DOCSLIB.ORG

Powrót Do Bohatyrowicz Śladami Wielkiego Ojca Kresy

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Powrót Do Bohatyrowicz Śladami Wielkiego Ojca Kresy POWRÓT DO BOHATYROWICZ KRESY ŚLADAMI WIELKIEGO OJCA NR 8 (116) SIERPIEŃ 2015 W RYTMACH JAZZU NR 8 (116) SIERPIEŃ 2015 Szlakiem Jana Bułhaka na «Szlachcic podlaski» Białorusi Karol Antoni Żera Fotograf wspomina w swej książce Jest autorem rękopiśmiennego zbioru autobiograficznej kilkadziesiąt 16 «Vorago rerum. Torba śmiechu. Groch 24 miejscowości na terenie z kapustą. A każdy pies z innej wsi...», Nowogródczyzny, ich odwiedzanie pochodzącego z czasów panowania wymaga co najmniej kilku dni dynastii Sasów OD REDAKTORA 21 Mieczysław Jackiewicz. Śladami 1 Ziemia zroszona krwią męczenników... wielkiego ojca FOTOREPORTAŻ LITERATURA 6 Pamięci ziomków 24 Helena Bilutenko. «Szlachcic PAMIĘĆ podlaski» Karol Antoni Żera 8 Piotr Jaroszyński. Powrót do KULTURA Bohatyrowicz (1) 31 Irena Waluś. Rytmy jazzowe w Grodnie 10 Zdzisław Julian Winnicki. Kresy RELIGIA BIBLIOTEKA 15 Nowe książki 34 Ks. Jerzy Martinowicz. W każdej potrzebie do Niej HISTORIA 16 Dymitr Zagacki. Szlakiem Jana POCZTA Bułhaka na Białorusi 36 Listy Czytelników Na pierwszej stronie okładki: Występ zespołu «Rytmy Czasu» z Choroszczy na Grodno Jazz Festiwal Na ostatniej stronie: Na fortach w Naumowiczach. Fot. Irena Waluś Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany tytułów REDAKTOR KOREKTA: MAGAZYN POLSKI jest ogólnokrajowym miesięcznikiem NACZELNA: Danuta KARPOWICZ Społecznego Zjednoczenia «Związek Polaków na Białorusi». Irena WALUŚ SKŁAD I ŁAMANIE: Założony w roku 1992, od roku 2005 jest wydawany na uchodźstwie. [email protected] Alaksiej SALEJ PRENUMERATA POLSKA: Projekt jest współfinansowany ze środków finansowych otrzymanych tel. +375 29 949-35-09 Fundacja Wolność i Demokracja, z Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu na realizację Al. Ujazdowskie 37 lok. 2 zadania «Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2015r.» Okładka: Magazyn Polski na uchodźstwie 00-540 Warszawa; tel. (22) 628-85-05 OD REDAKTORA Ziemia zroszona krwią męczenników... oraz Rady Ochrony Pamięci Walk razem z 49 mieszkańcami Lipska i Męczeństwa. Co roku w lipcu na na fortach. Została beatyfikowana fortach w Naumowiczach odbywa w dn. 13 czerwca 1999 r. w War- się Msza św. W tym roku, w dn. szawie wraz ze 107 Męczennikami 18 lipca, po raz pierwszy wyru- przez papieża Jana Pawła II. szyła piesza pielgrzymka na pod- - Jakże to miejsce przejmuje grodzieńską Golgotę jako hołd grozą i porusza nasze serca. Jed- pamięci dla kilku tysięcy naszych nocześnie przypomina nam twarze rodaków, którzy tu zginęli śmiercią osób, które tu zginęły – zaznaczył Irena WaLUŚ męczeńską. Nabożeństwo w ko- bp Staniewski. - Przywołujemy REDAKTOR NACZELNA ściele w Adamowiczach rozpoczę- po raz kolejny pojedyncze twarze «MagazynU PoLskIego na UchodźstWIe» ło pielgrzymkę, skąd pielgrzymi wspólnoty, ludzi z różnych grup wraz z księżmi, alumnami z Wyż- społecznych i różnych narodów, Forty w Naumowiczach zapisa- szego Seminarium Duchownego a spośród nich duchownych i inte- ły się w naszej pamięci jako miej- w Grodnie udali się z modlitwą sce najtragiczniejszych wydarzeń i śpiewem na fort numer 2 w Na- ligencję naszego Grodna. w czasie II wojny światowej. Tu umowiczach. Burmistrz Lipska, Lech Łępicki, Niemcy dokonali kilku egzekucji Pielgrzymi wzięli udział w co- podziękował uczestnikom uroczy- na bezbronnej ludności cywilnej la- rocznych uroczystościach, mają- stości za wspólną modlitwę oraz tach 1941-1944. Czytając nazwiska cych charakter diecezjalny, na któ- opiekę nad miejscem, w którym zamordowanych na tablicy pamiąt- re przybyli wierni z okolicznych zginęli również mieszkańcy z jego kowej, człowiek jest