The electronic publication

Phänologische und symphänologische Artengruppen von Blütenpflanzen Mitteleuropas

(Dierschke 1995) has been archived at http://publikationen.ub.uni-frankfurt.de/ (repository of University Library Frankfurt, Germany).

Please include its persistent identifier urn:nbn:de:hebis:30:3-425536 whenever you cite this electronic publication.

Tuexenia 15: 523-560. Göttingen 1995.

Phänologische und symphänologische Artengruppen von Blütenpflanzen Mitteleuropas

- Hartmut Dierschke-

Zusammenfassung

Mit Hilfe blühphänologischer Merkmale von Waldpflanzen wird die Vegetationsperiode in Phäno- phasen nach phänologischen Artengruppen eingeteilt. Diesen Phasen werden 1577 Blütenpflanzen Mittel- europas, vorwiegend solche mit Hauptverbreitung im planaren bis montanen Bereich, zugeordnet, aufge­ teilt auf 12 grobe G esellschaftsgruppen (А-M). Hieraus ergeben sich zwei Artenlisten mit phänologischen bzw. symphänologischen Angaben in gesellschaftsspezifischer Gliederung und alphabetischer Reihenfol­ ge (Anhang 1-2). Für die Gesellschaftsgruppen werden symphänologische Gruppenspektren erstellt und kommentiert.

Abstract: Phenological and symphenological groups of flowering of central Europe By means of phenological characteristics (time from beginning to full development of flowering) of forest species, 9 phenological groups have been established which characterize phenophases 1-9 of the vegetation period. Afterwards, 1577 plant species of central Europe were classified into these phenolo­ gical groups, especially those growing in lower to montane areas (i.e. excluding alpine plants). These species belong to 12 groups of plant communities (А-M ; some with subgroups a-b). On this basis two species lists are prepared, one with symphenological groups related to the community groups A- M (appendix 1) and one in alphabetic sequence (appendix 2). Symphenological group spectra were estab­ lished and are discussed for the community groups.

1. Einleitung

Erste Vorstellungen über eine gruppenweise Zusammenfassung von Pflanzen nach ihrem phänologischen Jahresrhythmus ergaben sich bereits in den 70er Jahren hei phänologischen Untersuchungen einzelner Pflanzengesellschaften (z.B. D IERSCH K E 1974). Anfang der 80er Jahre begannen Daueruntersuchungen in artenreichen Laubwäldern bei Göttingen. Sie zeigten bestimmte, nach ihrem Blühverhaltcn relativ einheitliche Artengruppen in sich teilweise über­ lagernden Blühwellen vom Frühjahr bis zum Sommer. Entsprechend den wechselnden Witte- rungsverhältnissen waren diese Blühwellen von Jahr zu Jahr zeitlich abweichend, die ihnen zu­ grunde liegenden Pflanzensippen blieben aber zusammen, d.h. es ergab sich eine regelhafte Ab­ folge von Blühaspekten im Jahresverlauf, aus denen sich entsprechende Phänophascn ableiten ließen (DIERSCHKE 1982). Umgekehrt konnten weitere Arten nach ihrem Blühverhallen diesen Phasen zugeordnet werden. Eine erste Liste mit 402 entsprechend klassifizierten Arten erschien 1983. Später wurden auch Freilandpflanzen mit eingestuft. Durch viele eigene Beob­ achtungen, neben direkten phänologischen Untersuchungen auch aus Notizen von Exkursio­ nen und Wanderungen, ergänzt durch solche aus Botanischen Gärten in Göttingen, aber auch durch möglichst breite Auswertung entsprechender Literatur und hiesiger Examensarbeiten, hat sich das Bild phänologischer Gruppen unserer mitteleuropäischen Flora zunehmend erwei­ tert und gefestigt, die in bezug auf bestimmte Pflanzengesellschaften als symphänologische Gruppen bezeichnet werden. Die jetzt vorgelegte Artenliste enthält 1577 Sippen, somit große Anteile unserer mittel­ europäischen Blütenpflanzen, bevorzugt solche tieferer Lagen (planare bis montane Stufe). Sie soll zunächst als Diskussionsgrundlage dienen, auch dazu, noch bestehende Lücken aulzufül­ len. Sicher bedarf es noch mancher Korrektur. Nachzugehen wäre z.B. auch gebietsspezi- 523 fischen oder gesellschaftseigenen Abweichungen, die aber wohl höchstens eine Stufe nach vor­ ne oder hinten betragen dürften. Phänologische Untersuchungen sind eine reizvolle, ohne jegliche Hilfsmittel durchführba­ re Beschäftigung. Sie verstärken den Blick für feine Abläufe in der Natur, geben Anlaß zum Nachdenken über kausal-ökologische Zusammenhänge und lassen biozönologische Bezüge im rhythmischen Verhalten von Pflanzen und Tieren hervortreten. So erhoffe ich durch diese A r­ beit breite Anregungen zu eigenen Beobachtungen der Leser und daraus folgend botanische Anmerkungen und Ergänzungen zur vorgelegten Artenliste.

2. M aterial und M ethoden

Als Material der vorliegenden Artenliste dient der gesamt Florenbestand an Blütenpflanzen Mitteleuropas, allerdings ohne Sippen der alpinen Stufe, die anderen klimatischen und phäno­ logischen Gesetzmäßigkeiten folgen. Aufgenommen werden von letzteren nur solche, die auch häufiger in tieferen Lagen (z.B. auf Flußschotter der Alpenflüsse, in subalpinen Wäldern) zu finden sind. Als grundlegende Artenliste wurde die Zeigerwertliste von ELLEN BERG (zu­ letzt ELLENBERG et al. 1992) benutzt, ergänzt in einigen Fällen durch O BERD O RFER (1990). Soweit bekannt, werden auch Kleinarten, in wenigen Fällen auch Unterarten berück­ sichtigt, die ein spezifisches phänologisches Verhalten erkennen lassen. Für die Aufstellung von Artengruppen nach phänologischen Kriterien (phänologischen Gruppen) haben sich Blühmerkmale als besonders geeignet erwiesen (s. auch D IERSC H K E 1994, S. 377 ff.). Sie sind relativ klar definiert und beobachtbar, lassen auch am deutlichsten re­ gelhafte Züge erkennen. Außerdem ergeben sie oft enge biozönologische Bezüge und sind als landschaftsprägende Aspekte bedeutsam, letztlich deshalb auch von hohem ästhetischem W ert. Die Blühdauer ist allerdings sehr unterschiedlich. Manche Arten blühen nur wenige Tage, an­ dere über Monate hin. Dagegen hat sich der Zeitabschnitt Blühbeginn bis Vollblüte (über 5 0 % der Blüten geöffnet bzw. über 50% der Individuen blühend) als geeignetes Kriterium für eine phänologische Klassifizierung erwiesen. Phänologische Artengruppen beziehen sich auf die gesamte Flora eines Gebietes, symphänologische Artengruppen auf bestimmte Pflanzenge­ sellschaften. Jede phänologische Gruppe kennzeichnet eine Phänophase im Jahresablauf, ln je­ der Phänophase können noch Pflanzen der vorhergehenden Phase(n) blühen, so daß die An­ zahl jeweils blühender Sippen in der Regel größer ist als diejenige einer Gruppe. Im Frühjahr lösen sich die Phänophasen meist im Abstand von 2-3 Wochen ab. Bei sehr rascher Erwärmung kann aber eine Phase auch nur wenige Tage dauern oder überhaupt schwer abgrenzbar sein. Im Sommer sind die Phasen länger. Die Hochsommerphase kann bis über zwei Monate dauern. Zwar gibt es hier noch zeitlich gestaffelte Untergruppen, die aber wenig klar erkennbar sind. Für die Aufstellung phänologischer Artengruppen bzw. die Definition von Phänophasen waren verschiedene Schritte notwendig bzw. sinnvoll: - Aufstellung eines Schlüssels gut faßbarer phänologischer Merkmale (Entwicklungs- oder Phänostu- fen; s. DIERSCHKE 1972 ff.). - Mehrjährige phänologische Untersuchungen, hier in Wäldern Südniedersachsens, zum Erkennen re- gelhafter phänologischer Abfolgen (Blühwellen, Phänophasen) bis zu einer ersten Gruppierung von Waldpflanzen nach blühphänologischen Kriterien (DIERSCHKE 1982). - Versuche der Zuordnung von Nichtwaldpflanzen (DIERSCHKE 1983). - Aufstellung eines Bestimmungsschlüssels zur Erkennung von Phänophasen (DIERSCHKE 1989). - Zuordnung möglichst vieler Arten der Flora Mitteleuropas zu einzelnen Phänophasen nach eigenen Notizen mit größerer zeitlicher und räumlicher Breite sowie nach Literaturangaben (Erstellung einer entsprechenden Bibliographie s. DIERSCHKE 1990). Erstellung einer Gesamtliste in alphabetischer Folge mit phänologischen Angaben (Phänozahlcn) so­ wie geordnet nach pflanzensoziologischen Kriterien (Anlage 1-2). Betont sei hier, daß alle Angaben auf genauen (manchmal allerdings nur zufälligen) Beob­ achtungen beruhen, möglichst über mehrere Jahre verstreut. Für viele Arten weiter Verbrei­ tung ließ sich dies erfüllen, wobei immer wieder kleinere Korrekturen notwendig waren. Für 524 etliche Arten liegen dagegen nur einmalige Daten vor, im Extremfall nur solche aus Göttinger Botanischen Gärten. Eine allgemeinere Zuordnung von Arten ohne genaue Gcländcdatcn, wie sie z.B. für manche ökologischen Zeigerwerte möglich ist, erscheint für phänologische Einstu­ fungen unbrauchbar. Jede Sippe muß an ihrem Wuchsort in Verbindung mit möglichst vielen weiteren gerade blühenden Arten unmittelbar klassifiziert werden.

3. Phänologische und symphänologische Artengruppen

Im Anhang sind die erfaßten Sippen einmal alphabetisch (Anhang 2), einmal nach groben Vegetationstypen (Gcsellschaftsgruppen, Anhang l) zusammengestcllt. In der alphabetischen Liste sind die zugehörigen Phänophasen (Ziffer 1-9) sowie die Gesellschaftsgruppen (Buchsta­ ben А-M ) hinter jeder Sippe als „Phänozahl“ aufgeführt. Die Bezeichung der Phänophasen 1-9 erfolgt nach je einem Gehölz und einer krautigen Waldpflanze. Die Phasen 10-11 ergänzen den Jahresablauf (in Klammern allgemeinere Bezeichnungen für phänologische Jahreszeiten): 1 Corylus-Leucojum - Phase (Vorfrühling) 2 Acer platanoides-Anemone nemorosa -Phase (Beginn Erstfrühling) 3 Prunus avium-Ranunculus anricomus-Phase (Ende Erstfrühling) 4 Fagus-Lamiastrum-Phase (Beginn Vollfrühling) 5 Sorbus aucuparia-Galium odoratum-Phase (Ende Vollfrühling) 6 Cornus sanguinea-Melica uniflora-Phase (Beginn Frühsommer) 7 Ligustrum-Stachys sylvatica-Phase (Ende Frühsommer) 8 Clematis vitalba-Galium sylvaticum-Phase (Hochsommer) 9 Hedera-Solidago-Phase (Frühherbst) 10 Herbstphase (Herbst) 11 Ruhephase (Winter) Bei Sippen unklarer Zuordnung sind die Ziffern eingeklammert. Die alphabetische Liste ist mehr zum allgemeinen Nachschlagen gedacht; sic ergibt bei Anordnung nach den Phänopha­ sen 1-9 die phänologischen Gruppen. Für die Aufstellung symphänologischer Gruppen kann man Vegetationstabellen einzelner Pflanzengesellschaften benutzen, alle Arten (oder nur solche bestimmter Stetigkeit) nach der alphabetischen Liste einstufen und zu entsprechenden Gruppen zusammenfassen. Für einen Gesamtüberblick Mitteleuropas sind hingegen nur gröbere Gesellschaftsgruppen als Bezugs­ basis möglich. Deshalb werden die symphänologischcn Gruppen hier auf 12 grobe Vegeta­ tionstypen bezogen, die folgendermaßen zusammengefaßt sind: A Laubwälder und -gcbüsche (incl. Laubgehölze anderer Vegetationstypen) Querco-Fagetea s.l,,Alnetea glutinosae, Salicetca purpureae, Qucrcctea robori-petraeae, Rhamno-Pru- n etea, Franguletea a) Phanerophyten; b) Übrige В Nadelwälder und-gcbüsche Vaccinio-Piceetea, Erico-Pinetea, Pulsatillo-Pinetca, Vaccinici ea uliginosi a) Phanerophyten; b) Übrige С Wirtschaftsgrünland, Fluirasen, Hochstaudenfluren Molmio-ArrhenathereteUy Agr ostie tea stoloni/crac, Mи Igedio-A conitet ea D Felsfluren, Magerrasen und Säume schwach saurer bis basischer Böden Koelerio-Corynepboretea, Festuco-Brometea, Violetea calaminariae, Trifolio-Geranictea a) vorwiegend in lückigcr Vegetation; b) Übrige E Magerrasen, Säume und Zwergstrauchheiden basenarmer Böden Calluna-Ulicetca, Melampyro-Holcctca, Loiscleurio- Vaccinietca F Nieder- und Hochmoorvegetation Scheuchzerio- Caricetea fusene, Oxycocco-Sphagnetea G Süßwasscr-, Quell-, Ufer- und Sumpfvegetation Phragmiti-Magnocaricetea, Montio-Cardaminetea, Potamoge tonet ea, LiltoreHetCd, Utricniarictea, (Lem netea) H Salzwasser- und Salzbodcnvegetaiion Asteretea tripolii, Bolboschoenetea maritimi, Spartinetea, Гb ero - Salicornietea, Saginetea maritimi, Zosteretea, Ruppietea I Kíistenspülsaum- und Weißdünenvegetation Cakiletea maritimae, Ammopbiletea, Honkenyo-Elymetea К Gesteinsschutt-, Gesteinsfugen- und Mauervegetation tieferer Lagen Asplenietea trichomanis, Thlaspietea rotundifolii, Cymbalario-Parietarietea L Vorwiegend ausdauernde nitrophile Ruderal-, Schlag-, Tritt- und Saumgesellschaftcn Artemisietea vulgaris, Agropyretea, Plantanginetea, Poetea annuae, Epilobietea angustifolii M Kurzlebige Pionier- und Dauergesellschaften nährstoffreicher Böden a) auf feuchten Böden: Isoeto-Nanojuncetea, Bidentetea b) Übrige: Stellarietea mediae Bei den Gehölzgesellschaften (A, B) wird weiter zwischen Phanerophyten und den übrigen Lebensformen unterschieden, bei D und M gibt es Untergruppen (a-b).

