,5 11692,7 90,7 2054,0 19,5

Analiza struktury rozmieszczenia w powiecie 1) odpady sektora komunalnego przedsi ębiorstw według sektorów własno ści wykazuje, Ŝe 2) odpady sektora gospodarczego zdecydowana ich wi ększo ść skoncentrowana jest na terenach miejskich powiatu. Znaczn ą grup ę podmiotów 1.1. Odpady sektora komunalnego. gospodarczych działaj ących w Gminie stanowi ą przedsi ębiorstwa zajmuj ące si ę przetwórstwem drewna, Odpady komunalne to odpady powstaj ące w produkcj ą roln ą oraz ró Ŝnorodnymi usługami oraz gospodarstwach domowych, a tak Ŝe odpady nie handlem i naprawami. zawieraj ące odpadów niebezpiecznych, pochodz ące od innych wytwórców odpadów, które ze wzgl ędu na III. Aktualny stan gospodarki odpadami. swój charakter lub skład s ą podobne do odpadów powstaj ących w gospodarstwach domowych. 1. Rodzaje i ilo ści wytwarzanych odpadów. Odpady te mo Ŝna pogrupowa ć nast ępuj ąco, tj. jako: Jak dotychczas, zarówno na szczeblu centralnym jak i - odpady z gospodarstw domowych, wojewódzkim nie prowadzono ewidencji wytwarzanych - odpady z obiektów infrastruktury, odpadów komunalnych. Wprawdzie Główny Urz ąd - odpady wielkogabarytowe, Statystyczny gromadzi dane ilo ściowe dostarczane przez - odpady budowlane, z demonta Ŝu, po remontach, przewo źników odpadów, jednak dane te nie s ą - odpady z ogrodów, parków, jednoznaczne z ilo ściami rzeczywi ście powstaj ących - odpady z czyszczenia ulic i placów, odpadów. - odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie Tworzone obecnie wojewódzkie bazy danych w odpadów komunalnych. Urz ędach Marszałkowskich otrzymuj ą informacje od zarz ądzaj ących składowiskami i instalacjami odzysku i/lub Odpady komunalne są niezwykle zró Ŝnicowan ą mas ą unieszkodliwiania, czyli dotycz ące przede wszystkim odpadów, zarówno pod wzgl ędem ich składu jak i odpadów zdeponowanych. wła ściwo ści. Wytwarzane ilo ści tych odpadów zale Ŝą m.in. Ocena aktualnego stanu gospodarowania odpadami w od: Gm. Nowe Miasto Lubawskie, ze szczególnym - rodzaju zabudowy i specyfiki terenów gminy, uwzgl ędnieniem odpadów komunalnych, oparta jest na tak Ŝe stopnia nasycenia obiektami u Ŝyteczno ści bilansie ilo ści wytwarzanych odpadów, uwzgl ędniaj ącym publicznej, handlowymi, usługowymi, wska źniki nagromadzenia odpadów, okre ślone w - wyposa Ŝenia zabudowy w urz ądzenia Krajowym Planie Gospodarki Odpadami. Ocena techniczno-sanitarne, zwłaszcza grzewcze, uwzgl ędnia równie Ŝ analiz ę sposobu odbioru odpadów, - poziomu zamo Ŝno ści i konsumpcji mieszka ńców, ich odzysku i unieszkodliwiania w istniej ących - posiadania przydomowych ogródków, działek itp. uwarunkowaniach ekonomicznych i społecznych gminy. Wła ściwo ści odpadów komunalnych Maj ąc na wzgl ędzie miejsca wytwarzania - generalnie charakteryzowane s ą za pomoc ą ró Ŝnych wska źników, odpady powstaj ące w gminie mo Ŝna podzieli ć na: np.:

Dziennik Urz ędowy - 2275 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

- okre ślaj ącego nagromadzenie odpadów - w jednostkach obj ęto ściowych (m 3 /Ma, rok); w W Planie Gospodarki Odpadami Powiatu jednostkach wagowych (kg/M, rok), Nowomiejskiego ilo ści wytworzonych odpadów - fizycznych - jak ci ęŜ ar obj ęto ściowy (g ęsto ść komunalnych oszacowano na podstawie danych kg/m 3); podział frakcyjny czy skład morfologiczny uzyskanych z Urz ędów Gmin, odnosz ących si ę do ilo ści (%), odpadów zebranych i zdeponowanych na powiatowych - okre ślaj ących wła ściwo ści paliwowe (wilgotno ść ; składowiskach. Z analizy tych danych wynika, Ŝe udział cz ęś ci nie- i palnych; cz ęś ci lotnych; ciepło wska źniki nagromadzenia odpadów, zarówno dla terenu spalania i warto ść opałow ą); składniki agresywne miasta jak i dla terenów wiejskich ró Ŝni ą si ę od (dwutlenek siarki, chlorowodór, pi ęciotlenek wska źników przyj ętych do bilansu odpadów w Krajowym azotu w mg/kg s.m.), Planie Gospodarki Odpadami (KPGO) i w Planie - okre ślaj ących wła ściwo ści nawozowe, tj. w ęgiel i Wojewódzkim, mianowicie wska źniki dla terenów azot organiczny; fosfor, potas, substancje wiejskich, przyj ęte w Planie Powiatowym s ą wy Ŝsze od organiczne; metale ci ęŜ kie (kadm chrom, mied ź, wska źników z KPGO, natomiast wska źnik miejski jest nikiel, ołów, cynk). ni Ŝszy ni Ŝ w KPGO.

Miejscem powstawania odpadów komunalnych na Maj ąc na wzgl ędzie fakt, i Ŝ wska źniki przyj ęte w terenie gminy s ą: Krajowym i Wojewódzkim PGO, jako wielko ści u średnione - gospodarstwa domowe, są wprawdzie zawy Ŝone, ale wyliczono je na podstawie - obiekty u Ŝyteczno ści publicznej - szkoły, urz ędy, bada ń morfologii odpadów, prowadzonych przez Instytut obiekty handlowe i usługowe, rzemie ślnicze, Ekologii Terenów Uprzemysłowionych z Katowic w du Ŝych placówki lecznicze, opieku ńcze, i małych miastach oraz na terenach wiejskich w kraju (lata - obiekty gospodarki komunalnej, 90.te), dlatego zastosowano je do sporz ądzenia bilansu - zakłady i firmy produkcyjne/przemysłowe, odpadów komunalnych powstaj ących w Gminie oraz dla - przychodnie lekarskie i lecznice weterynaryjne, potrzeb prognozy wytwarzania odpadów na obszarze - fermy hodowli zwierz ąt/gospodarstwa rolno- obj ętym planowaniem w okresie do 2011 r. produkcyjne. Zdaniem autorów opracowania powy Ŝsze podej ście uzasadnia równie Ŝ fakt, i Ŝ w my śl przyj ętych zało Ŝeń Jak uprzednio wspomniano dla potrzeb niniejszego pierwszy raport z realizacji Krajowego Planu Gospodarki Planu ilo ści odpadów komunalnych, powstaj ące w roku na Odpadami zweryfikuje niektóre z obecnych wylicze ń i/lub terenie Gminy oszacowano w oparciu o wska źniki wska źników. nagromadzenia odpadów dla terenów miast i wsi, przyj ęte w Krajowym i Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami.

Tab.6. Wska źniki nagromadzenia odpadów komunalnych wkg/Ma, rok (wg KPGO).

Źródła powstawania odpadów Przyj ęty wska źnik nagromadzenia odpadów Miasto Wie ś Odpady z gospodarstw domowych 224 116 Odpady z obiektów infrastrukturalnych 110 45 Odpady wielkogabarytowe 20 15 Odpady z budowy, remontów i demonta Ŝu obiektów 40 40 Opady z ogrodów i parków 12 5 Odpady z czyszczenia ulic 15 - odpady niebezpieczne, pochodz ące z odpadów domowych 3 2 Razem 424 223

Wytworzone w Gminie Nowe Miasto Lubawskie ilo ści odpadów - zale Ŝnie od źródła powstawania i wyliczone w oparciu o wska źniki nagromadzenia dla terenów o ró Ŝnej zabudowie - przedstawia poni Ŝsza tabela.

Tab.7. Ilo ści odpadów komunalnych wytworzonych w Gm. Nowe Miasto Lubawskie w 2003 r (wg KPGO).

Lp. Źródło powstawania odpadów Ilo ści, Mg 1. Odpady z gospodarstw domowych 928,0 2. Odpady z obiektów u Ŝyteczno ści publicznej 360,0 3. Odpady wielkogabarytowe 120,0 4. Odpady budowlane, poremontowe, z demonta Ŝu 320,0 5. Odpady z ogrodów, parków 40,0 6. Odpady z czyszczenia ulic - 7. Odpady niebezpieczne, pochodz ące z odpadów domowych 16,0 Razem 1 784,0

Tab.8. Skład morfologiczny w % odpadów, wytworzonych w gospodarstwach domowych w Gm. Nowe Miasto Lubawskie w 2003 r. oraz ich ilo ści (wg KPGO).

Lp. Strumie ń odpadów Udział , % Ilo ść , Mg 1. Odpady organiczne ro ślinne 13 120,6 2. Odpady organiczne zwierz ęce 1 9,3 3. Odpady organiczne inne 2 18,6 4. Odpady papieru i tektury 13 120,6 5. Odpady tworzyw sztucznych 13 120,6 Dziennik Urz ędowy - 2276 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

6. Odpady materiałów tekstylnych 3 27,9 7. Odpady szkła 8 74,4 8. Odpady metali 4 37,1 9. Odpady mineralne 10 92,8 10. Frakcja mineralna < 10 mm 33 306,2 Razem 100 928,0

Tab.9. Skład morfologiczny w % odpadów komunalnych pochodz ących z innych źródeł wytwarzania (wg KPGO).

Odpady z Odpady z Odpady z obiektów Odpady Odpady Lp. Strumie ń odpadów ogrodów i czyszczenia uŜyteczno ści wielkogabarytowe budowlane parków ulic publicznej 1. Odpady organiczne 10 - - 80 - (ro ślinne +inne) 2. Odpady papieru i tektury 30 - - - - 3. Odpady tworzyw sztucznych 30 10 1 - - 4. Odpady materiałów tekstylnych 3 - - - - 5. Odpady szkła 10 - - - 6. Odpady metali 5 30 5 - - 7. Odpady mineralne +drobna 12 - - 20 100 frakcja 8. Odpady drewna - 60 7 - - 9. Odpady cegły, betonu, z - - 69 - - nawierzchni dróg 10. Piasek i inne - - 18 - - Razem 100 100 100 100 100

Tab.10. Ilo ści odpadów komunalnych pochodz ących z innych źródeł wytwarzania w Gm. Nowe Miasto Lubawskie w 2003 r., Mg.

Odpady z Odpady budowlane, Odpady z obiektów Odpady Lp. Strumie ń odpadów poremontowe, ogrodów, uŜyteczno ści wielkogabarytowe z demonta Ŝu parków publicznej 1. Odpady organiczne 36,0 - - 32,0 (ro ślinne +zwierz ęce +inne) 2. Odp. papieru i tektury 108,0 - - - 3. Odp. tworzyw sztucznych 108,0 12,0 3,2 - 4. Odp. materiałów tekstyln. 10,8 - - - 5. Odpady szkła 36,0 - - - 6. Odpady metali 18,0 36,0 16,0 - 7. Odp. mineralne + frakcja 43,2 - - 8,0 < 10 mm 8. Odpady drewna - 72,0 22,4 - 9. Odpady cegły, betonu, z nawierzchni dróg, - - 278,4 - piasek, inne Razem 360,0 120,0 320,0 40,0

Tab.11. Bilans odpadów komunalnych wytworzonych w Gm. Nowe Miasto Lubawskie w 2003 r., Mg.

Odpady z Odpady Odpady z Odpady Odpady z obiektów wielko- Lp. Strumie ń odpadów gospodarstw budowlane ogrodów, Razem uŜyteczn. gabarytow domowych poremontowe parków publicznej e 1. Odp. organiczne (razem) 148,5 36,0 - - 32,0 216,5 2. Odpady papieru i tektury 120,6 108,0 - - - 228,6 3. Odpady tworzyw sztucznych 120,6 108,0 12,0 3,2 - 243,8 4. Odpady materiałów 27,9 10,8 - - - 38,7 tekstylnych 5. Odpady szkła 74,4 36,0 - - - 110,4 6. Odpady metali 37,1 18,0 36,0 16,0 - 107,1 7. Odpady mineralne + frakcja< 399,0 43,2 - - 8,0 450,2 10 mm 8. Odpady drewna - - 72,0 22,4 - 94,4 9. Odpady cegły, betonu, piasek, - - - 278,4 - 278,4 inne 10. Odp. niebezpieczne, 16,0 - - - - 16,0 pochodz ące z odp. domowych* Razem 944,1* 360,0 120,0 320,0 40,0 1 784,1 * - odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń odpadów domowych, nie maj ą opracowanego składu morfologicznego, st ąd uwzgl ędniane s ą jedynie w całkowitym bilansie odpadów.

Dziennik Urz ędowy - 2277 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

1.2. Odpady sektora gospodarczego. Odpady tego sektora zgodnie z klasyfikacj ą odpadów mo Ŝna podzieli ć na: Odpady powstaj ące w Gminie w sektorze - odpady niebezpieczne, gospodarczym pochodz ą głównie z działalno ści zakładów - odpady inne ni Ŝ niebezpieczne, i firm, zwi ązanych z przemysłem drzewnym, meblowym - odpady komunalne i podobne do komunalnych, oraz przetwórstwem rolno-spo Ŝywczym. W Gminie pochodz ące z zaplecza administracyjno- funkcjonuje równie Ŝ wiele placówek i zakładów, socjalnych zakładów, firm; odpady te w ogólnym świadcz ących ró Ŝnorodne usługi, np. stolarskie, bilansie zasilaj ą odpady komunalne. budowlane, transportowe, naprawy pojazdów, ślusarskie i in. Ilo ść i skład odpadów sektora gospodarczego zale Ŝne Odpady sektora gospodarczego zasadniczo są od rodzaju produkcji, od profilu prowadzonej zagospodarowywane s ą w miejscu ich powstawania b ądź działalno ści, świadczonych usług itp. Poni Ŝej w tabeli odzyskiwane i przekazywane do dalszego przemysłowego zestawiono rodzaje prowadzonej na terenie Gminy wykorzystania. działalno ści, generuj ącej odpady sektora gospodarczego.

Tab.12. Rodzaje prowadzonej działalno ści gospodarczej na terenie Gminy N.M.L.