przerażony, wsi, Grodna, a także 19-osobowa miasta. W następnym roku mają że rozstrzeliwano tu całe rodziny, delegacja z Lipska z Polski. Mszy zamiar przyjechać na uroczystości w tym nawet małe dzieci. Ofiary przewodniczył biskup pomocni- do Naumowicz większą delegacja pochodziły z Grodna i okolicy, za- czy Diecezji Grodzieńskiej Józef wraz z młodzieżą. bito tu też 50 osób z Lipska nad Staniewski, który podczas homilii Wzruszającym był udział dwóch Biebrzą, w tym bł. Mariannę Bier- przypomniał o tragicznych wyda- osób należących do rodziny bł. nacką. Większość zabitych należa- rzeniach. Marianny - prawnuka Stanisława ła do elity inteligencji polskiej, zgi- - Stoimy tu na fortach w Naumo- oraz praprawnuczki Diany. Sta- nęli tu ludzie zasłużeni dla naszej wiczach, które z zasady powinny nisław jest wnukiem uratowanej ziemi: nauczyciele, lekarze, osoby bronić obywateli i kraju. Niestety, w 1943 r. synowej, zamiast któ- duchowne, działacze społeczni. miejsce te swym tragizmem zapisa- rej, Błogosławiona dobrowolnie Wśród nich Roman Sawicki, wi- ło się w historii niejednego narodu poszła na śmierć. Babcia Stani- ceprezydent Grodna, organizator i niejednej rodziny poprzez rozłą- sława odeszła w ubiegłym roku obrony miasta we wrześniu 1939 kę i płacz żalu, bo zamordowano 4 sierpnia, przeżywszy ponad 98 r., i Jan Kochanowski, nauczyciel matkę, brata, siostrę, rozdarto wię- lat, więc ofiara była nienadarem- zy rodzinne - mówił ksiądz biskup. biologii, założyciel ogrodów bota- na. W drugą niedzielę lipca w Lip- nicznego i zoologicznego w Grod- - Miejsce i ziemia ta, gdyby mogły sku w sanktuarium Matki Bożej nie. nam powiedzieć, to na pewno ten Uroczystości, upamiętniające głos jak podczas rzezi niemowląt Anielskiej odbywa się diecezjalna zbrodnię w miejscu kaźni, po raz „usłyszano w Rama”, w Grodnie, uroczystość odpustowa oraz zjazd pierwszy odbyły się 26 lipca 1990 Lipsku i okolicy – tam, gdzie dało teściowych. W Lipsku zachował roku, poświęcono wówczas krzyż się usłyszeć „Boże ratuj i zacho- się dom, w którym mieszkała bł. i odsłonięto tablicę. Kolejne zaś waj” oraz „Jestem gotowa na ofia- Marianna, stoi przy nim obelisk ku tablice pamiątkowe z ustalonymi rę”. jej pamięci, postawiony w 1983 r. nazwiskami straconych, umiesz- Te ostatnie słowa są o bł. Ma- przez ziomków. czone po lewej stronie krzyża, riannie, która ofiarowała swe ży- Minęły 72 lata od tragedii na zostały odsłonięte w 2002 r. sta- cie za synową i jej nienarodzone fortach. Męczeńska śmierć niewin- raniem Stowarzyszenia Grodnian dziecko. 13 lipca 1943 r. Marian- nych ludzi zasługuje na naszą pa- im. Elizy Orzeszkowej z Warszawy na Biernacka została rozstrzelana mięć. Winniśmy im to MAGAZYN 1 BIAŁORUŚBIAŁORUŚ Na starcie Ośmiu kandydatów będzie mogło ubiegać się o urząd prezydenta, gdy zbierze 100 tys. ważnych podpisów. 20 lipca Centralna Komisja Wyborcza zarejestrowała 8 grup inicjatywnych. Zbieraniem podpisów dla swoich kandydatów od 23 lipca przez miesiąc zajmą się następujące grupy inicjatywne: obecnego prezydenta Aleksandra Łukaszenki, zabytkoWa ŚWIątynIa W WIsznIeWIe lidera lewicowej partii Sprawiedliwy Świat Siergieja Kalakina, przewodniczącego Niezwykłe odkrycie Zjednoczonej Partii Podczas renowacji kościoła sunki są z 1903 roku, gdy artysta Obywatelskiej Anatolija w Wiszniewie natrafiono na mieszkał w swoim majątku. W tym Lebiedźki, przedstawiciele cenne znalezisko. czasie pełnił funkcję przewodni- koalicji «Narodowe W skrytce znajdowało się 35 te- czącego komitetu na rzecz ochro- Referendum» Tatiany czek z dokumentami: akta, umowy, ny zabytków, wykonywał szkice Korotkiewicz, bezrobotnej rejestry parafialne, księgi inwenta- zamków, kościołów. Na Białorusi Żanny Romanowskiej, atamana ryzacyjne kościoła. Pochodzą z lat jest tylko jedno płótno Ruszczyca