Diesen Gesellschaftsgruppen sind alle Sippen der alphabetischen Liste nach ihren V orkom ­ mensschwerpunkten zugeordnet, nicht nur im Sinne von Charakterarten, eher ähnlich wie in der Flora von O BERD O RFER (1990). Eine größere Zahl von Sippen wird zwei (vereinzelt so­ gar drei) Vegetationstypen nebeneinander zugeordnet, z.B. bei Schwerpunkten im Wald und außerhalb im Freiland oder am Waldrand. Bei 1577 Sippen ergeben sich deshalb insgesamt 1800 Nennungen. Sippen mit Mehrfachnennung sind durch ein „x“ gekennzeichnet. Soziologisch indifferente Arten sind dort eingeordnet, wo sie vermutlich am besten zur Blüte gelangen. Die symphänologischen Gruppen А-M sind im Anhang 1 jeweils nach Phänophasen 1—9 zusammengefaßt und ergeben somit auch die phänologischen Gruppen aller Sippen. Abschließend sei noch kurz auf einige Probleme der phänologischen Einstufung hinge­ wiesen: - Es kann für manche Sippe gesellschaftsspezifischc Abweichungen des Blühens geben (z.B. FALINSKA 1978: Calthapalustris). Diese bleiben aber gewöhnlich im Zeitbereich ei­ ner Phänophase, oder die ganze Artengruppe ist etwas verschoben. - Unter verschiedenem Meso- bis Makroklima sind artspezifische Abweichungen denkbar (s. auch nächster Absatz). Gebietsspezifische Abweichungen von Arten oder Teilgruppen müssen noch untersucht werden (z.B. auch das Verhalten in verschiedenen Höhenstufen), ebenfalls die Gültigkeit der vorgenommenen Einstufungen in ganz Mitteleuropa und dar­ über hinaus. - Es kann verschiedene Ökotypen einer Sippe geben, die sich phänologisch unterschiedlich verhalten. Dies gilt sowohl bezogen auf Teilgebiete (s.o.) als auch für verschiedene Pflan­ zengesellschaften eines Gebietes, worauf PATZKE (1990) hingewiesen hat. - Vor allem neophytische Sippen können im Zuge ihrer Einbürgerung ihren phänologischen Rhythmus ändern, um sich den neuen Gegebenheiten anzupassen (s. O TTE 1991: C b e n o - podium ficifolium, W E R N E R et al. 1991 : Senecio inaequidens).

4. Zusammenfassende Auswertungsmöglichkeiten nach symphänologischen Gruppen

Die phänologischen Einstufungen von 1577 Blütenpflanzen ermöglichen mancherlei Aus­ wertungen in bezug zu Pflanzenlisten oder Vegetationstabellen. Naheliegend ist die Erstellung symphänologischer Gruppenspektren, welche die Anzahl von Sippen jeder Phänophase für be­ stimmte Pflanzenbestände oder -gesellschaften darstellen. Beispiele für Waldgesellschaften sind bereits vorhanden (DIERSCH KE 1983, 1995). Weitere Auswertungsmöglichkeiten fin­ den sich bei DIERSCH KE (1994, S. 370ff.). Sollten sich die hier vorgenommenen Einstufungen als großräumig gültig erweisen, könn­ ten sic die meist nur sehr groben Angaben zur Blütezeit in Florenwerken ersetzen. Die folgende Auswertung bezieht sich nur auf die grob zusammengefaßten Gesellschafts­ gruppen А-M und die ihnen zuordenbaren Sippen pro Phänophase 1-9. Abb. 1 zeigt symphä­ nologische Gruppenspektren von 11 Vegetationstypen (die Küstenvegetation H, 1 ist zusam­ mengefaßt), sowohl mit absoluten Zahlen (unten) als auch in Prozentwerten (oben). Bei den 526 Gehölz-Gesellschaften ist der Anteil der Phanerophyten dunkel abgehoben. Kinzelwcrte erge­ ben sich aus Tabelle 1.

Tabelle 1: Anzahl der Sippen der Phänophasen 1-9 und der Vegetationstypen А-M, Gesamtartenzahl der

Phänophasen (AZ) und Zahl der Nennungen (N) für Arten einer Phänophase

Aa Ab Ba Bb С Da Db EFG HIКL Ma Mb AZ N

1 16 7 1 1 2 3 --- 1 -- 2 - 6 39 39

2 6 33 1 3 6 8 9 2 1 2 1 1 6 - 5 70 84

3 27 22 3 8 12 10 14 5 9 4 -- 2 6 1 В 115 131

4 16 20 3 3 20 12 18 4 9 16 -- 1 9 - 9 123 140

5 13 46 3 7 37 4 35 19 15 10 5 1 6 17 3 9 200 230

6 19 37 3 12 72 9 92 27 7 25 5 1 3 31 4 50 339 397

7 6 26 2 13 62 11 70 11 14 16 3 4 5 36 2 53 294 334

8 3 38 - 9 50 11 63 14 8 42 14 9 12 77 23 49 376 422

9 1 4 - - 1 - 3 3 - 1 1 -- 0 - 1 21 23

AZ 107 233 16 56 262 68 304 85 63 117 29 15 30 192 33 190 1577 1800

Die Gesamtartenzahlen der Vegetationstypen haben cinc Spanne von 30 bis 372. Auch wenn schon wenige Arten bei Dominanz sehr auffällige Blühaspckte bilden können, ist die A r­ cenzahl doch ein gewisses Maß für die räumliche und zeitliche Vielfalt blühender Pflanzen. Besonders reichhaltig sind demnach Trockenrasen/Saum (D), Laubgehölze (A) und Grünland (C). Besonders arm an Blühaspekten sind dagegen Pflanzengesellschaften auf Schotter und in Gesteinsspalten (K) (ohne alpine Arten!) sowie die Küstenvegetation der 1 )ünen und Marschen (H , I). Allerdings differenziert sich dieses Bild teilweise stark bei Betrachtung einzelner G e­ sellschaften, z.B. zwischen artenreichen Laubwäldern basenreicher Standorte imcl artenarmen Wäldern saurer Böden (s. D IE R S C H K E 1993). Allgemeinere Züge zeigt die Verteilung der Arten nul die verschiedenen Phänophasen. Aus Tabelle 1 ergibt sich ein Maximum von 376 Arten im Hochsommer (Phase 8). Fast ein Viertel kommt also erst hier zur Blüte. Die Phasen 6-8 enthalten sogar 64% aller erfaßten Sippen. Im Frühling (Phase 1-5) steigert sich der Anteil von Phase zu Phase : 2/4/7/8/13%. Im Frühherbst (Phase 9) beginnen nur noch 2 1 Arten (gut 1 %) mit der Blüte. Abb. 1 läßt etwas genauer den gesellschaftsbczogcn unterschiedlichen phänologischen Rhythmus erkennen. Insbesondere gibt es deutlichere Unterschiede zwischen Frühling und Sommer. Ein recht breites Spektrum haben unsere Laubwälder. Die Holzpflanzcn blühen vor­ wiegend im Frühling, bei den Krautigen ist auch Phase 8 noch stärker vertreten. Betrachtet man allerdings die zugehörigen Sippen der Gruppe 8 Ab (Anhang 1 ), handelt es sich vorwiegend um solche basenarmer Standorte, d.h. die anspruchsvolleren l.aubwaldgcscllschalten sind kaum noch vertreten. Die prozentualen Beziehungen der Phasen 1 —3/1 —5/6—8 ergeben bezüglich der Gesamtartenzahl der Laubwälder (340) 33/61/38 % . Die Nadelwälder haben nur 72 eigene A r­ ten, mit höheren Anteilen im Sommer: 24/46/54%. Allgemein verschiebt sich das Blühgesche- hen bei schlechterer Nährstoffversorgung zunehmend zum Sommer hin (D IH R SC II KE 1995). Im Freiland ist der Anteil der Frühblüher (Phänophase 1-3) gering, am höchsten noch im offenen Magerrasen (Da) mit 31% (D insgesamt 12%). Auch die Phasen I -5 erreichen nur bei den Mooren über 50 % ; sehr niedrige Anteile haben die Küstenbereiche (H + I: 16%) und die kurzlebigen Pioniergesellschaften (M: 18%). Umgekehrt sieht es ini I lochsommer (Phase 8) aus: Hohe Anteile blühender Arten gibt es an der Küste (H + 1:52% ) sowie bei Kuderalvegeta- tion und Schotter/Spalten mit 40%. Über den ganzen Sommer hin (Phase 6-8) erreichen Vege- 527 40-1 % (340 Arten)

■ Jt t T ж.

10- _ - lili 2 4 6 L Verlichtung/Rudera! С Grünland D Trockenrasen/Saum

(44)

JtL n - r m гЧ-П Ж

r - m j ä JI. JTC_ - п - Г Ь г П E Heiden, Rasen h Pionierges. К Spalten, Schotter

Abb.l: Symphänologische Gruppenspektren mit Anteilen der Arten nach Phänophasen (1-9) (unten: absolut, oben: prozentual). Bei den Gehölzgesellschaften sind Bäume und Sträucher dunkel abgesetzt.

tationstypen mit häufigen Störungen (H, I, L, M) Anteile von über 75% . Betrachtet man die absoluten Zahlen, erscheinen Magerrasen/Säume (D: 256 Sippen), Grünland (C: 184) und kurzlebige Gesellschaften (M: 181), weiter die Ruderalvegetation (L: 144) im Sommer beson­ ders vielfältig. Diese kurzen, sehr wenig detaillierten Auswertungen lassen bereits erkennen, daß sich aus den Phänozahlen der Pflanzensippen interessante, noch zu vertiefende Ergebnisse ableiten las­ sen. In bezug zu Gesellschaftsausprägungen einzelner Gebiete sollten aber diese Einstufungen der Arten vor ihrer Anwendung kritisch überprüft werden. 528 Literatur

DIERSCHKE, H. (1972): Zur Aufnahme und Darstellung phänologischer Erscheinungen in Pflanzen gcsellschaftcn. - In: Van der Maarcl, E. & Tüxcn, R. (Red.): Grundfragen und Methoden in der Pflanzcn- soziologic. Ber. Int. Symp. Int. Vereinig. Vegctationsk. Rinteln 1970: 291-311. Den I laag. -(1974): Saumgesellschaften im Vegetations- und Standortsgefälle an Waldrändern. - Scripta Geobot. (»: 1-246. Göttingen. -(1982): Pflanzensoziologische und ökologische Untersuchungen in Wäldern Südniedersachsens, I. Phä- nologischer Jahresrhythmus sommergrüner Laubwälder. - Tuexenia 2: 173-194. Göttingen. - (1983): Symphänologische Artengruppen sommergrüner Laubwälder und verwandter Gesellschaften Mitteleuropas. - Verh. Ges. Ökol. 11: 71-87. Göttingen. -(1989): Symphänologischer Aufnahme- und Bestimmungsschlüsscl für Hlütenpflan/en und ihre Gesell­ schaften in Mitteleuropa. - Tuexenia 9: 477-484. Göttingen. - (1990): BibliographiaSymphacnologica.-Excerpta Bot. Sect. В.:Soc. 28 (I): 49-87. Stuttgart, New York. - (1994): Pflanzcnsoziologic. Grundlagen und Methoden. - UTB Große Reihe. Stuttgart: 683 S. -(1995): Symphänologische Artengruppen und Gruppenspektren nordwestdeutscher Waldgcsellsehaften. - Forstarchiv 66 (4): 145-150. Alfeld. ELLENBERG, H., WEBER, H.E., DÜLL, R., W1RTI ], V., WERNER, W., PAULISSEN, D. (1992): Zei­ gerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa. 2. Aufl. - Scripta Gebot. 18: 1-258. Göttingen. FALINSKA, K. (1978): Behaviour of Caltha palustris L. populations in forest and meadow ecosystems »»Г the Bialowicza National Park. - Ekol. Polska 26 (1): 85-109. Warszawa. OBERDORFER, E. (1990): Pflanzensoziologische Exkursionsflora. 6. Aufl. - Stuttgart: 1050 S. OTTE, A. (1991): Veränderungen im Keimungs- und Auflaufverhalten hei Chenopodium ficifolium im Vergleich von 1950zu 1985-88,-In: MAHN, E.-G.,T1ETZE, F.(I lrsg.); Agio-Ökosysteme lind 1 labitat- inseln in der Agrarlandschaft. Wiss. Beitr. Martin-Luthcr-Universität I lalle-Wiuenberg 1991 ((>) | 1*46): 38-48. Halle (Saale). PATZKE, E. (1990): Das Problem der Identität. Was kartieren wir eigentlich? - Florist. Rundbr. 23 (2): 135-140. Bochum. WERNER, D.J., ROCKENBACH, T., HÖLSCHER, M.-L. (1991): Herkunft, Ausbreitung, Vergesell­ schaftung und Ökologie von Senecio inaequidens DC. unter besonderer Berücksichtigung des Köln Aachener Raumes.-Tuexenia 11: 73-107. Göttingen.

Prof. Dr. Hartmut Dierschke Systematisch-Geobotanisches Institut Untere Karspüle 2 D-37073 Göttingen

529 Anhang 1: Symphänologische Artengruppen (А-M) in Reihenfolge der Phänophasen (1-9) (x = in mehreren Artengruppen; ( ) = alternative Phase; s. auch Kapitel 3)

1 Aa Ainus glutinosa Thlaspi arvense (2) Alnus incana Veronica persica Cornus mas Corylus avellana Daphne laureola 2Aa Acer platanoides Daphne mezereum Fraxinus excelsior Populus alba Ribes uva-crispa (3) Populus x canadensis Salix cinerea Populus x canescens Salix eleagnus Populus nigra Salix viminalis Populus tremula Salix caprea 2Ab Adoxa moschatellina Taxus baccata (2) x Anemone nemorosa Ulmus glabra Anemone ranunculoides Ulmus laevis Asarum europaeum Ulmus minor Carex alba Carex digitata 1 Ab Eranthis hyemalis Carex montana Galanthus nivalis Carex pilosa Helleborus niger x Chrysosplenium alternifolium Hepatica nobilis x Chrysosplenium oppositifolium Leucojum vernum Corydalis cava Primula vulgaris Corydalis intermedia Scilla bifolia Corydalis solida Dentaria kitaibeliana IBa Juniperus communis Gagea lutea Gagea spathacea 1 Bb Erica herbacea Helleborus foetidus Helleborus viridis (1) 1C Вellis perennis Hierochloe australis Crocus albiflorus Luzula pilosa Mercurialis perennis IDa Arabis recta Omphalodes verna Erophila verna x Petasites albus Gagea bohemica Potentilla sterilis x Primula elatior IE x Primula veris Pulmonaria mollis IF Pulmonaria obscura Pulmonaria officinalis 1G Montia fontana x Ranunculus ficaria x Sesleria varia IH x Veronica sublobata x Viola hirta li 2Ba Larix decidua IK 2Bb Pulsatilla patens IL Tussilago farfara Soldanella montana Viola alba x Viola collina

IMa - 2C x Anemone nemorosa x Museali botryoides 1Mb Capsella bursa-pastoris x Petasites albus Lamium purpureum (2) x Primula elatior Senecio vulgaris x Ranunculus ficaria Stellaria media (2) Veronica filiformis 530 2Da Holosteum umbellatum Prunus avium Hornungia petraea Prunus fruticosa Myosotis ramosissima Prunus padus (4) Myosotis stricta Prunus spinosa Poa bulbosa Pyrus communis x Valerianella carinata Quercus pubesccns Veronica praecox Ribes alpinum Veronica verna Ribes nigrum Ribes rubrum 2Db Adonis vernalis Salix alba Carex humilis x Salix arenaria x Muscari botryoides Salix aurita x Primula veris Salix bicolor Pulsatilla pratensis Salix purpurea Pulsatilla vulgaris x Salix repens x Sesleria varia Sambucus racemosa x Viola collina Viscum album x Viola hirta 3Ab Allium paradoxum 2E Empetrum nigrum (1) x Caltha palustris Narcissus pseudonarcissus x Cardamine pratensis Cardamine trifolia Carex elongata (4) 2F Eriophorum vaginatum Carex umbrosa Dentaria enneaphyllos 2G x Chrysosplenium alternifolium x Chrysosplenium oppositifolium Dentaria glandulosa Dentaria hcptaphyllos Dentaria pentaphyllos (2) 2H Cochlcaria anglica amygdaloides Lathraea squamaria 21 vernus x Luzula sylvatica 2 К Petasites paradoxus x Oxalis acetosella x Ranunculus auricomus 2L Nonea lutea Vinca minor Petasites hybridus x Viola biflora Poa annua Viola mirabilis x Ranunculus ficaria x Viola palustris x Veronica sublobata Viola reichenbachiana Viola odorata Viola riviniana

