2-meting SC Telstar Wedstrijdbezoek SC Telstar – FC Emmen 8 december 2017

Auditteam Voetbal en Veiligheid

Henk Jan Meijer Vincent van der Vlies Marrit Kamphorst

Definitieve rapportage

2 mei 2018

2-meting SC Telstar

Wedstrijdbezoek TELSTAR – FC Emmen 8 december 2017

Inhoud Pagina

1. Inleiding 1 1.1 Aanleiding tweemeting Telstar 1 1.2 Werkwijze tweemeting 2 1.3 Leeswijzer 2

2. Historie 3 2.1 Nulmeting 3 2.2 Eénmeting 4

3. Wedstrijdbezoek SC Telstar – FC Emmen 5 3.1 Gesprek met veiligheidscoördinator- en manager 5 3.2 Steward briefing 6 3.3 Vooroverleg arbitrage 6 3.4 Bezoek uitvak 6 3.5 Bezoek commandopost 7 3.6 Ronde door het stadion (bezoek Oosttribune) 8 3.7 Debriefing stewards 9 3.8 Gesprek met veiligheidscoördinator 10

4. Conclusies en aanbevelingen 11 4.1 Conclusies 11 4.2 Aanbevelingen 12

1. Inleiding

Het Auditteam Voetbal en Veiligheid (hierna te noemen: Auditteam) heeft door middel van nul- en éénmetingen de veiligheidssituatie bij alle Betaald Voetbal Organisaties (BVO’s) in Nederland in kaart gebracht.

Bij de nul- en éénmetingen is gekeken hoe de veiligheidsorganisatie en de fysieke infrastructuur rond het stadion zijn afgestemd op het profiel van de supporters en het risiconiveau van de wedstrijden. De nulmeting heeft geleid tot een “foto” van de veiligheid en sfeer in en rond het stadion en op basis daarvan zijn conclusies, aandachtspunten en aanbevelingen geformuleerd om verbeteringen door te voeren. In de éénmeting is voornamelijk gekeken naar de ontwikkelingen en acties sinds de nulmeting. Ook hier zijn weer conclusies, aandachtspunten en aanbevelingen uit voort gekomen die zijn meegegeven aan de clubs.

Het Auditteam heeft er voor gekozen om gericht nog een aantal beknopte tweemetingen uit te voeren bij een aantal BVO’s dat de afgelopen jaren te maken heeft gehad met degradatie en/of promotie of zich regelmatig op de grens van beiden bevindt. In de tweemeting wordt, net als in de nul- en éénmeting, in den brede gekeken naar opvallende zaken met betrekking tot de veiligheid en sfeer in en rond het stadion. Het effect van promotie en degradatie op de veiligheidssituatie in de praktijk krijgt hierbij echter speciale aandacht.

Een andere mogelijkheid is dat een BVO zelf een verzoek doet voor een tweemeting. De opzet van de tweemeting is in dat geval hetzelfde, waarbij een eventuele specifieke vraag van de BVO speciale aandacht krijgt.

1.1 Aanleiding tweemeting Telstar

Bij SC Telstar (hierna te noemen: Telstar) heeft de nulmeting in 2012 plaatsgevonden en de éénmeting in februari 2015. Uit de nulmeting komen een aantal conclusies en aanbevelingen naar voren, met name gericht op de fysieke staat van het Oosttribune en de rol van de veiligheidscoördinator. In de éénmeting is het beeld geactualiseerd. Dat gaf aanleiding tot aanvullende verbeteringen op de volgende punten: fysieke veiligheid, organisatorische veiligheid en bestuurlijke betrokkenheid. Om die reden heeft de voetbalvierhoek de handen ineen geslagen en een stappenplan betaald voetbalorganisatie Telstar opgesteld.

In oktober 2017 heeft burgemeester Dales van de gemeente Velsen de voorzitter van het Auditteam geïnformeerd over de uitwerking van de in het stappenplan gestelde doelen. Daarbij heeft hij het Auditteam verzocht op korte termijn een tweemeting uit de voeren bij Telstar, omdat “de uitkomst van deze audit de convenantpartners kan helpen om zo nodig en tijdig bij te sturen op de gestelde doelen”.

1

1.2 Werkwijze tweemeting

De tweemeting is verlopen in drie stappen:

1. Een documentanalyse van de nul- en éénmeting van Telstar en voorbereidingsdocumenten voor de wedstrijd, zoals het draaiboek.