kozackiego i lidera Białoruskiej «Przy kościele», będące własnością 1827-1943. Na uwagę również za- Partii Patriotycznej Nikolaja Muzeum Narodowego. sługują zapiski bł. Jerzego Matule- Ałachowicza i ekonomisty Rejonowe władze w Wołożynie wicza, biskupa wileńskiego. Wśród Wiktora Tereszczenki. nie były jednak zainteresowane CKW nie zarejestrowała dokumentów jest też stara mapa odkryciem. Tak powiedział kie- grupy Mikoły Statkiwicza z 1818 roku z opisem ziem należą- rownik naukowy prac konserwa- – ponieważ przebywa on cych do świątyni. torskich Aleś Puszkin, który uda w więzieniu – oraz 6 innych Wielkim skarbem może się oka- się do Urzędu ds. Ochrony Dzie- kandydatów, bo nie mieli zać kilka rysunków… bo możliwe, dzictwa Historycznego. Kościół wymaganego przez prawo że są to akwarele Ferdynanda Rusz- w Wiszniewie jest zabytkiem archi- 100-osobowego składu grupy. czyca, polskiego malarza i grafika, tektury wczesnego baroku z ele- Po sprawdzeniu list odbędzie który pochodził z tych okolic. Ry- mentami renesansu. się rejestracja kandydatów. W skrócie Na karę grzywny, ogólna Białoruskie koleje w po- – Rosyjskie wojska po- kwota której przekroczyła 100 mln rozumieniu z PKP dwukrotnie ob- konały Niemców pod Grunwal- białoruskich rubli, w 2015 r. ska- niżają cenę za przejazd z Grodna dem – taką informację opubli- zano już 21 niezależnych dzienni- do Białegostoku, Ełku i Małkinii. kowało Rosyjskie Towarzystwo karzy. Chińczycy, pracujący w Do- Wojskowo-Historyczne, którego Szef MSW Igor Szuniajew bruszu przy budowie zakładu pa- szefem jest minister kultury RF poinformował dziennikarzy, że re- pierniczego, znowu buntują za nie- sort jest w pełnej gotowości przed Władimir Medinski. Straż graniczna zbliżającymi się wyborami prezy- zapłacenie im pensji za 3 miesiące. zatrzy- denckimi. Michaił Żemczużnyj, mała Polaka, który nielegalnie Aleś Bialacki odebrał założyciel organizacji «Plarform przeleciał na parolotni białoruską w Warszawie nagrodę im. Lwa Innavation», zajmującej się obroną granicę. Sapiehy, przyznaną mu jeszcze praw więźniów, został skazany na PrzygotoWała w 2012, gdy przebywał w więzieniu. 6 lat pozbawienia wolności. Wanda roMańczUk 2 MAGAZYN
Load more

Recommended publications
  • Eliza Orzeszkowa'nin ““Nad Niemnem” (Neman Kiyisinda)” Başlikli Romaninda Polonya Pozitivist Programinin Yansimalari
    DTCF Dergisi 59.2 (2019): 742-757 ELIZA ORZESZKOWA'NIN ““NAD NIEMNEM” (NEMAN KIYISINDA)” BAŞLIKLI ROMANINDA POLONYA POZİTİVİST PROGRAMININ YANSIMALARI REFLECTIONS OF THE POLISH POSITIVIST PROGRAM IN ELIZA ORZESZKOWA'S ““NAD NIEMNEM” (ON THE NIEMEN)” Seyyal KÖRPE KEMER Dr. Öğr. Üyesi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Slav Dilleri ve Edebiyatları Bölümü, Leh Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, [email protected] Öz Makale Bilgisi Eliza Orzeszkowa'nın “Nad Niemnem” (Neman Kıyısında) başlıklı romanı, 1864 yılında Gönderildiği tarih: 1 Eylül 2019 patlak veren Ocak ayaklanmasının ardından Rus Çarlığı işgali altında bulunan Litvanya Kabul edildiği tarih: 24 Eylül 2019 toprakları üzerinde yaşamakta olan Polonya toplumunun panoramik bir tablosunu Yayınlanma tarihi: 25 Aralık 2019 yansıtır. Ocak ayaklanmasının bastırılması, Polonya'da toplumsal, siyasal, kültürel ve ekonomik alanlarda öncesinden tamamen farklı bir sürecin başlangıcı olmuştur. Article Info Bağımsızlık yolunda verilen amansız mücadelenin bir kez daha yıkımla sonuçlanması, Polonya toplumunda kumpas ve devrim kavramlarının tanrılaştırıldığı romantik ideolojiye Date submitted: 1 September 2019 karşı güvensizlik uyandırmıştır. Pozitivist aydınlar bunun yerine toplumsal ve siyasal Date accepted: 24 September 2019 sorunların akla ve bilime dayalı yöntemler doğrultusunda sistemli bir çalışma yürüterek Date published: 25 December 