2Ma 3Ba Clematis alpina x Lonicera caerulea 2Mb Cardamine hirsuta x Lonicera nigra Gagea villosa Gagea pratensis 3Bb x Arctostaphylos uva-ursi x Valerianclla carinata Carex ericetorum Veronica hederifolia (3) Carex ornithopoda Luzula luzulina x Luzula sylvatica 3Aa Acer monspessulanum x Oxalis acetosella Amelanchier ovalis (4) Thlaspi montanum Betula carpatica x Viola rupestris Betula pendula Betula pubescens 3C x Caltha palustris Buxus sempervirens x Cardamine pratensis Cotoneaster integerrimus Fritillaria meleagris Hippophae rhamnoides x Glechoma hederacea x Lonicera nigra x Myosotis sylvatica (4) Malus sylvestris Myosurus minimus Зс-4Ва x Ranunculus auricomus agg. 3L Barbarea vulgaris Saxifraga granulata Cruciata laevipes Taraxacum officinale x Glechoma hederacea Thlaspi alpestre Lamium maculatum x Veronica arvensis x Myosotis sylvatica (4) x Viola biflora Scrophularia vernalis

3Da Androsace septentrionalis 3 Ma Centunculus minimus Arabidopsis thaliana 3 Mb Euphorbia helioscopia Cerastium pumilum Lamium amplexicaule Cerastium semidecandrum Thlaspi alliaceum Cerastium diffusum x Valerianella locusta Erodium cicutarium x Veronica arvensis Saxifraga tridactylites Veronica polita Thlaspi perfoliatum Veronica triphyllos x Valerianella locusta Viola arvensis x Veronica arvensis

3Db Alyssum montanum Alyssum saxatile 4 Aa Acer campestre Carex caryophyllea Acer pseudoplatanus Carex sempervirens (4) Aesculus hippocastanum Carex supina Alnus viridis Dactylorhiza sambucina Carpinus betulus Orchis morio Fagus sylvatica Potentilla arenaria (4) Lonicera alpigena Potentilla neumanniana (4) Lonicera xylosteum Taraxacum laevigatum Myrica gale Thlaspi alp. calaminare Ostrya carpinifolia Viola calaminaria Prunus mahaleb Viola guestphalica Quercus petraea x Viola rupestris Quercus robur Salix fragilis 3E x Arctostaphylos uva-ursi Salix triandra Luzula campestris Viburnum lantana x Salix arenaria 4Ab Buglossoides purpurocaerulea x Salix repens x Carex acutiformis Viola canina Carex strigosa Carex sylvatica 3F Carex dioica x Cytisus scoparius Carex hostiana Dentaria bulbifera Carex pulicaris x Geum rivale Eriophorum angustifolium Lamiastrum galeobolon Eriophorum latifolium Lamiastrum montanum Taraxacum palustre Lunaria rediviva Trichophorum cespitosum x Moehringia trinervia Trichophorum germanicum x Orchis mascula x Viola palustris Paris quadrifolia 3G Carex appropinquata Potentilla alba Carex cespitosa (4) x Ranunculus aconitifolius Carex davalliana Ranunculus lanuginosus Cochlearia pyrenaica Stellaria holostea (3) x Trientalis europaea 3H x Vaccinium myrtillus(3)

31 4Ba Daphne cneorum Picea abies 3K. Cheiranthus cheiri Sorbus chamae-mespilus Cymbalaria muralis 532 4 lib-5 An

4Bb Chamaecytisus ratisbonensis 4P Andromeda polifolia x Trientalis curopaea Carex canescens x Vaccinium myrtillus (3) x Carex flacca Carex limosa 4C Ajuga reptans Carex nigra Alopecurus pratensis Carex panicea Anthoxanthum odoratum Eriophorum gracile x Cardaminopsis halleri x Hierochloe odorata x Carex disticha Menyanthes trifoliata Carex hirta Carex tomentosa 4G Cardamine flexuosa x Carex vulpina x Carex acutiformis Cerastium holosteoides Carex aquatilis x Euphorbia palustris Carex buekii x Geum rivale x Carex disticha x Hierochloe odorata Carex elata Narcissus radiiflorus Carex gracilis x Ornithogalum umbellatum (3) Carex paniculata Plantago lanceolata Carex riparia x Ranunculus aconitifolius Carex rostrata Ranunculus montanus Carex vesicaria Veronica chamaedrys x Carex vulpina Veronica serpyllifolia x Euphorbia palustris Viola tricolor Ranunculus aquatilis Ranunculus peltatus 4Da Aira caryophyllea Aira praecox Ranunculus trichophyllus Alyssum alyssoides 4H Arenaria serpyllifolia Cerastium brachypetalum 41 Cerastium glutinosum 4K Corydalis lutea Scleranthus perennis Spergula morisonii 4L Alliaria petiolata Spergula pentandra Carex muricataagg. Teesdalia nudicaulis Chelidonium majus Veronica dillenii Fragaria vesca Vicia lathyroides Geranium lucidum (5) Lamium album 4Db Anacamptis pyramidalis Anemone sylvestris x Moehringia trinervia Arabis hirsuta Myrrhis odorata (5) Armeria halleri x Spergularia rubra x Cardaminopsis halleri 4Мд Carex ligerica к Carex fiacca 4Mb Buglossoides arvensis Carex praecox Cardaria draba Cerastium arvense Cerastium glomeratum Euphorbia cyparissias Chenopodium bonus-henricus Euphorbia polychroma Lepidium campestre Fragaria viridis x Ornithogalum umbellatum (3) Globularia punctata Senecio vernalis Helianthemum apenninum x Spergularia rubra x Orchis mascula Tulipa sylvestris Potentilla heptaphylla (3) Ranunculus bulbosus (5) Sileno rupestris 5Aa Berberis vulgaris 4E Carex pilulifera Coronilla emerus x Cytisus scoparius Crataegus laevigata Genista anglica Crataegus x macrocarpa x Vaccinium myrtillus (3) Crataegus monogyna Ilex aquifolium 5Aa-5Db

Juglans regia 5Bb Aquilegia atrata Rosa pendulina x Coronilla vaginalis Sorbus aria Homogyne alpina Sorbus aucuparia Polygala chamaebuxus Sorbus domestica Pyrola rotundifolia Sorbus torminalis x Vaccinium uliginosum Staphylea pinnata x Vaccinium vitis-idaea

5Ab Actaca spicata 5C Alchemilla vulgaris agg. Allium ursinum Alopecurus geniculatus x Anthriscus nitida x Anthriscus sylvestris (4) Aposeris foetida Carex hartmannii Aquilegia vulgaris x Carex otrubae Arabis pauciflora Carex buxbaumii Arabis turrita Carum carvi Arum maculatum x Centaurea montana (6) Asperula taurina Chaerophyllum hirsutum x Calla palustris Chaerophyllum villarsii x Cardamine amara Cortusa matthioli Carex brizoides Crepis aurea Carex depauperata x Dactylorhiza incarnata (6) Carex laevigata Dactylorhiza majalis Carex pendula Geranium palustre x Carex otrubae Geranium sylvaticum x Centaurea montana (6) x Cephalanthera longifolia Luzula desvauxii Convallaria majalis x Meum athamanticum Cruciata glabra Potentilla anserina (6) Cypripedium calceolus Ranunculus acris (4) Euphorbia dulcis Ranunculus repens Fragaria moschata x Ranunculus sardous Galium odoratum Rumex acetosa x Geranium robertianum x Saxifraga rotundifolia Hieracium glaucinum Senecio helenites Lamiastrum flavidum x Silene dioica x Lathyrus linifolius x Symphytum officinale Listera ovata Tragopogon pratensis Lysimachia nemorum (6) Tragopogon orientalis Maianthemum bifolium Trifolium badium Melica nutans Trifolium dubium (6) Melica picta Trifolium spadiceum (6) Neottia nidus-avis Trollius europaeus Omphalodes scorpioides Valeriana dioica Orchis purpurea x Vicia sepium Polygonatum multiflorum Viola elatior Polygonatum verticillatum (6) x Rubus saxatilis 5Da Hemiaria glabra x Saxifraga rotundifolia Minuartia fastigiata Scilla non-scripta Minuartia verna hercynica Stellaria nemorum Rumex acetosella Symphytum tuberosum x Vaccinium vitis-idaea 5Db Aceras anthropophorum (6) Veronica montana Ajuga genevensis x Vicia sepium Anemone narcissiflora Anthyllis vulneraria 5Ba Abies alba (6) Armeria elongata Rhamnus saxatilis (6) Astragalus danicus x Rubus saxatilis Biscutella laevigata Carex arenaria x Coronilla vaginalis 534 5l)b-5Ml>

Euphorbia stricta Vaccinium oxycoccus Euphorbia verrucosa x Vaccinium uliginosum Festuca pallens 5G x Calla palustris Geranium phaeum x Cardamine amara Helianthemum canum (6) Carex atherodcs x Hieracium cymosum x Carex distane Lathyrus pannonicus (6) x Carex otrubae x Linum austriacum Elocharis palustris Linum leonii Elocliaris uniglumis Medicago lupulina (6) Potamogetón erispus Minuartia verna x Stellaria alsine x Nonea pulla Veronica beccabunga Ophrys holosericea Ophrys insectifera 511 Armeria maritima Orchis militaris x Carex distans Orchis tridentata Carex secalina Polygala comosa Glaux maritima Polygala amarclla Triglochin maritimum Polygonatum odoratum Potentilla rupestris 51 Honkeiiya pcploidcs Potentilla thuringiaca 5К Moehriiigia muscosa Sanguisorba minor Rhodiola rosea Scorzonera purpurea Saxifraga dccipiens Senecio integrifolius Saxifraga sphonhemica Veronica austriaca (6) Valeriana montana Veronica prostrata (6) Valeriana tripteris (4)

5E Alchemilla hybrida 51. x Anthriscus nitida Antennaria dioica x Anthriscus sylvestris Carex binervis Barbarea stricta Carex pallescens Bryonia alba Chamaecytisus supinus Bryonia dioica Genista pilosa Bu nias oriental is Gentiana acaulis Carex hordeistichos Geum montanum Claymnia perfoliata x Lathyrus linifolius Corydalis clavicúlala Luzula congesta x Fumaria capreolata Luzula multiflora Geranium pyrenaicum x Meum athamanticum x Geranium robertiaiium Nardus stricta (4) Isatis tinctoria Pedicularis sylvatica x Linum austriacum Plantago alpina x Silene dioica Polygala serpyllifolia x Symphytum officinale Polygala vulgaris x Vicia sepium x Potentilla erecta x Vaccinium vitis-idaea 5 Ma Alopecurus acquai is x Ranunculus sardous 5F Carex diandra x Stellaria alsine Carex echinata Carex flava 5 Mb Alopecurus myosuroides Carex tumidicarpa Descurainia sophia x Dactylorhiza incarnata Diplotaxis muralis Dactylorhiza sphagnicola x Fumaria capreolata Pedicularis palustris I -'umana officinalis Pinguicula vulgaris Myosotis arvensis x Potentilla erecta x Nonea pulla Primula farinosa Shcrardia arvensis Ranunculus flammula Sisymbrium austriacum Schoenus fcrrugineus (6) Triglochin palustre 535 6Aa-6C

6Аа Colutea arborcscens (5) 6Ba Pinus mugo Cornus sanguinea Pinus nigra Cotinus coggygria Pinus sylvestris Euonymus europaea Frangula alnus 6Bb x Astragalus arenarius Prunus serotina x Cirsium erisithales Rhamnus catharticus Crepis alpestris Ribes petraeum Dracocephalum ruyschiana Robinia pseudacacia Festuca amethystina Rosa canina Monotropa hypopitys Rosa corymbifera x Platanthera bifolia Rosa glauca x Platanthera chlorantha Rosa micrantha x Rhododendron ferrugineum Rosa rubiginosa Rhododendron hirsutum Rosa villosa Saponaria ocymoides Rubus caesius x Vincetoxicum hirundinaria Rubus idaeus Sambucus nigra 6C Allium angulosum Viburnum opulus x Allium schoenoprasum Arrhenatherum elatius 6Ab Aconitum vulparia Astrantia major Allium scorodoprasum Avenochloa pubescens x Campanula patula Aruncus dioicus x Campanula rotundifolia x Bupleurum longifolium x Campanula scheuchzcri Cardamine impatiens x Carex leporina Carex remota Conopodium majus Cephalanthera damasonium Crepis biennis (7) x Epilobium montanum Crepis capillaris x Galium elongatum (7) Crepis mollis x Geum urbanum Dactylis glomerata x Hesperis matronalis Doronicum austriacum Hieracium sylvaticum Euphorbia lucida x Impatiens parviflora Euphrasia rostkoviana agg. Knautia drymeia Festuca rubra x x Glyceria fluitans Luzula luzuloides Heracleum sphondylium Luzula nivea x Hieracium caespitosum Melica uniflora x Hypochocris radicata Melittis melissophyllum Iris sibirica Milium effusum Juncus effusus x Phyteuma nigrum x Juncus filiformis x Phyteuma spicatum Lathyrus palustris x Poa chaixii Leontod on autumnalis Poa nemoralis x Leontodon hispidus x Poa trivialis Leucanthemum ircutianum x Ranunculus platanifolius x Linum catharticum x Ranunculus nemorosus x Lotus corniculatus x Ranunculus polyanthemos Lychnis flos-cuculi Ranunculus serpens Mimulus moschatus Sanícula europaea Myosotis alpestris x Solanum dulcamara (7) Myosotis palustris agg. x Streptopus amplexifolius Peucedanum ostruthium x Thalictrum aquilegiifolium Phleum alpinum x Veronica officinalis x Phyteuma nigrum Veronica urticifolia Phyteuma orbiculare x Vincetoxicum hirundinaria x Phyteuma spicatum Pimpinella major x Plantago media 536 Platanthera bifolia Erysimum odoratum Platanthera chlorantha Euphorbia seguierana Poa alpina x Festuca ovina agg. Poa chaixii Festuca cinerea Poa compressa Festuca rupicola Poa pratensis x Festuca tenuifolia Poa trivialis Festuca valesiaca Polemonium caeruleum Galium glaucum Polygonum bistorta x Galium pumilum Ranunculus platanifolius Geranium sanguineum Ranunculus nemorosus Helianthemum nummularium Ranunculus polyanthemos Helianthemum ovatum Rhinanthus alectorolophus x Hieracium caespitosum Rhinanthus glacialis x Hieracium cymosum Rhinanthus minor Hieracium peletieranum Rhinanthus serotinus agg. x Hieracium pilosella Rorippa austriaca Hieracium piloselloides Rorippa sylvestris Himantoglossum hircinum Rumex alpestris Hippocrcpis comosa Scorzonera humilis Koeleria macrantha Senecio aquaticus Laser trilobum Senecio subalpinus (7) Laserpitium siler Silene vulgaris Lathyrus heterophyllus Stellaria graminea x Lathyrus uiger Streptopus amplexifolius x Leontodon hispidus Tetragonolobus maritimus Leontodon incanus Thalictrum aquilegiifolium Leucanthemum adusimi» Trifolium pratense x Linum catharticum Trifolium repcns Linum tenuifolium Viola persicifolia Linum perenne Lithospermum officinale Acinos arvensis x Lotus corniculatus Cardaminopsis arenosa Lychnis visearía Cardaminopsis petraea x Muscari comosum Gypsophila fastigiata Museal i tenuifolium Hypochoeris glabra Onobrychis viciifolia Medicago minima Ophrys sphecodes Ornithopus perpusillus Orchis simia Sedum acre Orchis ustulata Valerianella rimosa Orobanche arenaria Orobanche caryophyllacea (7) Achillea collina Orobanche lutea Achillea setacea Oxytropis pilosa Allium schoenoprasum Phyteuma tenerum Anthericum liliago x Pian lago media Asparagus officinalis Poa badensis Asperula tinctoria Poa angustifolia Aster alpinus Polygala calcarea Astragalus arenarius Potentilla argentea Avenochloa pratensis Potentilla recta Bromus erectus Ranunculus polyanthemophyll Buphthalmum salicifolium Rosa pimpinellifolia Bupleurum longifolium pratensis Campanula rotundifolia Scorzonera austriaca Carduus defloratus Silene nutans Centaurea triumfetti Silene otites Crepis praemorsa x Silene vulgaris Dianthus carthusianorum Stachys alopecuros Dianthus gratianopolitanus Stipa dasyphylla Dictamnus albus Stipa joannis 6Db-6M a