2. Een wedstrijdbezoek door het Auditteam, met speciale aandacht voor de genomen maatregelen naar aanleiding van de ongeregeldheden tijdens de recente play-off finale en de aandachtspunten en risico’s met het oog op eventuele promotie in de toekomst.

3. Het opstellen van het rapport met conclusies, aandachtspunten en aanbevelingen.

1.3 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 kijken we terug naar de nul- en éénmeting en de aanbevelingen uit beide metingen. Daarop volgt een uitgebreide beschrijving van het wedstrijdbezoek in het kader van deze tweemeting in hoofdstuk 3. In hoofdstuk zijn onze conclusies en aanbevelingen opgenomen.

2

2. Historie

2.1 Nulmeting

Tijdens de nulmeting werd geconcludeerd dat er bij Telstar sprake is van een gering risicoprofiel, vanwege het beperkte aantal uit- en thuissupporters waarmee over het algemeen weinig problemen zijn en het vervallen van de jaarlijkse risicowedstrijd door het faillissement van HFC Haarlem. Als gevolg van het geringe risicoprofiel werd genoemd dat het veiligheidsbeleid voornamelijk door de voetbalcoördinatoren van de politie en de veiligheidscoördinator van Telstar wordt opgepakt. In de praktijk was zichtbaar dat een groot deel van de aanpak bij de vrijwillige veiligheidscoördinator van Telstar lag, waardoor er soms teveel op zijn schouders neer kwam.

Aanbevelingen nulmeting (2012)

1. Er dient een plan te worden gemaakt voor fysieke verbeteringen en onderhoud aan de Oosttribune. Problemen moeten worden voorkomen en niet alleen te worden opgelost als ze zich aandienen. Het bezoekersvak kan en moet beter. Nieuwe toiletten zijn in feite nodig, maar het is in elk geval belangrijk dat de huidige toiletten goed schoon worden gehouden.

2. De vrijwillige veiligheidscoördinator van SC Telstar vervult een sleutelrol. Dat valt te waarderen, maar het is ook kwetsbaar. Het is belangrijk dat zijn expertise en werkstijl worden overgedragen aan hoofd-stewards, zodat er eventueel een interne opvolger zou kunnen zijn. Zaken die een multidisciplinaire aanpak vergen - zoals een calamiteitenoefening - dienen tijdig aan de orde te worden gesteld in beleidsmatig overleg.

3

2.2 Eénmeting

Uit de éénmeting kwam naar voren dat er weinig was veranderd in de supportersschare en het risicoprofiel van Telstar. Wel werden er nog steeds twee kwetsbaarheiden geconstateerd: de fysieke infrastructuur (ondanks de nodige verbeteringen) en de veiligheidsorganisatie die te veel afhankelijk is van een goed functionerende vrijwillige veiligheidscoördinator. Als specifiek aandachtspunt met betrekking tot de veiligheidsorganisatie werd genoemd dat de werkdruk van de veiligheidscoördinator verder was toegenomen door het wegvallen van de functie van stadionmanager bij de club.

Verder werd geconcludeerd dat de gemeente een zeer afstandelijke houding aannam ten opzichte van Telstar. In de éénmeting werd hiervoor enerzijds begrip getoond, maar anderzijds aangegeven dat het niet te rijmen valt met de blijvende en deels toegenomen fysieke en organisatorische kwetsbaarheden.

Aanbevelingen éénmeting (februari 2015)

1. Er dient beleidsoverleg te worden ingevoerd, waarbij sturing wordt gerealiseerd ten aanzien van onder meer de twee genoemde kwetsbaarheden, maar ook op andere zaken, zoals de calamiteitenoefening. Dit gaat niet vanzelf en vergt meer betrokkenheid van de gemeente.

2. Bekijk of een HBO-student (b.v. veiligheidskunde) stage kan lopen bij SC Telstar

om de veiligheidscoördinator te ontlasten. Dit is echter een tijdelijke verlichting en geen permanente oplossing.

3. Bezie of het mogelijk is om (jonge) stewards perspectief te bieden door hen klaar te stomen voor veiligheidswerkzaamheden buiten Telstar, bijvoorbeeld bij evenementen. Het project City Stewards (Rotterdam) kan als referentiepunt dienen.

4. Voorzie een aanvraag voor een oefenwedstrijd van een veiligheidsplan dat wordt opgesteld door club én gemeente, met medeweten van de politie. Eén of enkele oefenwedstrijden moeten simpelweg mogelijk zijn in Velsen.