2019 çözüme ulaştırılabileceğini savunan yeni bir aydınlanma programı sunmuşlardır topluma. Orzeszkowa'nın pozitivist anlayış doğrultusunda oluşturulmuş bu romanında Anahtar sözcükler çalışma ve sorumluluk bilinci, yurduna ve ulusal değerlerine bağlı, onurlu ve saygın bir insanın sahip olması gereken başat özellik olarak öne çıkarılmıştır. Lehistan; Polonya; Pozitivizm; Neman; Orzeszkowa; Ocak Ayaklanması Abstract “Nad Niemnem” (On the Neman Coast) of Eliza Orzeszkowa reects a panoramic picture of Polish society living on the territory of Lithuania under Tsarist Russian occupation Keywords following the January uprising that erupted in 1864.
    [Show full text]
  • Kresy | the Borderlands
    Kresy | The Borderlands Kresy The Borderlands „Z całego mnóstwa różnorodnych typów ludzkich wyłania się wyraźnie grupa ludzi o instynktach wiejskich, ludzi, którym dobrze jest tylko tam »gdzie żaden płot, rów żaden drogi nie utrudza, gdzie przestępując miedzę nie poznasz, że cudza«; ludzi, którzy nie uświadamiają sobie nawet przyczyn, dlaczego tak jest, czują się u siebie, na swobodzie, gdy im zapachnie świeże powietrze borów, gdy usłyszą miękki szum ławic oczeretów, gdy widzą fale zbóż płynące z wiatrem po wzgórzach, gdy słyszą jęk czajki nad zielonym morzem łąk, gdy patrzą na dalekie widnokręgi, obramione siną wstęgą lasów. W instynktach tych ludzi leży życie nienormowane, nieukrócone, jak w ich pra- gnieniach i tradycjach leży podnieta do czynów wychodzących poza spokojne, regularne, ciche i pracowite wytwarzanie i zjadanie chleba. Dla wszystkich takich natur Ukraina była ziemią marzeń. Wyrazy: step, Kozak, czu- mak, porohy, futor, jar, czajki, miały szczególny urok i pociąg. Przy ówczesnym stanie sztuki ilustracyjnej, przy braku fotografii, gdzieś na Żmudzi i Litwie albo Mazowszu rzeczy, do których te nazwy należały, nie dały się nawet wyobrazić konkretnie, jednak wiał z nich jakiś czar tęsknoty, jakaś woń upajająca i »matka Ukraina« dla dziecka uro- dzonego gdzieś nad Dubiską lub Willą zdawała się naprawdę matką…” (Stanisław Witkiewicz, Juliusz Kossak, s. 34) Kresy Wschodnie zajmują szczególne miejsce w dziejach Rzeczpospolitej – i to zarówno pod względem historycznym, jak i sentymentalnym. Na przestrzeni wieków utrwalił się swoisty
    [Show full text]
  • Copyright by Agnieszka Barbara Nance 2004
    Copyright by Agnieszka Barbara Nance 2004 The Dissertation Committee for Agnieszka Barbara Nance Certifies that this is the approved version of the following dissertation: Nation without a State: Imagining Poland in the Nineteenth Century Committee: Katherine Arens, Supervisor Janet Swaffar Kirsten Belgum John Hoberman Craig Cravens Nation without a State: Imagining Poland in the Nineteenth Century by Agnieszka Barbara Nance, B.A. Dissertation Presented to the Faculty of the Graduate School of The University of Texas at Austin in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy The University of Texas at Austin May 2004 Nation without a State: Imagining Poland in the Nineteenth Century Publication No._____________ Agnieszka Barbara Nance, PhD. The University of Texas at Austin, 2004 Supervisor: Katherine Arens This dissertation tests Benedict Anderson’s thesis about the coherence of imagined communities by tracing how Galicia, as the heart of a Polish culture in the nineteenth century that would never be an independent nation state, emerged as an historical, cultural touchstone with present day significance for the people of Europe. After the three Partitions and Poland’s complete disappearance from political maps of Europe, substitute images of Poland were sought that could replace its lost kingdom with alternate forms of national identity grounded in culture and tradition rather than in politics. Not the hereditary dynasty, not Prussia or Russia, but Galicia emerged as the imagined and representative center of a Polish culture without a state. This dissertation juxtaposes political realities with canonical literary texts that provide images of a cultural community among ethnic Germans and Poles sharing the border of Europe.