Thesium bavarum Lobelia dortmanna (7) Thesium linophyllon Luronium natans Thymus praecox Lysimachia thyrsiflora Thymus pulegioides (7) x Mimulus guttarus Trifolium campestre Nasturtium officinale Trinia glauca Nymphaea alba Valeriana wallrothii Polygonum amphibium Verbascum phoeniceum Potamogeton lucens Veronica teucrium Potamogeton natans x Vicia angustifolia Potamogeton polygonifolius Vicia cassubica Rorippa amphibia Vicia tenuifolia x Solanum dulcamara (7) x Vincetoxicum hirundinaria Stratiotes aloides Utricularia australis 6E Arnica montana Campanula barbata 6H Plantago coronopus x Campanula rotundifolia Puccinellia distans x Campanula scheuchzeri Sagina maritima x Carex leporina Spergularia marina Chamaespartium sagittale Spergularia media Coeloglossum viride Dianthus seguieri 61 x Festuca ovina agg. 6K Gypsophila repens x Festuca tenuifolia Saxifraga paniculata x Galium pumiJum x Vincetoxicum hirundinaria Genista germanica Hieracium alpinum 6L Arabis glabra Hieracium aurantiacum Angelica archangelica Hieracium lactucella x Aremonia agrimonoides x Hieracium pilosella Armoracia rusticana x Hypochoeris radicata Bromus commutatus Hypochoeris uniflora Carduus personata Juncus squarrosus Chaerophyllum temulum Leontodon helveticus x Cirsium erisithales Ligusticum mutellina Conium maculatum Phyteuma betonicifolium Coronopus squamatus Polygonum viviparum Diplotaxis tenuifolia x Rhododendron ferrugineum Echium vulgare x Scorzonera humilis x Epilobium montanum Thesium pyrenaicum Erysimum hieraciifolium x Veronica officinalis x Galium aparine Geranium divaricatum 6F Dactylorhiza fuchsii x Geum urbanum Dactylorhiza maculata x Hesperis matronalis x Juncus filiformis Hyoscyamus niger Potentilla palustris Schoenus nigricans x Impatiens parviflora Stellaria palustris Juncus compressus Tofieldia calyculata Lupinus polyphyllus Melilotus officinalis 6G Carex pseudocyperus Myosoton aquaticum Cladium mariscus Reseda lutea Eleocharis multicaulis Reseda luteola x Galium elongatum (7) x Sagina procumbens Galium palustre (7) Sclerochloa dura x Glyceria fluitans Silene alba Glyceria plicata x Silene vulgaris Hippuris vulgaris Symphytum asperum Hottonia palustris Iris pseudacorus 6Ma x Mimulus guttatus Juncus bulbosus Ranunculus sceleratus 538 6Ma-7c

Rorippa palustris Tilia platyphyllos x Sagina procumbens Vitis sylvestris

6Mb Adonis aestivalis 7Ab Aconitum variegatum (S) Adonis flammea x Aegopodium podagraria (6) Ajuga chamaepitys x Adenostyles glabra Allium vineale x Agropyron caninum Aphanes arvensis x Avenella flexuosa Aphanes microcarpa x Campanula persiciiolia Aristolochia clematitis Cephalanthera rubra Asperugo procumbens x Crepis paludosa Asperula arvensis Dactylis polygama Bunium bulbocastanum (7) Festuca altissima Bupleurum rotundifolium (7) Galium rotundifolium Camelina microcarpa Galium schultesii Caucalis platycarpos x Hieracium laevigatum Centaurea cyanus Hоrdelymus europaeus Chaenarrhinum minus x Impatiens noli-tangere Crepis taraxacifolia Lilium martagón x Melampyrum nemorosum Cynoglossum officinale x Melampyrum pratense Euphorbia exigua x Galium aparine x Platanthera bifolia Poa remota Galium spurium Scrophularia nodosa Galium tricornutum x Senecio nemorensis Geranium columbinum Stachys sylvatica Geranium dissectum x Tanacetum corymbosum Geranium molle x Thalictrum minus Geranium pusillum x Geranium rotundifolium x Hypochoeris glabra 7Ba Ledum palustre Lappula deflexa Pinus cembra Lathyrus aphaca Legousia hybrida 7Bb x Adenostyles glabra Legousia speculum-veneris x Avenella flexuosa Lepidium ruderale Calamagrostis villosa (К) Matricaria chamomilla x Epipactis atrorubens Matricaria discoidea x Galium harcynicum x Muscari comosum Gymnadenia odoratissima Nigella arvensis Listera cordata Orlaya grandiflora Melampyrum sylvaticum Oxalis fontana Moneses uniflora Papaver argemone x Onosma arenarium Papaver dubium Оrthilia secunda Papaver rhoeas Senecio abrotanifolius Ranunculus arvensis x Thalictrum saxatilis Scandix pecten-veneris Smapis arvensis 7C Achillea millefolium Sisymbrium altissimum Aconitum napellus Sisymbrium loeselii Aconitum paniculaium Sisymbrium officinale Adenostyles alliariae Spergula arvensis Agrostis stolonifera x Valerianella rimosa Agrostis gigantea x Vicia angustifolia x Вriza media x Bromus hordeaceus Campanula rhomboidalis 7Aa Ligustrum vulgare Cicerbita alpina Lonicera periclymenum x Cirsium dissectum Rosa arvensis Cirsium heterophyllum Rosa gallica Cirsium palustre 539 7C-7Db

Cirsium rivulare 7Db Achillea pannonica Cirsium tuberosum Alyssum mont, gmelinii x Crepis paludosa x Anthemis tinctoria Cynosurus cristatus Armeria serpentini Delphinium elatum Asperula cynanchica Dianthus superbus Astragalus onobrychis Festuca arundinacea x Briza media Festuca pratensis Campanula bononiensis (8) Galium album Campanula glomerata Galium boreale x Campanula persicifolia Galium uliginosum Campanula rapunculus x Genista tinctoria Clematis recta Geranium pratense Coronilla coronata Gladiolus palustris Coronilla varia Gratiola officinalis x Dianthus deltoides Gymnadenia conopsea x Epipactis atrorubens Holcus lanatus Filipendula vulgaris Hordeum secalinum Fumana procumbens x Juncus acutiflorus Galium lucidum Juncus conglomeratus x Genista tinctoria Knautia arvensis elcgans Laserpitium prutenicum Lathyrus pratensis Hypochoeris maculata x Lolium multiflorum Inula hirta Lolium perenne Inula germanica Lysimachia nummularia Jasione montana Lysimachia punctata Koeleria glauca Malva moschata Koeleria pyramidata Phleum bertolonii Koeleria vallesiana (6) Phleum pratense Lactuca perennis (6) Potentilla reptans Laserpitium latifolium Rumcx crispus Lilium bulbiferum x Rumex obtusifolius x Melampyrum arvense Scirpus sylvaticus (6) Melampyrum cristatum Scutellaria hastifolia x Melampyrum nemorosum Selinum carvifolia Melica ciliata Senecio jacobaea Melica transsilvanica x Senecio nemorensis Minuartia setacea Silaum silaus Onobrychis arenaria Thalictrum flavum Ononis arvensis Thalictrum lucidum x Onosma arenarium Trifolium hybridum Ophrys apifera Trifolium thalii Orobanche coerulescens Trisetum flavescens Orobanche teucrii Valeriana officinalis (8) Valeriana pratensis Phleum phleoides Valeriana procurrens x Rapistrum perenne Vicia cracca x Salvia nemorosa x Salvia verticillata 7Da x B romus hordeaceus Scorzonera hispanica Petrorhagia prolifera (8) Seseli annuum Sedum forsteranum Seseli libanotis Sedum sexangulare Silene armeria Sempervivum arachnoideum Stachys recta Sempervivum montanum Stipa pennata Sempervivum tectorum Stipa pulcherrima Trifolium arvense Stipa tirsa Trifolium striatum x Tanacetum corymbosum x Valerianella dentata Teucrium montanum Vulpia myuros x Thalictrum minus 540 7l)b-7M h

x Thalictrum saxatilis 71 Elymus arenarius Thymus serpyllum (8) Glaucium flavum Trifolium alpestre (6) Lathyrus maritimus Trifolium medium (8) Tripleurospcrmum mnntimum Trifolium montanum Trifolium ochroleucon 7K Epilobium lanceolatum Trifolium rubens Hieracium amplexicaule Verbascum lychnitis Parictaria judaica Vicia du meto rum Parictaria offici na lis Vicia pisiformis Sedum dasyphyllum Vicia sylvatica 7L x Aegopodium podagrai'ia (6) 7E x Avenella flexuosa Acthusa cynapium x Erica tetralix x Agropyron ca il in um x Dianthus deltoides x Anchusa arvensis x Galium harcynicum x Anchusa officinalis x Genista tinctoria x Anthemis tinctoria Gentiana lutea Atropa belladonna x Hieracium laevigatum Bericroa inca na x Melampyrum pratense Brassica nigra Pseudorchis albida x Bromus squarrosus Solidago virg. minuta Ccrinthe glabra Trifolium aureum Chaerophyllum aromaticum Chaerophyllum aurcum (6) 7F Agrostis canina Chaerophyllum bulbosum Carex pauciflora Convolvulus arvensis x Cirsium dissectum Digitalis grandiflora Drosera anglica (8) Digitalis lut ea Drosera intermedia (8) Digitalis purpurea Drosera rotundifolia (8) Erigcron annuus Epilobium palustre Hcracleum mantega/'/.ianum x Erica tetralix x Impatiens noli-tangere Hydrocotylc vulgaris (8) Juncus tenuis x Juncus acutiflorus Lapsana communis Juncus articulatus Malva sylvestris Liparis loeselii Marrubium vulgare Rhynchospora fusca Plantago major Veronica scutellata x Polygonum avicularc agg. Potentilla intermedia 7G Acorus calamus x Rumex obtusifoliiis Eleocharis acicularis (8) x Salvia nemorosa lsolepis fluitans x Salvia verticillata lsolepis setacea Senecio alpinus Myriophyllum spicatum Sisymbrium strictissimuni Myriophyllum verticillatum Stachys alpina Nuphar lutea x Unica dioica Poa palustris Verbascum nigrum (H) Potamogeton alpinus Ranunculus ololeucos 7M.1 Radiola linoides Ranunculus lingua x Samolus valerandi Sagittaria sagittifolia Scutellaria galericulata (6) 7Mb Agrostemma githago Sparganium cmersum Anagallis arvensis Spargan i um erectum Anagallis foemina Veronica anagallis-aquatica x Anchusa arvensis Anthémis austriaca 7H Juncus gerardii Anthoxaiithum puelii x Samolus valerandi Arnoseris mínima Trifolium fragiferum Bromus steri lis x Bromus squarrosus 4 1 7Mb-8C