Miejscowo ść Rodzaj działalno ści, świadczonych usług Bagno Ubezpieczenia społeczne i usługi przedstawicielskie Bratian Usługi transportowe; autohandel; stolarskie; ślusarskie; handel detaliczny +hurtowy; gastronomiczne; murarskie; hydrauliczne, RTV+ elektryczne, prod. pustaków, Chro śle Handel detaliczny +hurtowy; usługi fryzjersko-kosmetyczne, Gry Ŝliny Usługi transportowe; handel Gwi Ŝdziny Usługi ślusarskie); handel; usługi stolarskie i murarskie; transportowe; prod. rolna, Jamielnik Handel ; usługi murarskie; ślusarskie; autohandel; Kaczek Usługi ślusarskie; transportowe, Lekarty Handel detaliczny, hurtowy; usługi stolarskie; murarskie, Nawra Handel detaliczny, hurtowy; naprawa samochodów; usługi murarskie, elektryczne, Nowy Dwór Handel detaliczny; hurtowy; usługi murarskie, Pacółtowo Handel detaliczny; hurtowy; usługi murarskie; transportowe; ślusarskie; hydrauliczne; naprawa samochodów, Pustki Autohandel; usługi gastronomiczne; handel detaliczny, Radomno Handel detaliczny i hurtowy; usługi weterynaryjne; transportowe; gastronomiczne; naprawa samochodów; usługi murarskie, Skarlin Usługi transportowe; murarskie; ślusarskie; handel; ubojnia, Tylice Handel; usługi elektryczne; stolarskie; ślusarskie; naprawa samochodów, Mszanowo Handel; usługi transportowe; autohandel; usługi murarskie; elektryczne; skup złomu; weterynaryjne; przetwórstwo rolne; gastronomiczne

Jak wynika z zestawienia - w śród odpadów sektora - oleje i tłuszcze inne ni Ŝ jadalne, gospodarczego przewa Ŝaj ą odpady z przetwórstwa - farby, tusze, kleje, lepiszcze i Ŝywice zawieraj ące drewna oraz produkcji mebli (03 01); odpady z substancje niebezpieczne, przygotowania, obrotu i stosowania oraz usuwania farb i - detergenty zawieraj ące substancje lakierów (08 01); odpadowe oleje hydrauliczne (13 01) i niebezpieczne, odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe - leki cytotoksyczne i cytostatyczne, (13 02); tak Ŝe odpady opakowaniowe (15 01) oraz odpady - zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne, materiałów i elementów budowlanych (17 01). Rodzaje i zawieraj ące niebezpieczne składniki, ilo ści odpadów wytwarzanych przez podmioty - drewno zawieraj ące niebezpieczne substancje. gospodarcze w powiecie nowomiejskim, w tym w Gminie Nowe Miasto Lubawskie, zestawiono w Planie Gospodarki Brak w gminie systemu odr ębnego gromadzenia Odpadami Powiatu Nowomiejskiego, pkt. II str.11-13. odpadów niebezpiecznych, wchodz ących w strumie ń odpadów domowych/z gospodarstw wiejskich 1.3. Odpady niebezpieczne. sprawia, Ŝe odpady te kierowane s ą do deponowania razem z pozostałymi zmieszanymi odpadami Odpady niebezpieczne wytwarzane s ą w obu komunalnymi na składowisko odpadów komunalnych, wymienionych wy Ŝej sektorach, tj. znajduj ą si ę zarówno w stwarzaj ąc tym samym zagro Ŝenie dla środowiska. strumieniu odpadów domowych/komunalnych jak te Ŝ przemysłowych. Oznacza to, Ŝe znacz ąca cz ęść źródeł Działaj ące w Gminie zakłady i firmy bran Ŝy drzewnej, tych odpadów ma charakter rozproszony, co stwarza przetwórstwa rolno-spo Ŝywczego oraz ró Ŝnorodne okre ślone trudno ści przy sporz ądzaniu bilansu placówki usługowe generuj ą okre ślone strumienie poszczególnych strumieni odpadów. odpadów niebezpiecznych. Obowi ązki wytwórców i posiadaczy w zakresie post ępowania z odpadami Do strumienia odpadów komunalnych trafia wiele niebezpiecznymi okre ślaj ą przepisy ustawy z 27 kwietnia materiałów zwi ązanych z działalno ści ą bytow ą ludzi, które 2001 r. o odpadach oraz wydane na jej podstawie zaliczane s ą do odpadów niebezpiecznych. Zgodnie z rozporz ądzenia. Poni Ŝej zestawiono firmy, posiadaj ące obowi ązuj ącym katalogiem odpadów (grupa 20) nale Ŝą tu: aktualne decyzje Starosty Nowomiejskiego, - rozpuszczalniki; kwasy; alkalia; zatwierdzaj ące programy gospodarki odpadami - odczynniki fotograficzne, niebezpiecznymi, w których okre ślono ilo ści odpadów - środki ochrony ro ślin, wytwarzanych w skali roku oraz sposoby post ępowania z - lampy fluorescencyjne i inne odpady zawieraj ące tymi odpadami. rt ęć , - urz ądzenia zawieraj ące freony,

Dziennik Urz ędowy - 2278 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Lp. Nazwa firmy Kod odpadu Ilo ść , Mg 1. „EKOBUD” Arkadiusz Plitt, Tylice – Nowe Miasto Lubawskie 17 01 06 100 17 01 01 100 17 06 05 100 2. Przedsi ębiorstwo Budownictwa L ądowego MJ, Michałowice 15 02 02 500 17 06 01 300 17 06 05 100 3. Centrum Gospodarki Odpadami, Azbestu i recyklingu „CARO”, 17 01 06 100 Zamo ść 17 06 01 100 17 06 05 100 4. Przedsi ębiorstwo Robót Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych 17 01 06 500 „Termoexport”, Warszawa 17 06 01 500 17 06 05 500 5. Przedsi ębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „ABBA- 17 06 01 800 Ekomed”, Torun 17 06 05 800 6. ELNAFT , Gda ńsk 13 05 02 100 13 05 06 100 13 05 07 100 15 02 02 1,0 16 02 13 0,7 16 07 08 1 800 17 05 03 1 500 7. Serwis Nowa Wie ś Wielka, 13 05 01 1,2 m.Nowa Wie ś Wielka 13 05 02 0,8 13 05 03 0,4 13 05 06 0,4 13 05 07 0,3 13 05 08 0,3 15 02 02 0,8 16 02 13 100 szt. 16 07 08 1,0 16 07 09 0,6 8. Przedsi ębiorstwo Wielobran Ŝowe – Ubojnia Trzody, 13 02 05 0,5 N.M. Lubawskie 16 06 01 0,1 16 01 13 0,005 20 01 21 0,020 9. AWAS – Serwis, Warszawa 13 05 01 1 000 13 05 02 600 13 05 03 800 13 05 06 200 13 05 07 800 13 05 08 1 200 13 08 99 400 19 08 10 200 10. PKN „ORLEN” 15 02 02 0,3 Nowe Miasto Lubawskie 15 01 10 0,3

Powstaj ące w Gminie odpady niebezpieczne - Potencjalne mo Ŝliwo ści odzysku s ą uzale Ŝnione od medyczne i weterynaryjne, pochodz ące z przychodni wielu czynników, zwłaszcza od: lekarskich, domów opieki czy z lecznictwa - ilo ści i rodzaju odpadów, weterynaryjnego podlegaj ą regulacjom prawnym, - mo Ŝliwo ści lokalizacyjnych dla obiektów wynikaj ącym z dwóch rozporz ądze ń ministra zdrowia z 23 zwi ązanych z zagospodarowaniem odpadów, grudnia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych - warunków ekonomicznych, i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest - warunków zbytu na produkty powstałe w zakazane oraz w sprawie dopuszczalnych sposobów i procesach odzysku, warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i - akceptacji społecznej. weterynaryjnych. Unieszkodliwianie odpadów to poddawanie ich 2. Procesy odzysku i unieszkodliwiania odpadów. procesom przekształce ń biologicznych, fizycznych lub chemicznych w celu doprowadzenia ich do stanu, który Procesy odzysku odpadów to wszelkie działania nie stwarza zagro Ŝenia dla środowiska oraz zdrowia i polegaj ące na wykorzystaniu odpadów w cało ści lub w Ŝycia ludzi, uj ętych w zał ączniku nr 6 do ustawy (D1 - cz ęś ci, lub te Ŝ - prowadz ące do odzyskania z odpadów D15). Takie post ępowanie jest sposobem ostatecznym w substancji, materiałów (tak Ŝe energii) i ich wykorzystania. sytuacji, gdy nie udało si ę podda ć odpadów procesom Działania te zostały okre ślone w zał ączniku nr 5 do odzysku. Unieszkodliwianiem odpadów jest równie Ŝ ich ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (R1-R14). składowanie. Unieszkodliwianie odpadów mo Ŝe odbywa ć si ę tylko w Form ą odzysku odpadów jest recykling, który polega miejscu wyznaczonym w trybie przepisów o na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zagospodarowaniu przestrzennym w instalacjach lub zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu urz ądzeniach, spełniaj ących okre ślone wymagania i uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu zgodnie z zasadami ochrony środowiska. pierwotnym lub innym. Recykling nie obejmuje jednak Wybór technologii unieszkodliwiania, podobnie jak odzysku energii. mo Ŝliwo ści odzysku odpadów uzale Ŝniony jest od: - czynnika ekonomicznego i logistycznego, - dost ępno ści technologii, Dziennik Urz ędowy - 2279 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

- akceptacji lokalnej społeczno ści dla wybranego uzyska ć dofinansowanie z polskich funduszy celowych i rozwi ązania. funduszy strukturalnych.

Odpady powinny by ć w pierwszej kolejno ści Wśród odpadów sektora gospodarczego, poddawane odzyskowi lub unieszkodliwianiu w wytwarzanych na terenie Gminy - najcz ęś ciej miejscu ich powstawania; te, których nie mo Ŝna odzyskiwane s ą i wykorzystywane: podda ć w/w procesom w miejscu wytworzenia – - odpady organiczne z przetwórstwa Ŝywno ści, z powinny by ć przekazywane do najbli Ŝej poło Ŝonych rolnictwa (jako pasze dla zwierz ąt, nawozy), miejsc odzysku/unieszkodliwiania. - odpady z przetwórstwa drewna i produkcji mebli (w celach energetycznych), Zmieszane odpady komunalne wytwarzane w - odpady budowlane, poremontowe (do budowy i miejscowo ściach Gminy N.M. Lubawskie s ą zbierane i niwelacji dróg, poboczy, do produkcji materiałów transportowane przez firmy posiadaj ące stosowne budowlanych). zezwolenia na prowadzenie działalno ści w tym zakresie W Gminie funkcjonuje jedna instalacja do odzysku do unieszkodliwiania przez deponowanie na składowisku. energii z odpadów przemysłu drzewnego - jest to Stolarski Selektywne gromadzenie surowców wtórnych, Zakład Produkcyjno-Handlowy HUMDREX w Mszanowie, pochodz ących z odpadów komunalnych obejmuje obecnie o mocy przerobowej 750 Mg. w Gminie jedynie zbieranie odpadów opakowa ń z tworzyw Odpady niebezpieczne, wytwarzane w sektorze sztucznych (2,8 Mg w 2003 r.; 0,5 Mg w 2004 r.) oraz gospodarczym Gminy, transportowane s ą przez firmy, odpadów opakowa ń szklanych (0,4 Mg w 2003 r.). posiadaj ące w tym zakresie aktualne uprawnienia, do Obecnie Gmina dysponuje nast ępuj ącymi ilo ściami unieszkodliwiania w specjalistycznych zakładach. pojemników do selektywnej zbiórki wysegregowanych Odpady niebezpieczne, znajduj ące si ę w strumieniu odpadów: 41 szt. do tworzyw sztucznych oraz 21 szt. do odpadów domowych - z uwagi na brak w Gminie systemu opakowa ń szklanych i puszek. selektywnego ich zbierania - wraz z nimi deponowane s ą na składowisku w Lipowcu. Pozostałe, zmieszane odpady komunalne s ą unieszkodliwiane na składowisku odpadów komunalnych 3. Systemy zbierania odpadów. w m. Lipowiec w s ąsiedniej gminie Kurz ętnik, zarz ądzanym przez Gospodarstwo Pomocnicze przy Zbieranie odpadów jest działaniem, maj ącym Urz ędzie Gminy Kurz ętnik (ul. Ko ściuszki 23, Kurz ętnik). przygotowa ć odpady do transportu do miejsca ich odzysku Składowisko odpadów komunalnych w Lipowcu lub unieszkodliwiania. Zbieranie polega w szczególno ści przyjmuje równie Ŝ odpady z gminy miejskiej Nowe Miasto na umieszczaniu odpadów w pojemnikach, ich Lubawskie. Gminy korzystaj ące z tego składowiska (gm. segregowaniu i magazynowaniu. Kurz ętnik, miasto i gmina Nowe Miasto Lubawskie), jednocze śnie świadome potrzeby zmodernizowania Gmina Nowe Miasto Lubawskie obj ęta jest obiektu dla potrzeb jego dalszej i bezpiecznej dla zorganizowanym systemem odbioru odpadów środowiska eksploatacji - podpisały w dniu 17 czerwca komunalnych w niewielkim zakresie - wg danych Urz ędu 1998 r. „Porozumienie w sprawie współdziałania Gminy jest to ok. 30% gospodarstw domowych. mi ędzykomunalnego w zakresie modernizacji, utrzymania i eksploatacji wspólnego składowiska odpadów Zbieranie i transport odpadów komunalnych komunalnych poło Ŝonego w Lipowcu na terenie Gm. regulowane jest uchwał ą nr XII/69/97 Rady Gminy Nowe Kurz ętnik”. Miasto Lubawskie z/s w Mszanowie z dnia 8 lipca 1997 r. W dniu 12 maja 2004 r. pomi ędzy Wójtem Gm. w sprawie zasad utrzymania czysto ści i porz ądku na Kurz ętnik, Burmistrzem Nowego Miasta Lubawskiego oraz terenie gminy. Wójtami Gmin Grodziczno i Nowe Miasto Lubawskie z/s w Uchwała nało Ŝyła na u Ŝytkowników posesji obowi ązek Mszanowie zawarte zostało Porozumienie, obejmuj ące gromadzenia odpadów w pojemnikach do tego równie Ŝ Gmin ę Grodziczno, którego celem jest wspólne - przeznaczonych oraz przekazywania odpadów firmie teraz ju Ŝ czterech Gmin - działanie na rzecz modernizacji, posiadaj ącej stosowne zezwolenia. Uchwała okre śliła utrzymania i eksploatacji wspólnego składowiska równie Ŝ zasady selektywnej zbiórki wybranych rodzajów odpadów w Lipowcu. odpadów, post ępowania z odpadami wielkogabarytowymi oraz z odpadami organicznymi; wprowadziła tak Ŝe W tre ści Porozumienia strony ustaliły, i Ŝ przedmiotem obowi ązek zawierania umów na odbiór odpadów oraz wspólnych działa ń b ędzie: posiadania rachunków za świadczone usługi. W uchwale - opracowanie dokumentacji - projektu ustalono równie Ŝ obowi ązek posiadania pojemnika i modernizacji składowiska, umowy na odbiór odpadów w momencie rozpocz ęcia - etapowa realizacja modernizacji składowiska, budowy lub prowadzenia działalno ści gospodarczej na - okre ślenie zasad eksploatacji wspólnego posiadanej posesji. składowiska. Ustalone przez Rad ę Gminy Nowe Miasto Lubawskie zasady post ępowania z odpadami zostały dostarczone W Porozumieniu zawarto równie Ŝ zobowi ązanie stron mieszka ńcom Gminy w postaci broszury /za do pokrywania kosztów realizacji wymienionych uprzednio pokwitowaniem/. zada ń, stosownie do ustalonych udziałów. Zdecydowano równie Ŝ o prowadzeniu procesu inwestycyjnego przez Odpady komunalne powstaj ące w miejscowo ściach Gmin ę Kurz ętnik. Gminy Nowe Miasto Lubawskie, zbierane s ą przez To zaplanowane przez Gminy wspólne wymienione ni Ŝej firmy, posiadaj ące zezwolenie Wójta przedsi ęwzi ęcie jest przykładem perspektywicznych Gminy na ich odbiór i transport do miejsca działa ń, spójnych z zapisami Wojewódzkiego i unieszkodliwiania: Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami dotycz ącymi - Gospodarstwo Pomocnicze przy Urz ędzie Gminy działań o charakterze regionalnym, które maj ą szanse Nowe Miasto Lubawskie z/s w Mszanowie, Dziennik Urz ędowy - 2280 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

- Przedsi ębiorstwo Usług Komunalnych „EKO” Sp. Obowi ązki zwi ązane z dostosowaniem istniej ących z o.o. w Iławie, składowisk odpadów do wymaga ń organizacyjnych i - Przedsi ębiorstwo Wielobran Ŝowe Produkcyjno- technicznych wynikaj ących z przepisów prawa okre śla art. Usługowo-Handlowe „SANIBUD” z Nowego 33 ustawy z 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Miasta Lubawskiego, Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o - Miejski Zakład Komunalny w Nowym Mie ście zmianie niektórych innych ustaw (z pó źn. zmianami). Lubawskim, Z oceny stanu technicznego składowiska odpadów w - Firma Usługowo-Handlowa „BASTA” Stanisław Lipowcu, zawartej w Przegl ądzie Ekologicznym (opr. 2002 Sokołowski, Grodziczno. r.) wynika, i Ŝ obiekt nadaje si ę do modernizacji dla potrzeb Surowce wtórne w postaci odpadów papieru i tektury; zgodno ści z aktualnymi przepisami prawa i ustaleniami odpadów tworzyw sztucznych, szkła i metali zbierane s ą Wojewódzkiego i Powiatowego Planu Gospodarki przez firm ę „Maja” z Nowego Miasta Lubawskiego, Odpadami, w zakresie umo Ŝliwiaj ącym funkcjonowanie posiadaj ącą stosowne w tym zakresie zezwolenie Starosty jako składowiska mi ędzygminnego po 2009 r. Nowomiejskiego. Modernizacja składowiska w Lipowcu dla potrzeb Odpady niebezpieczne oraz odpady inne ni Ŝ składowania odpadów z Gminy Kurz ętnik, z Miasta i niebezpieczne, powstaj ące w Gminie zbierane s ą przez Gminy Nowe Miasto Lubawskie, tak Ŝe z Gminy nast ępuj ące podmioty gospodarcze: Grodziczno mo Ŝe by ć przedsi ęwzi ęciem o charakterze - Firma Handlowa Artykuły Motoryzacyjne regionalnym, st ąd uzasadnionym b ędzie staranie si ę o Wojciech Gru Ŝlewski z Nowego Miasta finansowe wsparcie z polskich funduszy celowych i Lubawskiego, funduszy strukturalnych. - Hurtownia Produktów Naftowych NAFTOL Sp. z Modernizacja składowiska w Lipowcu powinna by ć o.o. z Olsztyna, poł ączona z rekultywacj ą kwater ju Ŝ wypełnionych. - MAJA Jacek M ączkowski z Nowego Miasta Procedura zamykania wypełnionych cz ęś ci składowisk Lubawskiego, odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne, okre ślona - Firma Handlowo-Usługowa TONER z wspomnianym rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z 24 Bielic/Krotoszyny, marca 2003 r. wymaga jedynie uporz ądkowania skarp, - Przedsi ębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. powierzchni kwatery składowiska oraz ich zabezpieczenia z Ostródy, przed wodn ą i wietrzn ą erozj ą - poprzez wykonanie - Przedsi ębiorstwo Handlowo-Usługowe SOKÓŁ odpowiedniej okrywy rekultywacyjnej, o konstrukcji Zdzisław Sokołowski, Grodziczno. zale Ŝnej od wła ściwo ści składowanych odpadów.