    [Show full text]
  • Rok 1863 W Zapisach Elizy Orzeszkowej
    Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza rok VI (XLVIII) 2013 DOI: 10.l83l8/WIEKXIX.2O13.19 Ireneusz Sikora „Jeżeli ja nie opowiem, nikt nigdy wiedzieć nie będzie…” Rok 1863 w zapisach Elizy Orzeszkowej Po tej ziemi – jedynie po tej – umiała się poruszać. Tu były sprawy, które ją najwyżej ob- chodziły, najdotkliwiej niepokoiły i najbardziej bolały. Józef Bachórz . owstanie styczniowe – ostatnia polska irredenta w wieku XIX – było Ppodówczas, z perspektywy uczestników i świadków, a potem – ludzi wieku XX, i dzisiaj – „późnych wnuków” owego stulecia – jednym z najbardziej tra- gicznych doświadczeń zbiorowych, jednocześnie radykalnym przełomem w świadomości społecznej, a także fundamentalną cezurą w dziejach polskiej kultury i literatury. Dzięki systematycznym (indywidualnym i zespołowym) studiom nad rokiem 1863 przeprowadzonym przez historyków nasza wiedza o genezie, przebiegu wydarzeń, programach, sporach ideowych, ludziach powstania, skutkach, przenikaniu tematyki powstańczej do literatury – jest coraz pełniejsza. Historiografi a polska ma w swoim dorobku cenioną mono- grafi ę styczniowej insurekcji, od niedawna jest również do dyspozycji synteza 1863 roku na Litwie i Białorusi, a historycy literatury dopracowali się, w stule- cie powstania, publikacji zbiorowej, która na razie funkcjonuje jako mono- grafi a zagadnienia1. Literatura pozytywizmu polskiego, nie bez powodu określana „postycz- niową”, ma w swoją odmienność wpisane doświadczenia lat 1863–1864. 1 Zob. S. Kieniewicz, Powstanie styczniowe, Warszawa 1983;
    [Show full text]
  • Wild Edible Plants of Belarus: from Rostafiński’S Questionnaire of 1883 to the Present Łuczaj Et Al
    JOURNAL OF ETHNOBIOLOGY AND ETHNOMEDICINE Wild edible plants of Belarus: from Rostafiński’s questionnaire of 1883 to the present Łuczaj et al. Łuczaj et al. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 2013, 9:21 http://www.ethnobiomed.com/content/9/1/21 Łuczaj et al. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 2013, 9:21 http://www.ethnobiomed.com/content/9/1/21 JOURNAL OF ETHNOBIOLOGY AND ETHNOMEDICINE RESEARCH Open Access Wild edible plants of Belarus: from Rostafiński’s questionnaire of 1883 to the present Łukasz Łuczaj1*, Piotr Köhler2, Ewa Pirożnikow3, Maja Graniszewska4, Andrea Pieroni5 and Tanya Gervasi5 Abstract Background: Belarus is an Eastern European country, which has been little studied ethnobotanically. The aim of the study was to compare largely unpublished 19th century sources with more contemporary data on the use of wild food plants. Methods: The information on 19th century uses is based on twelve, mainly unpublished, responses to Józef Rostafiński’s questionnaire from 1883, and the newly discovered materials of the ethnographer Michał Federowski, who structured his data according to Rostafiński’s questionnaire and documented it with voucher specimens. Rostafiński’s questionnaire was concerned mainly with Polish territories, but for historical reasons this also encompassed a large part of Belarus, and we analyzed only the twelve responses (out of the few hundred Rostafiński obtained), which concerned the present Belarus. These data were compared with a few 20th century ethnographic sources, and our own 40 interviews and questionnaires from Belarus. Results and discussion: 58 taxa of wild food plants used in the 19th century were identified. Some of them are still used in modern Belarus, others are probably completely forgotten.