Bromus sccalinus Cyclamen purpurascens Bromus tectorum x Deschampsia cespitosa Calendula arvensis Epipactis helleborine Chrysanthemum segetum (8) Epipactis microphylla Conringia orientalis Epipactis leptochila Consolida regalis Festuca gigantea Crepis tectorum Festuca hetcrophylla Epilobium adenocaulon Galium aristatum Erysimum cheiranthoides Galium sylvaticum Fallopia convolvulus x Hieracium lachenalii Galinsoga ciliata x Hieracium pallidum Galinsoga parviflora x Hieracium umbellatum Hordeum jubatum x Holcus mollis Hordeum murinum Hypericum montanum Lappula squarrosa x Hypericum pulchrum Lathyrus hirsutus x Knautia dipsacifolia Lathyrus nissolia x Lactuca quercina Lathyrus tuberosus x Lembrotropis nigricans x Lolium multiflorum x Lycopus europaeus Lolium remotum x Molinia caerulea Malva pusilla (8) x Mycelis muralis x Melampyrum arvense Prenanthes purpurea Mercurialis annua Rumex sanguineus Misopates orontium Salvia glutinosa Neslia paniculata x Senecio fuchsii Phleum paniculatum (8) Tamus communis x Polygonum aviculare agg. x Teucrium chamaedrys Potentilla norvegica x Teucrium scorodonia x Rapistrum perenne x Veratrum album Setaria glauca Setaria viridis 8Ba Silene linicola Silene noctíflora 8Bb Calamagrostis varia Sonchus arvensis Corallorhiza trifida Sonchus asper Epipogium aphyllum Sonchus oleraceus x Lembrotropis nigricans Stachvs arvensis Linnaea borealis Tripleurospermum inodorum x Molinia arundinacea (9) Turgenia latifolia x Molinia caerulea Urtica urens Pyrola chlorantha x Valerianella dentata x Teucrium chamaedrys Vicia hirsuta Vicia tetrasperma 8C Achillea ptarmica Vicia villosa Agrostis tenuis Althaea officinalis Angelica sylvestris 8Aa Castanea sativa Betonica officinalis Clematis vitalba Bromus racemosus Tilia cordata Centaurea jacea Centaurea pseudophrygia 8Ab Brachypodium sylvaticum Cirsium canum Bromus benekenii Cirsium oleraceum Calamagrostis arundinacea Cnidium dubium x Calamagrostis canescens x Daucus carota x Campanula latifolia x Deschampsia cespitosa Campanula trachelium Epilobium hirsutum Circaca alpina Filipendula ulmaria Circaea x intermedia Gaudinia fragilis Circaea lutetiana Gentiana asclepiadea 542 КС. x Gentiana pneumonanthe Campanula rapunculoides Hieracium prenanthoides Carlina acaulis x Hypericum maculatum Carlina vulgaris Centaurea scabiosa Inula britannica Centaurea stoebc x Inula salicina x Centaurium erytbraca Juncus inflexus Cirsium acaule x Juncus subnodulosus Clinopodium vulgare x Knautia dipsacifolia (7) x Daucus carota x Lepidium latifolium Dianthus armeria Lotus uliginosus Dorycnium herbaceum Lysimachia vulgaris Erigeron acris Lythrum salicaria Eryngium campestre x Medicago sativo Euphrasia stricta x Melilotus dentata Galium verum x Mentha arvensis Gentiana cruciata Mentha longifolia Helichrysum arenarium Mentha pulegium Inula con y za x Molinia arundinacea (9) Inula germanica x Molinia caerulea x Inula salicina Odontites rubra Inula spiracifolia x Pastinaca sativa Jurinea cyanoides Peucedanum carvifolia x Knautia dipsacifolia (7) Prunella vulgaris x Lactuca quercina Pulicaria dysenteries Lathyrus sylvestris x Rumcx conglomerates x Lembrotropis nigricans x Rumex thyrsiflorus Linum flavum Sanguisorba officinalis Medicago falcata Serratula tinctoria Odontites lutea Stachys palustris Ononis repens x Succisa pratensis Ononis spinosa x Veratrum album Origanum vulgare Veronica longifolia Peucedanum alsaticum Peu ced a n u m cerva ri a 8Da Agrostis stricta Peucedanum officinale Bothriochloa ischacmum Peu cedan u m o reosc 1 i nu m Corynephorus cancscens Pimpinella saxífraga Filago minima Prunella grandiflora Filago vulgaris agg. Prunella laciniata Jovibarba sobolifera Scabiosa can esce ns Micropus erectus Scabiosa columbaria Petrorhagia saxífraga Scabiosa ochroleuca Sedum album x Senecio erucifolius Sedum reflexum (7) Scseli hippo ma rat bru m Teucrium botrys Seseli montanum Stipa capillata 8Db Achillea nobilis x Teucrium chamaedrys eupatori a Tordylium maximum Agrimonia procera Veronica spicata Allium montanum Allium olcraccum 8E Centaurea nigra Allium sphaerocephalon Cuscuta epithymum Anthericum ramosum Danthonia decumbens Artemisia campestris x Gentiana pneumonanthe Aster amcllus Gen ti a nel I a ca mp es t ri s Aster linosyris Gnaphalium norvegicum Astragalus cicer x I lieracium lachenalii Astragalus glycyphyllos x I lieracium umbellatum Brachypodium pinnatum x Holcus mollis Bupleurum falcatum x Hypericum maculatum 8E-8L x Hypericum pulchrum Aster tripolium x Molinia caerulea x Bolboschoenus maritimus x Succisa pratensis Halimione pedunculata x Teucrium scorodonia Halimione portulacoides Juncus anceps 8F Calamagrostis stricta Limonium vulgare Epipactis palustris Parapholis strigosa x Juncus subnodulosus Plantago maritima x Molinia caerulea Puccinellia maritima Narthecium ossifragum Salicornia dolichostachya Parnassia palustris Salicornia europaea Rhynchospora alba Suaeda maritima Swertia perennis 81 Ammocalamagrostis baltica 8G Alisma gramineum Ammophila arenaria Alisma lanceolatum Atriplex littoralis Alisma plantago-aquatica Blysmus rufus Apium inundatum Cakile maritima Apium nodiflorum Eryngium maritimum Baldcllia ranunculoides (7) Lactuca tatarica Bernia erecta Salsola kali x Bolboschoenus maritimus Sonchus arvensis uliginosus Butomus umbellatus x Calamagrostis canescens 8K Achnatherum calamagrostis Ceratophyllum demersum Calamagrostis pseudophragmites Ceratophyllum submersum Epilobium dodonaei Cicuta virosa Epilobium fleischeri Deschampsia media angustifolia Glyceria maxima Galeopsis ladanum Hieracium glaucum Leersia oryzoides x Hieracium pallidum Littorella uniflora x Galeopsis segetum x Lycopus europaeus Sedum maximum Mentha aquatica x Sedum telephium Nymphaea candida Senecio viscosus Nymphoides peltata Oenanthe aquatica 8L Agropyron intermedium Oenanthe fistulosa Agropyron repens Peucedanum palustre Anthriscus caucalis Phalaris arundinacea Arctium lappa Potamogeton gramineus Arctium minus Potamogeton perfoliatus Arctium nemorosum Ranunculus fluitans Arctium tomentosum Rumex aquaticus Artemisia absinthium Rumcx hydrolapathum Artemisia vulgaris Schoenoplectus lacustris Ballota nigra Schoenoplcctus tabernaemontani Blysmus comprcssus Schoenoplectus triqueter Bromus ramosus x Scrophularia umbrosa Calamagrostis epigeios Senecio paludosus Calystegia sepium Sium latifolium x Campanula latifolia Sparganium minimum Carduus acanthoidcs Typha angustifolia Carduus crispus Tvpha latifolia Carduus nutans Utricularia minor x Centaurium erythraea Utricularia vulgaris Chondrilla juncca Cichorium intybus 8H Apium graveolens Cirsium arvense Artemisia maritima Cirsium eriophorum 544 1

HL-HMb

Cirsium vulgare Centaurium pulchellum (7) Cucubalus baccifcr Chenopodium glaucum Cuscuta europaea Chcnopodium rubrum x Daucus caroca Corrigiola litoralis Dipsacus fullonum ]'Ialine hexandra Dipsacus pilosus Eleocharis ovata Echinops sphaeroccphalus Gnaphalium lutco-album Epilobium angustifolium Gnaphalium uliginosuni Epilobium tetragonum cannabinum Juncus bufonius Falcaría vulgaris Lythrum hyssopifolia Fallopia dumetorum Polygonum hydropiper Galeopsis bifida Polygonum lapathifolium Galeopsis pubesccns Po I y go n u m d an u b i a I e x Galeopsis tetrahit Polygonum minus Gnaphalium sylvaticum Polygonum mite Helianthus tuberosus x Rumex conglomerates Hypericum hirsutum Rumex maritimus Impatiens glandulifera Inula helenium 8 Mb Allium rotund uni x Lactuca serriola Amaranthus alhus Lavatera thuringiaca Amaran thus retroflcxus Leonurus cardiaca Anthcmis arvensis Linaria vulgaris Anthémis conila Malva alcea Apera incorrupta x Medicago sativa Apera spica-venti Melilotus alba Atriplcx bastata Melilotus altissima A triplex oblongifolia x Melilotus dentata Atriplcx paiula x Mentha arvensis A triplex nitons x Mycelis muralis Atriplcx latarica Ncpcta cataria Avena fatua Oenothera biennis Bifora radians Onopordum acanthium Bromus inermis x Pastinaca sativa Chenopodium album Picris hieracioides Chenopodium opulilolium Rudbeckia laciniata Chenopodium botrys Rumex alpinus Chenopodium ficifolium x Rumex thyrsiflorus Chenopodium hybridum Ruta graveo lens Chenopodium múrale Sambucus ebulus Chenopodium poi y sperimi m Saponaria officinalis Chenopodium vulvaria x Scrophularia umbrosa Cony za canadensis x Senecio erucifolius Corispermum Icpiopterum x Senecio fuchsii Cuscuta epilinum Senecio inacquidens Digitaria ischaemum Senecio sylvaticus Digii aria sanguinai is Sonchus palustris Ec h inoch loa с ru s -ga 11 i Stachys germanica Eragrostis minor Tanacetum vulgare x Galeopsis segetum Torilis japónica Galeopsis speciosa Verbascum densiflorum x Galeopsis tetrahit Verbascum thapsus Iva xanthiifolia Verbena officinalis Kickxia elatine Kickxia spuria 8 Ma Bidens ccrnua x Lactuca serriola Bidens connata x Lepidium laiifolium Bidens frondosa Lolium tcmulentum Bidens radiata x Mentha arvensis Bidens tripartita Odontites verna 545 8Mb-9Mb

Plantago indica 9E Calluna vulgaris Polygonum persicaria Hieracium sabaudum Portulaca oleracea (?) Solidago virgaurea Salsola kali ruthenica Scleranthus annuus 9F x Sedum telephium Solanum nigrum 9G Phragmites australis Stachys annua 9H Salicornia ramosissima

9Aa Hederá helix 91

9Ab Epipactis pupurata 9K x Hieracium sabaudum Humulus lupulus 9L Aster novae-angliae x Solidago virgaurea Aster novi-belgii agg. Reynoutria japónica 9B Reynoutria sachalinensis Senecio fluviatilis 9C Colchicum autumnale Solidago canadensis Solidago gigantea 9Da - Solidago graminifolia

9Db Gentianella ciliata 9Ma Gentianella germanica Spiranthes spiralis 9Mb Inula graveolens

546 Anhang 2: Alphabetische Liste aller Sippen mit Angaben der Phänoph; und der Vegetationstypen (A-M) (s. auch Kapitel 3) Allium scorodoprasum 6Ab Abies alba 5BA Allium sphaeroccphalon 8 Db Acer campestre 4Aa Allium ursinum 5Ab Acer monspessulanum 3Aa Allium vincale 6Mb Acer platanoides 2Aa Ainus glutinosa lAa Acer pseudoplatanus 4Aa Ainus incana lAa Aceras anthropophorum 5Db Ainus viridis 4Aa Achillea collina 6Db Alopccurus acqualis 5 Ma Achillea millefolium 7C Alopecurus gcniculatus 5C Achillea nobilis 8Db Alopccurus myosuroidcs 5 Mb Achillea pannonica 7Db Alopccurus pratensis 4C Achillea ptarmica 8C Althaea officinalis 8C Achillea setacea 6Db Alyssum alyssoides 4Da Achnatherum calamagrostis 8 К Alyssum mont, gmclinii 7Db Acinos arvensis 6Da Alyssum montanum 3Db Aconitum napellus 7С Alyssum saxatile 3Db Aconitum paniculatum 7С Amaranthus albus 8 Mb Aconitum variegatum 7Ab Amaramhus retroflexus 8 Mb Aconitum vulparia 6Ab Amelanchicr ovalis 3Aa Acorus calamus 7G Ammocalamagrostis baltica 81 Actaea spicata 5Ab Ammophila arenaria 81 Adenostyles alliariac 7C Anacamptis pyramidalis 4Db Adenostyles glabra 7Ab, 7Bb Anagallis arvensis 7Mb Adonis aestivalis 6Mb Anagallis foemina 7Mb Adonis flammea 6Mb Anchusa arvensis 7L, 7Mb Adonis vernalis 2Db Anchusa officinalis 7L Adoxa moschatellina 2Ab Andromeda polifolia 4F Aegopodium podagraria 7 Ab, 7L Androsace septentrionalis 3Da Aesculus hippocastanum 4Aa Anemone narcissiflora 5Db Aethusa cynapium 7L Anemone nemorosa 2Ab, 2C Agrimonia eupatoria 8Db Anemone ranunculoides 2Ab Agrimonia procera 8Db Anemone sylvestris 4Db Agropyron caninum 7Ab, 7L Angelica archangelica 6L Agropyron intermedium 8L Angelica sylvestris 8C Agropyron repens 8L Antcnnaria dioica 5E Agrostemma githago 7Mb Anthemis arvensis 8 Mb Agrostis canina 7F Anthemis austriaca 7Mb Agrostis gigantea 7C Anthemis cotula 8L Agrostis stolonifera 7C Anthemis tinctoria 7Db, 7L. Agrostis stricta 8Da Anthericum liliago 6Db Agrostis tenuis 8C Anthericum ramosum 8 Db Aira caryophyllea 4Da Anthoxanthum odorat um 4 С Aira praecox 4Da Anthoxanthum puelii 7Mb Ajuga chamaepitys 6Mb Anthriscus caucalis 8L Ajuga genevensis 5Db Anthriscus nitida 5Ab, 5L Ajuga reptans 4C Anthriscus sylvestris 5C, 5L Alchemilla hybrida 5E Anthyllis vulneraria 5Db Alchemilla vulgaris agg. (5C) Apera interrupta 8 Mb Alisma gramineum 8G Apera spica-vcnii 8 Mb Alisma lanceolatum 8G Aphanes arvensis 6Mb Alisma plantago-aquatica 8G Aphanes microcarpa 6Mb Alliaria pctiolata 4L Apium graveolens 8H Allium angulosum 6C Apium inundatum 8G Allium montanum 8Db Apium nodiflorum 8G Allium oleraceuin 8Db Aposcris foctida 5Ab Allium paradoxum 3Ab Aquilegia atrata 5Bb Allium rotundum 6C, 6Db Aquilegia vulgaris 5Ab Allium schoenoprasum 6Ab Arabidopsis thaliana 3Da Ar-Ca