5. Enkele stuitende fysieke tekortkomingen dienen per direct te worden opgelost. In de eerste plaats nette en dus ‘afsluitbare’ toiletten. De KNVB (sic) zou geen veiligheidsverklaring behoren af te geven bij zulke abominabele voorzieningen. We raden de gemeente aan om normale, dus afsluitbare, toiletten op te nemen als vergunning-voorwaarde voor SC Telstar. Dit lijkt een kleinigheid, maar het gaat er vooral om dat de gemeente beter let op ondergrens van de fysieke situatie van het stadion en dat dit soort onbestaanbare zaken niet voorkomen. In de tweede plaats dienen (oudere) supporters de mogelijkheid te hebben om de wedstrijd vanaf een zitplaats te bekijken. Niet elk uitsupporters is tiener, twintiger of kan ruim negentig minuten staan.

4

3. Wedstrijdbezoek SC Telstar – FC Emmen

In dit hoofdstuk wordt het verloop van het wedstrijdbezoek van het Auditteam op 8 december 2017 tijdens de wedstrijd SC Telstar – FC Emmen in het Rabobank IJmond stadion op sportpark Schoonenberg beschreven. Het wedstrijdbezoek bestond in principe uit het – op gepaste afstand - volgen van de veiligheidscoördinator en veiligheidsmanager in hun werkzaamheden gedurende de avond. Tussendoor is waar relevant en mogelijk gesproken met betrokkenen en is op verschillende plekken in het stadion geobserveerd tijdens de wedstrijd.

3.1 Gesprek met veiligheidscoördinator- en manager

Veiligheidscoördinator- en manager pakken sinds kort gezamenlijk het veiligheidsbeleid op

Voordat de steward briefing begon was er nog even gelegenheid om met de veiligheidscoördinator en veiligheidsmanager te spreken. Zij gaven aan dat zij sinds een aantal maanden gezamenlijk het veiligheidsbeleid en de uitvoering daarvan oppakken. De veiligheidscoördinator houdt zich bezig met de wedstrijdorganisatie en alles daarom heen, waar de veiligheidsmanager zich voornamelijk richt op beleid, vergunningen en trainingen.

Zicht op eigen probleemsupporters, maar geen grip

In het gesprek kwam naar voren dat men zicht heeft op de eigen probleemsupporters (ongeveer 30 personen, waarvan 10 kartrekkers), maar geen grip heeft op deze groep. Het laatste incident was na afloop van de wedstrijd met RKC Waalwijk, toen eigen supporters met elkaar op de vuist gingen, waarbij één van hen van de trap werd geduwd en zijn enkel brak.

Inzet op maatwerk en terugdringen politie-inzet

Aangegeven werd dat Telstar geen risicocategorisering toepast voor wedstrijden, maar zoveel mogelijk uitgaat van maatwerk. Telstar is al drie jaar bezig om de politie-inzet te verlagen en hierin de lat steeds verder te verleggen. Insteek is dat de stewardorganisatie de veiligheidssituatie binnen het stadion borgt en de politie alleen begeleiding geeft buiten het stadion.

Goede sfeer binnen stewardorganisatie

De veiligheidscoördinator gaf aan dat het moeilijk is om voldoende stewards te krijgen en dat er om die reden wordt samengewerkt met AZ en Volendam (via inleen). Daarnaast gaf hij aan wel tevreden te zijn over de mix tussen jonge en oude stewards, het aantrekken van nieuwe stewards via mond-op-mond reclame, de binding in de groep en de mate waarin het bestuur dit faciliteert. De huidige groep stewards kent erg veel supporters. De veiligheidscoördinator en de veiligheidsmanager proberen de stewards te coachen om in goede tijden het goede gesprek te voeren met “moeilijke” jongens, zodat hier in moeilijke tijden van kan worden geprofiteerd.

5

Vertegenwoordiger gemeente Velsen aanwezig tijdens wedstrijdbezoek

Aan het eind van het gesprek met de veiligheidscoördinator- en manager sloot een vertegenwoordiger van de gemeente aan, die bij de rest van het wedstrijdbezoek aanwezig is geweest.

3.2 Steward briefing

Briefing in sfeervol stewardhok

De briefing met de stewards vond plaats in het stewardhok; een gezellige ruimte die de stewards zich helemaal eigen hebben gemaakt en waar zij na de wedstrijden de mogelijkheid hebben om met elkaar een borrel te drinken en na te praten.