    [Show full text]
  • Marion Rutz Giessen University (Germany) Email: [email protected] ORCID
    Pobrane z czasopisma Studia Bia?orutenistyczne http://bialorutenistyka.umcs.pl Data: 16/05/2021 20:57:58 DOI:10.17951/sb.2019.13.397-402 Studia Białorutenistyczne 13/2019 Reviews Marion Rutz Giessen University (Germany) Email: [email protected] ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2025-6068 Liberating the Past and Transgressing the National Simon Lewis, Belarus – Alternative Visions: Nation, Memory and Cosmopolita- nism, Routledge, New York/London, 2019 (BASEES / Routledge Series on Rus- sian and East European Studies). XI, 230 pp. n Slavic studies abroad, research on Belarusian literature is rare, and a monograph Ian event. This slender book evolved from Simon Lewis’s doctoral dissertation, sub- mitted at Cambridge University in 2014. It is a thorough study on the negotiations of nation and memory, with cosmopolitanism as a key word for the ‘alternative visions’ of the Belarus(ian) past, in which the author is interested most. The book concentrates on the second half of the 20th century and the post-Soviet period. As the first chapter offers an overview from ca. 1800, it doubles as an excellent introduction into modern Belarusian literature in general. The book must be praised particularly in this respect for its brevity and conciseness that completely differs from the multi-volume cumulati- ve histories of BelarusianUMCS literature published in Miensk, and from Arnold McMillin’s encyclopaedic publications over the last decades. The six chapters, as well as the end- notes that follow each of them, prove the author’s broad and thorough knowledge not only of the Belarusian classics, but also of Russian and Polish literature.
    [Show full text]
  • Siarhei Marozau Stefan Batory in the Historical Memory Of
    Pobrane z czasopisma Studia Bia?orutenistyczne http://bialorutenistyka.umcs.pl Data: 16/05/2021 21:00:54 DOI:10.17951/sb.2020.14.87-101 Studia Białorutenistyczne 14/2020 HISTORY, CULTURE AND SOCIOLOGY ISSN: 1898-0457 e-ISSN: 2449-8270 Licence: CC BY 4.0 Siarhei Marozau Yanka Kupala State University of Grodno (Belarus) e-mail: [email protected] ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7331-0785 Stefan Batory in the Historical Memory of Grodno and Grodno Residents (the 20th – beginning of the 21st Century) Stefan Batory w pamięci historycznej Grodna i jego mieszkańców (XX – początek XXI wieku) Стэфан Баторый ў гістарычнай памяці Гродна і гродзенцаў (ХХ – пачатак ХХІ ст.) Abstract The actualization of the epoch and personality of the King of Poland and the Grand Duke of Lithuania Stefan Batory took place in modern Belarus on the wave of growing scientific and public interest in the political history of the Grand Duchy of Lithuania and the Polish- Lithuanian Commonwealth, neglected in Soviet times. The historical memory of him is most firmly established in theUMCS Grodno region and has a 100-year tradition. The article substantiates the reason for this phenomenon – first of all, the city of Grodno owes its worthy status of being a royal city as well as its high historical image to Batory. The ‘places of memory’ left by Batory in Grodno and their European significance are shown: the Old Castle is the only remaining royal castle in Belarus (except the New Castle), in the 1930s it was supposed to be transformed into the ‘Wawel over the Neman’, an analogue of Krakow Wawel; ‘Batoryevka’, known in the history of European medicine (the resting site of the body of Batory); the Vytautas Fara, the most famous Belarusian church destroyed by the communist authorities, which became a symbol of Grodno.