4. Sposoby unieszkodliwiania odpadów. Procedura monitorowania partii składowiska w okresie rekultywacji po ich zamkni ęciu, wynikaj ąca z Zarówno w kraju jak i w województwie, podobnie w rozporz ądzenia Ministra Środowiska z 9 grudnia 2002r. Gminie Nowe Miasto Lubawskie podstawowym procesem powinna uwzgl ędnia ć „intensywno ść ” oddziaływania unieszkodliwiania wytwarzanych stałych odpadów takiego obiektu na środowisko, wynikaj ącą m.in.: komunalnych i zbieranych w zorganizowanym systemie - z wielko ści wysypiska, odbioru jest ich deponowanie na składowisku, nale Ŝą cym - z rodzaju i ilo ści zdeponowanych odpadów, do kategorii składowisk innych ni Ŝ niebezpieczne i - ze średniej mi ąŜ szo ści zło Ŝa (najcz ęś ciej < 2 m), oboj ętne. - ze znikomego osiadania korpusu składowiska, Jak wy Ŝej wspomniano odpady sektora komunalnego cz ęsto nieistotnego dla docelowego powstaj ące na terenie Gminy składowane s ą na zagospodarowania terenu po rekultywacji, składowisku w m. Lipowiec, le Ŝą cej w s ąsiedniej Gm. - z ilo ści powstaj ących gazów (cz ęsto znikomej w Kurz ętnik, które jest równie Ŝ miejscem deponowania przypadku małych składowisk). odpadów z terenu miasta Nowe Miasto Lubawskie. Monitoring zamykanych kwater starych składowisk jest W Gminie Nowe Miasto Lubawskie nie ma instalacji do niezb ędny, ale zakres i cz ęstotliwo ść bada ń takich unieszkodliwiania odpadów komunalnych w postaci obiektów powinny by ć ustalane w zale Ŝno ści od składowisk, kompostowni czy zakładów mechaniczno- wskazanej wy Ŝej „intensywno ści” oddziaływania, biologicznego przetwarzania odpadów. Na terenie Gminy wynikaj ącej z przeprowadzonego przegl ądu nie ma te Ŝ mogilników, słu Ŝą cych do magazynowania ekologicznego. środków ochrony ro ślin. Władze Gminy zainteresowane s ą współdziałaniem z 5. Podsumowanie i wnioski. Gm. Kurz ętnik i gmin ą miejsk ą Nowe Miasto Lubawskie w sprawie modernizacji składowiska w Lipowcu, czego W trakcie prac nad Planem Gospodarki Odpadami dla wyrazem jest podpisane w czerwcu 1998 r. Gminy Nowe Miasto Lubawskie oszacowano, stosuj ąc „Porozumienie”. wska źniki nagromadzenia odpadów uwzgl ędnione w Składowisko w Lipowcu, zarz ądzane przez KPGO i WPGO, i Ŝ w skali roku powstaje 1 784 Mg Gospodarstwo Pomocnicze przy Urz ędzie Gminy w odpadów sektora komunalnego. Odpady odbierane s ą w Kurz ętniku jest obiektem funkcjonuj ącym od 1975 r., nie zorganizowanym systemie, obejmuj ącym jedynie 30% posiada wi ęc warunków techniczno-budowlanych, mieszka ńców gminy i transportowanych do gwarantuj ących spełnienie obecnych wymaga ń, unieszkodliwiania na składowisku w Lipowcu w Gm. okre ślonych rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z 9 Kurz ętnik. grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz Obiekt przyjmuj ący odpady posiada uregulowany stan warunków prowadzenia monitoringu składowisk jak formalno-prawny, natomiast pod wzgl ędem techniczno- równie Ŝ nie jest przygotowane do realizacji wymaganych budowlanym nie jest jeszcze przygotowany do spełniania warunków do prowadzenia eksploatacji składowiska, obowi ązuj ących wymaga ń w zakresie ograniczenia jego wynikaj ących z kolejnego rozporz ądzenia Ministra negatywnego oddziaływania na środowisko. Środowiska z 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych Na terenie Gminy prowadzona jest selektywna zbiórka wymaga ń bezpiecznego dla otoczenia funkcjonowania surowców wtórnych, wyodr ębnianych z odpadów sektora składowiska. komunalnego, jednak w ograniczonym zakresie. Dziennik Urz ędowy - 2281 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Odzyskane w skali roku ilo ści odpadów opakowa ń Prognoza liczby mieszka ńców Gminy oraz prognoza tworzyw sztucznych i szkła s ą rz ędu ok. 3 Mg. zmian wspomnianych wska źników to dane wyj ściowe do Odpady powstaj ące w sektorze gospodarczym sporz ądzenia prognozy ilo ści odpadów komunalnych, gromadzone s ą odpowiednio do sposobów dalszego z wytwarzanych na obszarze Gminy i w okresie obj ętym nimi post ępowania, okre ślonych zapisami ustawy o planowaniem, czyli dla potrzeb 4-letniego planu odpadach, dotycz ącymi obowi ązków wytwórcy i gospodarki odpadami z uwzgl ędnieniem lat 2008-2011. posiadacza odpadów w tym zakresie. W niniejszym opracowaniu przyj ęto prognoz ę ludno ści Odbiór i transport do unieszkodliwiania odpadów wg danych statystycznych GUS oraz wska źniki niebezpiecznych z sektora gospodarczego wykonywany nagromadzenia odpadów, okre ślone w Krajowym Planie jest przez specjalistyczne firmy, posiadaj ące aktualne Gospodarki Odpadami. zezwolenia na prowadzenie tego rodzaju działalno ści. Poni Ŝej w tabelach zestawiono prognozowane liczby Reasumuj ąc - z oceny aktualnego stanu gospodarki mieszka ńców Gm. N.M.L. w latach obj ętych planowaniem odpadami w Gminie wynika, i Ŝ: oraz wska źniki nagromadzenia poszczególnych strumieni - stan obsługi mieszka ńców w zakresie odbioru i odpadów (wg KPGO). unieszkodliwiania stałych odpadów komunalnych jest niezadowalaj ący, poniewa Ŝ zorganizowanym Tab.13. Prognoza liczby mieszka ńców Gminy Nowe systemem odbioru obj ętych jest jedynie ok. 30% Miasto Lubawskie. mieszka ńców gminy, - taki stan obsługi mieszka ńców wiejskiej gminy Rok Liczba mieszka ńców mo Ŝe wskazywa ć na zagospodarowywanie 2004 8 025 znacznych ilo ści odpadów, w tym 2005 8 055 niebezpiecznych, we własnym zakresie lub 2006 8 084 2007 8 122 kierowanie ich bezpo średnio do środowiska, co 2008 8 160 stwarza zagro Ŝenie dla otoczenia, 2009 8 207 - w Gminie nie funkcjonuje system selektywnego 2010 8 254 gromadzenia wybranych rodzajów odpadów: 2011 8 303 niebezpiecznych, wyodr ębnianych z odpadów domowych; wielkogabarytowych; budowlanych, Maj ąc na wzgl ędzie podział odpadów komunalnych z - w Gminie nie ma instalacji, tj. składowiska, uwagi na miejsce ich powstawania, konieczno ść kompostowni czy zakładu do unieszkodliwiania wyró Ŝnienia odpadów opakowaniowych oraz bli Ŝsz ą odpadów sektora komunalnego, charakterystyk ę odpadów komunalnych ulegaj ących - władze Gminy zainteresowane s ą współprac ą z biodegradacji - dla potrzeb sporz ądzenia niniejszego Gm. Kurz ętnik, Gm. Grodziczno oraz gmin ą Planu oraz prognozy wytwarzania wybranych rodzajów miejsk ą Nowe Miasto Lubawskie w celu odpadów w okresie do 2011 r. przyj ęto analogicznie jak w modernizacji składowiska w Lipowcu. Krajowym i Wojewódzkim PGO podział, polegaj ący na wyodr ębnieniu 18-20 strumieni odpadów. IV. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami. Dla wyodr ębnionych strumieni odpadów ustalono wska źniki ich jako ściowej charakterystyki, uwzgl ędniaj ące Całkowita masa odpadów wytwarzanych w Gminie ró Ŝnice pomiędzy odpadami wytwarzanymi na terenach zale Ŝna jest od liczby jej mieszka ńców oraz od zmian miejskiej i wiejskiej zabudowy. wska źników nagromadzenia poszczególnych rodzajów odpadów.

Tab.14.Wska źniki nagromadzenia odpadów komunalnych dla terenów wiejskich w kg (KPGO).

Lp. Strumie ń odpadów komunalnych x Teren wiejski, kg 1. Domowe odpady organiczne, w tym: 1.1. odpady organiczne ro ślinne 18,8 1.2. odpady organiczne zwierz ęce 1,1 1.3. odpady organiczne inne 2,2

2. Odpady zielone 4,16 3. Odpady papieru nieopakowaniowego 10,6 4. Odpady papieru opakowaniowego 15,4 5. Odp. opakowa ń wielomateriałowych 1,7 6. Odp. tworzyw szt. nieopakowaniowych 21,0 7. Odp. tworzyw szt. opakowaniowych 6,7 8. Odpady tekstylne 4,6 9. Odpady szkła nieopakowaniowego 1,0 10. Odpady szkła opakowaniowego 18,9 11. Odpady metali 4,6 12. Odpady z blachy stalowej 1,6 13. Odpady z aluminium 0,5 14. Odpady mineralne 13,2 15. Drobna frakcja popiołowa 40,2 16. Odpady wielkogabarytowe 15,0 17. Odpady budowlane 40,0 18. Odpady niebezpieczne, wyodr ębniane ze strumienia odpadów domowych 2,0 Razem 223,6 x- w tabeli wyodr ębniono 18 strumieni odpadów; zale Ŝnie od potrzeb mo Ŝna równie Ŝ odpady podzieli ć na 20 strumieni, dziel ąc domowe odpady organiczne na: organiczne domowe; organiczne ro ślinne; organiczne inne. Dziennik Urz ędowy - 2282 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

W stosunku do niektórych rodzajów odpadów recyklingu, stosownie do poziomów ustalonych w znajduj ących si ę w strumieniu odpadów komunalnych, w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami jest Krajowym Planie zostały okre ślone procentowe poziomy podstawowym przedsi ęwzi ęciem we współczesnej odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów poza gospodarce odpadami. składowiskiem. S ą to: - odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, Odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji to: - odpady opakowaniowe, - domowe odpady organiczne, - odpady wielkogabarytowe, - odpady zielone, - odpady budowlane, - odpady opakowaniowe papieru, - odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń - odpady papieru nieopakowaniowego. odpadów domowych. W opracowaniu zało Ŝono poziomy odzysku odpadów Podział odpadów komunalnych na zró Ŝnicowane biodegradowalnych zgodnie z KPGO, który opiera si ę w strumienie jest istotny z uwagi na potrzeb ę bli Ŝszego tym zakresie na zapisach Dyrektywy Rady 1999/31/EC w scharakteryzowania odpadów komunalnych sprawie składowania odpadów. ulegaj ących biodegradacji (odpadów biodegradowalnych), których konieczność odzysku i

Tab.15. Zakładane w % ilo ści odpadów ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania (w stosunku do 1995 r.), wg KPGO. Rok % masy odpadów ulegaj ących biodegradacji, kierowanych do składowania 2010 75 2013 50 2020 35

W Dyrektywie Rady 1999/31/EC w sprawie odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji składowania odpadów zostały okre ślone poziomy, do przewidziane s ą do osi ągni ęcia w terminach podanych których nale Ŝy sukcesywnie redukowa ć odpady wy Ŝej; w Dyrektywie s ą to odpowiednio lata 2006, 2009 i komunalne ulegaj ące biodegradacji kierowane na 2016. składowiska, tj.: - w roku 2010 do 75% tych odpadów, Celem ograniczania i eliminowania odpadów wytworzonych w 1995 r. komunalnych ulegaj ących biodegradacji ze strumienia - w roku 2015 do 50% tych odpadów, odpadów kierowanych na składowisko jest wytworzonych w 1995 r. zapobieganie i /lub zmniejszanie mo Ŝliwych ujemnych - w roku 2020 do 35% tych odpadów, wpływów takiego obiektu na środowisko w postaci wytworzonych w 1995 r. emisji metanu do powietrza oraz zanieczyszcze ń chemicznych do wód i gleby. Dyrektywa Rady 199/31/EC dopu ściła przesuni ęcie uzyskania w/w poziomów o 4 lata w przypadku pa ństw W Krajowym Planie GO okre ślono poziomy odzysku i członkowskich UE, w których w 1995 roku składowano unieszkodliwiania dla wybranych rodzajów odpadów ponad 80% wytwarzanych wtedy odpadów komunalnych. wskazuj ąc jednocze śnie przedział czasu, w którym nale Ŝy Poniewa Ŝ taka sytuacja miała miejsce równie Ŝ w Polsce - je osi ągn ąć . ustalone w KPGO poziomy odzysku i unieszkodliwiania

Tab.16. Poziomy odzysku i unieszkodliwiania w % wybranych rodzajów odpadów (KPGO).

Lp. Strumie ń odpadów 2006 2010 1. Odpady zielone 35 50 2. Odpady papieru opakowaniowe 45 55 3. Odpady szkła opakowaniowe 35 60 4. Odpady tworzyw sztucznych opak. 22 30 5. Odpady wielkogabarytowe 20 50 6. Odpady budowlane 15 40 7. Odpady niebezpieczne/z odpadów domowych 15 50

Z uwagi na szybki przyrost masy odpadów opakowaniowych, konieczno ść recyklingu tego rodzaju odpadów w ustalonych ilo ściach i terminach została uregulowana rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z 29 maja 2003 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou Ŝytkowych (do 31 grudnia 2007).