Specifieke aandachtspunten benoemd

Tijdens de briefing werd aandacht gevraagd voor spreekkoren en voor signalen dat de jonge en oude harde kern op de Oosttribune met elkaar wilden gaan vechten en hierbij werd opgeroepen tot de zorg voor eigen veiligheid. Verder werd besproken dat bij de schouw van het stadion de blusmiddelen moesten worden gecontroleerd en daarnaast ook de hekken aan de kant van V.V. IJmuiden, omdat de spelers van walking football daar gebruik van zouden maken. Na afloop van de steward briefing gaf de veiligheidscoördinator aan dat hij ’s middags via whatsapp al een briefing had gedaan en de opstelling van de stewards al had besproken met de hoofdstewards.

3.3 Vooroverleg arbitrage

Afstemming over activiteiten voorafgaand aan de wedstrijd, vuurwerk en spreekkoren

In het vooroverleg met de arbitrage werd besproken dat het uitvak dicht zou blijven vanwege het geringe aantal uitsupporters (4 tot 8) dat mee zou komen vanuit Emmen. Deze supporters zouden op de hoofdtribune worden geplaatst. Daarnaast kwam aan de orde dat vanwege landelijke veteranendag een aantal veteranen voor de wedstrijd op het veld zouden komen. Ook werd genoemd dat er een playerescorte zou zijn. Over vuurwerk en spreekkoren werd afgesproken dat direct zou worden ingegrepen en dat de algemeen directeur tijdens de wedstrijd dicht bij de 4e official zou zijn om snel te kunnen schakelen, mocht het nodig zijn. 3.4 Bezoek uitvak Uitvak en bijbehorende faciliteiten zijn sober

Omdat het uitvak tijdens de wedstrijd gesloten zou zijn, hebben wij voorafgaand aan de wedstrijd een bezoek gebracht aan het uitvak. De toiletten bij het uitvak bevinden zich in losse units, waar de damestoiletten inmiddels zijn afgesloten. De veiligheidscoördinator en de vertegenwoordiger van de gemeente gaven beide aan dat zij het wenselijk achten dat deze situatie in de toekomst verbeterd wordt.

Abeelding 1. Uitvak

6

Hetzelfde geldt voor de huidige bufferzone naast het uitvak; men gaf aan dat er plannen zijn om daar in de toekomst de ingang voor het uitpubliek te maken. Verder viel op dat er 10 zitplaatsen aanwezig zijn in het uitvak, maar dat werd aangegeven dat deze nauwelijks worden gebruikt, omdat uitsupporters die niet de hele wedstrijd kunnen staan altijd wordt aangeboden plaats te nemen op de hoofdtribune.

Fanatieke aanhang verhuist van huidige plek uitvak naar Oosttribune

De veiligheidscoördinator vertelde dat de fanatieke aanhang van Telstar eerst op de Zuidtribune zat, op de plek waar nu het uitvak is gevestigd. Zij zijn vanwege het verbod op spandoeken over de reclameborden op de Zuidtribune verhuist naar vak G op de Oosttribune. Daar heeft de fanatieke aanhang op eigen initiatief stoelen weggehaald en daar mogen zij wel vlaggen over de borden hangen.

3.5 Bezoek commandopost

Paraplu’s toegestaan vanwege het slechte weer, behalve op vak G

Voor aanvang van de wedstrijd waren wij al aanwezig in de commandopost, van waaruit wij de binnenkomst van supporters konden volgen. Daar viel op dat supporters hun paraplu’s mee mochten nemen op de tribunes. De veiligheidscoördinator gaf aan dat deze normaal gesproken wel worden ingenomen, maar dat dat nu niet gebeurde vanwege het slechte weer. Wel werd er vervolgens richting de stewards bij Vak G (fanatieke supporters) opgeroepen om daar de paraplu’s wel in te nemen en waakzaam te zijn.

Stewards zijn onzichtbaar door grijze jassen

Daarnaast viel direct op dat de stewards vrijwel onzichtbaar zijn vanwege de onopvallende grijze jassen. Op de camerabeelden was een persoon te zien die aan de zijkant van vak G een sigaret stond te roken en een supporter leek te zijn, waarvan ons alleen duidelijk werd dat het een steward was, omdat wij hem daarvoor bij de steward briefing hadden gezien. De veiligheidscoördinator gaf aan dat de stewards recent nieuwe jassen hadden gekregen en dat deze bewust een neutrale kleur hebben gekregen, vanwege de klantvriendelijkheid. Hij vertelde dat de stewards voornamelijk van de fanatieke aanhang complimenten krijgen over de nieuwe jassen, maar dat hij men zich tegelijkertijd beseft dat het een nadeel is dat de stewards daardoor zo onzichtbaar zijn en bereid is om na te denken over mogelijkheden om dit te verbeteren.