Arabis glabra 6L Barbarea vulgaris 3L Arabis hirsuta 4Db Beilis perennis 1C Arabis pauciflora 5Ab Berberis vulgaris 5Aa Arabis recta ID Berteroa incana 7L Arabis turrita 5Ab Berula erecta 8G Arctium lappa 8L Betonica officinalis 8C Arctium minus 8L Betula carpatica ЗАа Arctium ncmorosum 8L Betula pendula ЗАа Arctium tomentosum 8L Betula pubescens ЗАа Arctostaphylos uva-ursi 3Bb, 3E Bidens cernua 8 Ma Aremonia agrimonoides 6Ab, 6L Bidens connata 8 Ma Arenaria serpyllifolia 4Da Bidens frondosa 8 Ma Aristolochia clematitis 6Mb Bidens radiata 8 Ma Armeria elongata 5Db Bidens tripartita 8 Ma Armeria halleri 4Db Bifora radians 8 Mb Armeria maritima 5H Biscutella laevigata 5Db Armeria serpentini 7Db Blysmus compressus 8L Armoracia rusticana 6L Blysmus rufus 81 Arnica montana 6E Bolboschoenus maritimus 8G, 8H Arnoscris minima 7Mb Bothriochloa ischacmum 8 Da Arrhenatherum elatius 6C Brachypodium pinnatum 8Db Artemisia absinthium 8L Brachypodium sylvaticum 8Ab Artemisia campestris 8D Brassica nigra 7L Artemisia maritima 8H Briza media 7C, 7Db Artemisia vulgaris 8L Bromus benekenii 8Ab Arum maculatum 5Ab Bromus commutatus 6L Aruncus dioicus 6Ab Bromus erectus 6Db Asarum europaeurn 2Ab Bromus hordeaceus 7C, 7Da Asparagus officinalis 6Db Bromus inermis 8 mb Aspcrugo procumbens 6Mb Bromus raccmosus 8C Asperula arvensis 7Db Bromus ramosus 8L Asperula cynanchica 5Ab Bromus secalinus 7Mb Asperula taurina 6Db Bromus squarrosus 7L, 7Mb Asperula tinctoria 6Db Bromus sterilis 7Mb Aster alpinus 6Db Bromus tectorum 7Mb Aster amellus 8Db Bryonia alba 5L Aster linosyris 8Db Bryonia dioica 5L Aster novae-angliae 9L Buglossoides arvensis 6Mb Aster novi-belgii agg. 9L Buglossoides purpurocaerulea 6Db Aster tripoli um 8H Bunias orientalis 5L Astragalus arenarius 6Bb, 6Db Bunium bulbocastanum 6Mb Astragalus cicer 8Db Buphtlialmum salicifoliurn 6Db Astragalus danicus 5Db Bupleurum falcatum 8Db Astragalus glycyphyllos 8Db Bupleurum longifolium 6Ab, 6Db Astragalus onobrychis 7Db Bupleurum rotundifolium 6Mb Astrantia major 6C Butomus umbellatus 8G Atriplex bastata 8 Mb Buxus sempervirens ЗАа Atriplex littoralis 81 Cakile maritima 81 Atriplex nitens 8 Mb Calamagrostis arundinacea 8Ab Atriplex oblongifolia 8 Mb Calamagrostis canescens 8Ab, 8G Atriplex patula 8 Mb Calamagrostis epigeios 8L Atriplex tatarica 8 Mb Calamagrostis pseudophragmites 8 К Atropa belladonna 7L Calamagrostis stricta 8F Avena fatua 8 Mb Calamagrostis varia 8Bb Avenella flexuosa 7Ab, 7Bb, 7E Calamagrostis villosa 7Bb Avenochloa pratensis 6C Calendula arv'ensis 7Mb Avenochloa pubescens 6Db Calla palustris 5Ab, 5G Baldellia ranunculoides 8G Calluna vulgaris 9E Ballota nigra 8L Caltha palustris ЗАЬ, 3C Barbarea stricta 5L Calystegia sepium 8L 548 Camelina microcarpa 6Mb Ca rcx humilis 2Db Campanula barbata 6E Carex laevigata 5 Ab Campanula bononiensis 7Db Carex leporina 6C, 6E Campanula glomerata 7Db Carex ligcrica 4Db Campanula latifolia 8Ab, 8L Carex limosa 4P Campanula patula 6C Carex montana 2Ab Campanula persicifolia 7Ab, 7Db Carex muricata agg. 4L Campanula rapunculoidcs 8Db Carex nigra 4P Campanula rapunculus 7Db Carex ornithopoda 3Bb Campanula rhomboidalis 7C Carex otrubae 5Ab, 5C, 5G Campanula rotundifolia 6C, 6Db, 6E Carex pallcscens 5E Campanula schcuchzeri 6C, 6E Carex panicea 4F Campanula trachelium 8Ab Carex panicu lata 4G Capsclla bursa-pastoris 1Mb Carex pauciflora 7F Cardamine amara 5Ab, 5G Carex pendula 5Ab Cardamine flexuosa 4G Carex pilosa 2Ab Cardamine hirsuta 2Mb Carex pilulifera 4E Cardamine impatiens 6Ab Carex praecox4Db Cardamine pratensis 3Ab, 3C Carex pscudocyperus 6G Cardamine trifolia 3Ab Carex pulicaris 3F Cardaminopsis arenosa 6Da Carex remota 6Ab Cardaminopsis halleri 4C, 4Db Carex riparia 4G Cardaminopsis petraea 6Da Carex rostrata 4G Cardaria draba 4Mb Carex secalina 5H Carduus acanthoides 8L Carex sempcrvircns 3Db Carduus crispus 8L Carex strigosa 4Ab Carduus defloratus 6Db Carex supina 3Db Carduus nutans 8L Carex sylvatica 4Ab Carduus personata 6Db Carex tomentosa 4C Carex acutiformis 4Ab, 4G Carex tumidicarpa 5F Carex alba 2Ab Carex umbrosa 3Ab Carex appropinquata 3G Carex vesicaria 4G Carex aquatilis 4G Carex vulpina 4C, 4G Carex arenaria 5Db Carlina acaulis 8Db Carex atherodes 5G Carlina vulgaris 8Db Carex binervis 5E Carpinus betulus 4Aa Carex brizoides 5Ab Carum carvi 5C Carex buekii 4G Castanea sativa 8Aa Carex buxbaumii 5C Caucalis platycarpos 6Mb Carex canescens 4F Centaurea cyanus 6Mb Carex caryophyllea 3Db Centaurea jacca 8C Carex cespitosa 3G Centaurea montana 5Ab, 5C Carex davalliana 3G Centaurea nigra 8E Carex depauperata 5Ab Centaurea pseudophrygia 8C Carex diandra 5F Centaurea scabiosa 8Db Carex digitata 2Ab Centaurea stoebe 8Db Carex dioica 3F Centaurea triumfetti 6Db Carex distans 5G, 5H Centaurium erythraea 8Db, 81. Carex disticha 4C, 4G Centaurium pulchellum К ma Carex echinata 5F Centunculus minimus 3 ma Carex elata 4G Cephalantliera damasonium 6Ab Carex elongata 3Ab Cephalanthera longifolia 5Ab Carex ericetorum 3Bb Cephalanthera rubra 7Ab Carex fiacca 4Db, 4F Cerastium arvense 4Db Carex flava 5F Cerastium brachypetalum 4Da Carex gracilis 4G Cerastium diffusum 3Da Carex hartmannii 5C Cerastium glomeratum 4Mb Carex hirta 4C Cerastium glutinosum 4Da Carex hordeistichos 5L Cerastium holostcoides 4C Carex hostiana 3F Cerastium pumilum 3Da Ce-Da

Cerastium semidecandrum 3Da Colutea arboresccns 6Aa Ceratophyllum demersum 8G Conium maculatum 6L Ceratophyllum submersum 8G Conopodium majus 6C Cerinthe glabra 7L Conringia orientalis 7Mb Chaenarrhinum minus 6Mb Consolida regalis 7Mb Chaerophyllum aromaticum 7L Convallaria majalis 5Ab Chaerophyllum aureum 7L Convolvulus arvensis 7L Chaerophyllum bulbosum 7L Conyza canadensis 8 mb Chaerophyllum hirsutum 5C Corallorhiza trífida 8Bb Chaerophyllum temulum 6L Corispermum leptopterum 8 mb Chaerophyllum villarsii 5C Cornus mas lAa Chamaccytisus ratisbonensis 4Bb Cornus sanguinea 6Aa Chamaecytisus supinus 5E Coronilla coronata 7Db Chamaespartium sagittale 6E Coronilla emerus 5Aa Chciranthus cheiri 3K Coronilla vaginalis 5Bb, 5Db Chelidonium majus 4L Coronilla varia 7Db Chenopodium album 8 Mb Coronopus squamatus 6L Chenopodium bonus-henricus 4Mb Corrigiola litoralis 8 ma Chenopodium botrys 8 Mb Cortusa matthioli 5C Chenopodium ficifolium 8 Mb Corydalis cava 2Ab Chenopodium glaucum 8 Ma Corydalis claviculata 5L Chenopodium hybridum 8 Mb Corydalis intermedia 2Ab Chenopodium murale 8 Mb Corydalis lutea 4K Chenopodium opulifolium 8 Mb Corydalis solida 2Ab Chenopodium polyspermum 8 Mb Corylus avellana lAa Chenopodium rubrum 8 Ma Corynephorus canescens 8Da Chenopodium vulvaria 8 Mb Cotinus coggygria 6Aa Chondrilla juncea 8L Cotoneaster integerrimus ЗАа Chrysanthemum segetum 7Mb Crambe maritima 61 Chrysosplenium alternifolium 2Ab, 2G Crataegus laevigata 5Aa Chrysosplenium oppositifoliuin 2Ab, 2G Crataegus x macrocarpa 5Aa Cicerbita alpina 7C Crataegus monogyna 5Aa Cichorium intybus 8L Crepis alpestris 6Bb Cicuta virosa 8G Crepis aurea 5C Circaea alpina 8Ab Crepis biennis 6C Circaea x intermedia 8Ab Crepis capillaris 6C Circaea lutetiana 8Ab Crepis mollis 6C Cirsium acaule 8Db Crepis paludosa 7Ab, 7C Cirsium arvense 8L Crepis praemorsa 6Db Cirsium canum 8C Crepis taraxacifolia 6Mb Cirsium dissectum 7C, 7F Crepis tectorum 7Mb Cirsium eriophorum 8L Crocus albiflorus 1C Cirsium erisithales 6Bb, 6L Cruciata glabra 4Ab Cirsium heterophyllum 7C Cruciata laevipes 3L Cirsium oleraceum 8C Cucubalus baccifer 8L Cirsium palustre 7C Cuscuta epilinum 8 mb Cirsium rivulare 7C Cuscuta cpithymum 8E Cirsium tuberosum 7C Cuscuta europaea 8L Cirsium vulgare 8L Cyclamen purpurascens 8Ab Cladium mariscus 6G Cymbalaria muralis 3K Claytonia perfoliata 5L Cynoglossum officinale 6Mb Clematis alpina 3Ba Cynosurus cristatus 7С Clematis recta 7Db Cypripedium calceolus 5Ab Clematis vitalba 8Aa Cytisus scoparius 4Ab, 4E Clinopodium vulgare 8Db Dactylis glomerata 6C Cnidium dubium 8C Dactylis polygama 7Ab Cochlearia anglica 2H Dactylorhiza fuchsii 6F Cochleana pyrenaica 3G Dactylorhiza incarnata 5C, 5F Cocloglossum viride 6E Dactylorhiza maculata 6F Colchicum autumnale 9C Dactylorhiza majalis 5C 550 D a -I'f

Dactylorhiza sambucina 3Db Epipactis hellcborine 8Ab Dactylorhiza sphagnicola 5F Epipactis Icptocliila 8Ab Danthonia decumbens 8E Epipactis microphylla 8Ah Daphne с neo rum 4Ba Epipactis palustris 81* Daphne laureola lAa Epipactis pupurata 9Ab Daphne mezereum lAa Epipogium aphyllum 8Bb Daucus carota 8C, 8Db, 8L Eragrostis minor 8 Mb Delphinium elatum 7С Eranthis hyemalis 1 Ab Dentaria bulbifera 4Ab Erica hcrbacca 1 Bb Dentaria enneaphyllos ЗАЬ Erica tetralix7E, 7F Dentaria glandulosa ЗАЬ Erigermi acris 8Db Dentaria heptaphyllos 3Ab Erigeron annuus 7L Dentaria kitaibeliana 2Ab Eriophorum angustifolium 3F Dentaria pentaphyllos 3Ab Eriophorum gracile 41' Deschampsia cespitosa 8Ab, 8C Eriophorum latifolium 3F Deschampsia media 8G Eriophorum vaginal um 2F Descurainia sophia 5 mb Erodium cicutarium 3Da Dianthus armeria 8Db Erophila verna 11) Dianthus carthusianorum 6Db Eryngium campestre 8Db Dianthus deltoides 7Db, 7E Eryngium maritimum 81 Dianthus gratianopolitanus 6Db Erysimum chciranthoidcs 7Mb Dianthus seguieri 6E Erysimum hieraeiifolium 6L Dianthus superbus 7C Erysimum odoratimi 8Db Dictamnus albus 6Db Euonymus europaca 6Aa Digitalis grandiflora 7L Eupatoriumcannabinum HI. Digitalis lutea 7L Euphorbia amygdaloides 3Ab Digitalis purpurea 7L Euphorbia cyparissias 4 Db Digitaria ischaemum 8 Mb Euphorbia dulcís 5Ab Digitaria sanguinalis 8 Mb Euphorbia exigua 6Mb Diplotaxis muralis 5 Mb Euphorbia hclioscopia 3 Mb Diplotaxis tenuifolia 6L Euphorbia lucida 6C Dipsacus fullonum 8L Euphorbia palustris 4C, 4G Dipsacus pilosus 8L Euphorbia polychroma 4 Db Doronicum austriacum 6C Euphorbia seguierana 6Db Dorycnium herbaceum 8Db Euphorbia stricta 5Db Dracocephalum ruyschiana 6Bb Euphorbia verrucosa 5Db Drosera anglica 7E Euphrasia rostkoviana agg. 6C Drosera intermedia 7F Euphrasia stricta 8Db Drosera rotundifolia 7F Fagus sylvatica 4Aa Echinochloa crus-galli 8 Mb Falcaria vulgaris 8L Echinops sphaerocephalus 8L Fallopia convolvulus 7Mb Echium vulgare 6L Fallopia dumctorum 8L Elatine hexandra 8 Ma Festuca altissima 7Ab Eleocharis acicularis 7G Festuca nmethystina 6Bb Eleocharis multicaulis 6G Festuca arundinacea 70 Eleocharis ovata 8 Ma Festuca cinerea 6Db Elocharis palustris 5G Festuca gigantea 8Ab Elocharis uniglumis 5G Festuca heterophylla 8Ab Elymus arenarius 71 Festuca ovina agg. 6Db, 6E Empetrum nigrum 2E Festuca pallens 5Db Epilobium adenocaulon 7Mb Festuca pratensis 7С Epilobium angustifolium 8L Festuca rubra 6C Epilobium dodonaei 8K Festuca rupicola 6Db Epilobium fleischeri 8K Festuca tenuifolia 6Db, 6E Epilobium hirsutum 8C Festuca valesiaca 6Db Epilobium lanceolatum 7K Filago mi il ima 8Da Epilobium montanum 6Ab, 6L Filago vulgaris agg. 8Da Epilobium palustre 7F Filipendula ulmaria 8C Epilobium tetragonum 8L Filipendula vulgaris 7Db Epipactis atrorubens 7Bb, 7Db Fragaria moschaia 5Ah 551 A Fr-Hi