Rozporz ądzenie wydane na podstawie ustawy z 11 maja 2001 r. o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami. (Dz.U.03.104.982), adresowane do producentów, dystrybutorów i handlowców szczegółowo okre śla procentowe poziomy recyklingu odpadów opakowaniowych i pou Ŝytkowych, a wi ęc ponownego skierowania do przetwarzania tych odpadów w okresie 2004-2007:

Lp. Rodzaj opakowania 2004 2005 2006 2007 % poziom recyklingu 1. - z papieru i tektury 39 42 45 48 2. - z tworzyw sztucznych 14 18 22 25 3. - ze szkła gospodarczego 22 29 35 40 4. - z aluminium 25 30 35 40 Dziennik Urz ędowy - 2283 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dla potrzeb niniejszego Planu oraz w celu okre ślenia 13) odpady metali, niezb ędnych systemów odzysku i unieszkodliwiania 14) odpady z blachy stalowej, wybranych rodzajów odpadów, stosownie do ustalonych 15) odpady z aluminium, poziomów, poni Ŝej w tabelach podano prognozy ilo ści 16) odpady mineralne, odpadów wytwarzanych i wskazanych do odzysku z 17) drobna frakcja popiołowa, terenu Gminy do 2011 r. 18) odpady wielkogabarytowe, 19) odpady budowlane, Prognozy sporz ądzono dla poszczególnych strumieni 20) odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń odpadów (SO) oznaczonych nast ępuj ąco: odpadów domowych. 1) odpady organiczne ro ślinne, 2) odpady organiczne zwierz ęce W prognozie uwzgl ędniono wska źniki nagromadzenia 3) odpady organiczne inne; odpady 1-3 to domowe (kg/Ma, rok) dla okre ślonych rodzajów odpadów, z odpady organiczne, przewidywan ą ich zmienności ą, zale Ŝnie od postaw 4) odpady zielone, „odpadogennych” lub proekologicznych w latach 5) odpady papieru nieopakowaniowego; ł ącznie odpady pó źniejszych. 1-5 to odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, 6) odpady papieru opakowaniowego, Zmieniaj ące si ę na przestrzeni lat wska źniki 7) odpady opakowa ń wielomateriałowych, nagromadzenia odpadów w kg/Ma, rok uj ęto w kolumnach 8) odpady tworzyw sztucznych nieopakowaniowych, oznaczonych „a”, natomiast prognozowane ilo ści 9) odpady tworzyw sztucznych opakowaniowych, wytworzonych w Gminie odpadów komunalnych w Mg, 10) odpady tekstylne, zestawiono w kolumnach oznaczonych „b”. 11) odpady szkła nieopakowaniowego, 12) odpady szkła opakowaniowego,

Tab. 17. Prognozowane ilo ści wytworzonych odpadów komunalnych w Gminie Nowe Miasto Lubawskie w latach 2004-2011

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 8025 8055 8084 8122 8160 8207 8254 8303 SO a a b a b a b a b a b a b a b a b 1. 18,8 18,99 152,4 19,18 154,5 19,18 155,0 19,18 155,8 19,18 156,5 19,18 157,4 19,18 158,3 19,18 159,2 2. 1,1 1,10 8,8 1,10 8,9 1,09 8,8 1,08 8,8 1,07 8,7 1,06 8,7 1,05 8,6 1,04 8,6 3. 2,2 2,24 18,0 2,29 18,4 2,33 18,9 2,38 19,3 2,43 19,8 2,48 20,3 2,53 20,9 2,55 21,2 4. 4,1 4,18 33,6 4,27 34,4 4,35 35,2 4,44 36,0 4,53 36,9 4,62 37,9 4,71 38,9 4,76 39,5 5. 10,6 10,81 86,8 11,03 88,8 11,14 90,0 11,25 91,4 11,36 92,7 11,48 94,2 11,59 95,7 11,59 96,2 6. 15,4 15,71 126,1 16,02 129,1 16,18 130,8 16,34 132,7 16,51 134,7 16,67 136,8 16,84 139,0 16,84 139,8 7. 1,7 1,73 13,9 1,77 14,2 1,79 14,4 1,80 14,7 1,82 14,9 1,84 15,1 1,86 15,3 1,86 15,4 8. 21,0 21,21 170,2 21,42 172,6 21,42 173,2 21,42 174,0 21,42 174,8 21,42 175,8 21,42 176,8 20,99 174,3 9. 6,7 6,77 54,3 6,83 55,1 6,83 55,3 6,83 55,5 6,83 55,8 6,83 56,1 6,83 56,4 6,70 55,6 10. 4,6 4,69 37,7 4,79 38,5 4,83 39,1 4,88 39,7 4,93 40,2 4,98 40,9 5,03 41,5 5,08 42,2 11. 1,0 1,02 8,2 1,04 8,4 1,06 8,6 1,08 8,8 1,10 9,0 1,13 9,2 1,15 9,5 1,16 9,6 12. 18,8 19,18 153,9 19,56 157,6 19,95 161,3 20,35 165,3 20,76 169,4 21,17 173,8 21,60 178,2 21,81 181,1 13. 4,5 4,55 36,5 4,59 37,0 4,59 37,1 4,59 37,3 4,59 37,5 4,59 37,7 4,59 37,9 4,59 38,1 14. 1,6 1,62 13,0 1,63 13,1 1,63 13,2 1,63 13,3 1,63 13,3 1,63 13,4 1,63 13,5 1,63 13,6 15. 0,4 0,40 3,2 0,41 3,3 0,41 3,3 0,41 3,3 0,41 3,3 0,41 3,3 0,41 3,4 0,41 3,4 16. 13,2 13,20 105,9 13,20 106,3 13,33 107,8 13,47 109,4 13,60 111,0 13,74 112,7 13,87 114,5 14,01 116,3 17. 40,2 39,40 316,2 38,61 311,0 37,45 302,7 36,33 295,0 35,24 287,5 34,18 280,5 33,15 273,7 32,16 267,0 18. 15,0 15,89 127,5 16,83 135,6 16,83 136,0 16,83 136,7 16,83 137,3 16,83 138,1 16,83 138,9 16,83 139,7 19. 40,0 43,38 348,1 47,05 379,0 49,83 402,8 52,78 428,7 55,91 456,2 59,21 486,0 62,72 517,7 66,85 555,0 20. 2,0 2,00 16,1 2,00 16,1 2,00 16,2 2,00 16,2 2,00 16,3 2,00 16,4 2,00 16,5 2,00 16,6 Razem 1830,2 1881,7 1909,7 1941,8 1975,9 2014,4 2055,1 2092,6

Dla potrzeb gminnego planu gospodarki odpadami sporz ądzono równie Ŝ prognozy wytwarzania i odzysku wybranych rodzajów odpadów, stosownie do procentowych poziomów ustalonych w KPGO.

Tab.18.Prognoza ilo ści wytwarzanych w Gminie N M Lubawskie odpadów w Mg, dla których w KPGO ustalono poziomu odzysku i unieszkodliwiania.

Lp. Strumie ń odpadów 2006 2010 1. Odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, w tym: 273,7 279,4 1.1.odpady organiczne domowe : 1.1.1.odpady organiczne ro ślinne 162,4 162,8 1.1.2. odpady organiczne zwierz ęce 137,8 137,2 1.1.3. odpady organiczne inne 7,8 7,5 1.2. odpady zielone 16,8 18,1 1.3. odp. papieru nieopakowaniowego 31,3 33,7 80,0 82,9 2. Odpady papieru opakowaniowego 116,2 120,5 3. Odpady szkła opakowaniowego 143,3 154,5 4. Odpady tworzyw opakowaniowych 49,1 48,9 5. Odpady wielkogabarytowe 120,9 120,4 6. Odpady budowlane 357,9 448,7 7. Odpady niebezpieczne pochodz ące z odpadów domowych 14,4 14,3

Dziennik Urz ędowy - 2284 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Tab.19. Prognoza odzysku wybranych rodzajów odpadów w Mg w Gm. Nowe Miasto Lubawskie, stosownie do ustalonych w KPGO poziomów.

2006 2010 Lp. Strumie ń odpadów Ilo ści Planowany Planowany Ilo ści wytworzone wytworzone odzysk odzysk 1. Odpady zielone 31,3 10,9 33,7 16,9 2. Odpady papieru opakowaniowego 116,2 52,3 120,5 66,3 3. Odpady szkła opakowaniowego 143,3 50,2 154,5 92,7 4. Odpady tworzyw opakowaniowych 49,1 10,8 48,9 14,7 5. Odpady wielkogabarytowe 120,9 24,2 120,4 60,2 6. Odpady budowlane 357,9 53,7 448,7 179,5 7. Odpady niebezpieczne, z odpadów 14,4 2,2 14,3 7,2 domowych

V. Działania zmierzaj ące do poprawy stanu o utrzymaniu czysto ści i porz ądku na terenie gminy, gospodarki odpadami. preferuj ących: - selektywne gromadzenie surowców wtórnych 1. Zapobieganie powstawaniu odpadów. poprzez korzystanie z okre ślonych typów pojemników, Post ępowanie w celu zapobiegania i minimalizowania - korzystanie z usług firm odbieraj ących odpady ilo ści powstaj ących odpadów jest priorytetowym komunalne, przedsi ęwzi ęciem we współczesnej gospodarce odpadami - przydomowe kompostowanie odpadów i dotyczy wszystkich uczestnicz ących w wytwarzaniu i zielonych. dystrybucji produktów, konsumentów, w tym władz lokalnych. Władze lokalne w ramach przepisów prawa Działania zapobiegawcze to wszelkie przedsi ęwzi ęcia miejscowego mog ą korzysta ć z instrumentów finansowych informacyjne i edukacyjne, adresowane do okre ślaj ąc zró Ŝnicowane opłaty za odbiór odpadów mieszka ńców/konsumentów i zmierzaj ące do zmieszanych i selektywnie zgromadzonych. kształtowania okre ślonych zachowa ń, polegaj ących na: - kupowaniu produktów w niezb ędnych 2. Ograniczanie ilo ści i negatywnego opakowaniach, oddziaływania odpadów na środowisko. - nabywaniu produktów wykonanych z materiałów z recyklingu, Zgodnie z zapisami ustawy o odpadach, - ograniczania zakupów wyrobów jednorazowego uwzgl ędniaj ącej postanowienia Dyrektywy Rady uŜytku, 75/442/EEC w sprawie odpadów, tzw. „ramowej” - - popularyzacji nabywania artykułów o wysokiej gospodarowanie odpadami musi odbywa ć si ę w jako ści. sposób bezpieczny dla środowiska i zdrowia ludzi.

Działania edukacyjne, o podstawowym znaczeniu dla Dla potrzeb takiego post ępowania sporz ądza si ę plany kwestii minimalizacji wytwarzanych odpadów musz ą by ć gospodarki odpadami, okre ślaj ące niezb ędn ą kierowane do całego społecze ństwa. Zagadnienia ochrony infrastruktur ę, umo Ŝliwiaj ącą bezpieczne zbieranie, środowiska przed odpadami powinny by ć uwzgl ędniane w sortowanie, transport, recykling, odzyskiwanie materiałów programach zaj ęć przedszkolnych, w programach (tak Ŝe energii) z odpadów oraz ich unieszkodliwianie. nauczania w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i średnich. Poniewa Ŝ składowanie jest jednym z elementów Edukacja ekologiczna w szkołach winna by ć kompleksowego systemu gospodarki odpadami, musi wspierana przez lokalne media cyklicznymi tematycznymi by ć prowadzone w ustalonych warunkach audycjami i materiałami o współczesnej gospodarce technicznych i eksploatacyjnych i dotyczy ć odpadami, o dobrych i złych przykładach post ępowania z deponowania tych odpadów, których nie mo Ŝna było odpadami w najbli Ŝszym otoczeniu, a nie sporadycznie, z unieszkodliwi ć przed składowaniem ze wzgl ędów okazji Dnia Ziemi czy kampanii Sprz ątania Świata. technologicznych czy ekonomicznych.

Działania informacyjne i edukacyjne nale Ŝy wspiera ć W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami okre ślono przedsi ęwzi ęciami organizacyjnymi we wszystkich działania zwi ązane z tworzeniem warunków dla odzysku i środowiskach i tworzy ć warunki m.in. do: recyklingu oraz unieszkodliwiania okre ślonych rodzajów - selektywnego gromadzenia odpadów papieru w odpadów, których dalsze składowanie stwarza ć mo Ŝe urz ędach, szkołach, palcówkach handlowych, zagro Ŝenie dla środowiska oraz zdrowia ludzi i usługowych, środowiska. Takie działania ustala si ę równie Ŝ w planach - zbierania i recyklingu tonerów, gospodarki odpadami ni Ŝszych szczebli, stosownie do - selektywnego gromadzenia odpadów obszaru obj ętego planowaniem. budowlanych i mas ziemnych (pochodz ących z budów) do ponownego wykorzystania, Do odpadów wskazanych do odzysku i - kompostowania odpadów zielonych, np. w unieszkodliwiania nale Ŝą : obr ębie ogródków działkowych, w obr ębie - odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, rozproszonej zabudowy mieszkaniowej, - odpady opakowaniowe, zwłaszcza na terenach wiejskich. - odpady wielkogabarytowe, - odpady budowlane, Proponowanym działaniom powinno towarzyszy ć - odpady niebezpieczne, wyodr ębniane ze tworzenie lokalnego prawa miejscowego, czyli przepisów strumienia odpadów domowych.

Dziennik Urz ędowy - 2285 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Stworzenie, wdro Ŝenie i eksploatacja systemów - zakup specjalnych pojemników/worków oraz selektywnego gromadzenia surowców wtórnych i ustalenie zasad finansowania usługi odbioru odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z odpadów odpadów niebezpiecznych do unieszkodliwiania domowych z gospodarstw wiejskich oraz odzysk przez specjalistyczne firmy. odpadów budowlanych i wielkogabarytowych to zadania gminy, uj ęte w gminnym planie gospodarki Ustalenie i propagowanie sposobu zbierania, odpadami. gromadzenia i odbioru odpadów niebezpiecznych pochodz ących z odpadów domowych z terenów Zorganizowanie takiego systemu wymaga działa ń wiejskich gminy ma istotne znaczenie dla stanu organizacyjno-technicznych oraz nakładów finansowych, sanitarnego tych terenów oraz jako ści wiejskiego obejmuj ących: środowiska. - ustalenie sposobu zbierania odpadów niebezpiecznych, wyodr ębnianych z odpadów Z uwagi na praktykowane, zwłaszcza na terenach domowych; wiejskich, wykorzystywanie okre ślonych rodzajów - ze wzgl ędu na specyfik ę terenów wiejskich, tj. odpadów, powstaj ących w wiejskich gospodarstwach rozproszon ą zabudow ę, znaczne odległo ści - domowych dla własnych potrzeb, np. w celach mieszka ńców tych terenów nale Ŝy zach ęca ć do grzewczych nale Ŝy wskaza ć, i Ŝ tak ą działalno ść reguluje gromadzenia odpadów niebezpiecznych w rozporz ądzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki domach, w odpowiednich Społecznej z 10 lutego 2004 r. zmieniaj ące pojemnikach/workach, które b ędą odbierane rozporz ądzenie w sprawie rodzajów odpadów innych ni Ŝ przez firm ę komunaln ą posiadaj ącą zezwolenie niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i urz ądze ń, w na odbiór i transport takich odpadów w których dopuszcza si ę ich termiczne przekształcanie (Dz. ustalonych terminach („kalendarz usług”), U. 04.25.221). - wszechstronne informowanie mieszka ńców o Poni Ŝej w tabeli podano rodzaje odpadów, które ustalonych sposobach gromadzenia i odbioru mo Ŝna spala ć w domowych instalacjach i urz ądzeniach w/w odpadów; centralnego ogrzewania, kuchniach i piecach: - opracowanie „kalendarza usług” z terminarzem odbioru odpadów niebezpiecznych z poszczególnych miejscowo ści w gminie;

Kod odpadu Grupy, podgrupy, rodzaje odpadów 02 01 07 Odpady z gospodarki le śnej 03 01 01 Odpady kory i korka 03 01 05 Trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir inne ni Ŝ wymienione w 03 01 04 03 03 01 Odpady z kory i drewna 03 03 07 Mechanicznie wydzielone odrzuty z przeróbki makulatury i tektury 15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 15 01 03 Opakowania z drewna 17 02 01 Drewno 19 12 01 Papier i tektura 19 12 07 Drewno inne ni Ŝ wymienione w 19 12 06

Znane s ą przypadki, i Ŝ mieszka ńcy terenów wiejskich, zajmuj ący si ę gospodark ą roln ą, we własnym zakresie „zagospodarowuj ą” - poprzez spalanie - opakowania po nawozach sztucznych i środkach ochrony ro ślin, nale Ŝą ce do odpadów niebezpiecznych (kod 15 01 10 x) - pomimo posiadanej wiedzy o potrzebie zwrotu takich opakowa ń dystrybutorom. Poniewa Ŝ spalanie odpadów niebezpiecznych poza instalacjami do tego przeznaczonymi jest niedozwolone konieczność obj ęcia terenów wiejskich zorganizowanym systemem gromadzenia i odbioru odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z gospodarstw domowych wiejskich jest priorytetowym przedsi ęwzi ęciem gminnego planu gospodarki. Okresowy odbiór odpadów zorganizowa ć mo Ŝna w oparciu o „kalendarz usług”, odpowiednio wcze śniej dostarczony mieszka ńcom gminy, okre ślaj ący terminy odbioru odpadów z poszczególnych miejscowo ści. W takim kalendarzu mog ą by ć równie Ŝ podane terminy odbioru innych odpadów zbieranych selektywnie na terenach wiejskich, np. odpadów tworzyw sztucznych, odpadów wielkogabarytowych czy zb ędnego sprz ętu AGD.