Weersomstandigheden werden gemonitord

In de commandopost werden de weersomstandigheden gemonitord. Vanwege onweer werd de start van de wedstrijd met 5 minuten uitgesteld en ook de activiteiten rondom veteranendag gingen om die reden niet door.

Vak G nauwlettend in de gaten gehouden

Gedurende de wedstrijd werden vanuit de commandopost beelden van vak G live uitgelezen. In dit geval werd ook intensief meegekeken door de politie, vanwege de mogelijke confrontatie tussen de

7

oude en nieuwe harde kern. Toen men er achter kwam dat een sleutelfiguur niet aanwezig was, werd de conclusie getrokken dat het niet zou escaleren.

Focus politie-inzet op voor en na de wedstrijd

In de commandoruimte waren vanuit de politie de voetbalcoördinator en een ander lid van de voetbaleenheid aanwezig. Zij gaven aan dat de focus van de politie-inzet gericht is op voor en na de wedstrijd, omdat er één keer in de 4 of 5 weken ongeveer een incident is waar politie-inzet nodig is, maar dit is dan eigenlijk altijd voor of na de wedstrijd, buiten het stadion en tussen de eigen supporters van Telstar.

Toegang tot commandopost vanaf de hoofdtribune

Opvallend was dat de deur van de commandopost naar de hoofdtribune gedurende de wedstrijd niet op slot was, waardoor de commandopost te betreden was vanaf de tribune.

3.6 Ronde door het stadion (bezoek Oosttribune)

Gemoedelijke sfeer op de Oosttribune

Tijdens de tweede helft hebben wij een ronde door het stadion gemaakt en een bezoek gebracht aan de Oosttribune. Op de Oosttribune viel in het bijzonder op dat de sfeer erg gemoedelijk was. Tekenend hiervoor was dat in de loop voor de tribune volop kinderen rond liepen en aan het spelen waren.

Afbeelding 2. Kinderen voor de Oosttribune

8

Scoresysteem met manden op de Noordzijde Op de Noordzijde zat een vrijwilliger achter de goal om de score bij te houden door middel van een mandensysteem. Bij iedere goal wordt er een rieten mand naar boven gehesen aan de kant van de scorende partij. Helaas eindigde de wedstrijd in 0-0, waardoor wij het mandensysteem niet in werking hebben gezien, maar het gaf wel een authentieke sfeer.

Materiaal voor voetgolf opgeslagen op de Noordzijde achter de goal

Tijdens onze ronde door het stadion viel op dat op de Noordzijde achter de goal allerlei materiaal ligt opgeslagen, naar later bleek voor het spelen van voetgolf (een activiteit die doordeweeks regelmatig wordt georganiseerd in het stadion). In principe komen er geen supporters op de Noordzijde, maar gedurende de wedstrijd gingen de hekken toch regelmatig open en liepen er mensen tussendoor. Daarnaast gaf het een slordige indruk. Afbeelding 3. Noordzijde met links het materiaal voor voetgolf (o.a. oranje staven) en in het midden 3.7 Debriefing stewards het scoresysteem “Broeierig” geweest op vak G

Na afloop van de wedstrijd vond een debriefing plaats met de stewards in het steward-hok, onder het genot van een hapje en een drankje. Tijdens de debriefing werd besproken dat het “broeierig” was geweest op vak G, er waren een aantal provocaties geweest en stewards hadden geluiden opgevangen dat men iets van plan zou zijn tijdens de komende wedstrijd met de Graafschap.

Logistieke aandachtspunten

Verder werden een aantal logistieke aandachtspunten genoemd:

- Tijdens de schouw zijn kranen tegengekomen tegen de achterzijde van de Oosttribune, bij de branddeuren. - Op de Zuidtribune bij de trap van de tribune naar de bufferzonde ligt de laatste traptrede los.

- Naast het horecapunt op de Oosttribune liggen losse bakstenen. De veiligheidscoördinator vroeg om in het vervolg foto’s te maken van dergelijke constateringen.

- De berg afval van sloopauto’s aan de kant van V.V. IJmuiden, tegen het hek van Telstar, wordt steeds groter. De veiligheidscoördinator gaf aan dit op te nemen met de wijkagent.