    [Show full text]
  • Fischer's Plants in Folk Beliefs and Customs: a Previously Unknown
    Kujawska et al. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine (2017) 13:20 DOI 10.1186/s13002-017-0149-8 RESEARCH Open Access Fischer’s Plants in folk beliefs and customs:a previously unknown contribution to the ethnobotany of the Polish-Lithuanian- Belarusian borderland Monika Kujawska1*, Piotr Klepacki2 and Łukasz Łuczaj3 Abstract Background: Historical ethnobotanical studies are useful starting points for further diachronic analysis. The aim of this contribution is to present archival data from the Polish-Lithuanian-Belarusian borderland, which were collected by Adam Fischer, a Polish ethnographer from Lviv, in the 1930s. These data were originally gathered for publication in the first part of the Lexicon of Slavic beliefs and customs, dedicated to plant uses in traditional Slavonic culture. It was intended to be a joint international enterprise, but was never actually fulfilled. Methods: In this article we used information from historical Lithuania (the Great Duchy of Lithuania), nowadays a border region between Poland, Lithuania and Belarus. We applied cultural importance indices such as Use Value, Relative Importance value and Sørensen similarity coefficient, in order to compare our data with a western Ukraine data set from the same research framework. Results: In total, 153 plant taxa were registered as used in peasant culture in the Polish-Lithuanian-Belarusian borderland in the 1930s. The species which achieved the highest Use Values were: Calendula officinalis, Cyanus segetum, Helichrysum arenarium, Betula sp., Prunella vulgaris, and Nuphar lutea or Lilium sp. The most salient use categories were medicinal, followed by food and home garden plants. The overall similarity to plants recorded in western Ukraine within the same project of Fischer’s is quite low (46%), which may be explained by the partly different flora found in the regions, and a cultural discontinuity, revealed by the difference in species with the highest UV.
    [Show full text]
  • A Note on Eliza Orzeszkowa
    A Note on Eliza Orzeszkowa Eliza Orzeszkowa (1841–1910) is one of the most prolific and esteemed Polish prose writers of the nineteenth century. She was nominated for the Nobel Prize in Literature in 1905 together with Leo Tolstoy and Henryk Sienkiewicz, who became the recipient of the prestigious award. Orzeszkowa began her writing career with her short story “Obrazek z lat głodnych” (A picture from the hungry years), published by the literary magazine Tygod- nik ilustrowany (The illustrated weekly) in 1866. She wrote novels, short stories, and a series of articles and commentaries on education, class dis- crimination, anti-Semitism, and women’s emancipation, all within the frame of Polish literary Positivism. Orzeszkowa achieved widespread fame at home and abroad with her famous roman-fleuve Nad Niemnem (On the banks of the Niemen, 1888), which dealt with traditional values of the Polish gentry, issues centering around marriage between members of different classes, and the effects of the January Uprising in Russian-occupied Poland. Throughout her lifetime Orzeszkowa fought for her personal independence by working as a writer; as a teacher at her house in Grodno, which she made available for girls who wanted to pursue their studies under her guidance; and as manager of her own bookstore, which was transformed into a publishing house in Wilno. Her novel Marta (1873) presents a widowed heroine facing a grim battle to earn a living in a time when employment opportunities for women were severely restricted; the book is representative of Orzeszkowa’s depiction of women and her skill at creating moving and powerful scenes in her fiction.