3. Post ępowanie z odpadami w zakresie odbioru, odzysku i unieszkodliwiania.

Podstaw ą prawidłowego post ępowania z odpadami jest ustalenie zasad, okre ślaj ących sposób i miejsca ich gromadzenia, odbiór i transport do miejsc odzysku (np. sortownia surowców wtórnych) lub unieszkodliwiania (kompostownia, składowisko). Zasady post ępowania z odpadami na terenie gminy okre ślaj ą przepisy porz ądkowe, uj ęte w „Regulaminie utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy” i uchwalane przez Rad ę Gminy.

Gromadzenie odpadów w miejscu ich wytwarzania jest pierwszym, podstawowym elementem zorganizowanego systemu ich odbierania i unieszkodliwiania. Sposób przechowywania odpadów na posesji i usuwania decyduje o stanie sanitarnym i jako ści Ŝycia mieszka ńców na danym terenie.

Techniki zbierania materiałów przeznaczonych do odzysku to: - zbiórka u źródła, - przydomowy system odnoszenia (punkt gromadzenia), - składnica dostarczanych przez mieszka ńców/dowo Ŝonych wysegregowanych odpadów. W technikach zbierania stosuje si ę ró Ŝne kontenery, pojemniki i worki. Techniki zbierania oraz ró Ŝne sposoby gromadzenia (pojemniki, worki) wspólnie tworz ą technologie zbierania, posiadaj ące zarówno zalety jak te Ŝ wady. Poni Ŝej omówiono najcz ęś ciej stosowane technologie zbierania. Dziennik Urz ędowy - 2286 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Tab.20. Technologie selektywnego zbierania odpadów.

Lp. Technologia zbierania Zalety Wady Zbieranie „ u źródła” 1. Pojemniki jednokomorowe na - wymagaj ą rzadszego opró Ŝniania - dodanie kolejnego pojemnika wymaga kółkach 110-220 litrów - do odbioru odpadów mo Ŝna wykorzysta ć dodatkowych kosztów transport odbieraj ący odpady zmieszane - ocena zebranych odpadów przez obsług ę pojazdu jest utrudniona 2. Pojemniki dwukomorowe na kółkach - jeden taki pojemnik jest ta ńszy od dwóch - strumie ń odpadów mo Ŝe by ć - poj. 240 l; wewn ątrz mog ą by ć 1.no-komorowych zanieczyszczony w przypadku „pomylenia” podzielone poziomo lub pionowo - pojemnik mo Ŝe by ć wyposa Ŝony w komór regulowan ą przegrod ę, co umo Ŝliwia - mo Ŝliwo ść gromadzenia tylko dwóch dostosowanie pojemno ści do ilo ści strumieni odpadów zbieranych odpadów 3. Worki wielokrotnego u Ŝytku - zajmuj ą mniej miejsca ni Ŝ pojemniki - po opró Ŝnieniu nie mog ą zosta ć w - mog ą by ć odzyskiwane miejscu odbioru-mog ą by ć „zwiewane” - s ą jednorazowym wydatkiem dla - dostarczone do punktu zbiorki musz ą by ć domu/władz lokalnych odbierane 4. Worki jednorazowe - mog ą być zabierane przez pojazdy - worki powinny by ć odzyskiwane do jednokomorowe przerobu - odbiór z posesji jest prosty i szybki – - konieczno ść bie Ŝą cego kupowania obni Ŝa koszty odbioru worków - kolory worków ułatwiaj ą sortowanie na - worki podatne na rozerwanie i rozsypanie ró Ŝne rodzaje odpadów odpadów - opró Ŝnianie worków r ęczne lub mechaniczne, co zwi ększa koszty. System odnoszenia – punkty gromadzenia 1. Małe pojemniki jednokomorowe o - pojemnik opró Ŝnia jeden pracownik - mieszka ńcy musz ą donosi ć odpady do systemie hakowym – typowe prowadz ący pojazd pojemnika; pozorne niewygody z tym pojemniki w kształcie dzwonu, - lokalizacja pojemnika łatwa do zmiany zwi ązane mog ą mie ć negatywny wpływ na sze ścianu, z otworami; podnoszone - pojemniki s ą estetyczne efekty zbiórki mechanicznie i wyładowywane - system mo Ŝe by ć ł ączony z innymi - pojazdy z podno śnikami hydraulicznymi wprost do pojazdu zbieraj ącego sposobami zbierania nie mog ą obsługiwa ć innych pojemników 2. Małe i średnie kontenery - dokładniejsza segregacja materiałów - osobne komory, mniejsze ni Ŝ pojedynczy wielokomorowe o systemie hakowym - oszcz ędno ści wynikaj ące z mo Ŝliwo ści pojemnik, co wymaga cz ęstszego – podzielone na kilka komór; zast ąpienia kilku pojemników jednym opró Ŝniania kolejno ść rozładowywania jedna z komór mo Ŝe zapełnia ć si ę szybciej i trzeba opró Ŝnia ć cały kontener - wielokomorowe kontenery wymagaj ą wielokomorowego pojazdu zbieraj ącego, który jest dro Ŝszy 3. Małe i średnie pojemniki - stosunkowo niska cena - mo Ŝliwo ść zanieczyszczania innymi jednokomorowe na kółkach – - do odbioru odpadów mo Ŝna stosowa ć odpadami z uwagi na podobny wygl ąd do standardowe 750-2200 l, wykonane standardowe śmieciarki pojemnika słu Ŝą cego do zbierania ze stali lub tworzyw sztucznych, z -pojemniki mo Ŝna umieszcza ć we wn ękach i odpadów zmieszanych- kołami lub prowadnicami do wytacza ć do opró Ŝnienia - wymagany jest odr ębny pojemnik na podno śników widłowych ka Ŝdy z rodzajów zbieranych odpadów, chyba Ŝe zbierane s ą np. opakowania, sortowane pó źniej na poszczególne rodzaje Składnica donoszonych / dowo Ŝonych odpadów 1. Średnie i du Ŝe kontenery - kontenery o du Ŝej pojemno ści, co obni Ŝa - wymagaj ą wi ęcej miejsca jednokomorowe – otwarte z góry lub koszty zbiórki - wysoki koszt z boku - mog ą słu Ŝyć do zbierania odpadów sektora - gdy punkt gromadzenia zbyt odległy gospodarczego system staje si ę mniej wygodny 2. Średnie i du Ŝe kontenery - du Ŝe rozmiary umo Ŝliwiaj ą mniejsz ą - po wypełnieniu jednej komory trzeba wielokomorowe – przydatne dla cz ęstotliwo ść opró Ŝniania usun ąć do rozładunku cały kontener, terenów wiejskich, gdzie istotna jest - mo Ŝliwo ść jednoczesnego gromadzenia nawet je śli pozostałe komory nie s ą cz ęstotliwo ść opró Ŝniania ró Ŝnych odpadów zapełnione - operacja posadowienia i załadunku wymaga miejsca, wi ęc nie s ą odpowiednie dla zwartej zabudowy mieszkaniowej

Sposób gromadzenia odpadów w ramach selektywnej zbiórki jest zale Ŝny od mo Ŝliwo ści stałego odbioru zebranych surowców wtórnych, poniewa Ŝ sortowanie odpadów ma na celu dostosowanie jako ści zebranych odpadów do wymaga ń odbiorców. Praktycznie w ka Ŝdym przypadku niezb ędne jest doczyszczenie surowców, polegaj ące na usuni ęciu materiałów obcych lub odpadów, nie spełniaj ących wymaganych cech jako ściowych.

Sortowanie odpadów jest jednym z działa ń, pozwalaj ących na zmniejszenie ilo ści powstaj ących odpadów lub w celu ponownego ich u Ŝycia (np. segregacja w zakładach produkcyjnych) jak równie Ŝ dla zmniejszenia strumienia odpadów komunalnych, kierowanych do składowania (segregacja w gospodarstwach domowych).

Dziennik Urz ędowy - 2287 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Procesy sortowania podzieli ć mo Ŝna zale Ŝnie od przyj ętych kryteriów:

KRYTERIUM PRZEDMIOT/RODZAJ SORTOWANIA 1) odpady pochodz ące z selektywnej zbiorki, Sposób zbierania odpadów 2) odpady mieszane 1) odpady o charakterze surowców wtórnych (makulatura, opakowania szklane, z tworzyw sztucznych itp.),

2) odpady wielkogabarytowe (sprz ęt i urz ądzenia z gospodarstw domowych; wraki samochodowe),

Rodzaj sortowanych odpadów 3) odpady niebezpieczne pochodz ące z gospodarstw domowych(baterie, lekarstwa, świetlówki, chemikalia itp.),

4) odpady organiczne,

5) odpady budowlane, z rozbiórek, przebudowy dróg 1) sortowanie pozytywne, polegaj ące na wybieraniu frakcji przewidzianych do odzysku, Sposób sortowania na urz ądzeniach sortowniczych 2) sortowanie negatywne, polegaj ące na wybieraniu zanieczyszcze ń i balastu

Technologia sortowania uzale Ŝniona jest od morfologii charakterystyka jest zró Ŝnicowana pod wzgl ędem odpadów, okre ślonej dla danego terenu (miasta lub rodzajowym, wymiarów i wagi jak te Ŝ organizacji i kosztów obszary wiejskie) oraz systemu zbierania (odpady ich usuwania. wst ępnie posegregowane lub odpady zmieszane), natomiast wielko ść zakładu sortownia powinna Z praktyki krajów i miast posiadaj ących pewne odpowiada ć obecnym i przewidywanym ilo ściom do świadczenie w zakresie gospodarowania tymi odpadów, wynikaj ącym z planowanego systemu odpadami wynika ich kwalifikacja okre ślaj ąca warunki, zagospodarowania odpadów; sortownia powinna by ć jakie odpady przestrzenne powinny spełnia ć, mianowicie elementem takiego systemu. (na podst. niemieckich przepisów lokalnych miast Augsburga i Koblencji): Kompleksowy system gromadzenia i odbioru - wymiary powierzchni przedmiotu nie powinny wyselekcjonowanych odpadów musi uwzgl ędnia ć przekracza ć 100 x 200 cm, odzysk odpadów wielkogabarytowych, powstaj ących - przedmiot nie powinien wa Ŝyć wi ęcej ni Ŝ 50 - 80 kg, w wi ększych ilo ściach w miejskiej zabudowie. - tzw. towary białe (chłodziarki, pralki, piece Odpady wielkogabarytowe, zwane cz ęsto elektryczne) i tzw. towary brunatne (złom „przestrzennymi”, stanowi ą znaczny udział w ogólnej elektroniczny, komputery, odbiorniki TV itp.) nale Ŝy masie stałych odpadów komunalnych, poniewa Ŝ gromadzi ć oddzielnie, wytwarzane są nie tylko w gospodarstwach domowych. - naczynia i przedmioty zawieraj ące płyny powinny Odpady takie powstawa ć mog ą w ro Ŝnych by ć osuszone, okoliczno ściach, np. wskutek uszkodze ń mieszka ń czy - uzgodniona do odbioru masa nie mo Ŝe przekracza ć budynków z powodu po Ŝaru; zalania lub katastrofy 6 m 3 na ka Ŝdy odbiór. budowlanej; działa ń dewastacyjnych człowieka czy wreszcie ekonomicznej nieopłacalno ści naprawy Poni Ŝej przykład deklaracji dostawy odpadów przedmiotu (remontu obiektu) wobec ni Ŝszej ceny nowego wielkogabarytowych do jednego z niemieckich centrów ich produktu czy budowy. zbywania (wg B. Rzeczy ńskiego, EKO_PROBLEMY 4/2003): Jak dotychczas odpady wielkogabarytowe nie posiadaj ą ujednoliconych zasad specyfikacji; ich

Dziennik Urz ędowy - 2288 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Obj ęcie terenu gminy systemem selektywnej zbiorki 4. Redukcja odpadów komunalnych ulegaj ących odpadów wymaga okre ślenia sposobu ich biodegradacji. gromadzenia i odbioru, uwzgl ędniaj ącego specyfik ę terenów wiejskich, odległo ści, a zwłaszcza Najwa Ŝniejszym zało Ŝeniem Krajowego Planu przyzwyczajenia i zachowania mieszka ńców. Gospodarki Odpadami, uwzgl ędnionym równie Ŝ w planach ni Ŝszych szczebli jest sukcesywna redukcja i Na terenach wiejskich, gdzie selektywna zbiórka jest odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji niezbyt popularna, nale Ŝy j ą systematycznie propagowa ć i kierowanych do składowania - do poziomów okre ślonych równocze śnie tworzy ć zach ęty oraz warunki dla jej Dyrektyw ą Rady 1999/31/EC w sprawie składowania realizacji poprzez: odpadów, tj.: - w roku 2010 do 75 % tych odpadów, wytworzonych - propozycj ę dostarczania kolorowych worków i ich w 1995 r., odbiór w systemie zbiórki obwo źnej wg „kalendarza - w roku 2013 do 50 % tych odpadów, wytworzonych usług”, w 1995 r., - tworzenie stałych punktów gromadzenia - w roku 2020 do 35 % tych odpadów, wytworzonych wyselekcjonowanych z odpadów surowców wtórnych, w 1995 r. w postaci średniego lub du Ŝego kontenera wielokomorowego, ustawionego w utwardzonym Procentowe poziomy redukcji odpadów miejscu, z du Ŝym dost ępem dla pojazdów (wymienny biodegradowalnych odnosz ą si ę do ilo ści tych odpadów, system kontenerów), do którego mieszka ńcy okresowo wytworzonych w UE w 1995r. w pa ństwach donosi ć b ędą wybrane odpady. członkowskich. Dla potrzeb Planu Krajowego i planów - Średni lub du Ŝy kontener umo Ŝliwia mniejsz ą wojewódzkich, w których przedstawiono prognozy ilo ści cz ęstotliwo ść obsługi, równocze śnie zbiórk ę ro Ŝnych wytworzonych i odzyskanych odpadów materiałów; biodegradowalnych w w/w latach przyj ęto ogólne ilo ści - Wskazanym jest, aby kontener był odpowiednio odpadów wytworzonych w kraju w 1995 r. oznakowany, tj. zaopatrzony był w widoczne i czytelne listy odpadów, dla których przeznaczone s ą Z Planu nie wynika, jakie ilo ści tych odpadów jego komory. wytwarzano w poszczególnych gminach w 1995 roku, stąd - Zbieranie odpadów wielkogabarytowych na terenie zdaniem autorów niniejszego opracowania wyliczenia te gminy mo Ŝna zorganizowa ć w postaci nale Ŝy traktowa ć jako ogólne, tym bardziej, Ŝe przyj ęte w przygotowanego miejsca, np. przy punkcie Krajowym Planie zało Ŝenia b ędą weryfikowane w trakcie gromadzenia odpadów/przy kontenerze/ na prowadzonych bada ń morfologii i wła ściwo ści odpadów, donoszone przez mieszka ńców odpady kierowanych na składowiska - w okresie obj ętym „przestrzenne” – w rejonie dogodnym, dost ępnym pierwszym Krajowym Planem. dla pojazdów odbieraj ących odpady. W Planie Wojewódzkim zało Ŝono, Ŝe odpady Zach ętą dla mieszka ńców do selektywnego organiczne z wiejskich gospodarstw domowych b ędą gromadzenia i donoszenia odpadów do stałego punktu stosownie do potrzeb zagospodarowywane we własnym (centrum zbiorki) mo Ŝe by ć ni Ŝsza oplata za odbiór z zakresie i nie b ędą obj ęte zorganizowanym systemem ich posesji pozostałych odpadów zmieszanych. gromadzenia i odbioru. Cz ęstotliwo ść wymiany kontenerów tworz ących stały punkt (centrum zbiórki) b ędzie zale Ŝeć od szybko ści ich Natomiast w wi ększych miejscowo ściach gminy, w wypełnienia odpadami, donoszonymi przez mieszka ńców. rejonach rozproszonej zabudowy jednorodzinnej, w sytuacji zainteresowania mieszka ńców takimi działaniami, System zorganizowanego odbioru odpadów z wskazane jest tworzenie warunków do kompostowania ustalonych miejsc wymaga wprowadzenia zasady ro ślinnych odpadów domowych i zielonych/ogrodowych wcze śniejszego informowania mieszka ńców gminy: we własnym zakresie, w przydomowych kompostowniach, - mo Ŝliwo ści wystawienia okre ślonych np. przez sformalizowanie takich działa ń dzi ęki przedmiotów, nale Ŝą cych do odpadów odpowiednim zapisom w „Regulaminie utrzymania przestrzennych, czysto ści i porz ądku na terenie Gm. Nowe Miasto - warunkach, jakie musz ą spełnia ć przedmioty Lubawskie ”. przeznaczone do odbioru, - terminach, w jakich odpady przestrzenne b ędą Poni Ŝej w tabeli zestawiono niektóre opcje odbierane, zagospodarowania odpadów komunalnych ulegaj ących - zasadach finansowych, na jakich odpady b ędą biodegradacji poza składowaniem. odbierane.