Vooruitblik naar oefening samen met politie en komende wedstrijd tegen de Graafschap

9

Ter afsluiting van de debriefing werd vooruitgekeken naar de oefening samen met de politie, die in het teken zou staan van het inrekenen van mensen in het stadion, en naar de komende wedstrijd tegen de Graafschap.

3.8 Gesprek met veiligheidscoördinator

Assertiviteit stewards verbeterd, maar behoeft nog steeds aandacht

Na afloop van de debriefing hebben wij nog kort gesproken met de veiligheidscoördinator. Hij gaf aan dat de assertiviteit van de stewards enigszins is verbeterd in de afgelopen periode, maar nog steeds aandacht behoeft. Men probeert hierop te sturen in de overleggen met de hoofdstewards (één keer per kwartaal) en met de stewards (twee keer per jaar). De veiligheidscoördinator ziet hierin een belangrijke rol weggelegd voor de hoofdstewards, bijvoorbeeld in de manier waarop zij stewards aanspreken.

10

4. Conclusies en aanbevelingen

4.1 Conclusies

 Sinds de eerdere metingen heeft Telstar goede stappen gezet op het gebied van veiligheid. Enkele fysieke tekortkomingen, zoals de niet afsluitbare toiletten en het ontbreken van zitplaatsen in het uitvak zijn aangepakt. Daarnaast is de kwetsbaarheid in de veiligheidsorganisatie verminderd, doordat de veiligheidscoördinator en de veiligheidsmanager sinds kort samen het veiligheidsbeleid oppakken.

 De betrokkenheid van de gemeente bij (het veiligheidsbeleid van) Telstar is de afgelopen jaren toegenomen. Dit kenmerkt zich onder andere door de betrokkenheid als convenantpartner bij het stappenplan betaald voetbal Telstar. Naar aanleiding daarvan heeft de gemeente op eigen initiatief het Auditteam verzocht om een tweemeting uit te voeren.

 Telstar zet gericht in op normalisatie, in dit geval bijvoorbeeld door de kleine groep uitsupporters van Emmen plaats te laten nemen op de hoofdtribune. De club geeft aan dit altijd te doen als er weinig uitsupporters zijn, en ook uitsupporters die graag willen zitten altijd een plek aan te bieden op de hoofdtribune. Daarnaast is Telstar al drie jaar bezig om de principes van maatwerk toe te passen en de inzet van de politie terug te dringen.

 De staat van het onderhoud op de Zuid-tribune laat te wensen over. We zetten onze vraagtekens of de kwaliteit van dit deel van het stadion geschikt is voor de Eredivisie. Gezien de stand op de ranglijst is het niet ondenkbaar dat Telstar promoveert naar de Eredivisie. Dit vraagt dus om aandacht. Zowel de club als gemeente gaven aan dit beeld te delen en hier zelf ook al plannen voor te hebben.

 De stewards zijn onzichtbaar voor supporters en vanuit de commandoruimte, vanwege de grijze stewardjassen.

 In principe is er sprake van een laag risicoprofiel bij Telstar. Desondanks zijn er regelmatig strubbelingen binnen de eigen supportersschare.

11

4.2 Aanbevelingen

 Onderzoek op korte termijn welke licentie-eisen eventuele promotie naar de Eredivisie met zich mee brengt en of het daardoor noodzakelijk is om versneld aanpassingen door te voeren aan de Zuid-tribune.

 Denk na over de mogelijkheden om de zichtbaarheid van de stewards te vergroten. Wij hebben er begrip voor dat voor een neutrale kleur van de jassen is gekozen vanwege de klantvriendelijke uitstraling. Echter, in geval van nood is het van groot belang dat voor supporters en vanuit de commandoruimte in één oogopslag duidelijk is waar de stewards zich bevinden. Wij raden aan om het bij zich dragen van fluoriserende hesjes of banden te onderzoeken, die in geval van nood kunnen worden gebruikt.

 Zorg ervoor dat de deur naar de commandoruimte te allen tijde aan de buitenzijde is afgesloten, zodat men vanaf de tribune niet zondermeer toegang kan krijgen tot de commandoruimte.

 Zorg dat het materiaal voor het voetgolf aan de Noordzijde tenminste wordt afgedekt, of in een afgesloten ruimte wordt geplaatst. Overweeg de mogelijkheid om de materialen af te dekken door middel van een reclamedoek.

 Onderzoek of er mogelijkheden zijn voor bemiddeling vanuit de club tussen verschillende supportersgroepen, zodat meer grip ontstaat op de harde kern.

12