Fragaria vesca 4L Geranium phaeum 5Db Fragaria viridis 4Db Geranium pratense 7C Frangula alnus 6Aa Geranium pusillum 6Mb Fraxinus excelsior 2Aa Geranium pyrenaicum 51. Fritillaria melcagris 3C Geranium robertianum 5Ab, 5L Fumana procumbens 7Db Geranium rotundifolium 6Mb Fumaria capreolata 5L, 5 Mb Geranium sanguineum 6Db Fumaria officinalis 5 Mb Geranium sylvaticum 5C Gagea bohémica ID Geum montanum 5E Gagea lutea 2Ab Geum rivale 4Ab, 4С Gagea pratensis 2Mb Geum urbar.um 6Ab, 6L Gagea spathacea 2Ab Gladiolus palustris 7C Gagcavillosa 2Mb Glaucium flavum 71 Galanthus nivalis lAb Glaux maritima 5H Galeopsis angustifolia 8K Glechoma hederacea 3C, 3L Galeopsis bifida 8L Globularia punctata 4Db Galeopsis ladanum 8K Glyceria fluitans 6C, 6G Galeopsis pubescens 8L Glyceria maxima 8G Galeopsis segetum 8K, 8 Mb Glyceria plicata 6G Galeopsis speciosa 8 Mb Gnaphalium luteo-album 8 Ma Galeopsis tetrahit 8L, 8 Mb Gnaphalium norvegicum 8E Galinsoga ciliata 7Mb Gnaphalium sylvaticum 8L Galinsoga parviflora 7Mb Gnaphalium uliginosum 8 Ma Galium album 7C Gratiola officinalis 7C Galium aparine 6L, 6Mb Gymnadenia conopsea 7C Galium aristatum 8Ab Gymnadenia odoratissima 7Bb Galium boreale 7C Gypsophila fastigiata 6Da Galium elongatum 6Ab, 6G Gypsophila repens 6K Galium glaucum 6Db Halimione pedunculata 8H Galium harcynicum 7Bb, 7E Halimione portulacoides 8H Galium lucidum 7Db Hederá helix 9Aa Galium odoratum 5Ab Helianthemum apenninum 4Db Galium palustre 6G Helianthemum canum 5Db Galium pumilum 6Db, 6E Helianthemum nummularium 6Db Galium rotundifolium 7Ab Helianthemum ovatum 6Db Galium schultesii 7Ab Helianthus tuberosus 8L Galium spurium 6Mb Helichrysum arenarium 8Db Galium sylvaticum 8Ab Helleborus foetidus 2Ab Galium tricornutum 6Mb Helleborus niger lAb Galium uliginosum 7C Helleborus viridis 2Ab Galium verum 8Db Hepatica nobilis lAb Gaudinia fragilis 8C Heracleum mantegazzianum 7L Genista anglica 4E Heracleum sphondylium 6C Genista germanica 6E Hemiaria glabra 5Da Genista pilosa 5E Hesperis matronalis 6Ab, 6L Genista tinctoria 7C, 7Db, 7E Hieracium alpinum 6E Gentiana acaulis 5E Hieracium amplexicaule 7К Gentiana asclepiadea 8C Hieracium aurantiacum 6E Gentiana cruciata 8Db Hieracium caespitosum 6C, 6Db Gentiana lutea 7E Hieracium cymosum 5Db, 6Db Gentiana pneumonanthe 8C, 8E Hieracium glaucinum 5Ab Gentianella campestris 8E Hieracium glaucum 8K Gentianella ciliata 9Db Hieracium lachenalii 8Ab, 8E Gentianella germanica 9Db Hieracium lactucella 6E Geranium columbinum 6Mb Hieracium laevigatum 7Ab, 7E Geranium dissectum 6Mb Hieracium pallidum 8 Ab, 8K Geranium divaricatum 6L Hieracium peletieranum 6Db Geranium lucidum 4L Hieracium pilosella 6Db, 6E Geranium molle 6Mb Hieracium piloselloides 6Db Geranium palustre 5C Hieracium prenanthoides 8C 552 Hieracium sabaudum 9Ab, 9E Juncus bufonius 8 Ma Hieracium sylvaticum 6Ab Juncus bulbosus 6G Hieracium umbellatum 8Ab, 8E Juncus comprcssus 61, Hierochloe australis 2Ab Juncus conglomeratus 7C Hierochloe odorata 4C, 4F Juncus effusus 6C Himantoglossum hircinum 6Db Juncus filiformis 6C, 6F Hippocrcpiscomosa 6Db Juncus gerardii 7H Hippophae rhamnoides ЗАа Juncus inflexus 8C Hippuris vulgaris 6G Juncus squarrosus 6E Holcus lanatus 7С Juncus subnodulosus 8C, 8Г Holcus mollis 8Ab, 8E Juncus tenuis 7L Holosteum umbellatum 2Da Juniperus communis I Ha Homogyne alpina 5Bb Jurinea cyanoides 8Db Honkenya peploides 51 Kickxia datine 8 Mb Hordelymus curopaeus 7Ab Kickxia spuria 8 Mb Hordeum jubatum 7Mb Knautia arvensis 7C Hordeum murinum 7Mb Knautia dipsacifolia HAb, 8C, 81)b Hordeum secalinum 7C Knautia drymcia 6Ab Hornungia petraea 2Da Koeleria glauca 7Db Hottonia palustris 6G Koeleria macrantha 6Db Humulus lupulus 9Ab Koeleria pyramidata 71 )b Hydrocotyle vulgaris 7F Koeleria vallesiana 7Db Hyoscyamus niger 6L Lactuca perennis 7Db Hypericum elegans 7Db Lactuca quercina 8Ab, Я Db Hypericum elodes 8G Lactuca scrriola 81. Hypericum hirsutum 8L Lactuca tatarica 81, 8 Mb Hypericum humifusum 8 Ma Lamiastrum fhvidu 111 5Ab Hypericum maculatum 8C, 8E Lamiastrum galeobolon 4 Ab Hypericum montanum 8Ab Lamiastrum montanum 4Ab Hypericum perforatum 7Db Lamium album 4L Hypericum pulchrum 8Ab, 8E Lamium amplexicaulc 3 Mb Hypericum tetrapterum 8C Lamium maculatum 3L Hypochoeris glabra 6Da, 6Mb Lamium purpureum I Mb Hypochoeris maculata 7Db Lappula deflexa 6Mb Hypochoeris radicata 6C, 6E Lappula squarrosa 7Mb Hypochoeris uniflora 6E Lapsana communis 71. Ilex aquifolium 5Aa Larix decidua 2Ba Impatiens glandulifera 8L Laser trilobum 6Db Impatiens noli-tangere 7Ab, 7L Laserpitium latifolium 7Db Impatiens parvi flora 6 Ab, 6L Laserpitium prutenicum 7C Inula britannica 8C Laserpitium siler 6Db Inulaconyza 8Db Lathraea squamaria 7Mb Inula germanica 8Db Lathyrus apliaca 6Mb Inula graveolens 9Mb Lathyrus hetcrophyllus 6Db Inula helenium 8L Lathyrus hirsutus 7Mb Inula hirta 7Db Lathyrus linifolius 5Ab, 5C, 5li Inula salicina 8C, 8Db Lathyrus maritimus 71 Inula spiraeifolia 8Db Lathyrus niger 6Ab, 6Db Irispseudacorus 6G Lathyrusnissolia 7Mb Iris sibirica 6C Lathyrus palustris 6C Isatis tinctoria 5L Lathyrus pannonicus 5Db lsolepis fluitans 7G Lathyrus pratensis 7C lsolepis setacea 7G Lathyrus sylvestris 81 )b Iva xanthiifolia 8 Mb Lathyrus tubcrosus 7Mb Jasione inumana 7Db Lathyrus veril us ЗАЬ Jovibarba sobolifcra 8Da Lavatera ihuringiaca SI. Juglans regia 5Aa Ledum palustre 7Ba Juncus acutiflorus 7C, 7F Leersia oryzoides 8G Juncus anceps 8H Legousia liybrida 6Mb Juncus articulatus 7F Legousia speculum-vcneris 6Mb Le-Му

Lembroiropis nigricans 8Ab> 8Db Lysimachia thyrsiflora 6G Leontodon autumnalis 6C Lysimachia vulgaris 8C Leontodon helveticus 6E Lythrum hyssopifolia 8 Ma Leontodon hispidus 6C, 6Db Lythrum salicaria 8C Leontodon incanus 6Db Maianthemum bifolium 5Ab Leonurus cardiaca 8L Malus sylvestris ЗАа Lepidium campestre 4Mb Malva alcea 8L Lepidium latifolium 8C, 8 Mb Malva moschata 7C Lepidium ruderale 6Mb Malva pusilla 7Mb Leucanthemum adustum 6Db Malva sylvestris 7L Leucanthemum ircutianum 6C Marrubium vulgare 7L Leucojumvernum lAb Matricaria chamomilla 6Mb Ligusticum mutellina 6E Matricaria discoidea 6Mb Ligustrum vulgare 7Aa Medicago falcata 8Db Lilium bulbiferum 7Db Medicago lupulina 5Db Lilium martagón 7Ab Medicago minima 6Da Limonium vulgare 8H Medicago sativa 8C, 8L Linaria vulgaris 8L Melampyrum arvense 7Db, 7Mb Linnaea borealis 8Bb Melampyrum cristatum 7Db Linum austriacum 5Db, 5L Melampyrum nemorosum 7Ab, 7Db Linum catharticum 6C, 6Db Melampyrum pratense 7Ab, 7E Linum flavum 8Db Melampyrum sylvaticum 7Bb Linum leonii 5Db Melica ciliata 7Db Linum perenne 6Db Melica nutans 5Ab Linum tenuifolium 6Db Melica pietà 5Ab Liparis loeselii 7F Melica transsilvanica 7Db Listera cordata 7Bb Melica uniflora 6Ab Listera ovata 5Ab Melilotus alba 8L Lithospermum officinale 6Db Melilotus altissima 8L Littorella uniflora 8G Melilotus dentata 8C, 8L Lobelia dortmanna 6G Melilotus officinalis 6L Lolium multiflorum 7C, 7Mb Melittis melissophyllum 6Ab Lolium perenne 7C Mentha aquatica 8G Lolium remotum 7Mb Mentha arvensis 8C, 8L, 8 Mb Lolium temulentum 8 Mb Mentha longifolia 8C Lonicera alpígena 4Aa Mentha pulegium 8C Lonicera caerulea 3Ba Menyanthes trifoliata 4Г Lonicera nigra ЗАа, ЗВа Mercurialis annua 7Mb Lonicera periclymenum 7Aa Mercurialis perennis 2Ab Lonicera xylosteum 4Aa Meum athamanticum 5C, 5E Lotus corniculatus 6C, 6Db Micropus erectus 8Da Lotus uliginosus 8C Milium effusum 6Ab Lunaria rediviva 4Ab Mimulus guttatus 6G, 6Ma Lupinus polyphyllus 6L Mimulus moschatus 6C Luronium natans 7G Minuartia fastigiata 5Da Luzula campestris 3E Minuartia setacea 7Db Luzula congesta 5E Minuartia verna 5Db Luzula desvauxii 5C Minuartia verna hercynica 5Da Luzula luzulina 3Bb Misopates orontium 7Mb Luzula luzuloides 6Ab Moehringia muscosa 5K Luzula multiflora 5E Moehringia trinervia 4Ab, 4L Luzula nivea 6Ab Molinia arundinacea 8Bb, 8C Luzula pilosa 2 Ab Molinia caerulca (9) 8Ab, 8Bb, 8C, 8E, 8F Luzula sylvatica 3Ab, 3Bb Moneses uniflora 7Bb Lychnis flos-cuculi 6C Monotropa hypopitys 6Bb Lychnis visearía 6Db Montia fontana 1G Lycopus europaeus 8Ab, 8G Muscari botryoides 2C, 2Db Lysimachia nemorum 5Ab Muscari comosum 6Db, 6Mb Lysimachia nummularia 7C Muscari tenuifolium 6Db Lysimachia punctata 7C Mycelis mu ralis 8 Ab, 8L 554 Myosotis alpestris 6C Orobanche cocrulescens 7 Db Myosotis ai-vensis 5 Mb Orobanche lutea 6Db Myosotis palustris agg. 6C Orobanche tcucrii 7Db Myosotis ramosissima 2Da Orthilia secunda 7БЬ Myosotis stricta 2Da Ostrya carpinifolia 4Aa Myosotis sylvatica 3C, 3L Oxalis acetosella ЗАЬ, ЗВЬ Myosoton aquaticum 6L Oxalis fontana 6Mb Myosurus minimus 3C Oxytropis pilosa 6Db Myrica gale 4Aa Papaver argemone 6Mb Myriophyllum spicarum 7G Papaver dubium 6Mb Myriophyllum verticillatum 7G Papaver rhoeas 6Mb Myrrhis odorata 4L Parapholis strigosa 811 Narcissus pseudonarcissus 2E Parictaria judaica 7К Narcissus radiiflorus 4C Parictaria officinalis 7K Nardus stricta 5E Paris quadrifolia 4Ab Narthecium ossifragum 8F Parnassia palustris 8F Nasturtium officinale 6G Pastinaca sativa 8C, 8L Neottia nidus-avis 5Ab Pedicularis palustris 5F Nepeta cataria 8L Pedicularis sylvatica 5E Neslia paniculata 7Mb Petasites albus 2Ab, 2C Nigella arvensis 6Mb Petasites hybridus 21- Nonea lutea 2L Petasites paradoxus 2K. Nonea pulla 5Db, 5 Mb Petrorhagia prolifera 7Da Nuphar lutea 7G Petrorhagia saxífraga 8Da Nymphaea alba 6G Pcuccdanum alsaticum 8Dh Nymphaea candida 8G Peucedanum carvifolia 8C Nymphoides peltata 8G Pcuccdanum cervaria 8Db Odontites lutea 8Db Peucedanum officinale 8Db Odontites rubra 8C Peucedanum orcoselinum 8Db Odontites verna 8 Mb Peucedanum ostruthium 6C Oenanthe aquatica 8G Pcuccdanum palustre 8G Oenanthe fistulosa 8G Phalaris arundinacea 8G Oenothera biennis 8L Phleum alpinum 6C Omphalodes scorpioides 5Ab Phleum bcrtolonii 7C Omphalodes verna 2Ab Phleum paniculatum 7Mb Onobrychis arenaria 7Db Phleum phleoides 7Db Onobrychis vieiifolia 6Db Phleum pratense 7C Ononis arvensis 7Db Phragmites australis 9G Ononis repens 8Db Phyteuma betonicifolium 6E Ononis spinosa 8Db Phyteuma nigrum 6Ab, 6C Onopordum acanthium 8L Phyteuma orbicularc 6C Onosma arenarium 7Bb, 7Db Phyteuma spicatum 6Ab, 6C Ophrys apifera 7Db Phyteuma tencrum 6Db Ophrys holosericea 5Db Picca abics 4Ba Ophrys insectifera 5Db Picris hicracloidcs 81. Ophrys sphecodes 6Db Pimpinella major 6C Orchis mascula 4Ab, 4Db Pimpinella saxifraga 8Db Orchis militaris 5Db Pinguicula vulgaris 5F Orchis morio 3Db Pinus cembra 7Ba Orchis pallens 4Ab Pinus mugo 6Ba Orchis purpurea 5Ab Pinus nigra 6Ba Orchis simia 6Db Pinus sylvestris 6Ba Orchis tridentata 5Db Plantago alpina 5E Orchis ustulata 6Db Plantago coronopus 6H Origanum vulgare 8Db Plantago indica 8 Mb Orlaya grandiflora 6Mb Plantago lanceolata 4C Ornithogalum umbellatum 4C, 4Mb Plantago major 7L Ornithopus perpusillus 6Da Plantago maritima 811 Orobanche arenaria 6Db Plantago media 6C, 6Db Orobanche caryophyllacea 6Db Platanthera bifolia 6Bb, 6C, 7Ab Pl-Re