Tab.21. Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji poza składowaniem.

Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji Odpady komunalne Mechaniczno-biologiczne ulegaj ące bio... przekształcanie odp. Kompostowanie Fermentacja beztlenowa Recykling zmieszanych Odpady + + zmieszane Odpady kuchenne + + ulegaj ące biodegradacji Odpady zielone + + Odpady kuchenne + + + zielone Dziennik Urz ędowy - 2289 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Papier + + + Odpady tekstylne + Drewno +

Rola kompostowania w systemie gospodarki terenów, ze wzgl ędu na zanieczyszczenia odpadami. szkłem, resztkami folii, zawarto ść metali ci ęŜ kich, - czy ma produkowa ć wysokowarto ściowy produkt, Kompostowanie jest jedn ą z metod unieszkodliwiania który mo Ŝna b ędzie stosowa ć do nawo Ŝenia odpadów komunalnych, w rezultacie stosowania, której gruntów uprawnych i ogrodów. nast ępuje przemiana surowców biologicznych w produkt o odmiennej strukturze oraz całkowite unieszkodliwienie Wa Ŝnym aspektem wła ściwego wyboru drogi realizacji frakcji biologicznej odpadów z równoczesnym takich przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych jest te Ŝ wła ściwa wytworzeniem warto ściowego nawozu organicznego, tj. kolejno ść zamierze ń, mianowicie: kompostu. 1) wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów Kompostowanie odpadów ma na celu: niebezpiecznych, 1) unieszkodliwienie odpadów pod wzgl ędem sanitarnym 2) wdro Ŝenie zbiórki odpadów organicznych, przez zniszczenie mikroorganizmów 3) okre ślenie składu odpadów - okre ślenie zawarto ści chorobotwórczych zawartych w masie odpadów i frakcji odpadów nadaj ącej si ę do kompostowania, stabilizacj ę czynnej substancji organicznej, 4) przeprowadzenie prób kompostowania. 2) zmniejszenie do minimum pozostało ści, która musi by ć składowana, Wybór kierunku przetwarzania odpadów z 3) otrzymanie nawozu organicznego przydatnego do uwzgl ędnieniem lokalnych uwarunkowa ń nale Ŝy do gminy wykorzystania w nawo Ŝeniu gleb. jako organizatora systemu. Dla obszarów średniej wielko ści obj ętych selektywnym Obni Ŝenie stopnia uci ąŜ liwo ści, a zwłaszcza gromadzeniem odpadów organicznych zalecana jest m.in. higienizacja masy odpadów kierowanych na metoda kompostowania w pryzmach, napowietrzanych lub składowisko oraz znaczne zmniejszenie ich obj ęto ści przerzucanych. jest najwi ększ ą zalet ą techniki kompostowania. Inn ą Dla obszarów wi ększych - miejskich wskazuje si ę zalet ą kompostowania jest pozyskiwanie zakłady mechaniczno-biologicznego przekształcania materiału/surowca do gospodarczego wykorzystania. odpadów zmieszanych, jako efektywn ą opcj ę unieszkodliwiania odpadów komunalnych celem redukcji Zastosowanie techniki kompostowania pozwala ich obj ęto ści i bezpiecznego dla środowiska składowania obni Ŝyć koszty transportu odpadów na odległe pozostało ści. składowisko wówczas gdy istnieje mo Ŝliwo ść zlokalizowania zakładu kompostowania w bli Ŝszej VI. Projektowany system gospodarki odpadami w odległo ści od centrum gromadzenia. gminie.

Istnieje wiele systemów kompostowania, spo śród Zgodno ść post ępowania z odpadami wobec prawa których wydzieli ć mo Ŝna dwa podstawowe wymaga, aby gminny plan gospodarki odpadami był spójny z planami wy Ŝszych szczebli, tj., aby był 1) kompostowanie w warunkach naturalnych dostosowany do proponowanych dla powiatu rozwi ąza ń (w pryzmach na otwartym powietrzu oraz w organizacyjnych i techniczno-technologicznych. przydomowych kompostowniach), 2) kompostowanie w warunkach sztucznych Plan Gospodarki Odpadami Powiatu Nowomiejskiego (w komorach, na płytach fermentacyjnych). zakłada osi ągni ęcie nast ępuj ących celów: - popraw ę świadomo ści ekologicznej Metody kompostowania mo Ŝna zró Ŝnicowa ć ze mieszka ńców, wzgl ędu na u Ŝyty surowiec, tj.: - program selektywnej zbiorki odpadów, - kompostowanie odpadów zmieszanych, - minimalizacj ę /ograniczenie/ wytwarzania - kompostowanie wydzielonej frakcji odpadów odpadów, organicznych. - zmniejszenie negatywnego wpływu odpadów na środowisko. Kompostowanie mo Ŝe wyst ępowa ć samodzielnie jako technika ograniczaj ąca mas ę odpadów składowanych lub Mając na wzgl ędzie aktualny stan gospodarki jako jeden z elementów kompleksowego zakładu odpadami w Gminie Nowe Miasto Lubawskie oraz unieszkodliwiania odpadów. ustalon ą w planie nadrz ędnym hierarchi ę działa ń w Ze wzgl ędu na jako ść produktu otrzymanego z zakresie ochrony środowiska przed odpadami - kompostowania nale Ŝy rozgraniczy ć kompostowanie projektowany do wprowadzenia system odpadów zmieszanych od kompostowania odpadów zagospodarowania odpadów na lata 2004-2007 z organicznych, uzyskanych z selektywnej zbiorki (obecnie uwzgl ędnieniem perspektywy do 2011 r. powinien brak jest normy/standardów jako ści dla kompostu z obejmowa ć: bioodpadów; istniej ąca norma dotyczy wył ącznie - wszelkie działania informacyjne i edukacyjne, kompostu z odpadów komunalnych). słu Ŝą ce świadomemu ograniczaniu i zapobieganiu powstawania odpadów w Gminie, Przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych niezb ędne niezale Ŝnie od miejsc ich wytwarzania, jest okre ślenie celu, jaki spełnia ć ma kompostownia, - aktualizacj ę przepisów prawa miejscowego w mianowicie: postaci „Regulaminu utrzymania czysto ści i - czy ma produkowa ć produkt o ograniczonym porz ądku w Gm. N M Lubawskie”, zbycie, np. do rekultywacji zdegradowanych - obj ęcie zorganizowanym systemem odbioru odpadów z terenu całej gminy, Dziennik Urz ędowy - 2290 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

- zorganizowanie w Gminie systemów zbierania - odpady przyjmowane s ą nieodpłatnie (koszty odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z utrzymania centrum zawarte s ą w ogólnej opłacie odpadów domowych oraz odpadów za wywóz i zagospodarowanie odpadów na wielkogabarytowych i odpadów budowlanych, terenie obj ętym zorganizowanym odbiorem). - przygotowania i współprac ę z s ąsiednimi gminami w ramach „Porozumienia” w celu Najcz ęś ciej spotykane rozwi ązania punktu zbiórki przebudowy/modernizacji składowiska w odpadów to miejsce, gdzie ustawione s ą ró Ŝnej Lipowcu, wielko ści odpowiednio oznakowane szczelne - informowanie lokalnej społeczno ści o planach, pojemniki/kontenery, a powierzchnia składowa działaniach i inwestycjach zwi ązanych z posiada przegrody betonowe dla zabezpieczenia planowan ą przez miasto i powiat gospodark ą przed ewentualnym przedostaniem si ę odpadami. zanieczyszcze ń do gruntu i do środowiska.

Scenariusz działa ń w ramach przyj ętego planu Uwarunkowania systemu zbierania odpadów gospodarki odpadami powinien obejmowa ć: niebezpiecznych pochodz ących z gospodarstw domowych - tworzenie punktów zbiórki wybranych rodzajów z terenów wiejskich: odpadów w wi ększych miejscowo ściach Gminy, - zbieranie odpadów w ustalonych terminach; - systemy zbierania wybranych rodzajów proponowany dla terenów wiejskich, gdzie w odpadów, okre ślonych dniach po okre ślonej trasie je ździ - lokalne instalacje odzysku i unieszkodliwiania specjalistyczny transport, zatrzymuj ąc si ę w odpadów - w ramach modernizacji składowiska w ustalonym miejscu w poszczególnych Lipowcu. miejscowo ściach - w tych dniach mieszka ńcy mog ą przynosi ć swoje odpady do pojazdu; Uwarunkowania punktu gromadzenia odpadów na organizacja takiego systemu wymaga terenach wiejskich: przeprowadzenia odpowiedniej kampanii - miejsce przyjmowania od mieszka ńców i z promocyjnej i edukacyjnej, małych firm odpadów niebezpiecznych, - mo Ŝliwo ść dostarczania odpadów opakowaniowych, wielkogabarytowych, niebezpiecznych do punktu zbiórki (proponowany budowlanych, elektrycznych itp., dla miejscowo ści w gminie) - mieszka ńcy - usytuowane centralnie, blisko terenów przynosz ąc czy przywo Ŝą c odpady mieszkaniowych, tak aby jak najwi ęcej osób wielkogabarytowe jednocze śnie mog ą miało do niego łatwy dost ęp, dostarcza ć tak Ŝe niebezpieczne.

VII. Harmonogram realizacji planowanych przedsi ęwzi ęć . 1. Harmonogram działa ń do 2011 roku.

Lp. Planowane przedsi ęwzi ęcia 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1. Działania informacyjno-edukacyjne x x x x x x x x z zakresu prowadzonej przez władze lokalne gospodarki odpadami 2. Aktualizacja przepisów x X porz ądkowych –„Regulamin utrzymania czysto ści i porz ądku w Gminie” 3. Organizacja i wdra Ŝanie systemów x x x x X X selektywnego gromadzenia wybranych rodzajów odpadów 4. Udział w mi ędzygminnym X x x x przedsi ęwzi ęciu dla potrzeb modernizacji składowiska w Lipowcu

2. Harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć w okresie 2004-2007.

Poni Ŝej w tabeli zestawiono planowane działania organizacyjne, techniczne i inwestycyjne słu Ŝą ce realizacji gminnego planu gospodarki odpadami w okresie 2004-2007 w Gminie Nowe Miasto Lubawskie.

Okres Jednostki odpowiedzialne/ Lp. Planowane przedsi ęwzi ęcia realizacji uczestnicz ące w realizacji 1. Działania informacyjne i edukacyjne, zwi ązane z planowan ą w Gminie 2004-2007; U G, szkoły, organizacje gospodark ą odpadami praca ci ągła pozarz ądowe, lokalne media 2. Aktualizacja „Zasad utrzymania porz ądku i czysto ści w gminie” jako podstawy 2004-2005 U G, Gosp.Pom. prawnej planowanych działa ń z zakresu gospodarki odpadami przy UG NMLub. , wła ściciele nieruchomo ści, sołectwa 3. Obj ęcie terenów wiejskich zorganizowanym systemem selektywnego 2005-2007 U G, GP przy UG, gromadzenia surowców wtórnych (tworzyw sztucznych, szkła) sołectwa, wła ściciele nieruchomo ści Dziennik Urz ędowy - 2291 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

4. Zorganizowanie systemu zbierania odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z 2005-2009 U G, GP przy UG, gospodarstw domowych z terenów wiejskich - opartego o nadzorowane punkty sołectwa, wła ściciele zbiórki odpadów przestrzennych lub jako obwo źny system odbioru odpadów nieruchomo ści, firmy niebezpiecznych z posesji/gospodarstw komunalne, (kalendarz usług) posiadaj ące odpowiednie zezwolenia 5. Osi ągni ęcie ustalonych poziomów odzysku i skierowania do unieszkodliwiania 2006 GP przy UG, firmy, n/w odpadów: placówki handlowe a) odpady niebezpieczne - 15 % usługowe, zakłady b) odpady wielkogabarytowe - 20% produkcyjne c) odpady budowlane - 15 % 8. Udział w mi ędzygminnym przedsi ęwzi ęciu na rzecz modernizacji składowiska w 2004-2007 Władze Gm. Kurz ętnik, Gm. Lipowcu I Miasto Nowe Miasto Lubawskie, Gmina Grodziczno

Planowane działania, słu Ŝą ce realizacji Planu Gospodarki Odpadami Gm. N. M. Lubawskie w okresie obj ętym planowaniem wymaga ć b ędą znacznych nakładów finansowych. Poni Ŝej podano szacunkowe koszty podstawowych przedsi ęwzi ęć , okre ślone w oparciu o dost ępne opracowania (Krajowy i Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami) jak te Ŝ planowane i realizowane w kraju inwestycje z dziedziny gospodarki odpadami.

2004 2005 2006 2007 Razem Lp. Przedsi ęwzi ęcie tys. PLN 1. Działania informacyjne i edukacyjne, zwi ązane z planowan ą i realizowana w mie ście gospodarka odpadami: sporz ądzanie, powielanie i kolporta Ŝ materiałów informacyjnych, ulotek o zasadno ści segregowania odpadów, odzysku surowców 5,0 6,0 6,0 7,0 24,0 wtórnych itp. szkolenia pracowników U G, nadzór nad realizacj ą Planu Gospodarki Odpadami działania na rzecz współpracy mi ędzygminnej (działania 10,0 10,0 12,0 12,0 44,0 pozainwestycyjne) 20,0 20,0 30,0 30,0 100,0 2.* Zakupy pojemników do gromadzenia surowców wtórnych, w tym 44,8 8,0 8,0 14,4 75,2 odpadów opakowaniowych - stosownie do zało Ŝonych poziomów odzysku 3.** Zakup pojemników do gromadzenia odpadów niebezpiecznych, 2,0 2,0 3,0 3,0 10,0 wyodr ębnianych z odpadów domowych - starych lekarstw, baterii 4. Udział w modernizacji/przebudowie składowiska w Lipowcu Stosownie do udziału strony okre ślonego w Porozumieniu Razem działania pozainwestycyjne 81,8 46,0 59,0 66,4 253,2

Ad 2* - koszty zakupu pojemników wyliczono w oparciu o nast ępuj ące zało Ŝenia: - przyj ęto, i Ŝ 4 pojemniki tworz ą 1 zestaw do segregacji, - jeden zestaw przypada pocz ątkowo na 400 mieszka ńców (2004 r.) do 300 mieszka ńców (2007 r.), - przyj ęto cen ę 400,00 PLN za jeden pojemnik.

Ad 3** - zało Ŝono, i Ŝ pojemniki na stare lekarstwa b ędą umieszczane w aptece, a pojemniki na baterie w szkołach, stosownie do potrzeb; przyj ęto cen ę 300,00 PLN za 1 pojemnik.

Poni Ŝej zestawiono przykładowe koszty budowy składowiska, które mo Ŝna wykorzysta ć do oszacowania kosztów potrzebnych na modernizacj ę/przebudow ę składowiska w Lipowcu (w mln PLN):

1) projektowanie, badania hydrogeologiczne, ekspertyzy, raporty itp. - do 0,5 2) roboty ziemne, wykopy, makroniwelacje, uzbrojenie terenu - do 0,8 3) budynek administracyjny, place manewrowe, drogi dojazdowe - ok. 1,2 4) uszczelnienie podło Ŝa i skarp - ok. 4,0 5) instalacja drena Ŝu i odprowadzania odcinków - ok. 2,5 6) instalacja odgazowania składowiska - ok. 3,0 razem: ok. 12,0

Przykłady kosztów inwestycji zwi ązanych z 3) budowa zakładu utylizacji odpadów komunalnych oraz gospodark ą odpadami - planowanych i realizowanych w modernizacja składowiska odpadów w śyrardowie (43 kraju: 000 mieszka ńców), woj. mazowieckie - 20 mln PLN.