    [Show full text]
  • Honorary Members Since Its Founding in 1898, the Polish Women's Alliance of America Has Opened Its Doors and Its Heart To
    Honorary Members Since its founding in 1898, the Polish Women’s Alliance of America has opened its doors and its heart to many people from all walks of life. Some of them were celebrated and many of them were women - writers, poets, artists, scientists, educators, social workers, members of religious orders, business leaders, journalists, and politicians. Relationships with Polish women who were activists and patriots, dedicated to changing the world and helping the disadvantaged, were especially meaningful. Their work brought them in contact with members of the PWA who were inspired to offer help and solidarity. To honor special bonds of friendship and a commitment to shared causes, the PWA National Board has, since 1903, extended Honorary Membership to nine internationally renowned women: • Maria Konopnicka, poet and author • Eliza Orzeszkowa, author • Helena Modrzejewska, actress • Helena Paderewska, humanitarian • Marie Sklodowska Curie, scientist • Maria Rodziewiczowna, author • Helena Sikorska, social activist • Barbara Mikulski, U.S. Senator • Irena Sendler, social worker These nine women were honored for their courage, integrity, and achievement. Their lives narrate the story of the empowerment of Polish women in the 20th century—from a writer who had only the power of her pen to act against the tyranny of an occupier to a U.S. Senator elected to the highest level of democratic government; from an internationally acclaimed scientist who was the first woman to win a Nobel Prize to a young social worker secretly saving the lives of children in the dark alleys of the Warsaw Ghetto. The lives of the Honorary Members exemplify the motto of the PWA, “The ideals of a woman are the strength of a nation.” Maria Konopnicka (1842–1910) Maria Konopnicka was a poet, novelist, translator, and essayist.
    [Show full text]
  • Conrad's Noble Heritage
    CONRAD’S NOBLE HERITAGE Stefan Zabierowski The University of Silesia, Katowice 1 One of the most moving mementos of Conrad-Korzeniowski’s childhood is a pho- tograph showing him as a fi ve-year-old boy wearing a braided jacket, tied with a broad belt, sitting on a tall chair so that his little feet cannot reach the fl oor. This little boy is a political prisoner. The picture was probably taken in 1863, during his and his parents’ exile in Vologda, at the photographic studio of Stanisław Kraków. It is one of the earliest likenesses of the eminent English writer he was to become. But what is as interesting for us as this portrait is the text on its reverse. For there, a clumsy child’s hand wrote the following dedication: “To my dear Granny, who helped me take cakes to my poor Daddy in prison. Your little grandson – Pole, Catholic and nobleman – KONRAD”.1 The dedication’s addressee is Conrad’s grandmother, Teofi la Bobrowska. This dedication, most probably dictated to little Konrad by one of his parents – his mother, Ewelina née Bobrowska, or his father, Apollo Korzeniowski – is the fi rst attempt to determine the identity of the child in the photograph. This identity is understood here in three ways: national (“Pole”), religious (“Catholic”) and social (“nobleman/ szlachcic”). Such a manifestation in the case of someone born after the Partitions – in the borderland territories of the former Polish-Lithuanian Commonwealth and belong- ing to a certain social class – was particularly signifi cant, for it was an expression of the parents’ educational efforts and a kind of declaration, which mattered all the more since it was made during their exile.
    [Show full text]
  • 1 Katarzyna Zechenter UCL: the Need to Suffer: the Case of Poland
    Katarzyna Zechenter UCL: The Need to Suffer: The Case of Poland. The article explores the construction and various representations of Polish collective suffering and victimhood in Polish literature. It argues that the loss of independence (1795-1918) and the subsequent struggles to regain it can be read as Poland’s most important cultural trauma that heavily marked Polish identity. It discusses how the paradigm was created and established, and the unsuccessful struggle with the paradigm of suffering over the subsequent years. Overall, it argues that literature after 1945 lost its power over the national imagination as Polish identity is no longer bound by the past representations of suffering. All humans and all nations suffer and remember their suffering yet the process of remembering, articulating and manufacturing that suffering is neither clear nor obvious. The remembrance of suffering influences nations and individuals: it has the power to build new people or unite a country.1 Some nations accept their suffering with ‘a thirst for self-destruction” or even welcome their suffering.2 Yet, as Steven J. Mock argues, “commemorations and narratives of national defeat display wide variation” as the understanding of the role of collective suffering, the interaction of suffering of different peoples upon each other, as well the understanding of various narratives about suffering and the role of suffering in the construction of identity differ among nations, religions and individuals.3 This article argues that the collective suffering inflicted by other states can be read as a ‘cultural trauma’ that leaves ‘indelible marks upon group consciousness’4 and thus permeates the construction of nations’ identities.
    [Show full text]