Platanthera chlorantha 6Bb, 6C Potentilla thuringiaca 5Db Poa alpina 6C Prenanthes purpurea 8Ab Poa angustifolia 6Db Primula elatior 2Ab, 2C Poa annua 2L Primula farinosa 5F Poa badensis 6Db Primula veris 2Ab, 2Db Poa bulbosa 2Da Primula vulgaris lAb Poa chaixii 6Ab, 6C Prunella grandiflora 8Db Poa compressa 6C Prunella laciniata 8Db Poa nemoralis 6Ab Prunella vulgaris 8C Poa palustris 7G Prunus avium 3Aa Poa pratensis 6C Prunus fruticosa ЗАа Poa remota 7Ab Prunus mahaleb 4Aa Poa trivialis 6Ab, 6C Prunus padus ЗАа Polemonium caerulcum 6C Prunus serótina 6Aa Polygala amarella 5Db Prunus spinosa ЗАа Polygala calcarea 6Db Pseudorchis albida 7E Polygala chamaebuxus 5Bb Puccinellia distans 6H Polygala comosa 5 Db Puccinellia maritima 8H Polygala serpyllifolia 5E Pulicaria dysenterica 8C Polygala vulgaris 5E Pulmonaria mollis 2Ab Polygonatum multiflorum 5Ab Pulmonaria obscura 2 Ab Polygonatum odoratum 5Db Pulmonaria officinalis 2Ab Polygonatum verticillatum 5Ab Pulsatilla patens 2Bb Polygonum amphibium 6G Pulsatilla pratensis 2Db Polygonum aviculare agg. 7L, 7Mb Pulsatilla vulgaris 2Db Polygonum bistorta 6C Pyrola chlorantha 8Bb Polygonum danubiale 8 Ma Pyrola rotundifolia 5Bb Polygonum hydropiper 8 Ma Pyrus communis ЗАа Polygonum lapathifolium 8 Ma Quercus petraea 4Aa Polygonum minus 8 Ma Quercus pubescens ЗАа Polygonum mite 8 Ma Quercus robur 4Aa Polygonum persicaria 8 Mb Radiola linoides 7Ma Polygonum viviparum 6E Ranunculus aconitifolius 4Ab, 4C Populus alba 1 Aa Ranunculus acris 5C Populus x canadensis lAa Ranunculus aquatilis 4G Populus x canescens lAa Ranunculus arvensis 6Mb Populus nigra lAa Ranunculus auricomus agg. ЗАЬ, 3C Populus tremula lAa Ranunculus bulbosus 4Db Portulaca oleracea 8 Mb Ranunculus ficaria 2Ab, 2C, 2L Potamogeton alpi nus 7G Ranunculus flammula 5F Potamogeton crispus 5G Ranunculus fluitans 8G Potamogeton gramineus 8G Ranunculus lanuginosus 4Ab Potamogeton lucens 6G Ranunculus lingua 7G Potamogeton natans 6G Ranunculus montanus 4C Potamogeton perfoliatus 8G Ranunculus nemorosus 6Ab, 6C Potamogeton polygonifolius 6G Ranunculus ololeucos 7G Potentilla alba 4Ab Ranunculus peltatus 4G Potentilla anserina 5C Ranunculus platanifolius 6Ab, 6C Potentilla arenaria 3Db Ranunculus polyanthemophyllus 6Db Potentilla argentea 6Db Ranunculus polyanthemos 6Ab, 6C Potentilla erecta 5E, 5F Ranunculus repens 5C Potentilla heptaphylla 4Db Ranunculus sardous 5C, 5 Ma Potentilla intermedia 7L Ranunculus sceleratus 6Ma Potentilla neumanniana 3Db Ranunculus serpens 6Ab Potentilla norvegica 7Mb Ranunculus trichophyllus 4G Potentilla palustris 6F Rapistrum perenne 7Db, 7Mb Potentilla recta 6Db Reseda lutea 6L Potentilla reptans 7C Reseda luteola 6L Potentilla rupestris 5Db Reynoutria japónica 9L Potentilla stcrilis 2Ab Reynoutria sachalinensis 9L 556 Rh—Sc Rhamnus catharticus 6Aa Salix cinerea 2Aa Rhamnus saxatilis 5Ba Salix eleagnus 2 Aa Rhinanthus alectorolophus 6C Salix fragilis 4Aa Rhinanthus glacialis 6C Salix purpurea 3Aa Rhinanthus minor 6C Salix repens ЗАа, 3E Rhinanthus serotinus agg. 6C Salix triandra 4Aa Rhodiola rosca 5К Salix viminalis 2Aa Rhododendron fcrrugineum 6Bb, 6E Salsola kali 81 Rhododendron hirsutum 6Bb Salsola kali ruthenica H Mb Rhynchospora alba 8F Salvia glutinosa 8Ab Rhynchospora fusca 7F Salvia nemorosa 7Db, 71. Ribes alpinum ЗАа Salvia pratensis 6Db Ribes nigrum ЗАа Salvia verticillata 7Db, 7L Ribes petraeum 6Aa Sambucus ebulus 81. Ribes rubrum ЗАа Sambucus nigra 6Aa Ribes uva-crispa 2Aa Sambucus racemosa ЗАа Robinia pseudacacia 6Aa Samolus valerandi 7H, 7Ma Rorippa amphibia 6G Sanguisorba minor 5Db Rorippa austriaca 6C Sanguisorba officinalis 8C Rorippa palustris 6Ma Sanícula europaea 6Ab Rorippa sylvestris 6C Saponaria ocynioidcs 6Bb Rosa arvensis 7Aa Saponaria officinalis 81. Rosa canina 6Aa Saxifraga decipiens 5 К Rosa corymbifera 6Aa Saxifraga granulata ЗС Rosa gallica 7Aa Saxifraga paniculata 6K Rosa glauca 6Aa Saxifraga rotundifolia 5Ab, 5C Rosa micrantha 6Aa Saxifraga sphonhcmica 5К Rosa pendulina 5Aa Saxifraga tridactylites 31 >a Rosa pimpinellifolia 6Db Scabiosa canescens 8Db Rosa rubiginosa 6Aa Scabiosa columbaria 8Db Rosa villosa 6Aa Scabiosa ochroleuca 8Db Rubus caesius 6Aa Scandix peccen-vcneris 6Mb Rubus fruticosus agg. (6-7A) Schoenoplectus lacustris 8C> Rubus idaeus 6Aa Schoenoplectus tabernacinontani 8(ì Rubus saxatilis 5Ab, 5Ba Schoenoplectus triqueter 8(ì Rudbeckia laciniata 8L Schoenus ferrugincus 51*’ Rumex acetosa 5С Schoenus nigricans 61 Rumex acetosella 5Da Scilla bifolia lAb Rumex alpestris 6C Scilla non-scripta 5Ab Rumex alpinus 8L Scirpus sylvaticus 7C Rumex aquaticus 8G Sclcranthusannuus 8 Mb Rumex conglomeratus 8C, 8 Ma Scleranihus perennis 4Da Rumex crispus 7C Sclcrochloa dura 61. Rumex hydrolapathum 8G Scorzonera austriaca 6Db Rumex maritimus 8 Ma Scorzonera hispanica 7Db Rumex obtusifolius 7C, 7L Scorzonera humilis 6C, 61: Rumex sanguineus 8Ab Scorzonera purpurea 5Db Rumex thyrsiflorus 8C, 8L Scrophularia nodosa 7ЛЬ Ruta graveolens 8L Scrophulariaumbrosa 8G.8I. Sagina maritima 6H Scrophularia vernalis 31. Sagina procumbens 6L, 6Ma Scutellaria galericulata 7C ì Sagittaria sagittifolia 7G Scutellaria hastifolia 7C Salicornia dolichostachya 8H Sedum acre 6Da Salicornia europaea 8H Sedum album 81 )a Salicornia ramosissima 9H Sedum dasyphyllum 7K Salix alba ЗАа Sedum forsteranum 7Da Salix arenaria ЗАа, 3E Sedum maximum 8K Salix au rita ЗАа Sedum rcflcxum 8l)a Salix bicolor ЗАа Sedum sexangulare 7Da Salix caprca lAa Sedum tclephium 8K, N Mb 557 Se-Th

Selinum carvifolia 7С Sorbus aria 5Aa Sempervivum arachnoideum 7Da Sorbus aucuparia 5Aa Sempervivum montanum 7Da Sorbus chamac-mcspilus 4Ba Sempervivum tectorum 7Da Sorbus domestica 5Aa Senecio abrotanifolius 7Bb Sorbus torminalis 5Aa Senecio alpinus 7L Sparganium emersum 7G Senecio aquaticus 6C Sparganium erectum 7G Senecio erucifolius 8Db, 8L Sparganium minimum 8G Senecio fluviatilis 9L Spergula arvensis 6Mb Senecio fuchsii 8Ab, 8L Spergula morisonii 4Da Senecio helenites 5С Spergula pentandra 4Da Senecio inaequidens 8L Spergularia marina 6H Senecio integrifolius 5Db Spergularia media 6H Senecio jacobaea 7С Spergularia rubra 4L, 4Mb Senecio nemorensis 7Ab, 7C Spiranthes spiralis 9Db Senecio paludosus 8G Stachys alopecuros 6Db Senecio subalpinus 6C Stachys alpina 7L Senecio sylvaticus 8L Stachys annua 8 Mb Senecio vernalis 4Mb Stachys arvensis 7Mb Senecio viscosus 8K Stachys germanica 8L Senecio vulgaris 1Mb Stachys palustris 8C Serratula tinctoria 8C Stachys recta 7Db Seseli annuum 7Db Stachys sylvatica 7Ab Seseli hippomarathrum 8Db Staphylea pinnata 5Aa Seseli libanotis 7Db Stellaria alsine 5G, 5 Ma Seseli montanum 8Db Stellaria gramínea 6C Sesleria varia 2Ab, 2Db Stellaria holostea 4Ab Setaria glauca 7Mb Stellaria media 1Mb Setaria viridis 7Mb Stellaria nemorum 5Ab Sherardia arvensis 5 Mb Stellaria palustris 6F Silaum silaus 7C Stipa capillata 8Db Silene alba 6L Stipa dasyphylla 6Db Silene armeria 7Db Stipa joannis 6Db Silene dioica 5C, 5L Stipa pennata 7Db Silene linicola 7Mb Stipa pulcherrima 7Db Silene noctíflora 7Mb Stipa tirsa 7Db Silene nutans 6Db Stratiotes aloides 6G Silene otites 6Db Streptopus amplexifolius 6Ab, 6C Silene rupestris 4Db Suaeda maritima 8H Silene vulgaris 6C, 6Db, 6L Succisa pratensis 8C, 8E Sinapis arvensis 6Mb Swertia perennis 8F Sisymbrium altissimum 6Mb Symphytum asperum 6L Sisymbrium austriacum 5 Mb Symphytum officinale 5С, 5L Sisymbrium loeselii 6Mb Symphytum tuberosum 5Ab Sisymbrium officinale 6Mb Tam us communis 8 Ab Sisymbrium strictissimum 7L Tanacetum corymbosum 7Ab, 7Db Sium latifolium 8G Tanacetum vulgare 8L Solanum dulcamara 6Ab, 6G Taraxacum laevigatum 3Db Solanum nigrum 8 Mb Taraxacum officinale 3C Soldanella montana 2Bb Taraxacum palustre 3F Solidago canadensis 9L Taxus baccata lAa Solidago gigantea 9L Teesdalia nudicaulis 4Da Solidago graminifolia 9L Tetragonolobus maritimus 6C Solidago virgaurea 9Ab, 9E Teucrium botrys 8Da Solidago virg. minuta 7E Teucrium chamaedrys 8Ab, 8Bb, 8Db Sonchus arvensis 7Mb Teucrium montanum 7Db Sonchus arvensis uliginosus 81 Teucrium scorodonia 8Ab, 8E Sonchus asper 7Mb Thalictrum aquilegiifolium 6Ab, 6C Sonchus oleraceus 7Mb Thalictrum flavum 7C Sonchus palustris 8L Thalictrum lucidum 7C 558 Thalictrum minus 7Ab, 7Db Utricularia vulgaris 8G Thalictrum saxatile 7Bb, 7Db Vaccinium myrtillus 4Ab, 4Bb, 4E Thesium bavarum 6Db Vaccinium oxycoccus 5F' Thesium linophyllon 6Db Vaccinium uliginosum 5Bb, 5F Thesium pyrenaicum 6E Vaccinium vitis-idaea 5Ab, 5Bb, 51: Thlaspi alliaceum 3 Mb Valeriana dioica 5C Thlaspi alpestre 3C Valeriana montana 5K Thlaspi alp. calaminare 3Db Valeriana officinalis 7C Thlaspi arvense 1Mb Valeriana pratensis 7C Thlaspi montanum 3Bb Valeriana procurrens 7C Thlaspi perfoliatum 3Da Valeriana tripteris 5K Thymus praecox 6Db Valeriana wallrothii 6Db Thymus pulegioides 6Db Valerianella carinata 2Da, 2Mb Thymus serpyllum 7Db Valerianella dentata 7Da, 7Mb Tilia cordata 8Aa Valerianella locusta 31 )a, 3 mb Tilia platyphyllos 7Aa Valerianella limosa 6Da, 6Mb Tofieldia calyculata 6F Veratrum album 8Ab, 8C Tordylium maximum 8Db Verbascum dcnsiflorum 8L Torilis japónica 8L Verbascum lychnitis 7Db Tragopogon oriental is 5C Verbascum nigrum 71, Tragopogon pratensis 5C Verbascum phoeniceum 6Db Trichophorum ccspitosum 3F Verbascum thapsus 8L Trichophorum germanicum 3F Verbena officinalis 8L Trientalis europaea 4Ab, 4Bb Veronica anagallis-aquatica 7G Trifolium alpestre 7Db Veronica arvensis 3C, 3Da, 3 Mb Trifolium arvense 7Da Veronica austriaca 5Db Trifolium aureum 7E Veronica beccabunga 5G Trifolium badium 5C Veronica chamaedrys 4C Trifolium campestre 6Db Veronica dillenii 4Da Trifolium dubium 5C Veronica filiformis 2C Trifolium fragiferum 7H Veronica hcdcrifolia 2Mb Trifolium hybridum 7C Veronica longifolia 8C Trifolium medium 7Db Veronica montana 5Ab Trifolium montanum 7Db Veronica officinalis 6Ab, 6E Trifolium ochroleucon 7Db Veronica persica 1Mb Trifolium pratense 6C Veronica polita 3 Mb Trifolium repens 6C Veronica praecox 2 Da Trifolium rubens 7Db Veronica prostrata 5Db Trifolium spadiceum 5C Veronica scutellata 7F Trifolium striatum 7Da Veronica serpyllifolia 4C Trifolium thalii 7С Veronica spicata 8Db Triglochin maritimum 5H Veronica sublobata 2Ab, 2L Triglochin palustre 5F Veronica teucrium 6Db Trinia glauca 6Db Veronica triphyllos 3 mb Tripleurospermum inodorum 7Mb Veronica urticifolia 6Ab Tripleurospermum maritimum 71 Veronica verna 2Da Trisetum flavescens 7C Viburnum lantana 4Aa Trollius europaeus 5H Viburnum opulus 6Aa Tulipa sylvestris 4Mb Vicia angustifolia 6Db, 6Mb Turgenia latifolia 7Mb Vicia cassubica 6Db Tussilago farfara 1L Vicia ciacca 7С Туpha angustifolia 8G Vicia dumetorum 7Db Typha latifolia 8G Vicia hirsuta 7Mb Ulmus glabra lAa Vicia lathyroidcs 4Da Ulmus laevis lAa Vicia pisiformis 7Db Ulmus minor lAa Vicia sepium 5Ab, 5C, 51. Urtica dioica 7Ab, 7L Vicia sylvatica 7üb Urtica urens 7Mb Vicia tenuifolia 6Db Utricularia australis 6G Vicia tetrasperma 7Mb Utricularia minor 8G Vicia villosa 7Mb Vi-Vu

Vinca minor ЗАЬ Viola mirabilis ЗАЬ Vincetoxicum hirundinaria 6Ab, 6Bb, 6Db, 6K Viola odorata 2L Viola alba IL Viola palustris ЗАЬ, 3F Viola arvensis 3 Mb Viola persicifolia 6C Viola biflora ЗАЬ, ЗС Viola reichcnbachiana 3Ab Viola calaminaria 3Db Viola riviniana 3Ab Viola canina 3E Viola rupestris 3Bb, 3Db Viola collina 2Bb, 2Db Viola tricolor 4C Viola elatior 5C Viscum album ЗАа Viola guestphalica 31)b Vitis sylvestris 7Aa Viola hirta 2Ab, 2Db Vulpia myuros 7Da

560