1) budowa Zakładu Utylizacji Odpadów w Otwocku (41 VIII. Sposoby i źródła finansowania. 700 mieszka ńców), woj. mazowieckie - szacunkowy koszt - 7,2 mln PLN; Maj ąc świadomo ść znaczenia planowanych inwestycji 2) budowa sortowni na składowisku odpadów w w gospodarce odpadami nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe wielko ść i Wieruszowie (9 300 mieszka ńców), woj. łódzkie - koszty przyszłych zamierze ń znacznie wykraczaj ą poza szacunkowy koszt 3 mln PLN; mo Ŝliwo ści gminnego bud Ŝetu, st ąd ich realizacja b ędzie mo Ŝliwa wył ącznie przy wsparciu ze źródeł zewn ętrznych.

Dziennik Urz ędowy - 2292 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dla gminy dost ępnymi źródłami finansowania Kategorie wydatków kwalifikuj ących się do inwestycji z zakresu gospodarki odpadami czyli inwestycji finansowania przy inwestycjach infrastrukturalnych to: ekologicznych s ą nast ępuj ące grupy środków: - przygotowanie dokumentacji technicznej, - publiczne, tj. pochodz ące z bud Ŝetu pa ństwa lub - wykup gruntów, pozabud Ŝetowych instytucji publicznych, - uzbrojenie terenów, - prywatne, np. z banków komercyjnych, - prace budowlano-monta Ŝowe, - prywatno-publiczne. - prace wyko ńczeniowe, - zakup wyposa Ŝenia, Finansowanie inwestycji zwi ązanych z gospodark ą - nadzór in Ŝynierski. odpadami najcz ęś ciej mo Ŝe mie ć form ę: - po Ŝyczek, dotacji i dopłat, udzielanych do Procedura składania i oceny wniosków. oprocentowania preferencyjnych kredytów, udzielanych przez Narodowy i Wojewódzki FO Ś i (schemat rozpatrywania wniosków do Europejskiego GW, Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach - preferencyjnych kredytów udzielanych przez Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Bank Ochrony Środowiska SA, Regionalnego) - dotacji udzielanych przez Fundacj ę EkoFundusz, - środków własnych inwestorów, 1. Urz ąd Marszałkowski - przyjmowanie wniosków, ich - kredytów i po Ŝyczek udzielanych przez banki formalna ocena, komercyjne. 2. Panel ekspertów - merytoryczna ocena wniosków, 3. Regionalny Komitet Steruj ący - rekomendacja Polska jako członek Unii Europejskiej ma prawo wyboru projektów, dost ępu do finansowania inwestycji z zakresu ochrony 4. Zarz ąd Województwa - wybór projektów, środowiska, w tym zwi ązanych z gospodark ą odpadami 5. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej ze środków Funduszu Spójno ści - w odniesieniu do - ocena zgodno ści projektów z celami ZPORR, inwestycji o charakterze regionalnym, o warto ści ponad 10 6. Wojewoda - podpisanie umowy z beneficjentem. mln € - oraz z funduszy strukturalnych, w tym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w IX. Analiza oddziaływania Planu Gospodarki przypadku inwestycji mniejszych. Odpadami na środowisko.

W ramach wspólnotowej polityki strukturalnej Projekt Planu zakłada unieszkodliwianie odpadów funkcjonuj ą cztery fundusze strukturalne: powstaj ących w Gminie i usuwanie zagro Ŝeń zwi ązanych z odpadami nagromadzonymi. 1) Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Powstaj ące odpady b ędą zagospodarowane w ramach 2) Europejski Fundusz Społeczny, systemu selektywnego gromadzenia wybranych rodzajów 3) Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, oraz ich odzysku i unieszkodliwiania, w ilo ściach 4) Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa. stosownych do zało Ŝonych poziomów. Realizacja Planu skutkowa ć b ędzie dla środowiska Pomoc ze środków funduszy strukturalnych kierowana gminy zasadnicz ą redukcj ą zagro Ŝeń, zwi ązanych z jest do wybranych regionów, w których poziom PKB na wytwarzaniem odpadów. Ogólne zmniejszenie ilo ści jednego mieszka ńca jest ni Ŝszy ni Ŝ 75 % średniej unijnej; odpadów niesegregowanych przeznaczonych do poniewa Ŝ w Polsce wszystkie regiony spełniaj ą to składowania wpłynie na zmniejszenie negatywnego kryterium kwalifikowania, st ąd władze wszystkich oddziaływania odpadów na stan poszczególnych regionów mog ą stara ć si ę o dofinansowanie z tego źródła. elementów środowiska.

Przedsi ęwzi ęcia w dziedzinie ochrony środowiska w Stopniowe i konsekwentne wdra Ŝanie segregacji i nadchodz ących latach b ędą współfinansowane z odzysku odpadów, poł ączone z działaniami edukacyjno- Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i informacyjnymi przyczyni si ę do oszcz ędniejszego realizowane w ramach dwóch programów operacyjnych, gospodarowania zasobami środowiska. Wyodr ębnianie i przygotowanych przez rz ąd na podstawie „Narodowego unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, Planu Rozwoju na lata 2004-2006”: pochodz ących z odpadów domowych; odzysk odpadów - Zintegrowanego Programu Operacyjnego wielkogabarytowych; zagospodarowanie odpadów Rozwoju Regionalnego (ZPORR), budowlanych przyczyni si ę do ochrony powierzchni ziemi. - Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost Konkurencyjno ści Przedsi ębiorstw”. Wdro Ŝenie planu gospodarki odpadami, uwzgl ędniaj ącego odzysk i unieszkodliwianie odpadów Beneficjentami pomocy w ramach ZPORR b ędą: niebezpiecznych, prowadzi ć b ędzie w rezultacie do - jednostki samorz ądu terytorialnego (gminy, zmniejszenia zagro Ŝenia zanieczyszczania gleb i wód powiaty i województwa lub działaj ące w ich (powierzchniowych i podziemnych); tym samym realizacja imieniu jednostki organizacyjne), planu nie przyczyni si ę do powstawania nowych zagro Ŝeń - zwi ązki, porozumienia i stowarzyszenia lub uci ąŜ liwo ści dla środowiska gminy. jednostek samorz ądu terytorialnego, - inne jednostki publiczne. X. System monitoringu realizacji celów Planu Gospodarki Odpadami. Przy inwestycjach zwi ązanych z ochron ą środowiska maksymalny udział środków Europejskiego Funduszu Ustawa o odpadach stanowi, Ŝe plan gospodarki Rozwoju Regionalnego w kosztach kwalifikowanych odpadami powinien zawiera ć opis systemu monitoringu i wynosi 75 %; w przypadku inwestycji infrastrukturalnych oceny wdra Ŝania zaplanowanych przedsi ęwzi ęć . generuj ących znaczny zysk netto udział wyniesie 50 %.

Dziennik Urz ędowy - 2293 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Podstaw ę systemu monitorowania i nadzorowania 4) udział odpadów sektora gospodarczego składowanych realizacji elementów planu gospodarowania odpadami na składowisku, % stanowi ą: 5) wielko ść selektywnej zbiorki odpadów - bazy danych o odpadach, tworzone przez Urz ąd niebezpiecznych, pochodz ących z odpadów Marszałkowski, domowych, - bazy danych o pozwoleniach/zezwoleniach w 6) wielko ść selektywnej zbiorki odpadów zakresie prowadzonej działalno ści gospodarczej wielkogabarytowych, budowlanych w Gminie, zwi ązanej z gospodark ą odpadami, wydawanych 7) ilo ść zebranych w Gminie materiałów odzyskanych i podmiotom przez organy administracji rz ądowej i poddanych recyklingowi, %. samorz ądowej, - obowi ązuj ące normy i przepisy prawne. II. Wska źniki świadomo ści społecznej: 1) udział społecze ństwa Gminy w działaniach na rzecz Główne zadania zwi ązane z monitoringiem, kontrol ą i poprawy gospodarki odpadami, % egzekwowaniem przepisów to: 2) ilo ść i jako ść interwencji/wniosków, zgłaszanych przez mieszka ńców; ich liczba, opis, 1) monitorowanie i kontrola instalacji gospodarki 3) liczba, jako ść i skuteczno ść kampanii edukacyjno- odpadami, informacyjnych; ich liczba, opis. 2) monitoring i kontrola przewo źników i po średników (posiadaczy odpadów), Monitoring i ocena wdra Ŝania planu będą oparte na 3) monitoring i kontrola instalacji gospodarki odpadami, miernikach ilo ści odpadów odzyskanych, wywiezionych i nie wymagaj ących zezwole ń, unieszkodliwionych oraz miernikach zawartych w 4) kontrola przemieszczania pewnych rodzajów dokumentach powiatowych i wojewódzkich (wska źniki, odpadów, normy, standardy jako ści itp.). Cele krótkoterminowe w 5) identyfikacja nielegalnych instalacji lub działa ń, gospodarce odpadami b ędą weryfikowane co 2 lata, 6) egzekwowanie przepisów w zwi ązku z natomiast długoterminowe – co 4 lata. niedotrzymywaniem warunków posiadania pozwole ń, przekraczaniem obowi ązuj ących przepisów i norm. XI. Materiały źródłowe.

Zadania zwi ązane z monitoringiem i kontrol ą realizacji - II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, planu przypisane s ą stosownie do posiadanych - Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 kompetencji organom ochrony środowiska ró Ŝnych z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007- szczebli: 2010, - w zakresie wydanych decyzji, przestrzegania - Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej przepisów prawa miejscowego - Urz ędy Miast i Pa ństwa na lata 2002-2010, Gmin, - Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, - w zakresie kontroli prawidłowo ści działania - Plan Gospodarki Odpadami dla województwa instalacji gospodarki odpadami - WIO Ś, warmi ńsko-mazurskiego na lata 2003-2006 z Pa ństwowa Inspekcja Sanitarna, Powiatowy uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, Inspektorat Nadzoru Budowlanego, Pa ństwowa - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo Inspekcja Pracy. ochrony środowiska z pó źn. zmianami, Planowany system monitoringu i kontroli przewiduje - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach z okresowe/rutynowe kontrole posiadaczy odpadów i pó źn. zmianami, prowadz ących instalacje, zwi ązane z recyklingiem i - Ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu unieszkodliwianiem odpadów, przeprowadzane przez czysto ści i porz ądku w gminach z pó źn. przedstawicieli kompetentnych władz dla sprawdzenia: zmianami, - prawidłowo ści prowadzonej ewidencji zwi ązanej - Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu z obrotem odpadami, ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o - prawidłowo ści funkcjonowania instalacji, odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z - prawidłowo ści prowadzonego monitoringu pó źn. zmianami, instalacji dla oceny jej oddziaływania na - Ustawa z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie środowisko/otoczenie, ustawy o odpadach oraz niektórych innych - oceny działalno ści instalacji jako elementu planu ustaw, gospodarowania odpadami. - Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporz ądzania planów Generalnie podstaw ą wła ściwego systemu oceny gospodarki odpadami, realizacji Planu jest dobry system sprawozdawczo ści, - Dyrektywa Rady 1999/31/EC w sprawie oparty na wska źnikach/miernikach stanu środowiska i składowania odpadów, zmiany presji na środowisko, a tak Ŝe na wska źnikach - Rocznik Urz ędu Statystycznego 2003, świadomo ści społecznej. Poni Ŝej przedstawiono - Raporty Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony propozycj ę niektórych wska źników – ich lista stosownie do Środowiska 2001,2002,2003, potrzeb mo Ŝe by ć modyfikowana. - Materiały dostarczone przez Urz ąd Gminy Nowe Miasto Lubawskie, I. Wska źniki stanu gospodarki odpadami i zmiany - Materiały opracowane przez Urz ąd Gminy Nowe presji na środowisko: Miasto Lubawskie (ankiety, informacje,itp.), 1) ilo ść odpadów komunalnych wytwarzanych na - Materiały udost ępnione przez Urz ąd mieszka ńca / rok, Marszałkowski, 2) procent ludno ści Gminy, obj ętej zorganizowan ą - Informacje ogólnodost ępne z Internetu (witryny zbiórk ą odpadów, powiatu i gmin), 3) udział odpadów sektora komunalnego składowanych - Materiały własne autorów opracowania. na składowisku, % Dziennik Urz ędowy - 2294 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

XII. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym. Proponowany docelowy system gospodarki odpadami Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Nowe Miasto w gminie polega na zorganizowanym odbiorze Lubawskie został sporz ądzony w sposób zgodny z wytwarzanych odpadów w celu odzysku i/lub polityk ą ekologiczn ą pa ństwa oraz wymaganiami unieszkodliwiania wybranych rodzajów, dla których w okre ślonymi w ustawie o odpadach i rozporz ądzeniu Planie Krajowym ustalono okre ślone poziomy. Ministra Środowiska w sprawie sporz ądzania planów Proponowany system wskazuje równie Ŝ na potrzeb ę gospodarki odpadami. Plan gospodarki odpadami utworzenia rejonu gospodarki odpadami dla potrzeb uwzgl ędnia równie Ŝ ustalenia Wojewódzkiego Planu zainteresowanych czterech gmin. Gospodarki Odpadami dla województwa warmi ńsko- mazurskiego oraz Planu Gospodarki Odpadami Powiatu Ograniczanie negatywnego oddziaływania odpadów Nowomiejskiego. Omawiany Plan Gospodarki Odpadami na środowisko jest jednym z najwa Ŝniejszych zada ń stanowi integraln ą cz ęść Programu Ochrony Środowiska własnych miast/gmin w zakresie gospodarki odpadami. dla Gminy Nowe Miasto Lubawskie. Dla potrzeb realizacji tego zadania w Planie okre ślono harmonogramy działa ń krótko- i długoterminowych ze Plan zawiera analiz ę stanu gospodarki odpadami, z wskazaniem źródeł finansowania planowanych której wynika, i Ŝ zbyt mała liczba mieszka ńców gminy przedsi ęwzi ęć . obj ęta jest zorganizowanym odbiorem odpadów Analiza oddziaływania planu na środowisko wskazuje, komunalnych, kierowanych do unieszkodliwiania. W Ŝe realizacja planu nie przyczyni si ę do powstawania gminie brak równie Ŝ systemu selektywnego gromadzenia nowych zagro Ŝeń lub uci ąŜ liwo ści dla środowiska gminy, wybranych rodzajów (surowców wtórnych, odpadów wpłynie natomiast na zmniejszenie zagro Ŝeń oraz ochron ę niebezpiecznych). powierzchni ziemi. Monitoring i ocena realizacji ustale ń planu b ędzie Opracowana prognoza zmian w gospodarce odpadami oparta na analizie ilo ści zebranych, odzyskanych, wskazuje, Ŝe w nadchodz ących latach, b ędzie mo Ŝna unieszkodliwionych i składowanych odpadów w obserwowa ć powolny wzrost ogólnej ilo ści odpadów odniesieniu do wska źników wojewódzkich i krajowych. wytwarzanych w gminie, z okresowymi zmianami zale Ŝnie Cele krótkoterminowe weryfikowane b ędą co 2 lata, od ich rodzaju (m.in. odpady biodegradowalne, odpady natomiast długoterminowe - co 4 lata. budowlane, odpady tworzyw sztucznych) oraz koniunktury gospodarczej kraju/województwa/powiatu i zwi ązanych z tym postaw konsumenckich mieszka ńców.

577 UCHWAŁA Nr XXVI/362/04 Sejmiku Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 26 pa ździernika 2004 r.

w sprawie zmian w bud Ŝecie Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego na rok 2004.

Na podstawie art. 18 pkt 6 ustawy z dnia 5 czerwca 2. Bud Ŝet Województwa po zmianach wynosi: 1998 r. o samorz ądzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z pó źn. zm.) oraz art. 124 ust. 1 ustawy 1) plan dochodów ogółem - 236.128.342 zł, z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. 2) plan wydatków ogółem - 283.389.642 zł. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148 z pó źn. zm.) uchwala si ę, co nast ępuje: Źródłem pokrycia deficytu bud Ŝetu w wysoko ści 47.261.300 zł i zobowi ąza ń wynikaj ących z kredytów § 1. 1. Dokonuje si ę zmian w bud Ŝecie Województwa zaci ągni ętych w latach ubiegłych b ędzie kredyt zaci ągany Warmi ńsko-Mazurskiego na rok 2004 uchwalonego w banku krajowym w kwocie 49.245.570 zł, przeznaczony uchwał ą Nr XV/205/03 Sejmiku Województwa Warmi ńsko- w kwocie 16.515.570 zł na prefinansowanie oraz wolne Mazurskiego z dnia 30 grudnia 2003 r. w sprawie budŜetu środki pochodz ące z nadwy Ŝki środków pieni ęŜ nych na Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego na rok 2004 - z rachunku bie Ŝą cym, wynikaj ącej z rozlicze ń kredytów z lat pó źniejszymi zmianami - poprzez: ubiegłych w kwocie 6.067.830 zł. 1) zwi ększenie planu dochodów o kwot ę 33.449.224 zł i zwi ększenie planu wydatków o kwot ę 33.454.364 zł, 3. Plan wydatków maj ątkowych po zmianach wynosi zgodnie z zał ącznikiem Nr 1 do uchwały, 97.181.575 zł, zgodnie z zał ącznikami Nr 2 i 3 do uchwały. 2) zmiany w planie wydatków, zgodnie z zał ącznikiem Nr 1 do uchwały, § 2. Uchwała wchodzi w Ŝycie z dniem podj ęcia i 3) zał ącznik Nr 8 do uchwały bud Ŝetowej otrzymuje podlega publikacji w Dzienniku Urz ędowym Województwa brzmienie okre ślone w zał ączniku Nr 6 do uchwały, Warmi ńsko-Mazurskiego. 4) zał ącznik Nr 11 do uchwały bud Ŝetowej otrzymuje brzmienie, okre ślone w zał ączniku Nr 4 do uchwały, Przewodnicz ący Sejmiku 5) zał ącznik Nr 15 do uchwały bud Ŝetowej otrzymuje Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego brzmienie okre ślone w zał ączniku Nr 5 do uchwały. Miron Sycz

Dziennik Urz ędowy - 2295 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Zał ącznik Nr 1 do uchwały Nr XXVI/362/04 Sejmiku Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 26 pa ździernika 2004 r.

Zwi ększenia i zmiany w planie dochodów i wydatków bud Ŝetu Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego na 2004 r. w zł Plan przed Plan po Dz. Rozdz. § Wyszczególnienie Zmniejszenia Zwi ększenia zmianami zmianach DOCHODY 010 Rolnictwo i łowiectwo 25 881 095 0 36 374 25 917 469 01008 Melioracje wodne 13 599 025 0 36 374 13 635 399 6260 Dotacje otrzymane z funduszy celowych na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych jednostek sektora finansów publicznych 149 000 0 36 374 185 374 150 Przetwórstwo przemysłowe 5 107 839 0 1 010 000 6 117 839 15011 Rozwój przedsi ębiorczo ści 5 107 839 0 1 010 000 6 117 839 2230 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na realizacj ę bie Ŝą cych zada ń własnych samorz ądu województwa 0 0 1 010 000 1 010 000 600 Transport i ł ączno ść 16 336 716 0 18 844 000 35 180 716 60013 Drogi publiczne wojewódzkie 282 495 0 18 844 000 19 126 495 6530 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na realizacj ę inwestycji i zakupów inwestycyjnych własnych samorz ądu województwa 0 0 18 844 000 18 844 000 630 Turystyka 0 0 260 150 260 150 63003 Zadania w zakresie upowszechniania turystyki 0 0 260 150 260 150 6530 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na realizacj ę inwestycji i zakupów inwestycyjnych własnych samorz ądu województwa 0 0 260 150 260 150 710 Działalno ść usługowa 312 160 0 8 900 321 060 71003 Biura Planowania Przestrzennego 12 160 0 8 900 21 060 0970 Wpływy z ró Ŝnych dochodów 3 000 0 8 900 11 900 801 Oświata i wychowanie 1 074 415 0 27 375 1 101 790 80140 Centra kształcenia ustawicznego i praktycznego oraz o środki dokształcania zawodowego 0 0 27 375 27 375 6530 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na realizacj ę inwestycji i zakupów inwestycyjnych własnych samorz ądu województwa 0 0 27 375 27 375 851 Ochrona zdrowia 3 484 498 0 5 525 000 9 009 498 85111 Szpitale ogólne 50 000 0 5 525 000 5 575 000 6530 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na realizacj ę inwestycji i zakupów inwestycyjnych własnych samorz ądu województwa 0 0 5 525 000 5 525 000 852 Pomoc społeczna 31 800 0 218 762 250 562 85202 Domy pomocy społecznej 0 0 218 762 218 762 6530 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na realizacj ę inwestycji i zakupów inwestycyjnych własnych samorz ądu województwa 0 0 218 762 218 762 Gospodarka komunalna i ochrona 900 0 0 2 640 647 2 640 647 środowiska 90002 Gospodarka odpadami 0 0 2 640 647 2 640 647 6260 Dotacje otrzymane z funduszy celowych na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych jednostek sektora finansów publicznych 0 0 2 640 647 2 640 647 Dziennik Urz ędowy - 2296 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

921 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 5 721 100 0 4 878 016 10 599 116 92106 Teatry dramatyczne i lalkowe 2 000 000 0 2 658 016 4 658 016 2220 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na zadania bie Ŝą ce realizowane przez samorz ąd województwa na podstawie porozumie ń z organami administracji rz ądowej 1 940 000 0 200 000 2 140 000 6530 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na realizacj ę inwestycji i zakupów inwestycyjnych własnych samorz ądu województwa 0 0 2 458 016 2 458 016 92108 Filharmonie, orkiestry, chóry i kapele 630 500 0 270 000 900 500 2220 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na zadania bie Ŝą ce realizowane przez samorz ąd województwa na podstawie porozumie ń z organami administracji rz ądowej 630 500 0 270 000 900 500 92109 Domy i o środki kultury, świetlice i kluby 669 300 0 1 050 000 1 719 300 2220 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na zadania bie Ŝą ce realizowane przez samorz ąd województwa na podstawie porozumie ń z organami administracji rz ądowej 669 300 0 50 000 719 300 6530 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na realizacj ę inwestycji i zakupów inwestycyjnych własnych samorz ądu województwa 0 0 1 000 000 1 000 000 92118 Muzea 1 398 300 0 900 000 2 298 300 6530 Dotacje celowe otrzymane z bud Ŝetu pa ństwa na realizacj ę inwestycji i zakupów inwestycyjnych własnych samorz ądu województwa 0 0 900 000 900 000 Razem: 57 949 623 0 33 449 224 91 398 847

WYDATKI

010 Rolnictwo i łowiectwo 32 878 489 0 36 374 32 914 863 01008 Melioracje wodne 13 599 025 0 36 374 13 635 399 6050 Wydatki inwestycyjne jednostek bud Ŝetowych 4 199 000 0 36 374 4 235 374 150 Przetwórstwo przemysłowe 8 586 581 0 1 010 000 9 596 581 15011 Rozwój przedsi ębiorczo ści 8 586 581 0 1 010 000 9 596 581 2630 Dotacja podmiotowa z bud Ŝetu dla jednostek nie

zaliczanych do sektora finansów publicznych 0 0 1 010 000 1 010 000 600 Transport i ł ączno ść 96 674 067 530 295 19 374 295 115 518 067 60013 Drogi publiczne wojewódzkie 30 569 308 530 295 19 374 295 49 413 308 6050 Wydatki inwestycyjne jednostek budŜetowych 8 255 799 0 19 374 295 27 630 094 6059 Wydatki inwestycyjne jednostek bud Ŝetowych 2 246 332 530 295 1 716 037 630 Turystyka 702 398 0 260 150 962 548 63003 Zadania w zakresie upowszechniania turystyki 702 398 0 260 150 962 548 6050 Wydatki inwestycyjne jednostek bud Ŝetowych 0 0 51 300 51 300 6620 Dotacje celowe przekazane dla powiatu na inwestycje i zakupy inwestycyjne realizowane na podstawie porozumie ń (umów) mi ędzy jednostkami samorz ądu terytorialnego 0 0 47 600 47 600 6230 Dotacje celowe z bud Ŝetu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych 0 0 161 250 161 250 710 Działalno ść usługowa 2 024 040 0 8 900 2 032 940 71003 Biura Planowania Przestrzennego 1 724 040 0 8 900 1 732 940 4260 Zakup energii 30 900 0 8 900 39 800 750 Administracja publiczna 24 018 549 8 815 0 24 009 734 75095 Pozostała działalno ść 5 077 597 8 815 0 5 068 782 4300 Zakup usług pozostałych 617 454 6 815 0 610 639 4420 Podró Ŝe słu Ŝbowe zagraniczne 258 759 2 000 0 256 759 Dziennik Urz ędowy - 2297 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

801 Oświata i wychowanie 25 621 042 0 27 375 25 648 417 80140 Centra kształcenia ustawicznego i praktycznego oraz o środki dokształcania zawodowego 0 0 27 375 27 375 6230 Dotacje celowe z bud Ŝetu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych 0 0 27 375 27 375 851 Ochrona zdrowia 16 859 677 400 000 5 925 000 22 384 677 85111 Szpitale ogólne 10 107 205 0 5 925 000 16 032 205 6220 Dotacje celowe z bud Ŝetu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych innych jednostek sektora finansów publicznych 6 828 009 0 5 925 000 12 753 009 85148 Medycyna pracy 2 384 008 400 000 0 1 984 008 4280 Zakup usług zdrowotnych 1 800 000 400 000 0 1 400 000 852 Pomoc społeczna 338 056 0 218 762 556 818 85202 Domy pomocy społecznej 0 0 218 762 218 762 6230 Dotacje celowe z bud Ŝetu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych 0 0 218 762 218 762 Gospodarka komunalna i ochrona 900 680 000 300 000 2 940 647 3 320 647 środowiska 90002 Gospodarka odpadami 0 0 2 940 647 2 940 647 6050 Wydatki inwestycyjne jednostek bud Ŝetowych 0 0 2 940 647 2 940 647 90095 Pozostała działalno ść 680 000 300 000 0 380 000 6050 Wydatki inwestycyjne jednostek bud Ŝetowych 300 000 300 000 0 0 921 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 21 083 220 371 088 5 263 059 25 975 191 92106 Teatry dramatyczne i lalkowe 5 564 400 0 2 658 016 8 222 416 2550 Dotacja podmiotowa z bud Ŝetu dla instytucji kultury 4 930 000 0 200 000 5 130 000 6220 Dotacje celowe z bud Ŝetu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych innych jednostek sektora finansów publicznych 424 400 0 2 458 016 2 882 416 92108 Filharmonie, orkiestry, chóry i kapele 2 245 500 350 000 270 000 2 165 500 2550 Dotacja podmiotowa z bud Ŝetu dla instytucji kultury 2 170 500 350 000 270 000 2 090 500 92109 Domy i o środki kultury, świetlice i kluby 2 948 800 0 1 228 815 4 177 615 2550 Dotacja podmiotowa z bud Ŝetu dla instytucji kultury 2 758 800 0 228 815 2 987 615 6220 Dotacje celowe z bud Ŝetu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych innych jednostek sektora finansów publicznych 190 000 0 1 000 000 1 190 000 92116 Biblioteki 2 809 720 21 088 26 228 2 814 860 2550 Dotacja podmiotowa z bud Ŝetu dla instytucji kultury 2 143 000 1 368 2 141 632 2558 Dotacja podmiotowa z bud Ŝetu dla instytucji kultury 0 0 17 896 17 896 2559 Dotacja podmiotowa z bud Ŝetu dla instytucji kultury 0 0 8 332 8 332 6228 Dotacje celowe z bud Ŝetu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych innych jednostek sektora finansów publicznych 14 320 14 320 0 6229 Dotacje celowe z bud Ŝetu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych innych jednostek sektora finansów publicznych 5 400 5 400 0 92118 Muzea 7 177 300 0 1 080 000 8 257 300 2550 Dotacja podmiotowa z bud Ŝetu dla instytucji Dziennik Urz ędowy - 2298 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

kultury 6 547 300 0 180 000 6 727 300 6220 Dotacje celowe z bud Ŝetu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych innych jednostek sektora finansów publicznych 570 000 0 900 000 1 470 000 Razem: 229 466 119 1 610 198 35 064 562 262 920 483

Dziennik Urz ędowy - 2299 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2300 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2301 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2302 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2303 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2304 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2305 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2306 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2307 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2308 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2309 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Zał ącznik Nr 4 do uchwały Nr XXVI/362/04 Sejmiku Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 26 pa ździernika 2004 r.

Dotacje dla samorz ądowych instytucji kultury w roku 2004.

w zł Lp. Nazwa instytucji Kwota dotacji 1 2 3 1. Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie, w tym: 3 861 000 - dotacje celowe na finansowanie kosztów realizacji inwestycji 610 000 2. Teatr Dramatyczny w Elbl ągu 4 361 416 - dotacje celowe na finansowanie kosztów realizacji inwestycji 2 482 416 3. Filharmonia im. F. Nowowiejskiego w Olsztynie 2 165 500 - dotacje celowe na finansowanie kosztów realizacji inwestycji 75 000 4. Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie 1 186 500 5. Centrum Kultury i Współpracy Mi ędzynarodowej " Światowid" w Elbl ągu, w tym: 2 893 500 - dotacje celowe na finansowanie kosztów realizacji inwestycji 1 190 000 6. Centrum Polsko-Francuskie Cotes d'Armor - Warmia i Mazury w Olsztynie 97 615 7. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie, w tym: 2 814 860 - dotacje celowe na finansowanie kosztów realizacji inwestycji 647 000 8. Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, w tym: 5 367 000 - dotacje celowe na finansowanie kosztów realizacji inwestycji 1 320 000 9. Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku 1 743 500 - dotacje celowe na finansowanie kosztów realizacji inwestycji 60 000 10. Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, w tym: 1 146 800 - dotacje celowe na finansowanie kosztów realizacji inwestycji 150 000 Ogółem kwota dotacji 25 637 691

Dziennik Urz ędowy - 2310 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2311 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2312 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2313 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2314 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2315 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2316 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2317 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2318 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2319 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 2320 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 39 Poz.

Zał ącznik Nr 6 do uchwały Nr XXVI/362/04 Sejmiku Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 26 pa ździernika 2004 r.

Źródła sfinansowania deficytu lub rozdysponowania nadwy Ŝki bud Ŝetowej. w zł Klasyfikacja Kwota L.p. Tre ść przychodów i rozchodów P.w. 2003 r. Plan 2004 r. 1 2 3 4 5 I. Planowane dochody 217 939 658 236 128 342 II. Planowane wydatki 235 580 009 283 389 642 Nadwy Ŝka/Deficyt I - II -17 640 351 -47 261 300 Finansowanie III - IV 17 640 351 47 261 300 III. Przychody ogółem: 22 278 951 55 713 400 1. Kredyty zaci ągane w bankach krajowych § 952 20 480 600 49 245 570 w tym: po Ŝyczka na prefinansowanie 16 515 570 2. Po Ŝyczki § 952 3. Spłaty po Ŝyczek udzielonych § 955 400 000 4. Prywatyzacja maj ątku j.s.t. § od 941 do 944 5. Nadwy Ŝka bud Ŝetu z lat ubiegłych § 957 1 798 351 6. Sprzeda Ŝ papierów warto ściowych § 931 7. Inne rozliczenia (wolne środki z tyt. rozl. kred.) § 955 6 067 830 IV. Rozchody ogółem: 4 638 600 8 452 100 1. Spłata kredytu § 992 4 638 600 8 052 100 2. Po Ŝyczki udzielone § 991 400 000 3. Spłaty po Ŝyczek § 992 4. Lokaty w bankach § 994 5. Wykup papierów warto ściowych § 982 6. Rozchody z tytułu innych rozlicze ń § 995

V. Z dochodów przeznacza si ę na spłat ę kredytów i po Ŝyczek.... (IV) 4 638 600 8 452 100 VI. Dochody przeznaczone na pokrycie wydatków (I - V) 213 301 058 227 676 242 Wydatki nie znajduj ące pokrycia w planowanych dochodach (II - VII. VI) 22 278 951 55 713 400 VIII. Na pokrycie wydatków nie znajduj ących pokrycia w planowanych dochodach planuje si ę przychody (III) 22 278 951 55 713 400